Een overzicht van duurzame rekentools. Ir. Ragna Clocquet Sr. adviseur duurzaam bouwen en energie

Een overzicht van duurzame rekentools Ir. Ragna Clocquet

Sr. adviseur duurzaam bouwen en energie

Introductie Royal HaskoningDHV

+

Introductie Royal HaskoningDHV Environmental

Mechanical

Geotechnical

Coastal

Electrical

Structural

Economics

Legal Architecture

Hydraulics

Civil

Marine

Health and Safety

• 8.000 werknemers • > 100 kantoren > 35 landen wereldwijd

Introductie duurzaam bouwen Visie op Duurzaamheid ‘Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoefte van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun behoefte te voorzien in gevaar te brengen.” – Gro Harlem Brundtland, 1987 Vertaald naar gebouwen Elimineren van negatieve impact nu én in de toekomst, gedurende de gehele levenscyclus (realisatie, gebruik, renovatie, sloop/hergebruik) van het vastgoed op mens en milieu.  vervuiling/afval (bodem, water, lucht)  het uitputten van grondstoffen  nadelige effecten op mens en omgeving.

Onderwerpen Duurzaam bouwen     

Energie Materialen Afval Water Binnenmilieu / gezondheid (geluid, thermisch, comfort, licht)

 Gebruikskwaliteit  Toekomstwaarde  Landgebruik en ecologie / omgeving  Mobiliteit  Management

Ontwikkeling rekentools

+ + + +

=?

Manier om te kwantificeren Om appels met peren te kunnen vergelijken en duurzaamheidambities te kunnen kwantificeren zijn diverse beoordelingsmethoden ontwikkeld

Veel rekentools EPA

Welke kiest u?

Aandachtspunten voor keuze tool 1) Inhoud    

Bereik / duurzaamheidthema's Schaalniveau’s Gebouwtypen Fase project (ambitieformulering, ontwerp, uitvoering, gebruik/exploitatie)  Checklists, berekening, beide?

2) Proces      

Doel + ambitie  keuze tool Representativiteit / bekendheid, Nationaal of internationaal Aansluiting op (Nederlandse) wetgeving Impact op project (kosten, tijd, proces) Doelgroep gebruik, gebruiksvriendelijkheid Betrouwbaarheid/ onafhankelijkheid (b.v. certificering)

Overzicht rekentools

1. Gebouw

2. Energie

3. Materialen 4. Installaties

5. Constructies 6. GWW 7. Gebieden

Voorbeelden rekentools Onderwerp

Gangbare rekentools NL

1. Gebouw

BREEAM, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw

2. Energie

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPA, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen

LCA, MPG, C2C

4. Installaties

Eco Instal

5. Constructies

BHH model

6. GWW

Dubocalc

7. Gebieden

Breeam NL gebieden,Greencalc, GPR Stedebouw

Bereik rekentools gebouw en energie C

Nederlands

Bestaande bouw Nieuwbouw

Berekening / checklist

Biedt ruimte voor innovatie / nieuwe maatregelen

Internationaal

Nieuwbouw + renovatie

Certificering

EPA C

Berekening

EPG

Berekening

EMG

Berekening

PHPP

Berekening Berekening

GreenCalc+ GPR Gebouw

Berekening + checklist

BREEAM (UK -> NL)

LEED (USA) Energie

Milieu

Comfort / Omgeving Gezondheid

C

Checklist + berekeningen

C

Checklist + berekeningen

Management

Toelichting rekentools 1. Gebouw: Breeam, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw 2. Energie:

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen: LCA, MPG, C2C

4. Installaties: Eco Instal 5. Constructies: BHH model

6. GWW: Dubocalc 7. Gebieden: Breeam NL gebieden, greencalc, GPR Stedebouw

1. Rekentools gebouwen Gebouw

Kenmerken

1.1 BREEM 1.2 LEED

Certificaat Uitgebreid Gecertificeerde adviseurs Duur Tijdsintensief

1.3 Greencalc+ 1.4 GPR Gebouw

Géén certificaat Beperkte omvang NL tools Géén gecertificeerde adviseurs Relatief snel en goedkoop

1. Gebouw: BREEAM - LEED BREEAM + LEED 

Veel duurzaamheidsthema’s



Certificaat



Gecertificeerde adviseurs nodig



Duur (assessment + begeleiding + certificering)



Assessment/certificering: € 3.000 - € 14.000 (sterk indicatief)



+ kosten expert en adviseurs: sterk afhankelijk van proces en ambities (vaak > € 50.000)



Tijdsintensief

1.1 BREEAM   

  



BRE Environmental Assessment Method Puntensysteem: maatregelenlijst en berekeningen Gehele ontwikkeltraject, incl. uitvoering en ingebruikname NL: aangepast aan NL wetgeving: flexibel Eisen verschillen per land (Very good hier = Excellent in ander land) Expert (opgeleid door DGBC) als coördinator en lid ontwerpteam zorgt voor bewijslastverzameling Assessor stelt rapport op en stuurt aan BRE/ DGBC (NL: online tool)

1.1 BREEAM Duurzaamheidsthema’s 1. Management 2. Energie 3. Water 4. Landgebruik & Ecology 5. Gezondheid 6. Transport 7. Materialen 8. Afval 9. Vervuiling

Voorbeeld: TransPort Building, Schiphol 

Ambities Corporate Responsibility Schiphol: exploitant duurzame luchthavens.



TransPort kantoorgebouw 12.850 m2



Ontwerp en realisatie BREEAM Very Good én LEED Platinum



100% verhuurd aan transavia.com en Martinair.

1.2 LEED



Leadership in Energy and Environmental Design



Puntensysteem gebaseerd op maatregelenlijst en berekeningen



Toepassing gedurende gehele ontwikkeltraject, incl. uitvoering en ingebruikname



Nieuwbouw, bestaande bouw en exploitatie



Focus Amerika en Azie

1.2 LEED Duurzaamheidsthema’s 

Sustainable Sites (26/110)



Water Efficiency (10/110)



Energy & Atmosphere (35/110)



Materials & Resources (14/110)



Indoor Environmental Quality (15/110)



(Innovation & Design Process (10/110))



Certified (40-49/110)



Silver (50-59/110)



Gold (60-79/110)



Platinum (80-110/110)

Sustainable sites

1.2 LEED 

Onafhankelijke beoordeling/ certificering



Certificaat na ingebruikname



Eisen wereldwijd vrij uniform, weinig flexibel, sluit niet aan op NL wetgeving





Assessment/ begeleiding: ca. €52.500 (o.b.v. geraadpleegde studies, maar sterk situatieafhankelijk) Certificering: ca. € 2.000 - € 16.000 (indicatief)

Voorbeeld: DSM China Campus, Shanghai 

Grootschalige nieuwbouw: de DSM China Campus, Shanghai



NL bedrijf, multinational ook in Azië



Drie gebouwen, oppervlakte ca. 19.000 m2 bvo:



Corperate social responsability beleid doorvertaald naar LEED



LEED Gold-certificate

GPR Gebouw – Greencalc+ GPR Gebouw + Greencalc+ 

Meerdere duurzaamheidsthema’s



NL tools



Géén certificaat



Géén gecertificeerde adviseurs nodig



Relatief snel en goedkoop

1.3 GPR Gebouw

• Gemeentelijke Praktijk Richtlijn • Woningen + Utiliteitsbouw en ‘specials’ (station- en sportgebouwen en zwembaden) • Nieuwbouw + bestaande bouw • Met name ambitie- en ontwerpfase, ook realisatie • Check uitvoering en achteraf mogelijk, niet vereist • Voor ontwerpende partijen effect van maatregelen inzichtelijk • Maatregelen en berekeningen vormen samen score • Eenvoudig en breed, berekent ook MPG (versie 4.2)

1.3 GPR Gebouw, duurzaamheidsthema’s

Milieubelasting

Plankwaliteit

1.3 GPR Gebouw: eindresultaat GPR-modules Energie Milieu Gezondheid Gebruikskwaliteit Toekomstwaarde Project: Datum:

Ambitie Goed Wat extra Goed Voldoende Uitmuntend

test 1/19/2009 12:54:31 PM

Prestatie-eis 8 7,5 8 6 9

Opdrachtgever: Gebouw:

Score van 6.0 = Nieuwbouw Bouwbesluit

voorbeeld Kantoorgebouw test

Thema’s

ambitie score

Energiezuinig gebouw

Score t.o.v. ambitie

Slecht binnenklimaat

Ambitie score Realisatie score Energie

CO2-emissie (kg/m2) per jaar Door energiegebruik Door materiaalgebruik

Milieu

Referentiewaarde 21,5 7,4

Gezondheid

Score 0 8,8

Gebruikskwaliteit Toekomstwaarde CO2-emissiereductie (t.o.v. referentiewaarde)

100% -20%

1.3 GPR Gebouw

     





Sluit aan op NL-wetgeving & valt onder Duurzaam Inkopen (5x7) GPR versie 4.2, Gebruik via internet, samenwerking mogelijk Licentie ~ € 1.000 - € 3.500, advisering: situatieafhankelijk Relatief eenvoudig berekening uit te voeren in beperkte tijd Goed communicatiemiddel Geen onafhankelijke certificering, kwaliteit berekening afhankelijk rekenaar, evt. check door GPR Gebouw expert Bij aanscherping eisen uit Bouwbesluit, GPR-score voor en na aanscherping niet meer vergelijkbaar. Pre assessment BREEAM-NL, materialen-module BREEAM-NL

Voorbeeld: nieuwbouw MFA Veldhoven 

Hoge duurzaamheidsambitie: GPR score 8,4, EPC -50%, binnenklimaat Frisse Scholen klasse A

Maatregelen: 

ventilatie CO2 gestuurd



LTV en HTK



warmtepompen en WKO installatie



hoogwaardig geluidwerende gevel (lesgeven en buitenspelen)



Daglichttoetreding geoptimaliseerd.



Zon- en lichtwering



Kunstverlichting aangepast op daglicht



GBS met energiemonitor in de centrale hal



Sedumdak en zonneboiler t.b.v. het kinderdagverblijf.

1.4 Greencalc+    

    

*

Woningen en utiliteitsbouw Nieuwbouw en bestaande bouw, geen exploitatie Wijk, Gebouw en detail niveau Met name ontwerpfase - Check uitvoering en achteraf mogelijk, niet vereist Voor ontwerpende partijen effect van maatregelen inzichtelijk Berekening op basis van een integrale levenscyclusanalyse Gedetailleerd en kwantitatief, sterke materialenmodule (LCA) Puntensysteem op basis van berekeningen Milieukosten* i.r.t. referentiegebouw 1990 (=100 punten) milieukosten zijn de verborgen toekomstige maatschappelijke kosten die samenhangen met het herstel, de bestrijding en de preventie van milieueffecten

1.4 Greencalc+ Duurzaamheidsthema’s 1. Materiaal 2. Energie 3. Water 4. Mobiliteit (wijkniveau)

Resultaat berekening  Milieu-index (milieukosten t.o.v. referentie 1990)  Onafhankelijk van het gedrag van de gebruiker  Duurzaamheid pand vergelijken met standaard gebouw uit 1990.  Standaard refererentiegebouw uit 1990 heeft MIG 100.  Boven MIG 100 = duurzamer

1.4 Greencalc+



  



 

Sluit aan op NL-wetgeving & valt onder Duurzaam Inkopen (200) Softwareprogramma (niet web-based) Licentie: € 3.500 - € 5.500, advisering: situatieafhankelijk Geen onafhankelijke certificering, kwaliteit berekening afhankelijk rekenaar Berekening relatief complex, veel data vereist en/of inhoudelijke kennis nodig GreenCalc-score niet afhankelijk van verscherpte eisen wetgeving Bruikbaar voor materialen-module BREEAM-NL

Voorbeeld GPR Gebouw Sterrencollege 

Mecanoo Architecten , 11.000 m2



Gebruikskwaliteit 9,1 aandacht toegankelijkheid (8,7), functionaliteit (8,2), technische kwaliteit (10,0) en sociale veiligheid (9,4)



Toekomstwaarde 8,6: toekomstige voorzieningen (9,2), flexibiliteit (7,9) en belevingswaarde (8,8)

Toelichting rekentools 1. Gebouw: Breeam, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw 2. Energie:

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen: LCA, MPG, C2C

4. Installaties: Eco Instal 5. Constructies: BHH model

6. GWW: Dubocalc 7. Gebieden: Breeam NL gebieden, C2C, greencalc, GPR Stedebouw

2. Energie: EPBD, EPC, EPG, EMG, EPA 

Allemaal energie



EPBD: Energie Performance of Buildings Directive



EPC: Energieprestatie coëfficiënt = eis Bouwbesluit



EPG: bepalingsmethode Energie Prestatie Gebouwen: W+U, NEN 7120



EMG: Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau



EPA: Energie Prestatie Advies

2.1 EPG, EMG 

EPG: bepalingsmethode Energie Prestatie Gebouwen: NEN 7120



EMG: Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau, NVN 7215 (tijdelijk gratis rekentool)



EPG + EMG = EPC

Verschillende software tools EPG:



ENORM



Vabi Elements EPG



Uniec



Twee Snoeken



Bink EPG



GPR Bouwbesluit (in ontwikkeling)

2.2 EPBD, EPA 

EPBD: Energie Performance of Buildings Directive



Energielabel bestaande bouw, EPA



Energielabel nieuwbouw: verworpen nov. 2012, voorlopig vrijwillige invoering Lente-akkoord

2.3 EPG&Kosten EPG&Kosten: 

Gratis + eenvoudig, snel resultaten

2.4 PHPP PassiefHuis ProjectenrekenPakket Passiefhuizen/zeer energiezuinige gebouwen Gebaseerd op Europese normen

Expert inschakelen

Voorbeeld Passiefhuis Kroeven 

Passiefhuizen



Nieuwbouw, EPC eis Bouwbesluit



PHPP berekeningen

Toelichting rekentools 1. Gebouw: Breeam, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw 2. Energie:

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen: LCA, MPG, C2C

4. Installaties: Eco Instal 5. Constructies: BHH model

6. GWW: Dubocalc 7. Gebieden: Breeam NL gebieden, C2C, greencalc, GPR Stedebouw

3.1 LCA



LCA: levenscyclusanalyse



Invloed van producten en menselijke activiteiten op het milieu



Alle fasen in de levensloop: van winning grondstoffen, productie, (her)gebruik tot en met afvalverwerking inclusief transport



Resultaat is milieuprofiel.

3.2 MPG MPG: Milieu Prestatie Gebouw 

Bouwbesluit: uitvoeren milieuprestatieberekening



Bepalingsmethode MPG gaat uit van levenscyclusanalyse (LCA)



Inzicht in duurzaamheidsgehalte toegepaste materialen



Afwegingen duurzaamheid materialen intern en naar opdrachtgever beter bespreekbaar.



Mogelijkheid om in ontwerpproces verschillende oplossingen en materialen uitproberen: ontwerpvoorstellen met een onderbouwd lage milieubelasting.



DGBC heeft freeware beschikbaar gesteld voor deze berekening. Deze freeware is gebaseerd op greencalc.

3.2 Tools voor MPG berekening 

A: MRPI MPG-software (Milieurelevante Productinformatie), freetool ontwikkeld door bouwtoelevering, eenvoudig. Tevens uitgebreide MRPI informatie, resultaten cf. bouwbesluit



B. DGBC materialentool, gebaseerd op materialenberekening Greencalc+ Software programma om milieuprestatieberekening van gebouwen of GWW werken te berekenen. Freeware.





C. GPR Bouwbesluit maakt gebruik van bepalingsmethode ‘Milieuprestaties Gebouwen en GWW-werken’ en Nationale Milieudatabase van Stichting Bouwkwaliteit (SBK). GPR Bouwbesluit is module van GPR Gebouw en is ook los verkrijgbaar. Op termijn geschikt voor EPG. D. EcoQuaestor, ontwikkeld door samenwerkingsverband van onafhankelijke bouwkostenbureaus, programma maakt gebruik van de SBK Bepalingsmethode Milieuprestatie gebouwen en GWW-werken. Gratis MC Excel rekenblad voor berekening bouwkosten en milieulasten en kan MPG maken op basis van een BIM.

3.3 C2C Tools 

C2C tool Woningenbouw xx en C2C tool Bedrijventerreinen xx C2Clabxx heeft twee tools ontwikkeld die de cradle to Cradle ambities voor de ontwikkeling van (woon)gebouwen en bedrijventerreinen kunnen toetsen,



C2C Material assessment, EPEA



Identificeren van producten en materialen



Giftige materialen elimineren en vervangen

Toelichting rekentools 1. Gebouw: Breeam, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw 2. Energie:

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen: LCC, MPG, C2C

4. Installaties: Eco Instal 5. Constructies: BHH model

6. GWW: Dubocalc 7. Gebieden: Breeam NL gebieden, C2C, greencalc, GPR Stedebouw

4/5: Installaties en constructies 4. Installaties: Eco-Instal 

Nog in ontwikkeling



Wordt ontwikkeld door TNO en Stichting ISSO



Milieuprestaties van installaties in woning- en utiliteitsbouw



Aan de hand van gebouwkenmerken en gekozen installatieconcept

5. Constructie: BHH-model voor gebouwen, v.a. 1 maart 2013 

Model Bepaling Hoeveelheden Hoofddraagconstructie (model BHH)



Bepaalt materiaalhoeveelheden voor draagconstructie



Milieuscore wordt bepaald met duurzaamheidsinstrumenten, zoals GreenCalc+, BREEAM en GPR Gebouw



De rekenregels vrij te gebruiken en geïntegreerd in GPR Gebouw.

6: GWW: DuboCalc 6: DuboCalc 

Duurzaamheidsprestatie van een GWW-werk



Ontwikkeld door Rijkswaterstaat tbv duurzaam inkopen



Maakt gebruik van de Nationale Milieudatabase, LCA gegevens



Alle milieu-effecten van winning tot sloop en energieverbruik



Één getal, de Milieu Kosten Indicator waarde (MKI-waarde)



Hoe lager de MKI-waarde des te lager de milieubelasting

In ontwikkeling: BREEAM-NL Infra. Beoordeling duurzaamheidprestatie van infrastructurele projecten.

Toelichting rekentools 1. Gebouw: Breeam, LEED, Greencalc+, GPR Gebouw 2. Energie:

EPBD, EPC, EPG, EMG, EPG&Kosten, PHPP

3. Materialen: LCA, MPG, C2C

4. Installaties: Eco Instal 5. Constructies: BHH model

6. GWW: Dubocalc 7. Gebieden: Breeam NL gebieden, C2C, Greencalc, GPR Stedebouw

7. Gebieden A.

BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling beoordeelt op: ‘bronnen’, ‘ruimtelijke’, ‘ontwikkeling’, ‘gebiedsklimaat’, ‘welzijn’, ‘management’ en ‘synergie’

B.

C2C tool Bedrijventerreinen is bedoeld om partijen op verschillende niveaus, gemeente (macro), parkmanagement (meso) en ondernemers (micro), aan te sporen ambities vast te stellen. Thema’s zijn: lucht, water, bodem, energie, openbare ruimte, flora&fauna, welzijn en materialen. De tool geeft een indicatie van C2C gehalte van bedrijventerrein.

C.

Greencalc+ is een instrument waarmee de duurzaamheid van een gebouw of wijk in kaart kan worden gebracht.

D.

GPR Stedenbouw biedt inzicht in duurzaamheid van gebiedsontwikkeling en sluit aan op GPR Gebouw. Belangrijkste thema’s: energie, ruimte & voorraden, welzijn & gezondheid, gebruikswaarde en toekomstwaarde. GPR Stedenbouw meet effecten van keuzes op duurzaamheid tijdens proces, niet alleen achteraf. Ook geschikt om duurzaamheidsambities in de initiatieffase te formuleren en de voortgang tijdens het planvormingsproces bij te houden.

.

Conclusie



De keuze voor een instrument is vaak een strategische en praktische keuze



Geen enkel instrument is zaligmakend



Eenvoudige/ goedkopere maatlatten zijn niet “onafhankelijk”



 

Rekentools op basis van certificering zijn sterker maatregel-gericht, beslaan meer fasen, kosten meer geld en tijd Rekentools worden steeds meer op elkaar “gekalibreerd” Rekentools vervullen verschillende functies, en concurreren niet perse met elkaar

Bedankt voor uw aandacht

Meer informatie: [email protected]