Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel
THERMISCH, VISUEEL EN AKOESTISCH
COMFORT
: PROBLEMATIEK EN UITDAGINGEN Isabelle BRUYERE MATRIciel sa
Doelstellingen van de presentatie
●
De verschillende aspecten van het akoestisch, visueel en thermisch comfort definiëren
●
Een overzicht geven van de belangrijke parameters van het architecturaal of technisch ontwerp die het comfort beïnvloeden
●
Acties voorstellen voor een samengaan van ●
energie- en milieuprestaties
●
en comfort.
2
Comfort: Uitdaging We brengen bijna 80% van de tijd binnen door! ● Thuis,
op kantoor, in de winkel, …
Naast de intrinsieke doelstelling van comfort, is er ook een economische doelstelling: ●Productiviteit op het werk ●Beperking van absenteïsme ●Stabiliteit van de huurders 3
Plan van de uiteenzetting 1. Het akoestisch comfort 1.1 Geluidsniveaus, comfort en gezondheid 1.2 Aandachtspunten voor een goede akoestiek
2. Het thermisch comfort 2.1 Parameters die het thermisch comfort beïnvloeden 2.2 Aandachtspunten voor comfort in de winter 2.3 Aandachtspunten voor comfort in de zomer
3. Het visueel comfort 3.1 Representatieve waarden van visueel comfort
3.2 Aandachtspunten voor een goed visueel comfort
4
1. Akoestisch comfort: Bronnen van hinder in Brussels Hoofdstedelijk Gewest Multi-blootstelling 2006
Structurele geluidshinder
1.885 km wegen
215 km tramsporen en 65 km treinsporen
40 km metrosporen
Luchthaven op 11 km van het centrum
Geluidshinder van inrichtingen
Buurtlawaai
2.000 economische activiteiten: ventilatie, bouwterreinen, concertzaal, sportzaal, horeca, discotheek
1 miljoen inwoners 400.000 pendelaars School, sirenes, alarmen, kermissen, markten, enz.
5 Afbeeldingen – Bron BIM.
1.1 Geluidscomfort: Referentiewaarden GEMIDDELDE GELUIDSERVARING
Zeer luid
GELUIDSNIVEAU
GELUIDSOMGEVING
GESPREK
Autoweg, bouwwerf, … Moeilijk
Luid
Weg met druk verkeer, grote laan, … Luid praten
Matig stadslawaai
Relatief rustig
Rustig achtergrondgeluid
Zeer rustig
Stilte
Stadscentrum, winkelstraat, …
Residentiële wijk, verbindingsweg, …
Praten met normale stem
Binnenplaats, platteland
Nachtgeluid in een landelijke omgeving
Fluisteren
Woestijn Afbeelding – Bron BIM.
1.1 Geluidscomfort: Referentiewaarden Referenties
WGO Buiten de woningen
Plan voor de preventie en bestrijding van het lawaai in het BHG
Indicatoren
Waarden - dB(A)
Dag (LAeq, T=16h) Ernstige hinder
55
Nacht (LAeq, T=8h)
45 40 (2009)
Dag (LAeq, T=12h)
65
Nacht (LAeq, T=8h)
60
Vliegtuigenbesluit + Overeenkomsten met de NMBS (24/01/2001) en de MIVB (Tram en metro 25/06/2004)
Afbeelding - Bron BIM.
1.1. Lawaai - Impact op de gezondheid
Aantasting van het begripsvermogen Slapeloosheid Auditieve effecten
LAWAAI
Stress
Invloed op de prestaties Bron: BIM
Hart- en vaatziekten
1.2 Zorgen voor akoestisch comfort: welke strategie? ●
Hiërarchie actiebeginselen Vermindering
aan de bron Vermindering bij de verspreiding Isolatie
Verspreiding
Emissie
Immissie Afbeelding - Bron BIM.
9
1.2: Het geluid verminderen aan de bron Architecturale inrichting Oplossingen voor het geluid van installaties: plaats van de luidruchtige uitrustingen
Stookruimte
Slaapkamer
Stookruimte
Slaapkamers
Stookruimte Slaapkamer
Woonkamer
Stookruimte
Woonkamer
Slaapkamer
Afbeelding – Bron WTCB
Figuur 28 – Verbetering van de geluidsisolatie door de contactoppervlakte met de stookruimte te verkleinen
Figuur 29 – Verbetering van de geluidsisolatie door de oppervlakte van de ruimte naast de stookruimte te vergroten
10
1.2 Isolatie tegen luchtgeluiden Groot verschil tussen thermische isolatie en geluidsisolatie THERMISCH
AKOESTISCH De isolatie gebeurt door de massa van de wand of door optimalisering van het dubbelewandeffect.
11 Afbeeldingen - Bron WTCB
1.2 Isolatie tegen luchtgeluiden Akoestische verzwakkingsindex van de wanden Rw: twee grote isolatieprincipes 2.
Massieve wanden: enkele of dubbele muur met contacten tussen de muren
14 cm spouwen: Rw = 54 dB
Dubbele muren: dubbele muur zonder contacten
50
45
40
30
25
2 x 14 cm ontkoppelde spouwen:
20
Rw = 84 dB!!
R [dB]
Rw = 58 dB
35
15
Séparation complète Volledige scheidng
10
Contacts ponctuels Plaatselijke contacten
3,15k
2k
2,5k
1,6k
1k
800
630
400
315
250
200
160
1,25k
m1
125
0
500
In verband geplaatst Liaisonnés
5
d
m1
m2
fbeeldingen - Bron WTCB
2 x 14 cm in verband geplaatste spouwen:
100
1.
1.2 Voortplanting van luchtgeluiden in gebouwen: laterale transmissie
D
F
d
f
D
d
Voor doorgedreven isolaties: Pour hautes isolations :
Niet onbelangrijke TL non négligeables ZT
F
f
13 Afbeeldingen - Bron WTCB
1.2 Tempering van contactgeluiden: zwevende dekvloeren Anti-trillingsvoeg! dekvloer Anti-trillingsprod.
Afwerkingslaag
Dragende vloer ΔLw zo hoog mogelijk! Afbeelding – Bron WTCB
1.2 Beheer van het geluid van de uitrustingen Af te raden plaatsing (sterke uitstraling geluid)
Type van wand
Aanbevolen plaatsing (zwakke uitstraling geluid)
Elastische draagsteunen Voegen Wand
Wand
Zwak
Sterk
15 Afbeeldingen - Bron WTCB
1.2 Beheer van het geluid van de uitrustingen
16 Afbeeldingen - Bron WTCB
2. Het thermisch comfort Definitie ●
Thermisch comfort wordt gedefinieerd als "een staat van tevredenheid van het lichaam tegenover de thermische omgeving".
17
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN Bron: Energie+
●
metabolisme: productie van warmte binnen het
Zittend
menselijk lichaam Licht werk
●
kleding: thermische weerstand tussen huid en omgeving
●
omgevingstemperatuur van de lucht
●
temperatuur van de wanden
●
relatieve vochtigheid
●
luchtsnelheid 18
2.1 METING VAN THERMISCH COMFORT Norm NBN EN 15251 definieert de comfortcategorieën Tabel A.2 – Voorbeelden van aanbevolen basistemperaturen binnen voor het ontwerp van gebouwen en verwarmings-, ventilatie- en klimaatregelingsystemen Operatieve temperatuur °C
Type gebouw of ruimte
Categorie
Minimum voor de verwarming (winterseizoen), ~ 1,0 clo
Maximum voor de koeling (zomerseizoen) ~ 0,5 clo
Woninggebouwen: woonkamers (slaapkamers, living, keuken, enz. Sedentair ~ 1,2 met
Woninggebouwen: andere ruimten (bergruimte, gangen, enz.) Rechtstaand – stappen ~ 1,6 met
●
Categorieën:
(PPD : Predicted Percentage of Dissatisfied)
23
2.1. PARAMETERS DIE HET THERMISCH COMFORT BEÏNVLOEDEN Bovenop de invloed van de fysieke parameters, volgens het aanpassingsvermogen: Aanpassing van het individu aan het klimaat: ●
●
Fysiologisch: wijziging op enkele dagen tijd van de reactie van het lichaam op eenzelfde omgeving. ►
In de winter, temperatuur van de huid of metabolisch niveau.
►
In de zomer, zweetvermogen, daling van het hartritme.
Gedrag ►
Bewuste of onbewuste reactie op een situatie die men gewaarwordt: Kleding, dranken, verplaatsing, wijziging uurschema (siësta)
●
Psychologisch ►
Intolerantie voor verschillen als de bewoner geen controle heeft.
►
Belangrijke anticipatie. Een verrassingseffect wordt slechter verdragen dan een aangekondigde wijziging.
13
2.1 METING VAN THERMISCH COMFORT
In lokalen zonder klimaatregeling
Limite_sup cat cat III catIIIIII Limite_sup Bovengrens
Température opérative Operatieve temperatuur
●
35°C35°C
Température opérative
Huidige norm (NBN EN 15251)
30°C30°C
Limite_sup cat cat II catIIII Limite_sup Bovengrens
25°C25°C
Limite_sup cat cat I catI I Limite_sup Bovengrens
20°C20°C
Limite_inf cat Icat Limite_inf cat I Ondergrens
15°C15°C
Limite_inf cat IIcat Limite_inf catIII Ondergrens
-15°C -10°C -5°C-5°C0°C 0°C5°C 5°C 10°C10°C 15°C15°C 20°C20°C 25°C25°C 30°C30°C -15°C -10°C Température de référence Referentietemperatuur Température de référence
●
Deze bereiken zijn bruikbaar indien
Limite_inf cat IIIcat Limite_inf catIIIII Ondergrens
Bron: Guide Duurzame Gebouwen - G_WEL02 - Het thermisch comfort verzekeren , Leefmilieu Brussel 2013
►de vensters gemakkelijk open kunnen naar buiten ►de open stand van de vensters kan worden aangepast door de bewoners. ►geen enkele klimaatregeling in werking is. ►er kunnen andere lage-energiemethodes bestaan voor een individuele controle van de kamertemperatuur(ventilators, luiken, ventilatie 's nachts, enz.) ►het bewijs van de naleving ervan impliceert een dynamische simulatie of een monitoring
21
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER ●
Koude wand ► Isolatie bij renovatie ► Keuze van het type beglazing We definiëren een temperatuur die aangenaam aanvoelt (ook wel "operatieve temperatuur" of "droog resulterende temperatuur" genoemd):
Operatieve T° = (T°lucht + T°wanden) / 2 voor zover de luchtsnelheid niet groter is dan 0,2 m/s.
Bron: Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche ENE02 - EEN WARMTESTRATEGIE ONTWIKKELEN – Leefmilieu Brussel
16
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER ●
Snelheid en luchttemperatuur ►
Keuze van de ventilatieopeningen
►
Verwarming op lucht in passief of ZLE-gebouwen?
17 Bron: Energie +
2.2 THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE WINTER Relatieve luchtvochtigheid ●
comfortzones op het vlak van relatieve vochtigheid: ►
40 tot 60% voor een optimaal comfort,
►
30 tot 70% voor een goed comfort
Bron: Praktische Gids voor Duurzaam Bouwen Fiche CSS13 – THERMISCH COMFORT OPNIEUW DEFINIËREN – Leefmilieu Brussel
9
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER In te voeren maatregelen ●
●
●
De zonnewinsten beperken ►
Beglaasde oppervlakte
►
Keuze van de beglazing
►
Zonwering
De interne winsten beperken ►
Kunstmatige verlichting
►
burotica
Zorgen voor natuurlijke koeling ►
Natuurlijke ventilatie
►
Geothermische energie
21
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken Vaste buitenzonwering ►
PRO: › Goede zonwerende eigenschappen
› Gratis zonnewinsten mogelijk maken in de winter › Geen of weinig onderhoud, Lange levensduur
› Relatief kleine investeringskosten indien geïntegreerd in architectuur ►
CONTRA: › Alleen mogelijk op de zuidgevel › Weinig of niet flexibel/regelbaar › Geen wering van diffuse straling
●
Vuistregel: horizontale diepte overstek = 0,7*raamhoogte Bron: Energie +
26
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken Mobiele buitenzonwering ●
Toepassing op de zuid-, oost- en westgevels
●
Zonnegordijnen - Typische waarden: › g = 0,07…0,40
› Lichttransmissie = 0,07 ... 0,40 ●
Oriënteerbare en mobiele, gemotoriseerde lamellen ►
Typische waarden: › Factor g = 0,15 › Lichttransmissie = 0,5
●
Contra ►
beheer
►
kosten
►
Essentiële bescherming tegen wind
►
Onderhoud (motoren, bladen)
Bron: Gids Duurzame Gebouwen - G_WEL02 – 27 Het thermisch comfort verzekeren, Leefmilieu Brussel 2013
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken
Zonwering tegen oververhitting thermisch comfort Zonwering aan de buitenkant
Zonwering tegen verblinding visueel comfort Zonwering aan de buiten- of binnenkant Bron: Cenergie 28
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - Zonnewinsten beperken Beglazing met zoncontrole Zonwerende beglazing
Spectraal selectieve beglazing
G
0,10...0,45
0,17…0,43
TL
0,10…0,45
0,30…0,70
►
PRO: › Goedkoop › Lange levensduur, geen onderhoud
› Vrij zicht naar buiten › Ook mogelijk voor renovaties: zonwerende folie ►
CONTRA: › Spiegeleffect kan als storend ervaren worden › Minder warmtewinsten tijdens de winter › Natuurlijk beperkte natuurlijke verlichting en dit het hele jaar door
29
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER - De interne winsten beperken Warmtewinsten beperken door kunstverlichting ●
Geïnstalleerd vermogen
●
Regeling ►
Dimmen op basis van het binnenkomende daglicht
►
Aanwezigheidsdetector
Warmtewinsten beperken door burotica ●
Geïnstalleerd vermogen: maximaal 15 W/m² voor kantoren
●
Vermijd dat toestellen onnodig ingeschakeld blijven: stand-by stand regelen 30
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude Energievraag – gecumuleerd profiel volgens buitentemperatuur
Hoe meer je isoleert, hoe meer je de koude van de lucht kunt benutten
Warmtevraag – lage energie Koudevraag – lage energie Warmtevraag – passief Koudevraag – passief
Verdeling van de koude- en warmtevraag over het jaar naargelang van de buitentemperatuur – Bron: Architecture et Climat - UCL
31
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude Intensieve ventilatie - principe ► Een controleerbare doordringbaarheid
van de gebouwschil organiseren vensters,
roosters, jaloeziekleppen, … om het gebouw gratis af te koelen met frisse buitenlucht (meestal 4 tot 8 vol/h)
32 Bron: Cenergie
2.3. THERMISCH COMFORT VERZEKEREN IN DE ZOMER Op natuurlijke wijze beantwoorden aan de vraag naar koude
Nachtventilatie ►
Beperkingen › Kans op onaangename tocht en geluidsoverlast › Privacy & inbraakveiligheid (beveiligde openingen) › Enkel mogelijk indien voldoende (beschikbare) thermische massa › Samenwerking van de bewoners (beperkte efficiëntie) OF motorisering van de openslaande vleugels Zware muren (geïsoleerd langs buiten)
Lichte muren (geïsoleerd langs binnen) Vloer
Vertrek met sterke inertie
Vertrek met weinig inertie
Zware wanden
Geen wanden of lichte wanden
Tegels
Tapijt
Betonstructuur
Onmiddellijke toevoer Uitgestelde werkelijke belasting Opgeslagen warmte Afgegeven warmte
33 Bron: Energie +33
3.1 Het lichtcomfort garanderen Kwantitatieve gegevens ►
Daglichtfactor (DLF)
►
Daylight autonomy (autonomie bij daglicht) Percentage van de gebruikte uren per jaar, waarbij het vereiste minimale verlichtingsniveau verzekerd kan worden door natuurlijk licht alleen. Voorbeeld: Een daglichtautonomie van 70% voor een werkplaats die in de week gebruikt wordt van 8 u tot 18 u en een minimale verlichting van 500 lux houdt in dat de gebruiker in principe 70% van het jaar enkel met natuurlijk licht kan werken.
►
Usefull daylight indicator (UDI 500 lx – 3.000 lx) Percentage van de gebruikte uren per jaar waarin de verlichting wordt verzekerd door natuurlijk licht alleen ligt tussen 500 lx en 3.000 lx.
►
Eenvormigheid 34
3.1. Daglichtfactor
DLF
Werkblad
DLF < 0.5 %
Onvoldoende
0,5 % < DLF < 1 %
Laag
1 % < DLF < 2 %
Voldoende
2 % < DLF < 3 %
Goed
3 % < DLF < 5 %
Zeer goed
5 % < DLF
Opgelet verblinding
6 Bron: Energie +
3.1 Daglichtfactor Beperkingen DLF
Bewolkingsgraad in België
De DLF houdt geen rekening met directe bezonning, en dus ook niet met: de oriëntatie van het gebouw de plaats van het gebouw (baan van de zon) het klimaat (type van bewolktheid) Eenvormige gevels Te grote muuropeningen = oververhitting + verblinding 36
3.1 Het lichtcomfort garanderen – kwalitatieve aspecten ●
Visueel comfort ►
spectrum van het natuurlijk licht
►
variabiliteit van het natuurlijk licht (kleur en intensiteit)
►
visuele communicatie naar buiten Vergezicht dat het oog laat rusten nadat het naar een voorwerp dichtbij gekeken heeft
●
Gezondheid, welzijn, productiviteit Het licht regelt het dagelijks bioritme, 24-uurritme genoemd ►
meer licht meer energie
►
een gebrek aan natuurlijk licht zorgt voor minder energie en meer loomheid, en tast de kwaliteit van de slaap aan
►
een gebrek aan licht heeft een invloed op seizoensgebonden depressies 37
3.2 Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
►
A. Type van beglazing
►
B. Glasoppervlakte
►
C. Type van zonwering
38
3.2.A Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Type van beglazing Lichttransmissie (LT) en Kleurweergave van de beglazing (RD65 ou Ra) Helder glas
Selectief glas
Weerkaatsing Weerkaatsing Weerkaatsing
Transmissie
Transmissie .
Zonnefactor
Zonnefactor
Absorptie Absorptie
Lichttransmissie: 80% RD65 = 98%
Lichttransmissie: 70% RD 65 = 96% 39
Zonwerende beglazing: LT 50% / FS 28% - RD65 = 93%
Bron: Energie +
3.2.B Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Glasoppervlakte
Lage-energie
Daglichtinval >< Verlies 1,5 W/m²K >< 0,25 W/m²K
Venster 6x meer verlies
Passief
●
0,9 W/m²K >< 0,15 W/m²K
40
3.2.B. Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Glasoppervlakte Daglicht > < Zonnewinst in de zomer ►
risico van oververhitting Vasthouden
►
bijkomend koudeverbruik
Opvangen Verdelen
Opslaan
Warmtestrategie
Oriëntatie Z; helling 90°
Oriëntatie O; helling 90° Oriëntatie Z-O; helling 90° Horizontaal
Zonnewinst bij heldere hemel in België, door dubbele beglazing.
41
Bron: Energie +
3.2.B. Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Glasoppervlakte ●
Compromis tussen ►
maximale daglichtinval
►
maximale zonnewinst in de winter (woningen)
►
beperkte zonbelasting in de zomer
►
en minder verliezen door transmissie
●
20% van de vloeroppervlakte voor daglichtinval
●
Maximale glaspartij in een woning in gevel aan zuidkant: maximale zonnewinst in de winter MET zonwering
●
In de tertiaire sector, maximale beglazing in de gevel aan de noordkant voor maximale daglichtinval
42
3.2. B Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Glasoppervlakte ●Verlichtingsniveau ><
relatie met de buitenwereld
Zittende persoon
Steunmuur 90 cm
Steunmuur 50 cm Geen steunmuur
43
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten %
8 0 .0 +
Keuze van zonwering Impact op de verlichtingskwaliteit
%
7 2 .0
%
8 0 .0 +
8 0 .0 +
7 2 .0
6 4 .0 5 6 .0
7 2 .0
4 8 .0
4 0 .0 0
4 2 .0 0
4 3 .0 0
4 2 .0 0
4 0 .0 0
3 3 .0 0
3 6 .0 0
3 7 .0 0
3 8 .0 0
3 7 .0 0
3 4 .0 0
3 2 .0 0
3 4 .0 0
4 8 .0
4 8 .0
2 4 .0
3 9 .0 0
5 6 .0
5 6 .0
3 2 .0
3 2 .0
8 .0
2 4 .0
4 6 .0 0
4 7 .0 0
4 6 .0 0
4 4 .0 0
3 7 .0 0
3 9 .0 0
4 1 .0 0
4 2 .0 0
4 2 .0 0
3 8 .0 0
3 5 .0 0
3 8 .0 0
8 0 .0 + 7 2 .0
3 6 .0 0
3 6 .0 0
3 6 .0 0
1363.0.0 0
6 4 .0
1 6 .0 2 2 .0 0
2 7 .0 0
2 5 .0 0
3 0 .0 0
2 8 .0 0
2 6 .0 0
0 .0 0
4 0 .0 0
4 0 .0 0
3 8 .0 0
3 7 .0 0
8 .0
0 .0 0
5 6 .0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
4 8 .0
0 .0 0
4 0 .0
0 .0
0 .0
4 4 .0 0
%
3 2 .0 2 4 .0
8 .0
4 2 .0 0
4 0 .0
4 0 .0
1 6 .0
0 .0
6 4 .0
6 4 .0
4 0 .0
2 6 .0 0
3 3 .0 0
3 0 .0 0
3 3 .0 0
3 1 .0 0
3 1 .0 0
0 .0 0
3 2 .0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
2 4 .0
0 .0 0
0 .0 0
1 6 .0 8 .0 0 .0
4 8 .0 0
5 0 .0 0
5 3 .0 0
5 3 .0 0
5 1 .0 0
5 1 .0 0
4 5 .0 0
4 8 .0 0
4 9 .0 0
5 0 .0 0
5 0 .0 0
4 7 .0 0
4 2 .0 0
4 7 .0 0
5 0 .0 0
4 9 .0 0
4 8 .0 0
4 5 .0 0
3 6 .0 0
3 9 .0 0
4 2 .0 0
4 0 .0 0
3 9 .0 0
3 7 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
0 .0 0
5 6 .0 0
5 8 .0 0
5 9 .0 0
5 9 .0 0
5 9 .0 0
5 8 .0 0
5 5 .0 0
5 8 .0 0
5 8 .0 0
5 8 .0 0
5 9 .0 0
5 7 .0 0
5 2 .0 0
5 5 .0 0
5 6 .0 0
5 6 .0 0
5 6 .0 0
5 4 .0 0
4 7 .0 0
4 8 .0 0
5 2 .0 0
5 0 .0 0
5 1 .0 0
4 9 .0 0
1 .0 0
5 .0 0
7 .0 0
6 .0 0
5 .0 0
2 .0 0
6 2 .0 0
6 4 .0 0
6 6 .0 0
6 5 .0 0
6 5 .0 0
6 3 .0 0
6 2 .0 0
6 4 .0 0
6 6 .0 0
6 7 .0 0
6 5 .0 0
6 3 .0 0
6 0 .0 0
6 1 .0 0
6 3 .0 0
6 3 .0 0
6 2 .0 0
6 1 .0 0
5 6 .0 0
5 8 .0 0
6 0 .0 0
5 9 .0 0
5 8 .0 0
5 8 .0 0
1 0 .0 0
1 6 .0 0
1 8 .0 0
1 8 .0 0
1 6 .0 0
1 1 .0 0
6 8 .0 0
7 0 .0 0
7 1 .0 0
7 1 .0 0
7 1 .0 0
6 9 .0 0
6 8 .0 0
7 1 .0 0
7 2 .0 0
7 2 .0 0
7 1 .0 0
6 9 .0 0
6 4 .0 0
6 9 .0 0
7 0 .0 0
7 0 .0 0
6 9 .0 0
6 6 .0 0
6 3 .0 0
6 6 .0 0
6 7 .0 0
6 8 .0 0
6 6 .0 0
6 2 .0 0
2 9 .0 0
3 5 .0 0
3 9 .0 0
3 9 .0 0
3 4 .0 0
3 1 .0 0
7 3 .0 0
7 5 .0 0
7 6 .0 0
7 6 .0 0
7 6 .0 0
7 3 .0 0
7 4 .0 0
7 6 .0 0
7 7 .0 0
7 7 .0 0
7 7 .0 0
7 4 .0 0
7 0 .0 0
7 3 .0 0
7 4 .0 0
7 5 .0 0
7 3 .0 0
7 1 .0 0
6 7 .0 0
7 1 .0 0
7 2 .0 0
7 2 .0 0
6 9 .0 0
6 6 .0 0
5 7 .0 0
6 4 .0 0
6 6 .0 0
6 7 .0 0
6 4 .0 0
6 0 .0 0
7 6 .0 0
7 8 .0 0
8 0 .0 0
7 9 .0 0
7 9 .0 0
7 6 .0 0
7 6 .0 0
7 9 .0 0
8 0 .0 0
8 0 .0 0
8 0 .0 0
7 7 .0 0
7 3 .0 0
7 7 .0 0
7 9 .0 0
7 9 .0 0
7 8 .0 0
7 4 .0 0
6 8 .0 0
7 2 .0 0
7 4 .0 0
7 4 .0 0
7 3 .0 0
6 9 .0 0
7 3 .0 0
7 6 .0 0
7 8 .0 0
7 7 .0 0
7 6 .0 0
7 1 .0 0
7 5 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
8 0 .0 0
8 1 .0 0
7 5 .0 0
7 6 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
7 6 .0 0
7 1 .0 0
8 0 .0 0
8 0 .0 0
7 9 .0 0
8 0 .0 0
7 1 .0 0
6 1 .0 0
7 3 .0 0
7 3 .0 0
7 2 .0 0
7 3 .0 0
6 0 .0 0
7 5 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
8 1 .0 0
7 4 .0 0
Helder glas 44
Selectief glas
Afdak
Lamellen
Gebouw
Hypothese: Oppervlakte venster / oppervlakte gevel = 50
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Keuze van zonwering Daglicht >< Zonnewinsten Zonneblinden
Mobiel Tegen oververhitting en verblinding Licht op de lamellen Zicht naar buiten
Binnenaanzicht van zonneblinden in twee delen / Het onderste deel is afgesloten en houdt de directe zonnestralen tegen, terwijl het bovenste deel openstaat en het daglicht binnenlaat 45
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Keuze van zonwering Daglicht >< Zonnewinsten
46
3.2.C Het lichtcomfort garanderen – aandachtspunten
Keuze van zonwering Daglicht >< Zonnewinsten
Jaloezie
Mobiel Tegen oververhitting en verblinding Licht weerkaatst door de vloer Zicht naar buiten 50° boven de horizon
Verlichtingssterkte (lx)
Diffuse transmissie van het doek: 2% Verticale markies Markies met uitsteek 38° Markies met uitsteek 53°
50° boven de horizon
Diepte (m)
47
Bron: Cenerge
Om te onthouden van de presentatie
● De
notie comfort gaat veel verder dan het thermisch comfort ● Het comfort vloeit voort uit een geheel van aandachtspunten ●
Passieve maatregelen genieten de voorkeur
48
Nuttige links ●
De Internetsite van Leefmilieu Brussel, meer bepaald de pagina over de vermindering van de geluidsoverlast in een stedelijk milieu Start pagina > Particulieren > Thema’s > Geluid > Beperken van de geluidshinder in de stad
●
De atlas “Geluidshinder door het verkeer–Strategische kaarten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest” Start pagina > Particulieren > Thema’s > Geluid > De toestand in Brussel > Geluidskaarten en blootstelling van de bevolking
●
Het vademecum van het stedelijk verkeerslawaai Start pagina > Professionelen > Thematische index > Vademecum voor wegverkeerslawaai in de stad
●
“Rustig wonen in Brussel - 100 tips om zich te beschermen tegen lawaai… en er geen te maken”, BIM, 2013 Start pagina > Documentatiecentrum > OnlineBibliotheek > Zoeken in onze publicaties > Geluid
Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: o Alter-clim: hulpmiddel om
o Energie+:
natuurlijk gekoelde ruimtes te ontwerpen: http://app.leefmilieubrussel.be/alt er_clim
http://www.energieplus-lesite.be/
o Elisabeth Gratia, AMCO2361 – Physique appliqué au bâtiment – notes de cours, Université catholique de Louvain, consultable en ligne à l’adresse http://www-energie2.arch.ucl.ac.be/ 50
Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: Informatie over
de natuurlijke verlichting van lokalen:
●
De internetsite “l’éclairage naturel des bâtiments", van de Université Catholique de Louvain: http://www-energie.arch.ucl.ac.be/eclairage/
●
NBN L 13-002, Voorafbepaling van de daglicht-verlichtingssterkte bij overtrokken hemel (benaderende grafische methode), Belgisch Instituut voor Normalisatie, Brussel, 1972
●
S.Reiter, A. De Herde, L’éclairage naturel des bâtiments, Presses Universitaires de Louvain, 2004 (http://www.i6doc.com/fr/livre/?GCOI=28001100097400)
●
F.Simon, JM.Hauglustaine, La fenêtre et la gestion de l’énergie Guide pratique pour architectes, Ministère de la Région Wallonne, 2002 http://energie.wallonie.be/fr/brochure-la-fenetre-et-la-gestion-de-lenergie-guide-pratique-pour-lesarchitectes.html?IDD=11690&IDC=6099 51
Referenties Gids Duurzame Gebouwen:
http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be
52
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: www.leefmilieubrussel.be/gidsduurzamegebouwen ●
G_WEL00 - Welzijn, comfort en gezondheid in duurzame gebouwen
Visueel comfort : ●
G_WEL03 - Zorgen voor visueel comfort dankzij natuurlijk licht
●
G_ENE01 – Optimaal gebruik van kunstlicht
En om het akoestisch comfort te benaderen vanuit het standpunt van de persoon die zich in het gebouw bevindt, maar ook van de omwonenden: ●
G_WEL01 - Het akoestisch comfort verzekeren
●
G_PHY03 - De bijdrage van het gebouw aan de geluidshinder in de wijk beperken
53
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be Voor het thermisch comfort: ●
G_WEL02 - Het thermisch comfort verzekeren
●
G_ENE03 - Transmissieverliezen beperken
●
G_ENE04 - Infiltratieverliezen beperken
●
G_ENE05 - Een hoge thermische inertie verzekeren
●
G_ENE06 - Warmtelasten beperken
●
G_ENE07 - Een passieve koelstrategie toepassen
●
G_ENE10 - Verwarming, koeling en sanitair warm water: efficiënte installaties garanderen
54
Contact Isabelle BRUYERE
MATRIciel sa – projectbeheerder Place de l’Université, 25 – 1348 Louvain-la-Neuve
: 010 24 15 70
E-mail:
[email protected]
55
