Ecologisch leven tuinieren koken Nr

Seizoenen Ecologisch leven | tuinieren | koken | Nr. 3 | 2012

2

Colofon

Colofon

Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 40ste jaargang - mei/juni 2012

Foto: Stefan Jacobs Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar. Redactieadres Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T 03 281 74 75 F 03 281 74 76 [email protected] www.velt.be Hoofdredactie: Bart Coenen, [email protected] Eindredactie: Reine De Pelseneer, [email protected] Lay-out: Bart Coenen en Reine De Pelseneer Redactieraad: Sara Adriaensen, Natascha Boudewijn, Liesbet Corthout, Lieven David, Lieven Gekiere, Maite Grugeon, Riet Janssens, Luk Naets, Nadia Tahon, Anne Marie van Dam, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn Verheyen Werkten mee aan dit nummer: Natascha Boudewijn, Lieven David, Hugo D’Hooghe, Mirella Gijsen, Nicola Kersting, Laurence Machiels, Luk Naets, Dorien Pelckmans, Daniëlle Raeijmaekers, Nadia Tahon, Luc Vanhoegaerden, Frank Van Keirsbilck, Griet Vermeiren Fotografen & illustratoren: Botanic Gardens, Leen De Pelseneer, Stefan Jacobs (cover), Martin E. Jones, Laurence Machiels, Boris Mann, Mr. T in DC, Nadia Tahon, Frank Van Keirsbilck, Liz West Administratie: Karin Holemans, [email protected] Lay-outconcept: Kurt Cornelis, www.sfumato.be Druk : Druk in de Weer, www.drukindeweer.be Verzending: Boes & Co, www.boesenco.be

V.u.: Guy Augustijns, Dorpsstraat 124, 2960 St-Lenaarts

Activiteiten Weg & Wijzer Afdelingen voeren hun activiteiten voor het julinummer in vóór 18 juni via www.velt.be/beweegt. Het gaat om de activiteiten van augustus en september. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.be en klik ‘in je buurt’ of bel 03 281 74 75. Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.be/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk. Seizoenenarchief Velt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.be. Registreer je (lidnummer nodig) en log in. Word lid • België: stort € 25,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. • Nederland: stort € 25,00 op rekening 674848 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. BIC: INGBNL2A. • Andere landen: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar. Legaten Legaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij [email protected] of bel 03 281 74 75.

3 | 2012

3

Inhoud

zoom Paradijsvogelbloem Eco-actief Hutspot op een stadsbalkon en ander eco-actief nieuws Consument/Column

Hoe neem je stekjes? Wanneer plant je uit? En hoe bewaar je de knollen? Ontdek de geheimen van de teelt van zoete aardappel op p. 8.

Op 2 en 3 juni stellen meer dan 100 tuinen hun deuren op tijdens de Velt-ecotuindagen. Laurence Machiels biedt je alvast een inkijkje in de tuinen van Stefaan Streulens en Huguette Van Vaerenberg. p. 16 en 27.

Puur van smaak, gezond en lekker: chef-kok Nicola Kersting toont hoe veelzijdig je aan de slag kunt met asperges. p. 20.

4

14

6

tuin Van stekje tot knol: zo kweek je zoete aardappel De groenste berm van Gent: tuinieren zonder tuin Elke dag kleur: een tuin vol bonte struiken en lekkere groenten

8 16 27

Reportage Duurzame voeding in overheidsrestaurants

30

Column/verbeeld

11

culinair Pure smaak: asperges uit volle grond

20

Sorbet Tuinieren in ‘t stad

13

weg & wijzer

23

zoekertjes

12

Lezers reageren/Uitgesproken

32

Uitgelicht

34

ledenvoordelen

42

In het midden van deze Seizoenen vind je een ecodurverposter. Hang hem aan je raam en toon dat ook jij een ecodurver bent!

4

Zoom

Plantenfascinatie en ecotuindagen Wilde planten vormen overal de basis voor een gezonde en aangename leefomgeving; ze voorkomen erosie en zuiveren water. Planten zijn zo fascinerend en belangrijk dat de European Plant Science Organisation 18 mei uitriep tot de allereerste ‘Internationale Dag van de Plantenfascinatie’. In heel Europa organiseren plantentuinen, musea en onderzoeksinstellingen evenementen om planten in de kijker te zetten. In de serres van de Nationale Plantentuin in Meise kun je de paradijsvogelbloem of Strelitzia reginae bewonderen (foto). Deze plant dankt haar naam aan de bonte kleuren van haar bloemen. De bloem van de plant – er bloeit slechts één bloem per steel – lijkt bovendien erg op een kraanvogel. Zin om meer fascinerende planten en tuinen te ontdekken? Bezoek dan de Velt-ecotuidagen. In het weekend van 2 en 3 juni geven meer dan honderd ecodurvers de geheimen van hun tuin prijs. Ontdek alle deelnemende tuinen in de brochure die bij deze Seizoenen zit. → www.fascinationofplantsday.be → www.velt.be/ecotuindagen

© Botanicgarden.be

Zoom

5

Paradijsvogelbloem

6

Consument

Op kamp met JNM Ben je tussen 7 en 26 en gebeten door al wat bloeit en groeit, tsjilpt, gromt en zoemt? Dan zijn de kampen van de Jeugdbond voor Natuur en Milieu iets voor jou. JNM is een jeugdbeweging waar jeugd, natuur en milieu elkaar vinden. Het programma is aangepast aan de leeftijd, maar wat altijd terugkeert is achter vlinders rennen, de plantjes tussen je tenen bewonderen of het luchtruim afspeuren naar die bijzondere roofvogel. In de JNM-kampkookpotten vind je enkel seizoensgroenten en geen vlees. Door spel, discussie of vormingssessies wordt het ecologisch bewustzijn aangescherpt. En als het even kan, helpen we de natuur een handje: maaien, kappen, plaggen… Dit alles in fijn gezelschap van leeftijdsgenoten en met de deskundige begeleiding van enthousiaste vrijwilligers. → www.jnm.be/kampen

Zwitserse proefbaby’s Als het van Nestlé afhangt moeten moeders in de toekomst de melkpoeders voor hun baby’s niet meer afwegen, en geen papflesjes meer schudden en opwarmen. De poeders zitten dan verpakt in capsules die men eventjes, zoals bij de koffiecapsules, in een machine stopt en via een druk op de knop met de nodige hoeveelheid warm water aanmaakt. Voor de Babynes heeft Nestlé zes verschillende capsules ontwikkeld, te gebruiken van de eerste weken tot de peuter drie jaar is. Het Duitse consumentenmagazine Öko-Test (OT) heeft de Babynes al uitgeroepen tot ‘Miskleun van de Maand’ omwille van de korte gebruikstijd van het toestel en het extra afval via de lege capsules. Daarbij komt nog dat het Duitse instituut voor volksgezondheid industriële melkproducten ongeschikt vindt voor één- tot driejarige peuters. De capsule met de mengeling bestemd voor baby’s met gevoelige darmpjes vinden experten zelfs overbodig. Nestlé gaat het toestel nu eerst in Zwitserland uittesten. BASF houdt het in Europa voor bekeken In een persmededeling laat BASF weten dat ze de hoofdzetel van haar biotechnologieafdeling BASF Plant Science gaat verplaatsen van Duitsland naar de VS. Het bedrijf geeft aan dat er in Europa te veel tegenkanting is van consumenten, boeren en politici tegen ggo’s (genetisch gewijzigde organismen) en dat het dus commercieel oninteressant is om toepassingen voor de Europese markt te blijven ontwikkelen. BASF gaat zich nu concentreren op de aantrekkelijke markten in Noord- en Zuid-Amerika en op de groeimarkten in Azië. Synthetische vezels op de dool Aan de universiteit van Dublin hebben vorsers een verband aangetoond tussen kleding die synthetische vezels zoals polyester en acryl bevat en een aparte verontreiniging van de zee. Een kledingstuk uit synthetische stof verliest honderden minuscule vezels tijdens een wasbeurt in de machine. Deze vezels worden er niet uitgefilterd in de waterzuiveringsinstal-

latie en belanden zo in zee. Dat hebben de vorsers kunnen vaststellen door onderzoek van 18 stranden in 6 continenten. Het is zelfs mogelijk dat in water onoplosbare schadelijke moleculen zoals DDT zich aan deze vezels hechten. Het grootste gevaar schuilt erin dat vissen de vezels voor voedsel aanzien en sterven, of dat de vezels via een gerecht met vis in het menselijk lichaam terechtkomen. Lederen handschoenen: vergeven natuur We zijn weer een illusie armer: het natuurlijk aanzien van leder blijkt vooral schone schijn. Öko-Test (OT) liet 17 paar lederen dames- en herenhandschoenen analyseren en slechts twee ervan (H&M en Bernd Vojtisek) kregen een magere ‘bevredigend’ als score. Dat resultaat is vooral toe te schrijven aan het scheikundige looiproces met chroom(III)-zouten waardoor resten van het zware metaal chroom in het afvalwater en in het leder achterblijven. Het looien van dierenhuiden is nodig om de erin aanwezige eiwitten onoplosbaar te maken en ervoor te zorgen dat het leder niet gaat schimmelen of rotten. Huiden kan men ook perfect plantaardig looien met eikenschors of rabarberwortels, alleen duurt dit proces zowat 15 maanden. Voor dit natuurleder bestaat er sinds 2004 een lastenboek dat is opgesteld door het IVN (Internationaler Verband der Naturtextilwirtschaft) maar het is nog aan geen enkel product toegekend. Een belangrijk obstakel is dat plantaardig gelooid leder een aantal natuurlijke littekens en onvolkomenheden van de dierenhuiden zichtbaar laat. OT raadt toch aan naar natuurleder te vragen, omdat er dan mogelijk een aanbod komt vanuit de lederindustrie. Ondertussen warmen we onze handen maar beter met dikke wollen wanten. LED-lampen: nog werk aan de winkel Nu de gloeilampen bijna zijn uitgedoofd, moeten we het stellen met de alternatieven en hun onvolkomenheden. Vier jaar geleden heeft Öko-Test (OT) al eens uitgebreid haar licht over de spaarlampen laten schijnen: geen mooi licht, storend geflikker, het giftige kwik dat ontsnapt bij breuk, te veel elektrosmog en een levensduur die te dikwijls korter blijkt dan beloofd door de fabrikant. Ondertussen bestaan er LED-lampen met een E27-voet die passen in de klassieke gloeilampfitting. LED-lampen zijn producten van een spitstechnologie waarbij licht wordt geproduceerd door halfgeleiderkristallen te laten gloeien, een proces dat slechts weinig energie kost. Voor de productie zijn wel zeldzame grondstoffen en flink wat energie nodig; het is dus zaak de versleten lampen zo goed mogelijk te recycleren. OT heeft sinds maart vorig jaar 11 LED-lampen van verschillende merken ruim 3000 uur laten branden en tot 30.000 keer aan- en uitgeschakeld. De resultaten? Slechts 3 LED’s halen een goed rapport: Osram, Philips en Toshiba. Bij de overige merken komen meerdere mankementen voor: onnatuurlijk of te dof licht, onzichtbaar geflikker dat ons brein wel waarneemt of een helderheid die al na 3000 uur te sterk is afgenomen. Omdat alle LED-lampen flink wat elektrosmog veroorzaken raadt OT af om ze als verlichting te gebruiken van je bureau of op je nachtkastje.

Consument/Column

Hoofdkussens: geen overbodige behandeling Een kussen bestaat meestal uit een katoenen hoes met een waaier aan mogelijke vullingen: vlokken schuimrubber of latex, veders of dons, wol of kapok, kaf van granen zoals spelt en boekweit, en bolletjes polyester. Voor de keuze van de beste persoonlijke vulling ga je het best te rade in een gespecialiseerde zaak waar je een en ander mag uittesten. OT heeft 19 kopkussens met polyestervulling onderzocht: 13 ervan scoorden goed tot zeer goed. De kritiek op de overige kussens spitst zich toe op een aantal overbodige behandelingen. Zogenaamde ‘bioactieve’ kussens zijn behandeld met de bacteriekiller triclosan die allergische reacties kan uitlokken, het insecticide permethrin heeft een slechte reputatie als zenuwgif en het aanwenden van nanozilverdeeltjes tegen bacteriën is helemaal absurd omdat ze op termijn tot de vorming van resistente bacteriën kunnen leiden. De katoenen hoes regelmatig in de wasmachine stoppen is een betere en veilige oplossing vindt OT. En zoals gewoonlijk bij het analyseren van textiel zijn zo goed als alle kussens behandeld met optische witmakers, opnieuw volledig zinloos voor een product dat je toch in een sloop stopt.

Een klein stukje uit de oude ‘vitamineposter’ →

7

Column Vitamines met een kleurtje Tekst SuskewieD

Het document dat mijn moeder uit de schuif opdiept, is zwaar toegetakeld, maar ik herken het meteen: de vitamineposter met de kleurrijke cirkels die ooit naast het raam aan de keukenmuur hing. ‘Je kunt er misschien een kleurenkopie van maken om het nog enigszins te redden’, fluistert ze alsof het een prehistorische papyrusrol betreft. De restauratie lukt grotendeels: het centrale deel van de 50 jaar oude poster is nog vrij intact maar de gebruiksaanwijzing in de rand is verdwenen. Ik kan nog net lezen dat hij – in het Frans – is uitgegeven door de Librairie Médicale et Scientifique en van de wijze aanbeveling is voorzien dat we ‘dienen te eten wat we graag lusten, maar vooral gevarieerd ons menu horen samen te stellen’. Elk cirkeltje op de poster geeft voor een voedingsmiddel aan hoeveel van de vitaminen A, B1, B2, C, D en E het bevat, naast het aantal calorieën. Elke vitamine heeft een kleurtje en de kleur van de meest voorkomende vitamine wordt overgenomen in de cirkelrand. Zo wordt de cirkel van olijfolie rood omdat ze vooral vitamine E levert, kleurt die van sinaasappel geel door de aanvoer van vitamine C en die van varkensniertjes blauw omwille van de geleverde vitamine B1. De gehaltes van de vitaminen worden nog niet aangegeven in pietluttige milligram of microgram, maar in kloeke IE (Internationale Eenheden). Op de kopie is mooi te zien welke 140 voedingsmiddelen toen belangrijk waren. We treffen flink wat ‘vergeten’ groenten aan die nu terug aan belang winnen, zoals aardpeer, koolraap, Romeinse bindsla, mierikswortel, paardenbloem, pastinaak, zuring, warmoes en zelfs (voeder)biet. Ook minder voor de hand liggende delen van dieren nemen een ruime plaats in op de poster: lever, nieren, zwezerik en hersenen van rund, schaap, varken, kip of kalf. Bij de granen zien we dan weer gepelde gerst en boekweit staan. En wie zou er nu nog stil staan bij de voedingswaarde van kokkels, biergist of levertraan? Leuk om te zien zijn de ‘lege dozen’ van wit brood, pasta en zuurkool die amper vitamines bevatten. Verrassend is dan weer de vermelding dat witlof zowat vier keer meer vitamine A levert dan boter: een drukfout of een verkeerde meting? Net deze week lees ik in mijn weekblad dat het eten van veel groenten en fruit algemeen als gezond wordt gezien, maar dat dokters en professoren blijkbaar niet exact kunnen verklaren waarom dat zo is. Ik citeer professor Guy De Backer: ‘Er zit iets in fruit en groenten wat ze gezond maakt, maar we weten niet wat, en… vitamines hebben er niets mee te maken!’ Hallo?! Daar ga ik eens een boompje over opzetten met een bevriende diëtiste die als twee druppels water op actrice Nathalie Meskens lijkt. Zelfs als ze evenmin het antwoord weet, haar repliek zal op zijn minst guitig zijn.

8

Tuin

Van stekje tot knol Zo kweek je zoete aardappel Tekst en foto’s Frank Van Keirsbilck

Iedereen heeft ze al weleens zien liggen: de langwerpige, onregelmatig gevormde, okergele tot bruinrode zoete aardappelen, ook wel bataat genoemd. Sommigen hebben misschien ooit een poging gewaagd om – na het verschijnen van bedeesde scheutjes – de knollen te planten en zijn enkele maanden later wellicht tot de vaststelling gekomen dat de oogst zo goed als onbestaande was… Wat is er fout gegaan? In tegenstelling tot de gewone aardappel wordt de zoete aardappel niet gekweekt door knollen te planten, maar via het nemen van stekjes. De zoete aardappel (Ipomoea batatas) is immers totaal niet verwant met de gewone aardappel (Solanum tuberosum). Hij is ook niet vatbaar voor dezelfde ziektes of plagen, met uitzondering van de algemene slakken- en muizenvraat. De zoete aardappel is een familielid van o.a. de haagwinde, die in vele tuinen een even sierlijke als invasieve plaats inneemt. In Korea eet men de wortelen van een plaatselijke haagwinde, maar dit geheel terzijde. De juiste variëteit Een tweede reden voor het wegblijven van een glimlach tijdens de oogst is de variëteitenkeuze. De knollen die je in de winkel vindt, werden meestal in warmere streken geteeld, gaande van Spanje en Italië tot allerhande tropische gebieden. Deze zoete aardappelen zijn hier slechts in een uitzonderlijk warme zomer productief, en raad ik niet aan. Gelukkig is deze tropische plant – met als oorsprongsgebied zeer waarschijnlijk Peru (daar heeft de wetenschap al jaren een heerlijke kluif aan) – heel aanpasbaar gebleken door de eeuwen heen. Er zijn op een natuurlijke wijze variëteiten geselecteerd en gecreëerd die een behoorlijke oogst geven in Nieuw-Zee-

land, het hoogland van Papoea-NieuwGuinea en in het gematigde zuidelijke deel van Canada. Het spreekt voor zich dat de selecties die zich al bewezen in Canada, ook hier een grotere kans op slagen hebben. Enkele courante variëteiten ginder zijn Beauregard, Georgia Jets en Tainung 65 (of T65). Deze laatste geeft in onze streken goede opbrengsten: van 1,5 kg knollen per plant tijdens jaren met wat koelere zomers, naar 3 kg of meer in warmere omstandigheden. Aan de slag Hoe teel je nu zoete aardappelen? Laten we vertrekken van een bestaande knol die je tijdens de maand maart verkregen hebt. Deze knol plant je plat of rechtopstaand in een pot of bakje, helemaal bedekt met vochtig gehouden aarde. Essentieel is een zeer warme plaats waar de knol minstens enkele weken kan staan; bij 30-35° Celsius of zelfs meer zullen er snel worteltjes gevormd worden. Kort daarna zullen wat ontplooiende blaadjes accentueren dat alles goed verloopt. Als de planten op een donkere plaats staan, verhuis je ze na het verschijnen van die eerste scheutjes naar een heldere plaats, waarbij warmte nog altijd geen overbodige luxe is. De scheutjes zullen bij goede omstandigheden algauw een tiental centimeter lang worden. Van zodra ze die

Tuin

lengte bereiken (langer is ook geen probleem) kun je ze van de plant afplooien. Sommigen hebben wellicht al wat kleine worteltjes aangemaakt; anderen zijn nog wortelloos. Licht en warmte Voor je deze stekjes verder opkweekt, worden alle onderste bladeren weggenomen, zodat ze niet de nodige energie aan het nog wat fragiele scheutje onttrekken. Na deze behandeling is opnieuw een lichte en warme plaats essentieel. Zelf plaats ik ze in een onverwarmde serre, in een bokaal met water of in enkele potjes gevuld met potgrond. Deze potjes begiet ik regelmatig met compostthee of met een extract van wilgentakjes, wat de wortelvorming stimuleert. Na drie tot twaalf dagen, afhankelijk van de temperatuur, verschijnen de eerste (of bijgroeiende) worteltjes. Ze groeien wonderbaarlijk snel en zijn na enkele dagen al 1 à 2 cm lang. De scheutjes die in water opgroeiden, plant je voorzichtig uit in kleine potjes gevuld met gewone potgrond of compost. Pas gedurende heel deze periode op voor eventuele late nachtvorst (ook in serres!). Zoete aardappelen zijn zeer vorstgevoelig. Uitplanten Is de laatste kans op vorst verdwenen (de oeroude ijsheiligen blijken de laatste jaren toch niet meer zo stevig op hun troon te zitten), dan kun je de plantjes op een mooie zonnige plaats buiten uitplanten, als je een van de vroege soorten hebt bemachtigd. Plant uit in de serre als het om een onbekende variëteit gaat. Een plantafstand van 50 cm of meer zullen de plantjes zeker op prijs stellen. Zoete aardappelen voelen zich goed in om het even welke grond, van zeer arme zandgrond, tot rijkere klei- of leemgrond. De opbrengst is hoger in voedselrijke gronden. Geef na het uitplanten nog even goed water en mulch eventueel (als je geen woel- of veldmuizen hebt). Telen op verhoogde bedden is geen must, maar zorgt wel voor een hogere opbrengst. Een goed opgewarmde grond is bevorderlijk voor een vluggere groei na het uitplanten. Van zodra de planten aanslaan, groeien ze probleemloos en vullen ze snel hun plaats op met ranken die zich uitstrekken tot 50 à 200 cm, afhankelijk van de

9

soort. In de beginfase moet je de percelen onkruidvrij houden; als de planten groot genoeg zijn, zijn ze een prima bodembedekker. De enige zorg die je daarnaast moet geven, is een watergift tijdens zeer droge periodes. Jonge blaadjes Van de ranken, die alle windstreken opzoeken, knip je eventueel scheutjes af die nieuwe plantjes vormen, op eenzelfde wijze als hierboven beschreven. Een eventuele overwintering van de planten kan ofwel door knollen op te kweken in het voorjaar, ofwel via deze stekjes. De verse, vitaminerijke jonge blaadjes en groeitopjes van de zoete aardappel kun je eveneens opeten. Voeg ze toe aan salades of kook ze. Wil je een goede oogst aan knollen, oogst deze blaadjes dan met mate. De planten halen hun kracht voor de knolvorming uit het blad en bladverlies leidt tot een mindere opbrengst. Dit geldt trouwens voor alle knol- en wortelvormende gewassen. Oogst met intuïtie Tijdens de zomer kijken de planten zelf soms verbaasd op van hun eigen groeisnelheid. Ze hebben geen probleem met balorige regengoden. Zolang de temperatuur hoog genoeg is, zal de loofontwikkeling evenredig snel zijn. Bloeien doen zoete aardappelen in onze streken zelden, waardoor zaadvorming geen sinecure is. In de maand september duikt er soms een dilemma op in verband met het beste oogsttijdstip: oogst je te vroeg, dan zijn de knollen misschien nog wat klein; oogst je te laat, dan kregen de knollen wellicht zeer lage temperaturen te verwerken en bewaren ze slecht. Zelf heb ik geen gouden regel. Je kunt eens voorzichtig in de grond wroeten om te zien hoe groot de knollen al zijn. Weersvoorspellingen, muizenvraat en andere omstandigheden zijn soms ook een stimulans om al dan niet te oogsten. Aangezien tuinieren grotendeels voelen is, ga ik vaak voort op mijn intuïtie om de bataten het daglicht te laten ontdekken. Bewaren Soms duiken er enkele problemen op tijdens de bewaring van de zoete aardappel. Bij een te koude temperatuur verschijnen

10

Tuin

Linksboven: zoete aardappelen komen hier zelden tot bloei, maar hier zie je toch een bloempje. Linksonder: een jong zoeteaardappelplantje. Boven: als de planten groot genoeg zijn, zijn ze een prima bodembedekker.

er weleens rottingsplekken op de knollen, met alle gevolgen vandien. Te hoge temperaturen kunnen dan weer leiden tot uitdroging (bij een lage luchtvochtigheid) of voortijdige scheutvorming. Ik leg de knollen in een houten kistje of een open kartonnen doos die ik in de keuken bewaar, bij een temperatuur van 13-20° Celsius. De luchtvochtigheid is er relatief hoog. Op deze manier blijven de knollen perfect eetbaar tot juni van het volgende jaar. Een mogelijke oplossing bij een lage luchtvochtigheid is de knollen in papieren zakken bewaren. De bataten die in ons land in de handel verschijnen, krijgen meestal een extra warmtebehandeling na de oogst. Deze behandeling verhoogt het suikergehalte in de knol. Direct na het uitgraven brengt men de oogst in een warme (30-32° Celsius), vochtige ruimte gedurende vijf tot zeven dagen. Het zetmeel

dat in de knollen aanwezig is, wordt in die periode omgezet in suiker. Dat maakt de smaak zoeter en verhoogt de bewaarcapaciteiten. Ik heb deze methode zelf nog nooit geprobeerd. Sowieso wordt de smaak op een langzamere manier zoeter door bewaring (dit geldt voor vele knolgewassen afkomstig uit Zuid-Amerika). Je kunt dus beter tot enkele weken na de oogst wachten voor je aan de slag gaat met zoete aardappelen in je keuken. Telen in potten Naast de teelt in de volle grond of in een serre, kun je de planten ook eenvoudig telen in potten. In een pot van 10 l lukt de teelt al, maar hier geldt zeker: hoe groter de pot, hoe beter! Een pot van 20 à 30 l of meer zal de oogst evenredig verhogen. De pottenteelt heeft enkele voordelen ten opzichte van de vollegrondteelt: een vluggere opwarming, een extra bescher-

ming tegen bijv. muizen, de mogelijkheid om de planten naar een warmere plaats te verhuizen in het najaar… De nadelen zijn een mindere opbrengst en een grotere waterbehoefte doordat de potten onder zomerse zonnestralen snel uitdrogen. Lekker zoet Zoete aardappelen, die in verschillende streken van de wereld basisvoedsel zijn, zullen de liefhebbers van vezels, proteïnen, vitamine A,C en E en verschillende mineralen als ijzer zeker verleiden. De knollen kun je op vele manieren bereiden. Snijd ze simpelweg in schijfjes en bak ze in een pan, met wat olie of boter erbij; voeg ze toe aan allerlei sauzen; maak een quiche of pizza met zoete aardappel of voeg eens een kleine hoeveelheid gepureerde zoete aardappel toe aan brooddeeg voor een verrassend zoete smaak. Laat je leiden door je eigen creativiteit!

Over Frank Van Keirsbilck Zowat 15 jaar geleden vond Frank Van Keirsbilck in een kruidenkwekerij het plantje ‘crosne’ of Japanse andoorn. Dit zette hem op weg om minder bekende eetbare gewassen te ontdekken. Nu wil hij zijn ervaringen delen in de hoop de diversiteit van tuinen en voeding te verhogen. Sommige van de planten die Frank bespreekt, zijn behoorlijk ‘nieuw’ voor de lage landen (yacon, oca), andere in de vergeethoek geraakt. → www.thevegetablegarden.be

Column/Verbeeld

11

Column Kippen als een knisperend haardvuur Tekst Natascha Boudewijn Illustratie Leen De Pelseneer

Iemand vertelde me eens dat ze kippen net zoiets vond als een knisperend haardvuur. Er was wat uitleg nodig voor ik begreep wat ze bedoelde. Het ging haar om het effect ervan op je welzijn. Zowel staren in de altijd veranderende vlammen van een haardvuur, als staren naar tevreden tokkelende kipjes is uitermate rustgevend. Als je ervoor in de stemming bent, kan het je zelfs in een bijna meditatieve staat van zijn brengen. Dat klopt als een bus. Kippen brengen je in hogere sferen door gewoon bij ze te gaan zitten en ze te bekijken. Ze scharrelen tevreden rond of nemen een uitgebreid stofbad. Ze vinden het heerlijk om uitgebreid te ‘badderen’ met hun vleugels uitgespreid in het zand, bij voorkeur in de niet te warme voorjaarszon. Dan kan hun dag niet meer stuk. De dames nemen hier hun zandbaden vooral in de ochtenduren. ‘s Middags is het tijd om te graven en allerlei eetbaars te zoeken, en om eieren te leggen natuurlijk. Die mag ik dan rapen. Dat vervult mij – zelfs na jaren – met een kinderlijke blijdschap. Ik kan niet precies verwoorden wat het is, maar verse eitjes vinden voelt rijk.

Het hoort bij het leven in een moestuin. Je zaait en je oogst. Je vertroetelt je kippen en in ruil geniet je van hun heerlijke eieren. Van zodra je eieren van je eigen, blije krielkippen hebt geproefd, wil je nooit meer iets anders. Omdat onze kipjes al op leeftijd zijn, leggen ze niet meer elke dag. Meestal gaat het om één ei per twee à drie dagen. Als het ei is gelegd, mag de hele buurt het weten. Soms lijken mijn kippen wel hanen, zo luid kukelen ze van opluchting. Kippen maken veel verschillende geluiden. Ze praten de hele dag door en beschikken over een uitgebreide woordenschat. Als kippen een worm vinden, tokkelen ze anders dan wanneer er gevaar dreigt. Als ik een gesprekje met ze voer, hoor ik andere geluiden dan wanneer ik ze ‘s morgens voeder en ze me blij begroeten. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat kippen zowat 40 woorden kennen om met elkaar te communiceren. In een stedelijke omgeving zorgen kippen voor een gemoedelijke plattelandssfeer. Mathilde, de hen die als moeder overste de positie van de ontbrekende haan op zich heeft genomen, kakelt er ‘s morgens vrolijk

op los om de nieuwe dag te verwelkomen. Ze doet dat niet zo hard als een haan, maar ze schenkt ons wel een landelijk begin van de dag. De meeste mensen die horen dat wij kippen hebben, zeggen ze zelf ook ooit te willen. Meestal is hun argument om het niet te doen dat er te weinig ruimte is. Nochtans hebben wij ook geen enorme lap grond en de kippen zijn toch blij met hun ruimte. Kies voor krielkipjes als de ruimte beperkt is. Dat zijn de kleine ‘uitvoeringen’ van de grote rassen. Onze binnenren meet 2,5 bij 1,5 m. De buitenren is nog eens die maat en staat haaks op de binnenren. Af en toe mogen de dames los in het gras. Aan het einde van het seizoen gaan ze weleens de moestuin in; dan eten ze alle schadelijke insecten op. Zij blij en ik nog blijer! Ik kan iedereen aanraden om kippen te houden. Als je er zelf geen plek voor hebt, vraag dan eens aan je buren of vrienden in de buurt of ze het ook zouden willen. Misschien kunnen jullie samen een stukje grond huren van de gemeente en daar wat kippen op houden? Wedden dat ook de kinderen er als de kippen bij zijn?

12

Zoekertjes

Te koop

Te koop

Biologische kweeperen: € 1,00/kg. Vanaf september. Regio Zwijndrecht. 03 252 71 53 of 0494 77 39 90.

Gratis

gezocht

Hooi- en strorakel, te trekken door paard. In goede staat. P.O.T.K. Lefebvre: 056 75 92 56. Een haan, geboren in juli vorig jaar. Grijs met witte stippen. Gratis af te halen, omdat 2 hanen in 1 hok te veel is. [email protected] of 03 353 32 04. gezocht

Iemand die wil ruilen. Aanbod: tijdelijk verblijf (WE, week, maand) in gerenoveerde boerderij in Kozen (bij SintTruiden) op 1 ha grond, omgeven door fruitplantages. Slaapgelegenheid: 4 en meer. Badkamer, CV, speksteenkachel, geriefelijke keuken binnen en summiere keuken buiten onder het afdak. Ik vraag in ruil hulp in de tuin: vogelhut afwerken, verplaatsen van klein hout, planten/verplanten, composthoop omzetten etc. Hulp bij het schoonmaken, kleine klusjes, verven etc. Gas, elektriciteit en water worden volgens verbruik berekend. [email protected] Te koop

1 houtlanderbetje, geboren in januari 2012. Houtlanders hebben weinig verzorging nodig en hebben ziektebestendige hoeven. Biologische bijvoeding. Katelijn Vanhoutte, 0476 383 051 of 055 31 37 85, [email protected] Te koop

Moe stopt met tuinieren. Ze verkoopt haar lichtgewicht grelinette. Volledig aluminium, Belgisch fabricaat (Cecotec, 5310 Branchon), zo goed als nieuw. Prijs: € 70,00. Af te halen in Brasschaat of Merksem na afspraak. [email protected] of 03 663 39 71. gezocht

Een plaats om bijenkasten te zetten in St-Amandsberg en omgeving. Michaël Bassier, 09 251 08 87.

Stijlvolle bohémienne, zielsmaatje tussen 24-48 jaar om samen met mij (man, 48) door Europa/wereld te reizen. Trefwoorden: ecogemeenschappen, zelfvoorzienend leven, vrijheid (o.a.financiële), non-conformist, bewust, spiritueel. [email protected]. Te koop

Compostmolen merk Rotohoe (Amerikaans model). Werkt als een klepelmaaier. P.o.t.k. Loenhout. 03 669 67 64. Vanvelthoven. Te koop

Amerikaanse miniatuurpaardjes. Het zijn ontzettend aanhankelijke en lieve dieren. Onze dieren zijn zeer gezond en beschikken over alle correcte identiteitspapieren. Ze zijn gechipt en geregistreerd. Amerikaanse miniatuurpaarden onderscheiden zich op volgende punten van pony’s: ze hebben mooie lange benen en prachtige gangen. Ze hebben een Arabisch hoofdje en zitten niet zo dik in het haar. In tegenstelling tot pony’s die kort op de benen staan en een grof hoofd hebben zijn ze nog veel zachtaardiger van karakter. Een miniatuurpaard kun je volledig vertrouwen, ook met kinderen. Eigenlijk gaat het om een kleinere uitvoering van het typische Arabische volbloed paard. Ze hebben allen Amerikaans bloed. Neem een kijkje op onze website: www.stalzeewinde.be. [email protected], 0478 46 94 45. Te huur

Volkstuintjes in een aangename, groene omgeving, op minder dan 5 km van het centrum van Mechelen. Slechts € 30,00 per jaar. Alle info: [email protected], 015 41 66 06.

Te koop

Mooi gelegen stuk grond voor moestuin aan vijvers Abdij van Park, Heverlee. 1 of 2 are naar believen. Contact: Ruth Stokx, [email protected].

Te koop

Babyhangmatje: voor baby tot jong kind. Max 20 kg. In zeer goede staat. Prijs: € 18,00. Meer info bij Katrien Allemeersch (Varsenare), 050 30 09 39 of [email protected]

gezocht

We zijn nog op zoek naar deelnemers voor onze cursus ‘natuurlijk bijen houden’ van vzWeegbree ism vzw Bee Yourself. Start eind mei in O.L.V.-Waver. Alle info op de website www.deweegbree.be.

gezocht

gezocht

Prima verteerde koestalmest. Prijs: € 15,00 per losse kubiek, afgehaald. [email protected], 011 34 21 36 (na 20 u), GSM 0474 916 924.

Niet al te grote serre voor de gemeenschappelijke permacultuurtuin van de transitiegroep van Orp-Jauche. An Soontjens, [email protected] of 0485 51 85 61.

Te huur

Kampeerders en natuurgenieters die willen helpen rond de boerderij of in onze ronde moestuin in oprichting. [email protected]

gezocht

.Tuindelers. Heb je een stukje tuin op overschot of ben je gek op tuinieren, maar heb je geen tuin? Wij brengen mensen met te veel of te weinig grond met elkaar in contact. [email protected] of 0471 43 23 37.

gezocht

Weet er iemand raad om op een natuurlijke manier een doorgang (van 2m40 op 8m) tussen huis en gemeenschappelijke muur op een redelijk afdoende wijze af te schermen van straatlawaai? Bedoeling is dat we het autoverkeer in de achtertuin weinig of niet meer zouden horen. Bovendien willen wij deze doorgang (garage en bergingsruimte) open houden voor toegang tot de achtertuin via een poortje. Gezien geluid zich in golven voortbeweegt, dachten we aan een soort gedraaide muurconstructie (van bijv. 3 à 4 m hoog) of kokosvezelscherm. Wie kan helpen? Bedankt voor de tips. Elise Hermans, [email protected]. AdverTentie

Bezoek ‘Het Laatste Huis’, Poreistraat 4, Hombeek (Mechelen). Terug naar de natuur! Lessen over fruitbomen snoeien, moestuin aanleggen, tuinieren voor beginners… • Creatief: tekenen en schilderen met verschillende materialen, boetseren met zelf ontgonnen klei, vlechtwerk… • Bezoek de boomgaard met oude fruitsoorten en volkstuintjes. • Blotevoetentocht, op alle ondergronden Alle activiteiten kunnen doorgaan op iedere dag van de week. O.l.v. gediplomeerde lesgevers en ervaringsdeskundigen. Voor afspraak: theoslachmuylders@hotmail. com of 015 41 66 06. AdverTentie

10 jaar Netelvuur Open huis op zondag 24 juni van 11-17u. Start om 11 u: ’10 Jaar Netelvuur’ door Christel Van Vooren met aansluitend aperitief (gratis, reserveren verplicht). Vanaf 13 u: • Kruiden op de werkvloer • Stand Imkersbond & Oxfam-wereldwinkel • Thee uit de tuin • Demonstratie distillatie • Info nieuw cursusaanbod juli 2012 – juni 2013 • Voetverwenning door Carine Mosselmans Verder: Driedaagse Hydrolaten op 2, 3 en 4 juli. → www.netelvuur.be Schrijf naar Velt of e-mail [email protected]. Plaats je zoekertje op www.ecozoekertjes.be.

Sorbet

13

Tuinieren in ‘t stad Een stukje platteland Tekst © 2012 - StampMedia - Daniëlle Raeijmaekers Foto Stefan Jacobs – uit: Groenten in potten

In 2012 start jongerencentrum Kavka met een stadsmoestuin op zijn binnenplein. De eerste infosessie in maart werd druk bijgewoond door ervaren en vooral minder ervaren tuiniers. Allen leven ze in ‘t stad, maar ze snakken naar een stukje platteland.

Op de eerste vroegtijdige lentedag van het jaar verzamelt een divers publiek van jongeren en buurtbewoners zich op de binnenplaats van het centrum. De komende maanden nemen ze deel aan het gratis project ‘Kavka Oogst’, omdat ze het abc van het kweken en telen willen leren, zelf geen plaats hebben voor een plantenbak of gewoonweg verzot zijn op de smaak van verse groenten. Tuinieren for dummies Nog niet iedereen heeft groene vingers, zo blijkt al snel. Vanessa De Smet (31) komt naar Kavka nadat individueel tuinieren met behulp van een veldboek niet bepaald vruchten heeft afgeworpen. ‘Op een gegeven moment zag ik, zoals het boek voorspelde, een sprietje in mijn planten-

bak, maar ik had geen idee of het nu een goed of een slecht sprietje was en wat ik moest doen’, zegt ze. ‘Ik hoop hier in groep veel te kunnen bijleren.’ Tijdens de lente en zomer worden de stadsbewoners daarom bijgestaan met raad en daad door Fleur Leroy (29). Zij is vrijwilligster bij Velt en heeft al enkele jaren zelf een tuin aan de Turnhoutsebaan. Basilicum, bloemen en bijen Niet het gebrek aan kennis, maar het gebrek aan plaats is voor velen de belangrijkste reden om af te zakken naar de stadstuin. ‘Ik wilde vroeger graag op een boerderij wonen, maar ben uiteindelijk in de stad verzeild geraakt. Nu heb ik geen kippen, honden, geitjes of een groentetuin, enkel een basilicumplantje’, zegt

Valerie Puylaert (45). Volgens Fré Feys (37) toont een project zoals ‘Kavka Oogst’ dat er in een stad veel meer kan dan de meeste mensen denken. ‘Het is een oplossing voor het eeuwige dilemma: in de stad wonen of op de buiten?’ zegt hij. Feys wil een bijenkorf op het dak van het centrum plaatsen. ‘Ik was al een jaar op zoek naar een plaats in de stad waar ik kan imkeren. Dit project is perfect. Ik zal ervoor zorgen dat de bloempjes extra rijkelijk verschijnen aan de plantjes.’ Bijen in de stad: een beetje ongewoon, maar het kan. Smaak van verse groenten Studente Emma Vanhoof (20) zit op kot (kamers, nvdr.) in Antwerpen en werkt bij een ecologisch restaurant. Daar mag ze soms proeven van de gerechten. ‘Ik heb er bewust de smaak van verse en biologische groenten leren kennen. En echt waar, die smaken zoveel beter dan de groenten uit de supermarkt.’ Dankzij een eigen moesbak op het binnenplein kan ze straks haar eigen verse maaltijden maken. Ze helpt ook mee de gemeenschappelijke tuin te onderhouden. De groenten die daaruit voortkomen, worden gebruikt in de volkskeuken van het jongerencentrum. Openbaar tuinieren De stad Antwerpen is heel tevreden over dergelijke initiatieven. ‘Zelf zijn we ook bezig aan een nagelnieuw project rond tuinieren op openbare stedelijke domeinen. Het gaat niet om volkstuintjes waarin individueel gewerkt wordt, maar om gemeenschappelijke moestuinen die de buurt dichter bij elkaar moeten brengen’, zegt projectmedewerker Hugo Maenhout. Jos Thijs (61) kijkt al uit naar extra faciliteiten. ‘Maar dan moeten we wel eerst fatsoenlijk leren tuinieren’, lacht hij.

14

Eco-actief

Hutspot op een stadsbalkon En ander eco-actief nieuws Samenstelling Redactie

Hutspot groeit op balkon stadhuis Leiden Bij de start van de lente zaaiden en plantten de tuiniers van Biodiversiteitstuin Vrij Groen en Velt Holland Rijnland aardappels, pastinaken en uien in de plantenbakken van het balkon van het Stadhuis in Leiden. In de vijf plantenbakken boven het stadhuisplein groeien zo de ingrediënten voor een feestmaal in oktober. Margje Vlasveld van Velt Holland Rijnland is erg blij met de samenwerking met de stadhuisbeheerders: ‘Fijn dat de gemeente op deze manier de hutspot van Leidse bodem wil promoten! Leidser kun je de hutspot niet krijgen.’ → www.ideewinkel.nl

‘Yes, we can’-boompjes verplaatst Begin maart 2011 werden zonder toestemming en totaal onaangekondigd 1200 boompjes geplant op de berm van de E34 in Oosteeklo, een eigendom van het Agentschap voor Wegen en Verkeer. Onder de slogan ‘Yes, we can!’ staken Velt-lid en initiatiefnemer Philip Haers, lokale buurtbewoners en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) de spade in de grond. De actie leidde tot een dialoog tussen Wegen en Verkeer Oost-Vlaanderen en de actievoerders. Wegen en verkeer OostVlaanderen wijst onaangekondigde acties op haar domeinen af, maar staat wel achter de kern van de actie: extra bos aanplanten. Ze zal in de toekomst rond bebossing overleggen met de VBV. De niet-vergunde aangeplante boompjes zijn verplant naar een nieuwe locatie in Zelzate. Initiatiefnemer Philip Haers steunt dit compromis.

Enthousiaste schooltuinbloggers gezocht Sinds kort staat www.schoolmoestuin.be online. Op deze site verzamelen we verhalen en ideeën van iedereen die gebeten is door ecologisch tuinieren op school. De bedoeling is dat deze website een broed- en vindplaats wordt voor leuke schooltuinideeën. De inhoud van de blog is zeer divers: van rassenkeuzen tot klassenkeuze (met welke leerlingen ga je aan de slag?), van Frans tot Wiskunde (hoe integreer je de schooltuin in je dagelijkse schooltuinwerking?). Kortom, voor alles wat (niet) leeft en bloeit in de schooltuin is er een plaatsje. Ben je zelf een fervente schoolmoestuinier? En heb je zin om hier af en toe over te bloggen? Vraag dan nu jouw account aan bij [email protected]. Kruiden verkennen in de Vlaamse Ardennen: doe mee met jouw klas! Brandnetelsoep, prikt dat niet? Wist je dat je op vlier kunt fluiten? Wat heeft het madeliefje ons te vertellen? Of hoe maak je daslookpesto en vlierbloesemlimonade? De Vlaamse Ardennen staan vol leuke kruiden waar we vaak gewoon aan voorbij lopen. ‘Kruiden Verkennen in de Vlaamse Ardennen’ wil daar wat aan doen. Ga met een herborist op zoek naar kruiden in jouw schoolomgeving of trek met je klas naar een kruidenkwekerij om daarna een eigen kruidendrank te brouwen… Er is een aanbod voor zowel de lagere als de middelbare school. Geef je les in een school in de Vlaamse Ardennen en wil je meer info? Of heb je zin om met jouw klas de uitdaging aan te gaan? Stuur dan een e-mail naar [email protected]

Eco-actief

15

Ecodurver Hugo: ‘Wat je zelf kweekt, is gezonder’ Einde maart werd de nieuwe Velt-campagne onder de titel ‘Word ecodurver’ aan het brede publiek voorgesteld. Zes Velt-ambassadeurs tonen daarin elk hun eigen ecologische passie. In elk nummer van Seizoenen stellen we een van hen aan je voor. Deze maand komt Hugo D’ Hooghe aan de beurt.

Ecodurver Hugo!

Wat is je eerste Velt-ervaring? ‘Mijn eerste contact met Velt dateert van ongeveer 10 jaar geleden. Daarvoor was ik wel op de hoogte van de visie van Velt, maar de lokale afdelingen van mijn vorige woonplaatsen vielen mij niet echt op. Dat veranderde toen ik in Brasschaat ging wonen. In het lokale huis-aan-huiskrantje las ik een aankondiging van een plantenruil. Aangezien ik mijn tuin nog moest aanleggen en planten toch wel een aardige duit kosten, ben ik een kijkje gaan nemen. Het warme onthaal en het grote aanbod aan ruilmateriaal viel mij direct op. De tuin is ondertussen aangelegd en ik ben een actief Velt-lid geworden.’ Eco-actief zijn, wat is dat voor jou? ‘Eco-actief betekent voor mij zo veel mogelijk in de eigen levensbehoeften voorzien. Niet alleen dagelijks verse groenten en fruit uit de eigen tuin eten, maar ook op zoek gaan naar bewaartechnieken om het teveel aan oogst toch nog te kunnen gebruiken. Kruiden droog ik om thee te zetten, allerlei groenten leg ik in, en fruit verwerk ik in confituren en likeuren… Regelmatig kweek ik wat pluimvee en ook mijn brood bak ik zelf. Ik probeer zo veel mogelijk materialen te hergebruiken. Vele dingen krijgen bij mij een tweede of zelfs derde leven. Daarbij denk ik niet alleen aan tuingereedschap, maar ook aan de zelfgemaakte tuintafels die ik heb gemaakt van eiken afvalhout.’ Hoe maak je andere mensen warm voor jouw levensstijl ? ‘Wat je zelf doet of kweekt, is gezonder, lekkerder en het is niet eens zo moeilijk. Mijn jarenlange ervaring met het telen van groenten geef ik graag door tijdens allerlei (Velt-)activiteiten. Meestal geef ik er enkele bereidingstips bovenop, want ik merk dat heel wat mensen niet goed

Hugo krijgt de Velt-speld uitgereikt als dank voor zijn ecologische inspanningen. Hij kweekt vergeten groenten en kruiden en maakt anderen enthousiast door zijn kennis en planten met anderen te delen.

www.velt.be

ZEt jij jE ook in voor EEn miliEuvriEndElijkE wErEld? word dan ook EcodurvEr En vraag jE spEldjE aan bij vElt!

weten wat ze allemaal met die (vergeten) groenten kunnen doen. Wie mij bezoekt, merkt dat ik heel veel zelf maak, vaak van ongewone materialen. Dit brengt mensen op ideeën om meer te recupereren, wat dan weer goed is voor het milieu. Voorts toon ik graag hoe je zelf brood bakt met zuurdesem.’ Waarom koos je ervoor om met een mandje groenten op de foto te staan? ‘Gezonde voeding is niet altijd goedkoop. Met mijn mand vol groenten wil ik laten zien dat het niet moeilijk is om een grote variëteit aan groenten zelf te kweken.

Ik probeer iedereen aan het tuinieren te krijgen omdat het de basis is voor een ecologisch leven: leven met de seizoenen mee, zelf compost maken, geen giftige bestrijdingsmiddelen gebruiken en bewuster worden in de wereld. Grote tuin, kleine tuin, geen tuin: voor alles bestaat er een oplossing!’

Vraag vanaf nu zelf je speldje aan op www.ecodurver.be!

16

Tuin

De groenste berm van Gent Tuinieren zonder tuin Tekst en foto’s Laurence Machiels

Ook al bezit Stefaan Streulens zelf geen centimeter tuin, toch is hij de trotse (mentale) eigenaar van drie heerlijke groenplekken: een spoorwegberm van 60 are, een buurttuin met inheemse planten en een voedselbos vol fruit. Ecologie vindt hij evident; Low Impact is zijn levensstijl.

3 | 2012

17

Ik ben wel het een en ander gewoon, wanneer ik op tuinreportage trek, maar een interview in een boomhut, op honderd meter van het drukste spoor van Gent, is wel het laatste wat ik had verwacht. Voor Stefaan Streulens lijkt het de gewoonste zaak van de wereld. En waarom zou hij me ook in zijn huis ontvangen? Hij heeft niet eens een tuin. Toch neemt hij deel aan de Velt-ecotuindagen. Van stort tot bermtuin Dat een man als Stefaan zelf geen tuin heeft, is amper te geloven. Hij spreekt, ademt en handelt nog groener dan gras. Toen hij zijn woning in Gent betrok, zonder zelfs maar een kleine binnenplaats, duurde het niet lang voor zijn oog op de spoorwegberm achter het huis viel. Voor vijftig euro per jaar werd dit Infrabelparadijs het zijne: duizend vierkante meter groen, en een voormalig stortparadijs voor passanten. ‘We hebben zeker een vrachtwagen vol oude fietsen, bromfietsen, ramen, golfplaten en nog veel meer moeten opruimen, voor we met tuinieren konden beginnen.’ Ook de oude spoorwegbielzen haalde Stefaan weg: het sterk vervuilende creosoot zag hij liever niet in zijn ‘tuin’. Trotse huurder Na de schoonmaak kwam het ware karakter van de berm tevoorschijn: een bosje vol wilde pruimenbomen, een stokoude perenboom, vlierstruiken, seringen en een magnifieke meerstammige meidoorn van meer dan honderd jaar oud. Alleen al voor die boom zouden veel tuineigenaars Stefaan benijden. Gelukkig springt hij bijzonder behoedzaam om met dit groene erfgoed. ‘Ik doe niets weg en laat alles groeien, tenzij het in de weg komt te staan.’ De paadjes die kriskras tegen de berm lopen, zette Stefaan af met boomstammen en bedekt hij elk jaar met gedroogd gras. ‘Zo groeit er geen onkruid en is het zacht lopen voor de kinderen’, legt hij uit. Hij probeert zo weinig mogelijk in te grijpen. ‘Wat zich hier uitzaait, laat ik in de regel staan tenzij het te veel wordt, zoals de stinkende gouwe.’ Tegen de berm groeien er bosjes look-zonder-look (de blaadjes gaan in de sla), recent kwam er pimpernel aangewaaid en tal van bosplanten houden de bodem spontaan bedekt. De vuile

spoorwegberm van weleer ligt er vandaag als een feeërieke, natuurrijke familietuin bij. Cadeautjes ‘Veel mensen in de buurt vinden mijn getuinier best sympathiek, en ze geven me weleens wat: stekjes kruisbessen, een Japanse esdoorn, een Viburnum tinus. Kijk, deze azalea heeft jarenlang als kamerplant gediend en groeit hier nu gewoon in de volle grond.’ Toch is het geen sinecure om planten in zijn tuin te kweken, ondervond Stefaan algauw. ‘Beneden, tegen de straatkant, is het meer dan vochtig genoeg, maar tegen de berm is de bodem schraal en droog. Jonge planten moet ik wel water geven, ook al druist dat tegen mijn principes in. Ik leg meteen na het planten een dikke laag ecologische kattenbakvulling rond de stam: dat houdt het onkruid tegen en verhindert de verdamping.’

En de kattenstrontjes? ‘Die eten de slakken op.’ Groenten en fruit kweekt hij niet hier; in de grond zitten te veel metaalslakken en dan waren er ook die vervuilende bielzen. Creatief als hij is, zocht en vond Stefaan een onbenut stuk tuin in Destelbergen, dat hij nu beheert als voedselbos. Kinderparadijs Stefaan geniet; werken hoeft hij hier amper te doen. ‘Met tien uur per jaar (per jaar!) ben ik rond, en dat kruipt dan nog voornamelijk in het maaien van dat ene kleine grasveldje.’ Hij leeft zich helemaal uit in zijn groenparadijs, net als dochter Juniper (6) voor wie deze mysterieuze bermtuin een groot avonturenpark is. ‘Ik sta er versteld van wat ze allemaal weet van planten en dieren. Ze kent precies het verschil tussen een spin en een mijt, tussen een wants en een kever. Met haar netje vangt ze vliegen om ze aan de

18

Tuin

spinnen te voederen. En ze verzamelt dierenskeletjes: een ekster, een egel…’ Door de tuin lopen pijltjes met krijt en helemaal bovenop de berm, tegen de spoorweg aan, heeft ze een spannend kamp onder een immense seringenstruik. Maar dat is eigenlijk een geheim, net als die geweldige boomhut. ‘Alles is gerecycleerd, niets gekocht. Ik heb de houtstammen gekregen en het dak is van zegge die we in het natuurgebied gemaaid hebben met de zeis, tijdens een onderhoudsbeurt.’ Hier brouwt Juniper plantendrankjes en houdt Stefaan zijn lezingen over Low Impact-tuinieren en leven. Bosbeheer in de stad Ook al blijft dit een van de drukste plekken van Gent, toch heeft het wel wat weg van een natuurgebied. ‘Vorig jaar leefde er een vrouwtjesfazant in de tuin, er wonen egels en er is al een vos gesignaleerd. Er zitten minstens vier verschillende soorten sprinkhanen, tal van kevers, heel veel verschillende hommelsoorten…’ In de watertonnen krioelt het van de waterjufferlarven en slakjes en op het dak van zijn tuinhuis legde Stefaan net een bijenhotel aan. En omdat groen bloed kruipt waar het niet gaan kan, annexeerde Stefaan ook nog eens zesduizend vierkante meter spoorwegberm aan ‘zijn’ tuin. ‘Ik mag er niet in tuinieren of zomaar in rondlopen. Dat stuk biedt namelijk inkijk in de tuinen (en huizen) van veertig buren; die privacy mogen we niet schenden.’ Op vaste tijdstippen organiseert Stefaan met de buurtbewoners onderhoudsbeurten van het bos. ‘We zetten samen ook allerlei acties op: vorige winter hebben we er met zijn allen twee kubieke meter afval uitgehaald en deze zomer gaan we de invasieve Japanse duizendknoop bestrijden.’ Als Stefaan een plantactie opzet, helpen en betalen de buren spontaan mee. Alles gebeurt ecologisch. ‘We maaien met de zeis, laten het maaisel liggen, bedekken de plek met karton en wachten af.’ Ook in zijn tuin gebruikt Stefaan, uit respect voor de buren, nooit motorisch gereedschap. Buurtgroen Stefaans groenavontuur is nog niet ten einde. Vorig jaar besloot hij om het verwaarloosde stukje stadsterrein naast zijn

Tips van Stefaan Vijver in een ton ‘Een klassieke waterton trekt veel muggen aan. Als je er wat gedoornd hoornblad in laat groeien, er wat slakjes uit je vijver in werpt en je ton in de zon zet, dan komen er spontaan waterjufferlarven in, die de muggenlarven met plezier voor je opsmullen.’ Vlakke compostering ‘Ik laat plantenafval zo dicht mogelijk bij de plant. Wanneer ik de grassen en vaste planten in de buurttuin snoei, leg ik het materiaal gewoon rond de plant. Het werkt meteen als mulchlaag, houdt het onkruid tegen en verteert langzaam ter plaatse.’

Amper onderhoud ‘Ik laat onkruidzaailingen rustig opkomen. Het grootste deel wordt verdrongen door interne concurrentie, wat me al een pak werk bespaart. De rest trek ik net voor de zaadvorming uit – zo geniet ik nog van de bloei. Ik schoffel nooit en woel de bodem nooit om, tenzij om iets te planten. Als je de aarde niet verstoort, maken onkruidzaden veel minder kans om te kiemen.’

3 | 2012

19

de honden er toch uit te houden.’ Passanten durven ook weleens vuilniszakken achter te laten. ‘Ik ruim ze meteen op en zorg ervoor dat er nooit vuil in de tuin ligt; alleen een propere plek remt sluikstorten af.’ Low impact Stefaan houdt er in ‘zijn’ tuinen een duidelijke filosofie op na. ‘Ik werk enkel met gerecycleerde materialen en koop nooit iets tenzij ik niet anders kan, en dat gebeurt zelden. Al het afval dat ik in mijn tuin produceer, verwerk ik. Ik gebruik nooit meststoffen, geef minimaal water en verstoor de bodem niet. Low impacttuinieren gaat nog een stapje verder dan gewoon ecologisch tuinieren.’ Hij ruilde zijn auto in voor twee bakfietsen en een tandem. Stefaans enthousiasme werkt aanstekelijk. ‘We proberen nu de straat te vergroenen met geveltuinen. Ik bel gewoon aan en leg mijn plan voor. Negen op de tien mensen zeggen meteen ja. Wij vragen toelating aan de groendienst en leggen met vier vrijwilligers de tuintjes aan. Hebben de eigenaars niet de middelen om de planten te betalen, dan gaan we op zoek naar sponsors.’ Zo palmt Stefaan met zijn groenbrigade stilaan de hele buurt in. Hoedje af voor deze man zonder tuin.

eigen bermtuin aan te pakken. ‘Het was een schoolvoorbeeld van hoe groen in de stad er niet moet uitzien: een nutteloos en saai gazon waar de buurtbewoners hun auto’s parkeerden, honden hun drollen achterlieten en passanten slachtafval dumpten. Gelukkig steunde de groendienst van de stad Gent mijn plan en kwamen we gauw tot een goede afspraak: zij zouden het stuk beplanten en ik zou het onderhouden. Ik kreeg er zelfs het nodige materiaal voor.’ De dikke paplaurierhaag werd gerooid en vervangen door een gemengde haag met meidoorn, sleedoorn, veldesdoorn, hondsroos en wilde liguster. Er kwamen voornamelijk inheemse vaste planten en grassen, en een paar bomen zoals een es. ‘Ik wou ook graag een dikke boomstam als bank, langs de stoep – zelfs dat was geen probleem.’

Straat krijgt siertuin Drie maanden na de aanvraag was de tuin al aangelegd. Vandaag, een jaar later, staat alles er frisgroen en mooi volgroeid bij. Met dank aan die slimme bodembedekkers als de witte en paarse dovenetel, kruipend zenegroen, blaassilene, bosaardbeien, klokjesbloemen, geraniums… ‘Er komt spontaan van alles tussen gewaaid; ik wied heel selectief.’ Voor het onderhoud krijgt Stefaan wat extra hulp van een aantal buren, zoals de enthousiaste student Pieter. ‘In deze buurt wonen veel bejaarden. Ook al is hun interesse niet zo groot, toch reageren ze enthousiast en zie je weleens iemand op de boomstam zitten.’ Af en toe droppen honden er nog wel wat, ook al grenst het terrein aan een hondentoilet. ‘Met afvalhout wil ik nu een omheining rond het tuintje vlechten, om

Waar? Bij Grietje en Stefaan Streulens, Kogelstraat 19, Gent. Open op zondag 3 juni, van 10-18 u.

Ontdek ook de tuin van Huguette Van Vaerenberg op p. 27.

Gezocht: tuiniers ecotuindagen 2013 Ben jij een ecologische tuinier en wil je pronken met je realisaties? Stel je dan voor 29 juli kandidaat voor de ecotuindagen van 2013 (1-2 juni). Vul het onlineformulier in of mail je gegevens (naam, adres, telefoonnummer, e-mail, soort tuin + oppervlakte) door naar Katleen Verhaert: katleen.verhaert@ velt.be. → www.velt.be/ecotuindagen2013

20

Culinair

Pure smaak Asperges uit de volle grond Tekst Mirella Gijsen Recepten Nicola Kersting Foto’s Liz West, Martin E. Jones, Boris Mann, Mr. T in DC

De eerste asperges uit volle grond op je bord zijn een waar feest. Asperges zijn veelzijdige groenten, met een typische geur en smaak. Niet verwonderlijk dat de asperge alom bekend is en geregeld opduikt op feestmenu’s van traditionele (communie)feesten in mei. De smaak van volle grond Persoonlijk vind ik het jammer dat deze groente tegenwoordig bijna heel het jaar door op de markt en in de winkels te verkrijgen is. Meestal zijn deze asperges geïmporteerd uit Midden-Amerika en Zuid-Afrika. De smaak is totaal niet te vergelijken met die van een asperge uit volle grond. Bovendien gaat het effect van het verwachtingsvol uitkijken en vervolgens intens genieten van deze delicatesse verloren. Wit of groen Voor ons voormalige restaurant gingen we ieder jaar zelf de asperges halen bij een boer. De korte weg van veld naar bord werd door onze klanten geproefd en bijzonder gewaardeerd. De asperge wordt met de hand gestoken; in België gebeurt dat eind april, begin mei. Hoe warmer het is, hoe sneller ze groeien. De laatste dag waarop wordt gestoken, is traditioneel de feestdag Sint Jan op 24 juni. Asperges zijn de jonge stengels die uit de wortel van de aspergeplant opschieten. Witte asperges groeien in een opgehoogd grondbed en dus in het donker. Daardoor blijven ze wit. Groene asperges zijn afkomstig van dezelfde aspergeplant, maar zij hebben zonlicht gezien. Met een geurtje Wil je weten of de asperges vers zijn, wrijf er dan een paar tegen elkaar. Als ze een

piepend geluid maken, zijn ze vers. Verse Belgische asperges uit de volle grond zijn ook te herkennen aan de mooie blanke kleur. Het topje voelt stevig aan, de onderkant van de stengel is niet houterig en geeft niet mee als je erin knijpt. Verwerk asperges zo snel mogelijk na aankoop. Bewaar ze opgerold in een vochtige doek. De asperge is een gezonde groente. Ze levert weinig calorieën en bevat vezels, ijzer, calcium, kalium, vitamine B en C. Een klein minpuntje is de wat vreemde geur die je urine krijgt nadat je asperges hebt gegeten. Geen paniek, deze scherpe geur verdwijnt ook weer snel en niet iedereen heeft er last van. De geur is het gevolg van een aantal vluchtige zwavelhoudende verbindingen die vrijwel meteen in de urine opduiken na het eten van asperges. Houd het puur Asperges hebben een milde smaak, die zich goed laat combineren in verschillende gerechten. Groene asperges zijn wat geuriger en sterker van smaak dan witte. Asperges zijn uitermate geschikt voor vegetarische gerechten en ook heerlijk bij vis en vlees. Een geslaagde combinatie is onze Belgische delicatesse asperges à la flamande: eitjes, boter, peterselie, beetgare asperges en niet te vergeten een snuifje nootmuskaat. Eenvoudig en overheerlijk! Met de asperge kun je alle kanten uit: gekookt, rauw, gegrild, gestoomd, gekonfijt, gefri-

tuurd… En wie kent er niet de aspergeroomsoep? Durf je eens te wagen aan een carpaccio van asperges, verrassend lekker in combinatie met lamsoortjes (ook wel zeeaster genoemd). Dit plantje groeit van nature op de slikken en schorren van de Waddenzee en in Zeeland). Of probeer de nog wat gewaagdere aspergesorbet uit! Experimenteer gerust met nieuwe variaties, maar respecteer de pure smaak van asperges. Kruid ze daarom niet te overheersend. Heb je zelf een tuin, probeer dan zeker eens de brandnetelpesto uit. Gebruik vooral de topjes van de brandnetel. Brandnetel geeft samen met de asperges een verrukkelijke smaakcombinatie. → www.faitessimple.be

Asperges schillen Het schillen van witte asperges moet erg zorgvuldig gebeuren, want de schillen van de asperges zijn heel vezelig. Je gaat het best als volgt te werk: • Van groene asperges hoef je enkel de onderste helft te schillen. De groene schil is veel zachter. • Was de asperges zorgvuldig. • Zet ze voor het schillen ruim een half uur in koud water. • Schil de asperges met een dunschiller of een speciale aspergeschiller. • Schil vanaf 2 cm onder de kop naar het uiteinde. • Schil royaal dakpansgewijs. • Snijd van het uiteinde minstens 2 cm af (het harde gedeelte). • Leg de asperges tot de bereiding opnieuw in het koude water. De schillen en de ondereinden kun je samen met het kooknat gebruiken als basis voor een overheerlijke aspergesoep.

3 | 2012

21

Salade chaud-froid van asperges met lamsoortjes, geitenkaas en tempé Ingrediënten voor 4 personen

Bereiding

• 1 bussel dikke witte asperges • 1 bussel groene asperges • 400 g lamsoortjes (zeeaster) • 1 bosje verse kervel • 1 rauwe rode biet • 200 g gerookte tempé • 4 zachte geitenkaasjes • ca. 1 el olijfolie • sap van 1/2 limoen • ca. 1 el balsamicoazijn • 3 takjes citroenmelisse • 4 tl honing • 1 el shoyu • 2 el appeldiksap

Witte asperges De asperges uit dit recept worden niet gekookt. Schil de asperges, neem de geschilde asperge aan onderkant vast en maak dunne plakjes met de dunschiller. Breng de asperges op smaak met limoensap, gehakte citroenmelisse, peper, zout en olijfolie. Groene asperges Schil enkel het onderste gedeelte van de groene asperges en snijd ze in lange schuine stukken. Roerbak ze in olijfolie tot ze half gaar zijn en blus ze met balsamicoazijn.

Schil de rode biet en snijd er zo dun mogelijke reepjes van. Was de lamsoortjes. Snijd de tempé in frietjes en bak ze in olijfolie. Overgiet ze met de shoyu en het appeldiksap en laat even karamelliseren. Meng de witte asperges, lamsoortjes, kervelplukjes en rode biet. Schik in een diep bord en leg hierop de roergebakken asperges en de tempé. Werk af met de geitenkaasjes die je lichtjes opwarmde met wat honing. Snijd hiervoor de geitenkaasjes in tweeën, doe er een theelepel honing op en verwarm 3 minuten in de oven op 180° Celsius.

Gekonfijte asperges met een gepocheerd ei en brandnetelpesto Ingrediënten voor 4 personen

Bereiding

• 1 kg asperges • 1 l smaakarme olie • azijn (2 el/l water) • 4 eieren voor de pesto: • 100 g verse brandnetel (of rucola, basilicum, koriander…) • 30 g geroosterde cashewnoten (of andere noten) • 4 teentjes look • 10 g zout • 1/2 dl olijfolie • 30 g Parmezaanse kaas • 50 g tofoe • peper naar smaak • sap van 1/2 citroen

Bereidingswijze pesto Kook de tofoe 2 minuten in kokend water. Haal de kruidenblaadjes van de stelen, was en droog ze en hak ze met de noten, look, tofoe en kaas fijn in de keukenmachine. Voeg dan al roerende de olijfolie toe. Breng op smaak met peper, zout en citroensap. Bereidingswijze asperges Schil de asperges leg ze in een braadslee. Giet er de olie over zodat ze net onderstaan. Verwarm de olie met de asperges tot 100° Celsius (tot er luchtbelletjes in de olie naar boven komen). Zet de asperges 20 à 30 minuten in een oven van 120° Celsius, maar zorg ervoor dat de tempera-

tuur van de olie niet boven de 100° Celsius komt. Laat de asperges uitlekken en dep de olie weg. Bereidingswijze gepocheerd ei Breng water aan de kook en voeg een beetje azijn toe. Breek de eieren een na een in een kom. Roer met een spatel in het kokende water om een draaikolk te vormen. Leg een ei in de draaikolk en laat 2,5 minuten pocheren. Haal uit het water en serveer direct of laat afkoelen in koud gezouten water. Dresseer het gepocheerde eitje op de asperges en werk af met wat pesto en een paar takjes kervel.

22

Tartaar van gerookte heilbot en asperges met dille-yoghurtbrood Ingrediënten voor 4 personen

Bereiding

voor de tartaar: • 8 witte asperges • 200 g gerookte heilbot* • 1 bosje kervel • 1 tl limoensap • 1 tl olijfolie voor de peterselie-olie: • 1 bosje peterselie • ca. 2 dl olijfolie • peper en zout. voor het brood: • 450 g bloem • 1 tl bakpoeder • 1/2 tl zeezout • 225 g Griekse yoghurt • 5 el gesmolten boter • 2 eieren • 85 g honing • 4 el gehakte dille

Bereidingswijze tartaar Schil de asperges zorgvuldig en snijd ze in kleine blokjes (brunoise). Meng met een beetje limoensap en olijfolie. Snijd de heilbot ook in kleine stukjes en meng met de aspergetartaar. Breng op smaak met peper en zout en voeg er de gehakte kervel aan toe.

* Kies voor Pacifische heilbot. Kijk op www.goedevis.nl.

Bereidingswijze peterselie-olie Was de peterselie en verwijder de dikke stengels. Doe de blaadjes in een blender met een beetje olijfolie en mix. Voeg nog een beetje olijfolie toe tot je een gladde saus hebt. Zeef de saus eventueel door een puntzeef.

Bereidingswijze yoghurtbrood Meng alle droge ingrediënten in een kom en maak een kuiltje in het midden. Klop in een andere kom de yoghurt, de gesmolten boter, eieren, honing en kruiden door elkaar. Giet het yoghurtmengsel in het kuiltje bij de droge ingrediënten en roer alles goed door elkaar. Giet het mengsel in een ingevette bakvorm van 20 x 20 cm en bak het brood 45 minuten in de oven op 180° Celsius. Laat het minstens 20 minuten afkoelen op een rooster. Serveer de tartaar op een hoopje (ring). Snijd het brood in driehoekjes en leg er een drietal rond de tartaar. Werk af met een paar streepjes peterselie-olie.

Aspergesorbet met aardbeien Ingrediënten

Bereiding

Basisrecept sorbet: • 1/2 l siroop • 750 g fruit, groentenpulp of thee • eventueel 2 stijf geslagen eiwitten Voor de siroop: • 1350 g witte suiker • 1 l water (samen 1 minuut laten koken niet langer) Voor de aspergesorbet: • 500 g geschilde witte asperges • 4 dl water

Met dit recept kun je van bijna alles sorbet maken. Heb je geen sorbetmachine, dan kun je er een granité van maken (Je zet het mengsel in de diepvries en roert er om de 15 minuten in tot het mengsel bevroren is. De ijskristallen zullen groter zijn dan in de ijsmachine.).

• 1/2 kg aardbeien • poedersuiker

Voor de aspergesorbet kook je de asperges in water tot ze gaar zijn en dan mix je ze tot een gladde massa. Weeg hiervan 750 g af en meng dit met 1/2 l suikersiroop. Draai dit mengsel af in de sorbetmachine. Voeg de opgeklopte eiwitten toe als de

sorbet bevroren is en laat nog 5 minuten draaien. Neem de helft van de aardbeien en voeg er wat poedersuiker aan toe. Mix tot je een gladde saus krijgt en proef of je de saus zoet genoeg vindt. Schep een bolletje sorbet in een kommetje giet er wat aardbeiensaus over en verdeel er de rest van de aardbeien over.

Weg & Wijzer

23

Antwerpen

02.06

Laatste plantenruil van ‘t jaar 10-11.45u, Heil. Geesthoek 15, Zwijndrecht. Pompoen, coutgette, etc. Gaston Lesire, 03 282 78 81. Den Bumpt

02.06

Bijenvriendelijke planten door Jan Van Bogaert 14-16u, Eco-huis, ‘s Herenbaan 129, Boom. Leden € 3,00. Nt-leden

10.06

€ 5,00. Nestor Janssens, [email protected]. ZuidAntwerpen

07.06

09.06

10.06

Daguitstap tuinen Weleda en duinengebied Meijendel 7.4517u, ‘t Spant, Boomsesteenweg 337, Wilrijk. € 10,00. Carpool

Biohoeve Wijngaardhof opendeurdag 9-16u, Wijngaardhof, Heidsiebaan 22, Westmalle. francois.jans@

11.06

12.06

Hier kun je Velt-tuinbordjes en/of boeken ophalen

Ecologisch leven/wonen

Tocht door ‘t Verdronken land van Saeftinghe met gids 11.30-18.30u, Bezoekerscentr. Saeftinghe, Emmaweg 4, Nieuw-Namen (Nl). Vertrek om

Via 014 81 32 35 of velt.mol@ skynet.be. Willy Helsen. Mol

24.06

29.06

Pannenkoekendag 1317u, Velttuinencomplex, Sluizenstraat 119A, Schoten.

14.06

Avondwandeling in Vordenstein 10.20u, Domein Vordenstein, Kopstraat, Schoten.

Zomersnoei 19.30-22u, Widar, Lipseinde 43, Merksplas. Ntleden € 3,00. Snoeischaar meebrengen. nfo. [email protected] Noorderkempen

15.06

Kookworkshop Bio High Tea door Adrienne Larmuseau 1921.30u, Francesco paviljoen, Bovenrij 30, Herentals. Leden € 2,50. Nt-leden € 6,00. Inschr. Via 014 51 76 73 of hermanblanche.rombouts@ pandora.be. Middenkempen

Fietstocht Kontich-WaarloosHove met picknick 10-14u, Vertrek om 10u aan het St-Jansplein in Kontich. Fietstocht langs duurzame lokale initiatieven. Breng je picknick mee. Inschr. via [email protected]. Netevallei

Tuinbezoek bij Leen Gielis 19-21u, Jef Buyckxstraat 149, Turnhout. Myriam Pelckmans,

16.06

Bezoek aan het Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit Pamel 8.30-13u, Proeftuin Pamel, Molenstraat 26, Roosdaal. € 5,00. Kostendelend rijden. Inschr.

Gezonde groenten en fruit op biologische wijze 9.30-12u, Ecotuin Wiezelo, Wiezelo 61, Wuustwezel. Inschr. Via [email protected]. Kalmthout-Essen

Kruiden in en om het huis 19.30-22u, Bij Rie en Jan Brusselaers, Grote Plaats 32, Wortel. Max. 15 deeln. Inschr. Bij Tedda de Jong, info. [email protected]. Noorderkempen

07.07

Groetentuin en siertuin 9.30-12u, Ecodemotuin Mol, Mariëndal z/n, Mol. Willy Helsen, [email protected]. Ecodemotuin Mol

07.07

[email protected]. Brasschaat

Biomarkt 10-18u, Remi Lensplein 3, Vosselaar. Met Velt-infostand. Myriam Pelckmans, breugelmans. [email protected]. Nutstuin Turnhout

10.06

Tuinactiviteit

breugelmans.pelckmans@ skynet.be. Nutstuin Turnhout

skynet.be. Voorkempen

10.06

Toegankelijk voor rolstoelgebruikers

Albert De Sterck. Schoten

(€ 0,05/km.). Breng stapschoenen en picknick mee. Inschr. Bij Nestor Janssens, [email protected] door storting van € 10,00 op rek. BE41 979965887710. ZuidAntwerpen

09.06

Voedingsactiviteit

11u30 Sporthal Zwijndrecht (carpooling). Breng laarzen mee. Max. 20 deeln. Inschr. voor 08/06 Via 03 252 57 05, [email protected]. Den Bumpt

De tuin in de 21ste eeuw door Annick Hollebeke 13.3016.30u, Bib., LIndendreef 1, Hoogstraten. Met bezoek aan het Begijnhof. Aanmelden via info.noorderkempen@ velt.be of Tedda de Jong, 03 315 86 47. Noorderkempen

Kinderen welkom

Simmerdown 14.45 Wijland, Fortbaan z.n., Puurs. Muziekfestival met Veltinfostand en ecosmos. jean. [email protected]. Klein Brabant

08.07

Demo maaien met de zeis 1012.30u, bij Herman Rombouts, Hazenpad 11, Herentals. Ntleden € 2,50. Inschr. Via 014 51 76 73 of hermanblanche. [email protected]. Middenkempen

09.07

Tuinbezoek 19-21u, Bert en Mariette Declerck, Salamanderstraat 23, Beerse. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@ skynet.be. Nutstuin Turnhout

29.07

Vlinder- en bijenplanten 9.3012u, Ecotuin Wiezelo, Wiezelo 61, Wuustwezel. Inschr. bij Elle Mangelschots, [email protected]. Kalmthout-Essen

24

Seizoenen

West-Vlaanderen

03.06

Dorp op z’n zondags 10.30-17.30 Pastorietuin, Boomgaerdstraat 40, Lichtervelde. ferry. [email protected], Licht-ter-Velde

03.06

10.06

Opendeurdag biobedrijf ‘De Levende Aarde’ 13.30-19.30u, Breeweg 22, Oostkamp.

10.06

05.06

Planten- en zadenruilbeurs 1012u, ‘t Nieuwland St. Michiel, Ontvangerstraat 1, Tielt. jan_

16.06

[email protected]. Tielt

07.06

09.06

Vroegmorgenwandeling - ontbijt - compostdemo 5.30-12u, Ivo Vandenbroucke, Weggevoerdenstraat 1, Roesbrugge. € 6,00. Kinderen € 3,00. Inschr. verplicht voor het ontbijt. Ivo Vandenbroucke, [email protected]. Westland

10.06

Voedingsgebreken, ziekte- en insectenaantasting herkennen 9.30-12u, Bij Gilbert Putman, Lattenklieverstraat 156, Beernem. gilbert.putman@

17.06

Fruitwerkgroep Beernem 9.30-12u, bij Gilbert Putman, Lattenklieverstraat 156, Beernem. roland_

23.06

Fietstocht 13-18u, Parking zwemkom, Vanackerestraat 7, Wevelgem. Katrien Opsommer, bart. [email protected]. Wevelgem

01.07

07.07

Daguitstap thema fruit 8.15-19.30u, Vertrek aan carpoolparking E40, Reigerloostraat, Beernem.

Tuinbezoek 9.30u, bij Marc Deketelaere, Zeeweg 2C, Varsenare. Carpooling om

Uitstap De Palingbeek en fruitperserij Lombarts-Calville 8.30-19.30u, Vertrek De Valkaart, A. Rodenbachstraat 42, Oostkamp. eddy.gevaert@

23.06

24.06

Zomersnoei bij fruitbomen door Marc Geens 9.30-11.30u, bioboerderij Ganzenhof, Bosstraat 2, Avelgem. mike.

20.07

24.06

€ 5,00. Carlos Bogaert,

Wijnproefavond in en rond de ecologische siertuin 19-23u, De Valkaart, A.Rodenbachstraat 42, Oostkamp. eddy.gevaert@ skynet.be. Oostkamp

29.07

RKBB Demonstratie oculeren

9-12u, Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. Leden € 1,00. Ntleden € 2,00. Inschr. via 057 33 60 63 of deridder.dirk@ telenet.be. Westland

Oost-Vlaanderen

02.06

Compostvoormiddag 9-12u, Containerpark, Karnemelkstraat 5, Zelzate. antoinette. [email protected]. Meetjesland

02.06

30.06 (12 lessen)

Moestuin ten huize van het zomererf door Marijke Vandierendonck 9.2012.20u, Zomererf, Brugstraat 33, Stekene. 12 lessen voor beginnende (eco)tuiniers. Info: Lotte De Greveleer, [email protected]. Zomererf

[email protected]. Kortrijk-Zwevegem

Zomersnoei door Wouter Demey 10-12.30u, Tuin van Geert en Maryke RogiersVan Eenoo, Halfuurdreef 12, Veldegem. Nt-leden

Daguitstap met eigen wagens Verzamelen parking Rinus, Beverenseaardeweg, Roeselare. Zie plaatselijke nieuwsbrief of auredekeerle@myonline. be. Roeselare

Fietstocht 13.30-20.30u, Start om 13u30 aan Swok. Leden € 17,00. Nt-leden € 20,50. Roger Deleu, [email protected]. Staden

Kruidenwandeling 14.30-17u, Start aan de Cycloon 14.30. Gids is Gilbert vanderkerkhove. Magda.demeyere1@telenet. be. Beitem

skynet.be. Oostkamp

[email protected]. Jabbeke

10.06

Kruidenwandeling met hapjes 14-16u, Domein Tudor, Zeeweg 147, Sint-Andries. Leden €

Biobabbel 9.30-11.30u, Martin en Lieve Rapsaet, Oude Bellegemstraat 89, Zwevegem. [email protected]. Harelbeke

9u, kerk De Leeuw. daniel. [email protected] Groot-Zedelgem

skynet.be. Fruitwerkgroep

10.06

30.06

Leden € 50,00. Nt-leden € 55,00. Inschr. door betaling voor 15/05 op reke. 3630520989-42 o.v.v; ‘Daguitstap 16 juni 2012’. Info 050 78 05 51 of gilbert.putman@ skynet.be. Fruitwerkgroep

EHBO voor op reis 13.3016.30u, Bezoekerscentrum Bulskampveld (kasteel), Bulskampveld 9, Beernem. € 12,00. inschr. via 050 55 91 00 (Bulskampveld). Max 12 deeln. bertvansteen@skynet. be. Beernem

Nt-leden € 6,00. Vertrek aan het zwembad Diksmuide voor carpooling om 13.30u. [email protected]. IJzervallei

8,00. Nt-leden € 10,00. Max. 25 deeln. Inschrijven via rita. [email protected] of 050 67 02 55. Brugge

[email protected]. Oostkamp

cbogaertdeconinck@skynet. be. Groot-Zedelgem

Bezoek tuin van Maurice 13.30-18u, Wilgenbroekstraat 64, Oostkamp. Leden € 5,00.

02.06

Compostnamiddag 14-16u, Containerpark, Havennummer 8004N Jacques Paryslaan 32, Evergem. antoinette. [email protected]. Meetjesland

Weg&Wijzer

07.06

€ 12,00. Nt-leden € 15,00. Max. 20 pers. Inschr. via marc. [email protected], e 037768689 en betalen op rek. BE75 97994813 1151 voor 15 juni. Waasland

Lang leve de oogst 19.30-22u, CC Kelder, Kerkplein 5, Lokeren. [email protected]. Reinaert

09.06

Compost en bemesting demonstratie composthoop opzetten door Jos Van Hoecke 14-16u, Compostplaats, Oud Dorp z/n, Wichelen. www.veltwichelen.

23.06

(6 lessen)

be, jozefvanhoecke@gmail. com. Wichelen

10.06

Zonder is gezonder 9.3011.30u, Wijkcentrum ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. Willy

23.06

23.06

Cursus ecologisch tuinieren door Bert D’Hondt 14-16u, Terrein Boerse Poort, Mahatma Ghandistraat 32, Gent. € 10,00. katleen.brangers@gmail. com. Boerse Poort

16.06

Dagtrip naar Poperinge, Cassel, Saint-Omer 7.50-21u. Kerk Eke, Kerkplein 1, Eke. € 27,00. Nt-leden € 29,00. [email protected]. Scheldevallei

16.06 17.06

Opentuindag bij imker Roger De Croock 14-18u, Onolfsdijk 93, Dendermonde. emiel.

09/06bij annemie.de.kocker@ telenet.be, 09 384 66 97. Snijplank en groentenmesje meebr. Scheldevallei

24.06

Praktijkles door Marc Geens 14-16.45u, Valkstraat 19, Assenede. € 3,00. antoinette.

24.06

Composteren 15-18u, t.h.v. Baziel Mertens, Lokerenbaan 167, Zele. €

30.06

Provinciale vergadering 9.30-11.30u, CC De Brouwerij, Stationstraat 30, Eke Nazareth. udo.verdonck@ ugent.be. Oost-Vlaanderen

22.06

Koken met Wilde kruiden 1930-22.30u, Ilona Piron, Broekstraat 8, Tielrode. Leden

03.06

03.06

03.06

Mrc Geens, mail@proeftuin. eu. Veldgebied

08.07

Bloemen drogen 9.30-11.30u, Wijkcentrum ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. Willy Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen

22.07

Bakfietsentocht 15-18u, Vertrek Grote Markt 1, SintNiklaas. Voor alle ouders met bakfietsen, fietskarren of kinderstoelen. Isabelle Bollaert, groenemamas@ gmail.com. Groene mama’s

Bijen en insecten in de tuin 1416u, Yggdrasil, Vissenakenstraat 381, Tienen. piet.anrijs@ pandora.be. Tienen

04.06

Kookclub 19-23u, Zaal Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-Lo. Inschr. bij lies. [email protected]. Leuven

09.06

Composthappening 9-13u, Containerpark, Putberg, Asse. Reej Masschelein, reemas@ telenet.be. Groot-Asse

09.06

Op naar de lusthof door Lieven David 14-18u, De

Open dag Kruisbessen Proeftuin 10.30-17u, Bauwerwaan 62, Zomergem.

Ecotuindagen - tuinbezoek in groep 14-17u, Samenkomst aan Leireken, Brouwerijstraat 29, Londerzeel. Bart Deroover, [email protected]. Neer-Brabant

Eerste plantaardige kookles ‘melk hoeft niet (altijd)’ door Marc Stroobants, 9.30-13u, OC Berkenhof, Beekstraat 25, Kortenberg. Leden € 30,00. Ntleden € 35,00. . Max. 10 deeln. Inschr. & betalen voor 02/06 via marcstroobants@telenet. be IBAN: BE57 9790 7821 4135. Midden-Brabant

[email protected]. Dendermonde

07.07

Uitstap ecotuindagen 13-18u, Vertrek aan de kerk van Kester. Jan Tordeurs, [email protected]. Groot-Gooik

Lusthof, Molenstraat 31, Holsbeek. € 5,00. Inschr. via

2,00. denisedelandtsheer@ hotmail.com. Zele-Centrum

17.06

Opentuinenfietstocht en koffietafel door Herman De Waele 13.15-18u, lucdetaeye@

Vlaams-Brabant

skynet.be. Geraardsbergen

[email protected]. Meetjesland

16.06

Koken met Lut 9.30-11.30u, Wijkcentrum ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. Willy Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen

[email protected]. Wichelen

16.06

Vegetarische barbecue door Annemie Rubens. 9.3013.30u, Warandestraat 6, Melsen. € 17,00. Inschr. voor

Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen

13.06

Moestuin ten huize van... les 3 door Jos Van Hoecke. 9.30-11.30u, Kasteel Claeys - Bouüaert, Kasteeldreef 2 , Mariakerke. erikingelbrecht@ skynet.be. Gent

25

24.06

Bezoek aan het bijenpad 14-16u, Botanische tuin Jean Massart, Waverse steenweg 1850, Oudergem. € 2,00. Max. 30 deeln. Inschr. voor 11/06 via [email protected] of 02 356 22 83. rek. BE69 4221 0665 3178 o.v.v. ‘Bezoek Bijenpad’. Helene Clement, helene. [email protected]. Groot-Halle

In Seizoenen verschijnt een verkorte weergave van de activiteiten. Een uitgebreide beschrijving en recent toegevoegde activiteiten vind je op → www.velt.be/kalender

26

Seizoenen

Limburg Elke laatste zat vd maand

08.06 09.06 10.06

15.06

Moestuinieren in de praktijk 14-16u, De Waterkuil, Waterkuilstraat z/n, Zepperen.

Kasteel Hex 9-17u, Hekslaan 1, Heks. met zat. om 14.30 Louis

08.07

De Bruyn en zon. om 13.30 Lieven David over zaadteelt. [email protected]. Transitietuinen Limburg

Open tuin, open kunst bij Jef van Sie 10-17u, Bergerstraat 36, Neeroeteren. Maasoeter

14.07

Bezoek aan een rozarium 1416.30u, Kerkplein, Heirstraat, Maasmechelen/Opgrimbie.

Zusterlijk opeten piknik en ruilbeurs 18-22u, natuurdomein Kiewit, Putvennestraat 108, Hasselt. Brengt wat te

Wandeling o.b.v. Ranger 13-17u, vertrek aan Het Troempeelke, Kapelstraat 10, Opglabbeek. frans.stals@

€ 4,00. hendrik.lenaerts@ telenet.be. Siertuingroep Maasmechelen

22.07 29.07

pandora.be. Opglabbeek-As

16.06

20.06

Dagreis naar de Floriade in Venlo 8.40-19u, Vertrek Sporthal, Olympialaan, Maasmechelen. Leden € 20,00. Nt-leden € 30,00. Jozef Hermans, velt.man@telenet. be. Maasmechelen-Dilsen

30.06

Open Tuin bij René Neutelaers, Kunst en heemkunde 10-18u, Steenberg 58, Sint-LambrechtsHerk. Hasselt

Nederland Elke 1ste vrijdag van de maand.

Iedere do

Ecologische maaltijd, 19.3021.30 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. € 15,00. Inschr: Ingrid van den Putte, 040 201 24 89, [email protected]. Bergeijk. Werkzaamheden in de Velttuin, 9-12 u, Natuurtuin ‘tLoo, Terlostraat 4, Bergeijk. Henk van Herk 0497 57 22 62. Bergeijk.

Velt-reis 9-17u, Rozentuin, Geistingen z.n, Kinrooi. Julien

Bezoek aan de Floriade in Venlo 9-17u, Vertrek aan standbeeld Jan en Hubert Van Eyck, Markt, Maaseik. € 25,00. Korting vanaf 20 pers. ludo. [email protected]. Maasoeter

01.07

Ellke wo vm en za nm

Werken in de Velt-tuin. 12.30-17 u, Bosstraat 25, Valkenswaard. peet.

Elke di ochtend

Meewerkochtend kruidentuinen 9-13 u, Velt-tuin, Hopveld 21, Gemert-Bakel.

Tuinbezoek 13-18u, Velttuin, Bergijck. Maurice Lambers, [email protected]. Kinrooi

[email protected]. Valkenswaard

Gemert.

02.06

RKB Zaden en planten ruildag 11-15u, Leende, Renhoek 10, Heeze-Leende. Nt-leden

Fietstocht en bezoek aan mengelmoestuin De Heerlijkheid 10-16u, Start Station Gouda, Lekdijk Oost 44, Bergambacht. Zorg voor fietsen en een lunchpakket. Aanmelden voor 27/05 bij Wim De Groot, velthetgroenehart@hotmail. com. Het Groene Hart

11.06

Tuinbezoek bij Hay en Frieda v.d. Beuken 19-21u, Past. Knippenbergstraat 25, Helden. L Hermans, lei.en.ans. [email protected] of 0475 59 36 10. Leudal

21.06

Blauwbessen plukken 14.3016.30u, Schrijnwerkers, Weg naar As 121, MeeuwenGruitrode. ludo.zanders@

Meyvisch, 089 35 81 40. Genk

01.07

06.06

Lezing geneeskrachtige (on) kruiden 19-21u, Groendomijn Wasven, Celebeslaan 30, Eindhoven. Leden € 2,50. Nt-leden € 5,00. Wil De Vooght, [email protected]. Eindhoven

euphonynet.be. Maasoeter

Bezoek aan een biotuin 14-16u, Op de Weerdt 3, Meers/Stein (Ned). hendrik.lenaerts@ telenet.be. Siertuingroep Maasmechelen

betalen € 2,50. Anjo De Vos, aanmelden voor 30/05 via veltactiviteiten.eindhoven@ gmail.com. Eindhoven

Camping Akoestiek - Tuinbrigade natuurbelevingskamp 15u, Fruitwei, Motstraat 48, Alken. 4u per dag werk op een boerderij. Info via gust. [email protected]. Transitietuinen Limburg

[email protected]. Sint-Truiden

eten mee. Lieve Vandeput, [email protected]. Transitietuinen Limburg

16.06

07.07

30.06 28.07

Werkochtend Velt-tuin 1012.30u, Tuin Elisabethshof, Roggelseweg 58, Haelen. Lei Hermans, lei.en.ans. [email protected]. Leudal

08.07

Familiedag 10-14u, Info bij Ton Jansen, intmaston@ upcmail.nl. Bladel

08.07

Speelnatuur ontdekken 10-16u, Natuurkwartier Nieuwegein, verzamelen aan Roostenlaan parkeerplaats bij AH 112, Eindhoven. € 2,50. Nt-leden € 5,00. Carpoolen € 9,00 pp. Zijn je (klein)kinderen tussen 4-12 jaar? Neem ze mee naar deze mooie plek. Aanmelden voor 01/07 bij Anjo De Vos, veltactiviteiten. [email protected]. Eindhoven

Velt-infostanden: 02.06 op de oogstmarkt in Rotterdam, 23.06 op de Wandel4daagse in Alkmaar, en op het Midzomertuinfeest in Appeltern, 24.06 op de Econatuurmarkt in Bergeijk en 14.07 op de natuurmarkt in Leerdam.

Tuin

27

Elke dag kleur Een tuin vol bonte struiken en lekkere groenten Tekst en foto’s Laurence Machiels

In de tuin van Huguette Van Vaerenberg en haar partner Willy is er geen plaats voor monotonie. Hier heersen kleur en variatie, het hele jaar door. Het geheim? Struiken à volonté, bomen in alle soorten, slingerende hagen en grote groepen vaste planten. Het geheel is verrassend, spannend én ecologisch.

Dat de tuin er voor het huis was, merk je meteen. Prachtig volgroeide struiken, hoge bomen en dikke hagen vormen het groene decor voor een opvallend jonge woning. Geen rechtlijnige, monotone tuin, geen uitgestrekt gazon, geen trendplanten, maar een tuin die de tijd kreeg om te groeien. ‘Toen mijn man en ik twintig jaar geleden dit terrein van 33 are kochten, was het één grote bloemenweide vol papavers, kamille… Het was een prachtig zicht en op een paar maaibeurten per jaar na hadden we er helemaal geen onderhoud aan. Maar de buren vonden zo’n wildernis maar niets; we hebben er toen ganzen op laten lopen en zijn stilaan aan het tuinieren gegaan.’ Strak begin Het ging stap voor stap, zonder specifiek ontwerp, maar wel met een visie, vertelt Huguette. ‘Ik had een masterplan in mijn hoofd, vooral dan voor de zichtassen vanuit het huis, maar een ontwerp hebben we nooit gemaakt.’ De aanzet is strak en sober, helemaal in de lijn met de stijl van het huis: een groot terras, veel grind en uitgepuurde meubelen. ‘Hier zitten we vaak, uit de wind, in de avondzon.’ Taxus- en buxushagen zorgen er het jaar rond voor structuur, struiken als sneeuwbal en forsythia brengen volume en kleur. In de perken groeien gemakkelijke vaste planten als Sedum en geranium, en rozen. ‘In het begin ging het er allemaal heel goedkoop aan toe. We zaaiden en stekten zelf of we ruilden met andere tuiniers. De beukenhaag en de magnolia hebben we zelf opgekweekt; de grote taxushagen van vandaag hebben we ooit zelf gezaaid. Ook rozen en hortensia’s stekten we zelf.’ Nu nog ruilt Huguette regelmatig met andere gepassioneerden.

28

Tuin

Bonte mengeling Voorbij de strakke terrastuin begint wat ooit een uitgestrekte weide was. Grote groepen vaste planten en bodembedekkers slingeren zich langs de paadjes. ‘Ik had de intentie om een tuin op kleur aan te leggen, maar dat heeft niet lang geduurd.’ Getuige daarvan de mengeling van bladkleuren, bloemen en bonte struiken. Centraal ligt de vijver, die op een heel natuurlijke manier verder door de tuin ‘wandelt’ in kleinere waterpartijen en een beekje. Rondom nestelen zich tientallen oeverplanten: geitenbaard (Aruncus), kattenstaart (Lythrum salicaria), de schoenlappersplant (Bergenia cordifolia), zeepkruid (Saponaria) en de bladplant Darmera peltata. ‘Ik hou van planten met grote bladeren’, zegt Huguette. ‘In de plaats van sierrarbarber heb ik de gewone eetrabarber bij de vijver geplant; die is minstens even decoratief.’ Een koppeltje wilde eenden komt er elk jaar broeden. ‘Helaas heeft een vijver ook nadelen; er zijn al egels in verdronken.’ Tegen het water aan ligt een romantisch prieel met een parasol van blauweregen; de blauwe bloempjes van het loodkruid (Ceratostigma) passen er perfect bij. Willy’s moestuin Links van het prieel voert het pad naar een partij rododendrons. ‘Elk jaar weer hebben ze last van bruine knoppen die niet open gaan. Ik dijk de schimmel manueel in door de aangetaste knoppen systematisch weg te halen; het is een automatisme geworden.’ In het beukenbos achter de rododendrons mogen witte en gele dovenetel zich gecontroleerd uitbreiden. Op de zonnigste plekjes groeien rode en gele frambozen en Amerikaanse bosbessen. Hier begint het smulgedeelte, met een moestuin; een kleine tunnel voor tomaten, paprika’s en meloenen; doorlevende kruiden als lavas, mierikswortel en daslook; nog meer besjes en een boomgaard. ‘We eten bijna het hele jaar door uit eigen tuin.’ Dat is de verdienste van Willy, die moestuinieren tot een kunst heeft verheven. Tot drie teelten per bedje, haalt hij eruit. Zijn eerste erwtjes oogst hij al eind april. Huguette bekeek het eerst met argusogen – ‘elk jaar snoept hij stiekem een stukje siertuin van me af ’ – maar nu geniet ze duidelijk mee. In de moestuin heerst wissel- en combinatieteelt. Willy

trekt gier, plant afrikaantjes en experimenteert. Met grote klis bijvoorbeeld, die hij als groente kweekt. Willy leerde Huguette ook composteren en recycleren. ‘Wat je uit de tuin wegneemt, moet je hem ook teruggeven’, is zijn leuze. Wandelplanten De boomgaard is het domein van de kip. Hier scharrelt ze in het gras onder de kweepeer, Jefkes peer, kersenbomen en Saint-Rémy-perenboom, in ruil voor een eitje. Er is nog een bessenhoek, met bramen, kruisbessen en aalbessen. Niet alles hoeft eetbaar te zijn: ook een wildeappelboom vindt zijn plaats in Huguettes tuin. ‘Het is een heel dankbare sierboom, met prachtige bloesems en leuke miniappeltjes.’ Vanaf hier verdwaalt het pad in een bosje, dat de tuin achteraan afsluit van het landschap. Onder de vele bomen groeien elfenbloemen, varens en typische bosplanten als daslook. Overal in de tuin duiken trouwens wandelplanten op: akeleien, IJslandse papavers, slaapbollen, speenkruid, jakobsladder (Polemonium caeruleum), vergeet-mij-nietjes (Myosotis) en judaspenning. ‘Ik laat ze zo veel mogelijk staan; ze houden de bodem mooi bedekt. Overtollige zaailingen verplant ik naar lege plekken elders. Op die manier is mijn tuin nooit af.’ Rozen zonder zorgen De vele struiken zorgen voor de meeste afwisseling: lentegeel met forsythia en de ranonkelstruik (Kerria), een vroege Magnolia stellata, de lentesneeuwbal Viburnum x bodnantense ‘Dawn’, een paarse pruikenboom en Japanse kweeën. In mei stelen de kornoeljes er de show, de vlinderstruiken en de Gelderse roos; daarna volgen de hortensia’s. In de herfst zetten krentenboompjes en de fluweelbloem de tuin in vuur en vlam. Op deze rijke klei-leemgrond doen een pak struiken het goed. ‘Mijn lievelingen zijn Cornus ‘Eddie’s White Wonder’ en de mooi gelaagde sneeuwbal Viburnum plicatum f. tomentosum ‘Mariesii’.’ In juni is het rozenmaand in Huguettes tuin. Op elke plek kom je er wel een tegen: als struik, tegen de afsluiting of langs mooie smeedijzeren bogen, die Huguettes overleden echtgenoot eigenhandig laste. ‘Vroeger had ik meer oude, Engelse rozen, maar die werden zo vaak ziek. Toen ik besliste om geen bestrijdingsmiddelen meer

in mijn tuin te gebruiken, heb ik helaas ook van een aantal rozen, zoals de erg mooie Zéphirine Drouhin, afscheid genomen. Nu houd ik het bij sterke soorten die niet ziek worden zoals de herbloeiende Marguerite Hilling of Guirlande d’Amour, een van mijn lievelingsrozen. Ik heb ze nog nooit ziek gezien.’ Planten doen het werk Of deze tuin veel werk vergt? ‘We zijn dolgraag buiten, zonder dat het een obsessie wordt. We doen alles zelf, alleen de hagen laten we scheren. Veel wiedwerk hebben we eigenlijk niet: ik zorg ervoor dat elk plekje van de bodem goed bedekt blijft.’ Daarbij helpen grote groepen vaste planten: geraniums, anemonen, Phlomis, Bergenia, asters, Persicaria, floxen, Sedum, Brunnera, vrouwenmantel, Tiarella, stekelnootje (Acaena) en maagdenpalm. Op de heetste plekken duiken grijzige tapijten van viltige hoornbloem (Cerastium tomentosum) op. Heel het jaar door licht dit kruipertje de tuin op met zijn zilvergrijs blad en witte bloempjes. Elk leeg plekje dat dan nog overblijft, krijgt een dekentje van mulch. ‘We hebben wel veel last van slakken: ze hebben het vooral gemunt op de hosta’s, de afrikaantjes, de jonge dahlia’s en de sla.’ De definitieve klik om ecologisch te tuinieren kwam er na een nare ervaring met een totaalherbicide. ‘Ik besproeide er mijn kasseipaden mee, maar ondervond dat er daarna nog meer en vervelendere onkruiden opdoken: een rood grasje, heermoes, mos… Het was duidelijk dat de grond helemaal verstoord was. Sindsdien wieden we met het mesje tussen de voegen. De viooltjes, steenanjers en Sisyrinchium die er zich spontaan nestelen, laten we graag staan. Alleen jammer dat de buren nog altijd spuiten…’ Vandaag ligt ecologie helemaal in het verlengde van hun levensstijl. Willy brouwt zijn eigen likeurtjes en samen maken ze jam en stroop. Hun auto verruilden ze voor een kleine hybride, en ze eten bijna het hele jaar uit eigen tuin. Bovenal hebben ze een groot hart voor de natuur; het is beslist niet toevallig dat ze elkaar leerden kennen tijdens een natuurwandeling.

Tuin

Waar? Huguette Van Vaerenberg, Limbosbaan 8, 1852 Beigem. Open zondag 3 juni 2012 van 10-18 u.

Tips van Huguette Gele frambozen ‘Naast de klassieke rozerode frambozen kweken we gele. Ze leveren ook lekkere vruchten op en de vogels laten ze ongemoeid.’ Grote klit ‘We kweken in de moestuin grote kliswortel of grote klit (Arctium lappa). Dat is een tweejarige, inheemse plant waarvan de jonge wortel eetbaar is. We mengen ze met klassieke wortels.’

29

Compacte Sedum ‘Sedum heeft de neiging om in de zomer open te vallen. In april licht ik de kluit even met een spade uit de grond. Die shock zorgt tijdelijk voor een groeistilstand, waarna hij compact verder groeit.’ Slimme steun ‘Ons parasoldoek was kapot maar het houten gebinte deed het wel nog. Dat hebben we in de tuin “geplant” en nu doet het dienst als klimsteun voor siererwtjes.’

Rododendron op klei? ‘Ik wou koste wat het kost rododendrons in de tuin. Nog voor het huis hier stond, hebben we alle buren gevraagd om hun groenmateriaal op een hoop in onze weide te verzamelen. Door dat stelselmatig in de grond in te werken, zijn we toch tot een luchtige grond gekomen. De rododendrons doen het nu prima.’

30

Reportage

Veggiemenu’s en biociabatta’s Duurzame voeding in overheidsrestaurants Tekst en foto Nadia Tahon

Dagmenu’s, broodjes, soep, salades, pasta’s en desserts… Elke dag gaan er duizenden maaltijden over de toonbank in overheidsrestaurants. Hoe groot zou de impact zijn als al deze restaurants zouden kiezen voor ecologische voeding? Sinds ruim een jaar coachen Velt, Ecolife en Ecoconso enkele overheidsrestaurants bij hun overschakeling naar een meer duurzame keuken. Anja Michalski – beheerder van de catering van de Kanselarij van de Eerste Minister — vertelt over haar ervaringen. Elke keuken streeft er elke dag opnieuw naar om een gevarieerde menukaart te brengen, helemaal naar de wensen van de klant. Koks en keukenpersoneel krijgen vragen van een kleine, maar groeiende groep consumenten naar vegetarische, biologische en een enkele keer zelfs veganistische gerechten. Ook beheerders en koks willen meer duurzame voeding serveren. Leveranciers bieden schoorvoetend meer bio en vegetarisch aan, maar gespecialiseerde ecoleveranciers zijn onvoldoende bekend. De uitdaging: hoe zet je een ecologische visie praktisch om naar grootkeukens? We gaven elke kok het Handboek ecologische voeding van Velt met daarin uitgebreide productinformatie. We ontwikkelden acht productfiches met tips over hoe je maaltijden met minder vlees en meer seizoensgroenten kunt realiseren en organiseerden een keukenatelier. Elke keuken kreeg ecokoks over de vloer voor een opleiding over duurzame voeding. Seizoenen-kok Nicola Kersting begeleidde de Nederlandstalige keukens, Damien Poncelet de Franstalige. Zo kon elke deelnemende keuken van een begeleiding op maat genieten. Elke keuken kreeg drie uitdagingen: • Per week 20 procent minder vlees voor het dagmenu en wekelijks minstens één vegetarische maaltijd als dagschotel.

Nicola Kersting aan het werk bij DOD Financiën in North Galaxy.

Reporatge

• Een stijging van het aantal warme vegetarische maaltijden met minstens 5 procent t.a.v. de nulmeting van elk restaurant. • Minstens 70 procent seizoensgroenten van Belgische oorsprong in de saladbar, op de broodjes en in de warme maaltijden. De keuken van de Kanselarij Het twaalfkoppige keukenteam van de Kanselarij van de Eerste Minister kookt dagelijks zowat 100 warme en koude maaltijden. Anja Michalski beheert er de catering. ‘We bieden elke dag een ander dagmenu en een creatie van de chef aan. Standaard kunnen onze klanten voor broodjes, soep, pasta, snacks, een vleesen visgerecht en een koude schotel in ons restaurant terecht. Sinds een jaar is er een gezondheidsmenu aan toegevoegd. In dat menu streven we ernaar om met minder calorieën, minder vlees en lokale seizoengroenten te werken. Drie dagen op vijf is dit menu vegetarisch. We gebruiken ook regelmatig biologische ingrediënten. In het standaardmenu krijgt de klant nu ook de mogelijkheid om een vegetarische pizza of pasta te bestellen.’ Waarom beslisten jullie om de keuken te verduurzamen? ‘Meer duurzaamheid is noodzakelijk voor mens en milieu. Bovendien heeft het een effect op ons aankoopbeleid. We schatten goed in hoeveel ingrediënten we nodig hebben zodat we minder moeten weggooien. Het assortiment en onze stockvoorraad worden daardoor wat kleiner, maar dat heeft een positief effect op de prijs. Verduurzaming is ook een beleidskeuze die door de directie, het Emas-team, de communicatie- en de personeelsdienst wordt gedragen. De klemtoon in dat verduurzamen ligt vooral op het gebruik van seizoenproducten uit de streek, op minder vlees en op het gebruik van meer biologische ingrediënten.’ Hoe verliep het verduurzamingsproces? ‘We zijn in het Pod DO-project gestapt om ons te laten begeleiden. De kok en het keukenteam volgden twee opleidingen in onze eigen keuken. Daarin werd samen gekookt én geproefd. Dankzij die aanpak werd het team van bij de start betrokken

bij het proces. Ecokok Nicola Kersting leerde ons met veel enthousiasme diverse bereidingstechnieken en we kregen veel productkennis mee. We dachten aanvankelijk dat het niet evident zou zijn om leveranciers te vinden, maar dat bleek mee te vallen. Onze eigen leveranciers spelen in op onze vraag naar duurzame producten en bieden ze meer en meer aan. Ook voor vergeten groenten kunnen we nu zelfs bij onze leverancier terecht. Tijdens het keukenatelier maakten we kennis met een aantal leveranciers die enkel werken met duurzame producten. Dat leidde al snel tot nieuwe samenwerkingen.’ Wat hebben jullie in een jaar tijd gerealiseerd? ‘We hebben onze vleesporties, zonder dat de klant het opmerkte, verminderd van 200 g naar 185 g. We bieden meer vegetarische menu’s aan en onze biologische ciabattabroodjes zijn een waar succes: almaar meer klanten schakelen over van het dagmenu naar de biobroodjes met vegetarisch beleg, omdat ze zo lekker zijn. We hebben het aandeel seizoens- en streekproducten met 20 procent verhoogd waardoor nu 70 procent van onze groenten uit België komt.’ Hoe reageren de klanten? ‘Onbekend maakt onbemind. Dat hebben we aan het begin van het project vastgesteld. De klanten waren er aanvankelijk niet voor te vinden om meer vegetarische en biologische gerechten op de kaart te zien. Maar door een goede communicatiestrategie hebben we ze kunnen overtuigen van de meerwaarde. De betere smaak van bijvoorbeeld de biologische broodjes spreekt voor zich. We laten hen via proevertjes kennis maken met de producten en dat werkt.’ Hoe communiceren jullie over het project? ‘Elke maand zetten we een groente in de kijker. We maken er een affiche over, geven een recept mee en sturen het rond via het interne digitale netwerk. De groente van de maand april was de wortel waarbij we o.a. informeren over de verschillende wortelrassen. Het biobroodje van de week is een ecosmos met Noord-Afrikaanse worteldip. We geven het recept mee aan de klanten en ze kunnen het proeven. Die combinatie werkt versterkend. De ecos-

31

moswebsite van Velt is een echte voltreffer; we halen er regelmatig receptjes van en ze vallen enorm in de smaak. Binnenkort willen we een keer per week de soep vervangen door vegetarische proevertjes, zodat onze klanten vertrouwd geraken met de smaak van vleesvervangers.’ De toon naar meer duurzaamheid is gezet. Wat willen jullie in de toekomst nog realiseren? ‘We stelden een actieplan op in 2012 en dat loopt beslist nog een aantal jaren door. Tijdens de bioweek in juni laten we ons certificeren voor het gezondheidsmenu: dat zal volledig biologisch zijn. In de zomer van 2012 willen we de desserts aanpakken. Dan testen we of een gezonde, biologische fruitsalade met yoghurt aanslaat bij de klanten en of we het blijvend in het menu kunnen opnemen. We hebben trouwens ook de ambitie om op iets langere termijn al onze groenten biologisch aan te bieden. We willen onderzoeken of we de vleesporties nog kunnen verkleinen. De Wereldgezondheidsorganisatie beveelt immers aan om maximaal 100 g vlees per dag te eten. Er is dus nog werk aan de winkel. Verder denken we eraan om een diëtiste aan te werven die het gezondheidsaspect van de maaltijden kan meten. Dit meetbaar maken van onze veranderingen vinden we belangrijk en doen we maandelijks. Als we al deze gegevens hebben, willen we werken aan een label voor onze gezondheidsmaaltijden waarin de criteria ‘minder vlees’, ‘seizoensgebonden’, ‘uit de streek’, ‘minder calorieën’ en eventueel ‘biologisch’ worden opgenomen. We zijn recent gestart met een biologische fruitmand op elke dienst om het frisdrankverbruik te verminderen. En dat werkt! Aan het einde van de week is de fruitmand leeg en er worden effectief minder frisdranken gedronken.’ Dit project loopt in opdracht van de Programmatorische federale Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling (Pod DO). De deelnemende keukens zijn: FOD Financiën Brussel, Leuven en Malmedy, Kanselarij van de Eerste Minister, FOD Justitie, FOD Personeel en Organisatie en FOD Mobiliteit. Meer info: [email protected].

32

Lezers reageren/Uitgesproken

Biodruiven Beste, In de jongste editie van Seizoenen stond een consumentennieuwtje over de campagne ‘Weet wat je eet’. Omdat druiven vaak slecht scoren als het over pesticidegebruik gaat, besloot Aldi om voortaan enkel biodruiven aan te bieden. Toch vond ik geen enkele biodruif in de plaatstelijke shop. Of bestaan er dan toch bioproducten zonder logo? (naam onbekend)

Antwoord van Velt Dank je wel voor deze alerte opmerking. De campagne ‘Weet wat je eet’ gaat uit van drie Nederlandse organisaties. Naar aanleiding van de testresultaten trokken ze naar de verschillende supermarktketens om hen met de neus op de feiten te drukken en riepen ze de burgers op om hetzelfde te doen. Deze werkwijze heeft haar vruchten afgeworpen. En zo trok ook Aldi zijn conclusies. Goed nieuws dus voor Nederlandse leden. In België verkoopt Aldi nog geen biodruiven. Eén ding staat wel vast: als consument hebben we een zekere macht in handen. Bioproducten moeten geen logo hebben, maar wel een verwijzing naar de biologische productiemethode (bijv. door de vermelding ‘bio’ op het etiket) en minstens het codenummer of de naam van de controle-organisaties (bijv BE-01/ Certisys). Dorien Pelckmans en Luk Naets

Redactioneel 1 Ik ben al van in de jaren 1970 lid van Velt omdat ik ecologische land- en tuinbouw (en veeteelt) als de enige milieu- en diervriendelijke manier van voedselvoorziening beschouw. Maar ik ben ook al decennialang van mening dat dit maar alleen kan als de wereldbevolking niet te groot is. En daar knelt het schoentje.

De voorstanders van kernenergie en pesticiden wijzen altijd naar het stijgende aantal mensen om hun standpunten door te drukken. Je zou dan verwachten dat de ecologische beweging het bevolkingsprobleem op de agenda zet, maar niets is minder waar. Als ik de laatste jaren de tendens van de artikelen in Seizoenen overschouw, kom ik tot verrassende conclusies. Het bevolkingsprobleem wordt geminimaliseerd, ja zelfs positief onthaald. Want daardoor kan wat sommigen het ‘groene gedachtegoed’ noemen volop tot bloei komen. David Attenborough en hier in Vlaanderen Etienne Vermeersch wordt pessimisme verweten. Het aantal mensen neemt altijd maar toe: geen probleem, zolang we maar ons vleesverbruik drastisch beperken, onze auto van de hand doen en alle verplaatsingen te voet of met de fiets doen. Naar het buitenland reizen is ook al niet meer verantwoord. Nu lees ik dat het eten van vis ook al niet meer kan, nee de mensheid van de toekomst moet aardappelen met sojabonen en zeewier eten. Waar zijn we (en Velt) in hemelsnaam mee bezig? Mogen we ook nog genieten? En dan die groene steden van de toekomst met daktuinen. Je reinste utopie! In de steden van de toekomst zullen de armen opeengepakt leven in het lawaai en in de criminaliteit, terwijl de elite in de groene rand woont onder het oog van bewakingscamera’s. Vlees eten zal voor hen geen probleem zijn. Leefbare steden zijn steden waar de bevolking daalt, waar men ongebruikte woonblokken met de grond gelijkmaakt en er parken, (speel)pleinen en natuur in de plaats komen. Wat die utopieën betreft: daar geloof ik niet meer in. Communisten gingen van Rusland een arbeidersparadijs maken, islamisten gingen na de val van de Sjah in Iran een islamitisch paradijs creëren. Van beiden is niet veel terechtgekomen.

‘Kunnen de tijden wel slecht zijn? Is het met de tijd niet veeleer zoals met het weer? Het weer noch de tijd kan goed of slecht zijn. Ze zijn gewoon wat ze zijn. […] Het gaat uiteindelijk niet om de tijd (of het weer), maar om datgene wat wij ervan maken. Elk tijdperk kent zijn eigen problemen en moeilijkheden, maar ook zijn eigen unieke kansen en uitdagingen.’

Zij die niet in de ‘zuivere leer’ geloofden, werden geliquideerd. Ik merk bij vele ecologisten een gelijkaardige tendens naar zuiverheid, een soort nieuwe religie met geboden en verboden. Zoals bij elke religie heeft men hier ook zijn feestdagen: autoloze zondagen, dikketruiendagen, veggiedagen etc. Wat ik gewoon wil is gezond en lekker voedsel, met af en toe een stukje vlees of vis. Voor mij geen surrogaat zoals seitanburgers, tofoe, zeewieren… Contraceptiemiddelen bestaan intussen al meer dan vijftig jaar. Waarom worden ze niet aangeraden of gebruikt? Velt heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid: het is jullie plicht om het bevolkingsprobleem op de kaart te zetten. Ik stoor me ook aan van die zelfverklaarde groene moraalridders die geregeld in de media de mensen voorschrijven hoe ze moeten leven. Doe die donkergroene bril af, misschien zullen jullie dan wat realistischer worden, zoals David Attenborough en Etienne Vermeersch, mensen die al jaren in de woestijn staan te roepen. Voor die mensen heb ik respect. Groeten, Jean-Pierre Browaeys

Redactioneel 2 Geachte redactie, In eerste instantie meende ik een ironisch getint verhaal te lezen, een tweede lezing maakte duidelijk dat het een serieus bedoeld verhaal is. Nog los van het feit dat David Attenborough geen pessimist is, wil ik graag weten waar dat vooruitgangsgeloof op gebaseerd is. Ik heb gewerkt in de groente-, kruiden- en sierteelt in China en in Oost-Europese landen, maar nooit kwam ik vrolijk naar huis. In mijn buurt sta ik bekend als een kenner van de natuur. Men vraagt mij om even te kijken naar al die ‘gevaarlijke’ beestjes zoals metselbijen, waarop alle spleten zorg-

‘We voorspellen al 25 jaar ecologische rampen. Het leidde tot toenemende zorg en een stijgend besef van de noodzaak tot ingrijpen, maar wat is er nu echt gebeurd? Al die voorspellingen hebben niet geleid tot politieke acties op gewenste schaal. […] De echte verandering komt van onderop. De verandermacht ligt bij de consument.’ Jan Rotmans, hoogleraar duurzaamheid en transities

Theoloog Hans Geybels

In: De Standaard, 17 april 2012.

In: Trouw, 7 april 2012.

Lezers reageren/Uitgesproken

vuldig werden dichtgemetseld. Anecdotes? Ze geven de werkelijkheid weer. Kom maar eens kijken naar de akkers. Ze zijn platgespoten. Weg leeuwerik en kievit. Zwaluwnesten worden weggehaald. Dat geldt ook voor de mol: uitroeien, want ze maakt hopen in het gazon. Spreek je bevoegde toezichthouders hier op aan, dan is het antwoord dat de soort inderdaad beschermd is, maar het individu niet. Waarvan akte. Die sprankelende steden worden bestuurd door Big Brother. En waar mogen straks op die daken de mollen wonen en de slakken? Denkt men nou echt dat er straks, als er 9 miljard exemplaren van de Homo sapiens rondlopen, er ook maar iemand enige consideratie heeft met welk dier dan ook? Mag ik mij droevig voelen in de wetenschap dat zo goed als 90 procent van de planten en dieren in mijn woonomgeving verdween in de halve eeuw dat ik hier tuinier? Of moet ik eens opmerkingen sturen die ik krijg tijdens opentuindagen omdat er brandnetels in mijn tuin staan? Dat dit voedsel is voor zes dagvlindersoorten kan ik beter aan mijn hond vertellen. Dit alles weerhoudt mij er niet van om te blijven vechten voor een voor alles en iedereen leefbare wereld. Het geeft troost om te weten dat de mens verdwijnt en de aarde rustig haar rondjes blijft draaien. Jammer voor mijn kinderen en kleinkinderen die uitstekend begrijpen wat ik bedoel en er net zo verdrietig over zijn als pa en opa. Loek Peters

Antwoord van hoofdredacteur Bart Coenen In 1972 publiceerde de Club van Rome het rapport Limits to Growth. Daarin werd een bevolkingscrash voorspeld voor het einde van de vorige eeuw. Deze voorspelling is niet uitgekomen dankzij een sterke verho-

ging van de landbouwproductie. Er waren minder handen nodig in de landbouw en meer mensen gingen in steden wonen. Daar blijven gezinnen vaak kleiner. Vrouwen staan er economisch sterker, krijgen meer grip op hun leven en hebben een betere toegang tot anticonceptiemiddelen. In steden investeren gezinnen meer in minder kinderen in de hoop dat ze (o.a. door beter onderwijs) hogerop geraken. ‘In de favela’s van Rio kon van de eerste generatie bewoners slechts 5 procent lezen en schrijven, maar van hun kinderen kan 94 procent dat’, schrijft Kevin Kelly in De Wil van Technologie. Stedelijkheid, welvaart en bevolking hangen dus nauw samen. Ik hou ook niet van ‘gezwaai met het vingertje’ (mijn excuses voor de keren dat ik het toch deed), dus wil ik me niet bemoeien met het aantal kinderen dat mensen mogen krijgen (denk aan de Chinese eenkindpolitiek). Ongetwijfeld heeft bevolking een impact op het milieu. Vandaag zijn we met 7 miljard mensen. Tegen 2050 groeit dat aantal waarschijnlijk tot 9 miljard, waarvan het grootste deel volgens prognoses van de VN in steden leeft. Als je vertrekt vanuit de realiteit kun je werken aan oplossingen voor ecologische problemen. Volgens de Canadese sensible environmentalist Patrick Moore staat een houding die mensen bestempelt als ‘ongewenst’ net oplossingen in de weg: ‘Misschien is de grootste fout van de meer extreme ecologische retoriek dat ze de neiging heeft om de mens te bestempelen als een soort van ziekte op aarde. In combinatie met doemscenario’s zorgt dit ervoor dat vooral jonge mensen de toekomst met weinig hoop tegemoet zien. Niets is ondermijnender voor het vinden van oplossingen voor milieuproblemen.’ Voor wie meer wil lezen over bevolking: Stewart Brand (Whole Earth Discipline) en Mark Lynas (De mens als god) bogen zich recent over het bevolkingsthema. Een

‘Het is een veel gemaakte vergissing om te denken dat de consument een belangrijke aanjager is van duurzaamheid. In de onderzoeken waarbij consumenten rechtstreeks bevraagd worden (in plaats van het meten van gedrag) wordt vooral gemeten hoe sociaal wenselijk het betreffende antwoord is. Dit verklaart fluctuaties door de jaren heen. Het is dus niet een indicatie van veranderend consumentengedrag. Er is geen sprake van een duurzame consumententrend.’ Ernesto Spruyt, strateeg duurzaamheid

Op: Freekick.nu, 24 maart 2012.

33

standaardwerk is Bevolkingsexplosie van Fred Pierce. Hergebruik potgrond Hallo, In het artikel ‘Groenten in potten’ in de laatste Seizoenen staat een kaderstukje over de gebruikte potgrond in de potten als basis voor nieuwe potgrond (beetje compost toevoegen). Wat ik mij afvraag, is of je deze voedselarm geworden potgrond ook zou kunnen gebruiken als basis voor bijvoorbeeld zaai- en stekgrond, en wat je er dan eventueel nog aan zou moeten toevoegen? Dank voor uw reactie. Jos Debouvere

Antwoord van Lieven David, adviseur moestuin. Beste Jos, Op zich een ecologisch, zuinig idee. Na de teelt is de grond inderdaad voedselarm geworden. Je peutert er de wortels uit en je kunt in principe die magere grond hergebruiken. Een groot probleem: mogelijke schimmels en aaltjes van de vorige teelt kunnen je zaailingen ten gronde richten. Je gebruikte potgrond steriliseren lijkt dan aangewezen. Dat komt erop neer dat je je grond 30 minuten op 80 graden verhit. Vandaar dat de meeste tuiniers toch maar verse potgrond maken of kopen.

Winnaars! Wonnen het boek Groenten en andere verhalen: Jolanda Loonstra, Marcus Pletinck, Frans Rogge, Herman Van der Ven en Martine vaes.

Zend je brief naar [email protected] of per post t.a.v. de redactie.

‘Ik heb niets tegen de grote zadenmultinationals, maar smaak is niet hun prioriteit. Wij willen tuinders steunen die oude rassen in stand houden door zelf hun zaaigoed te selecteren, maar vooral ook tonen hoe je nieuwe rassen kunt ontwikkelen in functie van smaak en textuur. Met eenvoudige middelen, desnoods op je balkon.’ Bernard Lahousse, organisator van ‘The Flemish Primitives’

In: DeStandaard, 10 maart 2012

34

Uitgelicht

Angelo’s groentetuin

Angelo Dorny

Uitgeverij Davidsfonds, 2012, 139 p. ISBN 978-90-5826-846-4 € 24,95

Met zijn eerste tuinboek speelt de jonge groenjournalist Angelo Dorny handig in op de actuele hippe trend om zelf groenten te kweken. Angelo’s groentetuin is een fraai verzorgde uitgave, waarbij het beeldmateriaal een hoofdrol opeist. Niet minder dan 46 paginagrote foto’s nemen 33 procent van de bladzijden in het boek in beslag. Meer nog dan de inhoud, is het vooral Angelo’s jeugdig enthousiasme dat inspirerend werkt. Het geheel wordt aangeboden als een stap-voor-stap-gids voor beginnende tuiniers. Positief zijn de verwijzingen – her en der in het boek – naar ecologische aspecten en technieken bij de groenteteelt. Zo worden teeltafwisseling, preventieve gewasbescherming en organische bemesting behandeld, zij het zeer summier. Pas aan het einde van het boek worden Velt-biozaden vermeld, terwijl de in de tekst gehanteerde rassen minder bekende rassen zijn die de geïnteresseerde lezer meestal niet in de courante tuinhandel zal vinden. De keuze voor een ecologische aanpak vind je helaas niet eenduidig in het hele boek. Alhoewel er degelijke milieuontziende alternatieven bestaan, verwijst Angelo Dorny op een aantal plaatsen toch naar het gebruik van pesticiden als bestrijdingsmiddel zoals o.a. het gebruik van fungiciden en klassieke slakkenkorrels. Het kort gehouden hoofdstuk over ziekten en belagers is naar mijn mening erg onvolledig. Slakken en bladluizen komen kort aan bod, maar de veel voorkomende groentevliegen niet. Bij de plantziekten komen alleen Phytophthora, meeldauw en neusrot aan bod. Hier en daar ontdekte ik ook enkele onjuistheden. Zo wordt van Tagetes of afrikaantjes vermeld dat ze aaltjes ‘op

afstand houden’, terwijl aanwezige aaltjes pas gedood worden door de ondergronds gevormde ozon nadat ze in de wortel van het afrikaantje hebben gebeten. Tagetes doden aaltjes dus, maar ze weren ze niet preventief. In de inleiding noemt de schrijver uitsluitend zand-leem- en kleigronden, maar een groot aantal (Kempische) tuiniers tuiniert toch op quasi pure zandgrond. Vooral de afwezigheid van concrete en praktische informatie over bemesting, en een degelijk overzicht van zaai- en plantafstanden lijkt me een gemis voor de beginnende tuinier. De zaai- en oogstkalender en het hoofdstuk over teelttechnieken geven dan weer wel nuttige en bruikbare teelttips die de onervaren tuinier zal weten te waarderen. Naast een systematische behandeling van 26 soorten groenten en 5 keukenkruiden schenkt Dorny aandacht aan de teelt van groenten in potten en aan de werkzaamheden in de groentetuin doorheen het jaar. Angelo’s groentetuin heeft vooral de verdienste dat het door de eenvoud van voorstellen en de jeugdige aanpak (jonge) beginners kan stimuleren om in de groentetuin aan de slag te gaan. De beginnende tuinier zal echter al snel op zoek moeten gaan naar aanvullende en praktische teeltinformatie.

schrijver. Het eerste boek van deze 7-delige reeks staat vol spannende avonturen waarbij de hoofdpersonages de desastreuze gevolgen van de klimaatopwarming aan den lijve ondervinden. Victoria en haar broer komen na een overstroming in het Caribisch gebied bij een verre oom in België terecht. Ook daar dreigen overstromingen en zorgt het olietekort voor spanningen. De ‘gekke’ oom ondernam al tal van preventieve acties. Hij bouwde een aardehuis en plantte een voedselbos aan, maar de uitdagingen blijven groot. Lezers vinden in deze reeks ongetwijfeld ook inspiratie. In het tweede boek, De Grote Ommekeer, gaat de schrijver dieper in op het transitieverhaal. Victoria is in Totnes beland, de stad waar het transitie-idee ontstond. De mensen kweken er hun eigen groenten en fruit, ze consuminderen en inspireren elkaar. Ondanks haar jeugdige karakter laat de boekenreeks zich lezen door jong en oud. Ik ben alvast benieuwd naar de vijf opvolgers. Griet Vermeiren

Overleven op je eigen km² Stap voor stap naar een duurzame levensstijl

Luc Vanhoegaerden

De grote ramp (De Klimaatreeks) Dick en James Strawbridge

Fontaine Uitgevers BV en Uitgeverij Lannoo 2011, 304 p. ISBN 978 90 729750 9 6 € 29,99

Patrick Lagrou

Clavis, 2010, 212 p. ISBN 9789044814064 € 19,95

Jeugdschrijver Patrick Lagrou schreef onder meer Het Dolfijnkind en Het meisje van de jungle. Deze klassiekers heb ik nog niet gelezen, maar sinds ik Lagrous Klimaatreeks heb ontdekt, ben ik vol lof over de

Wil jij ook zo zelfvoorzienend mogelijk leven? Dan kan dit boek je zeker op weg helpen. Van energiezuinig bouwen tot het kweken van paddenstoelen of de aanleg van een kruidenspiraal, zelf kazen maken, een zonnedroger en een aardoven bouwen: het komt allemaal in dit boek aan bod. Je vindt hier een schat aan informatie om concreet in en met de natuur aan de slag te gaan. In vele landen leven er meer mensen in stedelijk gebieden dan op het platteland. Het is verbazingwekkend hoe gemakkelijk

Uitgelicht

het is om je ecologische voetafdruk te verkleinen. Of je nu in de stad woont of van plan bent om naar het idyllische platteland te verhuizen, enkele kleine stappen kunnen de doorslag geven naar een meer ecologisch leven. Je eigen sla telen of je hoeveelheid afval verminderen bijvoorbeeld. Je hoeft geen grote plek grond te hebben om je volledig uit te leven met dit boek. Zelfs met een kleine tuin kun je al heel wat doen.

van geen tel. Peulvruchten dan maar? Ja, maar geen Hollandse kapucijners of Japanse edamaméboontjes. Bij NieuwZeeland wordt vooral melding gemaakt van de wijnen, maar van Nieuw-Zeelandse spinazie geen spoor. Gelukkig goed nieuws voor de liefhebbers van warmoes: de snijbiet krijgt een eervolle vermelding met maar liefst zes recepten erbij, zonder chemisch schuimpje. Luk Naets

Griet Vermeiren

De wil van technologie De grote Larousse gastronomique

Joël Robuchon

Roularta Books, 2011, 2728 p. ISBN 978-908679-405-8 € 49,95 (voor de driedelige pocketversie)

De nieuwste driedelige versie van de gastronomische Larousse encyclopedie is een klepper met 2500 recepten en 4000 artikelen. Volgens de makers is hij grondig geüpdatet en zijn de allermodernste moleculaire kooktechnieken erin vervat. Net deze schuimpjes kunnen mij echter gestolen worden. Ik heb wel een lijstje met trefwoorden klaar waarvan ik vind dat ze minstens een vermelding waard zijn zoals het begrip ‘eerlijke handel’, het bindmiddel agar-agar, omega-vetzuren en ‘vegetariërs’ en ‘veganisten’. Ik ontdek dat ze er allemaal netjes in staan. Het lijstje met missers is echter langer… Dat exclusieve begrippen als ‘raw food’, de nieuwste rage rond de zoetstof stevia of de recent ontdekte gezonde salvestrolen de redactie nog niet hebben kunnen bekoren, begrijp ik, maar dat biologische producten of ecologische voeding onbesproken blijven is een keure van topkok-redacteurs onwaardig. Enkel een biologisch gefokt kalfje krijgt een vermelding van twee lijntjes. Geen wonder dat het tafelgenot maar beter niet wordt vergald door onsmakelijke bijdragen over pesticiden of residu’s… Naar vleesvervangers zoeken is al evenmin een sinecure. Onder ‘sojakaas’ vind je op de valreep tofoe en tempé terug; seitan of quorn blijken echter gastronomisch

Kevin Kelly

Maven Publishing, 2011, 464 p. ISBN 978-949057-428-4 € 22,50

Kevin Kelly groeide de laatste jaren uit tot een van de meest opvallende denkers op het vlak van technologie en innovatie. Hij groeide op in de jaren 1950 en ‘60 in New Jersey. In zijn jonge jaren trok hij door Azië en doorkruiste hij de VS met een fiets. Zo kwam hij o.a. in contact met de Amish en hun laagtechnologische levenswijze, iets wat hem erg zou beïnvloeden. In 1980 werd hij freelancer voor Stuart Brand’s bekroonde Whole Earth Catalog, een icoon van de groene tegencultuur in de jaren 1970. Een collega-redacteur introduceerde hem in die periode in de opkomende computerwereld. Sindsdien heeft Kevin Kelly naar eigen zeggen een relatie vol tegenstrijdigheden met technologie. Gelukkig voor ons, want zijn persoonlijke worsteling leidde tot dit bijzondere werk. Wat is de essentie van technologie? is de centrale vraag in dit boek. Kevin Kelly komt tot een reeks verrassende en radicale inzichten. Hij vertrekt vanuit een brede definitie: ‘Vooruitgang, zelfs morele vooruitgang, is uiteindelijk een menselijke uitvinding. Het is een nuttig product van onze wil en ons brein, en daarom is het een technologie.’ Om het grotere systeem van technologieën om ons heen te duiden bedacht

35

hij schoorvoetend het nieuwe woord ‘technium’. Onder het technium vallen alle zaken die wij herkennen als technologie, maar ook immateriële zaken zoals software, recht en filosofische concepten. Het technium is de verzameling van alles wat wij maken en wat zonder ons zou ophouden te bestaan. Uiteindelijk zet de auteur het technium neer als niets minder dan een voortzetting van de evolutie of de ‘evolutie van de evolutie.’ Kevin Kelly draagt technologie ondanks zijn twijfels dus een warm hart toe. Wie dat vooruitgangsgeloof voor utopisme aanziet, haalt richting en bestemming door elkaar, schrijft hij. Het voortschrijden van de technologie is onvermijdelijk. De meeste uitvindingen gebeuren door meerdere mensen onafhankelijk van elkaar. Meer zelfs: ontwikkelingen in verschillende werelddelen kennen vaak een vaste volgorde. Zo is landbouw meerdere keren ‘uitgevonden’ en de volgorde van de uitvinding van gereedschappen en domesticaties lijkt in verschillende gebieden erg op elkaar. Graangewassen werden bijvoorbeeld meermaals gedomesticeerd voordat dit gebeurde met wortelgewassen. Sinds de mens een aantal dieren en gewassen domesticeerde, evolueren we zelfs mee met onze technologie en zijn we er afhankelijk van geworden. Kevin Kelly heeft het zelfs over een symbiotische relatie en is dan ook snoeihard voor anarchoprimitivisten en antibeschavingsactivisten zoals Ted Kaczynski (de Unabomber) die technologische ontwikkeling een halt willen toeroepen. Kevin Kelly toont aan dat ook zij binnen het technium leven. Weerstand is zelfs futiel. Technologieën kunnen immers wel worden vertraagd, maar niet worden tegengehouden. Als een technologie ergens geweerd wordt, groeit ze op een andere plaats gewoon verder. Kelly illustreert dit met een aantal wetten over de voortgang van de technologie, o.a. de wetten van Moore (die voorspellen dat computerchips elke twee jaar half zo groot worden en nog maar de helft van hun voorgangers kosten). Dit boek gaat uiteindelijk erg breed en biedt daardoor originele nieuwe invalshoeken over de relatie tussen mens en technologie. Tip: download het inleidende hoofdstuk → www.mavenpublishing.nl. Bart Coenen

36

Openflesdagen: www.biotiek.be

37

38

Op zaterdag vind je De Loods op de markt in Aalst

39

40

ECOLOGISCH EN TIJDLOOS DESIGN...

SGS-PEFC/COC-0123 CASTANEA

De kastanjehouten producten van CASTANEA, tuinafsluitingen, tuinpoortjes, steunpalen, Post & Rail-afsluitingen, enz... passen door hun tijdloos design in elke tuin. Ze zijn afkomstig uit de ecologisch beheerde hakhoutbossen van de Limousin en zijn van nature bestand tegen schimmel en vocht. Impregneren is dus overbodig.

dinsdag tot vrijdag van 9.30-12.30 en van 13.30-18.00 u, zaterdag van 9.30-12.30 en van 13.30 tot 16u

Berlarij 19, 2500 Lier

In heel Vlaanderen vind je verkoopadressen van CASTANEA. Voor meer informatie over het volledige CASTANEA assortiment bel naar 0473 43 00 87 of surf naar www.castanea.be

• natuurverf, lak, olie, beits en was • cementtegels en zelliges • ecologische onderhoudsproducten • gratis kleuradvies Nieuw: elke zondag van 9.00 uur tot 14.00 uur staat Huis van Haaz tijdens de zondagmarkt in ‘De Loods’, Noordstraat 2 Heist-op-den-Berg.

41

Advertenties La Colline | Rust en natuur voor wandelaars, fietsers, kinderen, ouderen en rolstoelers. Welkom op La Colline, 7 hectare natuur in de mooie Franse Dordogne. Twee volledige rolstoelaangepaste gîtes (4 en 6 pers). Camping met 4 ruime plaatsen met splinternieuw aangepast sanitair. Ben en Inez | Info | Kijk op www.lacolline-linard.fr Aangename vakantiehuizen te huur, St. Martens-Voeren (Voerstreek) | Op een unieke manier gebouwd, rondom een prachtig binnenhof. Natuurlijke materialen; hout, leem, stro. Een verblijf in dit bijzondere, middeleeuws aandoende gebouw is een belevenis op zich! Mogelijkheden voor 2-8 personen. Korting voor Velt-leden! | Info | www.laugs.com. Op zoek naar rust en ruimte? | Zuid-Frankrijk - Haute Garonne - Gascogne - aan de voet van de pyreneeën! Authentieke boerderij met alle modern comfort. | Info | www.vakantiehuisinfrankrijk.be, Marc Dufraing, 0495 52 02 22, [email protected] Vakantiehoeve Wilgenhof | 20 km van Brugge, Gent, de zee. Rustig, groen, gastvrij, comfortabel. Nabij bos. Wandelen, fietsen, cultuur. Grote ecologische tuin, lekkere gezonde maaltijden met producten uit eigen biotuin. 6 Kamers (18p) en 1 app (5p) | Info | Folder : Pot-en Zuidhoutstraat 4, 9990 Maldegem-België, +32 50 71 53 66, www.wilgenhof.be, [email protected].

B&B Koornemoezen | Ecologische kamer met bio-ontbijt Bed & Breakfast Koornemoezen heeft maar één ruime kamer en dat is een bewuste keuze. Zowel de verblijfplaats als de tuin zijn eventjes van jou alleen. De kamer is volledig apart van het woonhuis: je hebt dus alle privacy mét een ongelooflijk mooi uitzicht op de tuin, de weiden, de velden en de bossen. De kamer is ingericht met ecologische en natuurlijke materialen | 5 procent korting voor Velt-leden op de totale prijs | Info | Koornemoezen 7, 8210 Zedelgem. +32(0)50 34 22 01, [email protected]. www.koornemoezen.be. Chez La Bergère Gîte en chambre d’hôtes op kaasboerderijtje tussen Alpen en Provence; schapen, geiten, ezeltjes, paarden, varkens, moestuin; piepklein dorpje, prachtige wandelingen, natuur en rust. Op zoek naar au pair voor het verzorgen van de dieren en de moestuin, minstens 1 maand van maart tot oktober | Info | Nathalie Van Moeffaert, Le Village, 05300 Eourres, 0033 (0) 492 651 408, [email protected] Camping ‘De Soetelaer’ Puur natuur, privacy, rust en ruimte. In het krekengebied van de Oost-Vlaamse polders. Dichtbij Brugge, Sluis, Knokke Cadzand | Info | Contact zie www.desoetelaer.be

42

Ledenvoordelen

De Bioparfumerie Webwinkel met biologische parfums en cosmetica. De Bioparfumerie zoekt en selecteert bioparfums en natuurlijke cosmetica die zo veel mogelijk biologische ingrediënten bevatten en op een verantwoorde manier geproduceerd en verpakt worden. Jouw voordeel: 10 procent korting. Voer bij de bestelling de code ‘Veltmei2012’ in. Geen korting op de verzendkosten en staaltjes. Niet combineerbaar met andere kortingsacties. Adres: 0031 (0) 651 59 86 53 vraag naar Anne De Loose.

MijnTuin.org Mijntuin.org is een platform dat ontstond tussen enthousiaste internetgebruikers met een passie voor tuinieren. Het doel is om je tuin virtueel met je omgeving te kunnen delen. Via deze weg hoopt MijnTuin.org aan kruisbestuiving te kunnen doen, niet alleen om kennis uit te wisselen, maar ook om prachtige tuinen van anderen te ontdekken. Jouw voordeel: 20 procent korting bij de aankoop van een PLUS-account. Vul de promocode ‘VELTLID’ in bij je bestelling. De korting wordt automatisch verrekend.

→ www.debioparfumerie.com

→ www.mijntuin.org

Eten vol leven laat Bij eten vol leven eet je biologisch en 100 %plantaardig. Jouw voordeel: 10 procent korting op workshops over lifefoodtechnieken en op de laatavondmenu’s (4 gangen, € 35,00 pp) van 18/05 en 15/06 op vertoon van je lidkaart. Reserveer via [email protected]. Adres: Minderbroedersrui 52, Antwerpen.

Landschap vzw Landschap vzw  is een frisse natuurvereniging die je graag op sleeptouw neemt voor een verrassende natuurervaring in je eigen streek of ver daarbuiten. Van 1 juli t.e.m. 31 augustus organiseert Landschap vzw dagelijks uiterst laagdrempelige en gezinsvriendelijke geleide wandelingen in de mooiste natuurgebieden aan de kust. Deze selectie bevat de meest aantrekkelijke gebieden waarin je af en toe grazers kunt spotten - ezels, Konikpaarden of Scottish Blackface - en genieten van een enorme diversiteit aan landschappen. Jouw voordeel: gratis deelname voor het hele gezin aan alle zomerwandelingen op vertoon van lidkaart. Contact: [email protected], 0495 32 53 30.

→ www.etenvolleven.be

Philimonius Ecologische webshop met originele, handgemaakte, duurzame, hippe lifestyleartikelen. De basisgedachte bij Philimonius is recyclage en upcycling van afgedankte producten tot volwaardige nieuwe en eigenzinnige hebbedingen. Philimonius tracht het milieu zo min mogelijk te belasten door o.a. de inbreng van nieuwe materialen tot een strikt minimum te houden. De drijvende kracht achter deze webwinkel is Jo De Bruyne. Jouw voordeel: 10 procent korting op wenskaarten, boeken en papierwaren, juwelen en accessoires, interieur. Geen korting op de verzendkosten. Adres: [email protected]. → www.philimonius.be

→ www.landschapvzw.be

Den Oogst Biologische marktktraam met groenten en fruit, ook van eigen teelt. Je vindt Den Oogst op de markt in Antwerpen en Lier. Jouw voordeel: 10 procent korting op het volledige assortiment groenten en fruit op vertoon van Velt-lidkaart. Contact: [email protected]

Ledenvoordelen/Publicaties

Overige ledenvoordelen Ecoflora - Wijngaardhof biogroente - Midgaard - Ecomicroob La Vigne - PUC-shop - ‘t Biohofke - Lazuli - Dobbelhoeve - Biotiek-Biodyvino - Doekjes en broekjes - Bodemkundige Dienst van België - Biogroei - Natuurboerderij Het Bolhuis - HagelingBio Wijnbouw - Cecotec - AC De Wroeter - De Zaaier - Het Roodhof - Bezegaard Biofruit - Biovita - Kruiden Pervisum De Hogen Akker - Lekker Gec - Stainless Building Consultancy - Boerderij De Loods - Pluis - Pro Vino Vero - ‘t Wilgenhof - De Wieltjeshoeve - Belgaard - Het Loonderhof - Boergondie - Purfruit - Bed and Breakfast Keutenberg - Olleke Bolleke Tintelijn - Stichting Ommersteyn - Tuin van hEden - Hof ter Wilgen - Juan Luis - @vinum-bio - Anders Getint - Energiebespaarshop.be - Cook and Herb - De ‘h’eerlijke natuur - WTC SA - Colombahof - Natuurbron - PuurNatuur - Het Festijn - De Groene Weide - De Maretak - ‘t Natuurhoekje - Biocosmetica. nl - Natuurhuis Pacha Mama - Natuurlijk - Interi-Arte - De Eko Winkel - De Karwij - De Korenbloem - Het Zevenblad - ‘t Buskruid - Antifox security - Today - Duizendblad - King of Town & Karma Queen - Camping en Galerie Thyencamp - De Speypdonckhoeve/Groen getint - Eco-lana - Hempmade Bed & Breakfast Lomolen logies - E-advies - Ponnekeblom - Natural Bulbs - De brandnetel - Praktijk voor Integrale Gezondheidsbegeleiding - Netelvuur - Meer dan mooi - Bebo Ecofashion - Restaurant Avalon - ‘t Zondagskind - rawliving. be - Biocafé De Groene Ridder - De carecompany - Inti Washi - Natuurlijke wijnen - Noordkaap - Soulmade - Wellness- & Beautysalon Nina - Huis van Haaz - Chris Priem Tuinarchitectuur - Cappucino - Vegetarische Kookschool De Zonnekeuken - Angelus Energy - In Motion - Hof van Steelant - Parkhotel EcoBaby - Ecocyclo - Bio-green - Nationale Plantentuin Meise - De Vijfde - Laugs Vakantiewoningen - b&b De Meetjes Bio-Bucolica - Samenland - De hoorn - Biocosmetica.nl - Vino Mundo - De Cruydthof - Goedvandoen - VaiVerde - Domein De Lusthof - Zandzeepsoda - Dendergarden - The Kitchen Garden - Nationale Plantentuin - Pajottenlander - Jaaropleiding aromatherapie Netelvuur - Wijnen Oenologic - Hermelijn - Wervel - De Pottekaashoeve - Tuinspul.nl - Kookworkshops restaurant Danku - Sengersbroek - Plant en houtgoed - B&B Koornemoezen - Duurzame Tuinartikelen Kim Bunt - Bioliki - Kip van Troje - Natural Cocooning - Le Neu Moulin - ALPY Humus - Vitavia Serres - De Gastvrijheid - Hermelijn. Surf naar www.velt.be/voordelen voor adresgegevens en de producten waarop de korting van toepassing is.

43

Velt-publicaties voor België en Nederland • Seizoenen op smaak (704004) € 8,50 + ( € 2,50 verz.) • Handboek Ecologisch Tuinieren (704007) € 29,95 (+ € 9,50 verz.) • Handboek Ecologische Voeding (704012) € 31,95 (+ € 5,30 verz.) • De Ecologische Siertuin (704011) € 24,95 (+ € 4,30 verz.) • Ecologische Teelt van Kleinfruit (704009) € 7,95 (incl. verz.) actieprijs! • Ecologisch Tuinieren voor Beginners (704008) € 5,95 (+ € 2,50 verz.) • Het ecologisch houden van kippen (704010) € 14,95 (+ € 4,30 verz.) actieprijs! • Groenbeheer, een verhaal met toekomst (704016) € 55,00 (incl. verz.) actieprijs! • Groene gids voor kleine kids (704002) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Stappen naar een ecologische tuin (704017) € 31,50 (+ € 5,00 verz.) • Pim Pompoen Kwartetspel (704023) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Mijn eigen kleine moestuin (704024) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Bijzondere groentegids (704018) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Sierlijk & kruidig (704019) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Groenten in potten (704025) Nieuw! € 3,95 (+ € 1,55 verz.) Andere publicaties voor België en Nederland • Biodiversiteit in België (704006) € 43,00 (+ € 6,50 verz.) • Natuur in eigen tuin (Roodbont) (704015) € 10,20 (+ € 1,30 verz.). • De Brooddoos (704013) € 21,50 (+ € 3,00 verz.) • Natuurlijk (704006) € 14,95 (+ € 3,00 verz.) Andere publicaties enkel voor België • Burgers beheren openbaar groen als ecologische moestuin (ervaringsverslag Dulomiproject) (704107) € 8,00 + (+ € 2,00 verz.)

Hoe bestellen? De publicaties zijn verkrijgbaar door storting van het bedrag, verzendingskosten inbegrepen, op de rekening van je afdeling of op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt Nationaal, Berchem voor België of op 362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van naam en adres. Je krijgt de publicatie per post thuis bezorgd. Je kunt ook steeds boeken kopen bij je afdeling of ze daar afhalen. Dan bespaar je de verzendingskosten op de publicaties waar deze afzonderlijk vermeld staan. Neem hiervoor contact op met je plaatselijk bestuur. Dit zijn ledenprijzen. Vermeld bij storting de titel van de uitgave.

He who boils asparagus and then fries them in fat, and then pours upon them the yolks of eggs with pounded condiments, and eats every day of this dish, will grow very strong for the coitus, and find in it a stimulant for his amorous desires. (Wie asperges kookt, ze braadt in vet, ze overgiet met het geel van eieren en gestampte kruiden en elke dag van dit gerecht eet, zal viriel worden voor de geslachtsdaad en een prikkel vinden voor zijn amoureuze verlangens.) Muhammad ibn Muhammad al-Nafzawi Fragment uit: The Perfumed Garden of Sensual Delight. Dit 15de-eeuwse erotisch handboek verwierf ruime bekendheid via een vertaling door de Britse geograaf Sir Richard Francis Burton. Na de val van het Romeinse Rijk leidde de asperge een bestaan in de schaduw, maar rond de verschijning van The Perfumed Garden dook de groente opnieuw op in Franse kloosters.