EPB-productgegevens databank

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf

www.wtcb.be

EPB-productgegevens databank

IDEG-Stuurgroep & WarmtepompPlatform 18 juni 2008

Jacques Schietecat, Labohoofd, Technologisch Adviseur Afdeling Energie en Klimaat WTCB - Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf


www.wtcb.be

EPB-databank - Inleiding • EPB-rekenprocedures : • •

•

omvat berekening U-waarden, K-peil, E-peil veel materiaal- en installatiegegevens nodig om de berekeningen te kunnen uitvoeren belangrijk : productgegevens zijn in principe steeds beter dan waarden bij ontstentenis en leveren dus betere resultaten op

2

1


www.wtcb.be

EPB-databank met productgegevens • Belang van de databank voor de EPB-verslaggever : • • z

door 3 gewesten erkende productgegevens die zonder enige bewijslast aanvaard worden als invoer voor EPB databank bevat enkel gegevens nodig voor EPB, maar houdt geen enkel kwaliteitsoordeel in over het product door strikt handhavingsbeleid kan elke niet-conformiteit leiden tot een administratieve boete • voorbeeld : 20 m² venster; men verklaart U = 1 W/m²K, maar in de praktijk is het 3,2 W/m²K • boete (grootteorde : 60 € per W/K) = 60 x 20 x (3,2 - 1) = 2640 €

• Belang voor fabrikant : • • •

invoer van gegevens op vrijwillige basis (geen verplichting, kosten blijven beperkt) fabrikant is verantwoordelijk voor de correctheid van de gegevens strikte procedures moeten daarom gevolgd worden om betrouwbaarheid van de gegevens te kunnen garanderen • algemene procedures • productgebonden procedures

3


www.wtcb.be

EPB-databank - Algemene procedures • Beschrijving van de taken van alle betrokken partijen : • •

•

•

3 Gewesten : eindbeslissing voor elke erkenning Operator (WTCB): stelt de procedures op, voert het administratief werk uit en ontwikkelt de databank in opdracht van de gewesten Aanvrager (fabrikant) : levert gegevens aan de operator volgens strikte procedures Controle van productgegevens : • producten die onder CE-markering vallen : productgegevens vrijwel automatisch erkend; enkel FOD Economie (Markttoezicht) kan controles doen of klachten behandelen • producten die niet CE-gemarkeerd zijn : • conformiteitsverklaring nodig van neutrale controleinstelling (aangemelde instantie) • eventueel proefverslag (of controle) door onafhankelijk en geaccrediteerd laboratorium 4

2


www.wtcb.be

EPB-databank - Productspecifieke procedures • Opstellen productspecifieke procedures (WTCB) : • •

• •

gebeurt steeds in overleg met de betrokken sector bevatten technische richtlijnen : productidentificatie, bepalingsmethodes en testcondities (meestal EN-normen) conventies voor ontbrekende of afwijkende testcondities specifieke aanvraagprocedure, aangepast aan het product

• Aanvrager (fabrikant) is zelf verantwoordelijk voor het beheer van de opgenomen gegevens : •

online behandeling van aanvragen, wijzigingen, verwijderingen en verlengingen van de gegevens

• De erkenning van de gegevens is beperkt in de tijd • •

om garantie te verhogen op correcte productgegevens afhankelijk van productgroep (momenteel), waarschijnlijk alle erkenningen voor 4 jaar

5


www.wtcb.be

Kostprijs databank Kosten ontwikkeling databank gedragen door de gewesten Kosten databank te dragen door de aanvragers Eerste aanvraag : de eenmalige kosten bij een eerste aanvraag variëren in functie van het aantal te erkennen producten in de betreffende productgroep. Er zijn vier tariefgroepen: - groep 1 : 1 tot 10 producten 600 € - groep 2 : 10 tot 40 producten 650 € - groep 3 : 40 tot 250 producten 750 € - groep 4 : meer dan 250 producten offerte Jaarlijkse kosten : jaarlijks worden de volgende kosten aangerekend in functie van het aantal erkende producten in die productgroep: - groep 1 : aanvrager met 1 tot 10 producten 600 € - groep 2 : aanvrager met 10 tot 40 producten 650 € - groep 3 : aanvragers met 40 of meer producten 750 €

6

3


aanvrager

www.wtcb.be

operator

gewesten

markttoezicht

NIET OK

begin procedure

facturatie + administratieve controle

aanvrager stuurt dossier op naar operator

OK

JA aanvrager beantwoordt vragen

VRAGEN

technische controle data

NEEN operator stelt positief advies tot goedkeuring op

gewesten erkennen

ernstige twijfel data ?

NEEN geg.op website geplaatst

JA NEEN

einde procedure

ernstige twijfel data JA

marktoezicht

gegevens uit databank verwijderen (aangever is markttoezicht)

procedure markttoezicht

gegevens in databank aanpassen (aangever = fabrikant)

CE-gemarkeerde producten

geen consequentie voor dedatabank 7


aanvrager begin procedure

aanvrager stuurt dossier op naar neutrale controle-instelling

www.wtcb.be

neutrale controleinstelling

operator

gewesten

controle van het dossier en aflevering van certificaat

aanvrager stuurt dossier op naar operator VRAGEN

facturatie + administratieve controle OK technische controle data

Niet-CE-gemarkeerde producten

operator formuleert advies

aanvrager beslist verder te gaan NEEN

end procedure

gewesten beslissen

JA

NEGATIEVE BESLISSING

beslissing meedelen

POSITIEVE BESLISSING

gegevens op website plaatsen

8

4


www.wtcb.be

Website www.epbd.be • Centrale website met databank en alle nodige procedures

F G

• fabrikant : aanvragen tot erkenning productgegevens • gebruiker : consultatie databank met productgegevens

9


www.wtcb.be

EPB-productgroepen 1

2

3

4

5 6 7

Bouwmateriaal 1.1 Isolatiemateriaal 1.2 Andere opake bouwmaterialen Venster 2.1 Beglazing 2.2 Raamprofielen 2.3 Zonnewering Warmteopwekkingstoestel 3.1 Waterketel 3.2 Warme luchtgenerator 3.3 Warmtepomp Ventilatiesysteem 4.1 Regelbare toevoeropening 4.2 Doorstroomopening 4.3 Regelbare afvoeropening 4.4 Warmtewisselaar 4.5 Ventilator Verlichting 5.1 Verlichtingstoestel Koelmachine 6.1 Compressiekoelmachine Zonne-energiesysteem 7.1 Thermisch zonne-energiesysteem 7.2 Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem

Aanvraagprocedures te downloaden op www.epbd.be voor isolatiematerialen, opake bouwmaterialen, en ventilatie (RTO, RAO en DO) Andere procedures nog in ontwikkeling, waaronder deze m.b.t. de IDEG-technieken : z z z z z

3.3 4.4 4.5 7.1 7.2

Warmtepompen Warmtewisselaars Ventilatoren Zonthermische systemen PV-systemen

10

5


www.wtcb.be

EPB-procedures voor WARMTEPOMPEN Warmtepomp : behandeling in EPB z

z

z

z

Onttrekking van warmte uit een warmtebron (bodem, grondwater, buitenlucht of afvoerlucht) en afgifte van deze warmte (op hogere temperatuur) voor ruimteverwarming of opwarming sww De temperatuursverhoging gebeurt met toevoeging van (een beperkte hoeveelheid) hoogwaardige energie (elektriciteit) In EPB wordt opwekkingsrendement gelijkgesteld aan de gemiddelde seizoenprestatiefactor (SPF, bepaald als een correctie op de COPtest) • SPF wordt beter naarmate het temperatuurverschil tussen warmtebron en afgiftesysteem kleiner wordt • werkt dus best met een zo hoog mogelijke warmtebrontemperatuur in combinatie met een zo laag mogelijke installatietemperatuur (LTV-systeem) Invloed van SPF-factor op het E-peil is groot 11


www.wtcb.be

Opwekkingsrendement van WP in EPB ηgen,heat = SPF = fθ . fΔθ . fpumps . fAHU . COPtest COPtest : prestatiecoëfficiënt bij test volgens EN 14511-2 en EN 14511-3, gedeclareerd door de fabrikant

fθ : correctie voor vertrektemperatuur naar afgiftesysteem (ontwerp) z z

luchtverwarming : fθ = 1 warm watersystemen : fθ = 1 + 0,01 . (43 - θsupply, design) • θsupply, design = 55°C (LTV) of 90°C (HT) (waarden bij ontstentenis)

fΔθ : correctie voor temperatuurregime (in/uit) van afgiftesysteem z z

luchtverwarming : fΔθ = 1 warm watersystemen : fΔθ = 1 + 0,01 . (Δθdesign - Δθtest) • fΔθ = 0,93 (waarde bij ontstentenis) • Δθdesign = 55-45=10 K (LTV) of 90-70=20 K (HT) (waarden bij ontstentenis) • Δθtest = temperatuurstijging over de condensor bij de test, volgens de ‘standard rating conditions’ uit EN 14511-2

12

6


www.wtcb.be

Opwekkingsrendement van WP in EPB fpumps : correctie energieverbruik primaire pomp z z

luchtverwarming (geen pomp) : fpumps = 1 warmwatersysteem : • fpumps = 0,83 (waarde bij ontstentenis), zoniet :

f pumps =

(Ppumps en PHP : elektrisch vermogen van pomp en WP)

1 1 + Ppumps PHP

fAHU (enkel voor lucht/lucht WP) : correctie voor werkelijk luchtdebiet naar afgiftesysteem (bij ontwerp) z

bron = afvoerlucht (Vextr) - afgifte = buitenlucht (Vsupply) •

fAHU = 0,51 (ontstentenis), zoniet f AHU =

test

• z


0,75 + 0,35.V&extr 0,75 + 0,35.V&test

V&max V&max

bron = menglucht (buiten + recyclage) - afgifte = buitenlucht (Vsupply) •


0,75 + 0,35.V&supply V&max 0,75 + 0,35.V& V& test

z

max

bron = afvoerlucht (Vextr) - afgifte = menglucht (buiten + recyclage) •

z

0,51 + 0,7. min (V&supply ,V&extr ) V&max 0,51 + 0,7.(V& V& )

max

bron = menglucht (buiten+recycl.) - afgifte = menglucht (buiten+recycl.) • fAHU = 1


EPB-databank voor WP : overzicht van de nodige productkarakteristieken WP-type Alle types Alle types Alle types Alle types Alle types Alle types */W */W */W

Gegevens COPtest (verwarmingsmode) Verwarmingsvermogen (PH) Effectief elektrisch vermogen (PE) van de WP, opgemeten bij test (verwarmingsmode) EERtest (koelingmode) Koelvermogen (PC) Effectief elektrisch vermogen (PE) van de WP, opgemeten bij test (koelingmode) Vertrekwatertemperatuur naar watervoerend afgiftesysteem (θsupply,design) Temperatuurverschil vertrek-retourwater van het afgiftesysteem (Δθdesign) Temperatuurtoename van het water over de condensor bij de test (Δθtest) Elektrisch vermogen van de pomp die zorgt voor de warmtetoevoer naar de verdamper (Ppumps) Elektrisch vermogen warmtepomp (PHP) bij de test Maximaal luchtdebiet (of hoogste waarde van het

Eenheid kW

Productdata, ontwerp, ontstentenis productdata productdata

kW

productdata

neen

kW

productdata productdata

neen neen

kW

productdata

neen

°C

ontwerp of ontstentenis

neen

°C

ontwerp

neen

°C

productdata

ja

ontwerp

neen

kW

productdata

ja

& ) bereik) van de WP ( V max

m³/h

productdata

ja

A/A

& ) Luchtdebiet gebruikt bij de test ( V test

m³/h

productdata

ja

A/A

Toegevoerd luchtdebiet naar afgiftesysteem ( V&supply )

m³/h

ontwerp

neen

A/A

Afgevoerd luchtdebiet uit afgiftesysteem ( V&extr )

m³/h

ontwerp

neen

*/W A/A

www.wtcb.be

In EPBproductdatabank ? ja ja

kW

*/W

13

14

7


www.wtcb.be

Classificatie van warmtepompen Lettercodes voor warmtebron en afgiftesysteem (EN 14511) Warmtebron (buitenwarmtewisselaar) Lucht1 Water Bodem Directverdamper Lucht Water Bodem Directverdamper Directverdamper 1

Warmteafgiftesysteem (binnenwarmtewisselaar) Lucht Lucht Lucht Lucht Water Water Water Water Directcondensor

Warmtepompen (lettercodes) A/A W/A B/A DX/A A/W W/W B/W DX/W DX/DC

Warmtepompen die gebruik maken van lucht als warmtebron of afgiftefluïdum worden bij de bepaling van de prestatiekarakteristieken nog verder onderverdeeld naar gelang het ‘type’ lucht : buitenlucht, toe- en afvoerlucht, al of niet gemengd met buitenlucht, met of zonder warmterecuperatie

In EPB zijn DX/* en */DC niet behandeld 15


www.wtcb.be

Testcondities voor verdamper en condensor ter bepaling van COPtest (EN 14511-2)

WARMTEBRON (verdamper) Gestandaardiseerde testcondities (verwarmingsmode) i.f.v. het gebruikte medium volgens EN 14511-2 Buitenlucht Afvoerlucht Water (grondwater, oppervlaktewater) Bodem (water met antivriesmiddel) Directverdamper (koelvloeistof) A W B DX

A7(6) A20(12) W10(10;7) B0(0;-3) DX4

Buitenlucht of afvoerlucht als warmtebron : cijfer erna is de (droge bol) inlaattemperatuur aan de verdamper, cijfer tussen haakjes is de (natte bol) inlaattemperatuur (°C) Water als warmtebron : cijfer erna is de inlaattemperatuur aan de verdamper, cijfers tussen haakjes zijn de in- en uitgangstemperaturen aan de verdamper (°C). Bodem als warmtebron : cijfer erna is de inlaattemperatuur aan de verdamper, cijfers tussen haakjes zijn de in- en uitgangstemperaturen aan de verdamper (°C) Directe expansie in de bodem (prEN xxx) : cijfer erna is de gemiddelde temperatuur van het bad waarin de verdamper (met koelvloeistof) ondergedompeld is bij de test (gemiddelde van inlaat- en uitgangstemperatuur van het bad) (°C).

WARMTEAFGIFTESYSTEEM (condensor) Gestandaardiseerde testcondities (verwarmingsmode) i.f.v. het gebruikte medium volgens EN 14511-2 Ruimtelucht (gecombineerd met buitenlucht, water of bodem als warmtebron) Ruimtelucht (gecombineerd met afvoerlucht als warmtebron) Toevoerlucht (rechtstreeks buitenlucht) Water (voor lage temperatuurverwarming) Directcondensor (koelvloeistof) A W DC

A20(15) A20(12) A7(6) W35(30;35) DC

Lucht als afgiftefluïdum : cijfer erna is de (droge bol) inlaattemperatuur aan de condensor, cijfer tussen haakjes is de (natte bol) inlaattemperatuur (in °C); Water als afgiftefluïdum (geldig voor een lage temperatuurverwarming) : cijfer erna is de uitlaattemperatuur aan de condensor, cijfers tussen haakjes zijn de in- en uitgangstemperaturen aan de condensor (in °C) Directe condensatie in de vloer : geen testcondities bekend 16

8


www.wtcb.be

Testcondities per type WP (EN 14511-2) Fluïdum

A/A

Warmtebron

Warmteafgifte

(3)

(4)

(2) (3) (4) (5) (6)

Testcondities voor condensor (afgiftesysteem) InlaattempeInlaattempe(1) (2) ratuur (°C) ratuur (°C) 20 15 (max) 20 12 7 6

Testcondities voor verdamper (warmtebron) InlaattempeUitlaattemperatuur (°C) ratuur (°C) 10 7 0 -3

Testcondities voor condensor (afgiftesysteem) InlaattempeInlaattempe(1) (2) ratuur (°C) ratuur (°C) 20 15 (max) 20 15 (max)

Testcondities voor verdamper (warmtebron) InlaattempeUitlaattempe) ratuur (°C) ratuur (°C) 10 7 0 -3

Testcondities voor condensor (afgiftesysteem) InlaattempeUitlaattempe) ratuur (°C) ratuur (°C) 30 35 30 35

Testcondities voor verdamper (warmtebron) InlaattempeInlaattempe(1) (2) ratuur (°C) ratuur (°C)

Testcondities voor condensor (afgiftesysteem) InlaattempeUitlaattempe) ratuur (°C) ratuur (°C)

Buitenlucht Toevoerlucht Afvoerlucht(5) Toevoerlucht(4) Afvoerlucht(5) Buitenlucht(6) droge bol temperatuur natte bol temperatuur rechtstreekse buitenlucht of buitenlucht gemengd met afgevoerde ventilatielucht enkel (gerecycleerde) ruimtelucht enkel afgevoerde ventilatielucht toegevoerde ventilatielucht (rechtstreeks uit buitenomgeving of gemengd met gerecycleerde ruimtelucht)

EN 14511-2 (Table 3) (1)

Testcondities voor verdamper (warmtebron) InlaattempeInlaattempe(1) (2) ratuur (°C) ratuur (°C) 7 6 20 12 20 12

Fluïdum

W/A B/A

Warmtebron

Warmteafgifte

EN 14511-2 Water Toevoerlucht (Table 5) Antivrieswater Toevoerlucht (1) droge bol temperatuur (2) natte bol temperatuur Fluïdum

W/W B/W

Warmtebron

Warmteafgifte

EN 14511-2 (Table 7)

Water Antivrieswater

Water Water

Fluïdum

A/W

Warmtebron

Warmteafgifte

EN 14511-2 Buitenlucht (Table 9) (1) droge bol temperatuur (2) natte bol temperatuur

Water

Fluïdum

DX/W prEN xxx (Table 3)

Warmtebron

Warmteafgifte

Koelvloeistof

Water

7

6

30

Testcondities voor verdamper (warmtebron) Gemiddelde temperatuur van het bad met verdamper

Voor DX/W zijn testcondities gegeven in een prEN xxx Voor */DC zijn geen testcondities bekend Voor A/A is de correlatie tussen EN en EPB inzake het type van lucht (bron en afgifte) niet erg duidelijk

35

Testcondities voor condensor (afgiftesysteem) InlaattempeUitlaattempe) ratuur (°C) ratuur (°C)

4

30

35 17


www.wtcb.be

A/A warmtepompen : correlatie tussen EN en EPB (voorstel te bespreken) Lucht/lucht warmtepomp Warmtebron

Enkel buitenlucht

Enkel afgevoerde lucht

Afgevoerde lucht gemengd met buitenlucht (geassimileerd met buitenlucht)

Afgevoerde lucht na verdamper 1

Warmteafgifte Ruimtelucht (gerecycleerd) Toegevoerde ventilatielucht Toegevoerde ventilatielucht en gerecirculeerde lucht Ruimtelucht (gerecycleerd) Toegevoerde ventilatielucht Toegevoerde ventilatielucht en gerecirculeerde lucht Ruimtelucht (gerecycleerd)

NBN EN 14511-2 Testconditie

Beschrijving

A7(6) / A20(15)

Outside air / Recycled air

fAHU fAHU = 1

WP-combinatie niet voorzien

fAHU = 1


fAHU = 1

A20(12) / A20(12) A20(12) / A7(6)

Exhaust air / Recycled air Exhaust air / Outdoor air

A20(12) / A7(6)

Exhaust air / Outdoor air

A7(6) / A20(15)

Outside air / Recycled air

Toegevoerde ventilatielucht


Toegevoerde ventilatielucht en gerecirculeerde lucht


Toegevoerde lucht na condensor

EPB-rekenprocedure 1

fAHU = 1 f AHU =

0,51 + 0,7. min (V&supply ,V&extr ) V&max 0,51 + 0,7.(V& V& ) test

0,75 + 0,35.V&extr V&max 0,75 + 0,35.V&test V&max

f AHU =

0,75 + 0,35.V&supply V&max 0,75 + 0,35.V& V&

fAHU = 1

test

A7(6) / A20(15)

Outside air/ Recycled air

max

f AHU =

max

fAHU = 1

Geval niet voorzien

outdoor air = air from the outdoor environment entering the indoor heat exchanger outside air = air from the outdoor environment entering the outdoor heat exchanger exhaust air = air from the air conditioned space entering the outdoor heat exchanger recycled air = air from the air conditioned space entering the indoor heat exchanger

18

9


www.wtcb.be

EPB-databank voor warmtepompen : stand van zaken

Procedures voor invoer van gegevens voor warmtepompen : z

algemeen te bespreken met de WP-sector (ATTB, UBF-ACA, …)

Nog diverse zaken uit te klaren : z

z

z z

z

EPB is niet altijd in lijn met EN : • voor A/A : in EN voorziene luchttypes voor bron/afgifte in overeenstemming te brengen met EPB-gevallen, en omgekeerd • EPB erkent enkel testen volgens EN 14511 (dus niet EN 255) Voor WP met directe expansie/condensatie : • niet voorzien in EPB, dus in principe ook niet opgenomen in EPB-databank … • enkel prEN-testprocedure voor DX/W bekend EPB voorziet geen default waarde voor COPtest Bepaalde conventies zijn nodig m.b.t. het in te rekenen elektrisch vermogen van ingebouwde ventilatoren of pompen Behandeling van compressiekoelmachines : tezamen met WP ?

Databank van WPP niet bruikbaar (betrouwbaarheid van de gegevens is niet gegarandeerd) 19


www.wtcb.be

EPB-databank : ventilatie met WTW

(RTO) DO: procedures beschikbaar (RAO) WTW Bespreking met sector Ventilatoren

20

10


www.wtcb.be

Rendement : 17/20 = 85 % ?

0 °C 7 °C 3 °C ???

20 ° C

17 ° C

21


www.wtcb.be

Rendement Temperature ratio related to extract air flow rate +/- EN 308 temperature 100.0

Germany

95.0

The Netherlands:1999 The Netherlands:2004

EN 13141-7:2004

Temperature ratio (%)

90.0 85.0

Passive House

80.0 75.0 70.0

ηtsup

65.0

ηtexh

60.0

ηtBelgium

Belgium

ηWRG,t,eff

55.0

η'W

50.0 50

EN 13141-7:2004 100

150

200 250 Extract air flow rate (m³/h)

300

350

400

Let op: verschillende methoden en resultaten 22

11


www.wtcb.be

EPB-databank : zonthermisch Product: enkel apertuuroppervlakte z

verduidelijking van de term ‘apertuuropening’ noodzakelijk in procedure

Interesse fabrikanten? Potentieel werkelijke prestaties? 6,00 5,00

8,00

4,00

7,00

3,00

6,00

2,00

4,00

5,00

3,50

4,00

1,00

3,00

3,00

0,00

2,50

2,00

2,00

0

1,00

1,50

5

10

15

20

25

Qbruto

0,00

1,00

0

0,50

5

10

15

20

25

Qbruto

0,00 0

5

10

15

20

25

Qbruto 23


www.wtcb.be

EPB-databank : zon PV • Product •

•

enkel piekvermogen bij 1000W/m² bezonning (EN IEC 60904-1) tolerantie is een aandachtspunt

Interesse fabrikanten? Potentieel werkelijke prestaties?

24

12

EPB-productgegevens databank

Recommend Documents