EDISCH OFFICIEEL ORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TOT BEYORDERING DER GENEESKUNST

EDISCH

T

OFFICIEEL O R G A A N V A N DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TOT BEYORDERING DER GENEESKUNST Hoofdredacteur: W.J. Royaards- Redactiesecretaris: J.J. van Mechelen - Bestuur: K. Vaandrager, voorzitter; Prof. Dr. A. Kummer, vice-voorzitter; Dr. C. de Oroot, secretaris (Vijverlaan 8, Rotterdam); Dr. M. van der Stoel, penningmeester; A. J. M. van Susante

Herziening van de Invaliditeitsverzekering (2) Urr het advies van de Sociaal Ecoaaomische Raad ~nzake de herzieni,ng wm de invaliditeitsverzekering zijn in het ammmer van M.C. van 4 april reeds die gedeelten naar v o r e n gebracht,welke met betrekking tot de medische sector van belong konden worden geacht. I n aarnsluiti~ag daarop volgen bier nog passages uit genoemd advies, door de S.E.R. uitgebracht aa,n de Minister van Sociale Zaken, vooreerst uit hoofdstuk VH van dit advies, dot ha~delt over de organisatie van de uitvoering van de i.nvaliditeitsverzekering. Met betrekk~ng tot de revalidatie zegt de S.E.R. daar: ,~Met betrekking tot de revalidatie in ruime zin genomen zal de uitvoeringsorga`nisatie van de invaliditeitsverzekeri.ng tot taak hebben de beoordeling van de mogelijkheid om door een bijzander genees- of heelkundige behandeling tot behoud, herstel of bevordering van de arbeidsgeschiktheid te geraken, het voorschrijven van deze behandeliug en het uitoefenen van toezicht daarop. Daarmee gepaard gaaande of onafha,nkelijk daarvan zal de uitvoerilagsorganisatie de wenselijkheid van maatregelen ter her- of omscholi,ng moeton beoordelen, zal zij

INHOUD 1 3 e J a a r g a n g - 1 8 april 1 9 S 8

-

No 1 6

Herziening inwliditeitsverzekering

255

Uitspraak Medisch tuchtcollege .

259

Van her Hoofdbestuur: de ,,verplichte bloedproef"

260

Uit de afdelingen

261

Fellowship Koningin Wilhelminafonds

261

Ingezonden stukken .

262

Varia

263

Nieuwe aanwinsten bibliotheek .

264

Adressen enz. der Maatschappij .

264

deze moeten voorschrijven en op de uitvoering daarvan toezicht moeten uitoefenen. Tenslotte zal zij m e d e w e r k i ~ moeteqa verlenen aan de organen van de arbeidsbemiddeli.ng bij het terugbrengen van de betrokkenen in het arbeidsproces. ,,De revalidatie zal als totaliteit moeten worden bezien, zodat niet Ln de aanvangsfase beslissingen worden genomen zoaader dat tevens aan de overige stadia aandacht is geschanken. Dit vereist samenwerking van een groep deskundigen, die medisch en arbeidstech~nisch zijn geschoold en die zich gespecialiseerd hebben in de vraagstukken, die zich voordoen bij het bevorderen van het gehele of gedeeltelijke herstel en het sociaal-economisch nuttig gebruik van her arbeidsvermogen. Een schatting va,n de mogelijke toenemi.ng van de arbeidsgeschiktheid door het toepassen van bijzondere behandeling zal aaaa de beoordeling van de revalidatiemogelijkheid vooraf dienen te gaan. Dit vereist niet alleen kermis van de in medisch opzicht te verwachten resultaten van een dergelijke behandeling, maar ook vala de in het bedrijfsleyen beschikbare functies, welke de betrokkenen nog ktmnen vervuUen. I n verband met het verkregen inzicht in de mogelijkheden, welke de gerevalideerde ter beschikki,ng staan enerzijds e n t e r verkrijging va,n ervarir~g met de eisen welke de verschillende functies stellen anderzijds, is medewerki.ng van de uitvoeringsorganisatie bij het terugbrengen in het arbeidsproces gewenst. ,Evenals t.a.v, de invaliditeitsschatti.ng geldt dus ten opzichte van het oordeel over de revalidatiemogelijkheid, dat dit bepaald wordt door een complex van overwegi~gen, die ieder afzonderlijk ruimte laten voor versehil van inzicht. Jndien dit onderdeel door verschillende organen wordt uitgevoerd, staat niet vast, dat voor de revalidatie gelijkluidende criteria zuUen worden aangelegd. De kans op bet uiteenlopen van de aan te leggen maatstaven is bij de beoordel'mg van de mogelijkheid van revalidatie nog groter dan bij de invaliditeitsschatting, omdat de, zij het weinig concrete, wettelijke criteria, waaraan de uitvoeriaagsorganen bij de ~nvaliditeitsschattiaagen gebonden zij.n, t.a.v, de revalidatie geheel ontbreken. De beslissing over het toestaan van een behandeliaag ter revalidatie is geheel overgelaten aan bet beleid van de uitvoeringsorganisatie. ,,De hierboven gegeven uiteenzetting omtrent de aard van de werkzaamheden, die bij de schat6ng van de invaliditeit en bij de beoordeling van de mogelijkheid van revalidatie moeten worden verricht, geven een aa~wijzi~ag, 255

dat te dien aanzien volledig onafhankelijke en zelfstandige werkzaamheid van verschiUende uitvoeringsorganen niet tot een bevredigende uitvoering kunnen leiden." Uit het advies blijkt voorts d a t e r in de S.E.R. twee meniaagen hebben bestaan en zijn gehandhaafd. De meerderheid van de Raad is van i.nzicht, dat de instelling van een co~Srdi.nerende medische dienst met een in hoofdzaak toezichthoudende taak een wijze van uitvoeri~g van de invaliditeitsverzekeri~ag waarborgt, welke recht doet wedervaren zowel aan de bijzondere eisen, welke deze verzekeri~g ann de uitvoering stelt, als aan de beginselen waarvan de Organisatiewet Sociale Verzekering uitgaat. D e grootst mogelijke minderheid van de R a a d is van mening, dat een goede uitvoering van de iaavaliditeitsverzekering de instelling vereist van een gemeenschappelijke medische dienst met een uitvoerende taak. Wij laten bier eerst de mening van de meerderheid in de S.E.R. op dit punt volgen: CoiSrdinerende medische dienst met toezichthoudende taak. (Standpunt van de meerderheid) ,, ,I~dien bet onderhavige advies wordt gevolgd, zal de overgrote meerderheid van de verzekerden krachtens de invaliditeitsverzekering tevens verzekerd zi}n krachtens de ziekengeldverzekering. Deze verzekerden zullen eerst aaaaspraak hebben op invaliditeitsuitkering, nadat zij gedurende de maximumperiode ziekengeld hebben ontvangen. De bedrij/sverenigingen zullen dus reeds gedurende de periode, waarin de verzekerde ziekengeld geniet, medisch toezicht op her verloop van de ziekte uitoefenen. Te verwachten valt, dat in overeenstemming met de geuite wens om reeds t~idens de ziektewetperiode aandacht te besteden aan de vraag, o / d o o r het toepassen van een b~izondere geneeskundige behandeltng invaliditeit kan worden voorkomen o[ verminderd, in het bijzonder aan de ziektegevallen van relatie[ lange duur aandacht zal worden besteed.* ) ,,Ook de verzekerden, wier loon boven de premieloongreaas van de zieker~geldverzekeriaag is gelegen en die uit alien hoofde niet verzekerd zijn krachtens de Ziektewet, zullen niet onmiddellijk bij ziekte recht op invaliditeitsuitkering ktmnen doen gelden. Dit recht zal eerst ingaan, indien zij gedurende een jaar wegens ziekte arbeidsongeschikt zijn geweest. Teneinde de aanvang va~ de arbeidsongeschiktheid te ktmnen vaststeUen, is in dit advies voorgesteld, dat uiterlijk 3 maanden ~a de aa~vang daarvan aan de bedrijfsvereniging mededel[ng moet wordea ~edaan. Hierdoor zal ook t.a.v, deze categorie verzekerden door de controlerende geneesheren van de bedrij[svereniging, in de periode, welke aan her recht op invaliditeitsuitkering voora[ gnat, toezicht op het verloop van de ziekte worden uitgeoefend. ,,De observatie van het verloop van de ziekte in de periode, voorafgaande ann het tijdstip, waarop de invaliditeitsaanvrage wordt ingedi6nd, zal in het algemeen een goede groadslag opleveren voor de i.nvaliditeitsschattiaag, in het bijzonder omdat reeds tijdens de ziekteperiode, de revalidatiemogelijkheid zal worden beoordeeld. Hieruit volgt - aldus wordt in deze gedachtenga~g geeoneludeerd - dat een effici~nte opzet van de uitvoering van de sociaal-medisehe onderdelen der invaliditeitsverzekering 256

wordt verkregen, indien in eerste aanleg de irtvaliditeitsschatting en de beoordeling van de revalidatiemogelijkheden wordt overgelaten ann de bedrijfsverenigi.ngen, wier medische diensten reeds tijdens de ziekteperiode medisch toezicht op de verzekerden uitoefenon. ,,De uitvoering van de i.nvaliditeitsverzekering stelt ann de medische dienst van de bedrijfsverenigi~gen andere eisen dan de uitvoering van de ziekengeldverzekering. De werkzaamheden, welke b~i de invaliditeitsschatting en b~i de beoordeling van de revalidatiemogelijkheid moeten worden verricht, kunnen slechts goed worden verricht, indien de bedr~ifsvereniging beschikt over hiervoor deskundige medici en arbeidsdeskundigen. De bevoegdheid om sociaal-medische onderdelen van de uitvoering der invaliditeitsverzekering zelfstandig te verzorgen, dient dan ook ann de bedrijfsvereniging te worden ontnomen, indien tegen de opzet van haar medische dienst eraastige bezwaren bestaan. Het is overigens niet noodzakelijk, dat elke bedrijfsverenig[ng afzonderlijk zich met een volledig geoutilleerde medische dionst uitrust. Samenwerking van bedrijfsverenigi~ngen, waarbij een gezamenlijke medische dienst in het leven wordt geroepen of waarbij, met behoud van ieders zelfsmndigheid, op bepaalde onderdelen wederzijds hulp wordt verleend, is zeer wel denkbaar en karl uit fi,nancieel oogptmt gewenst zij:n. ,,Een dergelijke opzet waarborgt echter niet dat de verschiUende bedrijfsverenigingen bij de schatting van de mate van invaliditeit gelijke beoordeli,ngsmaatstaven zullen aanleggen, noch geeft her de zekerheid dat bij de beoordeling van de revalidatiemogelijkheid eenzelfde beleid wordt gevoerd. Het aanleggen van gelijke beoordeli,ngsmaatstaven zal - aldus deze gedachter~gang - kunnen worden bevorderd, indien de adviezen van de medische diensten van de bedrijfsverenigingen betreffende aanvragen om toekerming van invaliditeitsuitkerkng, alvorens ann de besturen te worden voorgelegd, ter ken,nis worden gebracht van een als centraal beoordelingsorgaan fungerende gemeenschappelijke medische dienst. Indien dit orgaan zich met het advies kan verenigen, wordt her, voorzien van zijn fiat, aan het bestuur van de desbetreffende bedrijfsveren~gi.ng voorgelegd. Indion de gemeenschappelijke medische dienst de juistheid wm het advies in twijfel trekt, kan hij in overleg treden met de medische dienst van de betrokken bedrijfsvereniging, ten einde zo mogelijk tot een eensluidende zienswijze te geraken. Blijft verschil va~ mening bestaan, dan geeft de gemeenschappelijke medische dienst van zij,n opvatting omtrent het betreffende advies kennis ann het bestuur van de bedrijfsvereniging. ,,Wil de gemeenschappelijke medische dienst zijn taak goed kunnen vervullen, dan zal hij bevoegd dienen te zijn ann de bedrijfsverenigingen het instellen van een nader medisch onderzoek te verzoeken en zelf onderzoekingen in te stellen. De inrichting van de gemeenschappelijke medische dienst zal hierop moeten worden afgestemd. ,,Tenslotte zal de gemeenschappelijke medische dienst het schatten van de i,nvaliditeit en het beoordelen van de revalidatiemogelijkheid dienen te verrichten voor de bedrijfsvereniging, die noch zelve, noch 'm samenwerki.ng met andere bedrijfsverenigingen beschikken over voldoen*) Cursiveriaag van redactie M.C.

de desktmdige krachten en daardoor deze taken niet zelf kunnen verrichten. Hiertoe zou een afzonderlijke afdelkng van de gemeenschappelijke medische dienst in bet leven ktmnen worden geroepen, die in beginseI dezelfde werkzaamheden verricht als de medische diensten van de bedrijfsverenigi,ngen en waarvan de adviezen derhalve eveneens aan de beoordelingsafdel~ng wtrt de gemeenschappelijke dienst wordon voorgelegd, alvorens zij ter kennis worden gebracht van de besturen der bedrijfsverenigingen. ,,Ter verwezenlijking van de hier besproken opzet zal een wijziging van de Organisatiewet Sociale Verzekering noodzakelijk zijn. Deze zal dienen te voorzien in de insteUing van een gemeenschappelijke medische diemst als hiervoor is omschreven en welke dus t.a.v, de u i t v o e r i ~ van de sociaal-medische onderdelen der verzekering een co~rdi,nerende en toezichthoudende taak heeft, en subsidiair een uitvoerende taak voor zover deze door de bedrijfsverenigingen aan deze dienst wordt opgedragen. ,,Andere voorzieningen ter waarborging van een medisch verantwoorde uitvoeriaag van de invaliditeitsverzekering achten de voorstanders van de hierboven omsehreven oplossing .niet noodzakelijk. Krachtens art. 23 van de Onganisatiewet Sociale Verzekering zal immers de Sociale Verzeker~ngsraad het zelfstandig voeren van de administratie kunnen weigeren, indien daartegen overwegende technische of adm~,nistratieve bezwaren bestaan. [ndien de inrichti,ng van de medische dienst naar bet oordeel van de Sociale Verzekeringsraad niet waarborgt, dat de beslissingen w n het bestuur van de bedrijfsvereniging op medisch verantwoorde wijze worden voorbereid, kan dit als overwegend technisch bezwaar in de zia van art. 23, lste lid, der Organisatiewet Sociale Verzekeri,ng worden aar~gemerkt." Gemeenschappelijke medische dienst met uitvoerende taak. (Standpunt van de groots mogelijke minderheid)

De men~ng van de grootst mogelijke mi~aderheid van de S.,E.R. is in het advies als volgt samengevar ,,De in de wet op te nemen normen inzake invaliditeit zijn zo weinig cancreet, dat de daaraan te geven inhoud goeddeels afhangt van de wijze, waarop zij bij de uitvoering worden gehanteerd. Ten aanzien van de revalidatie zullen de uitvoeringsorganen in bet geheel niet kun,nen steunen op wettelijke normen, zodat het beleid te dien aanzien geheel zelfstandig door de uitvoeringsorganen zal moeten worden bepaald. Onder deze omstandigheden kan eenheid van rechtsbedeling slechts worden verkregen door zowel de invaliditeitsschatting als de beoordeling van de revaliditeitsmogelijkheid te doen geschieden door een behoorlijk geoutilleerd en van voldoende desktmdigen voorzien centraal orgaan. Pogingen om door het i,nstellen van een centraal beoordelingsorgaan een co/Srdinatie van de uitvoeriaag van de sociaal-medische onderdelen der verzekering door verschillende medische diensten te bewerkstellig6n, zullen slechts tot her gewenste resultaat kurmen leid.en, als dit orgaan i,n een groot deel van de gevallen zelf ook een onderzoek "mstelt. Een medisch verantwoord oordeel over de mate van invaliditeit en over de mogelijkheid vart revalidatie karl, naar het oordeel van de aanha~agers van deze gedaehtengang, in zeer veel gevaUen ~aiet worden gegeven op grand

van rapporten van andere instellingen. Instelling van een toezichthoudend orgaan ~aast een aantal afzonderlijke medische dienst~n zal derhalve in deze gedachtengang tot een belangrijke vergroti,ng van de totale apparatuur moeten leiden. D e org~nisatie der sociaal-medische onderdelen van de verzekering zal regionaal gedecentraliseerd dienen te zijaa, in verband met het medische onderzoek waaraan de betrokkenen zich zullen moeten onderwerpen. Dit onderzoek en de interpretatie van de uitkomst daarvan zuUen dienen te geschieden of althans te worden geleid door medische specialisten en arbeidsdeskundigen, die zoveel mogelijk i,n ambtelijk verband werkzaam zijn, omdat slechts dan eenheid in visie en beleid is gewaarborgd. A a n deze eis kan volgens de hier weergegeven gedachtengang slechts worden voldaan i~ een centraal geleid orgaan met regionale vertakkingen, omdat alleen dan een zo deskundig mo~elijke bezetting van de regioaale vertakkingen is gewaarborgd en de kosten b[rmen aanvaardbare grenzen kurmen blijven. Niet in het miaast is dit ku bet belalag van de verzekerden, die op deze wijze van r snelle en deskundige behandeliag van hun geval zijn verzekerd. ,,Ook karl er in deze gedachtengang op worden gewezen, dat bij uitvoering der hier bedoelde oaderdelen van de verzekeri,ngen door verschillende organen competentieen beoordeliaagsverschillen aaiet zullen ktmnen worden vermeden. ~)e kans daarop moet niet gering worden geacht, nu ook bij relatief geringe i~nvaliditeit reeht op uitkeri~ag bestaat, zodat daarnaast in vele gevallen door bet verrichten van arbeid een aanvullend i~nkomen moet worden verworven. Het is niet uitgesloten, dat deze knkomstenverwerving plaats vindt i~n een ander onderdeel van het bedrijfsleven dan dat, waari:n de gedeeltelijke invalide aanvankelijk werkzaam was. Treedt dan verergering van invaliditeit op of doet zich een nieuwe invaliditeit r o o t , dan zullen dus verschillende bedrijfsverenigingen bij de invaliditeitsschatting of bij de beoordeli~g van de revalidatie betrokken zij,n, hetgeen bij uiteenlopende oordelen uiteraard tot allerlei complicaties aanleiding zou kunnen geven. ,,Tenslotte is ook uit medische overwegi.ngen een cemtralisatie als hier bepleit, gewenst. De ongevallengeneesktmde, de traumatologie en de revalidat[e zijaa in ons land tot dusverre nog niet tot een grote ontwikkeling gekomen. Een bela~agrijke bijdrage hiertoe kan worden geleverd door de uitvoeringsorganen van de sociale verzekering, op wier kosten een bel~ngrijk deel van de pati~nten, voor wie deze takken van de ~eneesktmde van belang zijaa, worden behandeld. Door het geven van aanwijzingen t.a.v, de behandeling zullen de uitvoeringsorganen een belangrijke rol ter stimulering van de ontwikkeling van genoemde takken van geneeskunde kunnen vervullen, ten bate van de getroJ]en verzekerden. Hiertoe is echter een doelbewust beleid te dezen aanzien nodig, dat slechts kan worden verwezelijkt bij een centraal geleide beoordeling van de sociaal-med&che onderdelen van de uitvoering van de invaliditeitsverzekering.* ) ,,De vaagheid van de wettelijke normen voor het recht op uitkering en het ontbreken van ~normen voor het beleid ten aartzien van de revalidatie noodzaakt - aldus deze gedachtengang - dus tot eentralisatie van de uitvoering *) Cursivering van redactie M.C. 257

van de sociaal-medisehe onderdelen. Een volkomen scheiding van dit onderdeel van de uitvoering van de overige onderdelen moet echter ongewenst worden geacht, omdat dan de mogelijkheid bestaat, dat bet beleid met betrekking tot het ~nvaliditeitssehattingen en de revalidatie een wending ,neemt, die uit sociaal-economisch oogptmt bezwaarlijk aanvaardbaar zal kurmen zijn. Bovendien dient de verhouding van her sociaal-medische uitvoer~ngsorgaan tot de bedrijfsverenigi~en zodanig te zijaa, dat deze laatste hun vera~twoordelijkheid voor de aan de uitvoeri.ng verbonden kosten tot gelding ku.rmen brengen. ,,Deze beide eisen kunnen tot htm ~echt komen door de uitvoering van de sociaal-medische onderdelert van de invaliditeitsverzekerisg iaa handen te leggen vma 66n orgaan, dat deze taak verricht voor alle bedrijfsverenigingen. Een dergelijke gemeenschappelijke sociaal-medische dienst waarborgt enerzijds, dat bij de uitvoerhag van de invaliditeitsverzekering de wettelijke .~ormen op sociaal, medisch en economisch verantwoorde wijze worden geconeretiseerd en geeft anderzijds de zekerheid dat een effiCi~ate organisatie wordt verkregen, waarbij een zo xmttig mogelijk gebruik wordt gemaakt van de aanwezige deskundigheid en van de i,n de praktijk opgedane ervariaag. ,,Het karakter van de gemeenschappelijke sociaal-medische dienst impliceert, dat het zowel adviesorgaan als uitvoerend orga~n van de bedrijfsverenigiaagen zal zijn, waarvan de bedrijfsverenigingen echter verplicht zijn gebruik te maken. A a n de beslissi,ngen der bedrijfsverenigingen of over de toepassing van revalididatiemaatregelen dient dan ook een advies van de dienst ten grondslag te liggen. Evenzeer ligt het in de rede, dat de uitvoering van de revalidatie of het toezicht daarop aan de hier bedoelde dienst wordt opgedragen. ,,I,n deze opzet zijaa geen voorschriften nodig ter waarborgi~g van een verantwoorde medische uitvoeriaag. Door de instelliaag van een gemeenschappelijke medische dienst met de hier besehreven taak zijn zowel de voor een goede uitvoering der verzeker'mg vereiste deskundigheid als her hanteren van gelijke maatstaven verzekerd. Met een bepaling i,n de Organisatiewet Sociale Verzekermg ten aa'nzien van de isstelli.ng van een gemeenschappelijke medische dienst kan in deze opzet derhalve worden volstaan." @

@

@

Tenslotte heeft de raad zich beraden over de wijze waarop een gemeenschappelijke medische dienst ongeacht de omvang van de daaraa,n toe te kennen taak tot stand zou moeten worden gebracht. Bepleit zou ktmnen worden de medische dienst van bet Gemeenschappelijke Admi~istratiekantoor als zodanig te "doen ftmctioneren. Het voordeel hiervaaa zou zijn dat voor -----60% van de verzekerden hetzelfde medische apparaat bet ziekteproces van de aanvang af zou vo|ge~. D e raad verwacht echter van een dergelijke oplossirlg grote tegenstand van de zelf-admi~nistrerende bedrijf,sverenigingen, weshalve hij bet niet raadzaam acht de gemeeaaschappelijke medische dienst aan bet Gemeenschappelijk Adm~nistratieka.ntoor te verb~nden. Ongeacht de verschillen van mening over de taak daarvan acht de raad blijkens het voorgaande de gemeenschappelijke medische dienst onontbeerlijk voor een 258

goede uitvoeri,ng van de invaliditeitsverzekering. De mstelling van een dergelijk voor de uifvoering essentieel orgaan dient dan ook naar bet oordeel van de raad te geschieden door de minister die uiteindelijk de verantwoordelijkheid draagt voor de goede uitvoering van de wettelijke voorzieni,ng. De ~nstelli.ng van het Gemeeaaschappelijk Adm~nistratiekantoor legde de bedrijfsverenigingen geen enkele verplichting op ten aanzien van het voeren van de admi~nistratie. Zij opende slechts de mogelijkheid tot bet gebruik van een gemeenschappelijke apparatuur te dien aanzien. De gemeenschappelijke medische dienst daarentegen zal zowel ~.n de eerste als iaa de tweed,e hier besproken opzet voor alle bedrijfsverenigingen een min of meer uitgebreide taak hebbea te vervullen. D a a r o m is het dan ook gewenst te achten dat de bedrijfsverenigingen door het benoemen van de bestuursleden van de in te stellen gemeenschappelijke medische dienst rechtstreeks bij het beheer van dit orgaan worden betrokken. Een deel van de raad is w n mening dat de kipassing van de gemeenschappelijke medische dienst in de uitvoeringsorganisatie van de sociale verzekeri.ng op dezelfde wijze die,at te worden geregeld als in de artikelen 23 en 24 vart de Organisatiewet Sociale Verzekering ten aaaazien van het Geme~nschappelijk Adm~nistratiekalatoor is geschied. Dit betekent derhalve erkenn[ng als gemeenschappelijk medische dienst van een vereniging, opgericht door algemeen erkende eentrale orgaLnisaties vaaa werkgevers en van werknemers dan wel, bij uitblijven van oprichting op basis van vrijwilligheid, instelling door de betrokken minister. Deze volgorde past in het algemene systeem dat door de arbeidersverzekering in de Organisatiewet Sociale Verzekering is neergelegd. ~n bet bipartite bestuurstichaam van de gemeonschappelijke medische d~enst ware een ruime plaats te reserveren voor vertegonwoordigers w n de besturen der bedrijfsverenigingen. Met bovenstaand uittreksel gevoegd bij het excerpt dat men i:n het nummer van 4 april beeft ku.nnen aantreffen, meent de redactie van Medisch Cantact enkele der belangrijkste del'en te hebben weergegeven uit het door de S.E.R. aan de Minister va,n Sociale Zaken en Volksgezondheid uitgebrachte advies inzake herziening van de invaliditeitsverzekering.

Er moge aan worden herinnerd dat de Algemene Vergadering van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, waarin de iaarstukken aan de orde zullen komen, zal worden gehouden op zaterdag 5 juli in Esplanade te Utrecht. Het aanvangsuur dezer vergadering is hall ell. In het nummer van Medisch Contact van 2 mei a.s. zal men de Besehrijvingsbrie[ voor deze Algemene Vergadering kunnen aantreffen. Publikatie van andere stukken, welke op deze vergadering betrekking hebben, zal in een der volgende nummers, vermoedelijk dat van 23 mei, volgen.

Uitspraak medisch tuchtcollege Het College veer medisch tuchtrecht i~n eerste aanleg te Amsterdam, gezien een klaagschrift, 22 januari 1958 ingekomen van A, wonende te Z., gericht tegen arts B., wonende te Z., en het verweerschrift vart laatstgenoemde, gedagtekend 9 februari 1958; gelet op de behandeliaag ter terechtzitting va~ 20 februari 1958, overwegonde dat klager stelt, dat arts B., hoewel herhaalde malen daartoe verzocht, op 6 januari door klagers dochter op zij,n spreekuur, 7 j~nuari door een briefje in zij,n bus, 8 januari door een mondelitnge boodschap van klager, aangenomen door ,,de docbter des huizes", 9 januari tweemaal door klager, die's avonds met arts B zelf sprak, niet bij klagers echtgenote is gekomen, maar de eerste maal (6 januari) poeders voorgeschreven heeft, evenals de laatste maal op klagers zeggen, dat deze vermoedde, dat zijn vrouw oorontsteking had; arts B het verweer voert op 6 jmauari aan klagers dochter op bet spreekut~r een poeder veer griep voorgeschreven te hebben; 7 januari ann zijn vrouw verzocht te hebben ,,een vervuild, verfrommeld, vertrapt papier op de mat" ongezien te verwijderen"; 8 januari op een afgegeven boodschap een bezoek veer de volgende dag opgeschreven te hebben; 9 januari van klager als verschijaasel bij diens echtgenote gehoord te hebben: geen pijaa, alleen een oor met afscheidi,ng (lopend oor); 10 januari pati~nte ,,in goede toestand" verl~erende aangetroffen te hebben, zodat zij 11 januari t~et bed ken verlaten; ter terechtzitti, ng is komen vast te staan, dat de voorstelliaag van de gang van zaken, in de klaeht weergegeven, niet juist is, doordat de getuige C, die de klacht heeft gesteld, daarin hetgee~ hij gedaan heeft, i,n de eerste persoon meedeelt, terwijl klager bet klaagschrift heeft ondertekend; ~eemt op grond van de verldaringen van de gehoorde getuigen en de mededelingen vma klager en de persoon, over wie geklaagd is, de volgende feiten area: Na v~ijdag 3, zaterdag 4 en zondag 5 januari 1958 te bed gebleven te zijn met klachten over pij~n in borst, rug en hoofd, en van zaterdag af ook in een tier oren, waarbij temperaturen van 39.7 tot 39.9 werden opgenomen, zond klagers echtgenote maandag 6 januari 1958 haar 16-jarige dochter naar haar huisarts, dokter B., met verzoek bij haar t.e komen. Deze dochter sprak die morgen de dokter op ~zijn spreekuur en deelde hem de klaehten van haar moeder ov,~r hoofd-, borst- en rugpijn mee. De dokter schreef een ,,grieppoeder" veer en vro~g zo nodig te worden gewaarschuwd. De volgende morgen, dinsdag 7 januari, bezorgde klagers genoemde dochter een briefje in envelop met verzoek bij haar moeder te komen op diens spreekuur bij arts B., die er geen kennis van heeft willen nemen, omdat de envelop ,,bevuild, verfrommeld" en ,,vertrapt" was. Woensdag 8 januari gaf getulle ~. te ongeveer 18 uur ten huize van arts B. de

boodschap af, of de dokter bij klagers eehtgonote wilde komon. Deze boodschap bereikte axts B. na zijn thuiskomst en hij tekende dit bezoek ann veer de volgende dag. Teen, donderdag 9 januari, heeft arts B. klagers echtgenote ~aiet bezocht. Getuige C. is die dag te ruim 18 uur en te ongeveer 22 uur aaaa de woning van arts B. geweest, en heeft deze bij her laatste bezoek zelf gesproken. C. heeft teen ook gesproken over de oorpijnen vma klagers echtgenote en als zijn mening uitgesproken, dat er van middenoorontstek~ng sprake ken zijn. Arts B. is teen aaiet ~naar klagers echtgenote gaan zien, maar heeft aa,n C. een recept veer tabletten perbicoccide gegeven en gezegd de volgonde dag te zullen komen. Die nacht is de oorontsteking bij klagers echtg~note doorgebroken, en pati~nte beyond zich de volgende dag reel beter, wat arts B. die vrijdagmiddag bij zijn bezoek te ongeveer 16.30 ken vaststellen. Het college is van oordeel, dat arts B. bet vertrouwen in de geneeskundige sta~d keeft ondermijnd door 1e. onvoldoende aandacht te sehenken aan de herhaalde verzoeken om klagers ecbtgenote te bezoeken; arts B. had, zeal niet reeds maandag 6 januari, dan toch zeker woensdag de 8ste en donderdag de 9de januari aan deze verzoeken gehoor moeten gevon; 2e. des maandags, zonder zich van de toestmad van klagers echtgenote op de hoogte gesteld te hebben, een recept veer een poeder af te geven; 3e. des donderdags een recept veer perbicoceide af te geven zonder zich van de toestand van klagers echtgenote te hebben overtuigd; 4e. opzettelijk geen kennis te nemen v~n de dinsdags bij hem bezorgde brief. Arts B. meet, eenmaal her beroep w,n arts gekozen hebb~nde, er mee rekening houden, dat hij niet kan verwachten, dat hem belaaagrijke verzoeken omtrent patighten kumaen worden ~gedaan, die voldoen aan de hoge eisen van vorm en inhoud, die hij ann zijn eigen briefwisseling mag stellen. Dat in dit geval het verzoek om bij ldagers echtgenote te komen hem des dinsdag *tiet heeft bereikt, heeft hij aan zichzelf te wijten. Arts B. is in deze op ernstige wijze tekortgeschoten en bet college aeht oplegging van een geldboete van f 100,-- de daardoor geboden tuchtmaatregel. Beslissende, verklaart bet college, dat arts B., wonende te Z. zich schuldig maakte aan hatadelingen, die her vertrouwen i,n de sta~d der geneeskundigen ondermijnen, legt hem deswege een geldboete v~n f 1 0 0 , - - op en beveelt de bekendmaki.ng vma cleze beslissing door plaatsing in de Verslagen en Mededeli~gen betreffende de volksgezondheid en biedt haar ter plaatsing aan in Medisch Contact, het NedeHands tijdschrift veer geneeskunde en de Nederla:ndse Jurisprudentie; bepaalt, dat noch aan klager, noch ann de persoon, over wie is geklaagd, kosten, veer hen uit de behandeling der zaak voortvloeiende, uit 's Rijks kas zullen worden v e t o e d . Aldus gewezen door Mr. B. de Gaay Fortman, Dr. M. I. Heering, Dr. J. H. van Gortel en Dr. F. C. v~n Tangeren, leden-geneeskundigen; C. Landheer, plaatsvervangend lid-geneesktmdige, in tegenwoordigheid vain Mr. Dr. E. W. Catz, secretaris, op 1 maart 1958.

259

De ,,verplichte bloedproef" DE leden van de Maatschappij zullen zich herknneren d a t e r ha ,,Medisch Contact" van 24 mei 1956 een nitvoerig stuk is verschenen (bladzijde 290) onder de titel: ,,De Artsen en de bepaling van het Alcoholgehalte i.n het Bloed." Hierin werd het standpunt van het Hoofdbestuur uiteengezet ten opzichte van de medewerki~g der artsen bij de bepali,ng van het alcoholgehalte van het bloed, indien het wettelijk verplicht zou worden gesteld voor bepaalde, door de politie aan te ~geven gevallen, zich aan de afname daarvan te onderwerpen. D o o r de politie zouden hiervoor worden aangewezen degenen die ten laste wordt gelegd een verkeersongeval te hebben veroorzaakt na her gebruik van te reel alcohol. Het standpunt van het Hoofdbestuur in deze was afwijzend. In ,,Medisch Contact" ~ao. 26 van 28 jtmi 1956, wordt dit standptmt ,hog nader toegelicht aan de hand van Lngekomen opmerki,ngen. Als sluitstuk op dit st~.ndptmt tun opzichte van de verplichte btoedafname, verscheen er in ,,Medisch Contact" no. 11 van 14 maart 1957 (bladzijde 164), name.ns het Hoofdbestltur een publikatie over: ,,Het standpunt van het Hoofdbestuur in verband met de vrO'willige bloedafr~ame ter bepaliz~g van her alcoholgehalte van bet bloed bij verkeersongevallen." Medewerkiaag hierbij is dikwijls aaiet onjuist, misschien zelfs geboden, maar iedere arts moet dat voor zichzelf in elk afzonderlijk geval beoordelen. N a d a t het bovengenoemde standptmt van het Hoofdbestuur t~genover het in bewerking zijnde wetsontwerp, door de Miaaister van Justitie was bestudeerd, heeft de laatste opnieuw contact opgenomen met bet Hoofdbestuur der Maatschappij, waaruit een paar voorstellen tot wijziging van bet bedoelde wetsontwerp resulteerden, die bedoeld waren als tegemoetkomhag aaaa de moeilijkheden die van artsenzijde naar voren waren gebracht. N a een zeer uitvoerige bespreking heeft het Hoofdbestuur zijn standpunt bepaald en is bet volgende schrijven gericht aan Zijne Excellentie ,Minister Samkalden: ,,Naar aanleidhag van de besprek[ngen die enige leden ,,van ons Hoofdbestuur met Uwe Excellentie mochten ,,hebben over een ontwerp tot wijziging van de We,,genverkeerswet met in bepaalde gevallen een ver,,plicht~ng tot het laten afnemen van bloed ter bepa,,lir~g van het alcoholgehalte, en mede ,naar aanleiding ,,van Uw laatste schrijven van 7 oktober 1957, h~eeft ,,bet Hoofdbestuur van de KonLnklijke ~Nederlandsche ,;M,aatschappij tot bevordering der ,Geneeskunst zich ,,opnieuw uitvoerig beradem. ,,Van de zijd.e van de Centrale Besturen van de drie ,,belangenverenigtngen waarih resp. de specialisteaa, de ,,huisartsen en de artsm-nbtenaren, leden der Maat,,schappij, zijn verenigd, ontving het Hoofdbestuur de ,,mededeling dat zij eenstemmig adviseren de mede,,werkiaag van de leden der ~vlaatschappij aan de uit,,voeri~g van deze wet af te wijzen, ook aaa de door ,,Uwe E x c e l l ~ t i e voorgestelde wijzighagen van het ,,o~ltwerp. 260

,,De verschillende bezwaren zij.n Uw Excellentie reeds ,,grotendeels bekend. /-let voornaamste bezwaar dat ,,zowel in de besprekingen als in de adviezen telkeaas ,,naar voren kwam, was dat door de medewerkiaag ,,van de artsen aan de uitvoeri,ng van deze wet het mo,,,gelijk wordt gemaakt dat, i.n bepaalde situaties, een ,,eventuele verkeersovertreder met een vrij ernstige ,,straf wordt bedreigd i~ndi,en hij zijn toestemmi~g tot ,,bloedafname zou weigeren. Hier ontbreekt dus de ,,vrijwilligheid die naast een goede indicatie nodig is ,,om de arts het recht te geven tot een ingreep op het ,,m~nselijk lichaam over ~e gaan. ,,De doo~ Uwe Excell.entie i,n bet ontwerp aange,,brachte wijzigi.ngen komen tegemoet aan ,naar voren ,,gebrachte practische bezwaren en vonden als zoda,,nig waardering van het Hoofdbestuur, m a a r de prin,,cipiifle bezwaren worden er niet door opgelost. ,,H~erbij komt nog dat de arts bij de ~nschakeling i~a ,,het politioneel onderzoek op de wijze als bier voor,,gesteld, een taak zou aanvaarden die zozeer afwijkt ,,van, en in strijd komt met, het eig~nlijke werk van de ,,arts zoals ook bet publiek dit ziet, dat-de bereidheid ,,deze op zich te ,nemen ertoe zal leidexn het vertrouwen ,,in de medische stand ,on de medici te onclermijnen. ,,Gezien alle overwegi.ngen en rekenhag houde~nd met ,,de ontvang~n adviezen acht het Hoofdbestuur va~ de ,,Koni,nklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevor,,dering der Geneeskunst het ~iet verantwoord haar ,,leden te adviseren aan de uitvoering van bedoelde ,,wet merle te werken. ,,]~ndien een wetswijziging, ook de laatstelijk door U ,,ontworpen redactie, tot stand zou komcn, zou het ,,Hoofdbestuur, op grand van het feit dat het de leden ,,hierin zal moeten voorlichten, bovengenoemd stand,,punt aan de Nederlandsche artsen kenbaar moeten ,,maken. ,,Het Hoofdbestuur betreurt bet, dat bet na de aan,,gename besprekixigen met Uwe Excellentie, geen an,,der antwoord kan geven, m a a r het meent dat Uwe ,,Excellentie recht heeft op een onomwonden uit,,spraak. ,,Gaarne is bet Hoofdbestuur bereid, indi.en Uwe Ex,,cellentie dit wenst, het bovenstaande mondeling toe ,,te lichten." Van de zijde van de Mi~nister is daarop het volgende schrijven ontvangen: ,,Van Uw brief van 8 Januari 1958, waarin U mij ,,mededeelt dat bet Hoofdbestuur van Uw Maatschap,,pij het niet verantwoord acht de leden te adviseren ,,aan de uitvoerir~g van een regeling, waarbij de bloed,,proef verplicht gesteld wordt, mede te werken, heb ,,ik kermis genomen. ] k ~aeem aan, dat er Uwerzijds ,,ge~n bezwaar tegen bestaat, dat ik dit a'ntwoard even,,tueel Ol~enbaar maak." Onzerzijds was reeds eerder aan Zijne Excellentie kenbaar gemaakt d a t e r va~ de zijde tier Maatschappij geen bezwaar bestaat tegen gebruik van ons schrijven. In de schriftelijke gedachtenwisseli.ng over bet wetsantwerp is dit schrijven da~ ook aaaar voren gekomen, zoals men uit de Kamerverslagen zal hebben bemerkt. Namens bet Hoofdbestuur, G. Dekker, arts, Seeretaris-Permi,ngmeester.

Daar Amersfoort begi.nt met de eerste letter van het alfabet, heeft onze kring dus de eer een der eersten te zijn voor her lever~n van een bijdrage voor deze nieuwe rubriek ha M.C. Het nieuws uit de krl,ng Amersfoort en Omstreken is we~nig wereldschokkend en zal wel zo ongeveer parallel lopen met het nieuws uit a~adere afdel~ng~n. De kring Amersfoort en Omstreken omvat, behalve Amersfoort, een groot aantal omr~ngende plaatsen en dorpjes als Soest, Soesterberg, Spakenburg, Bunschoten, Nijkerk, Putten, Harderwijk, ja zelfs Lelystad behoort nog tot ons rayon. Het aantal leden bedraagt ongeveer 170, en is hog wel eens variabel door de aa.nmelding en het vertrek van de Officieren vain Gezc~ndheid in de garnizoensplaatsen (Amersfoort, Soesterberg, Harderwijk). De vergaderingen worden eens per m a a n d gehoudean in het Berghotel te Amerfoort, waar een voor ons doel zeer geschikte outillage aanwezig is. De centrale ligging maakt het onze kring mogelijk een voldoende aantal sprekers aa.n te trekken uit de omliggende grote steden en Universiteiten, waarbij er aaaar wordt gestreefd een onderwerp uit telkens een a.'nder speeialisme aan de orde te stellen. Onda~ks de meestal uitstekende leziangen worden de vergaderingen als regel bezocht door niet meer dan 30 ~t 40 leden, (als regel dezelfden!) dus ongeveer 20% vaxn het gehele aantal. Een oorzaak voor deze minimale belangstell~ng is moeilijk a.an te wijzen; mogelijk spelen bij ons de grote afstandon een rol. Her zal i,nteressa~t zij~a de ervaringen uit de ~ndere afdelingen hierover te vernemen. Eens per jaar, als regel in de maand juni, wordt een vergadering belegd, waarbij ook de dames worden uitgenodigd en waar een algemeen populair of medisch-populair onderwerp wordt beha.ndeld. Het gezellig samenzijn na afloop van een dergelijke ve~gadering bevordert de vriendschapsband~n onderli~ag en daarbij worden nieuwe eontacten, vooral met de periferie, gelegd. Een niet onaardige anecdote van een dergelijke bijeenkomst is de ervaring met de spreker, die ons op het laatste moment in de steek liet, daar hij de afspraak was vergeten en op dat moment buitenlands vertoefde. Goede raad was duur, wa.nt alles was reeds geconvoceerd en besproken. Gelukkig beheersten twee leden uit onze eigen kring hetzelfde onderwerp mien of meer. Getwee~n hielpen zij ons uit de .nood en de vergaderir~g had een ongestoord en gea.nimeerd verloop! Bestuursvergaderingen vinden al naar behoefte plaats. Wel is er steeds onderling codatact, mondeling of telefo~nisch, om elkaar op de hoogte te houden van de lopende zaken. Bestuursmutaties vinden op de gebruikelijke wijze plaats, waarbij het gewoonte is de aftredende bestuursledeaa uit te nodigen voor een afscheidsdiner. Ziedaar enkele gegevens uit de kring Amersfoort en Omstreken. D. K U I P E R . Noot van de redactie. - Onze correspondent uit de afdel~ng Amersfoort en Omstreken heeft i,n zij~ bijdrage

voor deze rubriek een onderwerp aangeroerd, dat voor ons Maatschappij-leven van niet weinig belang is. De afdelingen onzer Maatschappij zijn namelijk van z66r verschillende grootte. De historie zal hierbij wel een belangrijke rol spelen en ,niet mi,nder de bevolkingsdichtheid van een bepaald gebied. Ook kan groepering in meerdere of mindere mate om een uitgesproken medisch centrum een factor zijn. De redactie vraagt zich af of het niet interessant zou zi}n eens een kaart va.n Nederla.nd i.n M.C. af te drukken, waarop de begrenzingen van de verschillende afdelingen in beeld zi}n gebracht. Is er onder de lezers niet iemand met kartografische neigingen, die een dergelijke kaart zou willen maken om die in M.C. te doeaa afdrukk~n? De redactie zal gaarne medewerken door het verstrekken van de voor dat doel benodigde gegevens.

Instelling fellowships Toekenning door de Wetenschappel(jke Raad van de Landel(jke Organisatie Kankerbestrijding

HE'r ,,Konir~gin Wilhelmma Fonds" heeft Fellowships ingesteld, welke door de Wetensehappelijke Raad van de La.ndelijke Orga~isatie voor de Kankerbestrijding worden toegekend. Deze fellowships zijn in principe bestemd voor afgestudeerde medici, biologen, chemici, physici, pharmaceuten, veterinairen en ta~dartsem, bij wie het voornemen bestaat om in de toekomst hun werkkracht in dienst te stellen van het kankeronderzoek. Doctor~ndi in de Geneeskunde, Veeartsenijkunde of Tandheelktmde kunnen eventueel ook ~n aanmerking komen. Zij, die met goed gevolg het examen van arts, dierenarts of ta~darts hebben afgelegd, genieten de voorkeur. Voor de gekozen fellow wordt een bij zijn of haar verlangen en aanleg passende werkgelegenheid tgezocht in 66n of achtereenvolgens meer instituten, waar hij of zij zich i,n diverse methoden van wetenschappelijk onderzoek karl bekwamen onder supervisie van ervaren onderzoekers. De opleiding zal gericht zijn op vorming tot zelfstandig werker op het gebied van de ka.nker. Elk Fellowship wordt telkens voor een jaar en tot een maximum va.n drie jaar toegekend. Verwacht wordt, dat na deze periode va.n wetenschappelijke vormi.ng voor de fellow de mogelijkheid zal zij,n ontsta.an in Nederlaaad e~n passende positie in bet kankeronderzoek te verwerven, bij voorbeeld aan een ~nstituut voor kankeronderzoek, een ka'nkercentrum, een universiteits-laboratorium of enig a.nder wetenschappelijk instituut, waar onderzoek in verband met bet kankervraagstuk wordt verricht. Verder worden senior-fellowships ~ngesteld voor hen, die met succes de termijn vaa't drie jaar als opleid~ngs. fellow hebben volbracht of op andere wijze eea ge~igende vooropleidi~g hebben doorgemaakt en voor wie niet onmid&llijk een passende vaste positie aari een der bovengenoemde hastituten of laboratoria besehikbaar is of 261

NAAR aanleiding van het ingezonden stuk van collega P. Noorlander in Medisch Contact no. 13, pag. 219, zou ik gaarne het volgende opmerken: Collega Noorlander schrijft hier o.m.: . . . . . . zo kan worden gezegd dat het onder de tegenwoordige omstandigheden praktisch onmogelijk is volgens de moderne begrippen een goed huisarts te zijn; al was her alleen maar hierom, dat nagenoeg geen medische geschiedenissen door de huisartsen worden gemaakt'. Er zijn m.i. genoeg huisartsen, die medische geschiedenissen maken, maar de praktische waarde hiervan blijft meestal gering en wel o m de voigende reden: 18% van de bevolking is volgens een reeente mededeling geregeld aan her verhuizen en aangezien de bevolking op het platteland, vergeleken bij de stadsbevolking tamelijk hokvast is, moet dit percentage in de grote steden reel hoger zijn; voegt men hierbij her zeker niet te verwaarlozen aantal emigranten en last not least, de chronisch ontevredenen, die steeds van huisarts veranderen, dan zal men inzien, dat men de gemiddelde patient, vooral in de grote steden, niet langer d a n enkele jaren kan observeren. Maar aangezien ook gegevens, die men in betrekkelijk korte tijd verzameld, belangrijk kunnen zijn, zou men elke vertrekkende patient een netjes uitgewerkt en overgeschreven dossier mee kunnen geven, want de voor eigen gebruik gemaakte ziektegeschiedenis is - door de gebruikte afkortingen en coderingen voor anderen meestal onbegrijpelijk; gezien bet enorme aantal verhuizers is dit overschrijven echter weinig aanlokkelijk en, omdat men het nieuwe adres niet vaak en de nieuwe huisarts haast nooit te weten komt, meestal hog nutteloos ook. Dat bij deze gang van zaken reel waardevolle gegevens verloren kunnen gaan, zal niemand ontkennen. Maar rebus sic stantibus kan de huisarts hieraan niets veranderen. Dr. E. Billig.

Noot van de redactie: De reactie van collega Billig op het ingezonden stuk van collega Noorlander belicht nog eens opnieuw hoe belangrijk bet onderwerp van een goed kaartsysteem voor de huisarts is. Wij verwijzen de lezer gaarne naar het artikeI hierover in M. C. van de vorige week.

REFREIN DER VAAGHEDEN De Hoofdredactie van Medisch Contact verwacht van haar lezers reacties, zodat Medisch Contact een levend blad voor aIle 1eden zal worden. Welnu, laat ik dan mogen uitspreken dat het voor mij en anderen, die met spanning en verlangen n a a r taet nieuwe Medisch Contact hebben uitgezien, een teleurstelling is geworden toen ons het hoofdartikel ,,De derde taak" (op blz. 226) onder ogen kwam. Geen nieuw geluid deed het horen, m a a r slechts het refrein der vaagheden van het verleden. Allereerst wordt ons medegedeeld, dat volgens besluit van de Algemene Vergadering in 1957 voor Medisch Contact een derde tank is vastgesteld: ,,het bevorderen van de wisselwerking tussen onze Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst en de buitenwereld". Deze derde taak, aldus wordt opgemerkt, is nieuw, altklans de officiSle formulering en bewuste aanvaarding er van . . . . " En men vervolgt: ,,Dit staat ongetwij[eM in verband .met de ontwikkeling der moderne samenleving." Het is de schrijver van het artikel wellicht ontgaan, dat zich steeds, ook 25, 50 e n meer jaren geleden, een voor die fijd ,,moderne" samenleving heeft ontwikkeld en dat er al die tijd een wisselwerking is geweest tussen de Maatschappij van Geneeskunst en de buitenwereld; om de eenvoudige reden dat dit niet anders kan, d a a r elk organisme zich aanpast aan omgeving en omstandigheden. H e t causaal verband tussen de nieuwe taak van Medisch Contact en de maatschappelijke ontwikkeling is ons dan ook niet duidelijk gemaakt en we zouden d a a r o m de betreffende passage graag concreet verklaard zien. W a n n e e r men dan verder leest, dat wij

k a n w o r d e n gecre~erd. I n elk z o d a n i g geval zal d e W e t e n schappelijke R a a d o v e r w e g e n , of de h o e d a n i g h e d e n w n d e opgeleide v a n dien a a r d zij~n, dat her als e e n ~aadeel v o o r h e t k a n k e r o n d e r z o e k in Nederlaand m o e t w o r d e n b e s c h o u w d als hij d a a r v o o r , w e g e n s h e t o n t b r e k e n v a n e e n v o o r h e m g e s c h i k t e plaats, t o c h n o g v e r l o r e n z o u gaan. E e n s e n i o r - f e l l o w s h i p w o r d t t o e g e k e n d v o o r een p e r i o d e v a n ten h o o g s t e 5 j~ren. D e opleidings-fellow o n t v a n g t e e n toela~ge, die gelijk is a a n h e t salaris v a n e e n assistent a a n e e n R i j k s u n i v e r s i teit. D e senior-fellow o n t v a n g t e e n toelage, die gelijk is a a n her salaris v a n e e n w e t e n s c h a p p e l i j k a m b t e n a a r l e klasse. D e z e toelage zal tenslotte k u r m e n stijgen t o t het s a l a d s v ~ n e e n w e t e n s c h a p p e l i j k h o o f d a m b t e n a a r A. 262

artsen ons thaus niet meer kunnen onttrekken aan de talrijke bindingen en wisselwerkingen met de ,,grote maatschappij', is het dan inderdaad de bedoeling van de schrijver hiermede aan te geven, dat zulks vroeger w~l mogelijk was? Is de schrijver van mening, dat de vroegere artsen zich van de in het r a a m van h u n tijd toenmaals even ,,grote maatschappij" niets behoefden aan te trekken? Ook de navolgende uitspraak heeft ons te denken gegeven: ,,De tijden van de ivoren toren en de wandelstok met gouden knop zijn onherroepelijk voorbij." Wat is de ware bedoeling van deze constatering? Spreekt er geen in feite onjuiste mentaliteit en een zeker wanbegrip uit t.a.v, de positie van de arts, een fatale misvatting welke o.i. helaas veld wint in onze ,,grote, m o d e m e maatschappij"? In dit verband is het nuttig eens te herinneren aan de uitspraak van professor Nolen, dat het recept moet worden geschreven met een gouden vulpen, waarmede deze nestor der medici slechts in symboliek wilde aanduiden, dat de arts boven de patient moet staan en tevens, dat hij de patient materieel niet van node dient te hebben! D o o r deze stelregel te handhaven wordt de medicus waarlijk geen ,,Weltfremde", a-maatsehappelijke figuur, die zijn tijd niet zou verstaan. Tenslotte nog een enkel woord over de laatste passages van bet artikel, welke een nogal eigendunkelijke indruk maken, althans van weinig respect blijk geven tegenover die leden, die in het belang der organisatie of de artsenstand in bet algemeen critiek hebben doen horen: ,,Kri,,tiek die deze achtergronden (van het ,,gevoerde beleid) niet kent heeft weinig ,,waarde o m d a t deze zelden opbouwend ,,zal kunnen z i j ~ f ' . . . , en onder de aangeslotenen zijn ,,aJtijd niet bestuurlijk,,voelende of geori~nteerde leden, die te ,,weinig besef hebben van de feitelijkhe,,den en de daarachter ,liggende moeilijk,he, den" . . . . Altijd weer die vage, geheimzinnige ,,achtergrondem", waarmede de niet-ingewijde de idee v a n onmondigheid wordt gesuggereerd en tot schuchterheid in zijn oordeel wordt vermaand. Deze bevadering van de respect-afdwingende, ,,bestuurlijk-voelende" en ,,diepgaand geori~nteerde beleidsvoerders" gaat toch

M e n k a n zich v o o r een fellowship t e n allen tijde schriftelijk a a n m e l d e n bij h e t b e s t u u r v a n de L a n d e l i j k e O r g~,nisatie v o o r de Kankerbestrijdixtg, de L a i r e s s e s t r a a t 33, A m s t e r d a m ~ Z . A a n deze a a n m e l d i n g d i e n e n aUe v a n belang zijnde p e r s o o n l i j k e gegevens te w o r d e n toegevoegd, te w e t e n r e d e n e n d e r keuze, b i j z o n d e r e belangstelling enz., e v e n a l s mogelijke referenties. Lndien d e W e t e n s c h a p p e l i j k e R a a d zulks wenselijk acht, o n t v a n g t de sollicitant e e n o p r o e p v o o r e e n persoordijk o n d e r h o u d . E e n beslissing k a n in h e t a l g e m e e n ( v a k a n t i e - p e r i o d e s u i t g e z o n d e r d ) ,ha o n g e v e e r twee m a a n d e n w o r d e n v e r w a c h t . P e r j a a r k u r m e n drie opleidingsfellowships w o r d e n toegekend. N i e t m e e t d a n drie seniorfellows k u n n e n gelijktijdig i n f t m c t i e zij~.

heus wel wat irriterend op de Maatschappij-kinders werken, geachte hoofdredacteur. Zouden we n u niet langzamerhand zulke gewichtigheden achterwege latch? Wat o.i. Medisch Contact tot innerlijke vernieuwing nodig heeft, niet als derde maar als eerste taak, dat is, naast een klare, concrete redactievoering, bet vrije woord van alle leden, ingewijd of niet. Voor een gezonde Maatschappij, een gezonde organisatie en een gezond Medisch Contact is alleen nodig een gezond vetstand. Delft. Dr. J. Visser. Naschri[t van de redactie. De geachte inzender wordt e r o p gewezen, dat bet redactionele artikel ,,De derde taak" het slot was van een serie v a n drie artikelen, waarvan het eerste en tweede geplaatst werden in Medisch Contact van resp. 6 en 20 maart j.1. In deze artikelen is o.m. ook de noodzaak van een vrije spreektribune duidelijk genoemd als een der eerste taken voor Medisch Contact.

,,BEHALEN" E N

,,DOEN"

U gelukwensend met de fraaie nieuwe gedaante van ons Medisch Contact wil ik t6ch - al houd ik, met Staring, niet van vitten - een op- of aanmerking maken. In de tekst bij de portretten tref ik herhaalde malen de uitdrukking: ,,behaalde zijn artsexamen". U zult moeten toegeven, dat dit een slordigheid is, en verkeerd. Men ,,doet" artsexamen, en ,,behaalt" zijn artsdiploma, zijn titel of doktersbul. Ik meen, dat dergelijke slordigheden vooral in ons vernieuwde orgaan niet (meer) mogen voorkomen, omdat ze erich misstaan als vlekken op een nieuw pak, of als klitten en moppen in de sierlijke en overigens welverzorgde baard van Apollo. Dr. A. G. J. Hermans, Rotterdam. (Onder dankzegging voor uw gelukwens erkennen wij de juistheid van uw opmerking. - - Red. M.C.).

IN de Nieuwe Rotterdamse Courant verscheen onlangs elke avond een vervolgartikel over ,,Ontwakend Liberia" van de hand van haar reisredaeteur J. H. Huizinga. Hij beschreef daarin, mede in verband met bet bezoek van prins Bernhard, hoe dit land de belangstelling' van de wereld heeft gaande gemaakt, dankzij de doelbewuste leiding van een voortvarend president, die de ,stoot heeft gegeven tot de openlegging van de natuurlijke rijkdommen van het land. In een van die vervolg-artikelen lazen wij: ,,Ook op het terrein van de gezond-

heidszorg, ten behoeve waarvan acht procent v a n het totale budget wordt uitgetrokken, werden de laatste jaren aanzienlijke vorderingen geboekt. Talrijke ziekenhuizen zijn gesticht, vooral ook in het binnenland. Bedroeg bet aantal ziekenhuizen en klinieken in 1940 respectievelijk zes en drie, in 1948 achtereenvolgens twaalf e n vijflien, thans bezit her land niet minder dan twintig algemene verpleeginrichtingen, vijf ziekenhuizen voor lepralijders, een sanatorium en tal van klinieken. ,,Buitenlandse artsen zijn in LiberiE zeer in trek en in deze sector lijken er stellig ook voor Nederlanders nog zekere mogelijldaeden. De president en de onderminister van gezondheidszorg deelden ons althans mede, dat zij zeer gaarne over Nederlandse artsen met tropische ervaring zouden willen beschikken. Men stelt echter in dit stadium kennelijk meer prijs op een algemene medische ervaring dan op (te) ver doorgevoerde specialisatie. De ontwikkeling op medisch terrein in Liberi~ is nog niet ver genoeg voortgeschreden om zulk een specialisatie lonend te maken."

OP zaterdag 26 april a.s. te half vier zal de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in het groot auditorium der Rijks-universiteit te Leiden ann Dr. W. K. Dicke, voormalig geneesheer-directeur van bet Juliana Kinderziekenhuis te D e n Haag, thans hoogleraar in de Kindergeneesktmde te Utrecht, de eerste eremedaille van de sinds 1913 bestaande vereniging van Nederlandse Maag-darmartsen uitreiken. De ere-medaille van deze vereniging, die slecht uitgereikt kan worden ann hen, die origineel en fundamenteel werk op her gebied van de gastro-enterologie hebben verricht, zal in de toekomst de n a a m van Prof. Dicke dragen en Dicke-medaille worden genoemd.

BLIJKENS een rapport van de Britse regering over het verband tussen doodsoorzaak en beroep hebben mensen, die een vrij beroep uitoefenen en werkgevers de kleinste kans o m oud te worden, zo berichtte ,,Het Vaderland". Ook onder hotel- en caf6houders is her sterftecijfer hoog. Zelfmoorden komen het incest voor in de vrije beroepen en onder de ongeschoolde arbeiders. Artsen, advocaten en predika~aten zijn vooral gevoelig voor hartkwalen en onder schrijvers en journalisten komen ook veel gevallen van zelfmoord en hartkwalen

voor. Onder havenarbeiders neemt het aantal gevallen van long- en maagkanker met dodelijke afloop toe. In deze groep is ook het sterftecijfer tengevolge van tuberculose hoog. Boeren en landarbeiders vormen de uitverkoren groep: zij worden over bet algemeen oud.

,,MEN heeft, zo schrijft dokter Spijer, in de geestelijke gezondheidszorg niet alleen te m a k e n met actuele problemen, die onmiddellijk o m een oplossing vragen, m e n ziet bovendien in de nabije en de verre toekomst problemen voor zich oprijzen waarvoor de oplossing thans reeds dient te worden voorbereid. Wanneer m e n dan moet ervaren dat men de actuele problemen nog niet eens voldoende aan kara d a n wordt de zich in de toekomst aftekenende poblematiek hog des te dreigender wijl men zijn toekomsfig falen dan reeds als actueel gaat beleven. ,,De oorzaak van dit alles ligt in het felt, dat ons huidige maatschappelijk bestel en bet sociaal-ethisch-econarnisch cultuurpatroon, onder de vigeur waarvan wij /even, het mensdom, en dan nog wel in bet bijzonder hen die leven in een snel tot wereldstad uitgroeiende grote haven- en handelsstad als Rotterdam, onder een gestadi~g toenemende psychische druk zetten, die aan de sociaal-psychiatrische voorzieningen en vooral aan de geestelijk-hygi~nische preventie de hoogste eisen stellen. Daarbij komt dan nog dat zowel de sociaal-psychiatrische als de geestelijk-hygi~nische zorg in h u n ontwikkelingsgang altijd achterlopen o10 de feiten. Immers, de stem van hen, die een snellere ontwikkelingsgang en een tijdige voorbereiding op de toekomstige taken bepleiten ~gaat altijd weer verloren in het koor van stemmen dat o m voorrang roept voor maatregelen en voorzieningen die onmiddellijke en tastbare voordelen beloven te brengen. In dat laatste opzicht zit de lichamelijke gezondheidszorg, ook de preventieve, altijd nog op een betere stoel d a n de geestelijke hygiSne. De zorg voor de lichamelijke volksgezondheid heeft tot gevolg gehad dat de gemiddelde leeftijd van de mensen belangrijk hoger is geworden. Men mag zich echter niet wijs maken dat de geestelijke gezondheid, de geestelijke weerstandskrachten van de mens wel gelijke tred zullen hebben gehouden met de verbeterde licham~lijke gezondheid. V a n het aantal pati~nten dat in onze stad voor opneming in een psychiatrische inrichting in aanmerking kwam was in 1958 31 pet., in 1955 37,8 pct. en in 1956 51,8 pet. 60 jaar of ouder." Her bovenstaande leest men in het thans versehenen jaarverslag over 1956 263

van de G.G.G.D. van Rotterdam, samengesteld door de inmiddels afgetreden directeur college S. Spijer.

I s het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde heeft Dr. K. Modderaar verslag gegeven van een gedachtenwisseling over de bedrijfsgeneeskunde. Bedrijfsartsen en vertegenwoordigers van de werknemers waron daarbij aanwezig, helaas geen vertegenwoordigers van de werkgevers, zo stelt Dr. Modderaar vast. Hij zegt in zijn beschouwend verslag over deze conferentie o.m. her volgende: ,,Het wantrouwen van de werknemers tegenover de ondernemer, dat historisch is gefundeerd, waarbij het nieuwe en onbekende bovendien argwanend wordt ontvangen, is een realiteit. Dit kwam tot uiti~g in de vraag, wat de werkgever

eigenlijk voor heeft met de oprichting van een bedrijfsgeneeskundige dienst. En als dit allemaal bedoeld is o m de werknemers te beschermen, wat gebeurt er dan als de gunstige conjtmctuur 6mslaat en het spook van de werkloosheid opdoemt? ,,De conclusie is, dat de benoeming van bedrijfsartsen gepaard moet gaan met een behoorlijke introductie bij de werknemers, waaraan het kennelijk in bet verleden hier e n d a a r nog wel eens heeft ontbroken. In dit verslag leest men voorts: ,,Het is noodzakelijk, dat elke bedrijfsarts een open oog voor deze situatie heeft, want dit zal zijn houding tegenover de patiSnten bepalen. Hij mag niet a priori er van uitgaan in vertrouwen te worden genomen. Hij zal een zekere tert~ghoudendheid in acht moeten n e m e n en hij mag niet te diep graven in de persoonlijke verhouding bij de werknemer thuis. M o c h t bij hem op grond van her

Aanwinsten Bibliotheek der ICon. Ned. Mij t.b.d. Geneeskunst AREr~DS (A.), Pathologic en gespecialiseerde kennis. K.n. 7; ASPECTEN - - Medische - - van de chemische oorlogvoering. K.o. 3. BAraCES-SAtrER (E. K.), Schildklierweefsel en thyreotroop hormoon. Diss. 5214; EEKS (F. W. F.), Moeilijkheden bij de histologische diagnostiek van bloedvatgezwellen. Diss. 5209; BEPALINGEN - - Reglementaire - - der Genees- en heelkundige Societeit Tot Nut v a n 't Algemeen. K.n. 5; BERREKLOUW(S.), Bepaling van de circulatietijd met een fotoelectrische methode (de haemoreflector). Diss. 5224; m.AD (K. O. rL), Klinisch-chirurgische studie over cystennieren. Diss. 5195; BLOEMENDAAL (ri.), Elektroforetisch en chromatografisch onderzoek v a n alpha-crystalline. Diss. 5204; BOEKELMAN (M. T.), Diaferometrische gasstofwisselingsbepalingen bij verschillende groepen zuigelingen. Diss. 5189; BOM (T. J. J. A. M.), Philosophic van het leven. 1533 C 27; BOOY (H. L.), Het spel der zwakke krachten. K.n. 12; Bm~EDg (A.), Rheumatiek, behandeling, verlichting en genezing. 1533 E 34; BRU6 - - Een - - tussen validen en invaliden. 1533 H 23; BRUNET (P.), Les physiciens hollandais et la methode exp6rimentale en France au x v m e si~cle. 1533 H 24; BRLrNET DE RlCrmRUNE (W. r. H.), Over de werking van R6ntgenstralen op ontsteking van do huid. Diss. 5215; EtmGER (ft.) - - Hoofdartikels v a n -- in bet Nederl. tijdschr, voor geneeskunde (1 jan. 1904-30 juni 1913). 1533 D 26; BURGER (I~.), Leerboek der ziekten van oren, neus, mond, keel en slokdarm. 4e dr. 1533 A 16; aURGER (n.), Leerboek der ziekten van oren, neus, mond, keel, slokdarm en lagere luchtwegen. 8e dr. Med. Studiez.; BURGER (H.), Opstellen en toespraken uit de jaren 1884-1920. 4 dln. 1533 A 20-23; B U R G E R ( H . ) - - Uit de pen van student - - . 3 dln. 1533 A 17-19; B I J V O E T ( P . ) , Aethanolpraecipitatie analyse van histonen. Diss. 5227. CARP (E. A. D. E.), Psychocatharsis. 1533 E 37; CATE (I~. E. TEN), Over verlaagde lichaa~stemperatuur ten dienste van hartoperaties. Diss. 5230; CELLEER - - Algemene - - . Med. Studiez. DANKMEIJER 0-), Petite histoire de l'anatomie de Leyde. K.n. 11; DEKKER (X.), Truncus arteriosus persistens etc. Diss. 5206; DmI-IL (J. C.) e.a., First report o n the geographical and geological distribution of carcinoma in the Netherlands. X 5589,1; DROOGLEVER FnRTIJYN (&. B.), In264

mediseh onderzoek het vermoeden ontstaan, dat een van de conditionerende momenten, die tot de ziekte hebben geleid, in het huisgezin van de werknemer is gelegen, dan zal hij contact met de huisarts dienen op te nemen, die op zijn beurt in de meest uitgebreide zin van het woord zo nodig de therapie kan instellen. ,,Dit betekont natuurlijk niet, dat een bedrijfsarts vrijwillig en spontaan geschonken vertrouwen moet afwijzen. Maar al te vaak ontbreekt voor een fondsarts wegens zijn drukke praktijk de gelegenheid o m met zijn patient een rustig ~gesprek te voeren. Een bedrijfsarts, die het vertrouwen heeft, kan vaak meer tijd voor een patient uittrekken. In een dergelijk geva/ zullen persoonlijke verhoudingen en situaties buiten her werk zeker mogen worden besproken. Toch is her goed, dat bij her aangeven van oplossingen de huisarts zoveel mogelijk wordt ingeschakeld."

leiding tot de variatie- en erfelijkheidsleer. 1533 E 33; DUmUm (D.), Primum movens ultimum moriens. K.n. 17; Dlrrd-ImZEN (R.), Experimentele niertuberculose. Diss. 5193;. EERELMAN 0.), e.a., Gezondheidszorg voor schoolkinderen. 1533 E 32; ENOLISH (O. S.) e.a., Ontwikkeling en problematiek v a n het gevoelsleven. 1533 H 28; EREREGELEN. Beroeps-ethiek van Nederlandse vroedvrouwen. K.n. 3; ESVELD (L. W. VAN), De zenuwelementen in de darmwand enz. Diss. 5232. FORMIJrCE (P.), Leerboek der anamnese en der fysische diagnostiek. Med. Studiez.; FREGOSSE 0.), De sanguine quar u n d a m febrium causa. K.n. 16; FtmKE (rL H.), Proeve van een algemene ziekteverzuimstatistiek enz. Diss. 5216. Gedenkboek uitgeg, ter gelegenh, v.h. 40-jarig bestaan der Ned. Keel-Neus-Oorheelk. Ver. 1893-1933. 1533 F 17; Geneeswijs - - De - - der venerische ziekten gemakkelijk en onkostbaar gemaakt. Amsterdam 1807. 1393 C 13; GIDS voor de geestelijke gezondheidszorg in Nederland, 1958. Med. Studiez.; OmEP (W. X.), De tuberculine reactie. 1533 E 31. rIADDERS (8. N.), De betekenis van de bijzondere ziektekunde. K.n. 6; rlAEFIaSN (F. F. VAt0, Differentiation induced by chorioallantoic grafting of tissue homogenate. Diss. 5229; HANDLEIDING atoombescherming voor officieren van de geneesk, dienst. K.o. 4; rmLSDIr~OEN (R. J. VAN), Beelden uit het onbewuste. 1533 H 27; rlEMMS (O. IX), Annotated bibliography on rheumatic diseases. 4 ~ 62 : 7; aENKES (n. r.), Enkele toepassingen van histologische en microchemische methoden van vitamine C-onderzoek. Diss. 5233; HUNERFELD (P.), Korte geschiedenis van de geneeskunde. 1398 E 46; HUFFSTADT (A. J. C.), Vrije peestransplantatie bij de behandeling v a n buigpeesletsels aan duim en vingers. Diss. 5231; Huisarts en wetenschap. Maandblad. G.T. 444; HlnZINGA (T.), D e taak van de apotheker in de farmacotherapie. K.m. 23. JANSEN-EMMER (E. M.), Bijdrage tot de kennis van de huisarts in de geneesk.verzorging van de Amsterdamse bevolking. Diss. 5213; JONGH (S. W. DE), De ontwikkeling der farmacotherapie. K.o. 1; JORDAN (F. L. J.), Handleiding voor het algemeen lichamelijk onderzoek. Med. Studiez. KAMERLING (J. W.), De rSntgenologische en klinische diagnostiek der herniae hiatus oesophagei. Diss. 5241; KLOOSTERMAN (G. J.), Het universele karakter der verloskunde. K.n. 9; KOK (6. J. P. C. M.), Aandoeningen der luchtwegen bij recruten door adeno-virussen. Diss. 5188; KONmO (D. x. wrrToP), Niederliindische Drucke deutscher Pharmakop6een.

K.m. 21; KONST-KABINET van wonder-zeldzame . . . . verborgentheden der natuur. Amsterdam 1764-66. 1533 B 20; KWAST (W..~. /~l. VAN DER), Over de hyperplasie van de gingiva als neveneffect van her anti-epilepticum Fenytoine. Diss. 5187. LXGRO (w. P. J.), Over het symbiose en antagonisme. Diss. 5217; LEERaOEK der microbiologie en immunologic. Onder red. van A. C. Ruys. 3e dr. Med. Studiez.; LEEtrWEN (W. S. VAN), Beschouwingen over de betekenis van de electro-encefalografie enz. K.m. 22; LraER amicorum opgedragen a a n Dr. M. A. van Bouwdijk Bastiaanse enz. 1533 H 25; LI-FO-SJOE (E.), Onderzoekingen omtrent de overdracht v a n anti-lichamen tegen kinkhoest van moeder op kind. Diss. 5173; LIMBOROH (J. VAN), De ontwikkeling van de asymmetric der gonaden bij het embryo van de eend. Diss. 5186; LINSKE~S (H. F.), Die Abwehr-reaktionen der Pflanzen. K.n. 10; LOOrmM (J. J. VAN), Algemene gezondheidsleer. Med. studiez.; LOS (J. A.), De embryonale ontwikkeling van de venae pulmonales enz. Diss. 5219. MAma 0.), De pathogenese, de diagnostiek en de behandeling v a n de arteriole embolie. Diss. 5210; MANUEL of phonetics. 1533 D 21; MEER (H. D. vAN DER), Over de doofstomheid en het audiologisch aspect v a n hoorgebreken bij kinderen in bet algemeen. Diss. 5211; MEININGER (J. V.), De patiSnt en zijn geneesheer. Diss. 5220; MENSCI~ (M. H.), Enige onderzoekingen over de pharmacologid van het centrale zenuwstelsel. Diss. 5226; MEYER (I~. J.), U e b e r Riesenfaltenbildung im Magen. Diss. 5221; ~mLrt~ (N. O.), Een experimenteel onderzoek "over endotheelgroei bij nylon vaatprothesen. Diss. 5191; MORUS, Het rijk v a n Venus. 1533 E 30. NANraNGA (rr. s.), De waarde der serum glutamaat-oxaalacetaat transaminase test bij atherosclerose van bet kransslagaderstelsel. Diss. 5203; NOORDtreN 0. P. F. A.), Het onder-bewustzijn. K.o. 7; NtrrriN (J.), Psychoanalyse en spiritualistische opvatting van de mens. 1533 E 35. OLTHUIS (G.), Geleide bloeddrukverlaging door ganglionblokkade en haar toepassing bij hersenoperaties. Diss. 5208; Onderzoek naar de praenatale zorg te Amsterdam. K.n. 18. PEREmA D'OLIVEIRA (Elsa), Kenteringsjaren van de vrouw. 1533 C 26; PLOKKER (H. L), Over allergische hepatopathieSn. Diss. 5218; PRIJS Paul de Backer. K.n. 15; PSYCHOSOMATmS. Ed. bij J. Booij. 1533 D 23. QtrAST (W. a. A.), Stompe thoraxletsels. Diss. 5222; Qr.mRmo (A.), Voordrachten over sociale geneeskunde. 1533 D 22. RAP (A. A.) e.a., Anatomic en lipiodolonderzoek v a n de bronchiaalboom. 1533 H 22; Rapport van de Commissie voor de influenzabestrijding. K.o. 5; REDEVOERINGEN uitgesproken ter gelegenheid v. d. feestelijke opening v a n de nieuwe vleugel v. h. Nederl. Inst. voor Praev. Geneesk. op 1 juni 1956. K.n. 14; REIJDEN (G. V. d.), Onderzoekingen betr. pyrogenen; Diss. 5225; REIJS (J. H. O.), Over het gymnastiekonderwijs in de verschillende leerjaren. K.n. 2; RrrFELD (S. S.), Over de niet-operatieve behandeling van het geperforeerde gastroduodenale ulcus. Diss. 5192; ROMKE (C. L.), De taak van de medische statistiek. K.o. 2. SAM~UCUS (L), Icones veterurn aliquot etc. 1380 A 31; SCmERBEE~ (A.), Volcher Coiter (1534-1576). K.m. 20; SCHOLTMIJER (R. J.), Over allatio m a m m a e gecombineerd met radiotherapie. Diss. 5198; School en zorgenkind. K.n. 19; SCHOURMAN (C. J.), D e ziel als b r a n d p u n t van het scheppingsproces. 1533 D 20; SEDEE (G. A.), Over steroakoesie. Diss. 5201; SrlOCKTOESTAND - - De - - en zijn behandeling. K.o. 6; SLIKBOER (J.), Mensenkennis. 1533 B 18; SLmBOER (J.), Practische psychologic. 2 din. 1533 D 24, 25; STECHER (A.), Berekening der vruchtbare en onvruchtbare dagen in bet huwelijk. ,K.n. 13; STEENMIJER (F.), Food and nutrition of Arubans. Diss 5205; STEIN (E. S.), De eclampsia. Diss. 449; STEKrlOVEN (J. H. Schuurmans), Ontwikkeling van het krankzinnigenwezen in Nederland, 18t3-1914. 1399 H 5, 6; STOOP (J. A.), De nucleolus en de synthese van eiwit. Diss. 5202; STtmBg (L. T. F. L.), Occult bloedverlies met de faeces als gevolg van het gebruik van acetylsalicylzuur. Diss. 5212; SYMPOSION gewijd aan vraagstukken betr. de bescherming bevolking enz. 1533 F 12.

MEDISCH

CONTACT

Verschijnt wekelijks A b o n n e m e n t voor niet-leden f 1 5 . - - Losse nummers f 0,40

REDACTIE EN ADMINISTRATIE De Redactie en Administratie is gevestigd: Keizersgracht 327, Amsterdam-C. - Telefoon 33300 - Postgiro 58083. ADVERTENTIES De advertentie-exploitatie Medisch Contact is gevestigd: V a n Ostadestraat 233, A m s t e r d a m - Z , Telefoon 719911; postgiro 58083 ten name van de Kon. Ned. Mij t.b.d. Geneeskunst onder vermelding advertentie-exploitatie Medisch Contact. Advertenties in dit blad behoeven de goedkeuring van de redactie en kunnen zonder opgaaf van reden worden geweigerd. ht

ADRESSEN VAN DE MAATSCHAPPIJ, H A A R O R G A N E N , ENZ. Gevestigd: Keizersgracht 327 - Amsterdam-C. - Tel. 33300 Bureau Hoofdbestuur, Dagelijks Bestuur, Boekhonding, Bureau voor Waarneming en V e s t i ~ n g 9-18 uur. (Na 19 uur en zondags tel. 72.21.40) - - Landelijke Huisartsen Vereniging - - Landelijke Specialisten Veren~ging - - Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband - - Specialisten Registratie Commissie. Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfondsen (,,V.M.Z."): De Bilt, Withelminalaan 3, telefoon 60841. Ondersteuningsfonds weduwen en wezen: postgiro 111950, Keizersgr. 327, A m s t e r d a m - C , secr. Dr. A. C. M. Beukers, Prof. Dondersstraat 52, Tilburg. Raad vail Beroep: secretaris K. Ittmann, Henr. Bosmansstr. 4, Amsterdam-Z.

TH6NE (A. W.), Ervaringen met de klein-chirurgische behandeling van cosmetische huidaandoeningen. Diss. 5200; THORWALD 0.), Het magische rues. 1533 D 19; TlSSOT (S. A. D.), L'onanisme. 1533 B 19; TOE (A. E. V~q DEN), De volwaardigen mensch. K.n. 1; TONGEP~N (n. A. E. VAN), A familial infection with hepato-encephalomyelitis virus in the Nehterlands. K.n. 8; Tarot (A. J. VAN), Over de zuivering v a n antidifterie- en antitetanusplasma. Diss. 5190. V~ENEKLAXS (O. M. H.), Paediatric education in Europe. K.o. 8; VER~ECrmN (J. L. T. M.), Over ogencontact. Diss. 5207; V E ~ , L (A.), Joseph Babinski. K.n. 4; Verslag v. d. feestelijke herdenking v. h. 40-jarig bestaan der Ned. keel-neus-oorheelk.ver, k.o.: 9; VLUM (L.), On the production of hormones in the thyroid gland of birds, etc. Diss. 5197; VREEKEN (J.), Trombelastografie. Diss. 5199. V/EEL (M. W. VAN), Beschadiging v a n de lever bij thyreotoxicose. Diss. 5223; W~RBER (W. J. X.), Leerboek der bijzondere geneesmiddelleer. 1533 E 28; WESTE~ERG (~. C.), De haematemesi. Diss. 446; WmRSMX (D.), Gronden v a n misdaad. K.m. 17; WtLDE-DOOGER (K. E. DE), De toestand en de verandering van de gewrichten als functie van de leeftijd. 4 ~ 62: 8; WOERDEMAN (M. W.), N o m i n a Anatomica Parisiensia etc. Med. Studiez. z ~ (J.), Portale hypertensie. Diss. 5196; ZEGHE~ (A. M. C. DE), De lichamelijke ontwikkeling van kinderen m e t hartgebreken. Diss. 5194. 265

FISCAAL-ECONOMISCHE DIENST VOOR DE ARTSENSTAND

J. Fortuin Mr. A. P. J. Fortuin Mr. F. Smit

Opgericht door

ACCOUNTANTSKANTOOR J. FORTUIN UITSLUITEND BELASTINGCONSULENTEN UTRECHT- 's-GRAVENHAGE- NUMEGEN

J. H. J. van der Steen P. G. Weynands

U t r e c h t , tel. 030120241 Konings|aan 62

' s - G r a v e n h a g e , tel. 1 8 4 9 4 0 / t o e s t e l 1 7 2 Tournooiveld .5 (gebouw De Twentsche Bank)

Nijmegen,

tel. 08800/32132

8arbarossastraat54

VERRICHTIIVGEN: 1. Behandeling belasfingzaken in abonnemenfstarief 2. Boekhoud-cenfrale roar de medische beroepen 3. Prakfijk-overdrachf, associafie e n f i n a n c i e r i n g

4.

Verzekerings-Advies-Dienst

Hote[-Caf~-Restaurant

,,DE VRIJENBERG"

LOENEhl (VEL.) TELEF. K 6765-261

Congreszaa] - Conversatiezalen GEHELE JAAR GEOPEhlD Kamers roar ]anger verbli/f, oak des winters, speciaJe tonalities warden gaarne verstrekt op aanvraag.

L~cHT o~eEY, GEEN ZWAI~E W,osY EN WEtNI~

Z.OUT!

N.V. UITGEVERS- EN DRUKKERSMIJ. VAN

F. V A N

ROSSEN

GEVESTIGD SEDERT 1 8 7 3 ~r

Oak excellent bij normaal gebruik

BRINKER'S MARGARINEFABRIEKEN N.V. ZOETERMEER

ITAUAANSE LANDWIJN [in r a f f i e v e r p e k k l n g ) f 1.20 per helve fles f 2 . 2 0 per hele ties YOEGOSLAVISCHE LANDWIJN f 1.45 per fles TARRAGONA (type Pert) f 2 . 5 0 per ties

ALLE SOORTEN GEDISTILLEERD

Slijterij-Wijnhandel J. W. J O N K E R PRINSENGRACHT 5 9 8 - AMSTERDAM Telefoon 30523 en 34801

AMSTERDAM-(: LAURIERSTRAAT 246 - TELEFOON 4 5 8 0 3

Altij'd een we[kom geschenk[ Voor Verjaardag, Jubileum en andere feestelijke

gelegenheden is een VULPENeen welkom geschenk.

Dat geschenk dient met zorg gekozen fe warden. Door onze uitgebreide sortering kunnen wij U een VULPEN tonen IN ELKE PRIJS en VOOR ELKE HAND. Uit de beroemde merken welke wii steeds voorradlg hebben, noemen wij: PARKER - EVERSHARP- OSMIA PELIKAN - SWAN - MONT BLANC. O e k zichtzendingen

Vulpen-Speciaalzaak

.VONDEL"

Amstelveenseweg 206, Adam -Tel. 724527