Erkenningsnummer: P708556

Erkenningsnummer: P708556

www.aquariumzaaknormal.be [email protected]

Openingsuren: woensdag , donderdag en vrijdag van 9.30 tot 12.00 en 13.30 tot 18.30 zaterdag van 9.30 tot 12.30 en 13.30 tot 17.30 maandag, dinsdag en zondag gesloten

WAGTAIL CONTACT Maandblad van de Koninklijke aquarium– en Terrariumvereniging Wagtail Aalst 37ste jaargang

september 2015

Voorzitter Patrick Loosveldt Groenselstraat 102 9250 Waasmunster Tel: 09/329 35 64 E-mail: [email protected] Secretaris - Verslaggever Jan Vindevoghel Stropersweg 3 - 9420 BURST tel: 053/41.52.28 E-mail: [email protected] Schatbewaarder Marc Vermaut Molenstraat 105 - 1790 ESSENE Tel: 053/67 21 76 Rek. IBAN BE30 3930 4806 5411 E-mail: [email protected] Materiaalbeheerder + Verantw. tentoonstellingen Tony Dooremont Verenigde Natiesstraat 19 - 9420 Erpe-Mere Tel: 053/83 60 79 E-mail: [email protected] Redactie Pierre Hellebaut Korte Zoutstraat 45 - 9300AALST Tel: 053/21 36 29 E-mail: [email protected] Webadres: http://users.telenet.be/wagtail

Inhoud Verslag

115

Volgende vergadering

115

Bondsdag

115

Aquariumagenda

115

Een probleemverhaal over Daro dario

116

Vissen en koralen ontvluchten de evenaar

118

Hoe warmer hoe meer draken

120

Fluovisjes zijn verboden

122

Met de jongbroedlift… geen gesjacher meer

124

Vergadering iedere derde vrijdag van de maand om 20 uur uitgenomen in juli Lokaal: ‘t Capucientje, 99 Capucienelaan 9300 Aalst

Verslag. Onze vakantievergadering op vrijdag 21 augustus 2015 was een kleine praatvergadering. Slechts met drie deelnemers konden we fijn rond één tafel zitten om wat te praten en iets te drinken. Het maakt het voor de verslaggever een stuk eenvoudiger om het verslag klaar te krijgen.

Volgende vergadering. Tijdens onze ledenvergadering van 18 september 2015 geeft Romain Van Lysebettens een diavoordracht over “African Beauties”. In Afrika is meer te vinden dan Pelvicachromis pulcher (de kersenbuik). We maken in de loop van deze voordracht kennis met heel wat prachtige cichlidensoorten die minder bekend zijn bij de liefhebber maar daarom niet minder mooi of minder geschikt zijn om thuis te verzorgen. En ... wie zei ook weer dat planten en cichliden houden niet samengaan? Het tegendeel wordt tijdens deze voordracht bewezen! Een lezing ook voor hen die geen reuzengrote aquaria kunnen plaatsen, maar die van het cichliden houden toch iets willen maken. Alle leden kennen Romain allicht reeds en weten dat het een interessante voordracht zal worden.

Bondsdag. Hierbij doen we een laatste oproep tot de leden om deel te nemen aan de Nationale Bondsdag van BBAT op zaterdag 26 september 2015 te Leuven. Geef uw deelname door aan onze secretaris Jan en schrijf voor 10 september 2015 het bedrag van 29 euro over op de bankrekening: BE30 3930 4806 5411 van K.A.T.V. Wagtail Aalst, Molenstraat 105, 1790 Essene, zodat we tijdig onze deelnames kunnen doorgeven. We herinneren ook aan de vraag van BBAT tot medewerking voor bepaalde dagen of uren aan de toegang of de bar, of om als toezichter tijdens de tentoonstelling uitleg te geven aan wie er om vraagt. Wie hiervoor tijd kan vrijmaken laat ons dit dringend weten.

Aquariumagenda. Op 19 – 20 en 21 september 2015 richt K.a.h.v. Gracilis Hoboken vzw haar Aquariumshow in met doorlopende aquariumtentoonstelling van 9 u tot 18 u. in hun lokaal te Hoboken, Kioskplaats 7. Gratis toegang.

115

Op zaterdag 26 september 2015 gaat de Bondsdag van BBAT door, ingericht door Siervis Leuven, in de lokalen van Salons Georges, Hogeschoolplein, Leuven. Zie voor meer informatie in ons clubblad van mei. Van 26 september 2015 tot en met 4 oktober 2015 wordt een Nationale tentoonstelling ingericht in de Plantentuin te Leuven. Siervis Leuven is de drijvende kracht achter deze organisatie, maar alle clubs worden uitgenodigd hier aan mee te werken. Op zondag 27 september 2015 gaat opnieuw Naturaria Fair door van 10 tot 16 u, een beurs voor terrarium, aquarium en paludarium, in Antwerp Expo, J. Van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen. Toegangsprijs 9 euro; kortingbonnen te bekomen bij onze secretaris. Op zondag 4 oktober 2015 richt de Aquariumclub Le Cardinal Club de Liège een grote aquariumbeurs in te Luik voor zoet- en zeewatervissen en -planten, boeken, benodigdheden en voedsel. De beurs gaat door van 10 tot 15 u in Château de Péralta, rue de l’Hôtel de Ville 6, 4031 Angleur (Liège); toegangsprijs 3,00 euro met gratis drankje. Op zondag 8 november 2015 gaat van 10 tot 16 u voor de 22 ste keer de Dag van de Kweekcentrale door in en rond het lokaal van K.A.H.V. De Siervis, Leuven, Kolonel Begaultlaan 15/ 01.21, 3012 Wilsele (Leuven) Op vrijdag 20 november 2015 gaat de jaarlijkse Nacht van de Aquariaan door, een organisatie van BBAT om de aquariumliefhebbers samen te brengen en een aantal onder hen te lauweren. Dit gaat door in de feestzaal Klein Willebroek, Schoolstraat 24, 2830 Klein Willebroek. Deuren open vanaf 19 u. Op zondag 29 november 2015 organiseert de Vlaamse Terrariumvereniging een grote Reptielen- en Amfibiënbeurs. Dit gaat door in zaal “Ons Huis”, Leo Duboisstraat 24, 9280 Lebbeke van 10 u tot 17 u. Toegangsprijs: 3,00 euro. (www.vlaamse-terrariumvereniging.be ) Wie interesse zou hebben voor beurzen en aquarium- of terrariumactiviteiten in onze buurlanden Duitsland en Nederland kan terecht op de website: http://www.vivarium.dse.nl/kalender.shtml

Een probleemverhaal over Dario dario. Ons clublid Dirk Bascour is ruim 40 jaar bezig met aquarium houden en heeft in al die jaren met veel soorten kunnen kweken. Sinds enkele jaren heeft hij zich specifiek toegelegd op vissen en garnalen uit Azië, waaronder Dario dario, ook wel het Bengaals vuurtje genoemd. Het is een soort die niet courant in de handel te vinden is, maar die Dirk na veel zoe116

ken uiteindelijk toch kon te pakken krijgen. Hij schafte zich 5 koppels aan. Toen hij ermee thuis kwam en ze goed had geobserveerd, bleken het helaas allemaal mannetjes te zijn! Hij confronteerde de handelaar hiermee, die op zijn beurt contact opnam met de groothandel. Daar vertelde men dat ze gewoon uit de bak waren geschept zonder naar het geslacht te kijken. Vreemd dat het dan juist 10 mannen waren … De groothandelaar beloofde om 10 vrouwtjes naar de winkel op te sturen. Een week later ging Dirk terug naar de winkel, om de vrouwtjes op de halen, maar stelde vast het weer allemaal mannetjes bleken te zijn, weliswaar licht gekleurd. De handelaar belde onmiddellijk terug naar de groothandelaar, die beweerde dat er 100% zeker minstens 8 vrouwtjes bij waren. Dirk kon thuis alleen maar vaststellen dat die zogezegde vrouwtjes na enkele dagen rode strepen en rode vinnen kregen. De vrouwtjes zijn echter grijs met enkel een paar zwarte banden en witte vinnen! Dirk gaf niet op en ging terug naar de winkel, waar de handelaar opnieuw contact opnam met de groothandel. Deze bleef bij zijn standpunt dat er vrouwtjes moesten bij zijn. Hij zou er terug een tiental selecteren en ze naar de handelaar opsturen. Tot zijn ontgoocheling zag Dirk onmiddellijk dat er hiervan zeker zes mannetjes waren en de andere vier twijfelgevallen nam hij mee naar huis. ’s Anderdaags bleek dat het vier licht gekleurde mannetjes waren. Je zou voor minder hopeloos worden. Ondertussen had Dirk in een andere winkel ook Dario dario gevonden, afkomstig van rechtstreekse import uit Azië. Hij mocht zelf de vissen uitscheppen. Zodoende gingen er vier vermeende dames mee naar huis, want de rest waren zeker mannetjes. Na een tweetal dagen zag Dirk dat hij zichzelf gefopt had, weeral mannen … Ons clublid Dirk Bascour heeft dus aan den lijve ondervonden wat er op het internet vaak te lezen staat: er worden zelden vrouwelijke Dario dario geïmporteerd! Vandaar deze oproep aan alle andere liefhebbers: heeft iemand vrouwelijke Dario dario en ben je bereid om deze te verkopen? Contactgegevens: Dirk Bascour Tel : 0485/74.72.06 e-mail : [email protected]

117

Nieuwe thuis niet altijd even gunstig

Vissen en koralen ontvluchten de evenaar 08 JUNI 2015 Pieter Van Dooren, redacteur wetenschap bij De Standaard.

Zeedieren verhuizen steeds vaker poolwaarts, om in de opwarmende oceaan hun vertrouwde watertemperatuur te blijven vinden. Maar hun nieuwe stek is niet altijd even gastvrij als de oude. Ons klimaat warmt op. Voorlopig hebben wij mensen daar nog weinig last van – sommigen blijven zelfs hardnekkig ontkennen dat er iets aan de hand is – maar in de natuur stellen biologen steeds vaker volksverhuizingen vast. Het leefgebied van een reeks dieren en planten schuift op. Planten die ter plaatse blijven, bloeien vroeger. De insecten op die planten groeien vroeger, waardoor die uit synchronisatie raken met de trekvogels die ervan moeten leven – die keren nog steeds op het oude tijdstip terug. In zee zijn vissen en koralen aan het verhuizen geslagen, sneller dan aan land. Maar hun nieuwe leefgebied blijkt kleiner dan het oude, melden twee artikelen in de jongste Science. Het leefgebied voor vissen zou tegen 2100 weleens met twintig procent kunnen krimpen.

118

Onleefbare zones Vissen vind je in de hele oceaan, en de meeste kunnen bij verschillende temperaturen leven. Maar hoe warmer het water waarin ze zwemmen, hoe harder hun metabolisme draait en hoe meer voedsel en zuurstof ze nodig hebben. Elke eigenaar van een tuinvijver weet dat zijn goudvissen bij warm weer meer honger hebben. Maar warmer water kan minder zuurstof vasthouden. Er komen gebieden waar de vissen meer zullen vragen dan het water kan leveren, vrezen Curtis Deutsch (Universiteit van Washington) en zijn Amerikaanse en Duitse collega’s. Bij verschillende temperaturen maten ze het metabolisme van kabeljauw, Atlantische rotskrab, zeebrasem en puitaal. Dat zijn soorten die elk in andere wateren leven: de kabeljauw in de diepe oceaan, de krab in kustwateren, de zeebrasem in subtropische wateren en de puitaal op de bodem van ondiep water. Vervolgens vergeleken ze hun zuurstofbehoefte met wat de oceaan bij verschillende temperaturen kan leveren. Dat ziet er niet goed uit: als het klimaat blijft opwarmen zoals het nu bezig is, zullen er aan de evenaar en in sommige noordelijke gebieden onleefbare zones ontstaan, voorspellen ze. Voor alle vier de soorten. Aan de evenaar wegens te warm, in het noorden omdat een deksel van warm oppervlaktewater het bodemwater in onderzeese valleien op zijn plaats houdt, waardoor er geen zuurstof meer aangevoerd wordt. Tegen 2100 zal de oceaan aan de oppervlakte verscheidene graden warmer zijn, en 5 tot 10 procent minder zuurstof bevatten. Het grootste probleem krijgen de dieren in de poolzeeën. Die kunnen niet verder poolwaarts opschuiven en zullen verdrongen worden door immigranten. Koralen Voor planten, en koralen die van plantaardige symbionten afhangen, is de hoeveelheid beschikbaar licht van belang. In de tropen, waar het zonlicht rechter naar beneden valt, is er tot pakweg 25 à 30 meter diepte ook in de winter nog voldoende licht. Maar noord- en zuidwaarts vermindert die diepte met zowat zestig centimeter per breedtegraad, wegens het steeds schuiner invallende licht. Koralen die mee opschuiven met de temperatuurzones, kunnen dus steeds minder diep groeien. Vroeg of laat wordt het water hen te ondiep, waarschuwen Paul Muir (Museum Queensland) en collega’s. Bij gebrek aan voldoende kennis spitsen de onderzoeken zich toe op individuele soorten. Hoe hele ecosystemen verschuiven wanneer een paar soorten in aantal en positie veranderen, weet niemand. Wat we wel weten, is dat elke soort een tandwieltje is in het grote raderwerk van de natuur, en dat die natuur heel vaak op een onverwachte manier daar reageert als je hier duwt. Soms gaat het raderwerk ergens beter draaien door een verandering, maar omdat de natuur al een paar miljard jaar tijd gekregen heeft om haar evenwicht te zoeken, is de kans groter dat een verandering tot een verslechtering leidt. De kans is redelijk klein dat twintig procent minder leefruimte voor een reeks vissoorten uiteindelijk een interessanter raderwerk oplevert.

119

In de Standaard van 2 juli on-line lazen we volgend bericht

Geslachtsbepaling bij hagedissen is weergevoelig.

Hoe warmer, hoe meer draken Pieter Van Dooren

Agamen, hagedissen die in het Engels gekend zijn als ‘bearded dragons’, bepalen hun geslacht met chromosomen, net als wij. Maar als het warmer wordt, schakelen ze over op een ander systeem. Claire Holleley en collega’s van de Universiteit van Canberra hebben baardagamen (Pogona vitticeps) bestudeerd, van nature een bewoner van de Australische woestijn maar ook populair als huisdier. In het warmste deel van het natuurlijke verspreidingsgebied van de dieren ontdekten ze exemplaren die van geslacht veranderd waren. Genetisch waren het mannetjes, met een mannelijk stel chromosomen, maar in de praktijk waren het – vruchtbare – vrouwtjes. Op de 131 baardagamen die ze hadden bestudeerd, waren er 11 geslachtswisselaars. Zoiets was nog nooit in de vrije natuur gezien, schrijven ze in de Nature van vandaag. Mannetjes & vrouwtjes Bij reptielen komen twee manieren van geslachtsbepaling voor. Bij sommige soorten ligt het geslacht vast in de genen: als je de chromosomen van het dier bekijkt, kun je zien of je een mannetje of een vrouwtje voor je hebt. Mensen en andere zoogdieren doen het ook zo: met twee X-chromosomen ben je biologisch een meisje, met XY een jongen. Ook bij vogels en vissen ligt je geslacht erfelijk vast: daar ben je met twee Z -chromosomen een mannetje, en met WZ een vrouwtje. Krokodillen en sommige schildpadden hebben geen geslachtschromosomen. Nergens in hun DNA is bepaald of ze mannelijk of vrouwelijk zijn. Of er een mannetje of een vrouwtje uit het ei kruipt, wordt bepaald door de temperatuur waarbij het ei is uitgebroed. Vaak sturen de ouders die temperatuur, door te kiezen hoe diep onder het zand ze hun eieren leggen, of door ze meer of minder te bedekken met rottend (en dus warm) plantenmateriaal. Beide keuzesystemen werken prima, al hebben ze allebei hun voor- en nadelen. Als in de loop van de evolutie twee manieren zijn ontstaan om hetzelfde te bereiken, dan zou je verwachten dat er ook tussenvormen bestaan, of hebben bestaan. Alleen, niemand kon ze vinden. Tot nu. Toen Holleley ZZ-eitjes van haar gebaarde draken in de broedmachine stopte, kwamen daar mannetjes van, zoals het hoorde. Maar naarmate ze de broedtemperatuur verhoogde, kwamen er steeds vaker ook vrouwtjes uit de eieren: bij 32 graden Celsius doken de eerste omgeflipte vrouwtjes op, bij 36 graden kwamen er alleen nog vrouwtjes uit de eieren. ZW-eieren gaven altijd vrouwtjes, bij elke temperatuur.

120

Als het maar warm genoeg is, flipt het geslacht van Australische baardagamen om. Dat ze genetisch mannetjes zijn, belet hen niet om eieren te leggen. Foto: Arthur Georges

Wanneer ze de omgeflipte ZZ-vrouwtjes vervolgens kruiste met normale mannetjes (ook ZZ), hadden hun nakomelingen geen W-chromosomen meer. Met andere woorden: ze konden hun geslacht niet meer erfelijk bepalen, want ze waren allemaal ZZ. Maar ze kwamen wel degelijk in twee geslachten voor, volledig bepaald door de broedtemperatuur. Dat had geen nadelige gevolgen voor hun levensverwachting, noch voor hun vruchtbaarheid. Klif Omgeflipte vrouwtjes legden ook nog eens dubbel zoveel eieren als ‘normale’ vrouwtjes, zo stelde Holleley tot haar eigen verbazing vast. Het ziet er dus naar uit dat, naarmate het klimaat warmer wordt, de baardagamen steeds meer zullen overschakelen op geslachtsbepaling via temperatuur, en dat die omslag ook nog eens zelfversterkend is. Uit de uitbroed-experimenten blijkt dat de zone tussen beide systemen klein is: tot aan 32 graden heb je erfelijk bepaalde geslachten; dan is er even een twijfelzone met zowel ZZ- als ZW-vrouwtjes; en als de temperatuur nog een tikje hoger gaat, zijn de baardagamen volledig overgeschakeld op het temperatuursysteem. De wilde Australische populatie zit net op de virtuele klif tussen beide systemen. Dat omgeflipte vrouwtjes vruchtbaarder zijn, kan betekenen dat het voordelig is om in een warmer klimaat voor de temperatuurmethode te kiezen. Wat die voordelen dan wel zijn, weet voorlopig niemand. En het kan natuurlijk ook zijn dat de omslag naar de temperatuurmethode een wanhopige reddingspoging is om de schade te beperken die aangericht wordt door het té warme klimaat.

121

In Het Nieuwsblad on-line van zondag 9 augustus 2015 lazen we volgend artikel van Werner Rommens.

Verschillende ladingen genetisch gemanipuleerde visjes in beslag genomen

Overheid waarschuwt: 'Fluovisjes zijn verboden’

Zebravisjes voor de behandeling: toch ook al niet mis.

Zebravisjes nadat er DNA van lichtgevende kwallen is aan toegevoegd. 122

De federale overheidsdienst Volksgezondheid heeft alle invoerders en verdelers van aquariumvissen een forse waarschuwing gestuurd, nadat in ons land verschillende ladingen fél fluorescerende ‘gloeivisjes’ zijn onderschept. ‘Er valt grof geld mee te verdienen, maar deze genetisch gemanipuleerde visjes zijn in ons land terecht illegaal’, zegt groothandelaar Gerald Bassleer. ‘De afgelopen maanden – de laatste keer enkele weken geleden – zijn verschillende partijen genetisch gemodificeerde fluorescerende siervissen onderschept die in België werden ingevoerd’, klinkt het bij de FOD Volksgezondheid. De ladingen kwamen telkens uit Sri Lanka. In een omzendbrief aan alle invoerders en verdelers van siervissen in ons land beklemtoont de FOD Volksgezondheid nu dat het invoeren, verdelen en verkopen van dergelijke ‘lichtgevende’ visjes bij wet ten strengste is verboden. De onderschepte ladingen siervisjes betreffen Danio rerio-visjes of zebravissen, afkomstig uit Azië. De visjes, die maximum 4 cm lang worden, hebben van nature zilverachtige strepen op de rug, flanken en vinnen. In aquariums met de juiste belichting lijken de visjes op te lichten. In Azië, maar ook in Amerika, is het echter mode om dat effect fors te versterken door aan deze visjes stukjes DNA van lichtgevende kwallen toe te voegen. Van 70 cent naar paar euro Resultaat: visjes die werkelijk fluoresceren, gloeivisjes als het ware. En daar valt grof geld mee te verdienen. ‘Voor een gewone Danio rerio betaal je als consument amper 70 eurocent. Voor de fluorescerende ben je gemakkelijk een paar euro kwijt’, zegt Gerald Bassleer, bioloog en zaakvoerder van een VlaamsBrabantse groothandel in siervissen. ‘In Azië en Amerika, waar je dit wél mag kopen en verkopen, is het daarom een zeer lucratieve markt.’ In België, én bij uitbreiding Europa, zijn genetisch gemodificeerde siervissen echter strikt verboden. ‘Mogelijke risico’s van deze vissen voor het leefmilieu én voor de gezondheid van mens en dier kunnen immers niet worden uitgesloten’, beklemtoont de FOD Volksgezondheid, die in haar omzendbrief invoerders en verdelers wijst op de strenge straffen die overtreders riskeren. Ook Gerald Bassleer moet niet weten van de gloeivisjes, ‘vermits het onduidelijk is welk effect deze genetisch gemanipuleerde visjes hebben op fauna en flora.’ Hij vindt het opmerkelijk dat mensen deze visjes toch in België probeerden in te voeren, wellicht op vraag van een doortastende klant. ‘Wie met kennis van zaken in deze stiel werkzaam is, moét echter weten dat dit geen goed idee is, dat het – terecht – verboden is én dat er strenge straffen op staan.’

123

Met de jongbroedlift... geen gesjacher meer R. Pyra, Brugse Aquarium Vrienden

Misschien slaagt niet elke aquariaan erin zich onmiddellijk Tanichthys albonubes voor te stellen. Zeggen we erbij dat dit de Chinese Danio is, dan wordt alles duidelijk. Opletten is echter de boodschap wan t onze Chinees wordt vaak verward met Aphyocyprispooni*, een landgenoot en volgens sommige bronnen verwant, waar het best mee kan wedijveren. Wij houden hier zeker geen betoog voor een van beide. Wat ons interesseert is het kweekgedrag en vooral de kweekwijze. Foto 1

De kleurschakeringen van dit kleinood beschrijven leidt trouwens alleen maar tot fantasieën die de werkelijkheid ternauwernood benaderen. Kweken lukt met deze visjes best. Toch moet men met een en ander rekening houden: -De kweekbak, waarin we best een twintigtal visjes onderbrengen, zetten we op een rustig plaatsje. Omdat het bij amateurkwekers vooral in de weekends in de kweekruimtes nogal druk is, behangen wij het kweekaquarium (uiteraard aan de buitenzij-

124

de) aan drie kanten met bruin inpakpapier. Zo blijft alleen de voorkant open. Boven de bak schakelen wij alle licht uit en zorgen ervoor dat de opstelling voortdurend in het schemerduister staat. -We kweken best in zacht, licht zuur water (pH 6). In de kweekbak komt alleen regenwater en dit leek het qua hardheid in onze regionen uitstekend te doen. Wie alleen over leidingwater kan beschikken, zal dit hoogstwaarschijnlijk moeten aanzuren. Daartoe kookt men een flinke pluk turf in regenwater. Het kookvocht, waar we de turf hebben uitgehaald, laten we afkoelen. Met een druppelsysteem (een afgedankte serumfles met doseerleiding geeft goede resultaten) laten we dit vocht in het kweekaquarium druppelen. Daarbij controleren we regelmatig de zuurtegraad tot de gewenste pH verkregen is. Is het leidingwater daarenboven te hard dan verzachten we het door filtering over harsen.(*) Voor de opstelling van een dergelijke filter verwijzen wij graag naar gespecialiseerde artikels terzake. We proberen het water minstens 2 dagen op ‘niveau' te houden. Blijft de samenstelling stabiel, dan kan de kweek beginnen. -Hoe beter de ouderdieren gevoederd worden, des te beter zullen zij hun pas afgezette eieren met rust laten. Eens de kweekstellen in de kweekbak zijn ondergebracht, voederen wij alleen nog met artemia. Grotere levende voedseldieren lusten een vissenlarfje best op hun menu. Er hoeven niet per se planten in de kweekbak. Als we met deze richtlijnen rekening houden, zullen de eerste larfjes niet lang op zich laten wachten. Als kleine glassplintertjes hechten ze zich overal vast waar kan en in een later stadium gaan de piepkleine visjes naar het oppervlak drijven. Nu moeten ze overgebracht worden naar de uitzwemmer waar ze tot wasdom kunnen komen. Hier komt de kat op de koord. Veel jongbroed is bij de transfer gesneuveld. Menig kweekstel heeft, door het vele gepruts in de kweekbak, voor bekeken gehouden. Menig aquariaan heeft aldus de moed verloren. Wij vonden nu een middeltje om het jongbroed naar de uitzwemmer te brengen, zonder de kweekopstelling ook maar aan te raken, ‘de jongbroedlift' Hoe ziet de jongbroedlift eruit? De jongbroedlift is een vrij eenvoudig toestelletje dat werkt op het principe van de communicerende vaten. Het is volledig uit plexiglas vervaardigd. Het kan ook met gewoon glas, maar plexi laat zich makkelijk ‘retoucheren' en dat kan bij een eerste assemblage wel eens nuttig zijn. De lift bestaat uit drie delen, die alle met mekaar

125

Foto 2

verbonden zijn, nu eens via een opening langs boven, dan weer langs onder. Tussen het tweede en derde deel is een opening uitgespaard voor latere bevestiging aan de scheidingsruit. In het eerste gedeelte is, over de hele breedte een smalle opening uitgespaard. Boven het tweede en derde deel kan nog een extra bakje aangebracht worden uit zwart plexiglas waarin een led (lampje) steekt. Daarover verder nog meer. Deze zijn echter alleen als richtlijn bedoeld en zijn dus niet strikt te nemen. Alleen moet men weten dat, hoe groter de opening in deel 1 , hoe groter het debiet van de filter zal moeten zijn. Uiteraard moet je steeds rekening houden met de dikte van het gebruikte materiaal. Een kweekopstelling met een jongbroedlift Je neemt meteen al een uitzwemmer (dus groter dan een kweekbakje) . Op een derde van de zijkant plaats je een scheidingsruit in de bak die de aldus bekomen twee delen volledig afsluit. In het grootste gedeelte, ergens tegen uiterste zijwand, plaats je een open luchtaangedreven binnenfilter. Zorg ervoor dat dit filter geen te groot debied heeft. De uitstroombuis van de filter evenwel komt helemaal aan de andere kant, dus in het kleine derde, weer in de bak. Over de scheidingsruit heen hangen (en bevestigen we) de jongbroedlift. Dit kan het best geschieden d.m.v. een plastic bout die dwars door deel 3 van de lift steekt: We letten er bij het aanbrengen van de lift op dat de in deel 1 uitgespaarde opening net boven de waterspiegel komt. Met een heveldarm zuigen we nu alle resterende lucht uit de jongbroedlift zodat deze volledig met water is gevuld. De jongbroedlift zal nu als hevel werken en dus zal het waterniveau in beide delen van de bak steeds op hetzelfde niveau willen staan. Dit heeft meteen ook het grote voordeel dat straks de samenstelling van het water in de uitzwemmer met het jongbroed, identiek is aan de samenstelling van het water waar de kweekstellen inzitten. De werking van de jongbroedlift We brengen onze kweekvisjes in het kleine derde van de bak maar eerst hebben we ervoor gezorgd dat we aan de voorwaarden in de aanhefvan dit artikel vermeld, heb126

ben voldaan. We stellen de filter in werking. Deze zal het gefilterd water uit het grote gedeelte overbrengen naar het kleinere gedeelte waar de kweekvisjes zwemmen. Via de jongbroedlift zal dat water weer naar het grote gedeelte vloeien. Als de eerste eieren, larfjes en/of kleine visjes te voorschijn komen zullen ze met de stroming worden meegedreven, via de jongbroedlift naar het grote gedeelte van de bak. Als het debiet van de filter goed is afgesteld zal je aan de uitgespaarde opening in deel 1 een klein watervaleffect waarnemen. Dit verhinderd de kleine visjes terug te keren naar de kweekdieren. Doordat daarenboven de opening zo klein is ( 3 mm) zullen de ouderdieren niet door de jongbroedlift kunnen. Resultaat: ouder en kroost van mekaar gescheiden zonder dat we ook maar de bak hebben aangeraakt. We hadden het eerder al over een extra klein zwarte plexiglazen bakje dat boven op deel 2 en deel 3 komt. In het bakje zit een elektrische schakeling op zwakstroom of batterijen. Een lichtgevoelige cel zorgt ervoor dat het lampje wordt ingeschakeld zodra de omgeving volledig duister is. Het jongbroed dat overdag de stroming weet te trotseren zal dan door het lichtje worden aangetrokken en naar de jongbroedlift zwemmen waar de steeds sterker wordende stroming haar werk zal doen. Het kleine lichtje zorgt meteen ook 's nachts voor een ideale schemerduistere omgeving voor de kweekpaartjes die dat erg op prijs stellen. Wat met lastige kweekdieren? Niet alle visjes zijn met hun jongbroed zo vredelievend als onze weldoorvoede Tanichthys albonubes . Je zou kunnen stellen dat de jongbroedlift dus eigenlijk alleen optimaal benut kan worden als in eerder gelezen kweekverslagen de vis als zeer verdraagzaam omschreven werd. Toch is er een oplossing als we visjes willen kweken met kannibalistische neigingen. Het kweekrooster Het kweekrooster is ook volledig uit plexiglas gemaakt. Het bestaat uit een aantal smalle plaatjes die met een onderlinge afstand van enkele mm schuin evenwijdig aan mekaar bevestigd zijn. De latjes hebben een lengte die gelijk is aan de breedte van het kweekaquarium. Het rooster is enkele cm korter dan het kleine derde van de kweekopstelling. Het wordt op een tweetal cm van de bodem bevestigd (eventueel op vier pootjes) . We schuiven het rooster zo dicht als mogelijk tegen de kant waar de uitstroomopening van de filter steekt. Aan de andere kant van het rooster bevestigen wij nog een scheidingsruit die evenwel niet tot op de bodem komt. Als we nu de stroomrichting van het water bekijken, dan weten we meteen wat er gebeurt. Het stromend water voert de eitjes mee naar de spleetjes tussen de latjes, recht naar de extra uitgespaarde ruimte. Vandaar gaat het via de jongbroedlift rechtstreeks naar de uitzwemmer: éénrichtingsverkeer gegarandeerd. Ook kleven de eitjes onderweg ergens vast, dan nog kunnen de ouderdieren er niet meer bij . Een extra dimensie U kan zich misschien de bedenking maken dat het uitbouwen van zo'n kweekinstallatie nogal wat tijd en materiaal vergt. Dat is ook zo. De kweekopstelling kan echter voor elk soort visje opnieuw weer worden gebruikt en, indien dat gewenst is, makke-

127

lijk van de ene bak naar de andere verplaatst worden en voorkomt onnodige sterfte onder het jongbroed. Als dat de inspanning niet waard is. We zijn er bij de opstelling van uitgegaan dat we een bak in twee delen opsplitsen. Het kan natuurlijk ook anders. Je plaats gewoon een kleiner bakje (maar met dezelfde hoogte) in een grotere bak. Op de wand van het kleine bakje bevestig je dan de jongbroedlift. Zo'n opstelling heeft het bijkomend voordeel dat de kweekdieren zonder moeite kunnen verwijderd worden... met bak en al. (*) Tegenwoordig wordt steeds meer omkeer-osmose gebruikt. nvdr Aquatropica: Aphyocypris pooni wordt door zowel fishbase.org als door Catalog of Fishes beschouwd als synoniem van Tanichthys al bonubes. Foto's ©foto 1: "White Cloud Mountain Minnow 2" . Licensed under CC BY-SA 3.0 via Commons http://tinyurl.com/oxg3rxb ©foto 2: "White Cloud Mountain Minnow 1" . Licensed under CC BY-SA 3.0 via Commons http://tinyurl.com/oyhjpah

? n e p l e rh

an k ie

u o c as B es rtje) j k t r w u Di rou vu

W

v ls a t a k e eng o z j hi rio (B da o i ar

D

Tel : 0485/74.72.06 e-mail : [email protected]

128

129

Eurotuin Deinze: Gaversesteenweg 222 - 9800 Deinze Eurotuin Merelbeke: Fraterstraat 111 - 9820 Merelbeke Eurotuin Ophasselt: Brambroek 27a - 9500 Geraardsbergen Eurotuin Roeselare: Brugsesteenweg 387b - 8800 Roeselare Open maandag t.e.m. zondag van 9 tot 18.30 uur Dinsdag gesloten l www.eurotuin.be volg ons op