EMP-project Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie

Projectnummer: 13-06

Projectverslag EMP-project Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie Faculteit der Rechtsgeleerdheid, augustus 2007 Opgesteld door: mw. drs. I.J. van den Oord (Faculteit der Rechtsgeleerdheid / Onderwijscentrum VU) en dr. mr. W. Huisman (Faculteit der rechtsgeleerdheid)

Inhoudsopgave Samenvatting................................................................................................................................................. 2 1

Inleiding, opzet, doelen en structuur ...................................................................................................... 3

2

Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten.................................................................... 5

3

Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten.................................................................................. 8

4

Conclusies .............................................................................................................................................. 9

Bijlagen: 1

Projectaanvraag.................................................................................................................................... 10

2

Eindtermen eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid (B1) ..................................................................... 24

3

Eindtermen eerste bachelorjaar Criminologie (BC1)........................................................................... 29

4

Selectie-instrumenten........................................................................................................................... 35

5

Aanpassing B1-curriculum................................................................................................................... 39

6

Aanpassing BC1-curriculum................................................................................................................ 42

7

Checklist voor eerstejaarsvakken......................................................................................................... 46

8

Studiebegeleiding................................................................................................................................. 49

9

Definiëring van studieadvieskleuren.................................................................................................... 59

10 Invoeren van een BSA ......................................................................................................................... 63 11 Eerste uitwerking vervolgproject ‘Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1’............ 71 12 Aandachtspunten vervolgproject B2/B3 .............................................................................................. 75

2

Samenvatting Het bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid streeft naar meer kwaliteit: kwaliteit van de eerstejaarscurricula als geheel, onderwijs, toetsen, studiebegeleiding, maar ook die van studenten. Door de dalende onderwijsrendementen en stijgende studentenaantallen ziet het faculteitsbestuur zich genoodzaakt maatregelen te nemen om studenten met weinig kans van slagen binnen één jaar met de opleiding te laten stoppen en de overige studenten zoveel mogelijk te stimuleren zich optimaal te ontwikkelen. Binnen het project ‘EMP-selectie’ zijn onder leiding van de portefeuillehouder onderwijs van het faculteitsbestuur door een breed samengestelde projectgroep en onder begeleiding van de Vaste Commissie voor Onderwijs (VCO)1 en het Onderwijscentrum VU plannen ontwikkeld die in het studiejaar 2007-2008 worden geïmplementeerd en geëvalueerd door nagenoeg dezelfde projectgroep. Deze plannen hebben betrekking op de verbetering van de curricula en studiebegeleiding in het eerste jaar en de introductie van aangescherpte eisen voor studievoortgang. De maatregelen dienen ertoe te leiden dat minimaal 70% van de studenten die het eerste jaar behalen binnen vier jaar het bachelordiploma behaalt en minimaal 85% binnen zes jaar.

1

In de VCO zijn de opleidingscommissies van alle facultaire opleidingen vertegenwoordigd. 3

1. Inleiding, opzet, doelen en structuur 1.1 Inleiding De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft al lange tijd te kampen met lage onderwijsrendementen en heeft hierop bij visitaties en een accreditatie kritiek gekregen. Daarnaast is de instroom van nieuwe studenten aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid in de afgelopen drie jaar verdubbeld en zijn de onderwijsrendementen verder gedaald. Er zijn dus meer studenten die het minder goed doen. Een andere ontwikkeling is dat het aandeel eerstejaarsstudenten dat elders een negatief bindend studieadvies (BSA) heeft gekregen in twee jaar is gestegen van 9% naar 22%, waarbij opgemerkt kan worden dat de studieresultaten van deze groep zeer matig zijn. Deze ontwikkelingen bevestigen de binnen de faculteit breed gedragen noodzaak de selecterende functie van het eerste jaar te versterken. Het faculteitsbestuur wil echter niet louter op basis van het aantal behaalde studiepunten selecteren, maar wil de selectie baseren op een inhoudelijke, valide en betrouwbare beoordeling van de geschiktheid van de student voor de gekozen opleiding. Daarvoor vindt het faculteitsbestuur het nodig om in het eerste jaar die zaken te onderwijzen en toetsen, die zowel de student als de opleiding goed inzicht geven in de geschiktheid van de student voor de gehele opleiding. Het project ‘EMP-Selectie’, is een omvangrijk project geworden, waaraan door een grote groep betrokkenen succesvol is gewerkt. 1.2 Opzet Om de selecterende functie van het eerste jaar te kunnen versterken zijn binnen het project verschillende activiteiten ondernomen, zoals reeds gepland in de Projectaanvraag (zie bijlage 1), maar enigszins aangepast. Deze activiteiten hebben geleid tot een aantal beleidsplannen en deels reeds tot uitvoering van de plannen (zie paragraaf 2). 1.3 Doelen In de oorspronkelijke projectaanvragen zijn de doelen reeds opgesomd. Aan het begin van het project zijn er nog enkele wijzigingen doorgevoerd, wat geleid heeft tot de volgende set doelstellingen: 1. te beschikken over eindtermen voor het eerste bachelorjaar en cruciale competenties die een geschikte student na een jaar zou moeten bezitten en op basis waarvan selectie plaats kan vinden, 2. helder te hebben met behulp van welke instrumenten (toetsvormen) en op welke momenten geselecteerd kan worden, 3. helder te hebben welke veranderingen in het curriculum nodig zijn in het licht van de eindtermen van het eerste bachelorjaar en de cruciale competenties, 4. te beschikken over een opzet voor herziening van specifieke (door het faculteitsbestuur aangewezen) programmaonderdelen (op zowel opzet en inhoud van vakken als werken toetsvormen), 5. bepaald te hebben op welke momenten welke soorten adviezen aan studenten worden gegeven en wat de consequenties zijn van die adviezen, 6. helder te hebben welke maatregelen genomen kunnen worden om de kwaliteit van studiebegeleiding te verbeteren en hoe deze geïmplementeerd kunnen worden, 7. helder te hebben welke formele regels met betrekking tot studievoortgang (bij voorkeur in de vorm van een bindend studieadvies) nodig zijn om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken en hoe deze geïmplementeerd kunnen worden, 8. te beschikken over een plan van aanpak om de maatregelen om de selecterende functie te versterken te kunnen implementeren en evalueren. 9. te beschikken over een plan van aanpak om de kwaliteit van het tweede en derde bachelorjaar van de drie opleidingen te kunnen verbeteren. 1.4 Structuur Binnen het project is gewerkt met een kerngroep, een projectgroep en een begeleidingscommissie. In de kerngroep (bestaande uit de portefeuillehouder onderwijs, enkele medewerkers van Bureau Onderwijs en een medewerker van Onderwijscentrum VU) werden de meeste beleidsstukken voorbereid en werd wekelijks overleg gevoerd over de voortgang van het project. In de projectgroep, waarvan de leden van kerngroep deel uitmaakten, werden conceptstukken besproken. De projectgroep bestond verder uit docenten van de afdelingen en secties die betrokken zijn bij het onderwijs in het 4

eerste jaar en een student. De projectgroep is ongeveer eens per maand bij elkaar gekomen. Buiten de vergaderingen om hebben groepjes projectgroepleden enkele specifieke beleidsstukken voorbereid, overleg gevoerd met collegadocenten over wijzigingen in het curriculum en begeleiding geboden bij herziening van specifieke studieonderdelen. De begeleidingscommissie, bestaande uit de leden van de opleidingscommissies (Vaste Commissie voor Onderwijs, VCO), is in totaal vijf keer bij elkaar geweest en heeft de projectgroep geadviseerd over beleidsstukken, voordat deze aan het faculteitsbestuur werden voorgelegd. Deze groep mensen (docenten en studenten) kregen als opleidingscommissies zijnde nadien steeds nog de mogelijkheid om het faculteitsbestuur rechtstreeks te adviseren ten aanzien van de bijgestelde versies van de stukken. Op deze wijze was de betrokkenheid groot, wat ertoe geleid heeft dat de genomen beslissingen breed gedragen worden. Samenstelling projectgroep (kerngroep in grijze blok) Wim Huisman Projectleider, portefeuillehouder onderwijs FB Rob van Bogget Hoofd Bureau Onderwijs Ingrid van den Oord Beleidsmedewerker onderwijs Zwanette Tobi Beleidsmedewerker onderwijs Ed Bosschaart / Ingrid van den Oord Adviseur Onderwijscentrum VU Lieke Coenraad Universitair hoofddocent afdeling Privaatrecht Bas de Wilde Docent sectie Strafrecht Jan Willem Sap Universitair hoofddocent afdeling Internationaal recht en rechtsvergelijking Wouter Veraart Universitair docent afdeling Rechtstheorie en -geschiedenis Hemme Battjes Universitair docent afdeling Staats- en bestuursrecht Guillaume Beijers Universitair docent sectie Criminologie Els de Jong Studentlid FSR Pim Koenen Studieadviseur en onderwijscoördinator Criminologie Mariëlle Klerks Studieadviseur Rechtsgeleerdheid en Notarieel recht

5

2. Beschrijving van de uitgevoerde activiteiten en resultaten 2.1 Kernvragen Aan het begin van het project zijn de doelen vertaald in een aantal kernvragen: 1. Wat moet een student aan het einde van het eerste jaar kunnen om een betrouwbare inschatting te kunnen maken van zijn kans om de bacheloropleiding tijdig af te maken? 2. Hoe kan het eerste jaar zo ingericht worden dat al die competenties ook in voldoende mate worden onderwezen en getoetst? 3. Hoe kunnen we studenten zo adviseren en begeleiden dat we zoveel mogelijk studenten die in de huidige situatie ergens is de bacheloropleiding uitvallen, voortaan tijdens het eerste jaar van inschrijving al laten stoppen? En daarnaast: hoe kunnen we studenten met voldoende aanleg voor de cruciale vaardigheden zo adviseren en begeleiden dat ze ook studiesucces ervaren? 4. Welke consequenties worden verbonden aan de beoordeling van de geschiktheid van de student? Vervolgens zijn deze vier kernvragen uitgewerkt binnen de projectgroep wat geleid heeft tot een aantal beleidsdocumenten, die tevens als bijlage bij dit verslag zijn bijgevoegd. 2.2 Hoofdactiviteiten Per kernvraag wordt hieronder toegelicht tot welke hoofdactiviteiten dit heeft geleid en welke resultaten dit heeft opgeleverd. 2.2.1

Wat moet een student aan het einde van het eerste jaar kunnen om een betrouwbare inschatting te kunnen maken van zijn kans om de bacheloropleiding tijdig af te maken? De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft in de Onderwijs- en examenregelingen van de verschillende bacheloropleidingen opgenomen wat de eindtermen zijn van de opleidingen als geheel. Voor het eerste jaar bestonden er echter nog geen eindtermen. De projectgroep was van mening dat om te kunnen bepalen wat een geschikte student moet weten en kunnen, eerst eindtermen geformuleerd moesten worden voor de eerste jaren van de opleidingen (zie notitie Eindtermen B1 Rechtsgeleerdheid en Eindtermen B1 Criminologie, bijlagen 2 en 3). Daarnaast was de projectgroep van mening dat een geschikte student niet per definitie alle eindtermen (en dus 60 studiepunten) moet hebben binnen een jaar. Volgens de projectgroep is een geschikte student te herkennen aan zijn houding en de wijze waarop hij leert en het geleerde presenteert. Dit heeft geleid tot een set cruciale competenties voor een jurist en criminoloog, waarvan een student al in het eerste jaar voldoende blijk van dient te geven. Deze betreffen: cognitieve, probleemoplossende, schriftelijke en studievaardigheden en voor Criminologie tevens statistiekvaardigheden (zie notitie Selectie-instrumenten, bijlage 4). 2.2.2

Hoe kan het eerste jaar zo ingericht worden dat al die competenties ook in voldoende mate worden onderwezen en getoetst? De beantwoording van deze vraag heeft geleid tot een plan voor de herziening van het curriculum voor het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid (zie notitie Aanpassing B1 Rechtsgeleerdheid, bijlage 5) en Criminologie (zie notitie Aanpassing B1 Criminologie, bijlage 6). Dit plan is voornamelijk tot stand gekomen onder leiding van de docentleden van de projectgroep. Belangrijke vernieuwingen in de eerste bachelorjaren zijn een diagnostische taaltoets voor alle studenten en een wiskunde/statistiektoets voor studenten Criminologie aan het begin van het jaar, een nieuw vak Juridische vaardigheden (ter vervanging van Project) voor de opleiding Rechtsgeleerdheid, een nieuwe Inleiding in de rechtswetenschappen voor de opleidingen Rechtsgeleerdheid en Criminologie en beoordeling van schriftelijke vaardigheden bij een aantal tentamens door de introductie van essayvragen. Taaltoets en wiskunde-/statistiektoets De diagnostische taaltoets zal VU-breed worden ingevoerd, waarbij de organisatie bij het Taalcentrum VU ligt. In het studiejaar 2007-2008 neemt de faculteit deel aan een pilot, wat inhoudt dat alle eerstejaarsstudenten deel kunnen nemen aan de toets. Studenten met een onvoldoende voor deze toets zullen worden geadviseerd bepaalde cursussen te volgen bij het Centrum voor Studie en Loopbaan (CSL). De wiskunde-/statistiektoets zal door de sectie Criminologie zelf ontwikkeld worden aan de hand van vwo-wiskundemateriaal. Na de toets zal voor die studenten met een aanwijsbare 6

achterstanden op (delen van) de veronderstelde vwo-basiskennis wiskunde drie of vier responsiecolleges worden georganiseerd. Juridische vaardigheden In het nieuwe vak Juridische vaardigheden, dat gedurende het hele eerste jaar zal lopen, zal schrijfvaardigheidsonderwijs nog belangrijker zijn dan in het huidige Project en er zal een onderdeel 'Argumentatieleer' worden toegevoegd. Bovendien zullen alle toetsen individueel worden afgenomen. Een aantal docentleden van de projectgroep is betrokken geweest bij de herziening van het vak door tussentijds feedback te leveren op de uitvoering van de plannen. Inleiding in de rechtswetenschappen Bij het nieuwe inleidende vak komt de nadruk veel meer dan voorheen te liggen op een algemene inleiding in het recht als een coherent geheel, op algemene begrippen en leerstukken, rechtsvinding, interpretatiemethoden, rechtsbeginselen, internationaalrechtelijke aspecten, enz. Het vak zal een goede theoretische voorbereiding zijn op de overige juridische vakken die in het eerste jaar worden aangeboden. Criminologen zullen de juridische vakken in hun curriculum met meer voorkennis kunnen starten. Een aantal docentleden van de projectgroep is betrokken geweest bij de herziening van het vak door tussentijds feedback te leveren op de uitvoering van de plannen. Overige vakken Voor wat betreft de overige eerstejaarsvakken is door de projectgroep in kaart gebracht in hoeverre deze vakken voldoen aan de randvoorwaarden zoals gesteld binnen de vastgestelde notities die het project heeft opgeleverd. Hiervoor is gebruik gemaakt van een opgestelde checklist (zie Checklist voor eerstejaarsvakken, bijlage 7). Belangrijke voorwaarden zijn dat altijd individueel wordt getoetst in een gestandaardiseerde setting, gebruik wordt gemaakt van een beoordelingsprotocol bij het beoordelen van tentamens, modeluitwerkingen van tentamenvragen voorafgaand aan de nabespreking op Blackboard worden gezet, ongeveer twee weken voorafgaand aan de herkansing een responsiecollege wordt georganiseerd en dat er zoveel mogelijk uitdagingen worden geboden aan goede studenten. Essayvragen Bij minimaal twee vakken in beide eerste jaren zal een essayvraag onderdeel uitmaken van het tentamen en zal het antwoord hierop mede beoordeeld worden op schrijfvaardigheid. Er is reeds een werkgroep, bestaande uit docenten en een beleidsmedewerker onderwijs, opgericht en aan de slag om onder begeleiding van een medewerker van Taalcentrum VU tot afstemming te komen over de wijze waarop essayvragen opgesteld en beoordeeld kunnen worden. Deze werkgroep maakt onderdeel uit van het vervolgproject B1/BC1 (zie Eerste uitwerking vervolgproject B1/BC1, bijlage 13). Roostering van tentamens De hertentamens worden over het algemeen eerder ingeroosterd dan in de huidige situatie, om eerder een beeld te hebben van de aanwezigheid van de cruciale competenties. 2.2.3

Hoe kunnen we studenten zo adviseren en begeleiden dat we zoveel mogelijk studenten die in de huidige situatie ergens is de bacheloropleiding uitvallen, voortaan tijdens het eerste jaar van inschrijving al laten stoppen? En daarnaast: hoe kunnen we studenten met voldoende aanleg voor de cruciale vaardigheden zo adviseren en begeleiden dat ze ook studiesucces ervaren? Hiertoe is een gericht systeem van studiebegeleiding ontwikkeld (zie notitie Studiebegeleiding, bijlage 8), waarin een student twee maal in het eerste jaar een formeel advies krijgt over zijn geschiktheid voor de studie. Deze notitie is met name tot stand gekomen onder leiding van de studieadviseurs. In januari krijgen studenten op basis van de mate van beheersing van de cruciale vaardigheden (blijkend uit de taaltoets, wiskunde-/statistiektoets, papers en tentamenresultaten) een eerste advies. Hierbij wordt de metafoor van het verkeerslicht gehanteerd. Groen licht betekent dat de student goed bezig is en deel mag nemen aan extra onderwijs (bijvoorbeeld bij Beginselen Europees recht). Oranje licht betekent dat de student er nog hard aan moet trekken. Er zal een gesprek met deze student worden gevoerd en de student zal worden gewezen op mogelijkheden om tekorten weg te werken. Rood licht betekent dat de student wordt geadviseerd om te stoppen met de studie, aangezien het in de 7

verwachting ligt dat deze student aan het eind van het jaar een negatief (al dan niet bindend) studieadvies zal krijgen. Aan het eind van het jaar krijgen studenten op basis van behaalde studiepunten (waarin de cruciale vaardigheden voldoende worden weerspiegeld) een tweede advies: positief (groen licht) of negatief (rood licht) (zie notitie Definiëring van de studieadvieskleuren, bijlage 9). Daarnaast is in de notitie Studiebegeleiding besloten dat studenten actiever doorverwezen worden naar cursussen bij gebleken deficiënties, de namen van studenten met zeer slechte schrijfvaardigheid door docenten gemeld worden bij de studieadviseurs, standaarduitwerkingen van tentamenvragen door docenten op Blackboard worden geplaatst en dat er voor ieder vak voorafgaand aan de tweede kans van ieder eerstejaarstentamen een responsiecollege georganiseerd wordt, waarin ingegaan wordt op de veelgemaakte fouten bij het eerste tentamen. 2.2.4

Welke consequenties worden verbonden aan de beoordeling van de geschiktheid van de student? Om een antwoord te kunnen formuleren op deze vraag heeft de projectgroep onderzoek verricht naar de regels omtrent studievoortgang bij andere juridische faculteiten in Nederland en bij andere faculteiten van de VU. Het resultaat van dit onderzoek was dat de projectgroep aan het faculteitsbestuur voorgesteld heeft een bindend studieadvies (BSA) in te voeren met ingang van het studiejaar 2008-2009. De belangrijkste reden hiervoor is dat de kwaliteit van de instroom en daarmee het onderwijs naar verwachting zal afnemen, naarmate steeds meer andere Nederlandse Rechtenfaculteiten een BSA invoeren en de UVA met ingang van komend studiejaar de regels omtrent het BSA zelfs aanscherpt en de VU hierin achterblijft. Het voorstel van de projectgroep voor het invoeren van een BSA, dat mede tot stand is onder begeleiding van de VCO als begeleidingscommissie, is reeds vastgesteld door het faculteitsbestuur (zie notitie Invoeren van een BSA?, bijlage 10). Eind oktober 2007 zal de gezamenlijke vergadering de notitie nog goed dienen te keuren alvorens overgegaan kan worden tot aanvraag van een BSA bij het College van Bestuur. 2.2.5. Communicatie In de oorspronkelijke projectaanvraag was de communicatie over de ontwikkelde plannen niet voorzien. In het project zijn uiteindelijk wel acties ondernomen om de plannen te communiceren. Begin mei heeft het faculteitsbestuur een brief gestuurd aan alle afdelingshoofden om hen voor te bereiden op de geplande veranderingen. Half mei heeft er daarnaast een onderwijsmiddag plaatsgevonden, georganiseerd door de projectgroep, om de plannen die op dat moment beschikbaar waren te presenteren en docenten en studenten uit commissies mee na te laten denken over de implementatie van de plannen. De coördinatoren van de nieuw op te zetten vakken hebben begeleiding ontvangen van de docenten van de projectgroep. De vakcoördinatoren van alle andere eerstejaarsvakken hebben vervolgens, in juni, een checklist ontvangen met de kenmerken waaraan alle eerstejaarsvakken moeten voldoen. Gedurende het project is een aantal keer een digitale nieuwsbrief verstuurd waarin de meest recente plannen werden aangekondigd. Tenslotte is in augustus is een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd om de veranderingen in het studiejaar 2007-2008 met de vakcoördinatoren te bespreken. Eerstejaarsstudenten worden op de nieuwe regels voorbereid via de ‘Wegwijzer eerstejaars’ en via de mentoren, die in hun training zijn voorgelicht over de veranderingen. 2.2.6 Vervolg In het komende studiejaar zullen alle plannen worden geïmplementeerd en geëvalueerd onder begeleiding van de bestaande projectgroep (zie projectplan Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1, bijlage 11). Daarnaast zal op een nader te bepalen moment gestart worden met een project om het tweede en derde bachelorjaar van beide opleidingen onder de loep te nemen (zie Aandachtspunten vervolgproject B2/B3, bijlage 12). Het is niet mogelijk om hier direct in september 2007 mee te beginnen, aangezien dan ook gestart wordt met het bekijken van de masteropleidingen. Uitkomsten van dat project kunnen mede gevolgen hebben voor de opzet van het tweede en derde bachelorjaar.

8

3. Evaluatie van de activiteiten en van de resultaten 3.1 Werkwijze De werkwijze waarvoor binnen dit project is gekozen, is zeer succesvol gebleken. De samenstelling van de projectgroep, waarbij de portefeuillehouder onderwijs van het faculteitsbestuur als projectleider optrad (wat een wijziging inhield ten opzichte van de oorspronkelijke projectaanvraag) en docenten van alle afdelingen en een lid van de facultaire studentenraad vertegenwoordigd waren, heeft ertoe geleid dat geproduceerde stukken steeds op draagvlak konden rekenen binnen de gehele faculteit. Hierdoor kon efficiënt worden gewerkt. Daarnaast wordt het thema van dit project ook als zeer belangrijk ervaren binnen de faculteit, waardoor veel mensen bereid waren mee te denken en werken. Doordat al snel gewerkt werd met een kerngroep, die wekelijks vergaderde en de planning in de gaten hield en bijwerkte, was er voortdurend aandacht voor het project en was het meestal goed mogelijk de planning te volgen. Een activiteit die aanvankelijk niet was ingepland, maar wel nodig bleek te zijn, is de communicatie met de faculteit. Achteraf gezien zou het prettig geweest zijn als de communicatie naar docenten toe eerder had plaatsgevonden. De voorlichtingsbijeenkomst in augustus is georganiseerd omdat er onrust bleek te bestaan onder docenten van het eerste jaar. Een ander punt van verbetering is de inschatting van tijd die nodig is om vakken ter herzien. Het bleek achteraf behoorlijk ambitieus te zijn geweest om in enkele maanden twee vakken, die onder verantwoordelijkheid van één sectie, vielen te herzien. Doordat erg hard is gewerkt, is er heel wat bereikt, maar de vakken zullen naar verwachting in het vervolgproject B1/BC1 nog verder ontwikkeld moeten worden. De docenten van de projectgroep blijven hierbij betrokken. 3.2 Resultaten De notities die het project heeft opgeleverd, zijn helder en volledig. Voor docenten en studenten is duidelijk wat er van hen verwacht wordt. In het vervolgproject ‘Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1’ zal de projectgroep in nagenoeg gelijke samenstelling docenten ondersteunen bij de implementatie van de verschillende maatregelen en zal uitgebreid worden geëvalueerd of de veranderingen leiden tot een betere selectie.

9

4. Conclusies en aanbevelingen Het project kan geslaagd genoemd worden. Alle geplande activiteiten zijn verricht en hebben geleid tot duidelijke resultaten in de vorm van beleidsnotities die vastgesteld zijn door het faculteitsbestuur en positief ontvangen zijn door de opleidingscommissies. De voorgenomen en deels voorbereide maatregelen dienen te leiden tot verbetering van de kwaliteit van eerstejaarscurricula als geheel, onderwijs, toetsen, studiebegeleiding en studenten. Aangezien de implementatie van de plannen niet tot het project behoorde, kan nog niets gezegd worden over het effect van de geplande maatregelen en of deze daadwerkelijk gaan leiden tot stijgende onderwijsrendementen na het behalen van het eerste jaar. Implementatie en evaluatie van de plannen is ondergebracht in een vervolgproject, dat zonder begeleiding van het Onderwijscentrum VU zal worden uitgevoerd.

10

Bijlage 1

Projecten Educatieve Middelen Pool 2006 – 2007 Aanvraagformulier ondersteuning Onderwijscentrum VU

Projectaanvraag eerste prioriteit: Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie (06.0139)

Auteur: Ingrid van den Oord Faculteit der Rechtsgeleerdheid Bureau Onderwijs Opdrachtgever namens het faculteitsbestuur: Drs. J.P. Gaemers, directeur bedrijfsvoering

Juni 2006

Onderwijscentrum VU De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam www.onderwijscentrum.vu.nl Contactpersonen: Procedure en overige vragen: mevr. C.M.J. Peters (E: [email protected] T: 020 –598 9221) ICT&Onderwijs: dhr. drs. G.J. Los (E: [email protected] T:020 – 598 5493) Digitaal Portfolio: mw. drs. J. Poortinga (E: [email protected] T: 020 - 598 5481)) Kwaliteitszorg: dhr. dr. W. van Os (E: [email protected] T: 020- 598 5480)

11

1. Projectbeschrijving 1.1 Samenvatting Een korte samenvatting van de hoofdkenmerken van het project, de doelen en de beoogde resultaten en welk probleem er opgelost moet worden

De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft al lange tijd te kampen met lage onderwijsrendementen en heeft hierop bij visitaties en een accreditatie kritiek gekregen. Er zijn inmiddels regelingen ingevoerd om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken en maatregelen aangekondigd om de studievoortgang in de gehele bacheloropleiding te bevorderen. Het geheel van maatregelen dient ertoe te leiden dat 70% van de studenten die het eerste jaar behalen binnen vier jaar het bachelordiploma behaalt en 85% binnen zes jaar. Dit is alleen mogelijk als de selectie in het eerste jaar effectief is. Het faculteitsbestuur heeft nu de wens uitgesproken de selecterende functie van het eerste bachelorjaar bij Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie verder te versterken en wil binnen het project, dat in het gehele studiejaar 2006-2007 zal lopen, onderzoeken welk pakket van maatregelen nodig is om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar te optimaliseren. Hierbij heeft het faculteitsbestuur expliciet aandacht voor het invoeren van een bindend studieadvies en daarnaast voor het aanbrengen van kwaliteitsverbeteringen in het onderwijsprogramma, het onderwijs, toetsing en studiebegeleiding. Dit project zal onderdeel uitmaken van het geheel van maatregelen dat de faculteit de komende jaren wil nemen om het profiel van de faculteit, op het gebied van onderzoek en onderwijs, te versterken. Uitgangspunt bij de beoogde veranderingen is versterking van kwaliteit. De visie van het faculteitsbestuur op de veranderingen die hiervoor nodig zijn, is opgenomen in de facultaire 'Strategienotitie' van april 2006 (zie bijlage), die onlangs in de faculteit is gepresenteerd. Bespreking ervan in diverse gremia, waaronder alle afdelingshoofden en commissies waarin studenten zijn vertegenwoordigd geeft aan dat de visie op brede steun kan rekenen. Het faculteitsbestuur beoogt een fasegewijze curriculumherziening te realiseren, waarbij de nadruk in het studiejaar 2006-2007 zal liggen op herzieningsplannen met betrekking tot het eerste bachelorjaar en het algemene toetsbeleid, zoals vastgelegd in de EMP projectaanvraag 'Opzetten van facultair toetsbeleid'.

1.2 Doelstellingen Hier wordt aangegeven welk facultair belang gediend wordt met de projectresultaten en hoe dit past binnen de facultaire onderwijsvisie op de langere termijn of binnen de onderwijsvisie van de VU

Het uitgangspunt van het faculteitsbestuur is dat het eerste jaar sterk selecterend moet zijn; er dienen duidelijke eindtermen geformuleerd te worden voor het eerste bachelorjaar en iedereen die deze eindtermen niet behaalt binnen een bepaald termijn, zal af moeten vallen. Er dient een gemotiveerde groep studenten over te blijven in het tweede bachelorjaar. Deze studenten zijn bereid hard te werken, te discussiëren over juridische of criminologische thema's in werkgroepen (nieuwe stijl) en zijn in staat een bijdrage te leveren aan rechtswetenschappelijk of criminologisch onderzoek (in de vorm van onderzoekend leren, waarbij oordeelsvorming en kritische reflectie een belangrijke rol spelen). Om dit te kunnen bereiken, zal een vernieuwd curriculum worden geïntroduceerd. In het studiejaar 2006-2007 zal hierbij de nadruk liggen op voorstellen voor veranderingen in het eerste bachelorjaar. Om zicht te krijgen op het pakket van maatregelen dat getroffen moet worden om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar te kunnen versterken, wenst het faculteitsbestuur aan het eind van het project: 1. te beschikken over eindtermen voor het eerste bachelorjaar en leerdoelen voor alle eerstejaars vakken (met daarbinnen de aandacht voor kennis, inzicht, vaardigheden en attituden en onderzoekend leren), 2. helder te hebben welke formele regels met betrekking tot studievoortgang (bij voorkeur in de vorm van een bindend studieadvies) nodig zijn om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken en hoe deze geïmplementeerd kunnen worden,

12

3. helder te hebben welke veranderingen in het curriculum nodig zijn in het licht van de eindtermen van het eerste bachelorjaar, 4. te beschikken over een opzet voor herziening van specifieke (door het faculteitsbestuur aangewezen) programmaonderdelen (op zowel opzet en inhoud van vakken als werken toetsvormen), 5. helder te hebben welke maatregelen genomen kunnen worden om de kwaliteit van studiebegeleiding te verbeteren en hoe deze geïmplementeerd kunnen worden, 6. te beschikken over criteria om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar te kunnen evalueren.

1.3 Afbakening Afbakening waar het project zich op richt en waar het zich nadrukkelijk niet op richt (bijvoorbeeld dat het gaat om het selecteren van geschikte tools en niet om het ontwikkelen van nieuwe applicaties)

Hieronder is per doel, zoals geformuleerd in 1.2 aangegeven waar het project zich op zal richten. 1. Eindtermen en leerdoelen Het faculteitsbestuur dient duidelijk voor ogen te hebben op basis van welke criteria geselecteerd dient te worden. Over welke basiskwalificaties dienen studenten binnen welk termijn te beschikken? Ten eerste dienen hiervoor binnen het project eindtermen geformuleerd te worden in termen van kennis, inzicht, vaardigheden en attituden (tevens op het gebied van onderzoekend leren) waaraan studenten aan het eind van het eerste bachelorjaar dienen te voldoen. Deze eindtermen dienen afgeleid te zijn van de eindtermen van de bacheloropleiding als geheel en op een wijze dat alle eindtermen van de bacheloropleiding aan het eind van het eerste bachelorjaar op een basaal niveau worden beheerst. Alleen dan kan beoordeeld worden of studenten wel of niet geschikt zijn om de opleiding voort te zetten. Daarnaast dient het onderwijsprogramma zo opgebouwd te zijn dat studenten in staat worden gesteld de eindtermen van het eerste bachelorjaar te behalen door alle vakken te doorlopen. Daarom dienen er binnen het project leerdoelen geformuleerd te worden per vak op een manier dat duidelijk is over welke kwalificaties en op welk niveau studenten na afloop van ieder vak dienen te beschikken. Er dient sprake te zijn van een oplopend niveau van beheersing van de betreffende kwalificaties gedurende het eerste bachelorjaar. De leerdoelen van vakken dienen afgeleid te zijn van de eindtermen van het eerste bachelorjaar. Bij het formuleren van op elkaar aansluitende leerdoelen per vak, kan geconstateerd worden of het huidige onderwijsprogramma in het eerste jaar voldoet (zie curriculumanalyse). Ten tweede zal vastgesteld moeten worden hoe lang studenten erover mogen doen om aan deze eindtermen te voldoen. Dit dient vastgelegd te worden in de formele regels met betrekking tot studievoortgang. 2. Formele regels met betrekking tot studievoortgang Om goed te kunnen selecteren dient de faculteit goede en eenduidige regels te hebben, op basis waarvan studenten die niet aan de basiskwalificaties voldoen, kunnen worden weggestuurd. Deze regels hebben betrekking op het niet bereiken van de eindtermen van het eerste bachelorjaar binnen een vastgesteld termijn en eventueel op het niet voldoen aan vastgestelde voortgangscriteria binnen het eerste bachelorjaar op een tussentijds toetsmoment. In het studiejaar 2005-2006 is de blokkerings- en vervallenregeling ingevoerd, die inhoudt dat studenten Rechtsgeleerdheid en Notarieel recht zes van de tien vakken van het eerste bachelorjaar behaald moeten hebben om aan vakken van het tweede bachelorjaar deel te mogen nemen. Studenten Criminologie dienen minimaal vijf van de tien vakken, waaronder Inleiding methoden en technieken (12 studiepunten) te hebben behaald om aan tweedejaars vakken deel te mogen nemen. Vanaf het studiejaar 2006-2007 vervallen alle behaalde resultaten van het eerste bachelorjaar van studenten die binnen 24 maanden niet het gehele eerste bachelorjaar hebben afgerond. Het is voor de faculteit niet mogelijk inschrijving van studenten te weigeren op basis van onvoldoende studievoortgang in het

13

eerste bachelorjaar. Hiervoor is een bindend studieadvies nodig. Bovendien kunnen studenten met een bindend studieadvies al na één studiejaar worden weggestuurd, wat voor zowel studenten als de faculteit beter is dan studenten pas na twee jaar min of meer weg te sturen. Het faculteitsbestuur voelt er erg veel voor een bindend studieadvies in te gaan voeren om daarmee de kwaliteit van de studentenpopulatie te kunnen verhogen. Deze maatregel maakt onderdeel uit van de voornoemde strategienotitie. Binnen het project zal onderzocht moeten worden op welke wijze een bindend studieadvies ingevoerd kan worden en voor zover mogelijk zullen de effecten van de huidige blokkerings- en vervallenregeling worden geëvalueerd. Bij te nemen maatregelen zal zoveel mogelijk aansluiting gezocht worden bij de huidige regeling. 3. Curriculumanalyse Het onderwijsprogramma van het eerste jaar dient zo ingericht te zijn en dat studenten in staat zijn eindtermen van het eerste jaar te bereiken door alle vakken met een voldoende af te sluiten. Dit houdt tevens in dat de inhoud, de werken toetsvormen van vakken optimaal dienen aan te sluiten bij de geformuleerde leerdoelen. Uit de curriculumanalyse en bij het formuleren van leerdoelen per vak kan blijken dat functies (en daarmee de inhoud) van bepaalde programmaonderdelen gewijzigd dienen te worden, bijvoorbeeld omdat er aan bepaalde kwalificaties in het eerste bachelorjaar te veel of juist te weinig aandacht wordt besteed of dat de opbouw van het programma niet effectief is. Hierbij zullen ook de resultaten van vakevaluaties van de laatste jaren worden betrokken en worden indien nodig aanvullende evaluaties verricht. Daarnaast wordt gekeken naar de kwaliteit van gebruikte toetsvormen en toetsen. Indien uit het project blijkt dat veranderingen in opbouw en/of kwaliteit van programmaonderdelen nodig is, zal dit leiden tot voorstellen aan het faculteitsbestuur om programmaonderdelen (qua functie, inhoud, werken/of toetsvormen) te wijzigen. 4. Inrichting van het curriculum Indien de plannen om de functie en inhoud van programmaonderdelen te herzien door het faculteitsbestuur worden goedgekeurd, zullen werkgroepen (bestaande uit docenten en een projectmedewerker) binnen het project aan de slag gaan met het wijzigen van de opzet en inhoud van de betreffende programmaonderdelen. Binnen het project zal moeten blijken hoe omvangrijk dit deelproject zal zijn (met andere woorden: voor hoeveel vakken herzieningsplannen moeten worden opgesteld). Het faculteitsbestuur gaat ervan uit dat curriculumherziening noodzakelijk zal zijn om de selecterende functie van het eerste jaar te kunnen optimaliseren en garandeert ondersteunings- en docentcapaciteit met betrekking tot het uitwerken van plannen voor curriculumherzieningen op vakniveau. Door het nauw betrekken van docenten (zoals de faculteit gewoon is te doen) bij een dergelijke curriculumherziening, verwacht het faculteitsbestuur geen grote problemen bij het gezamenlijk formuleren van nieuwe functies en inhouden van specifieke programmaonderdelen. De implementatie van de binnen het project te formuleren herzieningsplannen zal plaatsvinden in het studiejaar 20072008. Op basis van de projectresultaten kan een planning worden gemaakt voor curriculumherzieningen in hogere jaren. 5. Kwaliteit van studiebegeleiding Om te kunnen selecteren op kwalificaties is het onder andere van belang dat het klimaat waarbinnen studenten studeren ook stimuleert tot efficiënt en effectief studiegedrag, dat studenten begeleid worden bij het bepalen of de gekozen opleiding ook bij hen past, dat studenten goede studiebegeleiding kunnen ontvangen wanneer zij tegen blokkades oplopen en dat studenten erop gewezen worden als ze zich niet op de juiste manier of in het juiste tempo ontwikkelen. Studenten worden binnen de faculteit begeleid door docenten, mentoren en studiebegeleiders, mede met behulp van een digitaal portfolio. Binnen het project kan worden geanalyseerd of de huidige studiebegeleiding effectief genoeg is (efficiënt en effectief studeergedrag zoveel mogelijk bevordert en 14

belemmeringen zoveel mogelijk wegneemt) en of er sprake is van een geschikte verhouding tussen eigen verantwoordelijkheden van de studenten en verantwoordelijkheden van de faculteit. Deze analyse kan leiden tot een advies om verbeteringen aan te brengen in de studiebegeleiding. 6. Evaluatiecriteria Indien er maatregelen worden genomen om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar te versterken, dient ook nagedacht te worden over de wijze waarop de maatregelen geëvalueerd zullen worden. Hoe kan het faculteitsbestuur straks vaststellen of de selecterende functie van het eerste bachelorjaar daadwerkelijk is verbeterd? Hiervoor is het wenselijk dat er binnen het project toetsbare streefdoelen worden geformuleerd, wordt bepaald op welke wijze en in welke frequentie de maatregelen geëvalueerd zullen worden en door wie en wat er wordt gedaan als de streefdoelen niet worden bereikt. Deze werkwijze past binnen het gehele kwaliteitszorgbeleid van de faculteit, dat gebaseerd is op de eisen die binnen het accreditatiesysteem aan opleidingen worden gesteld. 1.4 Resultaten Zie criteria: voldoende geoperationaliseerd, realistisch en haalbaar. (SMART)

Hieronder is per doel, zoals geformuleerd in 1.2, aangegeven tot welke resultaten het project dient te leiden. 1. Eindtermen en leerdoelen: eindtermen voor het eerste bachelorjaar, die afgeleid zijn van de eindtermen van de bacheloropleiding als geheel, leerdoelen voor alle eerstejaars vakken, die afgeleid zijn van de eindtermen van het eerste bachelorjaar en een duidelijke opbouw laten zien in kennis, inzicht, vaardigheden, attituden (tevens op het gebied van onderzoekend leren). 2. Formele regels met betrekking tot studievoortgang: advies over de (wijze van) invoering van een bindend studieadvies (of over het handhaven van de huidige blokkerings- en vervallenregeling). 3. Curriculumanalyse: analyse van het huidige onderwijsprogramma van het eerste jaar in het licht van de aansluiting van vakinhouden, werken toetsvormen bij de binnen het project geformuleerde leerdoelen, analyse van de kwaliteit van het onderwijs in het eerste bachelorjaar (in het licht van leerdoelen) op basis van beschikbare onderwijsevaluaties en eventueel aanvullende evaluaties, advies over wijzigen van functies, inhouden, werken toetsvormen van programmaonderdelen, advies over (implementatie van) verbeteringen ten aanzien van de onderwijskwaliteit. 4. Inrichting van het curriculum: bijgestelde opzet en inhoud van programmaonderdelen, daar waar het faculteitsbestuur dit nodig acht (de implementatie zelf vindt plaats in studiejaar 2007-2008). 5. Kwaliteit van studiebegeleiding: analyse van het huidige systeem van studiebegeleiding, advies over (implementatie van) mogelijke verbeteringen in de studiebegeleiding. 6. Evaluatiecriteria voorstel voor evaluatie van maatregelen om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar te versterken aan de hand van toetsbare streefdoelen. Op basis van besluiten van het faculteitsbestuur ten aanzien van bovengenoemde adviezen, zal een implementatieplan worden geschreven. De implementatie van de verbetermaatregelen zal plaatsvinden in studiejaar 2007-2008.

15

1.5 Facultair commitment Betrokkenheid van facultaire medewerkers en van de leiding van een faculteit is een cruciale succesfactor voor het welslagen van een project. Hier wordt aangegeven hoe het draagvlak is voor het project (De urgentie van het project, de vrijgemaakte uren van projectleider en andere projectmedewerkers en de communicatie naar andere betrokken facultaire medewerkers; inschatting van de implementatieactiviteiten van de projectresultaten, met bijzondere aandacht voor de nog te realiseren infrastructuur en scholing). De faculteit is verantwoordelijk voor de vakinhoudelijke inbreng in het project. In dit deel wordt vermeld welke afspraken er zijn gemaakt met betrokken docenten en/of andere facultaire medewerkers en of de medewerkers hiervan al op de hoogte zijn gesteld. Tevens wordt hier beschreven hoe de faculteit de projectresultaten denkt te gaan implementeren in het onderwijs en hoe een adequate infrastructuur wordt gerealiseerd voor het gebruik van het projectresultaat.

Draagvlak Het faculteitsbestuur vindt het van groot belang dat de selecterende functie van het eerste jaar wordt versterkt en is ook genoodzaakt adequate maatregelen te nemen, aangezien aan goede onderwijsrendementen in het accreditatiesysteem veel waarde wordt gehecht. Ter illustratie kan genoemd worden dat de faculteit kritiek heeft gekregen bij de onderwijsvisitatie in 2002 over de lage onderwijsrendementen. In de periode 1988 – 2000 stopte in totaal gemiddeld vijftig procent van de oorspronkelijke instroom studenten met de opleiding zonder een doctoraaldiploma Nederlands recht of Notarieel recht. Van de studenten die het eerste jaar hadden behaald, viel gemiddeld nog 26 procent uit in de doctoraalfase. Het faculteitsbestuur is van mening dat het eerste jaar zodanig selecterend dient te zijn, dat de uitval na het behalen van het eerste jaar (in de bachelorfase) tot maximaal vijftien procent dient te worden beperkt. Het voornemen van het faculteitsbestuur om maatregelen te nemen om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken past binnen de voornoemde strategienotitie. Deze notitie is onlangs in de faculteit gepresenteerd en kan op brede steun rekenen van alle betrokkenen bij het onderwijs. Het faculteitsbestuur is bovendien bereid, indien noodzakelijk, structurele organisatorische maatregelen te nemen om de voorgestelde curriculumherzieningen te kunnen realiseren. Indien uit het project blijkt dat het uitwerken van de herzieningsplannen om meer capaciteit vraagt dan opgenomen in de begroting bij deze projectaanvraag, garandeert het faculteitsbestuur de benodigde extra capaciteit te kunnen leveren. Bij docenten blijkt een sterke behoefte te bestaan om hogere eisen te kunnen stellen aan studenten, die gemotiveerd zijn om de gekozen opleiding serieus te doorlopen, die bereid zijn hard te werken, te discussiëren in werkgroepen en een kritische, onderzoekende houding kunnen aannemen. Het faculteitsbestuur verwacht dat als de selecterende functie van het eerste jaar optimaal is, dat het ook beter mogelijk wordt om in hogere jaren zwaardere eisen aan studenten te stellen en daarmee ook het curriculum in de overige jaren te kunnen vernieuwen. Om het draagvlak onder docenten te versterken, zullen in het project discussiebijeenkomsten worden georganiseerd, waarvan de resultaten meegenomen worden in de projectresultaten en zullen vertegenwoordigers van alle afdelingen deel uitmaken van de begeleidingscommissie. Het is gebruikelijk binnen de faculteit om docenten te betrekken bij het formuleren en implementeren van beleid. Tijdens de laatste facultaire onderwijsmiddag van 24 mei 2006 over 'Selectie en academische vorming binnen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid', waar voornoemde strategienotitie werd gepresenteerd, bleek bij de aanwezigen, waaronder 31 docenten en 4 studenten van facultaire commissies een groot draagvlak te bestaan voor het versterken van de selecterende functie van het eerste jaar en het veranderen van de opzet van het onderwijs in het eerste jaar. Docenten en studenten gaven aan graag betrokken te zijn bij de vorming van plannen. Daarnaast worden docenten gestimuleerd hun eigen vakken te verbeteren in specifieke werkgroepen onder leiding van een projectmedewerker en zullen alle docenten van de faculteit regelmatig op de hoogte worden gehouden van ontwikkelingen binnen het project door middel van een facultaire onderwijsnieuwsbrief. Implementatie (incl. infrastructuur) Op basis van de projectresultaten (waar implementatieadviezen deel van uitmaken) zal het faculteitsbestuur beslissen welke maatregelen genomen moeten worden en welke implementatieprojecten opgezet moeten worden. De uitwerking van de besluiten van het 16

faculteitsbestuur in een implementatieplan maakt onderdeel uit van het project. Het implementatieproces zal aanvangen in het studiejaar 2007-2008. Het faculteitsbestuur garandeert een adequate infrastructuur voor het gebruik van projectresultaten. Vakinhoudelijke inbreng Docenten van het eerste jaar leveren vakinhoudelijke inbreng voor zover noodzakelijk. Dit zal voornamelijk nodig zijn bij het formuleren van eindtermen en leerdoelen en het maken van een opzet voor een gewijzigde aanpak en inhoud van specifieke programmaonderdelen op verzoek van het faculteitsbestuur. Afspraken met betrokken medewerkers Binnen Bureau Onderwijs zullen twee medewerkers worden vrijgesteld voor onderwijskundige bijdragen aan het project conform de begroting aan het eind van deze projectaanvraag. Daarnaast wordt een medewerker vrijgesteld voor het projectleiderschap. De betrokken docenten zullen hun projectwerkzaamheden in bestaande formatie uitvoeren. 1.6 Onderwijskundig kader Hier wordt beschreven hoe het project aansluit bij het onderwijsconcept van faculteit en universiteit (Onderwijsvisie van de VU, 14 dec 2005) of hoe het project bijdraagt aan een betere kwaliteit van het onderwijs of de begeleiding van studenten.

De Faculteit der Rechtsgeleerdheid is bezig met het maken van een vertaling van de Onderwijsvisie van de VU, zoals grotendeels vastgelegd in de voornoemde Stategienotitie. Voor de faculteit belangrijke elementen in de onderwijsvisie van de VU die betrekking hebben op dit project zijn: aandacht voor onderzoekend leren, aandacht voor individuele ontplooiing en studiebegeleiding. Onderzoekend leren De eindtermen voor het eerste bachelorjaar, die binnen het project worden geformuleerd, geven aan over welke kennis, inzicht, vaardigheden en attituden studenten dienen te beschikken aan het einde van het eerste bachelorjaar, tevens op het gebied van onderzoekend leren. In de leerdoelen van de eerstejaars vakken dient tevens te blijken dat er aandacht is voor onderzoekend leren (doel 1). In het eerste bachelorjaar zal dit voornamelijk inhouden dat studenten leren wat rechtswetenschappelijk of criminologisch onderzoek inhoudt en dat zij methoden van elementair juridisch redeneren respectievelijk methoden van criminologisch onderzoek verwerven. In het eerste bachelorjaar Criminologie maken studenten reeds ruim kennis met methoden van criminologisch onderzoek. In het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid en Notarieel recht is hier echter nog nauwelijks aandacht voor. Het faculteitsbestuur wil meer eenheid aanbrengen in de wijze waarop in het onderwijs aandacht wordt besteed aan methoden van rechtswetenschappelijk onderzoek. Hiervoor zal binnen het project aandacht zijn bij de analyse van het curriculum en het bijstellen van de opzet en inhoud van specifieke programmaonderdelen (doel 3 en 4). Individuele ontplooiing en studiebegeleiding Om studenten te kunnen stimuleren en begeleiden bij hun individuele ontplooiing is het van belang dat studenten een juiste keuze voor de opleiding hebben gemaakt, in staat zijn de geformuleerde leerdoelen en eindtermen te bereiken en gemotiveerd zijn hun opleiding serieus te doorlopen. Enerzijds zal de faculteit er alles aan moeten doen studenten gemotiveerd te krijgen door goed en uitdagend onderwijs en voldoende begeleiding aan te bieden. Anderzijds dient de faculteit studenten die niet geschikt lijken te zijn voor de gekozen opleidingen vroegtijdig hierop te wijzen. Binnen het project zal aandacht zijn voor mogelijke verbeteringen in onderwijs en studiebegeleiding (doel 5), maar ook voor het verbeteren van de mogelijkheden om studenten al vroegtijdig te wijzen op onvoldoende studievoortgang en indien nodig te weigeren de opleiding voort te zetten, waarschijnlijk door het introduceren van een bindend studieadvies (doel 2). Dit project valt daarmee binnen thema 3 ‘Onderwijsvisie VU’ van de EMP-ronde 2006-2007.

17

1.7 Kwaliteit Een gebruikersevaluatie maakt onderdeel uit van het project. De resultaten hiervan worden teruggekoppeld naar de projectdoelstellingen, en maken deel uit van de eindrapportage.

Zoals aangegeven onder 4.2 wordt het project geëvalueerd en wordt een verslag van de evaluatie opgenomen in de eindrapportage. 1.8 Disseminatie Geef aan hoe de resultaten van het project binnen de eigen faculteit bekend worden gemaakt en daarbuiten. De kennis die in het project wordt opgedaan, wordt beschikbaar gesteld aan anderen binnen de VU. Het Onderwijscentrum VU houdt de projectvoortgang bij die via een website te raadplegen is. Verder zorgt het Onderwijscentrum voor een gedegen documentatie van de ontwikkelde toepassingen en werkwijzen en onderwijsvormen.

Binnen de faculteit zullen de projectresultaten beschikbaar worden gesteld door alle docenten op de hoogte te stellen van de besluiten van het faculteitsbestuur zoals opgenomen in het implementatieplan. Tussentijds zullen docenten op de hoogte gehouden van ontwikkelingen binnen het project door middel van een facultaire onderwijsnieuwsbrief. Voor geïnteresseerden buiten de faculteit zullen de resultaten op verzoek beschikbaar worden gesteld.

2. Gewenste ondersteuning Onderwijscentrum VU Bij alle EMP-projecten gaat het om een samenwerkingsproject tussen medewerkers van een faculteit en van het onderwijscentrum. Tijdens het project vervult ieder een rol om tot het gezamenlijke eindproduct te komen. M.a.w. het Onderwijscentrum voert het project niet uit in opdracht van een faculteit. Het gaat om een gezamenlijke inspanning, waarbij ieder de eigen expertise inbrengt. In dit deel wordt beschreven welke ondersteuning van het Onderwijscentrum wordt verwacht: bijvoorbeeld bij voorlichting over portfolio’s, inhoudelijke en technische voorbereiding implementatie portfolio’s, trainingen en workshops voor docenten en/of studenten m.b.t. begeleiden en beoordelen van portfolio(opdrachten), evaluatie). De gevraagde ondersteuning betreft aanvullende expertise bij het ontwikkelen van curricula of leerlijnen, didactische expertise zoals bijvoorbeeld bij het gebruik van streaming-video of bij academische vorming, technische expertise m.b.t ICT&O tools.

De faculteit wenst voor het project ondersteuning van het Onderwijscentrum VU te ontvangen bij: 1. het opstellen van eindtermen van het eerste bachelorjaar, 2. het begeleiden van docenten bij het formuleren van leerdoelen, 3. het adviseren van het faculteitsbestuur over het invoeren van een bindend studieadvies (of het handhaven van de blokkerings- en vervallenregeling) door het uitvoeren van een evaluatieonderzoek van de huidige blokkerings- en vervallenregeling en door het in kaart brengen van de consequenties van het invoeren van een bindend studieadvies, 4. het verrichten van aanvullende evaluaties om de onderwijs- en toetskwaliteit in kaart te brengen, 5. het adviseren van het faculteitsbestuur over het wijzigen van de opzet van specifieke vakken, 6. het begeleiden van docenten van het bijstellen van de opzet van hun vak, 7. het verrichten van evaluaties om de kwaliteit van studiebegeleiding in kaart te brengen, 8. het begeleiden van Bureau Onderwijs bij het opstellen van een adviesrapport voor het faculteitsbestuur, 9. het schrijven van een projectevaluatie en eindrapportage.

18

3. Projectstructuur (zie criteria projectstructuur) Wie is de officiële opdrachtgever van het project? (Naam en functie van de verantwoordelijke persoon binnen de faculteit).

Het project zal worden uitgevoerd in opdracht van het faculteitsbestuur. 3.1 Projectleider en medewerkers Naam Functie Afdeling Rob van Bogget, Hoofd Bureau Onderwijs Ingrid van den Oord + Zwanette Tobi, beleidsmedewerkers onderwijs Docenten van eerstejaars vakken

Medewerker Onderwijscentrum VU

Projectrol

Uren p/w

Telefoon

Email

Projectleider / schrijven van adviezen en beleidsvoorstellen voor FB Onderwijskundige ondersteuning / schrijven van adviezen en beleidsvoorstellen voor FB Vakinhoudelijk: formuleren van leerdoelen, bijstellen van opzet specifieke vakken Advies en onderwijskundige ondersteuning

4

86203

[email protected]

16

86203

[email protected]

16 (= tot.)

24

3. 2 Begeleidingscommissie Namen, rol/verantwoordelijkheden/taken, titel, functie, afdeling

De begeleidingscommissie bestaat uit: de studieadviseurs Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie, mw. J.Z. Schutte, mw. drs. G.M. Klerks, drs. P.J. Koenen, de opleidingscommissies van de drie bacheloropleidingen (VCO), waarin zowel docenten als studenten vertegenwoordigd zijn. Omdat de bezetting van de opleidingscommissies nu nog niet bekend is, kunnen nog geen namen worden opgevoerd, enkele studenten van verschillende 'gradaties' (studenten met verschillende studieresultaten), vertegenwoordigers van alle afdelingen die de faculteit kent. De studentleden zullen bij aanvang van het project worden geselecteerd. Daarnaast zullen alle afdelingshoofden begin september worden verzocht een lid voor de begeleidingscommissie aan te dragen. De faculteit hanteert deze aanpak ook bij andere projecten, welke als geslaagd wordt gekenmerkt. Als voorbeeld hiervan is in het studiejaar 2005-2006 en 2006-2007 de Begeleidingscommissie werkgroeponderwijs actief. In deze begeleidingscommissie werken docenten van verschillende afdelingen en een student aan een evaluatie- en adviesproject ten aanzien van de invoering van een minimumstandaard voor werkgroeponderwijs.

4. Planning 4.1 Projectplanning Beoogde startdatum project: 1 september 2006 Beoogde einddatum project: 31 augustus 2007

19

4.2 Activiteitenplanning Maand September t/m oktober 2006 (hier kan al voor september een begin mee worden gemaakt)

November 2006 t/m december 2006

Januari t/m februari 2007

Hoofdactiviteit 1. Formuleren van eindtermen voor het eerste bachelorjaar (doel 1)

2.

3.

Omschrijving Aan de hand van eindtermen van de bacheloropleiding eindtermen opstellen voor het eerste bachelorjaar (in september klaar!). De geformuleerde eindtermen dienen door het faculteitsbestuur (FB) vastgesteld te worden (na advies opleidingscommissies, VCO), voordat een vervolg kan worden gegeven aan het project (hier gaat een maand overheen!).

Medewerker(s) Bureau Onderwijs (BO), Onderwijscentrum (OC) en begeleidingscommi ssie (BC)

Rol medewerker(s) Opstellen van (wenselijke) eindtermen.

Docenten van eerstejaars vakken en coördinatoren van grote vakken uit het tweede en derde bachelorjaar

Feedback leveren op geformuleerde eindtermen.

Formuleren van leerdoelen voor alle eerstejaars vakken (doel 1)

De eindtermen van het eerste bachelorjaar worden vertaald naar leerdoelen van individuele vakken, zoals deze nu zijn ingevuld. Als start van deze operatie kan er een discussiebijeenkomst met docenten worden georganiseerd.

Docenten van eerstejaars vakken

Formuleren van leerdoelen voor het eigen vak.

BO + OC + BC

Organiseren van een discussiebijeenkomst met docenten en begeleiden van docenten bij het formuleren van leerdoelen die aansluiten bij de eindtermen van het eerste bachelorjaar.

Analyseren van de kwaliteit van het geheel van geformuleerde leerdoelen en indien nodig bijstellen van leerdoelen (doel 1)

Hoofdactiviteit 2 zal zichtbaar maken welke kwalificaties onvoldoende of teveel nadruk krijgen en of er sprake is van een goede opbouw in leerdoelen over de vakken heen. Dit zal leiden tot 'wenselijke leerdoelen'.

BO + OC + BC

Opstellen van wenselijke leerdoelen (indien nodig) bij specifieke vakken.

Docenten van eerstejaars vakken

Feedback leveren op bijgestelde leedoelen.

20

September 2006 t/m februari 2007

Januari t/m februari 2007

4.

5.

Opstellen van formele regels met betrekking tot studievoortgang (in de vorm van een bindend studieadvies (doel 2)

Er wordt in kaart gebracht welke consequenties het invoeren van een bindend studieadvies zou hebben voor de faculteit (zowel organisatorisch als met betrekking tot het studeergedrag van studenten). Hierbij worden ervaringen bij andere opleidingen en de eigen ervaringen met de blokkerings- en vervallenregeling betrokken. Om een BSA vanaf september 2007 in te kunnen voeren, dient het FB hier in februari een besluit over te kunnen nemen. Daarnaast wordt zover mogelijk de huidige blokkerings- en vervallenregeling geëvalueerd. Een mogelijk besluit van het faculteitsbestuur zou kunnen zijn om de blokkerings- en vervallenregeling te handhaven.

OC

Evalueren van de huidige regels, in kaart brengen van consequenties van het invoeren van een BSA en het opstellen van een advies aan het FB.

BO

Input leveren aan OC.

Analyse van onderwijs- en toetskwaliteit (doel 3)

In kaart brengen van onderwijs- en toetskwaliteit van alle eerstejaars vakken a.d.h.v. beschikbare evaluatieresultaten en aanvullend onderzoek doen naar kwaliteit in relatie tot leerdoelen + formuleren van mogelijke verbeteringen. Samen met hoofdactiviteit 3 dient dit te leiden tot een advies aan het FB over bij te stellen vakken (besluitvorming kost een maand).

BO

In kaart brengen beschikbare evaluatieresultaten.

OC

Aanvullende evaluaties verrichten.

BO + OC + BC

Schrijven van een advies aan het FB over het wijzigen van de opzet en inhoud van specifieke vakken (incl. toetsing).

Januari t/m maart 2007

6.

Analyse van kwaliteit van studiebegeleiding (doel 5)

In kaart brengen van kwaliteit van systeem van studiebegeleiding + formuleren van mogelijke verbeteringen.

OC + BC

Maken van de analyse en conclusies formuleren t.b.v. advies aan FB (hoofdactiviteit 8).

Maart t/m juni 2007

7.

Wijzigen van opzet en inhoud van specifieke programmaonderdelen (doel 4)

N.a.v. FB besluit werkgroepen instellen die zich bezighouden met het bijstellen van specifieke vakken, opdat 'wenselijke leerdoelen' kunnen worden bereikt. Aangezien nog niet duidelijk is hoe omvangrijk de herzieningen zullen zijn, is ook nog niet goed in te schatten hoeveel tijd hiermee gemoeid zal zijn. (De begeleidingscapaciteit vanuit de faculteit wordt in ieder geval door het FB

Werkgroep per vak, bestaande uit docenten van het vak en medewerker BO/OC

Bijstellen van opzet en inhoud van het vak, waarbij resultaten van hoofdactiviteit 3 en 5 worden meegenomen.

BC

Feedback leveren op voorstellen voor wijziging van opzet en inhoud van

21

gegarandeerd.) De implementatie van de plannen zal na goedkeuring door het FB in het studiejaar 2007-2008 plaatsvinden. April t/m juni 2007

Juni t/m augustus 2007

8.

9.

Advies aan FB en besluit van het FB (doel 5 en 6)

Evaluatie project + schrijven eindrapportage

specifieke programmaonderdelen.

Het advies bestaat uit: verbetermaatregelen t.a.v. studiebegeleiding (hoofdactiviteit 6), een beleidsvoorstel t.a.v. het evalueren van maatregelen om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken.

BO

Verwerken van verbetermaatregelen hoofdactiviteit 6 en schrijven van de beleidsvoorstellen.

Het besluit van het FB n.a.v. de adviezen wordt vastgelegd in een implementatieplan.

OC

Begeleiden van BO, inbrengen van expertise.

BC

Feedback leveren op concept advies aan het FB.

BO + OC + BC

Schrijven van projectevaluatie volgens formele eisen.

Verwerken van het besluit van het FB in een implementatieplan.

22

5. Begroting Geef in een tabel volgens onderstaand schema aan welk deel van de kosten ten laste komt van de betrokken faculteit(en), voor welk deel een beroep wordt gedaan op personele ondersteuning door het Onderwijscentrum VU en wat de totale kosten zijn.

Fac. in fte

# mnd

Fac. in K€

OND in fte # mnd

projectleiding

0.1

12

-

-

-

onderwijskundige expertise

0.4

12

-

0.6

12

technische expertise

-

-

-

-

-

vakinhoudelijke expertise

0.4*

12

Nnb**

-

-

secretariële ondersteuning

-

-

-

-

-

hardware/ infrastructuur

-

-

-

-

-

software

-

-

-

-

-

TOTAAL

0.7

12

0.6

12

PERSONEEL

MATERIEEL

* Indien meer capaciteit nodig blijkt te zijn voor het opstellen van herzieningsplannen voor vakken, garandeert het faculteitsbestuur deze te kunnen leveren. **Indien blijkt dat specifieke programmaonderdelen een nieuwe opzet dienen te krijgen, zal het faculteitsbestuur financiële middelen beschikbaar stellen om dit te kunnen realiseren.

6. Ondertekening en datum De aanvraag dient door of namens het faculteitsbestuur of het diensthoofd ondertekend te worden, alsmed voor akkoord door het Onderwijscentrum VU.

Juni 2006, Namens het faculteitsbestuur,

Namens Onderwijscentrum VU,

drs. J.P. Gaemers directeur bedrijfsvoering

prof. dr. J.J. Beishuizen hoogleraar-directeur

23

Bijlage 2

EMP-project selecterende functie eerste jaar Eindtermen eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid (06.0582a) A. Na afronding van het eerste jaar beschikt de student over een academisch werken denkniveau Eindtermen bacheloropleiding A.1 heeft kennis van en inzicht in het geldende recht alsmede de systematiek daarvan; heeft kennis van en inzicht in het privaatrecht, staatsrecht, bestuursrecht, strafrecht en internationaal en Europees recht; A.2 heeft kennis van en inzicht in het internationale en het Europese recht in hun verhouding tot het nationale recht;

A.3 is in staat om te reflecteren op de grenzen van het vakgebied en heeft inzicht in de maatschappelijke context waarin het recht zich ontwikkelt en manifesteert;

Eindtermen eerste jaar

Toelichting m.b.t. eerste jaar

heeft kennis van en inzicht in de hoofdlijnen van het privaatrecht, staatsrecht, bestuursrecht, strafrecht en Europees recht, alsmede de systematiek daarvan;

In het eerste jaar gaat het er vooral om dat studenten de hoofdlijnen van de verschillende rechtsgebieden kennen op basaal of inleidend niveau. Verdieping hiervan vindt na het eerste jaar plaats. De kennis van Europees recht ligt aan het eind van het eerste bachelorjaar al op eindniveau.

heeft kennis van en inzicht in het internationale en het Europese recht in hun verhouding tot het nationale recht;

Studenten moeten inzicht hebben in het internationale en Europese recht om het positieve recht in context te kunnen zien. Zij dienen kennis te hebben van aspecten van verdragen en typen van internationale organisaties. In de positiefrechtelijke vakken wordt wel eens een verband gelegd met het Europese en internationale recht, maar studenten hoeven die verbanden nog niet zelf te kunnen leggen.

is zich bewust van de maatschappelijke context waarin het recht zich ontwikkelt en manifesteert;

Studenten dienen zich bewust te zijn van het feit dat het recht normatief is en gedeeltelijk losstaat van de empirie. De maatschappelijke context komt vooral aan de orde doordat er een relatie wordt gelegd met actualiteiten, maar er wordt nog niet van studenten verwacht dat ze vanuit andere disciplines naar het recht kunnen kijken. De grenzen tussen de rechtsgebieden worden wel aangekaart, maar de nadruk ligt op de hoofdlijnen (het 'midden' van de rechtsgebieden). Studenten moeten wel al in staat zijn juridische problemen vanuit verschillende rechtsgebieden te benaderen. 24

A.4 heeft kennis van de grondslagen van het (Nederlandse) recht, de rechtshistorische en rechtsfilosofische aspecten en heeft besef van de eigen aard van de rechtsbeoefening.

heeft kennis van de grondslagen van het (Nederlandse) recht, in rechtshistorisch en rechtsfilosofisch perspectief.

Studenten dienen zich ervan bewust te zijn dat het recht dynamisch is, zich in een historische context ontwikkelt, en gevoed wordt door filosofische discussies over waarden en beginselen en de relatie tussen recht en staat en samenleving. Zij dienen zich een abstracte manier van denken eigen te maken. Ze hoeven echter nog niet zelfstandig te reflecteren op de vraag wat 'recht' is. Daar wordt in het tweede jaar meer nadruk op gelegd.

B. De afgestudeerde bachelor beschikt over de volgende (juridische) vaardigheden: Eindtermen bacheloropleiding Analytische vaardigheden B.1 lezen, begrijpen en analyseren van juridische en metajuridische teksten, waaronder jurisprudentie en wetgeving, en betogen (ook in de Engelse taal);


lezen, begrijpen en analyseren van juridische en metajuridische teksten, waaronder jurisprudentie en wetgeving, en betogen (ook in de Engelse taal);

Studenten dienen al in het eerste jaar in staat te zijn tot het lezen, begrijpen en analyseren van redelijk eenvoudige juridische en metajuridische teksten (literatuur, wetgeving en jurisprudentie) en betogen (dit alles ook in de Engelse taal). Deze teksten kenmerken zich door een duidelijke structuur, waardoor studenten in staat worden gesteld hoofden bijzaken te onderscheiden. Bovendien dient de student in staat te zijn argumentatiestructuren in arresten te herkennen en geldige van ongeldige argumentaties te onderscheiden.

B.2 kritisch reflecteren op regelgeving, rechtspraak en literatuur, onder meer vanuit een rechtshistorisch en rechtsfilosofisch perspectief.

reflecteren op regelgeving, rechtspraak en literatuur, onder meer vanuit een rechtshistorisch en rechtsfilosofisch perspectief.

Studenten dienen in staat te zijn op basis van juridische en metajuridische teksten een geïnformeerde opinie te geven. Zij dienen feiten van waardeoordelen te kunnen onderscheiden.

25

Probleemoplossende vaardigheden B.3 selecteren van juridisch relevante feiten uit een empirisch feitencomplex;

selecteren van juridisch relevante feiten uit een empirisch feitencomplex;

Deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen van juridische problemen. Eerstejaars studenten moeten deze methode evengoed beheersen als afgestudeerde bachelors, alleen is de materie waarop ze de methode toepassen minder complex in het eerste jaar. Studenten moeten in staat zijn vast te stellen of casus juridische feiten bevatten en de hoofden bijzaken in juridische casus te onderscheiden. Eerstejaars worden nog sterk begeleid in het onderwijs bij het selecteren van relevante feiten.

B.4 selecteren van rechtsregels die bijdragen aan selecteren van rechtsregels die bijdragen aan Ook deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen van een concrete juridische het oplossen van een concrete juridische het oplossen van juridische casus (zie hierboven). Studenten casus; casus; moeten in staat zijn uit rechtsbronnen, al dan niet met gebruikmaking van rechtsgeleerde literatuur, de juiste rechtsregels te selecteren voor het oplossen van een specifiek juridisch probleem. B.5 oplossen van een juridische casus, hanteren van een systematische aanpak bij het toepassen van rechtsregels op concrete gevallen;

oplossen van een juridische casus, hanteren van een systematische aanpak bij het toepassen van rechtsregels op concrete gevallen;

Ook deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen (waar nodig op creatieve wijze) van juridische casus (zie hierboven).

B.6 onderkennen, analyseren en oplossen van juridische problemen.

onderkennen, analyseren en oplossen van eenvoudige juridische problemen

Studenten dienen in staat te zijn een eenvoudig juridisch probleem, dat niet als casus wordt gepresenteerd, te onderkennen, analyseren en op te lossen. De inhoud is minder complex in het eerste jaar, namelijk afgestemd op de kennis waarover ze op dat moment kunnen beschikken.

26

Schriftelijke en mondelinge vaardigheden B.7 Schriftelijk presenteren van een (juridisch) betoog (opbouw, juridisch kunnen argumenteren, leesbaarheid) in correct Nederlands;

Schriftelijk presenteren van een (juridisch) betoog (opbouw, juridisch kunnen argumenteren, leesbaarheid) in correct Nederlands;

Over deze vaardigheid dienen eerstejaarsstudenten al op hetzelfde niveau te beschikken als afgestudeerde bachelors. De inhoud (en dus ook de juridische argumenten) is minder complex in het eerste jaar (namelijk afgestemd op de kennis waarover ze op dat moment kunnen beschikken) en studenten ontvangen meer begeleiding bij het totstandkomen van schriftelijke stukken. Studenten dienen in staat te zijn zelfstandig te redeneren en juridische informatie in eigen woorden weer te geven. Studenten moeten duidelijk een probleemstelling kunnen formuleren, argumenten kunnen aandragen en een conclusie kunnen formuleren.

B.8 mondeling presenteren van een juridisch betoog;

mondeling presenteren van een juridisch betoog;

Over deze vaardigheid dienen eerstejaarsstudenten al op hetzelfde niveau te beschikken als afgestudeerde bachelors. De inhoud (en dus ook de juridische argumenten) is minder complex in het eerste jaar (namelijk afgestemd op de kennis waarover ze op dat moment kunnen beschikken). Studenten dienen in staat te zijn zelfstandig te redeneren en juridische informatie in eigen woorden weer te geven. Studenten moeten duidelijk een probleemstelling kunnen formuleren, argumenten kunnen aandragen en een conclusie kunnen formuleren.

B.9 een gefundeerde en beargumenteerde positie Niet als eindterm van het eerste jaar innemen in een maatschappelijk, juridisch opnemen. debat, een standpunt verwoorden met kracht van argumenten.

27

Informatievaardigheden B.10 op een efficiënte manier juridische bronnen raadplegen en informatie verzamelen uit juridische (digitale) bibliotheken en databestanden, en de waarde daarvan weten te bepalen.

op een efficiënte manier belangrijke Studenten weten welke van de belangrijke informatiebronnen voor juridische bronnen raadplegen, informatie de oplossing van een juridisch probleem moeten worden verzamelen uit juridische (digitale) geraadpleegd en zijn ook in staat deze te raadplegen. bibliotheken en databestanden, en de waarde daarvan weten te bepalen.

Algemene vaardigheden, waaronder studievaardigheden B.11 reflecteren op het eigen leerproces en het het eigen leerproces kunnen sturen en eigen leerproces sturen en plannen; plannen;

Studenten dienen zich bewust te zijn van hun manier van studeren en de invloed hiervan op hun studieresultaten. Daarnaast worden studenten in het eerste jaar begeleid bij het plannen van hun studie door bij de vakken per week aan te geven welke stof bestudeerd dient te worden (met als doel studenten zélf te leren sturen) en soms wordt ook verplichte aanwezigheid geëist. In de loop van het eerste jaar en in de hele bachelor neemt deze sturing af.

B.12 inzicht hebben in de eigen voorkeur voor de Niet als eindterm van het eerste jaar verschillende deelgebieden van het recht. opnemen.

28

Bijlage 3

EMP-project selecterende functie eerste jaar Eindtermen eerste bachelorjaar Criminologie (06.0582b) A. Na afronding van het eerste jaar beschikt de student over een academisch werken denkniveau Eindtermen bacheloropleiding A.1 Heeft kennis van en inzicht in de voor de criminologie relevante domeinen;

A.2 heeft kennis van de aard, omvang en ontwikkeling van criminaliteit;


Toelichting m.b.t. eerste jaar

Heeft basale kennis van en inzicht in de voor de criminologie relevante domeinen (recht en mensen maatschappijwetenschappen);

Studenten hebben een beeld van de verschillende terreinen (wetenschapsbenaderingen) waar vanuit criminologie bestudeerd kan worden, belangrijke criminologische problemen, maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met criminaliteit en formele regels omtrent criminaliteit. Studenten hebben kennis op hoofdlijnen van enkele criminologische theorieën en zijn in staat deze theorieën te vertalen naar de empirie en criminologische problemen vanuit deze theorieën te beschrijven. Studenten hebben op hoofdlijnen kennis van en inzicht in het recht en de mensen maatschappijwetenschappen, voor zover relevant voor de Criminologie. Er wordt al wel een relatie gelegd tussen deze domeinen en criminaliteit, maar studenten hoeven nog geen gedetailleerde kennis te hebben van de verschillen tussen en overeenkomsten van verschillende wetenschapsbenaderingen.

heeft basale kennis van de aard, omvang en ontwikkeling van criminaliteit;

Studenten beschikken over basale kennis van criminologische problemen en een aantal belangrijke theorieën.

A.3 heeft kennis van theorieën ter verklaring van Heeft basale kennis van theorieën ter criminaliteit; verklaring van criminaliteit;

Studenten hebben kennis van een aantal belangrijke theorieën die ofwel een verklaring geven voor het feit dat bepaald gedrag crimineel wordt genoemd (verklaring van het label criminaliteit) ofwel een verklaring geven van crimineel gedrag (waarom mensen crimineel gedrag vertonen).

29

A.4 heeft kennis van en inzicht in de formele en informele reacties op criminaliteit alsmede de ratio en effecten daarvan;

heeft basale kennis van en inzicht in de formele en informele reacties op criminaliteit alsmede de ratio en effecten daarvan;

Studenten hebben kennis van de actoren in de rechtshandhaving op nationaal en internationaal niveau en hun functioneren. Daarnaast hebben ze inzicht in hoofdlijnen van theorieën over reacties op crimineel gedrag (ratio) en juridische effecten van dit gedrag. De meer sociaal wetenschappelijke effecten van crimineel gedrag komen later in de opleiding aan de orde. Studenten zijn in staat een onderscheid te maken tussen een normatieve en empirische benadering van reageren op criminaliteit.

A.5 heeft kennis van en inzicht in de methoden en technieken die in criminologisch onderzoek kunnen worden gehanteerd;

heeft basale kennis van en inzicht in de statistiek voor zover relevant voor criminologisch onderzoek;

Studenten hebben kennis van elementaire statistiek (beschrijvende en verklarende). Er wordt nog niet ingegaan om meer complexe statistiek (zoals multivariate analyses). Studenten maken al wel kennis met enkele onderzoeksmethoden, maar hebben nog geen kennis van het pallet aan onderzoeksmethoden en de waarde ervan.

A.6 is vertrouwd met de historische en filosofische perspectieven van de criminologie als wetenschap;

is enigszins vertrouwd met de historische perspectieven van de criminologie als wetenschap;

Studenten hebben kennis van de ontstaansgeschiedenis van de criminologie als wetenschap.

A.7 heeft inzicht in de samenhang tussen verschillende onderdelen van de criminologie;

heeft basaal inzicht in de samenhang tussen verschillende onderdelen van de criminologie;

Studenten zijn zich bewust van het feit dat criminologische problemen vanuit verschillende wetenschapsbenaderingen kunnen worden bestudeerd, maar hoeven nog niet zelfstandig in staat te zijn deze problemen ook vanuit verschillende benaderingen te verklaren.

A.8 heeft inzicht in de juridische en maatschappelijke context waarin de criminologie zich ontwikkelt en manifesteert.

heeft een basaal inzicht in de juridische en maatschappelijke context waarin de criminologie zich ontwikkelt en manifesteert.

Studenten zijn in staat actuele maatschappelijke ontwikkelingen te benoemen, die van invloed zijn op criminaliteit en de reactie daarop en hebben kennis op hoofdlijnen van de juridische (straf-, staats- en bestuursrechtelijke context van de criminologie).

30

B. De afgestudeerde bachelor beschikt over de volgende vaardigheden: Eindtermen bacheloropleiding Analytische vaardigheden B.1 Lezen, begrijpen en analyseren van literatuur en juridische bronnen (ook in de Engelse taal);

B.2 kritisch reflecteren op literatuur en regelgeving, ondermeer vanuit een historisch en filosofisch perspectief.

Probleemoplossende vaardigheden B.3 Selecteren van juridisch relevante feiten uit een empirisch feitencomplex;


Lezen, begrijpen en analyseren van literatuur en juridische bronnen (ook in de Engelse taal);

Studenten zijn in staat literatuur (vaak in de vorm van onderzoeksverslagen of theorieën, ook in de Engelse taal) te lezen, de hoofdlijnen eruit te halen en het in eigen woorden weer te geven.

reflecteren op juridische en sociaalwetenschappelijke literatuur en regelgeving en collegestof, ondermeer vanuit een empirisch perspectief.

Studenten zijn in staat een koppeling te leggen tussen de wijze waarop zaken juridisch zijn geregeld en hoe de regels werken in de praktijk. Er worden bijvoorbeeld vragen gesteld als: doet de wet wat het moet doen? Zijn er ongewenste neveneffecten? Welke problemen spelen er bij de implementatie van de wet? Daarnaast zijn studenten in staat de relativiteit van theorieën in te zien: verklaringen gaan altijd maar voor een deel op; verschillende theorieën hebben de pretentie hetzelfde te verklaren. Ze hoeven nog niet te kunnen reflecteren op de waarde van verschillende theorieën.

Selecteren van juridisch relevante feiten uit een empirisch feitencomplex;

Deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen van juridische problemen. Eerstejaars studenten moeten deze methode evengoed beheersen als afgestudeerde bachelors, alleen is de materie waarop ze de methode toepassen minder complex in het eerste jaar. Studenten moeten in staat zijn de hoofden bijzaken in juridische casus te onderscheiden. Eerstejaars worden nog sterk begeleid in het onderwijs bij het selecteren van relevante feiten.

31

B.4 selecteren van rechtsregels die bijdragen aan selecteren van rechtsregels die bijdragen aan Ook deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen van een concrete juridische het oplossen van een concrete juridische het oplossen van juridische casus (zie hierboven). Studenten casus; casus; moeten in staat zijn uit rechtsbronnen, al dan niet met gebruikmaking van rechtsgeleerde literatuur, de juiste rechtsregels te selecteren voor het oplossen van een specifiek juridisch probleem. B.5 oplossen van een juridische casus, hanteren van een systematische aanpak bij het toepassen van rechtsregels op concrete gevallen;

oplossen van een juridische casus, hanteren van een systematische aanpak bij het toepassen van rechtsregels op concrete gevallen;

Ook deze vaardigheid maakt onderdeel uit van een methode voor het oplossen (waar nodig op creatieve wijze) van juridische casus (zie hierboven).

B.6 onderkennen, analyseren en oplossen van juridische problemen.

onderkennen, analyseren en oplossen van juridische problemen.

Studenten dienen in staat te zijn een eenvoudig juridisch probleem, dat niet als casus wordt gepresenteerd, te onderkennen, analyseren en op te lossen. De inhoud is minder complex in het eerste jaar, namelijk afgestemd op de kennis waarover ze op dat moment kunnen beschikken.

Onderzoeksvaardigheden B.7 Eenvoudige criminologische vraagstukken analyseren en interpreteren;

Eenvoudige criminologische vraagstukken analyseren en interpreteren;

Studenten zijn in staat onder begeleiding criminologische problemen te doorgronden met behulp van aangereikte theorieën.

B.8 selecteren en analyseren van theorieën bij eenvoudige criminologische vraagstukken;

selecteren en analyseren van theorieën bij eenvoudige criminologische vraagstukken;

Studenten worden sterk begeleid bij het selecteren van relevante theorieën. Ze oefenen er met name mee; ze hoeven nog niet in staat te zijn zelfstandig theorieën te selecteren voor het analyseren van juridische problemen.

32

B.9 een kleinschalig criminologisch onderzoek op academisch niveau voorbereiden en uitvoeren (probleemstelling formuleren en afbakenen, methoden van onderzoek, verzamelen van informatie, analyseren en interpreteren van gegevens, conclusies trekken en reflecteren op onderzoeksresultaten).

kleinschalige criminologische onderzoeken voorbereiden en uitvoeren (bij een gegeven probleemstelling en een gegeven methoden van onderzoek informatie verzamelen, analyseren en interpreteren).

Studenten moeten onder begeleiding in staat zijn tot literatuuronderzoek en empirisch onderzoek, waarbij de onderzoeksmethode en probleemstelling worden aangereikt. Daarnaast dienen studenten in staat te zijn kennis van elementaire statistiek toe te passen met behulp van SPSS. Deze vaardigheid hoeven studenten nog niet te beheersen in de context van een onderzoek.

Schriftelijke en mondelinge vaardigheden B.10 Schrijven van wetenschappelijke teksten (in correct Nederlands) op criminologisch gebied en het mondeling presenteren daarvan;

Schrijven van wetenschappelijke teksten (in correct Nederlands) op criminologisch gebied en het mondelinge presenteren daarvan.

Studenten moeten in staat zijn goede wetenschappelijke teksten op criminologisch gebied te schrijven en deze mondeling te presenteren, waarbij de inhoud nog relatief eenvoudig is. Hierbij wordt veel aandacht aan de vorm (o.a. correcte bronvermelding) besteed.

B.11 schriftelijk verslag doen van een eenvoudig criminologisch onderzoek;

Niet als eindterm van het eerste jaar opnemen;

B.12 een gefundeerde en beargumenteerde positie Niet als eindterm van het eerste jaar innemen in een criminologische discussie, opnemen. een standpunt verwoorden met kracht van argumenten.

33

Informatievaardigheden B.13 Op een efficiënte manier criminologische bronnen raadplegen en informatie verzamelen uit juridische en sociaalwetenschappelijke (digitale) bibliotheken en databestanden.

Op een efficiënte manier sociaalwetenschappelijke en juridische informatiebronnen raadplegen, er relevante informatie uit verzamelen en kennis hebben van de waarde van de verschillende (belangrijke) criminologische informatiebronnen.

Algemene vaardigheden, waaronder studievaardigheden B.14 Reflecteren op het eigen leerproces en het reflecteren op het eigen leerproces en het eigen leerproces sturen en plannen; eigen leerproces sturen en plannen;

Studenten weten welke van de belangrijke informatiebronnen voor criminologische vraagstukken moeten worden geraadpleegd en zijn ook in staat deze te raadplegen.

Studenten zijn bewust van hun manier van studeren en de invloed hiervan op hun studieresultaten. Daarnaast worden studenten in het eerste jaar begeleid bij het plannen van hun studie door bij de vakken per week aan te geven welke stof bestudeerd dient te worden (met als doel studenten zélf te leren sturen) en soms wordt ook verplichte aanwezigheid geëist. In de loop van de studie neemt deze sturing af.

B.15 inzicht hebben in de eigen voorkeur voor de Niet als eindterm van het eerste jaar verschillende criminologische deelthema's. opnemen.

34

Bijlage 4 Kenmerk: 07.0153

EMP-project selecterende functie eerste jaar Selectie-instrumenten April 2007 - bijgesteld: juni 2007 Context Binnen het EMP-project ‘selectie’ is bepaald dat we op twee momenten in het eerste jaar studenten een (al dan niet bindend) studieadvies willen geven. 1. Vroegtijdig in het eerste bachelorjaar (januari), 2. Aan het eind van het eerste jaar. Op de genoemde momenten willen we kunnen vaststellen of studenten voldoende geschikt lijken voor de opleiding die ze gekozen hebben. Om dit te kunnen vaststellen dienen we allereerst bepaald te hebben wat studenten op de verschillende adviesmomenten moeten weten en kunnen om erop te kunnen vertrouwen dat ze geschikt zijn voor de opleiding. Vervolgens zullen instrumenten geselecteerd/ontwikkeld moeten worden waarmee het niveau van de betreffende vaardigheden vastgesteld kan worden. De vragen die in deze notitie beantwoord worden, zijn dus: 1. Wat we willen meten op de twee momenten? 2. Hoe willen we meten? 2 Wat willen we meten? Binnen de projectgroep is vastgesteld welke vaardigheden cruciaal zijn om een succesvol jurist of criminoloog te kunnen worden: Voor Rechtsgeleerdheid: • Cognitieve vaardigheden (kunnen verwerken van juridische kennis) • Probleemoplossende vaardigheden (op systematische wijze op kunnen lossen van juridische problemen) • Schriftelijke vaardigheden • Studievaardigheden Voor Criminologie: • Cognitieve vaardigheden (kunnen verwerken van criminologische (waaronder juridische) kennis) • Probleemoplossende vaardigheden (op systematische wijze kunnen beantwoorden van empirische vragen en oplossen van juridische problemen) • Statistiekvaardigheden (als onderdeel van onderzoeksvaardigheden: kunnen toepassen van elementaire statistiek op data) • Schriftelijke vaardigheden • Studievaardigheden Daarnaast geldt voor beide opleidingen dat motivatie en een positieve attitude voorwaarde zijn om de verschillende vaardigheden te verwerven.

2

In een later stadium zal nog moeten worden besloten hoe de uitslagen van de metingen beoordeeld moeten worden (met andere woorden welk advies aan welke uitslag is gekoppeld) en welke consequenties er verbonden zullen worden aan de verschillende uitslagen (deelproject BSA/formele regels en Studiebegeleiding).

35

Het advies op beide momenten zal gebaseerd zijn op de mate van beheersing van bovengenoemde vaardigheden. Op adviesmoment 1 dienen de vaardigheden (uitgezonderd de statistiekvaardigheden) te worden beheerst op basaal niveau en dienen studenten in staat te zijn deze vaardigheden toe te passen op enkele (nader te bepalen) kennisgebieden. Het eerste formele advies zal voorafgegaan worden door feedback naar aanleiding van de eerste toetsen van de genoemde vaardigheden. Op het tweede adviesmoment dienen alle vaardigheden beheerst te worden op het niveau van de eindtermen van het eerste bachelorjaar en dienen studenten in staat te zijn de genoemde vaardigheden toe te passen op de materie zoals aangeboden is in het gehele eerste jaar3. Aangezien is aangegeven dat het bij de opleiding Criminologie niet mogelijk is om in de periode voor het eerste adviesmoment ook statistiek te onderwijzen en de toepassing ervan te trainen, zal bij Criminologie voorafgaand aan adviesmoment 1 moeten worden vastgesteld of het startniveau op het gebied van wiskunde/statistiek voldoende is, om later in het eerste jaar statistiekvaardigheden aan te kunnen leren. Samenvattend: Voor beide opleidingen zijn vaardigheden benoemd die voorwaardelijk zijn voor het succesvol kunnen doorlopen van de opleidingen. Voorafgaand aan adviesmoment 1 zal worden getoetst of studenten deze vaardigheden bezitten en op bepaalde kennisgebieden toe kunnen passen. Voorafgaand aan adviesmoment 2 zal worden getoetst of zij deze vaardigheden op de stof van het gehele eerste bachelorjaar kunnen toepassen. Indien bepaalde vaardigheden niet in het onderwijs voor adviesmoment 1 kunnen worden aangeleerd, dient aan het begin van het eerste jaar het benodigde startniveau getoetst te worden. Hoe willen we meten? De beheersing van vaardigheden wordt zover mogelijk in reguliere tentamens gemeten. Dit impliceert dat in het onderwijs voorafgaand aan de adviesmomenten de betreffende vaardigheden ook in voldoende mate worden onderwezen en getraind. Eerder is al opgemerkt dat het voor de statistiekvaardigheden bij Criminologie niet mogelijk lijkt om hier al in het onderwijs voorafgaand aan het eerste adviesmoment aandacht aan te besteden en zal het startniveau op dit terrein moeten worden gemeten met een specifieke wiskunde/statistiektoets. Daarnaast zal het startniveau op het gebied van taalvaardigheid vroegtijdig worden gemeten met behulp van een taaltoets. Dit leidt tot een volgende set van instrumenten: Vaardigheden Cognitieve vaardigheden Zijn studenten in staat zich de behandelde stof eigen te maken?

Instrumenten adviesmoment 1

Instrumenten adviesmoment 2

Tentamens van alle studieonderdelen voor Kerst

Tentamens van alle studieonderdelen van het eerste jaar

Rechsgeleerdheid: Inleiding in de rechtswetenschappen Beginselen strafrecht Beginselen staatsrecht Beginselen privaatrecht I Criminologie: Inleiding in de rechtswetenschappen Beginselen strafrecht Inleiding criminologie

3

Met betrekking tot studievaardigheden kan worden gezegd dat studenten in staat dienen te zijn deze toe te passen in een complexer wordende situatie: na het eerste adviesmoment zal meer zelfstandigheid worden verwacht bij het plannen en studeren en zal meer complexe stof moeten worden bestudeerd. 36

Probleemoplossende vaardigheden Zijn studenten in staat juridisch relevante feiten uit een juridische casus te selecteren, relevante rechtsregels te selecteren en deze op systematische wijze toe te passen op de casus om tot een oplossing te komen? Aanvullend voor Criminologie: Zijn studenten in staat op systematische wijze antwoorden te formuleren op empirische vragen?

Tentamens met casusvragen van de beginselenvakken (en aanvullend voor Criminologie: theoretische vakken) voor Kerst (cognitieve en probleemoplossende vaardigheden zullen gezamenlijk worden getoetst).

Tentamens met casusvragen van alle studieonderdelen van het eerste jaar voor zover relevant.

Rechtsgeleerdheid: Beginselen strafrecht Beginselen staatsrecht Beginselen privaatrecht I Criminologie: Beginselen strafrecht

Schriftelijke vaardigheden Zijn studenten in staat een betoog te schrijven dat taalkundig correct is, goed is opgebouwd en leesbaar is?

Een taaltoets aan het begin van Een tweede paper over een complexer onderwerp.(+ eerste het jaar om het startniveau te paper en taaltoets) meten op het gebied van taalvaardigheid. Een paper over een eenvoudig onderwerp, waarbij de nadruk ligt op de vorm: taalgebruik, structuur, literatuurlijst.

Rechtsgeleerdheid: Juridische vaardigheden Criminologie: Project criminologie Practicum beschrijvende criminologie

Rechtsgeleerdheid: Juridische vaardigheden

Casus-/essaytentamens van alle studieonderdelen na het eerste Criminologie: adviesmoment voor zover Project criminologie relevant. Essayvragen zullen mede worden beoordeeld op Bij beginselenvakken / theoretische vakken voor Kerst schrijfvaardigheid. Deficiënties op het gebied van schriftelijke wordt zoveel mogelijk met behulp van casus-/essayvragen vaardigheden worden gesignaleerd en getoetst. Essayvragen zullen gecommuniceerd met mede worden beoordeeld op schrijfvaardigheid. Deficiënties studiebegeleiders. op het gebied van schriftelijke vaardigheden worden gesignaleerd en gecommuniceerd met studiebegeleiders. Statistiekvaardigheden (alleen Criminologie) Zijn studenten in staat kennis van Alleen het startniveau meten beschrijvende en verklarende met behulp van een wiskundestatistiek toe te passen al dan niet /statistiektoets. Dit kan al bij de met behulp van SPSS? start van de opleiding.

Statistiektoets (bij het vak Statistiek - voorheen Inleiding methoden en technieken) (+ wiskunde-/statistiektoets)

37

Studievaardigheden Zijn studenten in staat hun eigen leerproces te sturen en plannen?

Geen eigen instrument4: het beheersen van deze vaardigheden is voorwaarde voor het slagen voor andere toetsen en wordt dus impliciet met behulp van andere instrumenten gemeten.

Daarnaast is het mogelijk om op de facultaire website een zelfselectie-instrument te zetten. Studenten kunnen dan een aantal vragen beantwoorden en krijgen vervolgens automatisch een rapportage. Voorafgaand aan de studie kan dit mogelijk aankomend studenten ondersteunen bij het maken van een studiekeuze, maar studenten kunnen het ook gebruiken in het begin van de studie (bijvoorbeeld als onderdeel van bijeenkomsten over studievaardigheden). Betrouwbaarheid en validiteit van instrumenten Voor een betrouwbare toetsing en beoordeling is het van groot belang dat de toetsen in een gestandaardiseerde setting plaatsvinden. Dit houdt in dat studenten tegelijk in een bepaalde ruimte individueel de toets maken. Daarnaast is het nodig voor elk tentamen een protocol op te stellen dat gebruikt kan worden bij de beoordeling (gedetailleerd moet worden beschreven hoe alle mogelijke antwoorden van studenten beoordeeld dienen te worden). Dit bevordert de betrouwbaarheid van de toetsresultaten. Om ervoor te zorgen dat de toetsen zo betrouwbaar en valide mogelijk zijn, is het wenselijk professionals op het gebied van toetsen te betrekken bij het opstellen van de toetsen en de beoordelingsprotocollen5. Voor het eerste jaar zou de nadruk gelegd kunnen worden op de kwaliteit van toetsen van de eerste studieonderdelen (voor adviesmoment 1) om dit later uit te breiden naar de toetsen van alle studieonderdelen van het eerste jaar (en later). Dit zal uitgewerkt worden in het facultaire toetsbeleid, dat momenteel wordt geformuleerd. Samenvattend: Na afloop van het onderwijs voor adviesmoment 1 kan met behulp van de reguliere toets(en) worden vastgesteld of studenten de voor selectie relevante vaardigheden in voldoende mate beheersen, waarbij alle vaardigheden afzonderlijk worden beoordeeld. Statistiekvaardigheden dienen met een aanvullende toets gemeten te worden en het startniveau van taalvaardigheid zal worden gemeten met een taaltoets. Op adviesmoment 2 kan aan de hand van behaalde toetsresultaten worden bepaald of iemand de verschillende vaardigheden voldoende beheerst.

4

Uit onderzoek blijkt dat het cijfer voor het eerste tentamen een grote voorspellende waarde heeft voor studiesucces, mede vanwege de weerspiegeling van studievaardigheden en motivatie in het resultaat. De aanwezigheid van studievaardigheden en motivatie is echter niet of nauwelijks geïsoleerd te toetsen. Voor adviesmoment 2 zal een minimaal aantal behaalde studiepunten worden vastgesteld. Hieruit blijkt mede of iemand over voldoende studievaardigheden beschikt. 5 Het NOA (die ook verantwoordelijk is voor het pre-master assessment van de VU) zou hier een rol bij kunnen spelen. Ook kan gedacht worden aan ondersteuning van het Onderwijscentrum VU. 38


EMP-project selecterende functie eerste jaar Notitie Voorstel aanpassing B1-curriculum April 2007 - bijgesteld: juni 2007 Inleiding in de rechtswetenschappen Inleiding wordt volledig herzien. Voortaan wordt dit vak in zijn geheel verzorgd door de sectie Encyclopedie, maar docenten uit andere secties kunnen indien nodig worden ingezet bij dit vak. Uitgaand van het Nederlandse recht, komt de nadruk veel meer dan voorheen bij het vak Inleiding te liggen op een algemene inleiding in het recht als een coherent geheel, op algemene begrippen en leerstukken, rechtsvinding, interpretatiemethoden, rechtsbeginselen, internationaal-rechtelijke aspecten, enz. Het nieuwe vak Inleiding in de rechtswetenschappen vraagt van beginnende studenten het vermogen om problemen op abstracte wijze te benaderen en te begrijpen (dus cognitieve en analytische vaardigheden), maar biedt ook een overzichtelijke inleiding in vragen als wat is recht, waarom is er recht, welke rechtsgebieden kun je onderscheiden, enz. Er zal, net als in het huidige vak Inleiding, nadrukkelijk aandacht zijn voor het ontwikkelen van de vaardigheid om afzonderlijke rechtsgebieden te kunnen onderscheiden. Het vak behoudt ongeveer zijn huidige studielast, maar loopt langer door dan het huidige Inleiding (6 in plaats van 4 weken). Bij Inleiding in de rechtswetenschappen neemt rechtsvindingstheorie een belangrijke plaats in. In het kader van dat onderdeel wordt aan studenten uitgelegd hoe rechters in het algemeen te werk gaan bij het oplossen van een casus, hoe zij in gemakkelijke en moeilijke gevallen oordelen, hoe zij het recht gebruiken en interpreteren en welke methoden hun daarbij ter beschikking staan (geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de rechtspraak en literatuur). Deze algemene rechtsvindingstheorie die op het tentamen zal worden getoetst, biedt een omvattend theoretisch kader waarop in de positiefrechtelijke Beginselenvakken expliciet zal worden voortgebouwd. In de Beginselenvakken (waarvan er drie nog voor de kerst worden gegeven) worden studenten zelf uitgedaagd om concrete casus te lijf te gaan, zowel in de werkgroepen als op de tentamens. De specifieke vaardigheden die nodig zijn om een concrete juridische casus zelfstandig te lijf te gaan (hoe selecteer je relevante feiten, hoe gebruik je de wet, naar welke wetsartikelen verwijs je, hoe lees je een arrest, enz.) worden in de werkgroepen en werkcolleges van de Beginselenvakken en deels ook in het vak Juridische vaardigheden aangeleerd en getoetst, terwijl de algemene theorie van het casus oplossen (en de functie daarvan binnen het recht als geheel), onder de noemer Rechtsvinding in het vak Inleiding in de rechtswetenschappen aan de orde komt. Met de volledige herziening van het huidige vak Inleiding komt er een einde aan de verbrokkeling die het huidige Inleiding kenmerkt en krijgt het vak een duidelijke meerwaarde als theoretische voorbereiding op alle specifieke Beginselenvakken die in het eerste jaar worden aangeboden. Het vak krijgt het karakter van een inleiding in het recht als een samenhangend geheel. Op die wijze wordt het ook beter mogelijk in te gaan op overeenkomsten en verschillen tussen de diverse rechtsgebieden. Het vak Inleiding in de rechtswetenschappen zal zo worden ontworpen dat het tevens geschikt is als Inleiding in het recht voor eerstejaars criminologiestudenten. Encyclopedie I Het onderdeel Argumentatieleer verdwijnt uit het huidige vak Encyclopedie I (dat vak bevat voortaan alleen de component geschiedenis van de rechtsfilosofie, 6 stp). Het onderdeel Argumentatieleer gaat onderdeel uitmaken van het nieuwe vak Juridische vaardigheden. Door deze omzetting krijgt Argumentatieleer een betere inbedding dan thans het geval is. De kern van Argumentatieleer bestaat in 39

het herkennen van argumentatiestructuren in bijvoorbeeld rechterlijke uitspraken en in het onderscheiden tussen geldige en ongeldige argumentaties. Door Argumentatieleer in te bedden als component in het vak Juridische Vaardigheden, zal het nut van dit vak binnen de rechtenstudie veel beter duidelijk kunnen worden gemaakt. Dit vak veronderstelt al een zekere juridische voorkennis en ervaring met het lezen van arresten. Om die reden verdient het aanbeveling deze component pas na de kerst aan te bieden. Juridische vaardigheden Project wordt ingrijpend hervormd en krijgt de naam Juridische vaardigheden. Dit wordt een vaardighedenvak, waarin in verschillende deeltoetsen enkele belangrijke competenties afzonderlijk worden getest: Voor de kerst - deeltoets: arresten lezen - deeltoets: eerste paper over een eenvoudig onderwerp (nadruk ligt op de vorm: taalgebruik, structuur, literatuurlijst en het toetsen van onderzoeksvaardigheden) - deeltoets: mondelinge presentatie Na de kerst - deeltoets: argumentatieleer - deeltoets: tweede paper over een specifiek juridisch of metajuridisch onderwerp (beoordeeld naar vorm en inhoud, deze paper wordt vervaardigd bij een van de afdelingen die betrokken zijn in het onderwijs in het eerste jaar, volgens een nog nader te bepalen vast stramien van toewijzing en beoordeling. Er zal een minimum niveau met betrekking tot taalvaardigheid worden gesteld.) Het vak Juridische vaardigheden zal 9 stp. gaan bedragen. Het loopt tot aan de kerstvakantie ononderbroken door. Na de kerst moeten, met onderbrekingen, nog de onderdelen Argumentatieleer (looptijd ca. 6 weken in de eerste helft van het tweede semester) en het schrijven van de tweede paper (in een tijdbestek van ca. 3 weken in de tweede helft van het tweede semester) worden afgerond. Qua onderwijs is hier in ieder geval een moment voor beoordeling van vraagstelling en opzet en een moment voor het geven van feedback noodzakelijk. De beide papers moeten positief worden afgesloten om een voldoende te kunnen halen voor het hele vak. De resultaten van de deeltoetsen arrest lezen, mondelinge presentatie en (vooral) argumentatieleer wegen mee in de bepaling van het eindcijfer maar hoeven niet per se voldoende te worden gemaakt. Er moet eenmalig een mogelijkheid zijn om als onvoldoende beoordeelde toetsen te herkansen en de papers aan te passen. Hoewel de studenten in projectgroepjes aan dit vak moeten deelnemen en ook met elkaar moeten samenwerken (dit sluit aan bij de nieuwe onderwijsvisie van de VU waarin het onderzoekend leren in teamverband centraal staat), is het van groot belang dat alle toetsen op de afzonderlijke onderdelen van het vak Juridische vaardigheden individueel worden afgenomen, om voldoende inzicht te hebben in de competenties van de individuele studenten op de beide adviesmomenten. Het faculteitsbestuur wordt gevraagd aandacht te besteden aan de organisatiestructuur van het vak Juridische vaardigheden. Taaltoets Er wordt een verplichte taaltoets afgenomen in de eerste of tweede week van het B1-jaar. Studenten die deze toets niet halen, worden dringend geadviseerd een taalcursus te volgen. De taaltoets wordt door een organisatie van buiten de rechtenfaculteit afgenomen en de taalcursus wordt door een organisatie van buiten de rechtenfaculteit verzorgd. Wie zakt voor de toets en niet in staat is zijn deficiënties weg te werken, zal geen voldoende kunnen halen voor de tweede paper binnen Juridische vaardigheden. Daarnaast zal bij minimaal twee vakken een essayvraag onderdeel uitmaken van het tentamen. Het antwoord op deze vraag zal mede beoordeeld worden op taalvaardigheid op basis van een opgesteld protocol. Hierdoor wordt de kans op een onvoldoende groter naarmate de schrijfvaardigheid meer tekortschiet. Bij onvoldoende taalvaardigheid zal een student niet aan voldoende studiepunten kunnen komen voor een positief studieadvies aan het einde van het jaar. 40

Schrijf- en onderzoeksvaardigheden Schrijf- en onderzoeksvaardigheid komen aan de orde bij het vak Juridische vaardigheden. In het kader van dit vak moet voor de kerst een paper worden geschreven over een eenvoudig onderwerp, waarbij de beoordeling niet zozeer is gericht op de inhoud, maar op de schrijf- en onderzoeksvaardigheid. (Onder onderzoeksvaardigheid wordt verstaan: weten hoe de bibliotheek werkt, hoe je naar iets moet verwijzen, hoe je een literatuurlijst moet maken, hoe je rechtsbronnen raadpleegt op internet, enz.). Daarnaast wordt aan het einde van het eerste jaar een paper geschreven waarbij de juridischinhoudelijke beoordeling wel medebepalend is voor het resultaat. Schrijfvaardigheid hoeft bij de Beginselenvakken niet afzonderlijk te worden getoetst, maar bij minimaal twee vakken zal een essayvraag onderdeel uitmaken van het tentamen. Het antwoord op deze essayvraag zal volgens een gestandaardiseerd protocol worden beoordeeld op taalvaardigheid. Bij de overige vakken zullen evidente probleemgevallen worden gesignaleerd en doorgegeven aan de studieadviseur. In de (vaardigheden)vakken van de bacheloropleiding wordt voortgebouwd op de aanpak voor schriftelijke vaardigheden, zoals gehanteerd binnen Juridische vaardigheden. Studieadviezen Op het eerste adviesmoment (half januari) zijn de volgende vaardigheden beoordeeld: - probleemoplossende vaardigheden (casus oplossen) (Beginselenvakken) - cognitieve vaardigheden (Inleiding in de rechtswetenschappen en Beginselenvakken) - schriftelijke vaardigheden en onderzoeksvaardigheden (verplichte taaltoets en eerste paper Juridische vaardigheden) - mondelinge presentatie (Juridische vaardigheden) Het vak Inleiding in de rechtswetenschappen biedt een herkansing vóór het eerste adviesmoment. Het eerste studieadvies zal niet gebaseerd worden op de prestatie op het gebied van mondelinge vaardigheden. Geen enkel eerstejaarsvak mag op zichzelf doorslaggevend zijn voor het advies aan het einde van het jaar, om te voorkomen dat studenten die laten zien wel geschikt te zijn voor de rechtenstudie (bijv. door de Beginselvakken goed te maken) een negatief studieadvies zouden krijgen. Rooster De vakken die in het nieuwe B1-jaar zullen worden gegeven, staan hieronder. Met uitzondering van Juridische vaardigheden, dat circa 9 studiepunten zal bevatten, zijn alle overige vakken qua studiepunten met elkaar vergelijkbaar (5 a 6 studiepunten). Voor de kerst Inleiding in de rechtswetenschappen

Na de kerst Encyclopedie der rechtswetenschappen I, zonder Argumentatieleer

Juridische vaardigheden:

Juridische vaardigheden:

-

-

deeltoets arresten lezen deeltoets mondelinge presentatie deeltoets eerste paper

deeltoets Argumentatieleer deeltoets tweede paper

Beginselen strafrecht

Europese rechtsgeschiedenis

Beginselen staatsrecht

Beginselen privaatrecht II

Beginselen privaatrecht I

Beginselen Europees recht Beginselen bestuursrecht

41


EMP-project selecterende functie eerste jaar Notitie Voorstel aanpassing BC1-curriculum April 2007 - bijgesteld: juni 2007 Inleiding in de rechtswetenschappen Op dit moment (studiejaar 2006/2007) volgen de studenten Criminologie de Beginselenvakken strafrecht, bestuursrecht en staatsrecht zonder een inleidend juridisch vak vooraf. Daardoor missen zij het algemene inzicht in ons rechtssysteem en uitleg over centrale begrippen en staan ze op achterstand ten opzichte van de rechtenstudenten die op hetzelfde moment hetzelfde vak volgen. Voor Rechtsgeleerdheid wordt het huidige vak Inleiding te vervangen door een nieuw ontwikkeld vak Inleiding in de rechtswetenschappen. De sectie Criminologie heeft besloten dit vak ook aan criminologiestudenten aan te bieden. Hierbij wordt uitgegaan van de huidige opzet die dermate algemeen-inleidend is dat deze in zijn geheel (5 studiepunten) voor het bereiken van de eindtermen (B1 en gehele bacheloropleiding) van toegevoegde waarde is. De sectie criminologie is inmiddels gevraagd in de begeleiding van de opzet van dit nieuwe onderdeel een rol te spelen, opdat een eventuele noodzaak tot speciale voorzieningen voor de criminologieopleiding tijdig kunnen worden onderkend en georganiseerd. Voorstel invulling Inleiding in de rechtswetenschappen Voortaan wordt dit vak in zijn geheel verzorgd door de sectie Encyclopedie, maar docenten uit andere secties kunnen indien nodig worden ingezet bij dit vak. Uitgaand van het Nederlandse recht, komt de nadruk veel meer dan voorheen bij het vak Inleiding te liggen op een algemene inleiding in het recht als een coherent geheel, op algemene begrippen en leerstukken, rechtsvinding, interpretatiemethoden, rechtsbeginselen, internationaal-rechtelijke aspecten, enz. Het nieuwe vak Inleiding in de rechtswetenschappen vraagt van beginnende studenten het vermogen om problemen op abstracte wijze te benaderen en te begrijpen (dus cognitieve en analytische vaardigheden), maar biedt ook een overzichtelijke inleiding in vragen als wat is recht, waarom is er recht, welke rechtsgebieden kun je onderscheiden, enz. Er zal, net als in het huidige vak Inleiding, nadrukkelijk aandacht zijn voor het ontwikkelen van de vaardigheid om afzonderlijke rechtsgebieden te kunnen onderscheiden. Het vak behoudt ongeveer zijn huidige studielast, maar loopt langer door dan het huidige Inleiding (6 in plaats van 4 weken). Bij Inleiding in de rechtswetenschappen neemt rechtsvindingstheorie een belangrijke plaats in. In het kader van dat onderdeel wordt aan studenten uitgelegd hoe rechters in het algemeen te werk gaan bij het oplossen van een casus, hoe zij in gemakkelijke en moeilijke gevallen oordelen, hoe zij het recht gebruiken en interpreteren en welke methoden hun daarbij ter beschikking staan (geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit de rechtspraak en literatuur). Deze algemene rechtsvindingstheorie die op het tentamen zal worden getoetst, biedt een omvattend theoretisch kader waarop in de positiefrechtelijke Beginselenvakken expliciet zal worden voortgebouwd. In de vakken Beginselen strafrecht en Inleiding publiekrecht (nieuw) worden studenten zelf uitgedaagd om concrete casus te lijf te gaan, zowel in de werkgroepen als op de tentamens. De specifieke vaardigheden die nodig zijn om een concrete juridische casus zelfstandig te lijf te gaan (hoe selecteer je relevante feiten, hoe gebruik je de wet, naar welke wetsartikelen verwijs je, hoe lees je een arrest, enz.) worden in de werkgroepen en werkcolleges van de juridische vakken en deels ook in het vak onderdeel Arrest lezen aangeleerd en getoetst, terwijl de algemene theorie van het casus oplossen (en de functie daarvan binnen het recht als geheel), onder de noemer Rechtsvinding in het vak Inleiding in de rechtswetenschappen aan de orde komt.

42

Met de volledige herziening van het huidige vak Inleiding komt er een einde aan de verbrokkeling die het huidige Inleiding kenmerkt en krijgt het vak een duidelijke meerwaarde als theoretische voorbereiding op alle specifieke juridische vakken die in het eerste jaar worden aangeboden. Het vak krijgt het karakter van een inleiding in het recht als een samenhangend geheel. Op die wijze wordt het ook beter mogelijk in te gaan op overeenkomsten en verschillen tussen de diverse rechtsgebieden. Inleiding Criminologie Inleiding Criminologie blijft bestaan. Het vak geeft een algehele inleiding in de Criminologie. De collegereeks is als volgt opgebouwd: allereerst wordt de student vertrouwd gemaakt met respectievelijk het doel, object en domein van de criminologie, het begin van de criminologische wetenschap - Beccaria (voluntarisme / indeterminisme) en Lombroso (determinisme) – en de verschillende verklaringsniveaus (micro-meso-macro). Vervolgens wordt op basaal niveau uitleg gegeven over de mogelijkheden en onmogelijkheden om criminaliteit te meten. Het derde blok handelt over de weergave van criminologische thema's in de media, onderzoeksjournalistiek, de berichtgeving over criminaliteit, impact van criminaliteitsnieuws op de publieke opinie en de politiek. Vervolgens wordt een aantal specifieke onderwerpen (jeugdgeweld, georganiseerde criminaliteit) besproken. Het hele palet aan verklaringen wordt kort geschetst. In het daaropvolgende blok staat het goedpraten van eigen daden, 'delictgedrag' dat dient als sociale controle binnen een groep, centraal. In het blok victimologie wordt aandacht geschonken aan respectievelijk de geschiedenis van de victimologie, de angst voor criminaliteit, schade en slachtofferschap, slachtofferopvang, compensatie binnen het strafrecht en herstelrecht. Het laatste blok staat in het teken van de reactie op criminaliteit. Behalve dat aan de student inzichtelijk wordt gemaakt wat de cultureel maatschappelijk context is van het hedendaagse veiligheidsdenken wordt ook stilgestaan bij de selectiviteit van de strafrechtspleging. Juridische vaardigheden Van het nieuwe vak Juridische vaardigheden van de opleiding Rechtsgeleerdheid (nu Project) zullen studenten Criminologie het onderdeel Arrest lezen volgen. Arrest lezen wordt als apart onderdeel geplaatst voor Project criminologie (2 studiepunten). Het onderdeel Argumentatieleer dat binnen de opleiding Rechtsgeleerdheid onderdeel uitmaakt van het vak Juridische vaardigheden zal voor rechtenstudenten na de Kerst worden gegeven. Aangezien de inrichting van het tweede semester bij Criminologie gevuld lijkt na de verplaatsing van Actoren in de Rechtshandhaving enerzijds en anderzijds Argumentatieleer als ‘los element’ in curriculum geplaatst zou moeten worden, wordt vooralsnog afgezien van opname van dit onderdeel in B1 Criminologie. Onvoldoende aannemelijk is geworden dat dit specifieke onderdeel voor Criminologie noodzakelijk is. Het tweedejaarsvak Encyclopedie (criminologie) zou eventueel hierop worden aangepast/aangevuld. Project Criminologie en Practicum beschrijvende criminologie De schrijfvaardigheden zullen voor studenten Criminologie in Project criminologie onderwezen en getoetst worden. In het huidige vak Project criminologie worden vaardigheden geleerd met betrekking tot het zoeken van wetenschappelijke literatuur, bronvermelden, wetenschappelijk schrijven en presenteren. In het tweede semester van BC1 volgt het Practicum beschrijvende criminologie. Bij dit practicum moeten de vaardigheden wetenschappelijk schrijven en presenteren worden toegepast op de criminologische kennis die o.a. bij Inleiding Criminologie is aangeboden. Taaltoets Er wordt een verplichte taaltoets afgenomen in de eerste of tweede week van het BC1-jaar. Studenten die deze toets niet halen, worden dringend geadviseerd een taalcursus te volgen. De taaltoets wordt door een organisatie van buiten de rechtenfaculteit afgenomen en de taalcursus wordt door een organisatie van buiten de rechtenfaculteit verzorgd. Wie zakt voor de toets en niet in staat is zijn deficiënties weg te werken, zal geen voldoende kunnen halen voor Practicum beschrijvende criminologie. Daarnaast zal bij minimaal twee vakken een essayvraag onderdeel uitmaken van het tentamen. Het antwoord op deze vraag zal mede beoordeeld worden op taalvaardigheid op basis van een opgesteld protocol. Hierdoor wordt de kans op een onvoldoende groter naarmate de schrijfvaardigheid meer tekortschiet. Bij onvoldoende taalvaardigheid zal een student niet aan voldoende studiepunten kunnen komen voor een positief studieadvies aan het einde van het jaar. 43

Wiskunde-/statistiektoets In het begin van het jaar zal een wiskunde-/statistiektoets worden afgenomen, aangezien statistiek niet voor januari getoetst kan worden, maar de faculteit dan al wel een advies wil kunnen afgeven met betrekking tot de geschiktheid voor de opleiding. Het doel is dan om een signaal aan de studenten te geven wanneer er tekorten zijn op deze onderdelen. Studenten die de toets niet halen worden nadrukkelijk gewezen op de mogelijkheid tot het volgen van een cursus om deze tekorten weg te werken voor de start van statistiek in januari. Ook deze cursus wordt gegeven door een organisatie buiten de rechtenfaculteit. Voor wiskunde/statistiek geldt dat studenten die hun deficiënties niet wegwerken het vak Statistiek niet kunnen halen en een negatief studieadvies zullen krijgen als ze de eerste toets en Statistiek beide niet gehaald hebben. Statistiek Inleiding methoden en technieken is geen goede benaming van het huidige vak en zal Statistiek gaan heten. Gezien het belang van het vak in termen van de cruciale competenties zal vanaf 2007/2008 worden gepoogd meer intensieve/activerende werkcollegevormen toe te voegen aan de huidige collegeserie. Dit zal echter afhangen van de ontwikkelingen binnen de formatie waarover de opleiding Criminologie beschikken. Studenten die dit vak niet halen (met twee tentamengelegenheden) en de wiskunde-/statistiektoets niet hebben gehaald, zullen een negatief studieadvies krijgen aan het eind van het jaar. Publiekrechtelijke onderdelen Vanuit het Dagelijks Bestuur van de sectie Criminologie wordt een sterke wens geuit de onderdelen Beginselen bestuursrecht en Beginselen staatsrecht te integreren tot een (nieuw) publiekrechtelijk vak. Deze wens is ingegeven door signalen van bij deze vakken betrokken docenten die aangeven dat de aansluiting van de inhoud van de huidige onderdelen bij de eindtermen van de bacheloropleiding Criminologie wringt. Dit wordt ondersteund door (student)evaluaties. Daarnaast kan gesteld worden dat het publiekrechtelijke aspect binnen de criminologie toegepaster en specifieker is dan de twee huidige publiekrechtelijke onderdelen kunnen bieden. Hierbij gaat het om een combinatie van staatsrechtelijke thema’s als grondrechten, kennis van het wetsbegrip, inrichting van de rechtsstaat, delegatie van bevoegdheden en het bestuursrechtelijk arsenaal ter preventie/bestrijding van criminaliteit en ook criminologisch relevante Europese en internationale publiekrechtelijke ontwikkelingen. Tevens creëert het opnemen van een algemeen inleidend juridisch onderdeel (Inleiding in de rechtswetenschappen) een noodzaak alle huidige onderdelen en bijbehorende studiepunten in BC1 kritisch te benaderen. Hierbij is voor het opleidingsmanagement Criminologie het uitgangspunt dat de huidige verdeling tussen criminologische/sociaal-wetenschappelijke onderdelen en juridische onderdelen (42 t.o. 18 ects) gehandhaafd zou moeten worden om de opleiding Criminologie ook in het eerste jaar voldoende representatief te laten zijn voor het vervolg in B2/B3 en het behoud van aansluiting bij de eindtermen van de bacheloropleiding Criminologie. Het faculteitsbestuur wordt gevraagd met de Afdeling Staats- en bestuursrecht in overleg te treden om de ontwikkeling van een dergelijk studieonderdeel (waar gewenst in samenwerking met de sectie Criminologie) mogelijk te maken. Schrijfvaardigheid Schrijfvaardigheden komen aan de orde bij Project criminologie en Practicum beschrijvende criminologie. Project criminologie fungeert ook als een diagnostische toets voor de schrijfvaardigheid van de studenten. Schrijfvaardigheid hoeft bij de overige vakken niet afzonderlijk te worden getoetst, maar bij minimaal twee vakken zal een essayvraag onderdeel uitmaken van het tentamen. Het antwoord op deze essayvraag zal volgens een gestandaardiseerd protocol worden beoordeeld op taalvaardigheid. Bij de overige vakken zullen evidente probleemgevallen worden gesignaleerd en doorgegeven aan de studieadviseur. Studieadviezen Op het eerste adviesmoment (half januari) zijn de volgende vaardigheden beoordeeld: 44

-

probleemoplossende vaardigheden (casus oplossen) (Beginselen strafrecht) cognitieve vaardigheden (Inleiding Criminologie, Inleiding in de rechtswetenschappen, Beginselen strafrecht) - schriftelijke vaardigheden (verplichte taaltoets en paper Project criminologie) - statistiekvaardigheden (Verplichte wiskunde-/statistiektoets) - mondelinge presentatie (Project criminologie) Het vak Inleiding in de rechtswetenschappen biedt een herkansing vóór het eerste adviesmoment. Het eerste studieadvies zal niet gebaseerd worden op de prestatie op het gebied van mondelinge vaardigheden. Geen enkel eerstejaarsvak – afgezien van een onvoldoende voor de verplichte wiskunde/statistiektoets in combinatie met een onvoldoende voor Statistiek mag op zichzelf doorslaggevend zijn voor het advies aan het einde van het jaar, om te voorkomen dat studenten die laten zien wel geschikt te zijn voor de studie Criminologie (bijv. door de overige vakken in het eerste jaar goed te maken en daardoor alle cruciale vaardigheden wel in voldoende mate beheersen) een negatief studieadvies zouden krijgen. Om te voorkomen dat studenten met een onvoldoende beheersing van statistiekvaardigheden een positief studieadvies krijgen, zal een onvoldoende voor Statistiek in combinatie met een onvoldoende voor de wiskunde-/statistiektoets, zoals beschreven, wel tot een negatief studieadvies leiden. Rooster De vakken die in het nieuwe BC1-jaar zullen worden gegeven, staan hieronder.

Voor de kerst Inleiding in de rechtswetenschappen

Na de kerst Statistiek

Inleiding criminologie

Practicum beschrijvende criminologie:

-

deeltoetsen: werkstukken

Arrest lezen

Actoren in de rechtshandhaving

Project criminologie:

Inleiding publiekrecht

-

deeltoets mondelinge presentatie deeltoets paper

Beginselen strafrecht

Inleiding sociologie

45

Bijlage 7

EMP-project selecterende functie eerste jaar Checklist voor eerstejaarsvakken Juni 2007

Rechtsgeleerdheid en Criminologie Individuele toetsing in een gestandaardiseerde setting (tentamenzaal) en dus geen groepsbeoordelingen en take-home tentamens. Beoordelingsprotocol bij het tentamen (hoeveel punten krijgt een student bij verschillende mogelijke antwoorden). In Beginselenvakken: aanleren en oefenen van vaardigheden om casus op te lossen in werkgroepen en toetsing van deze vaardigheden op tentamen. Indien het tentamen een essayvraag bevat, wordt deze vraag volgens een gestandaardiseerd protocol op taalvaardigheid beoordeeld. Evidente probleemgevallen op het gebied van taalvaardigheid (blijkend bij het tentamen) worden doorgegeven aan de studieadviseur. Modeluitwerkingen van tentamenvragen worden voorafgaand aan de nabespreking van het tentamen op Blackboard geplaatst. De nabespreking van het tentamen heeft de status van een leermoment. Studenten hebben nadrukkelijk de gelegenheid vragen te stellen. Ongeveer twee weken voorafgaand aan de herkansing wordt een responsiecollege georganiseerd waarin ingegaan wordt op veelgemaakte fouten bij het eerste tentamen. Bij voorkeur zijn er mogelijkheden om betere studenten extra uitdaging te bieden, bijvoorbeeld door hen uit te nodigen voor afdelingsbijeenkomsten of AIO-lunches. Alleen voor Rechtsgeleerdheid (werkgroeponderwijs) Er worden zowel werkgroepen als werkcolleges aangeboden Tijdens werkcolleges en werkgroepen wordt dezelfde stof behandeld. In werkgroepen staat interactie met studenten centraal, in werkcolleges wordt de stof door de docent gepresenteerd. Bij werkgroepen geldt voorbereiding als voorwaarde voor aanwezigheid. Studenten die niet hebben voorbereid worden consequent verwezen naar het werkcollege. Werkgroepdocenten controleren of is voorbereid. Dit kan gebeuren door opdrachten vooraf te laten inleveren of (om de administratieve last te beperken) door aan het begin van de werkgroep na te gaan of de opdrachten zijn gemaakt. De spelregels voor het volgen van werkgroepen zijn beschreven in de studiehandleiding. Deze wordt uiterlijk op het moment dat de inschrijving voor werkgroepen start op Blackboard gepubliceerd. In de studiehandleiding wordt aangegeven dat wie zich heeft ingeschreven voor een werkgroep en tweemaal verzuimt van deelname aan de werkgroep, is uitgesloten. Als studenten opdrachten moeten inleveren om een werkgroep te kunnen volgen, is in de studiehandleiding van het vak aangegeven, hoe vaak en hoe intensief de opdrachten worden nagekeken. Daarbij is het goed onderscheid te maken tussen de controle of voldoende is voorbereid (die altijd plaatsvindt) en individuele feedback op het ingeleverde werk. Binnen een vak hanteren docenten dezelfde werkwijze. Werkgroepdocenten kiezen er zelf voor hoe opdrachten worden ingeleverd (digitaal of in het postvak). Studenten dienen wel minimaal drie dagen de tijd te hebben voor het maken van de opdracht, zodat het inleveren op de VU een planningsaangelegenheid van de student is.

46

Toelichting op checklist Uit de notitie ‘Selectie-instrumenten’, kenmerk: 07.0153 Voor een betrouwbare toetsing en beoordeling is het van groot belang dat de toetsen in een gestandaardiseerde setting plaatsvinden. Dit houdt in dat studenten tegelijkertijd in een bepaalde ruimte individueel een toets maken. Daarnaast is het nodig voor elk tentamen een protocol op te stellen dat gebruikt kan worden bij de beoordeling (gedetailleerd moet worden beschreven hoe alle mogelijke antwoorden van studenten beoordeeld dienen te worden). Dit bevordert de betrouwbaarheid van de toetsresultaten. Dit geldt voor alle vakken in het eerste jaar6. Om ervoor te zorgen dar de toetsen zo betrouwbaar en valide mogelijk zijn, is het wenselijk professionals op het gebied van toetsen te betrekken bij het opstellen van de toetsen en de beoordelingsprotocollen. Uit de notitie ‘Voorstel aanpassing B1-curriculum’, kenmerk: 07.0154 In de Beginselenvakken worden studenten zelf uitgedaagd concrete casus te lijf te gaan, zowel in werkgroepen als op tentamens. De specifieke vaardigheden die nodig zijn om een concrete juridische casus zelfstandig te lijf te gaan (hoe selecteer je relevante feiten, hoe gebruik je de wet, naar welke wetsartikelen verwijs je, hoe lees je een arrest, etc.) worden in de werkgroepen en werkcolleges van de Beginselenvakken en deels ook in het van Juridische vaardigheden aangeleerd en getoetst, terwijl de algemene theorie van casus oplossen (en de functie daarvan binnen het recht als geheel), onder de noemer Rechtsvinding in het vak Inleiding in de rechtswetenschappen aan de orde komt. Bij minimaal twee vakken dient een essayvraag in het tentamen opgenomen te worden, waarvan het antwoord mede wordt beoordeeld op taalvaardigheid, volgens een vastgesteld beoordelingsprotocol. Bij de overige eerstejaarsvakken (uitgezonderd de vaardighedenvakken) wordt taalvaardigheid niet getoetst, maar worden evidente probleemgevallen gesignaleerd en doorgegeven aan de studieadviseur. (Ter informatie: alle studenten nemen aan het begin van het studiejaar deel aan een diagnostische taaltoets en worden indien nodig doorverwezen naar specifieke taalcursussen naar aanleiding van de uitslag van de toets.)

Uit de notitie ‘Voorstel aanpassing BC1-curriculum’, kenmerk:07.0201 In de vakken Beginselen strafrecht en Inleiding publiekrecht worden studenten zelf uitgedaagd concrete casus te lijf te gaan, zowel in werkgroepen als op tentamens. De specifieke vaardigheden die nodig zijn om een concrete juridische casus zelfstandig te lijf te gaan (hoe selecteer je relevante feiten, hoe gebruik je de wet, naar welke wetsartikelen verwijs je, hoe lees je een arrest, etc.) worden in de werkgroepen en werkcolleges van deze vakken en deels ook in het onderdeel Arrest lezen aangeleerd en getoetst, terwijl de algemene theorie van casus oplossen (en de functie daarvan binnen het recht als geheel), onder de noemer Rechtsvinding in het vak Inleiding in de rechtswetenschappen aan de orde komt. Bij minimaal twee vakken dient een essayvraag in het tentamen opgenomen te worden, waarvan het antwoord mede wordt beoordeeld op schrijfvaardigheid, volgens een vastgesteld beoordelingsprotocol. Bij de overige eerstejaarsvakken (uitgezonderd de vaardighedenvakken) wordt schrijfvaardigheid niet getoetst, maar worden evidente probleemgevallen gesignaleerd en doorgegeven aan de studieadviseur (voor opname in de studentendossiers).

Uit de notitie ‘Studiebegeleiding’, kenmerk: 07.0248 Na ieder tentamen is er (zoals nu reeds gebruikelijk) een inzage, waarbij de modeluitwerkingen van de tentamenvragen worden besproken en studenten nadrukkelijk de gelegenheid hebben om vragen te stellen over het tentamen. De inzage dient de status te krijgen van een leermoment. Om het leergehalte van de inzage te verhogen dienen vanaf het studiejaar 2007/2008 de modeluitwerkingen reeds voor de inzage op Blackboard ter beschikking te worden gesteld, zodat studenten zich op de inzage kunnen voorbereiden.

6

Ook voor de vakken Juridische vaardigheden (B1), Arrest lezen (BC1), Project Criminologie (BC1) en Practicum beschrijvende Criminologie (BC1).

47

Voor elk vak wordt er ongeveer twee weken voor de herkansing een responsiecollege gegeven. Bij deze responsiecolleges wordt nader ingegaan op veelgemaakte fouten op het tentamen. Zo kunnen studenten inzicht krijgen in het type fouten dat ze gemaakt hebben (bijvoorbeeld het toepassen van de verkeerde leerstukken (cognitieve vaardigheden), het overslaan van stappen bij het oplossen van een casus (probleemoplossende vaardigheden), etc.).

Uit ‘Vragenlijst eerstejaarsvakken EMP-selectie' Aandacht voor extra mogelijkheden voor de betere student. Bij Privaatrecht leeft het idee om betere studenten uit te nodigen voor afdelingsbijeenkomsten of AIO-lunches waarin onderzoekspresentaties worden gegeven. (In januari krijgen studenten een officieel eerste studieadvies. Beter presenterende studenten worden op dit moment per brief gewezen op het honourstraject vanaf het tweede bachelorjaar, dat momenteel in ontwikkeling is. Daarnaast worden studenten die aan een aantal aanvullende eisen voldoen gewezen op de mogelijkheid om deel te nemen aan de pre-honours class van Jan Willem Sap (ontwikkeld in het kader van de onderwijsvisie van de VU): deze studenten kunnen deelnemen aan thematische bijeenkomsten waarin een hoogleraar een lezing geeft, gevolgd door een informele lunch in aanwezigheid van de spreker. Elke student maakt van een bijeenkomst een verslag. De verslagen leiden uiteindelijk tot een publicatie.)

48


EMP-project selecterende functie eerste jaar Studiebegeleiding Mei 2007 - bijgesteld: juni 2007 Inleiding Binnen het EMP-project “Selecterende functie van het eerste jaar” is inmiddels overeenstemming bereikt over de vraag welke vaardigheden cruciaal zijn om de studies Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht of Criminologie succesvol te kunnen afronden. Naast cognitieve vaardigheden, probleemoplossende vaardigheden, statistiekvaardigheden en schriftelijke vaardigheden zijn ook de meer algemene studievaardigheden als cruciaal aangemerkt. Tevens is het niveau vastgesteld waarop deze vaardigheden dienen te worden beheerst aan het einde van het eerste bachelorjaar. Een en ander heeft zijn weerslag gevonden in het eerstejaarscurriculum waarbinnen zich inmiddels de contouren van nieuwe of nieuw vormgegeven vakken beginnen af te tekenen. Tevens is besloten dat studenten op minimaal twee momenten in het eerste jaar een studieadvies zal worden gegeven: 1. Vroegtijdig in het eerste bachelorjaar (januari, zodat studenten nog gebruik kunnen maken van de 1 februari-regeling van de IB-groep) 2. Aan het einde van het eerste bachelorjaar (met een al dan niet bindend karakter). Op beide momenten is het studieadvies gebaseerd op de mate van beheersing van de onderscheiden cruciale vaardigheden. Op het eerste adviesmoment dienen de vaardigheden te worden beheerst op basaal niveau en dienen studenten deze te kunnen toepassen op enkele (nog nader te bepalen) kennisgebieden. Op het tweede adviesmoment dienen alle vaardigheden beheerst te worden op het niveau van de eindtermen van het eerste bachelorjaar en dienen studenten deze ook toe te kunnen passen op de rest van de in het eerste bachelorjaar aangeboden stof. Op het eerste adviesmoment vallen studenten grofweg uiteen in drie groepen: • •

•

Studenten die duidelijk ondermaats presteren. Deze studenten krijgen een “rood licht”. Aan hen wordt het dringende advies gegeven de studie te staken. Studenten die niet uitgesproken slecht presteren, maar zeker ook niet goed. Deze studenten krijgen “oranje licht”. Geprobeerd wordt om deze studenten via extra ondersteuning over de streep te trekken. Studenten die goed presteren. Deze studenten krijgen “groen licht”.

Het tweede adviesmoment heeft een tweedeling van studenten tot gevolg. Studenten die voldoende tot goed presteren en in wie de faculteit het vertrouwen heeft dat zij de studie tot een goed einde zullen brengen, krijgen “groen licht”, m.a.w. hun wordt geadviseerd hun studie te vervolgen. De rest van de studenten krijgen “rood licht” en het (al dan niet bindende) advies hun studie te staken. Het faculteitsbestuur is van mening dat tegenover bovengeschetst selectiemodel een zo goed en volledig mogelijk model van studiebegeleiding gesteld dient te worden, waarbij studenten o.a. door middel van goede feedback op hun studieprestaties voldoende én tijdig de mogelijkheid wordt geboden om zichzelf (waar nodig) bij te sturen. Hierbij verdient een goede bewaking van de formatieruimte aan studieadviseurs continue aandacht van het faculteitsbestuur. Doel van deze notitie is een voorstel te doen voor studiebegeleiding die past bij bovengeschetste plannen en deze ook ondersteunt. De notitie zal uiteenvallen in twee onderdelen: 1. Voorstellen ten aanzien van de training van studievaardigheden. 2. Voorstellen ten aanzien van de studiebegeleiding in het algemeen. 49

1. Training van algemene studievaardigheden bij studenten

Een van de vaardigheden die door de projectgroep als cruciaal zijn aangemerkt om de studies Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht of Criminologie succesvol te kunnen afronden, zijn de algemene studievaardigheden. Te denken valt hierbij aan zaken als verschillende studiemethodieken, onderscheid maken tussen hoofden bijzaken, planningsvaardigheden, etc. Voor vaardigheden die als zo cruciaal gezien worden, dient de faculteit ook de verantwoordelijkheid op zich te nemen om haar studenten deze aan te leren. Mocht besloten worden dat er een BSA zal worden ingevoerd, dan pleit dat des te meer voor het actief aanleren van studievaardigheden aan studenten. Studenten hebben dan immers niet de luxe meer om op hun gemak op eigen kracht proefondervindelijk studievaardigheden aan te leren. Problemen ten gevolge van de tweede fase in het middelbare onderwijs zijn een bijkomende reden om deficiënties op het gebied van studievaardigheden naar mogelijkheid te repareren. Momenteel wordt er op geen enkel moment in de studie expliciet aandacht besteed aan het aanleren van studievaardigheden. Men zou kunnen menen dat het mentoraat in deze behoefte voorziet. Maar het mentoraat in de huidige vorm heeft naast de belangrijke sociale taak van eerste opvang tot doel de student praktisch te informeren, op gang te helpen en bij te staan tijdens de beginfase van de studie. Dit is iets heel anders dan het aanleren van specifieke studievaardigheden. Mentoren worden niet geschoold in verschillende studiemethodieken en in de overdracht van deze vaardigheden. Daarnaast kent het mentoraat nog twee bezwaren. Allereerst is de participatie van studenten aan de mentoruren vrijwillig. Na rondvraag onder de mentoren blijkt dat na twee maanden ongeveer de helft van de studenten definitief niet meer naar de mentoruren komt. Een ander bezwaar is dat mentoren min of meer naar eigen inzicht invulling geven aan de te behandelen stof in het mentoruur, waardoor van echte standaardisatie geen sprake is. Voor het aanleren van studievaardigheden aan de eerstejaars studenten ligt het volgende voorstel op tafel: 1) College studievaardigheden. In de eerste week van het eerste studiejaar wordt er door de studieadviseurs een hoorcollege studievaardigheden verzorgd. In dit college komen zaken aan de orde kunnen komen als de overstap van HBO/middelbare school naar universiteit, het verschil tussen HBO/middelbare school en universiteit (b.v. uit je hoofd leren versus grote lijnen en verbanden leggen, hoeveelheid tijd die besteed dient te worden aan de studie, etc.), inzicht in de opbouw van en regels rondom het eerstejaars curriculum, succes- en faalfactoren voor studievoortgang (planning, omgeving, structuur, etc.), het belang van een goede taalbeheersing en een eerste behandeling van studiemethodieken. Daarna wordt op dit gebied het stokje doorgegeven aan het mentoraat (zie onder 2). 2) Het mentoraat. De functie van het mentoraat wordt verbreed. Zonder afbreuk te willen doen aan de belangrijke sociale functie van het mentoraat, komt de nadruk te liggen op het aanleren en trainen van studievaardigheden, m.a.w. “het leren studeren”. Op de zaken die tijdens het hoorcollege van de studieadviseurs beknopt aan de orde zijn gekomen, wordt tijdens de mentoruren meer uitgebreid ingegaan en een en ander wordt meteen in de praktijk toegepast op datgene waarmee de studenten op dat moment in de studie bezig zijn. Meer concreet: wordt er bijvoorbeeld in het studieprogramma van studenten op een bepaald moment verwacht dat ze een grote hoeveelheid stof bestuderen, dan wordt er tijdens het mentoruur aandacht besteed aan zaken als hoofden bijzaken onderscheiden, leesstrategieën, zoals begrijpend lezen, hoe een goede samenvatting te maken en het maken en nakomen van een eigen studieplanning. Natuurlijk dienen de mentoren op deze belangrijke taak adequaat te worden voorbereid. De mentorentraining lijkt bij uitstek geschikt om de mentoren kennis op dit vlak bij te brengen en ze te leren hoe ze deze kennis kunnen overbrengen aan studenten. Het deel van de mentorentraining dat zich richt op (het aanleren van) studievaardigheden wordt door de studieadviseurs ontwikkeld. Daarnaast draagt een nog op te richten werkgroep bestaande uit de studieadviseurs en oudmentoren zorg voor een handleiding met aanwijzingen met betrekking tot het invullen van de mentoruren (welke onderwerpen wanneer aan de orde dienen te komen). Dit dient reeds te 50

gebeuren in mei 2007. Op deze wijze wordt het aanbod van het mentoraat gestandaardiseerd en krijgen alle studenten dezelfde informatie ongeacht in welk mentorgroepje zij zitten. Deze hierbovengenoemde voorstellen zijn reeds aan het mentoraat voorgelegd en worden door de mentoren toegejuicht. Voorgesteld wordt de aanwezigheid van studenten bij de mentoruren bij te houden en deze informatie op te nemen in het persoonlijk dossier van de studenten, zodat hiermee rekening kan worden gehouden bij de begeleiding van studenten door de studieadviseurs. Studenten zullen erop gewezen worden dat zij bij problemen op het gebied van studievaardigheden meer hulp van de studieadviseurs kunnen verwachten indien zij bij de mentoruren aanwezig zijn geweest. 3) Website/Discussieforum. De studieadviseurs stellen een website samen met informatie op het gebied van studievaardigheden of zaken die daaraan zijn gerelateerd. Gedacht wordt aan onderwerpen als: studietips, zelftests (b.v. studiemotivatie, neiging tot uitstelgedrag, academische competenties, etc.), tips voor het maken van verschillende typen tentamens (schriftelijke tentamens met open vragen, multiple choice-tentamens, mondelinge tentamens), hoe om te gaan met studiestress, tips op het gebied van timemanagement, etc. Waar nodig komen er links naar cursussen die worden georganiseerd door het Centrum voor Studie en Loopbaan (CSL), de studentpsychologen, de studentdecanen en natuurlijk de studieadviseurs. Daarnaast heeft het faculteitsbestuur gemeld dat zij een EMP-aanvraag heeft ingediend voor het verzamelen en deels testen van ICT-middelen die ingezet kunnen worden ter ondersteuning van studenten in het eerste jaar op het gebied van de genoemde cruciale vaardigheden. Afhankelijk van hun aard kan eraan worden gedacht ook links naar deze ICT-middelen op de genoemde website op te nemen dan wel deze ICT-middelen in hun geheel op de website te plaatsen. Tevens kan gedacht worden aan het creëren van een Blackboardomgeving met discussiemogelijkheid waarbinnen studenten met elkaar ideeën en tips kunnen uitwisselen met betrekking tot studievaardigheden. Docenten, mentoren en studieadviseurs verwijzen studenten actief naar de website en het discussieforum. 2. Voorstellen ten aanzien van de studiebegeleiding in het algemeen

Uitgangspunt is dat elke student te allen tijde de studieadviseurs voor advies kan raadplegen. Daarnaast wordt er door de faculteit actief specifieke studiebegeleiding geboden. Specifieke studiebegeleiding kan in vele vormen worden aangeboden, al naar gelang het moment in het curriculum en het type probleem dat zich voordoet. Om het overzichtelijk te houden is er daarom voor gekozen in chronologische volgorde in te zoomen op de momenten in het eerstejaarscurriculum waarop een vorm van specifieke studiebegeleiding aan de orde zou kunnen komen. Hierbij is uitgegaan van de voorstellen gedaan in de “Notitie voorstel aanpassing B1-curriculum” en de concept roosters van de betrokken opleidingen die in het deelproject “Wenselijk curriculum” zijn behandeld. 2.1 Na de taal- en wiskunde-/statistiektoets In de notitie “Aanpassing B1-curriculum” is voorgesteld om alle eerstejaarsstudenten aan het begin van het eerste bachelorjaar een taaltoets af te nemen om zo het niveau van taalvaardigheid vroegtijdig vast te stellen. Studenten die voor de taaltoets zakken, worden dringend geadviseerd een taalcursus te volgen. Door studenten Criminologie wordt tevens een wiskunde-/statistiektoets afgelegd om zicht te krijgen op eventuele tekorten op dit gebied. Zakken studenten voor deze toets, dan wordt hun geadviseerd de tekorten weg te werken voor de start van het vak Statistiek aan het begin van het tweede semester. Voor de studiebegeleiding zal het invoeren van de taaltoets concreet inhouden dat aan studenten die deze toets niet hebben gehaald, een brief gestuurd zal worden waarin zij worden gewezen op de mogelijkheid een taalcursus te volgen. In de brief zal ook worden onderstreept waarom het voor een jurist/criminoloog belangrijk is om over een goede taalvaardigheid te beschikken. Tevens zal informatie worden gegeven over waar de cursus gevolgd kan worden.

51

Overigens zou, mede gelet op art. 7.34 lid 1e van de WHW, met betrekking tot de taaltoets gepleit kunnen worden voor toetsing op type taalfouten. Immers, van oorsprong Nederlandstalige studenten zullen andere soorten taalfouten maken dan studenten met een buitenlandse achtergrond. Op basis van het type taalfouten zullen studenten dan gericht kunnen worden doorverwezen naar een taalcursus passend bij hun lacunes7. Kortom, veel hangt dus af van de adequate operationalisering van het begrip “taalvaardig”. Dit vraagt om een inventarisatie van de relevante aspecten van taalvaardigheid enerzijds en een analyse van de verschillende soorten deficiënties anderzijds. Studenten Criminologie die voor de wiskunde-/statistiektoets zijn gezakt zullen een gelijksoortige brief ontvangen: gewezen zal worden op het belang van wiskunde-/statistiekvaardigheden in de studie Criminologie en studenten zullen dringend geadviseerd worden hun tekorten op dit terrein weg te werken. Zo mogelijk zullen suggesties gedaan worden voor hoe zij dit kunnen aanpakken (b.v. een literatuurlijst voor te bestuderen literatuur, het ondersteuningsprogramma DrStat, verwijzing naar James Boswell Instituut in Utrecht voor een cursus, etc.). 2.2 Na de uitslag van de eerste (deel)tentamens (begin november) Uit onderzoek (ISA test) is gebleken dat de resultaten van het eerste (deel)tentamen voorspellend zijn voor het studiesucces in de rest van de studie. Vanuit het oogpunt van studieadvies ligt het daarom voor de hand om na Inleiding in de rechtswetenschappen, het eerste tentamen, aan studenten die hebben deelgenomen en een onvoldoende hebben gehaald een signaal af te geven. Gedacht wordt aan een brief (zoals nu reeds gebruikelijk) waarin wordt stilgestaan bij dit eerste tegenvallende studieresultaat en waarin studenten worden geattendeerd op de mogelijkheid een afspraak te maken bij een van de studieadviseurs om eventuele onderliggende (studie)problemen te achterhalen en aan te pakken. Studenten bij wie sprake is van bijzondere persoonlijke omstandigheden die een negatieve invloed hebben op de studieprestaties, wordt met klem geadviseerd om met de studieadviseurs contact op te nemen. Aangezien uit onderzoek is gebleken dat het toekomstige studiesucces van studenten die voor het eerste (deel)tentamen een zes hebben gescoord, ook nog zeer onzeker is, kan worden overwogen om ook die studenten een, weliswaar iets aangepaste, brief te sturen. Na het tentamen is er (zoals nu reeds gebruikelijk) een inzage, waarbij de modeluitwerkingen van de tentamenvragen worden besproken en studenten nadrukkelijk de gelegenheid hebben om vragen te stellen over het tentamen. De inzage dient de status te krijgen van leermoment. Om het leergehalte van de inzage te verhogen dienen vanaf het studiejaar 2007/2008 de modeluitwerkingen reeds voor de inzage op Blackboard ter beschikking te worden gesteld, zodat studenten zich op de inzage kunnen voorbereiden. Ongeveer twee weken vóór het herkansingstentamen voor Inleiding in de rechtswetenschappen wordt een responsiecollege gegeven. Tijdens het responsiecollege wordt in het licht van de herkansing nader ingegaan op veel gemaakte fouten op het tentamen. Zo kunnen studenten inzicht krijgen in het type fouten dat ze gemaakt hebben (bijvoorbeeld het toepassen van de verkeerde leerstukken (cognitieve vaardigheden), het overslaan van stappen bij het oplossen van een casus (probleemoplossende vaardigheden), etc.). 2.3 Tussen de uitslag van de eerste (deel)tentamens en het eerste adviesmoment Binnen het vak Juridische vaardigheden bij Rechten zullen vóór Kerst de deeltoetsen “arresten lezen”, “mondelinge presentatie” en “eerste paper” plaatsvinden. Voor Criminologie geldt dat in een apart studieonderdeel "Arrest lezen" zal komen. Voor dit onderdeel zal de deeltoets “arresten lezen” van Rechten gelden als afsluitende toets. Binnen Project Criminologie zal aandacht worden besteed aan schrijf- en spreekvaardigheid. Deze beide vaardigheden worden door middel van deeltoetsen getoetst. Studenten dienen op de deeltoetsen individueel inhoudelijk feedback te krijgen van de docent, waarbij aandacht besteed dient te worden aan hun sterke maar vooral aan hun zwakke kanten en verbeterpunten. Studenten die slecht hebben gepresteerd op het gebied van schrijfvaardigheid (om 7

In opdracht van het CvB is een werkgroep, gecoördineerd vanuit de Faculteit Letteren, op het moment bezig met de ontwikkeling van een diagnostische taaltoets voor alle eerstejaars studenten van de VU en het organiseren van eventuele scholing. De toets en eventuele scholing zouden in het studiejaar 2007/2008 geïmplementeerd moeten worden. 52

andere redenen dan gebrekkige taalvaardigheid) kunnen aansluitend op deze feedback worden verwezen naar de CSL-cursus “Wetenschappelijk schrijven”. Studenten wier spreekvaardigheid (mondelinge presentatie) te wensen overliet (om andere redenen dan gebrekkige taalvaardigheid) worden op deze feedback verwezen naar de CSL-cursus “Presenteren”. 2.4 Het eerste adviesmoment (januari) Na bekendmaking van de tentamenuitslagen van de vakken Beginselen Strafrecht, Beginselen Staatsrecht en Beginselen Privaatrecht I bij Rechtsgeleerdheid en Inleiding Criminologie en Beginselen strafrecht bij Criminologie zijn alle als cruciaal aangemerkte vaardigheden aan bod gekomen en kan er dus in principe een oordeel worden gevormd over de mate van beheersing door studenten van deze vaardigheden. Het advies is dan ook op deze informatie gebaseerd. Zoals gezegd vallen studenten op het eerste adviesmoment uiteen in drie groepen: de tot dan toe ondermaats presterende en “rode” studenten, de goed presterende “groene” studenten en de middelmatig presterende “oranje” studenten. De achterliggende reden voor deze expliciete onderverdeling in groepen is dat de projectgroep ervoor heeft gekozen om een verschillend pakket aan studiebegeleiding aan te bieden aan verschillend presterende studenten. Er is voor gekozen het zwaartepunt van de studiebegeleiding te leggen bij de middelmatig presterende “oranje” studenten, teneinde deze over de streep te kunnen trekken en tot goed presterende “groene” studenten te maken. Een en ander betekent echter niet dat de slecht presterende “rode” studenten geheel aan hun lot zullen worden overgelaten, noch dat de goed presterende “groene” studenten zullen worden genegeerd. Zie voor de definities van de verschillende advieskleuren (op het eerste en tweede moment) de notitie "Definiëring van de studieadvieskleuren". Hoe wordt aan het eerste adviesmoment vormgegeven? Het eerste adviesmoment zou als volgt kunnen worden vormgegeven. De “rode” studenten zullen een brief thuisgestuurd krijgen, waarin duidelijk zal worden gemaakt dat zij het eerste semester slecht hebben gepresteerd. In de brief zal worden aangegeven dat zij (een deel van) de door de faculteit als cruciaal aangemerkte vaardigheden onvoldoende beheersen en dat de faculteit er daarom geen vertrouwen in heeft dat zij de studie succesvol zullen kunnen afronden. Deze studenten zal geadviseerd worden zich in verband met de 1 februari-regeling vóór 1 februari uit te schrijven en zich te oriënteren op een passender studie. Ook in deze brief worden studenten bij wie bijzondere persoonlijke omstandigheden van invloed zijn (geweest) op de studieresultaten nadrukkelijk geadviseerd contact op te nemen met de studieadviseur. Ook de “groene” studenten krijgen een brief thuisgestuurd. Hierin wordt bij de goede studieprestaties stilgestaan en zullen zij worden geattendeerd op de mogelijkheid aan een “honourstraject” deel te nemen (en aan de eventuele extra mogelijkheden die al in het eerste jaar zullen worden aangeboden aan goed presterende studenten (Jan-Willem Sap)) indien zij aan bepaalde aanvullende eisen voldoen8. Voor meer informatie worden zij verwezen naar de website of kunnen zij een afspraak maken met de studieadviseur. Aangezien de “oranje” studenten zich nog zouden kunnen ontwikkelen tot “groene” studenten, heeft de projectgroep ervoor gekozen deze groep wat meer actieve studiebegeleiding te bieden. Voorgesteld wordt om op het eerste adviesmoment deze groep studenten op te roepen voor een persoonlijk gesprek met hun docent Juridische Vaardigheden/Project Criminologie (naar analogie van de januarigesprekken met de Projectdocenten), de docent die de student het eerste semester van dichtbij heeft meegemaakt, en hun mentor. De docenten Juridische Vaardigheden/Project Criminologie krijgen een door de studieadviseurs speciaal daartoe opgesteld invulformulier, aan de hand waarvan zij de gesprekken dienen te voeren. Dit formulier zal zowel dienen als hulp en geheugensteuntje voor de docenten en is daarnaast bedoeld om standaardisatie van de gesprekken zoveel mogelijk te waarborgen. Voor aanvang van de gesprekken plannen de studieadviseurs voor de docenten Juridische Vaardigheden en Project Criminologie een instructiebijeenkomst waarop het hoe en waarom van het 8

De voorwaarden die voor deelname aan aanvullende programma's zullen gelden, worden binnen de betreffende projecten vastgesteld. 53

invulformulier zal worden toegelicht. Hoewel de gesprekken de docenten natuurlijk tijd zullen kosten, zal het voeren van de gesprekken minder tijdrovend zijn dan tot nog toe het geval was. Reden hiervoor is dat alleen de “oranje” studenten zullen worden uitgenodigd voor een gesprek en de “rode” en “groene” studenten niet. Doel van het gesprek is te achterhalen waarom de student niet helemaal voldoende presteert en wat daaraan gedaan kan worden. Te denken valt bij deze groep studenten aan toch nog gebrekkige studievaardigheden, gebrekkige planningsvaardigheden, maar ook onvoldoende motivatie, of persoonlijke omstandigheden die de studieresultaten negatief beïnvloeden. Studenten worden waar mogelijk voor extra ondersteuning van hun zwakke punten doorgestuurd naar passende cursussen die bijvoorbeeld worden verzorgd door het CSL (b.v. “Studievaardigheden”, “Snellezen”, etc.). Zo nodig (sowieso bij bijzondere persoonlijke omstandigheden) worden zij doorverwezen naar de studieadviseur. Overigens verdient het aanbeveling om tijdig contact te hebben met het CSL omtrent de organisatie van deze aanvullende cursusfaciliteiten, zodat zij met de verwachte toename aan cursisten rekening kunnen houden. 2.5 Tussen het eerste adviesmoment en het tweede adviesmoment (einde eerste bachelorjaar) Zoals voorgesteld met betrekking tot Inleiding in de rechtswetenschappen worden ook na de tentamenuitslagen voor de vakken Beginselen Strafrecht, Beginselen Staatsrecht en Beginselen Privaatrecht I bij Rechten en de vakken Inleiding Criminologie en Beginselen Strafrecht bij Criminologie weer inzagen georganiseerd, waarbij de vooraf op Blackboard ter beschikking gestelde modeluitwerkingen van de tentamenvragen worden besproken en studenten nadrukkelijk de gelegenheid hebben om vragen te stellen over het tentamen. Voor elk vak wordt er ongeveer twee weken voor de herkansing een responsiecollege gegeven. Ook bij deze responsiecolleges wordt weer nader ingegaan op veel gemaakte fouten op het tentamen. Hetzelfde principe herhaalt zich vervolgens weer na de vakken Encyclopedie I, ERG en Beginselen Privaatrecht II bij Rechten en de vakken Statistiek en Actoren in de rechtshandhaving bij Criminologie en een derde keer bij de vakken Beginselen Europees Recht en Beginselen Bestuursrecht bij Rechten en de vakken Inleiding Sociologie en Inleiding publiekrecht bij Criminologie. Voorgesteld wordt om rond half april, na bekendmaking van de uitslagen voor de tentamens Encyclopedie I, ERG en Beginselen Privaatrecht II bij Rechten en de tentamens Statistiek en Actoren in de rechtshandhaving bij Criminologie, studenten die een grote kans hebben om “rood” te worden en een (al dan niet bindend) negatief studieadvies te krijgen, nogmaals een brief te sturen bij wijze van laatste waarschuwing. Zij worden nogmaals geattendeerd op de mogelijkheid een beroep te doen op de studieadviseurs en studenten bij wie sprake is van bijzondere persoonlijke omstandigheden die een negatieve impact hebben op de studieresultaten worden met klem geadviseerd dit ook daadwerkelijk te doen. Studenten waarvan duidelijk is dat ze geen positief advies meer kunnen krijgen, worden hiervan al op dit moment per brief op de hoogte gesteld. In deze brief worden zij tevens uitgenodigd voor een “exit-gesprek” (zie voor meer hierover onder de volgende paragraaf). Voordeel van het al zo vroeg op de hoogte stellen van studenten voor wie de situatie uitzichtloos is, is dat zij het resterende deel van het studiejaar kunnen gebruiken om zich grondig te oriënteren op een studie die beter bij hen past. Een bijkomend, maar niet te veronachtzamen voordeel voor de studieadviseurs is dat zij de exit-gesprekken met studenten met een negatief studieadvies op deze manier wat kunnen spreiden. 2.6 Het tweede adviesmoment (einde eerste bachelorjaar) Het tweede adviesmoment vindt plaats na bekendmaking van de uitslagen van de laatste herkansingstentamens. Studenten vallen op dit moment uiteen in twee groepen: • De “groene” studenten die de cruciale vaardigheden in voldoende mate beheersen en in wie de faculteit het vertrouwen heeft dat zij de studie succesvol zullen kunnen afronden. De Examencommissie zal deze studenten een positief studieadvies geven. • De “rode” studenten die de cruciale vaardigheden niet in voldoende mate beheersen en in wie de faculteit niet het vertrouwen heeft dat zij de studie succesvol zullen kunnen afronden. De Examencommissie zal deze studenten een (al dan niet bindend) negatief studieadvies geven.

54

Zie voor de definitie van de advieskleuren op het tweede moment de notitie "Definiëring van de studieadvieskleuren". Voorgesteld wordt om op het tweede adviesmoment de studenten die “groen licht” krijgen, namens de Examencommissie een brief te sturen waarin hun het positief studieadvies wordt medegedeeld. Tevens worden in deze brief de eisen met betrekking tot het halen van eerstejaarsvakken in het tweede jaar kenbaar gemaakt (aan het einde van het tweede jaar moet het gehele eerste bachelorjaar zijn afgerond). Studenten die “rood licht” krijgen en dus een negatief studieadvies, worden hiervan eveneens namens de Examencommissie per brief op de hoogte gesteld. Hun wordt in deze brief verteld dat de faculteit er geen vertrouwen in heeft dat zij de studie succesvol kunnen afronden, aangezien zij de door de faculteit als cruciaal aangemerkte vaardigheden ontberen. Hun wordt dringend geadviseerd dan wel worden medegedeeld (in geval van een bindend studieadvies) de studie te staken en zich te oriënteren op een passender studie. In het geval van een bindend studieadvies wordt tevens vermeld hoe zij in beroep kunnen gaan tegen de beslissing van de Examencommissie. Verder worden zij in de brief uitgenodigd voor een exit-gesprek met de studieadviseurs. Doel van deze exit-gesprekken is tweeërlei. Allereerst lijkt het niet meer dan passend om studenten die worden “weggestuurd” niet alleen een brief te sturen maar deze brief ook te laten vergezellen van een gesprek, waarin samen met de student gekeken wordt naar alternatieve studies/mogelijkheden. De student is immers nog ingeschreven en oriëntatie op alternatieve opleidingen behoort tot het standaardpakket studieadvies. Een tweede belangrijk doel van de exit-gesprekken is het verkrijgen van informatie, die als feedback kan worden aangewend ter verbetering van het onderwijs dan wel de studiebegeleiding. In andere woorden: de exit-gesprekken kunnen voor de faculteit de functie van “leermoment” vervullen. De studieadviseurs ontwikkelen een formulier aan de hand waarvan deze exit-gesprekken worden gevoerd en vastgelegd. Indien er nog geen sprake is van een bindend studieadvies (zoals in ieder geval in het studiejaar 20072008), wordt voorgesteld de exit-gesprekken toch te voeren bij wijze van “proefdraaien” voor het volgende jaar waarin het bindend studieadvies mogelijk wel zal zijn ingevoerd. In dat geval wordt in het exit-gesprek samen met de student gekeken naar waar zich de problemen bevinden en hoe deze kunnen worden opgelost. Mocht het faculteitsbestuur daarentegen besluiten geen bindend studieadvies in te voeren9, dan wordt voorgesteld het bij de schriftelijke mededeling van het negatieve studieadvies te laten en de exit-gesprekken achterwege te laten. Immers, deze extra service lijkt dan wat overbodig, terwijl het voeren van de gesprekken erg tijdrovend is. Naschrift Zoals geformuleerd in de notitie "Definiëring van de studieadvieskleuren" is het voorstel om bij minimaal twee eerstejaars vakken per opleiding in het tentamen een essayvraag op te nemen die tevens zal worden beoordeeld op schrijfvaardigheid volgens een vast te stellen protocol (dit zal in EMP-2 gebeuren). Daarnaast zullen docenten de namen van studenten van wie uit een willekeurig eerstejaars tentamen blijkt dat hun taalvaardigheid in extreme mate te wensen overlaat voor opname in de studentdossiers worden doorgegeven aan de studieadviseurs. De studieadviseurs verwerken de verkregen informatie in ISIS en kunnen deze gebruiken in gesprekken met de betreffende studenten. Samenvatting In het kader van het EMP-project “Selecterende functie van het eerste jaar” zijn er in deze notitie voorstellen gedaan ten aanzien van de training van studievaardigheden bij studenten en ten aanzien van de studiebegeleiding in het algemeen passend bij de door de projectgroep geformuleerde plannen om tot een selectiever eerste bachelorjaar te komen. Ten aanzien van de training van studievaardigheden is het volgende voorgesteld: 1. Het verzorgen van een college studievaardigheden 2. Aangepaste functie van het mentoraat 3. Het samenstellen van een website met informatie op het gebied van studievaardigheden en het creëren van een discussieforum. 9

De EMP-projectgroep komt in juni met een notitie over het wel of niet invoeren van een BSA. 55

De voorstellen ten aanzien van de studiebegeleiding in het algemeen kunnen als volgt schematisch worden samengevat: TIJDSTIP Na taal- en wiskunde/statistiektoets

Na uitslag eerste (deel)tentamen (Inleiding in de rechtswetenschappen)

ACTIE • Brief aan zakkers taaltoets waarin de mogelijkheid een taalcursus te volgen wordt medegedeeld • Brief aan zakkers wiskunde/statistiektoets met advies tekorten op dit vlak weg te werken •

•

•

Brief aan gezakte deelnemers aan het tentamen met advies contact op te nemen met studieadviseurs Evt. aangepaste brief aan deelnemers aan het tentamen die een zes hebben gehaald Twee weken voor het hertentamen een responsiecollege

Tussen uitslag eerste (deel)tentamen en adviesmoment 1

Individueel inhoudelijke feedback op deeltoetsen Juridische Vaardigheden/Project Criminologie

Adviesmoment 1

•

•

•

•

Brief aan “rode” studenten met advies zich voor 1 februari uit te schrijven Brief aan “groene” studenten waarin zij worden geattendeerd op “honours traject” en evt. extra mogelijkheden in B1 voor goede presteerders Brief aan “oranje” studenten waarin zij worden opgeroepen voor persoonlijk gesprek met docent Jur. vaardigheden/Project criminologie Voeren van persoonlijke gesprekken met “oranje” studenten

UITVOERDER(S) Studieadviseurs

Studieadviseurs

Studieadviseurs

Studieadviseurs

Docenten Inleiding in de rechtswetenschappen

Docenten Juridische Vaardigheden/Project Criminologie

Studieadviseurs

Studieadviseurs

Studieadviseurs

a. Docenten Juridische Vaardigheden/Project Criminologie en mentoren (na instructie door studieadviseurs) b. Studieadviseurs: pas na doorverwijzing door 56

docenten Juridische Vaardigheden/Project Criminologie Tussen adviesmoment 1 en adviesmoment 2 Ná tentamens Beg. Strafrecht, Staatsrecht, Privaatrecht I (bij Rechten) en Beg. Strafrecht en Inleiding Criminologie (bij Criminologie)

Een responsiecollege per vak twee weken voor het hertentamen

Docenten betreffende vakken

Ná tentamens Enc. I, ERG en Beg. Privaatrecht II (bij Rechten) en Statistiek en Actoren in de rechtshandhaving (bij Criminologie)



Ná tentamens Beg. Europees Recht en Bestuursrecht (bij Rechten) en Inleiding Publiekrecht en Sociologie(bij Criminologie)



Omstreeks half april

•

•

• Adviesmoment 2

•

•

•

Laatste waarschuwingsbrief aan studenten die een negatief studieadvies dreigen te krijgen Alleen als BSA: brief aan dan al “rode” studenten met mededeling BSA en uitnodiging exit-gesprek Alleen als BSA: voeren eerste exit-gesprekken

Studieadviseurs

Brief aan “groen licht”studenten met positief studieadvies Brief aan “rood licht”studenten met (al dan niet bindend) negatief studieadvies en, als BSA, uitnodiging exit-gesprek met studieadviseur Alleen als BSA: voeren van exit-gesprekken

Studieadviseurs (namens Examencommissie)

Studieadviseurs

Studieadviseurs

Studieadviseurs (namens Examencommissie)

Studieadviseurs

57

BIJLAGE:

1. 2.

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

14. 15. 16.

Actiepuntenlijst studieadviseurs

Ontwikkelen van een college “Studievaardigheden”. Voorbereiden en geven van mentorentraining waarin aandacht wordt geschonken aan het bijbrengen van kennis op het gebied van studievaardigheden en het aanleren van studievaardigheden bij studenten. Samenstellen van een handleiding voor mentoren aan de hand waarvan zij de mentoruren dienen in te vullen. Samenstellen van een website met informatie op het gebied van studievaardigheden en zaken die daaraan zijn gerelateerd. Brief opstellen voor studenten die zijn gezakt voor de taaltoets. Brief opstellen voor studenten die zijn gezakt voor de wiskunde-/statistiektoets. Brief opstellen voor studenten die zijn gezakt voor het eerste tentamen (Inleiding in de rechtswetenschappen). Evt. brief opstellen voor studenten die een zes hebben gehaald voor het eerste tentamen (Inleiding in de rechtswetenschappen). N.a.v. adviesmoment 1 brief opstellen voor “rode”studenten. N.a.v. adviesmoment 1 brief opstellen voor “groene”studenten. N.a.v. adviesmoment 1 brief opstellen voor “oranje”studenten. Opstellen van een invulformulier dat als leidraad zal dienen bij de gesprekken van de docenten Juridische Vaardigheden en Project Criminologie met de “oranje” studenten. Informatiebijeenkomst voorbereiden en plannen voor de docenten Juridische Vaardigheden en Project Criminologie voorafgaand aan de te voeren gesprekken met de “oranje” studenten. Waarschuwingsbrief opstellen voor studenten die rond half april een grote kans maken om “rood” te worden. Bij invoering BSA: brief opstellen voor studenten waarvan rond half april duidelijk is dat zij met een BSA zullen worden weggestuurd. Brief opstellen voor “groene” studenten met een positief studieadvies.

58


EMP-project selecterende functie eerste jaar Definiëring van de studieadvieskleuren Mei 2007 Zoals in eerdere notities is vastgesteld zal op twee momenten in het eerste jaar een (al dan niet bindend) studieadvies aan studenten worden gegeven. 1. Vroegtijdig in het eerste bachelorjaar (januari) 2. Aan het eind van het eerste jaar, na de herkansingstentamens Bepaald is dat op moment 1 drie verschillende adviezen kunnen worden gegeven, aangeduid met een kleur. Rood: studenten die duidelijk ondermaats presteren. Deze studenten zal het dringende advies worden gegeven de studie te staken. Oranje: studenten die niet uitgesproken slecht presteren, maar zeker ook niet goed. Geprobeerd zal worden om deze studenten via extra ondersteuning over de streep te trekken. Groen: studenten die goed presteren. Het tweede adviesmoment zal een tweedeling van studenten tot gevolg hebben. Studenten die voldoende tot goed presteren en in wie de faculteit vertrouwen heeft dat zij de studie tot een goed einde zullen brengen, zullen 'groen licht' krijgen, met andere woorden: hun zal geadviseerd worden de studie te vervolgen. De rest van de studenten zullen 'rood licht' krijgen en het (al dan niet bindende) advies krijgen hun studie te staken. Uitgangspunt is om het advies op beide momenten zoveel mogelijk te baseren op de mate van beheersing van de cruciale vaardigheden, zoals in eerdere notities genoemd. In deze notitie zullen de studieadvieskleuren op moment 1 en 2 worden gedefinieerd.

Adviesmoment 1 Het advies op het eerste moment zal, zoals reeds vastgesteld, worden gebaseerd op de volgende vakken (met de bijhorende cruciale vaardigheden): Rechtsgeleerdheid Taaltoets (schriftelijk) Inleiding (cognitief) Juridische vaardigheden (eerste paper) (schriftelijk) Beginselen strafrecht (cognitief en probleemoplossend) Beginselen staatsrecht (cognitief en probleemoplossend) Beginselen privaatrecht I (cognitief en probleemoplossend)

Criminologie Taaltoets (schriftelijk) Wiskunde-/statistiektoets (statistiekvaardigheden) Inleiding (cognitief) Juridische vaardigheden (arrest lezen - niet cruciaal, wordt niet meegnomen voor het bepalen van advieskleur) Inleiding criminologie (cognitief) Beginselen strafrecht (cognitief en probleemoplossend) Project Criminologie (schriftelijk en probleemoplossend)

Aanname: Studenten waarvan de cognitieve vaardigheden tekortschieten zijn studenten met te weinig cognitieve capaciteiten en/of verkeerde studievaardigheden. Studievaardigheden (benoemd als

59

cruciaal) worden impliciet bij de verschillende studieonderdelen getoetst. Bij de bovenstaande vakken worden (wellicht) ook andere vaardigheden getoetst, maar deze worden niet als cruciaal beschouwd. In het onderstaande schema wordt voorgesteld in welke situaties studenten op adviesmoment 1 welk studieadvies zullen krijgen. Op het eerste adviesmoment zijn er reeds twee tentamengelegenheden geweest voor Inleiding. Om deze reden worden aan het niet behalen van dit vak grotere consequenties verbonden. Een student kan in sommige gevallen worden ingedeeld in meer dan één cel van de tabel. In dat geval weegt rood zwaarder dan oranje. Rechtsgeleerdheid: Rood Inleiding + twee of drie van de drie beginselenvakken niet gehaald. Deficiëntie: cognitief (en probleemoplossend) Inleiding wel gehaald, maar de drie beginselenvakken niet. Deficiëntie: (cognitief en) probleemoplossend

Oranje Inleiding + één van de drie beginselenvakken niet gehaald. Deficiëntie: cognitief (en probleemoplossend)

Groen Alles gehaald (incl. taaltoetst en eerste paper Juridische vaardigheden) of slechts één beginselenvak niet gehaald.

Inleiding + Juridische vaardigheden I wel gehaald, maar twee van de drie beginselenvakken niet. Deficiëntie: (cognitief en) probleemoplossend

Taaltoets niet gehaald en onvoldoende voor het eerste paper Juridische vaardigheden.

Onvoldoende voor het eerste paper Juridische vaardigheden, maar taaltoets wel gehaald.

Deficiëntie: schriftelijk

Deficiëntie: schriftelijk Taaltoets niet gehaald, maar voldoende voor eerste paper Juridische vaardigheden. Deficiëntie: schriftelijk

60

Criminologie: Rood Inleiding10 + twee of drie van de drie overige vakken niet gehaald. Deficiëntie: cognitief (en probleemoplossend) Inleiding wel gehaald, maar de drie overige vakken niet. Deficiëntie: cognitief en probleemoplossend

Taaltoets en Project criminologie niet gehaald.

Oranje Inleiding + één van de drie overige vakken niet gehaald. Deficiëntie: cognitief (en probleemoplossend)

Groen Alles gehaald (incl. taaltoets, en wiskunde-/statistiektoets) of Inleiding criminologie of Beginselen strafrecht niet gehaald.

Inleiding en Project Criminologie wel gehaald, maar de twee overige vakken niet. Deficiëntie: cognitief en probleemoplossend. Project Criminologie niet gehaald, maar taaltoets wel gehaald.

Deficiëntie: schriftelijk Deficiëntie: schriftelijk Taaltoets niet gehaald, maar Project Criminologie wel. Deficiëntie: schriftelijk Wiskunde-/statistiektoets niet gehaald. Deficiëntie: statistiekvaardigheden

Adviesmoment 2 Op adviesmoment 2 zal het mogelijk zijn om op basis van aantal behaalde studiepunten een rood of groen advies te geven. Aangezien het eerstejaarscurriculum zodanig is opgebouwd dat alle cruciale vaardigheden voldoende terugkomen, zal het niet mogelijk zijn voor studenten om ondanks een deficiëntie op een bepaalde cruciale vaardigheid toch een positief studieadvies te krijgen. Het voorstel is om de grens te leggen bij 70 procent van de behaalde studiepunten, ofwel 42 van de 60 studiepunten: Rood: minder dan 42 studiepunten van de 60 Groen: 42 studiepunten of meer. Aangezien statistiekvaardigheden bij Criminologie 12 studiepunten omvat, dient een aanvullende maatregel getroffen te worden om studenten die het vak Statistiek niet halen een negatief studieadvies te kunnen geven. Door het faculteitsbestuur is reeds vastgesteld dat studenten die dit vak niet halen en een onvoldoende halen voor de wiskunde-/statistiektoets een negatief studieadvies zullen krijgen.

10

Afgevraagd kan worden of Inleiding voor Criminologie inhoudelijk gezien zo belangrijk is dat er veel gewicht kan worden toegewezen aan het behalen van dit vak. De reden om zwaar te tillen aan het behalen van dit vak en minder aan het behalen van Inleiding criminologie is dat Inleiding als eerste wordt getentamineerd én het enige vak is waarvan op adviesmoment 1 al twee tentamenkansen zijn geweest. In de notitie Studiebegeleiding is reeds toegelicht dat het cijfer van het eerste tentamen grote voorspellende waarde heeft voor studiesucces. 61

Hieronder wordt toegelicht dat het stellen van een grens bij 42 studiepunten impliceert dat studenten met een onvoldoende beheersing van één van de cruciale vaardigheden, een 'rood' studieadvies zullen krijgen. Rechtsgeleerdheid: Schriftelijke vaardigheden

9 stp. schriftelijke vaardigheden (Juridische vaardigheden) + bij minimaal twee vakken een essayvraag in het tentamen, waarbij het antwoord mede wordt beoordeeld op taalvaardigheid op basis van een opgesteld protocol (dat binnen EMP-2 wordt ontwikkeld) dat voor alle vakken gelijk is. Hierdoor wordt de kans op een onvoldoende groter naarmate de schrijfvaardigheid meer tekortschiet (bij onvoldoende schriftelijke vaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

Cognitieve en probleemoplossende vaardigheden

51 stp. cognitief/probleemoplossend (bij onvoldoende cognitieve of probleemoplossende vaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

Studievaardigheden

Studievaardigheden worden impliciet bij alle vakken getoetst (bij onvoldoende studievaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

Criminologie: Schriftelijke vaardigheden

11 stp. schriftelijke vaardigheden (Project criminologie en Practicum beschrijvende criminologie) + bij minimaal twee vakken een essayvraag in het tentamen, waarbij het antwoord mede wordt beoordeeld op taalvaardigheid op basis van een opgesteld protocol (dat binnen EMP-2 wordt ontwikkeld) dat voor alle vakken gelijk is. Hierdoor wordt de kans op een onvoldoende groter naarmate de schrijfvaardigheid meer tekortschiet (bij onvoldoende schriftelijke vaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

Cognitieve en probleemoplossende vaardigheden

19 stp. cognitief/probleemoplossend juridisch en 29 stp. criminologisch (bij onvoldoende probleemoplossende of cognitieve vaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

Statistiekvaardigheden

12 stp. statistiek + wiskunde-/statistiektoets (bij onvoldoende statistiekvaardigheden kan een student wel aan 42 stp. komen. Daarom zal een onvoldoende voor Statistiek in combinatie met een onvoldoende voor de wiskunde-/statistiektoets tot een negatief studieadvies leiden).

Studievaardigheden

Studievaardigheden worden impliciet bij alle vakken getoetst (bij onvoldoende studievaardigheden komt een student niet aan 42 stp.)

62


EMP-project selecterende functie eerste jaar Invoeren van een BSA Oktober 2007 Vooraf In het studiejaar 2006-2007 heeft een breed samengestelde EMP11-projectgroep onder leiding van de portefeuillehouder onderwijs van het faculteitsbestuur en onder begeleiding van de Vaste Commissie voor Onderwijs (VCO) plannen ontwikkeld om de selecterende functie van het eerste jaar te kunnen versterken. Door vroegtijdig te selecteren wenst het faculteitsbestuur de kwaliteit van de populatie studenten na het eerste bachelorjaar te versterken. Om dat te bereiken heeft de projectgroep in kaart gebracht over welke competenties studenten aan het eind van het eerste jaar moeten beschikken om naar verwachting geschikt te zijn voor de gekozen opleiding. Op basis van deze set competenties heeft het faculteitsbestuur besloten dat het onderwijsprogramma van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid/Notarieel recht en Criminologie enigszins moest worden aangepast door nieuwe vakken te introduceren en andere vakken te laten vervallen. Daarnaast is besloten de kwaliteit van onderwijs en toetsing van bestaande vakken te verbeteren, studiebegeleiding te intensiveren en duidelijke regels voor studenten op te stellen met betrekking tot studievoortgang. Deze plannen zijn vastgelegd in de verschillende notities die het EMP-project ‘Versterken van de selecterende functie van het eerste jaar’ heeft opgeleverd en die door het faculteitsbestuur zijn vastgesteld (op basis van positief advies van de VCO). De laatste stap binnen het project was de afweging om wel of geen bindend studieadvies (BSA) in te voeren. Na een zorgvuldige afweging van voor- en nadelen is de projectgroep tot het oordeel gekomen dat het invoeren van een BSA op kwalitatieve gronden bij zal dragen aan een versterking van de kwaliteit van studenten, het onderwijs en daarmee uiteindelijk ook het diploma. De betekenis hiervan wordt in deze notitie uiteengezet. Op basis van de inhoud van deze notitie heeft het faculteitsbestuur besloten om het College van Bestuur toestemming te vragen om op experimentele basis voor een periode van drie jaar, met ingang van september 2008, een bindend studieadvies (BSA) in te voeren. Hierbij zal het gaan om een BSA na één studiejaar, waarbij studenten met minder dan 39 studiepunten een negatief bindend studieadvies zullen ontvangen en zich niet meer voor dezelfde opleiding in kunnen schrijven. Huidige selectie-instrument: blokkerings- en vervallenregeling Sinds het studiejaar 2005-2006 hanteert de faculteit als selectie-instrument de blokkerings- en vervallenregeling. Deze regeling houdt globaal in dat 36 studiepunten12 van het eerste jaar binnen één jaar behaald moeten zijn om deel te mogen nemen aan tentamens van tweedejaars vakken en dat de behaalde resultaten van alle eerstejaarsvakken vervallen indien een student zijn eerste jaar niet binnen 24 maanden afrondt. Met ingang van het studiejaar 2007-2008 wordt de blokkeringsregeling aangescherpt conform de voorstellen in de notitie ‘EMP-selectie: Definiëring van de studieadvieskleuren’. Als de student minder dan 42 studiepunten in het eerste jaar behaalt, wordt deze geblokkeerd voor deelname aan tentamens van het tweede bachelorjaar. Deze grens van 42 studiepunten is gebaseerd op ervaringen elders (zoals verzameld door de projectgroep). De plannen die in het EMP-project zijn gemaakt en door het faculteitsbestuur zijn vastgesteld (met name aanpassing curriculum en studiebegeleiding), bieden voldoende mogelijkheid om per 1 september 2008 een BSA in te kunnen voeren ter vervanging van de blokkerings- en vervallenregeling. Studenten die een negatief bindend studieadvies krijgen, zullen namelijk voldoende 11

De Educatieve Middelen Pool (EMP) is een jaarlijkse projectenronde, waarbij faculteiten en diensten ondersteuning kunnen krijgen van het Onderwijscentrum VU. 12 De precieze regeling is: bij Rechtsgeleerdheid dienen zes van de tien vakken behaald te zijn om deel te mogen nemen aan tentamens van tweedejaarsvakken en bij Criminologie vijf van de negen met inbegrip van het vak Methoden en technieken van twaalf studiepunten. 63

gewaarschuwd en begeleid zijn en het behaalde aantal studiepunten zal in voldoende mate de geschiktheid voor de studie weerspiegelen. Anderzijds zou het kunnen zijn dat de (aangescherpte) blokkerings- en vervallenregeling op zichzelf al voldoende selecterend werkt. De eerste cijfers laten echter zien dat het percentage uitval na het eerste jaar (nog steeds) onacceptabel hoog is en dat een deel van de studenten die onder de vervallenregeling valt toch besluit de studie voort te zetten. Cijfers • Van het cohort studenten dat in 2005 is begonnen met de opleiding Rechtsgeleerdheid/Notarieel recht is 38,3% binnen twee jaar met de opleiding gestopt, waarvan 22,6% in het eerste jaar en 15,7% in het tweede jaar. • Van de herinschrijvers Rechtsgeleerdheid/Notarieel recht (van het cohort 2005) had 30,7% het eerste jaar niet afgerond binnen twee jaar. Een groot deel van deze studenten kon echter terugvallen op de hardheidsclausule. Van de studenten waarvan daadwerkelijk de behaalde studiepunten voor eerstejaarsvakken zijn vervallen, heeft toch nog 28,6% besloten zich opnieuw voor de studie in te schrijven. • Voor Criminologie geldt dat 32% van het oorspronkelijke cohort binnen twee jaar met de opleiding is gestopt, waarvan 18,9% in het eerste jaar en 13,1% in het tweede jaar. • Van de herinschrijvers Criminologie had 16,2% het eerste jaar niet afgerond binnen twee jaar en konden enkele studenten terugvallen op de hardheidsclausule. Bij Criminologie heeft 14,3% van de studenten die onder de vervallenregeling vallen, besloten zich opnieuw voor de studie in te schrijven. Concluderend kan worden gezegd dat bij beide opleidingen de uitval in het tweede jaar erg hoog is onder de blokkerings- en vervallenregeling. Met name bij Rechtsgeleerdheid/Notarieel recht heeft een groot deel van de studenten na twee jaar inschrijving het eerste jaar nog niet afgerond en een relatief groot deel van de studenten waarvan de studiepunten zijn vervallen en dus een negatief (niet bindend) studieadvies hebben gekregen, volgt het advies niet op. Om studenten die toch gaan afvallen eerder met de opleiding te kunnen laten stoppen is het nodig (aanvullende) maatregelen te nemen in de vorm van een bindend studieadvies. Invoering BSA Mede op basis van de voorlopige resultaten van de blokkerings- en vervallenregeling heeft de projectgroep EMP-selectie voorgesteld om met ingang van het studiejaar 2008-2009 een BSA – op kwalitatieve gronden13 - in te voeren, en wel om de volgende redenen: • Het invoeren van een BSA kan ertoe leiden dat een bepaalde groep (voornamelijk matig tot slecht presterende) studenten niet aan onze faculteit gaat studeren. In het studiejaar 2006-2007 bleek 22 procent van de eerstejaars studenten het jaar ervoor gestudeerd te hebben aan een rechtenfaculteit waar wel een BSA bestond. Dit percentage was in de voorafgaande jaren redelijk stabiel rond de 9 procent. Het vermoeden bestaat dat een grote groep studenten die elders een negatief bindend studieadvies krijgt aan onze faculteit komt studeren in de wetenschap niet weggestuurd te kunnen worden. De studieresultaten van deze groep studenten was in 2005-2006 gemiddeld minder dan 25 studiepunten. Aangezien de UVA (Rechtsgeleerdheid) in het huidige studiejaar de studiepuntengrens na één jaar bijstelt van 30 studiepunten naar 40 (en afziet van een tweede bindende adviesmoment na twee jaar), is te verwachten dat nog meer (zwakke) studenten naar ons komen. Voor Criminologie aan de VU geldt dat dit de enige opleiding in Nederland is zonder BSA. Door een BSA in te voeren zou de kwaliteit van instroom dus kunnen verbeteren. Naar verwachting is het preventief selecterende effect van een BSA groter dan van de huidige blokkerings- en vervallenregeling.

13

Zoals uitgewerkt in de notitie ‘Definiëring van studieadvieskleuren’ weerspiegelt de advieskleur de mate van beheersing van de als cruciaal aangemerkte vaardigheden. Een ‘rood’ advies (wat later een negatief bindend studieadvies zal worden) zal in het studiejaar 2007-2008 worden afgegeven indien minder dan 42 studiepunten zijn behaald binnen één jaar. Door de inrichting van het eerstejaarscurriculum impliceert dit dat één of meer van de cruciale vaardigheden onvoldoende worden beheerst. Om die reden wordt gesproken over een BSA op kwalitatieve gronden. 64

•

•

Alle rechtenfaculteiten om ons heen hebben reeds een BSA ingevoerd en sommige rechtenfaculteiten (Utrecht en Leiden) daarnaast een numerus fixus. Voor opleidingen met een numerus fixus dient eerder ingeschreven te worden dan voor andere opleidingen. Bij Rechtsgeleerdheid aan de VU schrijft een grote groep studenten zich nog de laatste week van augustus in (Criminologie kent wel een numerus fixus). Door geen BSA en numerus fixus te hebben, hebben we een aantrekkingskracht voor zwakkere studenten en late kiezers. Dit heeft gevolgen voor ons rendement en kan tevens gevolgen hebben voor het niveau en daarmee het imago van onze opleiding. Het faculteitsbestuur streeft naar kwaliteitsverhoging en heeft de wens uitgesproken studenten zo snel mogelijk een betrouwbaar beeld te geven van hun geschiktheid voor de studie. Door een BSA in te voeren wordt op serieuze wijze uitvoering gegeven aan dit streven en kan daadwerkelijk bereikt worden dat er na een jaar een beter presenterende groep studenten overblijft. Met de blokkerings- en vervallenregeling kan deze garantie niet worden gegeven. Op dit moment besteedt de faculteit veel aandacht aan studenten die uiteindelijk afhaken en dit gaat ten koste van aandacht voor de betere studenten en voor onderzoek (zie ook ‘Strategienota’). Het is voor de faculteit in haar geheel van groot belang dat het onderwijs, ook in de ogen van externe beoordelaars, van hoog niveau is. Dit kan worden bereikt door, conform de Strategienota, fors in het onderwijs te investeren, maar ook door de kwaliteit van de studerenden te bevorderen.

Moment van BSA Besloten is om voorlopig één moment te hanteren voor het afgeven van een BSA (namelijk na één jaar). Hierdoor kan aan studenten zo snel mogelijk een reëel beeld worden gegeven van hun geschiktheid voor de studie. Het hanteren van een tweede moment voor een BSA (namelijk na twee jaar, waarbij het gehele eerste jaar moet zijn afgerond) kan ertoe leiden dat studenten weg worden gestuurd die inmiddels al (veel) studiepunten uit het tweede bachelorjaar hebben behaald. Om deze reden heeft de UVA de regeling met ingang van komend studiejaar aangepast en heeft Tilburg op voorhand voor een eenmalig BSA gekozen. Om dezelfde reden is een BSA na één jaar te prefereren boven een vervallenregeling na twee jaar, zoals in de huidige situatie. De discussie over maatregelen voor studievoortgang ná het eerste jaar zal worden uitgesteld en ondergebracht worden in een later op te starten vervolgproject waarin het tweede en derde bachelorjaar van de drie opleidingen onder de loep zullen worden genomen. Daarbij zal dan zowel aandacht zijn voor de formele regels als studiebegeleidingsactiviteiten om studievoortgang te stimuleren. Minimum aantal studiepunten voor positief BSA Er is voor gekozen om 39 studiepunten als minimum te stellen voor een positief studieadvies na één jaar. In de notitie ‘Definiëring van studieadvieskleuren’ is reeds vastgesteld dat een ‘rood’, ofwel negatief studieadvies gegeven zal worden indien minder dan 42 studiepunten worden behaald na één jaar. De VCO heeft echter op 6 juli 2007 aan de projectgroep geadviseerd dit studiepuntenaantal te heroverwegen indien overgegaan wordt op de invoering van een bindend studieadvies. De studentgeleding van de VCO sprak de voorkeur uit voor 39 studiepunten als grens14. In de bijlage bij deze notitie is opgenomen welke combinatie van vakken mogelijk zijn bij 39 en 42 studiepunten. Voor Criminologie zijn de mogelijke vakkencombinaties gelijk bij 39 en 42 studiepunten. Bij Rechtsgeleerdheid is het grootste verschil dat als de student Juridische vaardigheden niet haalt deze bij een grens van 39 studiepunten nog twee andere vakken mag missen; bij een grens van 42 studiepunten slechts één.

14

De projectgroep heeft ook gesproken over een mogelijke grens van 40 studiepunten, die door een aantal andere opleidingen wordt gehanteerd. Voor Criminologie is deze grens in feite gelijk aan die van 39 of 42. Voor Rechtsgeleerdheid betekent de grens van 39 studiepunten dat, indien men Juridische vaardigheden niet haalt, men nog twee andere vakken mag missen; bij een grens van 40 studiepunten is dit afhankelijk van het studiepuntenaantal van de vakken één of twee. 65

Advies bij onvoldoende beheersing statistiekvaardigheden In eerdere vastgestelde notities (Voorstel aanpassing BC1-curriculum en Definiëring van studieadvieskleuren) is opgenomen dat studenten Criminologie die het vak Statistiek niet halen (met twee tentamengelegenheden) én een onvoldoende hebben gehaald voor de wiskunde-/statistiektoets aan het begin van het eerste jaar een negatief studieadvies zouden krijgen. Bij nader inzien is de projectgroep van mening dat deze combinatie niet tot een negatief studieadvies (danwel BSA) dient te leiden. De argumenten hiervoor zijn: • het zal om een kleine groep studenten gaan die de wiskunde-/statistiektoets en het vak Statistiek niet haalt (om zeer uiteenlopende redenen), maar wel aan de studiepunteneis voldoen (men mag dan slechts één ander vak missen). Van deze groep kan afgevraagd worden of zij inderdaad niet geschikt zijn voor de studie (de foutmarge zal hoger worden als op basis van een enkel vak een negatief BSA afgegeven kan worden). Aangenomen kan worden dat studenten die ondanks het niet behalen van Statistiek toch 39 studiepunten weten te behalen, over voldoende motivatie, cognitieve capaciteiten en wilskracht beschikken om zich statistiekvaardigheden voldoende eigen te maken; • er zal meer druk op de Examencommissie (in casu de studieadviseurs) komen te liggen, doordat studenten die Statistiek niet behalen, maar wel aan de studiepunteneis voldoen gebruik zullen willen maken van de hardheidsclausule. In de notitie ‘Studiebegeleiding’ is reeds opgenomen dat studenten die de wiskunde-/statistiektoets niet halen een brief ontvangen met het dringende advies een cursus te volgen. In de notitie ‘Definiëring van studieadvieskleuren’ is opgenomen dat deze studenten op adviesmoment 1 een ‘oranje’ advies krijgen, wat inhoudt dat een persoonlijk gesprek met hen zal worden gevoerd. Begeleiding en evaluatie bij invoering BSA Zoals vermeld in de verschillende reeds vastgestelde notities die dit EMP-project heeft opgeleverd, wordt in het studiejaar 2007-2008 het nieuwe eerstejaarscurriculum voor beide opleidingen geïmplementeerd, evenals de gewijzigde, intensieve aanpak voor studiebegeleiding en de aangescherpte blokkeringsregeling. In dit pilotjaar zal de bestaande projectgroep het implementatieproces begeleiden en evalueren en waar nodig wijzigingen in aanpak voorstellen. Op deze wijze is het mogelijk een BSA op zeer zorgvuldige wijze in te voeren met ingang van het studiejaar 2008-2009. Benodigde acties voor het invoeren van een BSA Om een BSA met ingang van het studiejaar 2008-2009 in te kunnen voeren, dient het faculteitsbestuur hiertoe in november 2007 een verzoek in te dienen bij het CvB. Omdat invoering van een BSA tot wijziging van de Onderwijs- en Examenregeling zal leiden, acht het faculteitsbestuur het van belang al voor het indienen van het verzoek instemming te hebben van de Gezamenlijke Vergadering. (De Gezamenlijke Vergadering keurt een wijziging van de Onderwijs- en Examenregeling goed15.) De VCO heeft reeds positief geadviseerd16. Daarnaast dient ook de examencommissie te adviseren over de invoering van een BSA. Er is nog enige onduidelijkheid over het instemmingsrecht van de Universitaire Studentenraad in dezen. Het Statuut van de VU is nog niet geactualiseerd. Na goedkeuring van het CvB dient het faculteitsbestuur de Onderwijs- en Examenregeling (de OER) te wijzigen, dient het voorlichtingsmateriaal geactualiseerd te worden en dient de examencommissie duidelijkheid te krijgen over de taak om het BSA uit te brengen. Het instellingsbestuur van de VU heeft deze bevoegdheid namelijk gedelegeerd aan de examencommissie van de opleiding (Statuut van de VU, art. 2,16). • Voor de VU is vastgelegd dat het (niet-bindende) studieadvies door de examencommissie namens het instellingsbestuur wordt uitgebracht. 15

Het instemmingsrecht is geregeld in art. 7.38 WHW. Faculteitsreglement 2004, artikel 23, lid 2: Onverminderd de bevoegdheden van de opleidingscommissies wordt de vaste commissie voor onderwijs gehoord ter zake van de vaststelling en de beoordeling van de Onderwijs- en Examenregelingen Rechtsgeleerdheid. Dit adviesrecht vloeit voort uit art. 9.18 WHW

16

66

• •

Voorstel is om ook het negatief BSA door de examencommissie te laten uitbrengen, namens het instellingsbestuur. De afwijzing kan – volgens de wet – worden gegeven indien de student naar het oordeel van het instellingsbestuur (= dus examencommissie) niet geschikt is voor de opleiding, doordat zijn studieresultaten niet voldoen aan de eisen die het bestuur daaromtrent heeft vastgesteld. Het bestuur moet hier worden gelezen als instellingsbestuur. Dit betekent dat het College van Bestuur de eisen vaststelt dan wel daarvoor richtlijnen geeft aan de faculteiten.

De afweging van de persoonlijke omstandigheden van de student wordt door de examencommissie namens het instellingsbestuur gedaan. De minimale eisen zijn geformuleerd in het Uitvoeringsbesluit WHW (art. 2.1) is vastgelegd welke de persoonlijke omstandigheden zijn die moeten worden meegewogen bij een eventueel BSA. Die omstandigheden zijn dezelfde als die tellen bij financiële ondersteuning van studenten en zijn limitatief opgesomd. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met extra werkdruk voor de studieadviseurs bij het invoeren van een BSA. Tijdpad invoering Oktober 2007 • • •

Ruw plan gereed, waarin minimaal: rooster, incl. herkansingsregiem opzet intensieve studiebegeleiding (mogelijk) overgangsregeling

Eind oktober 2007

Instemming invoering door GV

November 2007

Aanvraag bij CvB

November – december 2007

• •

Januari 2008

Advies OER VCO

Februari 2008

Instemming GV

Maart 2008

vaststelling OER FB

Juli 2008

vaststelling OER CvB

Uitwerken OER (incl. overgangsregeling) Uitwerken rooster

67

Bijlage: uitwerking betekenis van 39 danwel 42 studiepunten als grens voor een positief BSA Rechtsgeleerdheid Cruciale vaardigheden: schriftelijke, cognitieve, probleemoplossende en studievaardigheden (laatste alleen impliciet). Aantal vakken 9 stp. schriftelijk JV 6 stp. cogn./pr.opl. 1. Beg. Strafrecht 2. Enc. I 3. ERG 4. Beg. P II 5. Beg. Eur. Recht 6. Beg. Bestuursrecht 5 stp. cogn./pr.opl. 1. Inleiding 2. Beg. staatsrecht 3. Beg. P I Totaal aantal vakken (van de 10) Totaal stp.

1

1

1

1

0

0

0

0

0

5

5

4

3

6

5

4

6

5

0

1

2

3

1

2

3

2

3

6

7

7

7

7

7

7

8

8

39

44

43

42

41

40

39

46

45

Conclusies t.a.v. studiepuntengrens: • als men JV haalt, dan dient men bij zowel 39 als 42 studiepunten als grens nog zes andere vakken te halen, op één uitzondering na: als men naast JV vijf 6-puntsvakken haalt, voldoet men al aan de 39-puntengrens (met een vak minder dus). Voor de cruciale vaardigheden is dit echter niet relevant. Cognitieve/probleemoplossende vaardigheden komen in alle combinaties voldoende terug. • Als men JV niet haalt dan dient men tenminste zeven (van de negen) andere vakken te halen om aan de grens van 39 studiepunten te voldoen en acht vakken bij 42 studiepunten als grens. Conclusies t.a.v. cruciale vaardigheden: • Het is mogelijk met een deficiëntie op schriftelijke vaardigheden toch aan voldoende studiepunten (39 / 42) te komen. Men mag dan echter slechts twee respectievelijk één ander(e) vak(ken) missen, waarmee men aan kan geven over voldoende motivatie, inzet en cognitieve capaciteiten te beschikken om uiteindelijk de taaldeficiëntie weg te werken. Bovendien bestaat een groot deel van de tentamens uit open vragen en wordt schrijfvaardigheid tevens beoordeeld bij een essayvraag op het tentamen van vier eerstejaarsvakken. • Het is niet mogelijk om met een deficiëntie op cognitieve/probleemoplossende vaardigheden toch aan voldoende studiepunten te komen.

68

Criminologie Cruciale vaardigheden: statistiek-, schriftelijke, cognitieve, probleemoplossende en studievaardigheden (laatste alleen impliciet). Aantal vakken 12 stp. statistiek Statistiek

1

1

1

1

1

1

0

0

0

2

2

1

1

0

0

2

2

1

3

2

4

3

5

4

5

4

5

5 stp. cog./pr.opl. Inleiding

0

1

0

1

0

1

0

1

1

1 stp. (niet cruc.) Arrest lezen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal aantal vakken (van de 9)

6

6

6

6

6

6

7

7

7

Totaal stp.

42

41

42

41

42

41

42

41

41

6 stp. schriftelijk 1. Project Crimi. 2. PBC 6 stp. cogn./pr.opl. 1. Inleiding crimi 2. Beg. Strafrecht 3. Actoren 4. Inl. sociologie 5. Inl. publiekrecht

Conclusies t.a.v. studiepuntengrens: • Alle mogelijke combinaties van vakken die tot een studiepuntenaantal van minimaal 39 leiden, leveren ofwel 41 ofwel 42 studiepunten op, waarbij Arrest lezen buiten beschouwing is gelaten. Aangezien Arrest lezen in twee kansen door iedereen gehaald moet kunnen worden betekent de grens van 39 studiepunten in de praktijk hetzelfde als die van 42 studiepunten. • Als men Statistiek niet haalt dan dient men tenminste zeven (van de acht) andere vakken te halen om aan de grens van 39 studiepunten te voldoen. • Het is niet mogelijk om aan de studiepuntengrens van 39 te voldoen indien men zowel Statistiek niet haalt als beide vaardighedenvakken. • Als men beide vaardighedenvakken niet haalt dan dient men én Statistiek en vijf van de zes overige vakken te halen om aan de grens van 39 studiepunten te voldoen. Conclusies t.a.v. cruciale vaardigheden: • Het is mogelijk met een deficiëntie op schriftelijke vaardigheden toch aan voldoende studiepunten (39 / 42) te komen. Men mag dan echter slechts één ander vak (uitgezonderd Statistiek) missen, waarmee men aan kan geven over voldoende motivatie, inzet en cognitieve capaciteiten te beschikken om uiteindelijk de taaldeficiëntie weg te werken. Bovendien bestaat een groot deel van de tentamens uit open vragen en wordt schrijfvaardigheid tevens beoordeeld bij een essayvraag op het tentamen van twee eerstejaarsvakken. • Het is mogelijk om met een deficiëntie op statistiekvaardigheden toch aan voldoende studiepunten te komen. Men mag dan echter slechts één ander vak missen, waarmee men aan kan geven over voldoende motivatie, inzet en cognitieve capaciteiten te beschikken om uiteindelijk de statistiekdeficiëntie weg te werken. Dit lijkt echter wel moeilijker te liggen als bij taalvaardigheid,

69

•

aangezien statistiekvaardigheden niet in andere eerstejaarsvakken worden getoetst en studenten in de praktijk over een dergelijk vak kunnen struikelen. Het faculteitsbestuur heeft vastgesteld dat een combinatie van een onvoldoende op de wiskunde-/statistiektoets en een onvoldoende voor Statistiek (inclusief herkansing van het vak) tot een negatief studieadvies zal leiden. In de huidige versie van de BSA-notitie is echter niet opgenomen dat dit ook tot een negatief BSA zal leiden. Het is niet mogelijk om met een deficiëntie op cognitieve/probleemoplossende vaardigheden toch aan voldoende studiepunten te komen. Het is echter wel mogelijk om 39 / 42 studiepunten te behalen zonder de juridische vakken (Inleiding, Beginselen strafrecht, Inleiding publiekrecht) en daarmee tot de juridische probleemoplossende vaardigheden. Men mag dan echter geen enkel ander vak missen, waarmee men aan kan geven over voldoende motivatie, inzet en cognitieve capaciteiten te beschikken om de juridische vakken uiteindelijk te behalen.

Waarom 39 studiepunten als minimum stellen voor een positief BSA? • In de praktijk blijkt de grens van 39 en 42 studiepunten niet veel te verschillen ten aanzien van de eisen die aan studenten worden gesteld en in ieder geval niet ten aanzien van de cruciale vaardigheden. • De studentgeleding van de VCO heeft een sterke voorkeur uitgesproken voor 39 studiepunten als grens.

70

Bijlage 11

Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1 Eerste aanzet projectbeschrijving - studiejaar 2007-2008 Vervolgproject van ‘Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie’ Samenvatting In het studiejaar 2006-2007 is een projectgroep (EMP-projectgroep ‘Versterken van de selecterende functie van het eerste jaar’) bezig geweest met het formuleren van maatregelen om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken en is een eerste aanzet gedaan tot implementatie. Zo zijn er eindtermen geformuleerd voor beide eerste jaren en zijn cruciale vaardigheden benoemd, is het curriculum doorgelicht op basis van deze eindtermen en vaardigheden, zijn twee vakken bij Rechtsgeleerdheid opnieuw opgezet en zijn er kleine veranderingen doorgevoerd bij andere vakken, is er gekozen voor een gewijzigde aanpak van studiebegeleiding, zijn er plannen uitgewerkt om meer aandacht te besteden aan taalvaardigheid, is besloten studenten op twee momenten een formeel studieadvies te geven en is de blokkerings- en vervallenregeling aangescherpt. Het project, waarbij ondersteuning werd ontvangen door het Onderwijscentrum VU is formeel afgerond per september 2007. Het afgeronde project geeft aanleiding voor twee vervolgprojecten: 1. Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1 2. Verbeteren van de kwaliteit van het tweede en derde bachelorjaar van alle opleidingen De voorliggende notitie is een uitwerking van het eerste vervolgproject. De projectgroep van het EMP-project zal in het studiejaar 2007-2008 ondersteunende werkzaamheden verrichten om de vastgestelde maatregelen voor het versterken van de selecterende functie te implementeren. Daarnaast zal de projectgroep evalueren of de geplande maatregelen ook het gewenste effect hebben. Dit zal uitmonden in aanbevelingen aan het faculteitsbestuur om eventueel aanvullende maatregelen te nemen of wijzigingen aan te brengen in de gekozen aanpak. Het definitieve projectplan zal in september worden opgesteld. Het tweede vervolgproject zal niet direct van start gaan (zie Aandachtspunten vervolgproject B2/B3). Doelstellingen Met het formuleren van maatregelen om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken wenst het faculteitsbestuur te bereiken dat studenten die niet geschikt zijn voor de gekozen opleiding zo vroeg mogelijk afvallen en dat er een kwalitatief goede groep, gemotiveerde studenten in het tweede jaar overblijft. Uiteindelijk dienen de maatregelen ertoe te leiden dat 70% van de studenten die het eerste jaar behalen binnen vier jaar het bachelordiploma behaalt en 85% binnen zes jaar. Op papier lijken de plannen van de EMP(selectie)-projectgroep 2006-2007 dit doel na te streven. Of de vastgestelde maatregelen echter ook het gewenste effect zullen hebben, staat of valt bij een goede ondersteuning bij de implementatie van de maatregelen. Daarnaast moet de praktijk uitwijzen of de vastgestelde maatregelen ook de meest geëigende maatregelen zijn om het gewenste doel te bereiken. Met het voorliggende project wenst het faculteitsbestuur te bereiken dat: • alle vastgestelde selectiemaatregelen op optimale wijze worden geïmplementeerd, • een grondige evaluatie van de ingevoerde maatregelen uitwijst in hoeverre het beoogde doel wordt bereikt, • een plan wordt opgesteld welke eventuele verdere maatregelen nodig zijn om het gewenste doel te bereiken. Resultaten (nader uit te werken) • een goede begeleidingsstructuur vanuit de projectgroep naar collegadocenten toe • uitwisseling van informatie en aanpak tussen docenten van verschillende afdelingen die met gelijksoortige activiteiten bezig zijn • een goede communicatie van de getroffen maatregelen naar medewerkers en studenten toe

71

• • • • • • • •

evaluatiecriteria op basis waarvan wordt vastgesteld of de getroffen maatregelen het gewenste effect hebben evaluatierapport met effecten van de verschillende maatregelen plan voor het faculteitsbestuur met aanbevelingen voor verdere versterking van de selecterende functie van het eerste jaar extra mogelijkheden voor goede studenten, waaronder een pre-honours class standaard beoordelingsformulieren voor alle vakken waarbij schriftelijke vaardigheden worden beoordeeld (zie EMP-Toetsbeleid) een beoordelingsprotocol bij ieder tentamen (zie EMP-Toetsbeleid) feedback van externen op kwaliteit van toetsing en beoordeling (zie EMP-Toetsbeleid) intervisie bij het opstellen en beoordelen van tentamens (zie zie EMP-Toetsbeleid)

Projectstructuur Projectleider: Wim Huisman (portefeuillehouder onderwijs) Projectmedewerkers: • Hemme Battjes (Staats- en bestuursrecht) • Jan Willem Sap (Internationaal recht en rechtsvergelijking) • Wouter Veraart (Rechtstheorie en rechtsgeschiedenis) • Lieke Coenraad (Privaatrecht) • Bas de Wilde (Strafrecht) • Guillaume Beijers (Criminologie) • Els de Jong (student) • Rob van Bogget (Bureau Onderwijs) • Zwanette Tobi (Bureau Onderwijs, kwaliteitszorg) Planning Looptijd project: september 2007 t/m juli 2008 Uitvoering Aandachtspunten bij implementatie • Studenten dienen een voldoende of onvoldoende te krijgen voor de diagnostische taaltoets. De faculteit zal naar verwachting zelf moeten bepalen waar de grens tussen een voldoende en onvoldoende wordt gelegd. Het is belangrijk hier aandacht aan te besteden, omdat studenten met een onvoldoende voor de taaltoets het dringende advies zullen krijgen om de taalverrijkingscursus van CSL te volgen en sowieso een oranje advies zullen krijgen in januari. • Er zijn 80 plaatsen voor de taalverrijkingscursus van CSL in oktober, maar men heeft aangegeven eventueel een extra groep te willen draaien als daar behoefte aan is. • Ten aanzien van toetsen en beoordelen van vakken kunnen intervisiegroepen worden opgericht, indien gewenst onder begeleiding van een intervisiedeskundige om de kwaliteit van toetsen en beoordelen te verbeteren en daarmee de foutmarge voor een verkeerd studieadvies aan het eind van het jaar te verkleinen. • Indien gewenst docenten van beginselenvakken bij elkaar brengen om ervaringen uit te wisselen over de wijze waarop casusoplossen aangeleerd, geoefend en getoetst wordt. • In september dient de werkgroep Essayvragen voor de tweede keer bij elkaar te komen. De bedoeling van deze bijeenkomst is om op basis van de ingeleverde essayvragen van docenten en beoordelingsformulieren te komen tot een lijst van criteria voor essayvragen en een standaard beoordelingsformulier, dat mogelijk geschikt is voor alle vaardighedenvakken. In deze werkgroep zitten Jan Willem Sap/Marije Smit, Hemme Battjes/Solke Munneke, Bas de Wilde, Harry Dondorp, Olaf Tans, Bas ter Luun, Eline van Staalen van het Taalcentrum VU en Zwanette. In januari/februari kan een bijeenkomst worden belegd voor evaluatie op basis van de eerste ervaringen en bijstelling van de aanpak indien nodig. Indien gewenst kan er aan het eind van het jaar een laatste evaluatiebijeenkomst plaatsvinden. • Er dient nog nagedacht te worden over manieren om goede studenten in het eerste jaar extra te motiveren. In de checklist wordt geopperd deze studenten uit te nodigen voor 72

• • •

afdelingsbijeenkomsten en AIO-lunches. De docentleden van de projectgroep (en de student) kunnen hier een plan voor uitwerken en ermee experimenteren. Alle acties om het BSA in te voeren moeten tijdig worden gepland. Bekeken kan worden hoe de onderwijsvisie van de VU vorm kan krijgen in het eerste jaar. Er dient goed gecommuniceerd te worden met studenten over adviesmomenten, belang van het behalen van zoveel mogelijk vakken, etc. Een eerste aanzet hiertoe is reeds gedaan door de juiste informatie op te nemen in de ‘Wegwijzer eerstejaars’ en door de mentoren goed voor te lichten.

Aandachtspunten bij evaluatie • Alle eerstejaarsvakken worden geëvalueerd met behulp van de standaard evaluatieformulieren. Het is aan te bevelen extra vragen te formuleren (evt. open vragen) om duidelijk te krijgen of studenten op basis van de vakken een duidelijk beeld krijgen van de opleiding en hun geschiktheid ervoor. Bij de vakken die sterk herzien zijn, kunnen specifieke vragen worden gesteld over de nieuwe aspecten. Bij de vakken waar een essayvraag aan het tentamen is toegevoegd, kunnen ook hierover aanvullende vragen worden gesteld (duidelijkheid van beoordelingscriteria, voldoende mee geoefend, duidelijk beeld van de beheersing van taalvaardigheid?). Daarnaast dient het ‘extra onderwijs’ voor goede studenten bij Beginselen Europees recht op een geschikte wijze geëvalueerd te worden. De medewerker kwaliteitszorg zorgt voor de toegevoegde vragen en ontvangt hierbij ondersteuning van de docentleden van de projectgroep. • De docentleden van de projectgroep kunnen met collegadocenten evalueren hoe de veranderingen in de vakken zijn bevallen. Is inderdaad aan alle punten van de checklist voldaan? • Er kan eventueel gedacht worden aan een mogelijkheid om bij de nieuwe vakken (of bij alle eerstejaarsvakken) op Blackboard een discussieforum of survey te openen om studenten tussentijds feedback te laten geven op het vak. • In het eerste semester kan geëvalueerd worden wat de ervaringen van de faculteit zijn met de diagnostische taaltoets en de wiskunde-/statistiektoets. • In het tweede semester kan geëvalueerd worden wat studenten hebben gedaan met de uitslag van de diagnostische taaltoets en wiskunde-/statistiektoets. • De studieadviseurs houden een lijst met veranderingen bij ten aanzien van eerdere jaren (meer/minder vragen en afspraken, etc.) • Nadenken over de mogelijkheid en wenselijkheid om eerstejaars voorafgaand aan inschrijving een motivatiebrief te laten schrijven en aan elke werkgroep Juridische vaardigheden een UHD of hoogleraar toe te voegen die op de achtergrond betrokken is, maar studenten al wel kennis laat maken met onderzoek (suggesties van Jan Willem). • Gedurende het jaar dient de ervaring van studenten met de bijscholingscursussen geëvalueerd te worden. • Aan het eind van het jaar kunnen de studieadviseurs een evaluatierapportje schrijven met betrekking tot de uitvoering van de notitie Studiebegeleiding en komen tot maatregelen ter verbetering. • Aan het eind van het jaar kan in kaart worden gebracht wat er is gebeurd met de kleuren adviezen: hoeveel rode adviezen zijn groen geworden, hoeveel oranje zijn rood/groen geworden, etc. Het zou een optie kunnen zijn om aan het eind van het jaar evaluatiebijeenkomsten te organiseren waarin studenten uitgenodigd worden die op moment 1 een oranje advies hadden om erachter te komen wat ertoe geleid is dat hun advieskleur groen/rood is geworden. • Bij de blokkerings- en vervallenregeling dienen studenten Criminologie in ieder geval het vak Statistiek te halen om door te mogen naar het tweede jaar. Dit is echter geen voorwaarde in de BSA-notitie. Zodra de uitslagen van (de eerste kans) Statistiek bekend zijn, kan een inventarisatie worden gemaakt van de omvang van de groep studenten die waarschijnlijk wel aan de 39 studiepunten zal komen, maar Statistiek mogelijk niet haalt. Op basis van deze inschatting kan het faculteitsbestuur eventueel worden geadviseerd Statistiek als voorwaardelijk vak op te nemen. Let op: bij de blokkeringsregeling is er in het begin van het tweede jaar een derde kans van het vak Statistiek om onnodige studievertraging te voorkomen. Zodra het BSA wordt ingevoerd, wordt de druk op het halen van dit vak in twee kansen veel grotere als dit vak voorwaardelijk is voor een positief advies.

73

•

•

•

Bij de blokkerings- en vervallenregeling dienen studenten 42 studiepunten te behalen om tweedejaarsvakken te mogen volgen. In de BSA-notitie wordt een minimum van 39 studiepunten genoemd. Geëvalueerd kan worden hoeveel studenten wel aan de grens van 39 voldoen, maar niet aan 42 en wat de oorzaken zijn van het niet behalen van 42 studiepunten. Hoewel bij Juridische vaardigheden een cruciale vaardigheid wordt getoetst (schriftelijke vaardigheden) is ervoor gekozen het behalen van dit vak niet als voorwaarde te stellen om door te mogen naar het tweede bachelorjaar. Onderzocht kan worden wat de oorzaken zijn van het niet behalen van Juridische vakken door studenten die wel aan de minimumeis van 39 studiepunten voldoen. Aan het eind van het jaar kan geëvalueerd worden wat het effect is van de aanscherping van de blokkerings- en vervallenregeling en kunnen eventueel aanbevelingen worden gedaan over de wijze waarop het BSA moet worden ingevoerd.

74

Bijlage 12

Versterken van de kwaliteit van B2/B3 Aandachtspunten voor project – startmoment project waarschijnlijk januari 2008 Vervolgproject van ‘Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie’ Samenvatting In april 2006 heeft het faculteitsbestuur de facultaire ‘Strategienotitie’ gepresenteerd, waarin werd aangegeven dat het faculteitsbestuur de komende jaren in wil zetten op kwaliteit. Hiermee werd een start gemaakt bij het eerste jaar. In het studiejaar 2006-2007 is een projectgroep (EMP-projectgroep ‘Versterken van de selecterende functie van het eerste jaar’) bezig geweest met het formuleren van maatregelen om de selecterende functie van het eerste jaar te versterken en is een eerste aanzet gedaan tot implementatie. In een vervolgproject zullen de selectiemaatregelen worden geïmplementeerd en de effectiviteit ervan zal worden geëvalueerd. Het faculteitsbestuur wil daarnaast inzoomen op de kwaliteit van het tweede en derde bachelorjaar van de drie opleidingen, in het licht van de maatregelen die genomen zijn voor het eerste jaar. In september 2007 zullen dus de volgende twee vervolgprojecten worden opgestart: 3. Implementatie en evaluatie selectiemaatregelen B1/BC1 4. Verbeteren van de kwaliteit van het tweede en derde bachelorjaar van alle opleidingen De voorliggende notitie is een uitwerking van het tweede vervolgproject. Een nog samen te stellen projectgroep zal de kwaliteit van het tweede en derde bachelorjaar van de drie opleidingen in kaart gaan brengen en tot aanbevelingen komen aan het faculteitsbestuur om de kwaliteit te verbeteren. Alvorens hiermee gestart kan worden, dient bekend te zijn hoe de masteropleidingen eruit gaan zien. In het studiejaar 2007-2008 zullen de masteropleidingen worden bekeken en zullen naar verwachting nieuwe masteropleidingen worden ontwikkeld. Doelstellingen Naar alle waarschijnlijkheid zal de evaluatie van de maatregelen om de selecterende functie van het eerste bachelorjaar van de drie opleidingen laten zien dat de kwaliteit van studenten in het tweede bachelorjaar zal stijgen. Uiteindelijk dienen de maatregelen ertoe te leiden dat 70% van de studenten die het eerste jaar behalen binnen vier jaar het bachelordiploma behaalt en 85% binnen zes jaar. Om dit te bereiken zal goed gekeken moeten worden naar de opbouw van de verschillende curricula in het licht van de eindtermen van de opleidingen, naar specialisatiemogelijkheden in de bacheloropleidingen ter voorbereiding op de masteropleidingen, mogelijke ontwikkeling van minors, etc. Relevante input vanuit EMP-selectie project (en meer algemeen) • In het studiejaar 2008-2009 wordt het BSA ingevoerd. Na één studiejaar ontvangen studenten het bindende advies om de studie te staken of voort te zetten. In het voorliggende project zullen maatregelen vastgesteld moeten worden om de studievoortgang na het eerste jaar te bewaken en te stimuleren. Gedacht kan worden aan een tweede moment voor een BSA na twee jaar (voor diegenen die het eerste jaar dan nog volledig hebben afgerond) met als nadeel dat studenten dan mogelijk al (heel wat) studiepunten in het tweede (en derde) jaar hebben behaald. Een andere mogelijkheid is de huidige vervallenregeling te handhaven, dus alle behaalde resultaten in het eerste jaar te laten vervallen indien het eerste jaar niet binnen 24 maanden is afgerond. Een nadeel is dat dit veel extra werk voor de examencommissie oplevert. Een derde mogelijkheid is om studenten te blokkeren voor derdejaarstentamens indien het eerste jaar niet volledig is afgerond. • Aandacht voor ‘groene’ (ofwel ‘goede’) studenten. In het eerste jaar kunnen goede studenten iets ‘extra’s’ doen bij Beginselen Europees recht en in het vervolgproject B1/BC1 zal gekeken worden naar meer mogelijkheden voor goede studenten. Het zou wenselijk zijn als er een geheel programma zou zijn voor excellente studenten (honours en pre-honours).

75

•

•

•

•

• •

•

Voor het eerste jaar zijn naast eindtermen ook cruciale vaardigheden benoemd. De studieadviezen in het eerste jaar zijn ook gebaseerd op de beheersing van deze vaardigheden. De eindtermen van de drie bacheloropleidingen liggen al vast (zijn ook nog geactualiseerd). Het zou denkbaar kunnen zijn om voor het tweede bachelorjaar eigen eindtermen te formuleren. En wat kan de rol van de cruciale vaardigheden zijn in het tweede en derde bachelorjaar? Zijn deze überhaupt gelijk aan die in het eerste jaar? Komen de cruciale vaardigheden voldoende terug in het gehele curriculum? Krijgen studenten na het eerste jaar nog meer studieadviezen gebaseerd op de beheersing van de cruciale vaardigheden? Voor het eerste jaar is gesteld dat alle vakken aan een aantal eisen dienen te voldoen (deze zijn opgenomen in de checklist voor eerstejaarsvakken): individuele toetsing; geen groepsbeoordelingen en geen take-home tentamens, verplicht gebruik van een beoordelingsprotocol bij het nakijken van tentamens, bij minimaal twee vakken een essayvraag volgens een bepaalde opzet, waarbij het antwoord mede wordt beoordeeld op taalvaardigheid met behulp van een ontwikkeld beoordelingsformulier, modeluitwerkingen van tentamenvragen voor de nabespreking op Blackboard, nabespreking als leermoment en responsiecollege twee weken voor het hertentamen. Al deze eisen zouden ook aan vakken van het tweede en derde bachelorjaar gesteld kunnen worden. standaard beoordelingsformulieren voor alle vakken waarbij schriftelijke vaardigheden worden beoordeeld (zie EMP-Toetsbeleid). In de hele bacheloropleiding kan eenzelfde formulier worden gebruikt. Zie ook het werk van de essayvragenwerkgroep. Binnen EMP-Toetsbeleid was het de bedoeling de examencommissie een belangrijke rol te geven in de kwaliteitszorg rondom toetsing. Wat is de stand van zaken? Volgens bepaald beleid zouden alle tentamens vooraf bekeken kunnen worden door een toetsexpert, zou de faculteit feedback kunnen vragen op beoordelingsprotocollen en wijze van beoordelen. Het zou ook een idee kunnen zijn om een intervisiestructuur op te zetten voor het opstellen en beoordelen van tentamens (hier kan ook een link worden gelegd met EMP-Professionalisering). Uitwerking van de onderwijsvisie Werkgroepen en werkcolleges zijn reeds verplicht gesteld, maar het is niet precies bekend wie zich hieraan houdt. Voor het eerste jaar is dit goed in kaart gebracht. Voor het tweede en derde jaar minder. Aandacht voor een duidelijke leerlijn in de vaardighedenvakken ten opzichte van de vaardighedenvakken in het eerste jaar. Met name de voorsorteervakken behoeven aandacht. In het verleden heeft Bureau Onderwijs meerdere keren een inventarisatie gemaakt van de stand van zaken van schriftelijke vaardigheden bij deze vakken. Interessant materiaal!

76

EMP-project Versterken van de selecterende functie van het eerste bachelorjaar Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht en Criminologie

Recommend Documents