Geloven maakt verschil Thema’s voor jeugdgroepen Deel 1, hoofdstuk 2
Geef ‘m een doodschop! Agressie en geweld onder jongeren
2
Geef em een doodschop! over agressie en geweld onder jongeren
Achtergrondinformatie De jongeren en agressie en geweld
Marten Knevel, Janny van Sluijs en Marian Buijs 2002
1
Het gebruik van geweld en het wapenbezit nemen vooral onder jongeren toe. Volgens een rapport van de Commissie Jeugdcriminaliteit (Ministerie van Justitie, 1994) vond de grote toename van de geweldscriminaliteit onder jongeren plaats in de jaren zeventig. De jaren tachtig geven een stabiel beeld, maar na 1990 loopt de geweldscriminaliteit weer op. Ook de slachtoffer-enquête toont een stijging van de criminaliteit vanaf 1990, waarbij bedreiging een voorname rol speelt (Ministerie van Justitie, 1994). Uit een onderzoek in Arnhem (Kleiman en Beke, 1993) bleek dat bijna vijftien procent van de jongeren te rekenen valt tot de zogenaamde «harde kern"; zij pleegden in een periode van drie maanden ten minste tweemaal een ernstig delict, zoals afpersing, handel in harddrugs, bedreiging, inbraak met geweld en dergelijke. Kleiman en Beke (1 993) becijferden verder dat vijftien procent van de jongeren een wapen bij zich draagt tijdens het uitgaan. Onder de "harde kern,jongeren is dit zeventig procent. Ook in het onderzoek van de Commissie Jeugdcriminaliteit wordt een hoog wapenbezit onder jongeren gesignaleerd: tien procent van de ondervraagde jongeren tussen de 12 en 17 jaar zegt wel eens een wapen te dragen (Ministerie van Justitie, 1994). Volgens het Scholierenonderzoek (Rijksuniversiteit Leiden, 1993: 25) heeft één op de tien scholieren een wapen bij zich. Een onderzoek onder Groningse jongeren kwam tot de conclusie dat zeventien procent van hen een wapen draagt (Nijboer e.a., 1988). Uit een analyse van zeven self-reportonderzoeken komen Ferwerda en anderen (1995) tot de conclusie dat 2,1 procent van de jongeren tussen 12 en 18 jaar tot de
2
zogenaamde harde kern kan worden gerekend; 95 procent daarvan betreft jongens en 5 procent betreft meisjes. De gemiddelde leeftijd van deze jongeren is 16 jaar. Landelijk gezien gaat het om 23. 000 jongeren. De harde-kernjeugd pleegt in een periode van drie maanden ten minste tweemaal een ernstig delict, maar de vermoede gemiddelde daderfrequentie ligt aanzienlijk hoger. De harde-kernjeugd is zonder uitzondering al voor het twaalfde levensjaar in aanraking met de politie geweest. Hiermee menen de onderzoekers het verschijnsel van de crime de passage ontzenuwd te hebben, en ze spreken dan ook over crime de durée. Overigens gaat het hierbij zelden om gang-criminaliteit: de harde kern bestaat uit solisten. Scholen krijgen meer te kampen met jeugdbendes van onze redactie onderwijs APELDOORN - Op de scholen lijkt het aantal jeugdbendes toe te nemen. De politie krijgt uit het hele land signalen dat groepsgewijze baldadigheid en agressiviteit onder scholieren verergert. De Stichting Basispolitiezorg is momenteel bezig de situatie in kaart te brengen, heeft voorzitter J.M. van Well bevestigd op een jaarlijkse bijeenkomst over geweld op school. Van Well zei gisteren in Apeldoorn dat rond deze problematiek mogelijk begin volgendjaar een themadag georganiseerd wordt. "Het lijkt erop dat op scholen jeugdbendes ontstaan. Het optreden van deze groepen varieert van baldadig gedrag tot mishandeling. Soms keert dat geweld zich tegen enkele leerlingen, maar het komt ook voor tussen verschillende rivaliserende groepen." De stichting wil ook bekijken op welke manier het onderwijs samen met de politie de problemen kunnen aanpakken. De stichting organiseert regelmatig studiedagen over politiezorg. C copyright Nederlands Dagblad, 1996. 02-11-96 Agressie onder brugklassers Enkele maanden geleden werden er cijfers bekend van een onderzoek onder Rotterdamse brugklassers. Van de scholieren van 12 en 13 jaar bleek 17 procent wel eens een wapen te dragen, meestal een mes of steekwapen. Vooral leerlingen van mavo en vbo hebben regelmatig een wapen op zak. Vijf procent van de Rotterdamse brugklassers vertelt ook wel eens gewapend naar school te gaan. Van tevoren had men er rekening mee gehouden dat het voor jongeren stoer kan zijn om te melden dat je niet zonder mes de straat op gaat, maar de uitkomst van andere vragen laat zien dat het geen opscheppe rij is. Zo gaf 41 procent van de leerlingen aan dat ze het afgelopen jaar hebben gedreigd iemand in elkaar te slaan. Een kwart heeft dat ook daadwerkelijk gedaan en in zeven procent gebeurde dat op zon manier dat het slachtoffer naar een dokter moest. Daarnaast heeft elf procent van de jongens en vijf procent van de meisjes met een mes of ander wapen gedreigd om
3
iemand bang te maken. Twee procent heeft iemand verwond met een wapen. Aan inbraak of insluiping maakte vier procent van de leerlingen zich schuldig. Het onderzoek omvat nog veel meer en wordt nog een paar keer herhaald als deze jongeren ouder zijn. De onderzoekers staan verbaasd dat middelbare scholieren al zo jong agressief gedrag vertonen. Wat eraan te doen is? Een goede sfeer op school is in ieder geval belangrijk, wordt er gezegd. Leerlingen die negatief zijn over hun leerkrachten vertonen vaker agressief gedrag. Greet Brokerhof -van der Was Gewelddadige jongere voelt enorme macht Amsterdam - Het is de angst van iedere burger: je bemoeit je met een ruzie, je roept een vandaal tot de orde en je wordt te grazen genomen. Zaterdag werd de 25-jarige Mark White uit Berkhout doodgestoken door een vijftienjarige jongen uit Hoorn. White had een groepje discogangers aangesproken op hun baldadig gedrag. Vorige week stak een zeventienjarige jongen in Amsterdam een 26-jarige man uit Spijkenisse neer. Het slachtoffer was enkele meisjes te hulp gekomen toen zij werden lastig gevallen. Hij overleed zaterdag. Een maand geleden werd, ook in Amsterdam, de 26-jarige student Joes Kloppenburg doodgetrapt. 'Moet dat nou', had hij gevraagd toen iemand een ander een zak patat uit de hand schopte. Een groepje jongens beukte meteen op hem in. Statistieken laten een forse toename van het aantal geweldsmisdrijven zien. in 1975 vonden per honderdduizend inwoners 18 van zulke delicten plaats, in 1985 waren dat er 37, en in 1994 al 66. A. Stoetman, directeur van het justitieel opvangcentrum Het Poortje in Groningen, merkt wel dat jongeren sneller met geweld dreigen als hen iets niet zint. 'Als je het ergens niet mee eens bent, laatje het even goed merken. Die houding komen we steeds meer tegen.' Gewelddadige jongeren hebben vaak een leeg bestaan, is zijn ervaring. In veel gevallen zijn ze mislukt op school en hebben ze nauwelijks vooruitzichten op de arbeidsmarkt. Vaak vinden ze moeilijk aansluiting bij de maatschappij. Om toch status en macht te verwerven, meten deze jongens zich een macho-identiteit aan. 'Hun gedrag ontspoort in situaties waarin ze niet geremd worden. Als iedereen op straat bang is en denkt: ik bemoei me er niet mee, dan hebben ze een enorme macht. Maar als ze bij ons in het gareel van zo'n inrichting moeten lopen, valt dat gedrag meteen weg', zegt Stoetman. Het doodschoppen van Joes Kloppenburg wordt door veel mensen beschouwd als zinloos geweld. Maar zinloos geweld bestaat niet, meent cultureel antropoloog Blok. Voor de dader heeft zulk geweld wel degelijk zin. Het geeft hem een gevoel van macht en lust, en hij bevestigt zijn status ten opzichte van zijn vrienden. Daders maken bijna altijd deel uit van een groep.
4
Jongeren hitsen elkaar op, merkt Stoetman. Geweld wordt verheerlijkt in films, in de gangsta rap en in de sportschooi. Als je traint voor een sterk lichaam, wil je ook laten zien watje waard bent, denkt hij, Uit de Volkskrant van 25 september 1996
overtreding van Gods wet. God maakt zich daarover zo boos, dat hij er spijt van krijgt de mensen geschapen te hebben. Dat is volgens de schrijver van Genesis de achtergrond van de zondvloed.
‘Eenderde van jeugd Waalwijk is vandaal' WAALWIJK - In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 27 november heeft de Waalwijkse PvdA een enquête onder 350 jongeren gehouden. Uit de uitslag blijkt dat ongeveer één op de drie jongeren zich weleens schuldig maakt aan vandalisme Een aantal jongeren maakt zich schuldig aan vandalisme 'voor de kick', maar anderen motiveren hun gedrag met een verwijzing naar het gebrek aan voorzieningen. Vooral het ontbreken van een bioscoop wordt als een groot gemis ervaren. De buurthuizen en de kerken oogsten weinig waardering bij de Waalwijkse jongeren. Daarentegen zijn de winkelcentra en de sport-accommodaties populair. Een grote meerderheid van de ondervraagde jongeren neemt deel aan het uitgaansleven in Waalwijk. Van de jongeren beneden de zestien jaar drinkt ongeveer de helft alcohol en gebruikt tien procent (soft)drugs, terwijl het percentage alcohol- en drugsgebruikers onder jongeren boven de 16 jaar veel hoger ligt. © copyright Nederlands Dagblad, 1996. 25-09-96
De Bijbel en agressie en geweld De eerste daden van agressie en geweld in de bijbel vinden we al in Genesis 3 en 4. In Genesis 3 vinden we het verhaal van Adam en Eva en de slang. In dat verhaal probeert de mens op de stoel van God te komen. Want als de mens van de vrucht eet, zo belooft de slang, dan zal de mens net zo machtig worden als God zelf [Genesis 3:51. De mens komt op het terrein van God. Dat is een kern van agressie en geweld. De bron van die agressie en dat geweld tegen God is, het verlangen van mensen om 'als God te zijn'. In Genesis 4 wordt het verhaal van Kaïn en Abel verteld. Opnieuw een verhaal van agressie en geweld. Kaïn slaat zijn broer dood. De oorsprong van zijn daad is Jaloezie. Hij is jaloers op zijn broer omdat het met die broer beter gaat dan met hem. Geweld is allereerst geweld tegen God In de Bijbel wordt geweld gezien als geweld tegen God, en die heeft geweld tegen je medemens tot gevolg. Dat blijkt uit de verhalen van Genesis 4 t/m 6. De gewelddadigheid en de heerszucht en de wraakgedachte groeien op de aarde. Voor de bijbelschrijvers staat dit gelijk aan onrecht doen, aan goddeloosheid en aan
5
6
De neiging tot geweld zit in ieder mens De verhalen in het begin van de bijbel vertellen dat geweld en onrecht en goddeloosheid niet iets is van een deel van de mensen, maar dat het eigenlijk in ieder mens zit. Dat ieder mens de neiging heeft om jaloers te worden als anderen iets hebben wat hij zelf graag had willen hebben, maar niet krijgen kan. Bovendien heeft ieder mens de neiging om zelf baas te willen zijn over zijn eigen leven en het liefst nog een beetje meer dan dat. Wij mensen hebben de neiging om God aan de kant te schuiven en zelf onze afgoden te maken. [Denk aan het verhaal van het gouden kalf, exodus 32]. Zelfs mensen die anders heel veel rekening houden met God blijken de God opzij te zetten, en hun medemens kwaad te doen als het hun uitkomt. Denk aan David die Uria de dood injaagt om diens vrouw te kunnen trouwen. [2Samuel 11 e.v.] Heel het oude testament staat vol van voorbeelden van mensen die zich schuldig maken aan agressie geweld tegenover God en hun medemensen. Telkens weer maakt God zich daarover boos. Telkens probeert hij vooral zijn eigen volk weer op het rechte pad te brengen. Wanneer spreek je over agressie en geweld? Je zou kunnen zeggen, wanneer iemand het recht van God of het recht van een medemens schendt. In het oude testament heerst de gedachte dat geweld met geweld bestraft moet worden. In de rechtspraak wordt geweld beantwoord met vergelding. Toch blijkt dat God zelf ook telkens weer vergeving tegenover geweld en onrecht stelt. Hij stelt tegen de overtredingen van het volk telkens weer trouw en liefde, wat niet weg neemt dat er soms stevige straffen uitgedeeld worden. Het doel van God blijkt telkens dat er een einde komt aan het geweld tussen mensen. Profeten spreken over een tijd dat er een einde komt aan al het geweld op aarde. Zie bijvoorbeeld Jesaja 2.
Daarom hebben alle mensen vergeving nodig [Romeinen 3:21-25; Handelingen 2:22-24, al de hoorders worden verantwoordelijk gehouden voor de dood van Jezus]. Christenen leven van die vergeving. Zij kennen Jezus Christus. Daarom wordt van christenen verwacht dat zij anders leren leven dan voordat zij Christus leerden kennen Efeze 4:17-32. Christenen willen leren om steeds meer te leven naar Gods bedoelingen. Dat betekent ook dat zij anders omgaan met geweld en agressie, die hen wordt aangedaan. Jezus leert aan zijn leerlingen dat in de gemeente mensen elkaar behoren te vergeven, telkens weer opnieuw, omdat God hen ook vergeven heeft. [Mattheüs 18:21-35; Zeven keer zeventig maal vergeven] In de brieven van het nieuwe testament worden christenen opgeroepen om het onrecht dat hen wordt aangedaan niet met geweld te beantwoorden, maar met liefde. [Romeinen 12:14, 17-2 l; 1Thessalonicenzen 5:15; 1Petrus 3:91 Ook Jezus heeft het over liefhebben van je vijanden. [Mattheüs 5:3 9]. Christenen zijn er niet op uit dat agressieve jongeren en ouderen hun gerechte straf krijgen. Nee, christenen zijn er op uit, dat ook zij de liefde van God leren kennen, de vergeving en dat zij met God een nieuw leven kunnen beginnen. Daarom kan Jezus de zondaar aan het kruis vergeving schenken. Jezus zelf vergeeft bovendien de mensen die hem aan het kruis hebben gehangen. Literatuur: B. Reicke en L. Rost, Bijbels historisch woordenboek deel 2, 3 en 6; 1969
Ook Jezus verkondigt een samenleving waarin het geweld niet meer zal zijn: het Koninkrijk van God. In zijn eigen leven geeft hij een voorbeeld van geweldloos leven. In de Bergrede spreekt hij over: elkaar de andere wang toekeren en over je vijanden liefhebben. Hij benadrukt het belang van elkaar vergeven.. In het nieuwe testament klinkt opnieuw de gedachte dat het kwaad in de mens zit. Jezus zegt, dat verkeerde dingen voortkomen uit het hart van mensen. En Paulus spreekt duidelijk uit dat de neiging tot het kwade in alle mensen zit. Zowel gelovige als ongelovige mensen [Romeinen 1 t/m 31. Die neiging tot agressie en geweld, die jaloezie die in mensen zit is er de oorzaak van dat Jezus aan het kruis geschreeuwd wordt. En dat kwaad zit niet alleen in de mensen die 2000 jaar geleden riepen: "Kruisig hem, kruisig hem." Het zit in alle mensen.
7
8
Suggesties voor doelstellingen • • • • •
• • • • •
De jongeren denken na over respect en grenzen De jongeren denken na over normen en waarden in het omgaan met elkaar De jongeren denken na over het omgaan met conflicten De jongeren worden aan het denken gezet over agressie en geweld in hen zelf en over de vraag of zij vergeving nodig hebben De jongeren leren met andere ogen n te kijken naar leeftijdgenoten, die zich schuldig maken aan agressie en geweld. Ze leren om ook hen te zien als mensen die God lief heeft en die God wil veranderen. De jongeren ontdekken wat volgens de bijbel agressie en geweld is Jongeren raken geinteresseerd in de Bijbelse visie op geweld. Jongeren denken na over de weg van vergeving en verzoening om conflicten op te lossen. Jongeren denken na over wat het betekent dat mensen geweld tegen God gebruiken. Jongeren raken onder de indruk van de vergevende liefde van God zoals die zichtbaar wordt in Jezus Christus .
Suggesties voor de opzet van de avond Ideeën voor de inleiding of illustratie De werkvormen hieronder tot aan de ‘antigeweldscode’ kunnen achtereenvolgens gebruikt worden. Je kunt dan toewerken naar een antigeweldscode voor je eigen groep. Maar de verschillende werkvormen zijn natuurlijk ook afzonderlijk te gebruiken. Deze werkvormen komen uit: “Doe mee! Geweld nee!, Starterspakket voor een eigen anti-gewedscode” een uitgave van het Samen op Weg jeugdwerk. wat is geweld? Leg de volgende vraag voor aan de jongeren: Wat versta je onder geweld? Bedenk samen omschrijvingen en voorbeelden van zinloos geweld en schrijf die op een groot papier. Stel dan een omschrijving samen waar jullie het allemaal het meeste mee eens zijn.
Intieme zone De meeste mensen hebben een intieme zone. deze zonde valt binnen een cirkel van (minimaal) 30 cm. Als iemand ongevraagd te dichtbij komt maakt dat een reactie los, verschillend van persoon tot persoon. Verdeel de groep in tweeen en laat ze losjes in een rij gaan staan. De voorste van elke rij zet een luciferdoosje [leeg omhulsel] op zijn neus. Dit luciferdoosje geeft hij/zij door aan degene naast hem/haar zonder het doosje op de grond te laten vallen en zonder de ander aan te raken. de rij die het eerste klaar is heeft gewonnen. Vraag vervolgens: Wat vonden jullie ervan dat iemand zo dichtbij komt? Als iemand dat doet zonder dat je dat wilt, hoe reageer je dan? Stellingenspel: Iedereen heeft te maken met geweld omdat het overal voorkomt. Wel blijkt dat jongens en mannen verantwoordelijk zijn voor 99 % van al het geweld. Twee partijen overtuigen elkaar van de juisheid van hun stelling: a. Alle jongens zijn macho’s. Ze kunnen niet praten, dus gaan ze maar slaan. b. Jongens hebben vaak wapens bij zich en zijn dus aggressiever. c. Meisjes zijn bang en slap, daarom lopen ze overal voor weg en komen dus niet met geweld in aanraking. d. Meisjes zijn verstandiger dus lossen zij problemen zinvoller op. Iemand schrijft de beste argumenten waar iedereen het mee eens is op een papier. De lijst kun je bewaren om verder mee te werken.
Sketch over omgaan met agressief gedrag. door verschillende groepjes in verschillende varianten uit laten spelen, daarna gesprek. Je rijdt op je scooter door het winkelcentrum. Je helm half op je hoofd, lekker cool. Over tien minuten moet je bij toekomstige vriendin [hoop je] zijn . waardeloos al die auto’s waarop je moet wachten en dan ook nog dat stoplicht .... Je ziet een gaatje en steekt snel over, vlak voor een auto langs. die vent achter het stuur draait zijn raam naar beneden en begint te schelden. Prompt scheld je terug: eikel! Je voelt je enorm kwaad worden. er komen een paar echte foute ideeen in je op. Gelukkig loopt het met een sisser af en ben je nog op tijd voor je afspraak. Nagesprek: Hoe had het anders af kunnen lopen? Wie herkent deze boosheid die ineens opkomt?
9
10
Wat doe je dan? Zijn er nog andere mogelijkheden? Schrijf met elkaar op wat je het beste kunt doen als jij ineens zo’n boosheid voelt. De lijst kun je bwaren om verder mee te werken. Is Ab normaal? Maak allemaal de volgende twee zinnen af, op papier. Klaar? Dan leest iedereen om beurten een zin voor. Ik vind het normaal dat ...... Ik vind het abnormaal dat ..... Verzamel alle blaadjes, plak ze op een groot vel en bewaar dit. Maak nu in groepjes een postbus 51-campagne met de titel ‘ is Ab normaal?’ Dus de ene groep maakt een spotje voor de tv, de ander een folder, of een affiche. Het moet gaan over normen en waarden waarin iedereen zich herkent. wat zou iedereen in nederland nou [ab]normaal vinden? Lijstje. Maak samen een lijst van de regels die gelden binnen jullie catechesegroep. Welke vind je goed, met welke ben je het niet eens? Praat er samen over en schrijf de regels en afspraken die jullie allemaal goed vinden op. deze lijst kun je bewaren om verder mee te werken. Stel je voor Een cocktail van cocaïne. XTC en seresta Amsterdam- Gilbert B zet voor de zoveelste keer het slappe boordje van zijn leenjas op, schuift een zonnebril met spiegelglazen op zijn neus en stapt tussen parketwachten de rechtszaal uit. “Ik moet tien jaar zitten, mijn toekomst is kapot. Had ik maar niet aangevallen, dan was dit allemaal niet gebeurd. Ik houd hier een heel naar gevoel aan over”. (gelezen in Het Parool, 24april 1999) Het verhaal: Pas drie maanden na het incident bekent Gilbert B. dat hij op 13 december om half twaalf, Nasir Wadeem Rana in de Damstraat heeft doodgestoken na een verkeersruzie. Rana, een 25 lange econoom, draait op die avond zijn auto de Damstraat in. Bijeen versmalling blokkeert Gllbert met zijn fiets de weg. Gilbert beantwoordt Rana’s claxonstoot met een scheldkanonnade, gooit zijn fiets op de grond en maakt met gebaren duidelijk dat de bestuurder uit zijn auto moet komen. Wat er vervolgens gebeurt weet. Gilbert niet meer want het wordt volgens hem ineens donker. Het resultaat
11
is dat Gilbert Rana doodsteekt. Gilberts enige excuus is dat hij drugs gebruikt heeft. De uitspraak van de rechter is gebaseerd op doodslag. a. Stel je eens voor dat jullie de broers van Nani Wadeem Rana zijn. Je bent opgegroeid in Nederland, maar afkomstig uit Pakistan (waar de doodstraf heel normaal is). Leef je in je rol in er denk daarbij aan de volgende dingen: Wat dachten jullie toen jullie hoorden dat Nasir vermoord was? Wat zou volgens jullie een passende straf zijn? b.Jullie zijn vonrmalige mede-studenten van Nasir. Jullie fietsten langs toen Nasir aan het vechten was met Gilbert. Jullie hebben geen mes gezien en zijn doorgefietst. Jullie moesten je trein halen. Leef je in en denk aan de volgende vragen: Wat dachten jullie toen jullie sagen dat Nasir aan het vechten was? Zijn jullie het eens met de straf die Gilbert opgelegd krijgt en waarom? Nagesprek: Wat zou je zelf doen in het eerste en tweede geval? Ken jij situaties van geweld? Ben je zelf weleens geconfronteerd met situaties van geweld? Overige programma-tips: Videotip: Ciske de rat, De tasjesdief [Ciske de Rat in bezit van Marten] Anti-geweldscode •Verzamel alle lijstjes en verslagen. Bedenk met elkaar hoe je deze informatie over jullie zelf zou kunnen samenvatten. Wat vinden jullie goed, slecht, normaal, abnormaal, hoe reageren jullie als je baas bent etcetera. Probeer samen tot een pakkende uiting te komen: jullie eigen anti-geweldscode! •Denk aan de tien geboden, denk aan een monument, aan een kreet op een T-shirt of op de deur van jullie groepsruimte, een familiewapen of een briefje dat iedereen in z’n portemonnee stopt. Of misschien komen jullie uit op een begroetingsritueel waarmee jullie elkaar in de toekomst herinneren aan de manier waarop jullie met elkaar willen omgaan.
Verhaal uit je eigen leven Zoek naar een verhaal uitje eigen leven waarin je voor je eigen gevoel over de schreef bent gegaan tegenover God en/of je medemens. Liefst een verhaal uit je jeugd. Misschien een situatie die je verschrikkelijk boos maakte, waardoor je de neiging had om geweld te gebruiken. Misschien een situatie waarin jaloezie een rol
12
speelde of waarin je de baas wilde spelen. Het hoeft niet altijd iets geweest te zijn waarin je lichamelijk geweld wilde gebruiken, of gebruikte. Het kan ook geweld in de vorm van woorden, pesterijen of iets dergelijks zijn. Er mag best een beetje een komische kant aan het verhaal zitten. Een voorbeeld Voor mijn elfde verjaardag had ik twee singletjes gehad. 'Break Away' van The Beach Boys en 'Air' van Ekseption. Ik was daar behoorlijk gek mee en draaide ze bijna dagelijks. Op een dag kwam ik uit school en ik hoorde de muziek van een van die plaatjes uit de kamer van mijn broer. Ik werd kwaad, hoe haalde hij het in zijn hoofd om die plaatjes ongevraagd van mijn kamer te jatten. Ik ging direct naar zijn kamer om ze op te eisen en om hem onder zijn neus te wrijven dat hij met zijn poten van mijn spullen af moest blijven. Maar dan moest je net mijn broer hebben. Die vertikte het om ze terug te geven. Het werd een gevecht om die singletjes. Het eind van het liedje was dat allebei de plaatjes aan diggelen gingen. Dat maakte me zo mogelijk nog woedender. Als mijn moeder niet tussen beide gekomen was, dan had ik mijn broer helemaal bont en blauw geschopt.
geschreven staat over de Bijbel en agressie en geweld] en geef een duidelijke tekst mee. Og geef een tekst mee en vertel waarom die tekst jou persoonlijk zo raakt, Geweldloosheid als een manier om met geweld om te gaan. Vertel verhalen of laat fragmenten zien van films over Ghandi of Martin Luther King. Beide warten geinspireerd door de Bijbel toen zij kozen voor de weg van geweldloos verzet tegen geweld dat hen werd aangedaan. De film Ghandi is te huur.
Een ander Verhaal Op een school voor beroepsonderwijs ergens in de randstad gebeurt het volgende. De les is net begonnen. De leraar controleert of de leerlingen hun huiswerk gemaakt hebben. Hij komt bij een jongen van 17 jaar. Die blijkt zijn huiswerk niet gemaakt te hebben. Als de leraar hem daarover aan de tand voelt, wordt de jongen woedend. Hij trekt een gaspistool en bedreigt de leraar daarmee. "Houd je bek of je kunt een kogel door je kop krijgen". Het blijft gelukkig bij een bedreiging Maar er blijken steeds meer leerlingen met wapens rond te lopen. Een andere inleiding: Laat een stukje zogenaamde 'gangstarap' horen. Bekende gangstarappers zijn: lceT en Soopy Doggie Dog. Kopieer dan wel teksten en deel die uit. Een fragment uit het nummer'Copkiller'van Ice-T: 'Dit gezeik heeft nu lang genoeg geduurd, 'Ik heb mijn geweerloop afgezaagd, ik heb mijn koplampen uitgedaan, ik sta op het punt te schieten. Ik ga wat smerissen uit de weg mimen.' Mogelijk kun je cd's van deze groepen vinden in de bibliotheek. Preek of tekst van de week er zijn talloze teksten te vinden die je de mogelijkheid bieden om te laten zien dat God een heel andere weg wijst als het gaat om agressie en geweld, omgaan met conflicten en dergelijke. Vertel iets over die weg die God wijst [zie wat hierboven
13
14
werktuigen die juist leven voor anderen mogelijk maken. [Zwaarden tot ploegscharen
Gespreksideeën (vragen) • • • • • • • •
•
Praat door naar aanleiding van je inleiding [Verhaal of iets anders] Praat over oorzaken van geweld en agressie. Liefst uit eigen ervaringen. Wie heeft wel eens te maken gehad met een vorm van geweld? Vertel daar eens iets over. Waar wordt je zelf agressief van? Hoe uit je dat? Waarom gebruikje soms geweld? Waarom gebruik je juist geen geweld. Hoe komt het dat je je in kunt houden? Hoe komt het dat sommige jongeren zich agressief gedragen en anderen niet? In welke gevallen vind je dat geweld mag? Noem eens voorbeelden. [Bespreek zo'n voorbeeld met elkaar] Welke vormen van geweld vind je toelaatbaar? Voorbeelden: Schelden, plagen, slaan, in elkaar slaan, intimideren, tegen werken, uitlachen, verklikken, wapens gebruiken, samen tegen één Hoe kun je het beste met geweld omgaan? [Let op: Jongeren in deze leeffijd zullen snel vinden dat geweld keihard aangepakt moet worden. De politie is veel te slap etc.. zullen waarschijnlijk antwoorden zijn]
Te gebruiken bijbelgedeelten Het verhaal van Kaïn en Abel uit Genesis 4 laat goed zien welke motieven een rol spelen bij het ontstaan van geweld. Tegelijk wordt daarin duidelijk hoe God dergelijk gedrag beoordeelt. Het verhaal van Koning David die Uria de dood in stuurt om Bathseba te pakken te krijgen, uit 2Samuel 11 en volgende, laat goed zien dat zelfs de zogenaamde 'goede mensen' in staat zijn tot onmenselijk geweld. Ook in dit verhaal klinkt het oordeel van God over dit geweld. Teksten als Mattheüs 18:21-35 , Romeinen 12:14, 17-19 e.a. laten zien welke antwoord God heeft op het geweld in de wereld en welk antwoord Hij verwacht van christenen. Jesaja 2:1-5 laat zien hoe God de samenleving ziet zoals die bedoeld is. Wapens waarmee mensen elkaar het leven onmogelijk maken worden omgesmeed tot
15
Lukas 23:34 waar Jezus tot god bidt: “Vader vergeef het hun want zij weten niet wat zij doen”, als Hij gekruisigd wordt. Hosea 4:1-3 Geweldloze zones Sinds kort is de eerste geweldloze zone geopend. Een straat in Amsterdam met veel uitgaansgelegenheden zonder geweld. Dat zou eigenlijk heel normaal moeten zijn. Maar dat is het steeds minder. Elk weekend is het weer raak met het geweld op straat. Eën opmerking kan ervoor zorgen dat de vlam in de pan slaat. Soms is een blik van de ogen, een glimlach of een gebaar al genoeg om een steek- of schietpartij te ontketenen. Want steeds meer mensen lopen met een mes of vuurwapen op zak. Nog wat alcohol erbij en er hoeft niet veel meer te gebeuren of een feestje is verpest. De sfeer op straat is verziekt. De mensen voelen zich steeds minder veilig op straat. Meisjes en vrouwen durven ‘s avonds niet meer alleen naar buiten. Sommige fietstunnels zijn ronduit gevaarlijk. Langzamerhand wordt de hele samenleving erdoor aangetast. Eigenlijk gebeurde dat net zo in Israël. Daarom moest een profeet uit naam van God tegen de mensen zeggen: Luister naar de Heer, Israël/eten. De Heer klaagt jullie aan, de bewoners van het land daagt hij voor het gerecht. Want er is geen trouw meer, geen liefde in het/and, niemand stelt nog zijn vertrouwen op God. Vloeken en liegen, moorden, stelen en echtbreken zijn wijd verbreid, bloedbad volgt op bloedbad. De profeet waarschuwt dat zon houding doorwerkt naar de hele samenleving. Want als er geen eerbied is voor het leven dan verdort het land, de bewoners kwijnen weg; ook het wild op het veld en de vogels in de lucht, zelfs de vissen in de zee komen om. Inderdaad: zelfs natuur en milieu worden aangetast door de gewelddadige levensstijl van de mens. Woorden van toen die ook nu gesproken zouden kunnen worden. Kan de invoering van geweldloze zones hiertegen een dam opwerpen...? Johan Murre Jesaja 11:6-9 Veilige samenleving Jesaja was een dromer Eens droomde hij: Dan zullen de wolf en het lammeije samen spelen, de panter zal uitrusten naast het geitje. Kalti les en jonge leeuwen groeien samen op, een kind kan op ze passen. Beren en koeien grazen samen, hun jongen llggen bij elkaar. Leeuwen eten hooi net als koeien. Kleine kinderen spelen bij het hol van een slang. Kleuters steken hun hand in het nest van een adder. Op heel Gods heilige berg, daar op de Sion, doet niemand
16
meer kwaad, wil niemand een ander doden. Want de mensen zijn vol van de Heer, zo vol als de zee is met water. Jesaja 2:4 en efeze 6:14,17 Ontwapenen(d) Gevechtsvliegtuigen zijn natuurlijk bedoeld om oorlog mee te voeren. Of om door dreiging een oorlog te voorkomen. Toch gebeurt er soms iets heel anders mee. Een tijdje geleden kocht een slimme Chinese boerin Rusland 130 oude Miggevechtsvliegtuigen en werd daar schatrijk van. Voor het schroot, vooral aluminium en roestvrij staal, had hij een prima herbestemming. Hij maakte er zogenaamde ‘vreedzame* producten van. Onder andere kinderwagens. Ook de Russen zelf deden zon tien jaar geleden iets dergelijks. Vanwege een ontwapeningsverdrag met de Verenigde Staten bouwen ze 650 nieuwe SS-20*s om tot kinderwagens en wasmachines.
Bijlage Almelose heldin overladen met cadeaus
Waarheid, gerechtigheid, vrede en geloof kunnen je helpen om in harmonie met anderen te leven. Dat is alleen vaak wel erg lastig. Als iemand tegen jou liegt, waarom zou je dat dan tegen die ander ook niet doen? Als een klasgenoot ruzie met je zoekt, waarom zou je dan niet op de uitdaging ingaan om te vechten of te bekvechten? En andersom: Zou het ontwapenend werken als je heel anders reageert dan die ander verwacht? Vergroot je daarmee dan ook de veiligheid in je klas? Of in de wereld? Of maakt jou dat niet uit? Jannie Schalen
van onze redactie binnenland APELDOORN - Nog steeds wordt de Almelose heldin Charity (15) overladen met cadeaus. Gisteren ontving ze 500 euro voor haar reddingsactie van een maand geleden. Ze sprong toen op het perron in Apeldoorn tussen vechtende jongeren en redde twee belaagde conducteurs. ,,Ik doe het zo weer``, klonk het gisteren dapper uit haar mond. De 500 euro kreeg ze van Readers Digest, die haar uitriep tot heldin van de maand. Van de NS had ze al van alles gekregen. En de burgemeester van Almelo beloonde haar moed met een zilveren ketting en oorbellen. Behalve geld en goederen heeft Charity ook nog twee leuke uitjes in het verschiet. Binnenkort mag ze met vijf andere Europese jongeren die iets voor de maatschappij hebben betekend een nieuw paviljoen openen bij Euro Disney. Daarbij zijn ook zangeres Britney Spears en de acteurs Bruce Willis en Dennis Quaid aanwezig. Daarnaast heeft het Comitéé 4 en 5 mei haar gevraagd of ze in Amsterdam de eerste boekjes voor het basisonderwijs wil uitreiken. ,,Natuurlijk, dat doe ik graag``, zegt de Almelose. Maar ze kreeg niet louter positieve reacties na haar daad. Op school hoorde ze flauwe opmerkingen van haar leeftijdgenoten. `Nep-heldin` noemden ze haar. Maar daar trekt ze zich niets van aan. ,,Ik ben wel veranderd na die actie. Het maakt me nu niet meer zoveel uit wat anderen van mij zeggen.`` Een braaf schoolmeisje is ze allerminst. Onlangs werd ze nog voor een dag geschorst. Van haar moeder moet ze op een vechtsport. ,,Niet om beter te leren vechten, maar om mijn eigen krachten te leren kennen.`` GPD Artikel uit Provinciale Zeeuwse Courant van 16-02-2002
17
18
‘Zwaarden omsmeden tot ploegscharen,’ noemt de bijbel dat laatste. Wapens ombouwen tot voorwerpen om wat opbouwends mee te doen. Iets dergelijks kun je ook met je gedrag bereiken. Jouw manier van doen kan bij anderen agressie oproepen. Maar je kunt ook het tegendeel bereiken door je opstelling. Paulus geeft daarvoor een paar tips. Hij schrijft: ‘Stel u zo op: doe de waarheid om als gordel en doe de gerechtigheid aan als borstpantser. Bind onder uw voeten de bereidheid om de vredesboodschap te brengen. Daarbij het schild van het geloof: daarmee kunt u alle brandende pijlen van de duivel doven. Draag de helm van de redding en het zwaard van de Geest, dat wil zeggen het woord van God.’
In de wereld van vandaag In de wereld van vandaag hopen mensen macht te krijgen door te schelden of te dreigen, door te trappen of te moorden, soms met wapens, soms met woorden. In de wereld van vandaag krijgt een mens de volle laag.
In de mensen van vandaag zie je soms de liefde winnen, onverwacht iets goeds beginnen, zie je iets van vrede groeien, en een sprankje hoop gaan gloeien. In de mensen van vandaag zie je een verborgen laag.
Wie durft daar doorheen te kijken, door die duivelse praktijken? Wie kijkt door zijn tranen heen en ziet meer dan haat alleen?
Wie dat ziet durft weer te hopen en houdt beide ogen open, durft te dromen als een kind dat de vrede het ooit wint.
19
