ENERGIEBESPARING
Huurders zetten energie op de agenda
Inhoudsopgave Deel 1 Duurzaam wonen Waarom energiebesparing belangrijk is De overheid – afspraken en maatregelen Energiebesparing op de agenda
5 7
9
Deel 2 Voorbeelden in Utrecht Project 1 Milieucursus voor Turkse en Marokkaanse vrouwen Voorlichting levert veel besparing op Project 2 Renovatieproject Groeneweg in Lombok Bewoners wensen energiebesparing Project 3 Energiezuinig huis in Leidsche Rijn Ambitieus nieuwbouwproject Project 4 Klimaatstraatfeest 18 De gezelligste groene campagne
16
14
12
Goed voorbeeld doet goed volgen Energiebesparing, duurzaamheid en milieu. De kranten en nieuwsrubrieken op radio en televisie staan er bol van. Het zijn thema’s waar we in deze tijd niet meer omheen kunnen. De Bundeling vindt energiebesparing belangrijk. Niet alleen als bijdrage aan een duurzame wereld, maar ook om de woonlasten terug te dringen. De kosten voor energie zijn daar een onderdeel van. Deze brochure is bestemd voor actieve en betrokken huurders die concreet aan de slag willen met maatregelen om energie te besparen. Er is op veel plaatsen informatie te vinden. Achter in deze brochure staan een aantal belangrijke websites over energie en energiebesparing. Maar met informatie alleen kom je er vaak niet. Je wilt ook weten hoe je dat als huurder of huurdersvereniging kunt aanpakken. In deze brochure staat een aantal tips die u op weg kunnen helpen. Ook vindt u een aantal aansprekende voorbeelden uit de dagelijkse Utrechtse praktijk. Zo wil De Bundeling laten zien wat er zoal mogelijk is, wat er allemaal bij komt kijken en welke lessen uit die praktijk getrokken kunnen worden. Ron Buiting voorzitter De Bundeling
1
2
Deel 1 3
Energiezuinig wonen
Waarom energiebesparing belangrijk is Energiebesparing staat hoog op de agenda van huurders, woningcorporaties en overheid. De belangen van de verschillende partijen komen deels overeen, maar er zijn ook verschillen. Het is goed te weten wat ieders belang is en om daar rekening mee te houden. Dat is de beste garantie voor succes. 4 Motieven bij individuele huurders
Motieven bij corporaties
Er zijn bij huurders grof gezegd drie motieven te onderscheiden: • Voor de hand liggend is het financiële motief: energiebesparing is een manier om de woonlasten omlaag te krijgen. • Een tweede motief is de gezondheid: isolerende maatregelen verlossen de bewoner van een onaangenaam binnenklimaat door tocht en vocht. • Betrokkenheid bij een beter milieu tenslotte, is een niet te onderschatten derde motief.
Bij de sociale verhuurder zijn dezelfde drie motieven te onderscheiden, maar wel vanuit een ander belang. • Financieel leiden energiebesparende maatregelen tot een betere verhuurbaarheid, omdat de woonlasten lager zijn. Het onlangs ingevoerde energielabel maakt dit nu zichtbaar. Bij een beter energielabel kan in de toekomst een hogere huur gevraagd worden aan nieuwe huurders. • Een gezonder binnenklimaat betekent dat de woning meer comfort biedt en dat wordt zichtbaar door tevreden huurders. • De betrokkenheid bij een beter milieu vloeit voort uit de maatschappelijke taak die de woningcorporaties hebben en waarover zij verantwoording moeten afleggen.
De overheid – afspraken en maatregelen Op landelijk en op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over energiebesparing en woningbouw. Deze afspraken zijn vastgelegd in beleid. Landelijke afspraken In 2008 hebben Aedes (de branchevereniging van woningcorporaties), de Woonbond en de Ministeries van VROM en WWI afspraken gemaakt over energiebesparende maatregelen en de consequenties daarvan voor huurders. Ze zijn vastgelegd in het Convenant Energiebesparing Corporatiesector. De belangrijkste afspraken in deze overeenkomst zijn: 1. De Woonlastenwaarborg: De waarborg is ontwikkeld door Aedes en de Woonbond in het kader van dit convenant. Het is een document dat huurders de garantie geeft dat zij na de energiebesparende maatregelen per saldo ook écht voordeliger uit zijn. De woningbouwvereniging kan het document voegen bij het voorstel voor woningverbetering. Gemiddeld is de besparing op stookkosten groter dan de eventuele huurverhoging. De Woonlastenwaarborg is een aanbeveling aan woningcorporaties.
2. Het Initiatiefrecht: Het convenant regelt dat huurdersorganisaties het recht hebben om energiebesparing op de agenda te zetten en daarover afspraken te maken met de corporaties. Bewonerscommissies kunnen het onderwerp energiebesparing dus inbrengen in het overleg met de corporaties. 3. Tweerichtingverkeer: Corporaties dienen huurders in een vroegtijdig stadium te betrekken bij energiebesparende maatregelen.
Maatregelen in Utrecht De gemeente Utrecht wil een leefbare en duurzame stad. De gemeente neemt daarvoor haar verantwoordelijkheid en stimuleert bewoners en organisaties om datzelfde te doen. Utrecht werkt met de zogenaamde Trias Energetica: dit is een drie-stappen-plan, bedoeld voor bedrijven, huishoudens en overheden om stap voor stap klimaatneutraal te worden.
De drie stappen zijn: • Verbruik zo weinig mogelijk energie, probeer energie te besparen. • Gebruik zo veel mogelijk schone, duurzame energie: wind, zon, biomassa of restwarmte. • Maak zuinig en efficiënt gebruik van fossiele energiebronnen. WOONLASTENWAARBORG Tot voor kort was het een ingewikkelde discussie hoe energiebesparende maatregelen in de huur verrekend moesten worden. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van dubbelglas. De woningbouwvereniging zal die investering in de huur willen doorberekenen omdat het de huurder een besparing oplevert. Maar hoe groot moet dat bedrag zijn? Hoe garandeer je dan besparing? De Woonlastenwaarborg is dan een goed middel om die besparing uit te rekenen en te garanderen. Zo kan een woningbouwvereniging voldoende draagvlak krijgen voor maatregelen waar een huurverhoging tegenover staat.
5
6
Met behulp van dit drie-stappenplan kan duidelijk worden gemaakt dat besparing de eerste noodzakelijke stap is bij milieubescherming. Bijvoorbeeld: als men nu spaarlampen koopt dan kunnen die in een later stadium ook op duurzame energie gaan branden. Het zijn dus opeenvolgende stappen en geen keuze tussen drie methodes. Ook de woningcorporaties spannen zich in om in overleg met de gemeente klimaatneutraal te renoveren en te bouwen aan de hand van deze stappen.
Zelf energie besparen Wie dagelijks op kleine zaken let, kan op jaarbasis heel wat energie besparen. Dat is mooi voor het milieu én voor de eigen portemonnee. Vaak gaat het om kleine veranderingen in de manier waarop u gewend bent de dingen te doen. Hieronder een aantal direct toepasbare tips en een indicatie hoeveel geld dat een gemiddeld gezin (2,5 personen) op jaarbasis kan opleveren.
Besparing voor een gemiddeld gezin* Laat uw elektrische apparaten niet stand-by staan
€ 39,00
Gebruik spaarlampen in plaats van gloeilampen
€ 55,00
Gebruik een waterbesparende douchekop
€ 39,00
Ga twee minuten korter onder de douche
€ 59,00
Plak radiatorfolie tussen radiator en muur
€ 25,00
Verwarm geen ruimtes waar niemand is
€ 254,00
Zet uw verwarming eerder uit
€ 42,00
Laat de waakvlam en de ketel niet altijd aanstaan
€ 23,00
Zet de thermostaat één graad lager
€ 58,00
Dicht naden en kieren
€ 39,00
Verlicht geen ruimtes waar niemand is
€ 54,00
Ga verstandig om met een oude tweede koelkast
€ 76,00
Laat ’s zomers de was buiten drogen
€ 28,00
Was met een volle trommel
€ 29,00
Was bij een lagere temperatuur
€ 21,00
Zorg dat radiatoren niet ergens achter verstopt zitten
* Aan deze tabel kunnen geen rechten worden ontleend
€ 110,00
Energiebesparing op de agenda Energiebesparing kun je niet alleen bereiken door ingrijpende maatregelen te treffen aan het wooncomplex. Het meest succesvol is het om in stappen aan de slag te gaan. Van individueel en dicht bij huis tot gezamenlijk en in overleg met andere partijen. 7 Stapsgewijs aanpakken
Drie gouden tips
Stap 1: Kijk eerst wat u als bewoners zelf kunt doen of waar u direct invloed op hebt.
De drie stappen die een overtreffende trap vormen, werken het beste in combinatie met de drie gouden tips. Zo is een succesvolle strategie compleet.
Stap 2: Zet rendabele energiebesparende investeringen op de agenda in het overleg met de verhuurder. Vraag om de energielabels van uw complex. Daarin staan mogelijke maatregelen al genoemd. Stap 3: Ga daarna aan de slag met duurzame maatregelen voor de lange termijn. Doe dat samen met de verhuurder, maar ook in overleg met anderen, waaronder de gemeente. De stappen hebben met elkaar te maken. De eerste stap is gericht op de korte termijn, de laatste op de lange termijn, maar ze hebben ook invloed op elkaar. Zie ook het drie-stappenplan hierboven van de Trias Energetica waarmee de gemeente Utrecht werkt.
1. Start met acties die direct resultaat opleveren. Dat kan vaak al met heel simpele aanpassingen gerealiseerd worden. Zonder dure investeringen kan iedereen in de eigen woning flink besparen. Op internet zijn veel tips te vinden hoe je eenvoudig zelf op energie kunt besparen. Bijvoorbeeld: Zet de verwarming een uur voor het slapen gaan in de nachtstand, het comfort wordt niet minder en de besparing is groot. Of vraag de woningbouwvereniging om spaarlampen voor de trapverlichting. Voorbeeldproject 1 (op p.12) over de milieucursus van het Milieucentrum Overvecht laat zien hoeveel besparing maatregelen in de eigen woning wel kunnen opleveren.
2. Maak vooraf afspraken hoe de gewenste maatregelen gefinancierd kunnen worden: wat betaalt de verhuurder en wat betekent het voor de huur? Bij het renovatieproject Groeneweg (voorbeeldproject 2 op p.14) werden de uitgangspunten voor energiezuinigheid en betaalbaarheid van te voren vastgelegd. Een hoger energielabel vergt vaak een forse investering, dus het is goed om hierover in een vroeg stadium afspraken te maken. Bij het energiezuinige huis in de Leidse Rijn (voorbeeldproject 3 op p.16) is de financiering vooraf geregeld, maar speelt de monitoring van de kosten een belangrijke rol: worden de investeringen ook terugverdiend bij lagere energielasten? 3. Zorg voor een mentaliteitsverandering. Bewust omgaan met het milieu levert een besparing op, maar dat is niet alles. Het brengt niet alleen het nut van energiebesparing voor het voetlicht, maar maakt er ook een uitdaging van om
zuinig met energie om te gaan. Voorbeeldproject 4 op p.18, het Klimaatstraatfeest, is daar een voorbeeld van. Zo’n activiteit kan een basis leggen voor draagvlak bij ingrijpende maatregelen waarvoor belangrijke investeringen nodig zijn.
8
Concrete aanpak Wat is er verder nodig om als huurder of huurdersvereniging energiebesparing in uw wooncomplex te realiseren? De volgende aandachtspunten kunnen u verder helpen: • De voorbereiding Begin met een goede voorbereiding. Verken de motieven voor energiebesparing bij alle betrokken partijen, dit vergroot de kans op succes. Maar laat het daar als actieve bewoner niet bij. Op energiegebied volgen de ontwikkelingen elkaar snel op, breng daarom de nieuwste ontwikkelingen in kaart. Ga planmatig te werk bij het opstellen van voorstellen. Er zijn punten waarop direct succes te boeken valt, pak die op. Zie de drie stappen op de vorige pagina. Bij grotere maatregelen is het van belang inzichtelijk te maken waar de meeste kosten worden gemaakt en op welke punten voor bewoners de meeste winst valt te behalen. Zowel wat betreft de woonlasten als het wooncomfort.
• Overleg met de woningcorporatie Na een gedegen voorbereiding kunt u in overleg gaan met de woningcorporatie. Gezamenlijk bespreekt u daar hoe de voorstellen het beste gerealiseerd kunnen worden. Probeer te zoeken naar de weg van de minste weerstand en het grootste draagvlak. De winst kan bij de gebruiker zelf liggen, maar ook bij de leverancier of de verhuurder. De overheid kent stimulerende maatregelen die de kosten van een project kunnen terugdringen waarop u wellicht een beroep kunt doen. Duurzame investeringen die meer inzet en geld vergen, garanderen ook voor de langere termijn een besparing. Beperk u dus niet alleen tot de korte termijn.
Deel 2 9
Voorbeelden in Utrecht
10
Voorbeelden in Utrecht In Utrecht gebeurt al veel op het gebied van energiebesparing. In dit hoofdstuk vindt u vier voorbeelden uit de Utrechtse praktijk. Ze laten niet alleen zien wat werkt, maar ook hoe het werkt. Ze maken ook duidelijk dat energiebesparing verschillende facetten heeft waarvan het nodige valt te leren. Het gaat namelijk niet alleen om technische maatregelen of om de besparing op zich. Het proces om tot maatregelen te komen is een proces van mensen en organisaties met verschillende belangen. Er komt dus meer bij kijken om de invoering tot een succes te maken.
De voorbeelden zijn niet typisch voor Utrecht, maar ze spreken aan en vormen een aanvulling op reeds bestaande en beproefde aanpakken, richtlijnen en rekenmodellen. Hopelijk kunnen ze andere bewoners en bewonersorganisaties inspireren.
De projecten Renovatie Groeneweg in Lombok en Energiezuinig huis in Leidsche Rijn zijn voorbeelden van projecten waarbij tevoren afspraken gemaakt werden over de kosten en de huur na de ingreep.
De Milieucursus voor Turkse en Marokkaanse vrouwen is een voorbeeld van een actie die direct resultaat oplevert.
Het Klimaatstraatfeest is een voorbeeld van een actie om een mentaliteitsverandering bij bewoners op gang te brengen.
11
1 Milieucursus voor Turkse en Marokkaanse vrouwen
12
‘Zuinig omgaan met energie begint vaak bij vrouwen. Zij geven het door aan de mannen en kinderen. Wij hadden vrouwen uit veel verschillende culturen en van allerlei geloven. Vanuit hun achtergrond gaven zij elkaar tips. Ik vind het niet alleen belangrijk voor nu, maar ook omdat we hiermee een betere aarde achterlaten voor onze kinderen.‘ Gülay Alp, coach milieucursus
Voorlichting levert veel besparing op Voorlichting over energiebesparing kan al direct resultaat opleveren, zonder dat dure of omvangrijke investeringen nodig zijn. Dit is de ervaring van Milieupunt Zuid en Milieupunt Overvecht. Zij hebben meerdere malen voor Turkse en Marokkaanse vrouwen in Utrecht de milieucursus Dat levert wat op georganiseerd. Het succes van deze cursus was groot. Niet alleen hebben veel vrouwen aan de cursus deelgenomen, de cursus heeft ook direct invloed gehad op de manier waarop zij in hun eigen huis omgaan met energie.
13 Doordat het geleerde thuis werd doorverteld, hadden ook de vaders, kinderen en andere familieleden indirect profijt van de cursus. In deze cursus worden tips voor energiebesparing gegeven die zowel goed uitpakken voor het milieu als voor de portemonnee. De mogelijke besparingen worden besproken aan de hand van de thema’s: water, elektriciteit, gas en afval. Al tijdens de cursus bleek dat de voorlichting veel voordeel voor de deelnemers opleverde. Door regelmatig de meterstanden op te nemen konden de deelnemers direct al zien dat het nemen van simpele maatregelen kan leiden tot het beperken van het energieverbruik. Dit bleek een besparing op te kunnen leveren van al gauw een bedrag van € 100,- per jaar. Toch een aardig bedrag als je op je uitgaven moet letten. Het geloof gaf deze doelgroep een extra motivatie. Het geloof ziet verspilling als zonde. Alleen al het besef dat energie geen oneindige bron is, leidde ertoe dat de deelnemers anders met energie omgaan. De milieupunten in Utrecht kozen bewust voor de doelgroep allochtone vrouwen. Deze vrouwen komen niet zelf naar het milieupunt met mogelijke vragen. Het vermoeden was dat zij nog weinig kennis hadden over energiebesparing, terwijl zij een belangrijke invloed hebben op het energieverbruik thuis. Bovendien kunnen zij kennis hierover ook aan hun kinderen doorgeven.
De cursussen werden gegeven door ruim twintig Turkse en Marokkaanse vrouwen die als coach zijn opgeleid door het Milieupunt. De vrouwen werden geworven door de medewerkers van het Milieupunt of via buurthuizen en het opbouwwerk. Vervolgens hebben de coaches vrouwen in hun eigen kennissenkring benaderd met de vraag of ze de cursus wilden volgen. Zo vormden zij een groep aan wie zij lessen gaven over het milieu. Om de drempel zo laag mogelijk te maken werden de bijeenkomsten eerst dicht bij huis of zelfs bij de deelneemsters thuis gehouden. De coaches deden dit niet als vrijwilliger, maar ontvingen hiervoor een vergoeding. Tijdens de cursus werden ze begeleid door de milieupunten.
Tip uit dit project: • Een belangrijke factor voor het succes van de cursus is het betrekken van de doelgroep voor het geven van de cursus en het werven van deelnemers.
2
14
Renovatieproject Groeneweg in Lombok
‘Huurverhoging kan pijn doen. Maar als je boven de huurgrens komt kun je aanspraak maken op huurtoeslag. We wijzen onze medehuurders erop dat je voor zo’n bedrag vrijwel nergens een mooie woning met een historische uitstraling vindt, die ook nog eens goed geïsoleerd is.’ Wilmie Geurtjens, penningmeester bewonerscommissie Triangel
Bewoners wensen energiebesparing Energiebesparende maatregelen zijn voor ieder project weer anders. In het ene project worden alle ramen van dubbel glas voorzien, in een ander project worden misschien zonnepanelen geplaatst. Ieder project heeft zijn eigen specifieke afwegingen. Het complex Groeneweg 503 van woningcorporatie Bo-Ex dateert van 1920 en is in de stijl van de Amsterdamse School gebouwd. In een onderzoek van de corporatie naar de wensen van de bewoners geeft een overgrote meerderheid aan dat isolatie zeer gewenst is.
15 Bewoners hebben last van tocht, vocht, geluid en kou. De veranderingen die mensen aan hun woning wensen, betreffen vooral dubbel glas, warmte-isolatie en geluidsisolatie. Voor hen is belangrijk dat door de renovatie het wooncomfort zal toenemen en – niet onbelangrijk – dat de kosten voor energie teruggedrongen worden. Maar ook de corporatie heeft belang bij de renovatie. Met de renovatie worden de woningen toekomstklaar gemaakt, waardoor ze goed verhuurbaar blijven.
In de uitgangspunten is immers de wens van de bewonerscommissie opgenomen dat de huurverhoging in redelijke verhouding moet staan tot de beperking van de stookkosten. In de praktijk blijkt dat het lastig is om precies door te rekenen wat energiebesparende maatregelen opleveren. Dit verschilt namelijk per huishouden. Wel blijkt in de praktijk dat het voor alle typen huishoudens (alleenstaand, samenwonend, met of zonder kinderen) een besparing heeft opgeleverd.
Om de bewoners bij het project te betrekken, voert de corporatie overleg met de bewonerscommissie. Daarnaast heeft de corporatie alle bewoners persoonlijk benaderd. In het overleg leggen de corporatie en de bewoners gezamenlijk een aantal uitgangspunten vast in een document. Ze besluiten met elkaar dat de woningen na renovatie minimaal energielabel D moeten hebben. Daarbij komen ze een aantal dilemma’s tegen. Zowel bewoners als de woningbouwcorporatie vinden het belangrijk dat de woningen de sfeer van de jaren twintig blijven uitstralen. Tegelijkertijd moeten de huren betaalbaar blijven, dat wil zeggen dat ze binnen de grenzen voor huurtoeslag moeten blijven. Is het mogelijk om tegelijkertijd energiebesparende aanpassingen aan het complex te maken en tevens de historische uitstraling te versterken zonder al te grote consequenties voor de huur? Dat is het eerste dilemma. Het tweede dilemma is de vraag of het wel mogelijk is uit te rekenen wat die energiebesparende maatregelen nu opleveren.
In dit project werden de dilemma’s vooraf goed met elkaar doorgesproken. Daarmee werden de verwachtingen realistisch, zodat verrassingen in een later stadium voorkomen konden worden.
Tips uit dit project: • Doe in de startfase al een behoeftepeiling en ga met de resultaten daarvan als gebruiker vroegtijdig in overleg met de woningcorporatie. • Leg de gezamenlijke uitgangspunten en de geschilpunten in de startfase vast. Wacht niet te lang met concretiseren van gezamenlijke uitgangspunten.
3
16
Energiezuinig huis in Leidsche Rijn
'Het feit dat je in je eigen huis zoveel mogelijk hebt gedaan op energiegebied geeft een goed gevoel! Als je dan ook nog in een comfortabel en modern huis kunt wonen is dat helemaal geweldig.’ William van Lint, bewoner energiezuinig huis Leidsche Rijn
Ambitieus nieuwbouwproject In Leidsche Rijn heeft projectontwikkelaar Seinen een huis gebouwd dat bijna volledig energieneutraal* is. Dat wil zeggen dat er vrijwel net zoveel energie verbruikt wordt als er aan schone energie wordt opgewekt. Dit resultaat is mogelijk gemaakt door de inzet van moderne technieken.
Bij een energieneutraal huis gaat het om een combinatie van isolatie, ventilatie, duurzame materialen en energiebesparende maatregelen. Bij het huis in Leidsche Rijn gaat het met name om de inzet van een warmtepomp. Dat is een pomp die op 80100 meter diepte de warmte uit de grond haalt. Dit wordt gecombineerd met optimale isolatie, mechanische ventilatie, een unit om warmte terug te winnen, een douche met warmteterugwinning, een zonneboiler, zonnepanelen en een gunstige ligging van het huis ten opzichte van de zon. Allemaal zaken die in een nieuwbouwproject van begin af aan in de planontwikkeling mee te nemen zijn. Mede vanwege de stijgende gasprijzen heeft de woning geen gasaansluiting. Met de warmtepomp wordt het huis in de zomer gekoeld en in de winter verwarmd. Door de opwekking van elektriciteit met zonnepanelen komen de kosten voor verwarming en warm water nagenoeg op nul uit. Dit hoeft geen verlies van comfort te betekenen; de vloerverwarming die nu geïnstalleerd is, levert meer comfort op dan een cv-installatie met radiatoren. In Leidsche Rijn kwam het initiatief van een individuele klant. Deze benaderde Seinen om een energiezuinige woning te ontwikkelen. Bij de klant speelden zowel kostenoverwegingen als idealistische motieven een rol: met een energiezuinige woning worden kosten bespaard en het is goed voor het milieu. Door het extra pakket aan maatregelen is de investering voor de woning hoger, maar uiteindelijk vallen de meerkosten weg
tegen de (financiële) besparing die de verschillende maatregelen opleveren. Bij dit huis en bij verschillende andere energiezuinige woningen in het land wordt de ontwikkeling van de kosten gemonitord, zodat vastgesteld kan worden of de vooraf ‘beloofde’ besparingen op energie daadwerkelijk gerealiseerd worden. Om energieneutraal wonen financieel mogelijk te maken, hebben de betrokken ontwikkelaars en banken onderling een overeenkomst gesloten zodat de woningen gefinancierd kunnen worden buiten het woonquotum (het gedeelte van het inkomen dat men mag lenen voor een woning). Daarbij wordt uitgegaan van de totale maandlasten van de bewoners: omdat op energie bespaard wordt, kan de hypotheek hoger uitvallen. * Voor de kenners: de energie prestatie coëfficiënt (epc) van de woning is 0,07, terwijl de huidige maximaal toegestane epc (nieuwbouw) in het Bouwbesluit 0,8 is. Tips uit dit project: • Ga in zee met een aannemer en installateur die affiniteit en ervaring hebben met energiezuinig en duurzaam bouwen. • Kies voor producten die minimaal vijf jaar bestaan en hun waarde bewezen hebben. Voor een overzicht van gecertificeerde adviseurs zie: www.meermetminder.nl.
17
4
18
Klimaatstraatfeest
‘Voor jezelf kun je spaar- of ledlampen indraaien, geen stand-by-knoppen gebruiken of koelkasten en wasmachines met A-label kopen. En samen met je buren kun je ook nog je huis beter isoleren, zonnepanelen goedkoper inkopen of een energiezuinige auto delen. Zelf energie besparen is dus heel eenvoudig, daar heb je geen internationale afspraken voor nodig.’ Jeroen Hollander, Bewoner Atalantahof in De Kersentuin, de winnende straat in de gemeente Utrecht
De gezelligste groene campagne Energiebesparing kan ook leuk en gezellig zijn, zeker wanneer je dat met elkaar doet. Dit blijkt uit de ervaringen die worden opgedaan met het Klimaatstraatfeest. Het Klimaatstraatfeest is een landelijke energiebesparingscampagne, gericht op alle Nederlanders die nog niet zo betrokken zijn bij de klimaatproblematiek. Om zoveel mogelijk Nederlanders te bereiken hebben de initiatiefnemers (verenigd in de HIER Klimaatcampagne) gekozen voor een laagdrempelige en niet problematiserende aanpak. Zoals ze zelf zeggen: het is de leukste en gezelligste groene campagne die Nederland ooit heeft gezien.
Bewoners kunnen hun straat aanmelden voor een straatfeest via de website www.klimaatstraatfeest.nl. Zij kunnen met energiebesparende maatregelen punten verdienen waarmee zij een prijs kunnen winnen: er zijn vijfhonderd klimaatstraatfeesten te winnen en in de straat met de meeste punten wordt aan het eind van de campagne, een superstraatfeest georganiseerd. Daarbij verdient men al punten als men zich aanmeldt en het formulier op de website invult. De deelnemers ontvangen wekelijks een mail met informatie over de puntenstand en de activiteiten die andere straten organiseren. Dit bevordert natuurlijk het wedstrijdelement en – door de vele goede voorbeelden – werkt het erg inspirerend. Het idee voor deze aanpak ontstond naar aanleiding van de resultaten uit onderzoek. Het bleek namelijk dat zo’n driekwart van de Nederlanders nog niet veel van de klimaatproblematiek afweet. Daar staat tegenover dat een kwart van de Nederlanders er dus wel iets van afweet. Oftewel: er is in een Nederlandse straat altijd wel iemand die iets afweet van de klimaatproblematiek of energiebesparing en die deze kennis graag met anderen wil delen. Bij dit initiatief kunnen deze actieve bewoners hun buren betrekken bij de actie en de mensen met elkaar in contact brengen. De maatregelen die bewoners verzinnen om energie te besparen liggen vaak voor de hand, maar hebben altijd een gezamenlijk karakter. Dat varieert van gezamenlijk oliebollen bakken aan het einde van het jaar tot het verkopen van de eigen auto en het gezamenlijk aanschaffen van een deelauto. In de loop van de
campagne kunnen door de advisering en ondersteuning vanuit de campagne minder voor de hand liggende en meer effectieve energiebesparende maatregelen van de grond komen. De landelijke campagne wordt gesteund door zo’n veertig goededoelenorganisaties en vele regionale en provinciale organisaties. Ieder op hun eigen wijze benaderen, motiveren, adviseren en ondersteunen zij hun eigen achterban. Deze actieve achterban is op straatniveau de drijvende kracht van de campagne. Er doen zo’n tweeduizend straten mee, waarvan zeventig straten in de gemeente Utrecht. Jaarlijks wordt in mei bekend of een van hen tot de prijswinnaars gaat behoren. Het middel van het klimaatstraatfeest lijkt te gaan werken om een complex onderwerp als klimaatverandering bij een breed publiek onder de aandacht te brengen en het publiek enthousiast te maken voor energiebesparing en tot concrete acties te stimuleren. Tips uit dit project: • Betrek bewoners die al iets afweten van energiebesparing en die deze kennis met anderen wil delen. Deze actieve bewoners kunnen vervolgens weer anderen benaderen. • Energiebesparing is geen probleem, maar een kans. • Kleinschalig activiteiten, georganiseerd op straatniveau, spreken bewoners enorm aan. Kijk ook eens op www.kersentuin.nl.
19
Meer informatie: www.meermetminder.nl Meer Met Minder is de nationale aanpak van energiebesparing in bestaande woningen en andere gebouwen. Het is een gezamenlijk initiatief van de overheid, woningcorporaties, bouwbedrijven, de installatiesector en de energiebedrijven
www.senternovem.nl Informatie over energiebesparingsprogramma’s en regelingen
www.consument-en-energie.nl Een praktisch en betrouwbaar antwoord op vragen over energie in het dagelijks leven
www.slim-bezig.nl Site van de gemeente over het programma ‘Utrecht maakt nieuwe energie’
www.energielastenverlager.nl Een eenvoudige manier om mogelijkheden te verkennen. Door uw persoonlijke bespaarplan op te stellen kunt u zien wat u kunt besparen en welke investering daarvoor nodig is. De site kan ingevoerde gegevens opslaan.
www.milieucentraal.nl Alles over energie en milieu in het dagelijks leven
www.vrom.nl Energielabel (VROM)
www.lage-energierekening.nl Alle mogelijkheden op een rij om in huis energie te besparen
www.milieuplein.nl Site van het Milieucentrum Utrecht
20
www.kiesenergie.nl De energiepagina van Consuwijzer, een website voor praktisch advies van de overheid over uw rechten als consument, onder andere over verandering van energieaanbieder. www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl Informatie over energiebesparende maatregelen voor de individuele huurder, bewonerscommissies en huurdersorganisaties. Deze site bevat tevens informatie over het Convenant Energiebesparing Corporatiesector en de Woonlastenwaarborg.
www.tipsomtebesparen.nl Makkelijk besparen op kosten en milieu
De Bundeling De Bundeling is een stedelijke bewonersorganisatie in Utrecht, waarin verschillende huurderskoepels en andere stedelijke bewonersorganisaties samenwerken. Het doel van deze vereniging is de gezamenlijke belangenbehartiging van alle huurders/bewoners in de stad Utrecht. Postadres: Postbus 13124 3507 LC Utrecht Bezoekadres: Wittevrouwensingel 1 3581 GA Utrecht telefoon: (030) 2361803 e-mail:
[email protected] website: www.bundeling.nl
Colofon Uitgave
: De Bundeling
Tekst
: Cyriel Thomas en Sandra Aerts (Stade Advies, Utrecht)
Redactie
: Schepers tekst en Communicatie, Amsterdam
Eindredactie : Miriam Sterk (De Bundeling), Petra Saaijer (Stade Advies) Fotografie
: Sijmen Hendriks Fotografie, Utrecht
Opmaak
: Cas de Vries, Dvada, Utrecht
Drukwerk
: Badoux, Houten
Meerdere exemplaren zijn te bestellen bij De Bundeling. Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. © De Bundeling, Utrecht 2010
Postadres:
Bezoekadres:
Postbus 13124
Wittevrouwensingel 1
3507 LC Utrecht
3581 GA Utrecht
