Seizoenen Ecologisch leven | tuinieren | koken | Nr. 5 | 2011
2
Colofon
Colofon
Tweemaandelijks tijdschrift van Velt 39ste jaargang -september/oktober 2011
← Coverfoto Venkel (Foeniculum vulgare) is een forse doorlevende plant voor een frisse plek in de zon. Lekker bij vis en in salades. Aromatisch zaad. Het is een sierlijke plant met fijn vertakte bladeren en geelgroene bloemschermen. Venkel is geschikt voor een ruigere border, waarin hij bijvoorbeeld een plekje kan vinden naast lavas en grote engelwortel. Samen met andere forse planten zoals leverkruid en boerenwormkruid vormen ze een fraai geheel.
Bron: Sierlijk & kruidig, Velt, 2011 (zie ook p. 8-9) Foto: Stefan Jacobs
Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar. Redactieadres Uitbreidingstraat 392c, 2600 Berchem T 03 281 74 75 F 03 281 74 76
[email protected] www.velt.be Hoofdredactie: Bart Coenen,
[email protected] Eindredactie en lay-out: Reine De Pelseneer,
[email protected] Redactieraad: Jan Burgers, Lieven David, Erika Eynatten, Riet Janssens, Thierry Marechal, Luk Naets, Caroline Schalckens, Nadia Tahon, Greet Tijskens, Kris Tolomei, Johan van de Winckel, Tine Van Landegem Werkten mee aan dit nummer: Lieven David, Geert Gommers, Riet Janssens, Laurence Machiels, Luk Naets, Dorien Pelckmans, Nadia Tahon, Greet Tijskens, Wouter Van der Vieren, Luc Vanhoegaerden, Katleen Verhaert Fotografen & illustratoren: archief Jim Williame, Lieven David, Leen De Pelseneer, Stefan Jacobs, Ishikawa Ken, T. Kiya, Lima, Trees for the future, Veiling Hoogstraten Administratie: Karin Holemans,
[email protected] Lay-outconcept: Kurt Cornelis, www.sfumato.be Druk : Druk in de Weer, www.drukindeweer.be Verzending: Boes & Co, www.boesenco.be
V.u.: Guy Augustijns, Dorpsstraat 124, 2960 St-Lenaarts
Activiteiten Weg & Wijzer Afdelingen voeren hun activiteiten voor het novembernummer in vóór 24 oktober via www.velt.be/beweegt. Het gaat om de activiteiten van december en januari. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.be en klik ‘in je buurt’ of bel 03 281 74 75. Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.be/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk. Seizoenenarchief Velt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.be. Registreer je (lidnummer nodig) en log in. Word lid • België: stort € 25,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. • Nederland: stort € 25,00 op rekening IBAN NL27INGB0000674848 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. BIC: INGBNL2A. • Andere landen: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB. Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar. Legaten Legaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij
[email protected] of bel 03 281 74 75.
5 | 2011
3
Inhoud
Geen basisvoedsel is in onze contreien beter bekend dan de aardappel. Hoe teel je hem in een ecologische tuin? p. 10
Sierlijk & kruidig, de nieuwste Veltpublicatie toont je hoe je met succes kruiden kunt integreren in je siertuin. p. 8
Lima, pionier op het vlak van natuurvoeding, viert haar 55ste verjaardag. Het moment voor een gesprek over de Japanse ramp, EHEC én succes. p. 26
Redactioneel
4
zoom Agro-ecologie: wat is het?
5
Consument/Column
6
Eco-actief Het Lekkere Kruiwagenplan en ander eco-actief nieuws
14
tuin Sierlijk & kruidig: de nieuwe Velt-publicatie De aardappel: basisvoedsel in je moestuin Preiroest: hoe pak je deze ziekte aan
8 10 13
Column/verbeeld
25
culinair Het nieuwe kiwibesseizoen
16
Reportage Japanners zijn taai en solidair: in gesprek met Lima Walther Grotenhuis over ‘Smakelijk eten’
26 28
weg & wijzer
19
zoekertjes
34
Lezers reageren/Uitgesproken
30
Uitgelicht
32
ledenvoordelen
42
4
Redactioneel
Een edele knol Tekst Bart Coenen
Volgens de Wereldvoedsel- en Landbouworganisatie FAO moet de wereldwijde landbouwproductie tegen de helft van deze eeuw met 70 procent groeien om aan de stijgende vraag van een groeiende wereldbevolking te voldoen. Het debat over hoe dit moet gebeuren, is volop gaande. Een mooie rol lijkt in ieder geval weggelegd voor de aardappel. Na tarwe en rijst groeide de aardappel uit tot het derde gewas voor menselijke consumptie. In ontwikkelingslanden verdrievoudigde het aardappelareaal tijdens de voorbije 40 jaar. Vooral in Afrika nam het areaal sterk toe, maar ook in Azië kwam de aardappel op het menu doordat het gewas geschikt is als winterteelt tussen twee rijstteelten in. Omdat de plant bovendien water en voedingsstoffen goed benut, werd hij in die landen een aantrekkelijke knol. De Nederlandse akkerbouw werkt intussen aan de ontwikkeling van een aardappel die moet gedijen op verzilte akkers. Aardappelveredelaars verwachten nog dit jaar een doorbraak bij de veredeling van zo’n ‘Hollandse zilte pieper’. Praktijkproeven op Texel moeten uitwijzen welke Nederlandse rassen het best groeien op grond die onderhevig is aan verzilting. Het duurt naar verwachting nog een tiental jaar voordat een dergelijke zilte aardappel in de supermarkt ligt. Als gevolg van klimaatverandering zal tegen dan naar schatting 125.000 ha landbouwgrond verzilt zijn. In Zeeland kunnen sommige boeren stukken grond nu al niet meer benutten voor de teelt. Zonder innovatie, zoals de veredeling van een zilte pieper, zijn ze aangewezen op kostbare, energie-intensieve en dus milieubelastende maatregelen, zoals het spoelen van hun gewassen met zoet water. Een proef vorig jaar leidde er alvast toe dat de betrokken teler weer aardappelen kon planten op eerder ongeschikt geachte grond.
In Vlaanderen werden op 11 augustus de eerste tussentijdse resultaten van de veldproef met phytophthora-resistente ggo-aardappelen in Wetteren aan de pers gepresenteerd. De aardappelplaag phytophthora bestaat uit verschillende genetische varianten. Omdat de Vlaamse populatie verschilt van de Nederlandse, wilden onderzoekers ook in Vlaanderen een veldproef uitvoeren (zie vorige Seizoenen). Tijdens het droge voorjaar verspreidden ze de infectie kunstmatig onder de aangeplante aardappelen. Deze werden niet behandeld met middelen tegen phytophthora zodat de plaag haar gang kon gaan. Bij het persbezoek aan het proefveld kon ik met eigen ogen de verschillen in de beplanting vaststellen. De klassieke rassen waaronder Bintje, Nicola en Désiree waren allemaal weggekwijnd. Vooral Bintje was er erg aan toe; er bleef bijna niets over van het loof van deze planten. De klassiek veredelde rassen met resitentiegenen werden in de veldproef vertegenwoordigd door de in de biologische landbouw gebruikte rassen Sarpo Mira en Bionica. Dit laatste ras deed het slechter dan de onderzoekers hadden verwacht, terwijl Sarpo Mira een knappe en duidelijke plaagresistentie vertoonde. Ook de genetisch gewijzigde aardappellijnen met drievoudige resistentie stonden mooi groen en verkeerden volgens de onderzoeksresultaten al het hele teeltseizoen in goede gezondheid. Het Velt-standpunt tegenover deze proef kwam in het julinummer van Seizoenen uitvoerig aan bod. In dit nummer brengt Lieven David zijn eigen aardappelverhaal (p. 10). In ware Velt-stijl gaat hij aan de slag met diverse rassen. Sinds kort experimenteert Lieven David met het zaaien van aardappelen. Misschien ook iets voor jou? Bronnen: BioForum, Productschap Akkerbouw, ILVO, DuRPh.nl.
Ps. Bij het ter perse gaan van Seizoenen kwam het nieuws dat op het proefveld in Wetteren in een van de drie gemodificeerde Wageningse typelijnen alsnog de aardappelziekte werd ontdekt. Je vindt het laatste nieuws hierover op: → www.aardappelziekte.be
Zoom
5
Agro-ecologie: wat is het?
© Trees for the Future. Sinds de doortocht van Olivier De Schutter, VN-rapporteur voor het recht op voedsel, eerder dit jaar valt vaak de term “agro-ecologie”, maar wat wil dat eigenlijk zeggen? Omdat de technische definitie redelijk onleesbaar is, zochten we verder en vonden we een duidelijke omschrijving in een artikel van Dieter De Cleene uit Eos magazine. Agro-ecologie probeert de nood aan chemische stoffen zo veel mogelijk te beperken door gewassen te combineren en landbouwsystemen te ontwerpen die zo veel mogelijk op natuurlijke ecosystemen lijken. Om het evenwicht tussen plagen en hun natuurlijke vijanden te behouden, wordt een zo groot mogelijke diversiteit op én rond het bedrijf nagestreefd. Verschillende gewassen worden naast en/of na elkaar geteeld of door elkaar op hetzelfde veld. Zo blijken wortels minder te worden aangetast door de wortelvlieg als ze samen met kolen op het veld staan. Het wetenschappelijk onderzoek naar hoe die systemen functioneren is pas recent op gang gekomen, met als voornaamste doelstelling ze te kunnen verbeteren. Agro-ecologie is niet hetzelfde als biologische landbouw. Het eerste is een wetenschap, het tweede een wettelijk erkende productiemethode die aan bepaalde vereisten moet voldoen, zoals een verbod op chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Om dat te ondervangen worden wel vaak agro-ecologische methodes toegepast zoals agroforestry, een combinatie van boomaanplant en landbouwgewassen of veeteelt (foto). Bron: Eos magazine, nr 12, 2010. Download het volledige artikel via http://eco.velt.be/pIuDxG.
6
Consument
Europees visserijbeleid: het roer moet nu om
en tientallen lokale organisatoren meer dan tweehonderd activiteiten.
De Europese Commissie heeft een voorstel voor een langetermijnplan voor het Gemeenschappelijk Visserijbeleid met een positief beheersysteem van de visvoorraden en met het doel om het probleem van de bijvangst aan te pakken. Toch formuleren Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en de Sea First Foundation kritische kanttekeningen bij het voorstel: er wordt niet echt werk gemaakt van een transitie naar een duurzame vissersvloot en de goede milieustatus – die tegen 2020 zou moeten worden bereikt – moet inhouden dat de visvoorraden gezond zijn en de zeebodem intact wordt gelaten. De organisaties wijzen erop dat op dit moment Europa 60 procent van haar vis moet importeren en dat vissen met bijvoorbeeld een boomkor de zeebodem beschadigt en heel wat brandstof vergt. Duurzame visvangst laat visbestanden toe zich te herstellen en leidt op termijn tot een verhoogde economische productiviteit.
→ www.weekvanhetbos.be
REACH: vijf jaar en nog geen tanden De groots opgezette Europese registratie van scheikundige stoffen – kortweg REACH – die al sinds 2006 aan de gang is, vlot niet. Bedrijven leveren te traag de vereiste gegevens in van de eerste 3000 stoffen en de wetgeving voorziet geen stok achter de deur om hen aan te porren. Dat hoeft echter nog niet te betekenen dat de registratie een flop gaat worden. Ook bij de handel in CO2-emissies verliep een eerste fase met horten en stoten. Een positief stimuleringsbeleid en de dreiging van zware boetes voor wie met de waarheid een loopje nam, zorgden in elk geval voor een vlottere tweede ronde. Op dit moment is het enige positieve aan REACH dat bedrijven in hun archieven zijn gedoken en onder elkaar gegevens hebben uitgewisseld. Een extra probleem is echter dat het Europese agentschap voor chemicaliën over te weinig middelen beschikt om zelfs maar een fractie van de ingediende data te checken. Europa heeft ondertussen nog maar weinig tijd om de reglementering aan te scherpen en er bijvoorbeeld in één moeite ook voor te zorgen dat er alternatieven worden uitgewerkt voor de dierproeven met scheikundige producten. In 2013 moet een tweede fase van het doorgeven van data afgerond zijn. Bos zonder grenzen Op 24 januari 2011 ging in New York het Internationaal Jaar van de Bossen van start. De Verenigde Naties willen hiermee het bos in de kijker zetten, overal ter wereld en voor alle lagen van de bevolking. Week van het Bos doet mee en trekt met de slogan Bos zonder grenzen van 9 tot en met 16 oktober het bos in. Een jaar lang internationale aandacht voor bossen is niet zo verrassend. Ruim 1,6 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van bossen voor hun dagelijks bestaan. Voor de overige 5 miljard bewoners van deze planeet dragen bossen in belangrijke mate bij tot hun welzijn. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) serveren in samenwerking met Natuurpunt
Vier mee met VIBE VIBE viert dit jaar 30 jaar bio-ecologisch bouwen. Een speciale najaarscampagne met als motto ‘Duurzaam bouwen is goed, bio-ecologisch bouwen is beter’ zal daar extra aandacht aan besteden. VIBE zal aanwezig zijn op verschillende beurzen en de VIBE-opleidingen en infosessies zullen extra in de verf worden gezet. Bovendien lanceert VIBE een afficheactie. Bij bouwpartners, op beurzen, via
[email protected] etc. kun je een VIBE-affiche bemachtigen. Op de binnenkant van de affiche staat een lijstje van bouwmaterialen en afwerkingsproducten die maken of een woning al dan niet bio-ecologisch is. Wil je bijv. weten hoe gezond de isolatiematerialen in je huis zijn, dan helpt het materialenlijstje je op weg. De affiche zit bij deze Seizoenen. Hang je ze op een goed zichtbare plaats aan je woning, dan kun je leuke prijzen winnen: boekenpakketten, cursussen, overnachtingen in een bio-ecologische woning… Wat moet je doen om te winnen? Neem een foto van de affiche op je woning, vul het formulier in, verstuur beide naar info@vibe. be. Alle info vind je op www.vibe.be. Rozen met een raar geurtje Sinds de eeuwwisseling is het aandeel van geïmporteerde snijbloemen uit derdewereldlanden spectaculair toegenomen. De laatste jaren bereiken ons ook rapporten over de wantoestanden die daarbij zijn ontstaan: steriliteit en miskramen bij de arbeidsters van de bloemenkwekerijen in Ecuador en duizend doden per jaar in Kenia door vergiftiging met pesticiden. De oorzaken zijn duidelijk: gebrek aan beschermende kledij voor de sproeiers en het gebruik van pesticiden die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkend zijn als extreem gevaarlijk of kankerverwekkend. Enkele mensenrechtenorganisaties – Flower Label Program (FLP), Fair Flowers Fair Plants (FFP), en Fairtrade – stellen daarom lastenboeken op voor de tropische sierteelt en raden het gebruik van de giftigste pesticiden af of verbieden het. In Nederland is sinds 1995 ook het Milieu Programma Sierteelt (MPS) gelanceerd om de Nederlandse sierbloementeelt milieuvriendelijker te maken. Het Duitse Öko-Test (OT) wil een en ander in het labo laten keuren en koopt begin dit jaar 22 bossen rozen aan, omdat deze bloemen het meest worden geschonken en een derde van de verkoop uitmaken. De gepubliceerde testresultaten zijn ronduit desastreus: sierbloemen dienen niet om op te eten, maar met residu’s van minimaal 5 tot 20 pesticiden – waarvan er 1 tot 7 bedenkelijk zijn – wil OT slechts 2 van de 22 tuilen met een “goede” score belonen en in de woonkamer toelaten. Van de gecertificeerde bloemen met labels scoort enkel Fairtrade behoorlijk in de testresultaten, bij de overige al dan niet gelabelde rozen vindt OT meerdere gevaarlijke bestrijdingsmiddelen in te hoge dosissen. OT klaagt daarom vooral aan dat er bij sierbloemen geen wettelijke voorschriften zijn voor maximale hoeveelhe-
Consument/Column
7
Column De griesgoosts* Tekst SuskewieD
© T. Kiya. den residu’s. Op haar vraag aan de verkopers van de bloemen welke maatregelen zij eventueel zelf nemen om de hoeveelheid residu’s te beperken, krijgt OT van grote spelers zoals Aldi en Kaufland de weinig vertrouwenwekkende verzekering dat bloemen met “zichtbare” residu’s worden verwijderd. In een apart kader gaat OT ook dieper in op de mogelijke nefaste gevolgen van het contact met bestrijdingsmiddelen voor de bloemisten die dagelijks rozen aan de man/vrouw brengen. Recente onderzoeksdata zijn er amper, maar veelvuldig contact met een mogelijk kankerverwekkend fungicide als iprodion in een dosis die duizend keer hoger ligt dan wat toegelaten is op aardappelen of rogge is minstens risicovol te noemen. Bloemisten klagen blijkbaar in toenemende mate over ademhalingsproblemen en bij de beroepsziekten scoren allergische reacties zeer hoog. OT concludeert wijselijk dat we het best alleen maar rozen met een fairtradelabel aankopen. En verlepte tuilen gooien we niet op de composthoop, maar worden meegegeven met het restafval. Alternatieven? Verzamel bloemen uit je eigen tuin of koop bloemen van het seizoen die in de openlucht zijn gekweekt. Voor rozen zijn dat de zomermaanden. Heb je toch rozen nodig in de winter, kies dan voor het fairtradelabel. Bloemenverkooppunten die gelabelde bloemen aanbieden kun je terugvinden via de website www.blijebloemen.be, al wordt daar flink reclame gemaakt voor de FFP-rozen waarvan een tuil in OT niet zo’n goede beurt heeft gemaakt… Bronnen: Bond Beter Leefmilieu, Nature, Week van het bos, VIBE, Öko-Test,
Het Kohomada-project begeleidt een dertigtal arme gezinnen in de streek van Kandy, de tweede grootste stad van Sri Lanka. Begin augustus lopen de lokale medewerkers geagiteerd rond: ze krijgen telefoontjes van hun vrouw dat ze ’s avonds op tijd thuis worden verwacht, en de oorzaak van de paniek blijken “griesgoosts” te zijn. Ik kijk hen vol onbegrip aan, maar de uitleg volgt snel. In heel het land worden mannen gesignaleerd die zich met vet insmeren en dan op ramen en deuren van huizen gaan kloppen. Terwijl de bewoners naar buiten stormen om hen te pakken – wat niet lukt door hun glibberige huid – gaan de kompanen van de griesgoost in het huis aan de haal met alle waardevolle en niet te zware stukken. In de krant verschijnen foto’s van vrouwen en kinderen met krassen en striemen op de huid die afkomstig zouden zijn van zich verwerende glibberige mannetjes. Over heel het land organiseert de lokale bevolking burgerwachten en de gevolgen laten zich raden: jongeren die laat van hun werk terugkomen en zelfs enkele politieagenten in burger worden ten onrechte voor griesgoosts aanzien en zwaar gemolesteerd. Vijf van hen bekopen het met hun leven. In diezelfde week viert de Boeddhistische gemeenschap het jaarlijkse Perahera-feest met elke avond een indrukwekkende processie door de straten van Kandy: 1500 kleurrijke dansers, trommelaars en acrobaten trekken in wervelende groepen voorbij, samen met 60 tot 80 uitbundig getooide en verlichte olifanten. Op het erepodium een opvallende verschijning van op een afstand: een gigantische prevelende oranje zeeanemoon die blijkt te bestaan uit ruim honderd Boeddhistische monniken in hun typische pijen. Langs de kant van de weg zitten tot 200.000 toeschouwers al van ’s middags te wachten; wie het kan betalen huurt voor 7 à 10.000 rupees (45 tot 65 euro) een zitplaats. Dat is voor de gewone Sri Lankaan een maandloon. Voor een arm gezin koopt Kohomada met dat bedrag een nieuw bed, een “Franse” WC of een stevige voordeur in de plaats van een zitje dat geen slangen of leguanen tegenhoudt. Wordt de Perahera-stoet nu geen avondje afgelast of zelfs maar een kwartier later in stilte gestart omwille van de onschuldige doden? vraag ik aan de medewerkers. Zij knikken vertwijfeld met hun hoofd: dat je politiek en godsdienst gescheiden moet houden en dat je de mensen hun eeuwenoude traditie niet kunt ontzeggen, maar dat ze mijn vraag wel begrijpen. Ondertussen is de politie wel in actie geschoten en heeft ze al 47 verdachte personen gearresteerd om de paniekreactie bij de bevolking in te dijken. The Sunday Times van Sri Lanka werpt in een cartoon nog een ander licht op de zaak van de grease ghosts: op de tekening zie je een zakenman met een zak geld over olievaten en zakken cement lopen, twee grondstoffen waarmee flink wordt gefraudeerd. Het bijschrift luidt: dood de echte greasy devils! (*) Sri Lankaanse uitspraak van het Engelse grease ghost
8
Tuin
Sierlijk & kruidig Nieuwe Velt-publicatie over kruiden Tekst Maite Grugeon Foto’s Stefan Jacobs
Welke standplaats verkiezen bepaalde kruiden? Hoe zorg je voor de aanleg en het beheer? Wanneer oogst je? Een antwoord op deze vragen vind je in Sierlijk & kruidig, de nieuwste publicatie van Velt. De kruiden in dit boekje zijn mooi onderverdeeld per groep, naargelang hun standplaats, zodat je in een oogwenk ontdekt welke kruiden het goed doen bij elkaar. In dit artikel vang je alvast een glimp op van Sierlijk& kruidig. Dat maakt het voor jou ook gemakkelijker: planten die je op de juiste plaats zet, staan er goed bij. Ze vragen geen extra zorgen zoals bijmesten of meer water geven. Bovendien krijgen ze minder snel last van plagen of ziekten. In Sierlijk & kruidig ontdek je welke keukenkruiden een goed gezelschap vormen en hoe je keukenkruiden kunt integreren in een bloemenborder. We maakten een selectie van keukenkruiden die lekker zijn in de keuken én die een meerwaarde geven aan de siertuin. Het resultaat? Een boeiende en bloeiende siertuin die mooi, lekker en ecologisch is! Wat zijn keukenkruiden? Keukenkruiden zijn planten die omwille van hun smaak en geur geliefd zijn in de keuken. Ze worden ‘kruiden’ genoemd, omdat ze gebruikt worden om gerechten op smaak te brengen, om het eten ‘kruidiger’ te maken.
Keukenkruiden: lekker én mooi Keukenkruiden hebben naast een lekkere smaak, vaak ook een mooie bloeiwijze of een opvallend blad. Denk maar aan de hoge, groengele schermen van venkel of aan de grasachtige structuur en de bolvormige paarse bloemen van bieslook. Dit maakt keukenkruiden tot leuke planten
voor een bloemenborder. Kruiden doen het vaak een stuk beter in het gezelschap van andere planten die dezelfde standplaats verkiezen, dan in een kruidentuintje waar je alle keukenkruiden verzamelt, louter omdat ze allemaal eetbaar zijn. In een ecologische siertuin ga je op zoek naar de juiste plaats voor de juiste plant.
Maar keukenkruiden zijn net zo goed planten als alle andere; ze groeien, bloeien en komen in zaad. Ze hebben ook elk hun favoriete standplaats en die verschilt van plant tot plant. Sommige planten staan graag droog, zonnig en op een stenige bodem, tijm en lavendel bijvoorbeeld. Andere planten vragen dan weer een voedselrijke grond met meer vocht en schaduw. Roomse kervel en peterselie zijn hiervan voorbeelden.
Tuin
Als je rekening houdt met de natuurlijke standplaats en je zet planten op de juiste plaats, dan groeien ze uit tot sterke gezonde planten. Dat is immers wat je verwacht van keukenkruiden, zodat je ze volop kunt gebruiken in de keuken. Goed gezelschap Vaak staan keukenkruiden in een hoekje van de tuin of in een kruidenbak bij elkaar. De basilicum naast de rozemarijn, het bonenkruid naast de lavas. Ze lijken een logisch gezelschap te vormen, omdat ze hetzelfde doel hebben: in een lekkere maaltijd belanden. Maar is het zo’n goed idee om alle keukenkruiden bij elkaar te zetten? Als keukenkruiden op één plek bij elkaar staan – vaak een plek die rijkelijk is voorzien van compost – dan zullen een aantal planten het waarschijnlijk goed doen, maar andere planten zullen wegkwijnen. Niet alle planten zijn op dezelfde plaats gelukkig. Een plant als rozemarijn, die graag op een zonnige plek en op een droge, stenige bodem staat, is moeilijk te combineren met bijvoorbeeld lavas, die schaduw wil en het liefst met zijn wortels in een frisse voedselrijke grond staat. Als je planten groepeert die om dezelfde standplaats vragen – bijvoorbeeld tijm, rozemarijn, salie en lavendel – dan maak je een succesvol plantengezelschap. Boek- en bestelinfo Aantal pagina’s: 40 Formaat: 165 x 165 mm Boekhandelsprijs: € 5,50 (inclusief btw en verzendingskosten) Velt-Ledenprijs: € 3,95 (+ 1,55 verzendkosten) Bestel Sierlijk & kruidig door het juiste bedrag te storten op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt-nationaal, Berchem voor België of op giro 362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van de titel en naam + adres. De eerste 50 bestellers van Sierlijk & kruidig krijgen een geschenkset van Weleda met daarin 50 ml Lavendelontspanningsolie en 200 ml Lavendelontspanningsdouche.
9
10
Tuin
De aardappel Basisvoedsel in je moestuin Tekst en foto’s Lieven David
Stel dat onze voedselvoorziening in de komende jaren hapert. Je hoeft geen doemdenker of gespecialiseerde wetenschapper te zijn om in te zien dat die kans vrij groot is. Mogelijke scenario’s: petroleum (en bijgevolg ook transport en ongeveer alles) wordt ontiegelijk duur, ons klimaat doet een beetje raar, banken vallen als dominostenen. Voedselrellen zijn voorlopig ver van ons bed, denken we…
Wat gaan we dan eten? Droge voeding hamsteren helpt een tijdje, maar daarna zullen de jacht en de visvangst bijster weinig opleveren in volgebouwd Vlaanderen. In The Resilient Gardener: Food Production and Self-Reliance in Uncertain Times houdt Carol Deppe onder meer een pleidooi voor de Solanum tuberosum, onze nederige patatten dus. Ik ben het met haar eens: laten we in 2012 (meer) aardappelen kweken!
Aardappelen zijn namelijk om te beginnen heel productief en gemakkelijk. Per calorie input (werk en mest, zeg maar) brengt de eenvoudige aardappel meer calorieën op per vierkante meter dan om het even wat wij in Europa kunnen kweken. Zelfs iemand zonder groene vingers kan een aardappel in de grond stoppen en er wat compost overheen strooien. Graan kweken is daarentegen verre van eenvoudig.
Hoe kweek je ze? De kunst bestaat er vooral in om de gevreesde aardappelplaag te omzeilen. Phytophthora infestans is een oömyceet, een levensvorm die lijkt op een schimmel. In onze streken is de ziekte verantwoordelijk voor meer dan tien procent van het energiegebruik in de aardappelteelt. In Nederland gaat meer dan de helft van de gebruikte chemische bestrijdingsmiddelen naar de bestrijding ervan. Klassieke landbouwers spuiten hun aardappelgewas 12 tot 15 keer per groeiseizoen. Hoe gaan wij dan wel ecologische en dus gezonde aardappelen kweken? Voorkomen is ook hier beter dan genezen: • Teel aardappelrassen met goede tot zeer goede ziekteweerstand: Sarpo Mira, Bionica, Toluca… Dit is tot nu toe de efficiëntste preventieve maatregel. Onthoud echter dat resistentie steeds tijdelijk is: de sterke rassen van twintig jaar geleden moeten het meestal afleggen tegen de nieuwste resistente lichting. • Het is wel zoeken naar plantgoed van die resistente rakkers. Een heel officieuze tip: haal bij je bioboer de bovenstaande (of andere) rassen als eetaardappel, en planten maar! • Kweek vooral geen Bintjes, want die zijn supergevoelig voor Phytophthora. Weet je overigens dat dit ras 100 jaar geleden maar heel koel onthaald werd door de koks? • Zorg voor biodiversiteit en kweek vooral veel verschillende rassen. Je hoeft niet van elk ras een are te zetten als je wat plantgoed uitwisselt met tuinvrienden. De variatie zal trouwens nog van pas komen in de keuken. • Kiem je plantaardappelen goed voor: zo krijgen ze een voorsprong. Gewoon in maart al je potertjes in eierdozen leggen,
Tuin
een per hokje, en dat op kamertemperatuur. • Wisselteelt spreekt uiteraard vanzelf. Plant je aardappelen niet vaker dan eens in de vier jaar op hetzelfde perceel. • Zorg voor ruime plant- en rijafstanden: zo kan het loof tijdig opdrogen. • Geef je aardappelen zeker niet te veel stikstof, want dat geeft veel en teer blad en daar zijn onder meer schimmels tuk op. De klassieke tuinier is kwistig met ondergespitte mest; wees zelf zuinig met compost. Wat vinasse of patentkali erbij zorgt voor een goede aanbreng van kalium: goed voor de knolvorming en -kwaliteit! • Versterk je planten door om de paar weken met basaltmeel of lavameel te stuiven, of door heermoesaftreksel te spuiten. • Wees lui en aard je planten niet aan: strooi gewoon de hele zomer na iedere maaibeurt een dun laagje gazonmaaisel over je rijen heen, idem met fijn haagsnoeisel. De talrijke pieren maken hiervan dan wormenmest: de beste voeding voor aardappelen. • Het aangetaste aardappelloof tijdig afmaaien kan het doorgroeien van de schimmel tot in de knol voor de oogst afremmen. Bewaren om langer te genieten • Zorg vanaf november voor een bewaarplek tussen 8 en 12° Celsius – dat is het moeilijkste aan heel de bewaarklus. Controleer met een thermometer. Bewaar aardappelen donker (om groenvorming te vermijden) en luchtig (tegen mogelijke schimmels). • Aardappelen ademen, zweten en verbranden calorieën. Tot pakweg november maken ze wel een natuurlijke periode van rust door; ze ademen dan zeer weinig. • Controleer een paar keer op rotte exemplaren: die kunnen door de aardappelziekte zijn aangetast en snel de rest aansteken. • Na de rustperiode gaat de knol, boven de 10° Celsius, meer ademen en heeft hij de neiging om scheuten te vormen. De knol verschrompelt, de schil wordt rimpelig. • Aardappelen mag je ook niet bij te lage temperatuur bewaren. Onder 8° Celsius neemt het suikergehalte immers sterk toe en daardoor ook het acrylamidegehalte als ze worden gebakken of gefrituurd, wat schadelijk is voor de gezondheid. • Vanaf januari moet je regelmatig scheu-
ten verwijderen. Chemische (kankerverwekkende) kiemremmers raden we ten stelligste af. • Even logisch is dat je je vroege rassen eerst en je late rassen laatst opeet: hoe vroeger het ras, hoe sneller het scheuten maakt. • Luchtige bakken – in je kelder bijvoorbeeld – zijn beter dan aardappelzakken, die in principe enkel voor het vervoer en voor korte bewaring dienen. De aardappeleters Op www.20potatoesaday.com getuigt een zekere Chris Voight over de twee maanden dat hij bijna uitsluitend aardappelen at: eenzijdig, Amerikaans, maar toch gezond en goedkoop, en – mooi meegenomen: hij viel af. Alleen maar aardappelen eten is natuurlijk eenzijdig, maar als de nood aan de man komt, heb je aan aardappel, (geiten-) melk en wat groente een vrij volwaardige voeding. Het is trouwens op dit dieet dat de doodarme Ierse boerenbevolking tussen 1779 and 1841 toenam van 5,7 miljoen tot maar liefst 8,2 miljoen. Daarna volgde weliswaar de grote aardappelplaag, vooral omdat de boeren slechts een paar productieve rassen teelden, en wel in monocultuur.
11
Aardappelen bevatten evenveel eiwit (in de droge stof) als de meeste granen; alleen droge bonen doen nog beter. Hun gehalte aan vitamine C en mineralen is prachtig. Ze zijn bovendien prima voor je lijn als je ze niet verzuipt in frituurolie, boter of vettige sauzen. Verder bevatten geelvlezige rassen zeaxanthine, en paarse aardappelen anthocyanen: allebei goede antioxidanten voor ons lijf. Pas de hele aardappeldiversiteit eens in je keuken toe! Voor wie enkel fletse, afgekookte grootkeukenknollen kent, suggereer ik: • Krielaardappelen in de schil gestoomd, met een pittig yoghurtdipsausje. • Eenvoudige puree, maar dan met karnemelk en een greep verse fijngehakte tuinkruiden. • Vitelotte is een lust voor het oog met zijn paarse vruchtvlees. Mayan Gold is gewoon geel, maar je stoomt dit ras in amper 10 minuten bloemig gaar. Er zijn zelfs rassen met paars of roze vlees van binnen. Pink Fir Apple ziet er eerder uit als een aardpeer en smaakt naar noten… Mijn favoriete recept: Sarpo Mira (of om het even welke aardappel) in blokjes snijden, en dan met wat knoflook en Provençaalse kruiden in hete olijfolie gaarstoven. Mmm!
Loof op de composthoop? Mag het aangetaste loof op de composthoop? Dit dispuut is ouder dan Velt zelf… • Loof verbranden mag natuurlijk niet• • Meegeven met de GFT-bak is een optie. • De schimmelsporen zijn superlicht en zitten overal, of je het loof nu uit je tuin verwijdert of niet. Ze wachten enkel op gunstige omstandigheden; • In een goed broeiende composthoop vernietigen de hoge temperaturen het aangetaste loof vrij grondig; composteren is natuurlijk een kunde. • De andere preventieve maatregelen zijn veel efficiënter. Mijn persoonlijke slotsom is dat ik alle loof mee composteer, maar trek vooral je eigen conclusie.
Cherie is een lekkere, vastkokende aardappel.
12
Tuin
Aardappelen zaaien Wil je een nieuw ras creëren? Neem dan de zaadjes uit de gifgroene vruchtjes die bij veel – niet alle – rassen na de bloei verschijnen. Zaai op warmte in maart, en je ziet meteen een enorme diversiteit tussen de zaailingen. De plantjes zet je in mei in de volle grond, en je wacht tot er een of meer knolletjes aan komen. Die plant je dan het volgende jaar, en met wat geluk heb je een mooie opbrengst. Gedreven amateurs op dit gebied zijn bijvoorbeeld Tom Wagner in de VS, die jaarlijks duizenden zaailingen test, of Ivan Maertens in Knokke-Heist op kleinere schaal. Het interessantst voor die edele veredelaars is aardappelen kruisen: stuifmeel van de ene bloem naar de stamper van de andere brengen, dat is het principe. Als je van ziekteresistente ouderrassen vertrekt, heb je al meer kans om iets goeds te kweken. Bij het maken van een kruising nemen veredelaars met een kwastje wat pollen van de meeldraden van het ene ras en brengen dat stuifmeel op de stempel van het andere ras. De bloemen verwelken en er vormen zich bessen met daarin tientallen zaden. Het jaar erop worden deze zaden in een kas uitgezaaid. Professionele aardappelveredelaars hebben natuurlijk veel meer toeters en bellen en vooral commerciële bedoelingen. Amateurs hebben heel andere mogelijkheden: een experiment in je les biologie, constructief protest tegen de ggo-industrie, of gewoon een zelfverzonnen aardappelras naar je liefste kunnen noemen. Vanaf november kun je bij Lieven David terecht voor potentieel resistente aardappelzaadjes en zaailingknollen. → www.lusthof.org Meer voedingsstoffen in de schil? Essentiële voedingsstoffen zoals voedingsvezels, mineralen en vitaminen bevinden zich zowel in het binnenste als in de schil van de aardappel. In de schil vind je wat meer ijzer en vezels. Als je de schil mee wilt opeten, was en schrob de aardappel dan schoon onder stromend water. Bron: Nutrinews, 1, 2011.
Het Pieperpad Het Pieperpad – een initiatief van Bionext, Greenpeace en de werkgroep biologische aardappelen van de Nederlandse Aardappel Organisatie – is de enige echte aardappelfietsroute van Nederland. De route is ruim 1000 km lang en loopt van het Friese Lauwersmeer via Dordrecht naar het Zeeuwse Heikant. Het Pieperpad laat mensen proefondervindelijk kennismaken met de biologische landbouw, met de aardappel in het middelpunt van de belangstelling. Met de route wordt aandacht gevraagd voor de biologische aardappelteelt en voor biodiversiteit in de landbouw. De aardappel staat bij het Pieperpad symbool voor diversiteit – de aardappel kent vele verschillende rassen in een palet aan kleuren. → www.pieperpad.nl
Foto: stoom Corne de gatte in de schil. Deze aardappel heeft een heerlijk notige smaak. De patat In het nieuwe culinaire reisprogramma De patat gaat chef Jeroen Meus op zoek naar de geschiedenis en de invloed van de patat op het dagelijkse leven, in verschillende landen. Ruim de helft van alle Belgen eet dagelijks aardappelen. De Chinese regering doet grote inspanningen om de groente te promoten: de quasi droge aardappelteelt zou een perfect alternatief zijn voor de waterverslindende rijstvelden. De internationale chipsmarkt brengt jaarlijks ongeveer 17 miljard dollar op. En in Peru staat het Internationaal Aardappelcentrum, waar ze geloven dat de aardappel hét middel is om de honger de wereld uit te helpen en de toekomst te bepalen. De precieze startdatum van de uitzendingen van De patat was bij het ter perse gaan van deze Seizoenen nog niet bekend. → www.jeroenmeus.be
Meer lezen? Wil je meer weten over de gezondheidsaspecten, nutritionele samenstelling, dagelijks aanbevolen hoeveelheid, bereiding en bewaring van de aardappel, dan kun je terecht op de website van het voedingsinfocentrum NICE, een onderdeel van VLAM. → www.nice-info.be > Zoeken op thema > Voedingsmiddelen > Aardappelen
Tuin
13
Preiroest Hoe pak je deze ziekte aan? Tekst Luc Vanhoegaerden Foto Velt-archief
Vorige week kreeg ik tijdens mijn tuinbezoeken in Peer en in Neerpelt vragen over gelige tot oranje verkleuringen, die zichtbaar zijn op het blad van prei. Het betreft een aantasting door een schimmelziekte, de zogenoemde preiroest. Roest (Puccinia allii) is op de boven- en onderzijde van het preiblad te herkennen aan – aanvankelijk nog verspreid optredende – gele vlekjes, die later roestkleurig worden. Wanneer die gele plekjes roestig bruin verkleuren is er sprake van spoorvorming, en vanaf dan breidt de schimmel zich via verspreiding van de sporen verder uit. Roest kan men beschouwen als een afrijpingsziekte, omdat ze meestal vooral in de herfst zal optreden bij al oudere gewassen. Verspreiding van de ziekte Toch kan bij aanhoudend vochtig zomerweer de ziekte al vanaf juni optreden bij nog opgroeiend gewas. Maar de schimmel heeft toch meestal het overwegend relatief vochtige najaarsweer nodig om zich echt te kunnen ontwikkelen en uit te breiden. De ziekte verspreidt zich niet via het zaad of via de grond, maar de sporen migreren via verspreidinig in de lucht naar andere planten. Een droge grond in combinatie met een relatief hoge bodemtemperatuur zou eveneens het optreden van roest in de hand werken. Naast een hoge relatieve vochtigheid en een gematigde omgevingstemperatuur zal een te dichte plantafstand en een overdaad aan stikstof ook de schimmelaantasting bevorderen. Roestinfectie manifesteert zich meestal effectief vanaf augustus tot een stuk in oktober. Er is vooral uitbreiding van de ziekte te verwachten als tijdens de herfstmaanden de luchttemperaturen tussen 15 en 20° Celsius liggen.
Bij aantasting kort je de aangetaste gedeelten van het preiblad in en verwijder je de afgesneden bladgedeelten. Wanneer aangetast blad goed wordt gecomposteerd wordt tijdens het composteerproces een groot deel van de ziektekiemen gedood. Als er niet goed wordt gecomposteerd is het veiliger om aangetast blad uit de tuin te verwijderen. De preiplanten nadien begieten (met grondwater of opgevangen regenwater) zal hergroei stimuleren. Droge grond is immers bevorderlijk voor de ziekte. Alleen een aantasting voor september doet de plant echt aftakelen. Winterprei zal zich in het najaar wellicht herstellen van een roestaantasting; want na de eerste nachtvorst is het gedaan met de schimmel. Nachtvorst doodt immers de sporen en daarna kan winterprei zich weer herstellen door nieuw blad te maken. Aantasting voorkomen
klein kruiskruid Als spore kan de schimmel wel overwinteren op aangetaste preiplanten of op oogstresten die men dan ook het best van het groenteperceel verwijdert. Bepaalde onkruiden fungeren als ‘waardplanten’
voor de roestschimmel. Vooral het veel voorkomende klein kruiskruid is tijdens de wintermaanden drager van roestsporen. Klein kruiskruid kan men dus het best uit de tuin verwijderen. Anders zullen de sporen van daar uit tijdens het voorjaar groentegewassen besmetten. Je kunt aantasting vermijden of eventueel uitstellen door in de nazomer preventief een bladversterkend middel zoals heermoesthee toe te passen. Om schimmelziekten als meeldauw, schurft en roest te voorkomen laat je 1 kg verse heermoes of akkerpaardenstaart (of 150 g gedroogde heermoes) trekken op 10 l water. Laat alles eerst 15 minuten koken en daarna 12 uur trekken. Zeef en verdun in een verhouding van 1 op 5. Behandel de planten om de drie weken. Verstuif bij voorkeur ‘s morgens. Net als bij wortelvlieg, uienvlieg en phytophthora geldt ook voor roestaantasting dat een open winderig klimaat in de moestuin preventief de ziektedruk helpt verminderen doordat in een luchtige tuin de gewassen sneller opdrogen. Alhoewel er volgens de zaadcatalogi preirassen bestaan die beter weerstand tegen roest bieden, zijn het toch vooral ongunstige weersomstandigheiden die bepalen of de ziekte massaal optreedt of niet. Alleen bij prei? Roestaantasting is soortspecifiek. De roest die op andere plantenfamilies voorkomt, zoals bonenroest, kan prei niet besmetten. De preiroest (Puccinia allii) komt alleen voor op prei en een aantal andere Allium-soorten, zoals ui en sjalot. Bij ui en sjalot vormt de ziekte echter zelden een probleem. Bieslook moet – wanneer deze is aangetast door roest – wel regelmatig zo kort mogelijk worden teruggesneden om verspreiding van de sporen tegen te gaan.
14
Eco-actief
Het Lekkere Kruiwagenplan En ander eco-actief nieuws Samenstelling Redactie Foto archief Jim Williame
Klimaatneutrale verzendingen Sinds enige tijd is Velt partner van de trans-o-flex service ‘co2de green’. De trans-o-flex groep, de verzendmaatschappij waar Velt een beroep op doet voor grote verzendigen, compenseert de CO2-uitstoot die tijdens het transport onstaat door middel van externe klimaatbeschermingsprojecten. Trans-o-flex steunt bijvoorbeeld schone energiewinning in China en afvalwaterzuivering in Thailand. Meer info vind je op www.trans-o-flex.be Velt provincie Antwerpen demonstreert op Ecodroom Ecodroom is een gratis evenement waar jong en oud op een leuke manier in contact komen met ecologisch leven. Je kunt er struinen langs talloze kraampjes met o.a. een biomarkt en ambachtelijke streekproducten. Velt provincie Antwerpen bouwt op Ecodroom een heus dorp bewoond door lesgevers en vrijwilligers. Met veel plezier geven ze je hun ecotips, ideeën en recepten prijs via stands en workshops (o.a. ook een stand over de zadenactie van Velt). Velt-leden en hun gezin krijgen extra geschenkjes en proevertjes in het Velt-dorp. Breng dus zeker je lidkaart of deze Seizoenen mee. Ecodroom vindt plaats op 9 oktober (13-18 u) in het provinciaal groendomein Rivierenhof in Deurne. Je vindt Velt in de orangerie naast het kasteel. Info over bereikbaarheid: www.rivierenhof.be
PS: We zoeken nog medewerkers om drankjes te schenken, hapjes te maken en lesgevers te helpen. Iets voor jou? Mail naar
[email protected].
Velt-studiedag 2011: ecologisch consumeren smaakt naar meer Heb jij ook de smaak te pakken om ecologisch te consumeren? Meer en meer mensen zijn op zoek naar een andere smaak van voedsel, een smaak die goed is voor hun gezondheid en voor de planeet. Veel van hen proberen een en ander uit in eigen keuken of tuin, misschien ben jij een van hen. In het prachtige decor van ‘De Schelp’ van het Vlaams Parlement brengt Velt deze mensen samen. Download het volledige programma op www.velt.be. Inschrijven kan online via www.velt.be/studiedag2011 tot 25 september. Je inschrijving is definitief na betaling van € 10,00 inschrijvingsgeld op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 (België) van Velt vzw of NL27 INGB0000674848 (Nederland) van Velt-Nederland met als mededeling ‘Studiedag 2011’.
Eco-actief
15
Brussel – Durban: 10.000 kilometer voor het klimaat Op zaterdag 3 december laat de Klimaatcoalitie opnieuw van zich horen met een kleurrijke klimaatmanifestatie door de straten van Brussel. De Klimaatcoalitie roept iedereen op om symbolisch enkele kilometers mee te stappen naar de VN-klimaatconferentie in Durban, waar diezelfde week onderhandeld wordt over de toekomst van het klimaat. Want het is hoog tijd voor een rechtvaardig en ambitieus internationaal klimaatakkoord. Van 28 november tot 9 december verzamelt de wereldtop in de ZuidAfrikaanse stad Durban voor de 17de VN-conferentie over het klimaat. Daar moeten onze politici hun verantwoordelijkheid nemen, want zonder snelle en drastische ingrepen, worden de gevolgen voor onze aarde onomkeerbaar. De Klimaatcoalitie vraagt ambitieuze en bindende afspraken om de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd terug te dringen: een uitstootvermindering die de landen intern moeten realiseren en zonder een beroep te doen op schijnoplossingen zoals het kopen en verkopen van ‘schone lucht’. Ook moet er een rechtvaardige transitie komen naar een koolstofarme, duurzame en groene economie met degelijke jobs en sociale rechten. Bovendien moeten België, Europa en de internationale gemeenschap, middelen vrijmaken om de ontwikkelingslanden te steunen in hun strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Ten slotte eisen we van België en Europa dat ze het goede voorbeeld geven en maatregelen nemen in de strijd tegen de klimaatverandering. Ook al levert Durban geen bindend en internationaal akkoord op. De Klimaatcoalitie verenigt in België meer dan 80 organisaties die zich samen inzetten voor een beter klimaat: milieuorganisaties, NoordZuidorganisaties, vakbonden en jongerenorganisaties… Samen vertegenwoordigen ze een achterban van meer dan 1 miljoen leden. In hun naam roept de Klimaatcoalitie iedereen op om op zaterdag 3 december in Brussel symbolisch een stukje mee te komen stappen naar Durban. De afstand van Brussel naar Durban bedraagt ongeveer 10.000 kilometer. Die overbruggen we op 3 december symbolisch met een kleurrijke manifestatie door de straten van Brussel. Uiteraard doen we dat klimaatbewust: te voet, met de fiets of per bakfiets, zeepkist of praalwagen. Als voldoende mensen één, twee of drie kilometer meestappen, overbruggen we de symbolische afstand naar Durban moeiteloos. Op 3 december wordt er ook in Durban en in tientallen andere internationale steden massaal gemanifesteerd voor het klimaat. Warm je nu al op voor 3 december en registreer jouw kilometers naar Durban al op www.klimaatcoalitie.be. Iedereen – organisaties, verenigingen of individuen – die zich op 3 december zichtbaar maakt met een eigen praalwagen, stootkar of zeepkist maakt bovendien kans op een leuke prijs!
Stap mee met Velt Velt wekt het ‘Lekkere Kruiwagenplan’ opnieuw tot leven om op 3 december met kruiwagens vol seizoensgroenten naar de 10.000 km voor het klimaat te gaan. Zo pakt Velt uit met seizoensgebonden voeding en/of groenten uit eigen tuin. Het Velt-secretariaat doet haar best om zo veel mogelijk kruiwagens tot in Brussel te krijgen. Alle hulp (en ook jouw eigen kruiwagen) is daarbij van harte welkom: hoe meer kruiwagens, hoe opvallender. Meebrengen indien mogelijk: • Boodschappentas met seizoensgroenten. • Extra kruiwagens (graag een seintje als je denkt een of meerdere kruiwagens in Brussel te kunnen krijgen,
[email protected] - 03 287 80 96). • Seizoensgroenten om onze kruiwagens te ‘vergroenen’. Wil je meestappen met Velt? Contacteer Riet Janssens (
[email protected]) en zij houdt je op de hoogte van verdere praktische afspraken. → www.klimaatcoalitie.be
Inventariastie lokale initiatieven fruitverwerking Naar aanleiding van een nieuw project rond fruitverwerking en voedselverspilling is Velt op zoek naar bestaande initiatieven rond het verwerken van hoogstamfruit. Sap maken, drogen, appelmoes, siroop, cider, wijn, etc. We willen deze initiatieven inventariseren per regio zodat we mensen met een vraag naar verwerking kunnen doorverwijzen naar een initiatief in de buurt. Zo stimuleren we mensen om hun fruit te verwerken en zal er minder fruit verloren gaan. Ken of beheer jij een dergelijk initiatief, vul dan de vragenlijst in op http://eco.velt.be/raxSCm of neem contact op met
[email protected].
16
Culinair
Het nieuwe kiwibesseizoen Een definitieve doorbraak voor deze vrucht? Tekst Bart Coenen Foto’s Veiling Hoogstraten
Sinds einde augustus ligt de Belgische kiwibes voor het eerst op grote schaal in de winkelrekken. Wouter Van der Vieren, kiwibesambassadeur en chef van het sterrestaurant Clandestino ontwikkelde speciaal voor deze nieuwe vrucht een reeks recepten. De kiwibes of Actinidia arguta is een kleine kiwi, ter grootte van een druif. In tegenstelling tot een ‘gewone’ kiwi, heeft de kiwibes een dunne, haarloze schil waardoor je de vrucht in haar geheel kunt eten zoals een bes of druif. Qua voedingswaarde en smaak moet de zoete kiwibes niet onderdoen voor de gewone kiwi. Het seizoen van de kiwibes loopt van einde augustus tot einde oktober. In tegenstelling tot de klassieke kiwi of Actinidia deliciosa, die een warm klimaat nodig heeft, kan de de kiwibes probleemloos in de openlucht worden geteeld. De teelt is goed bestand tegen ziektes en fruitplagen en uiterst geschikt voor de biologische teelt. Net zoals de gewone kiwi is de kiwibes rijk aan vitamine C, calcium, magnesium en mangaan. Het vitamine C-gehalte
is vergelijkbaar met dat van een kiwi, gemiddeld twee keer zo groot als dat van een citroen (en zelfs 50 keer groter dan dat van een appel). Met haar grote hoeveelheid polyfenolen is deze nieuwe fruitsoort ook rijk aan antioxidanten. De 16 telers van de Belgische kiwibes bewerken een areaal van 12 ha. Deze jonge plantages zullen dit jaar naar verwachting goed zijn voor een totale productie van 20 ton. Veiling Hoogstraten is gespecialiseerd in zachtfruit zoals aardbeien en in glasgroenten zoals tomaten, paprika en komkommer en staat in voor de verkoop en distributie van de Belgische kiwibes. Om de nieuwe fruitprimeur op de Belgische markt te lanceren, investeert de veiling in een gebruiks- en productvriendelijke verpakking en de ontwikkeling van
afgeleide producten zoals de kiwibesstroop. ‘De kiwibes is goed nieuws voor de fruitsector die het vandaag niet gemakkelijk heeft door tegenvallende weersomstandigheden, internationale concurrentie en dure energieprijzen. Bovendien heeft deze bes als product van eigen bodem in tegenstelling tot zijn grotere broertjes een bijzonder lage ecologische voetafdruk’, aldus Gaston Opdekamp, directeur van Veiling Hoogstraten. De kleine zachte kiwibes kan zonder schillen of versnijden uit het vuistje worden gegeten. Daarnaast is de bes een leuk ingrediënt voor desserts waarin ze zeer goed samengaat met aardbeien, druiven en rode vruchten. In hartige bereidingen met vlees, vis of schaaldieren is de kiwibes eveneens een lekker ingrediënt. De recepten hiernaast zijn bewerkingen van recepten van Wouter Van der Vieren. Plantgoed, rassen en teeltinfo: → www.proeftuin.eu/Nl/KLF/kiwibes.html → www.houtwal.be
5 | 2011
17
Kiwibesmojito
Ingrediënten
Bereiding
• 125 g kiwibessen • 1 dl siroop (rietsuiker en water 1/1) • sap van 2 limoenen • 1/2 dl rum • 1/2 dl kiwi(bessen)jenever • 1 eiwit • een handvol verse munt
Mix en zeef de kiwibessen samen met de jenever, de munt en het limoensap. Shake het eiwit, de rum en wat limoensap in een beker tot een schuimige massa. Giet het kiwisap in een cocktailglas en giet ten slotte het eiwitschuim erop. Afwerken met vers geraspte limoenschil.
Het alcoholvrije alternatief maak je zo: Meng de kiwibespuree en het sinaasappelsap tot een gladde mix. Verdeel over twee glazen en garneer met verse munt of een schijfje limoen.
Voor een alcoholvrij alternatief • 75 dl gepureerde kiwibes • 1 dl sinaasappelsap • 1,5 dl bruisend water
Kiwibes met banaan, honing, mascarpone en witte chocolade Gebruik je liever geen gelatine, dan kun je deze vervangen door agar-agar. Agar-agar wordt gewonnen uit een rode algensoort of zeewiersoort en vind je in
Ingrediënten
Bereiding
• 125 g kiwibessen • 1 banaan • 1 limoen Voor de mascarpone: • 250 ml room • 2 blaadjes gelatine • 60 ml honing • 2 eidooiers • 250 g mascarpone Voor de witte chocolade: • 100 g gesmolten witte chocolade • 3 eidooiers • 10 cl melk • 1 blaadje gelatine • 250 g room • 3 eiwitten
Kook de room met de honing, neem van het vuur en roer de eidooiers er snel door. Meng er daarna de geweekte gelatine onder en voeg wanneer de massa is afgekoeld, de mascarpone toe. Meng goed. Giet het mengsel in flexibele vormpjes. Vries in en haal de semifreddo tien minuten voor het opdienen uit de diepvriezer. Voor de chocolade: smelt de chocolade en meng de eidooiers eronder. Week de gelatine en warm ondertussen de melk
natuurvoedingswinkels. Lees goed de gebruiksaanwijzing om de juiste hoeveelheid te bepalen.
op. Voeg de gelatine toe en roer door de chocolade met een klopper. Klop de room half op en klop het eiwit tot sneeuw. Spatel eerst de room zeer voorzichtig door de chocolade en voeg daarna de eiwitten in twee keer toe. Laat alles opstijven in de koelkast en breng het daarna over in een spuitzak. Mix tenslotte de kiwibessen met de banaan en wat limoensap tot coulis en zeef deze eventueel door.
18
Kiwibessalsa De recepten op deze pagina kregen we van Nieuw-Zeelandse kiwibestelers.
Ingrediënten
Bereiding
• 10 kiwibessen, gehalveerd • 10 kerstomaten, gehalveerd • 1 handjevol korianderblad, gehakt • 1 tl chilipasta • 1 tl suiker • 2 el limoen- of citroensap • zwarte peper
Een heel eenvoudig recept: meng alle ingrediënten en serveer bij bijvoorbeeld gegrilde vis of kip.
Meer (Engelstalige) recepten vind je op hun website www.nzkiwiberry.com
Bevroren kiwibesyoghurt met frambozensaus
Ingrediënten
Bereiding
• 12-14 kiwibessen • 1 tl honing • 500 ml bevoren vanilleyoghurt, weer zacht gemaakt • 250 g bevroren frambozen, ontdooid • 2 tl triple sec of sinaaslikeur • 2 tl maïzena • 3 kiwibessen, in schijfjes
Maak eerst het yoghurtijs. Roer de honing door de kiwibespuree. Zet ca. 45 minuten in de diepvriezer tot het mengsel dikker is. Roer de zachtgemaakte yoghurt snel door het kiwibesmengsel en vries opnieuw in.
Maak de frambozensaus door de frambozen te pureren en te zeven in een steelpannetje. Gooi de zaadjes weg. Roer de likeur en de maïzena door de puree en breng aan de kook onder voortdurend roeren, tot de saus enigszins indikt. Laat afkoelen. Serveer het yoghurtijs met de saus en garneer met de kiwibesschijfjes.
Weg & Wijzer
Antwerpen
01.10
01.10 15.10 05.11 19.11
03.10
Appelsap maken 10-18u, Breng lunch, 20 kg appels en leeggoed mee. Inschr. voor 15 september. (max 20 deeln.) Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans@ skynet.be. Nutstuin Turnhout
Onderhoudsdag tuin De Heuvels 10-16u, Tuinen De Heuvels, Heuvels, Stabroek. Peter Storms, stormske113@ hotmail.com. Polder
04.10
(1ste les)
Cursus biologisch tuinieren de moestuin 2011-2012 door Guy Augustijns, 20-22.15u, Gemeenschapscentrum Brecht, Mudaeusstraat 9, Brecht. € 5,00 voor inwoners van Brecht, anders € 10,00. De cursus bestaat uit een theoretisch en praktijkgedeelte. guy.
[email protected]. Noorderkempen
05.10
11.10
Goesting in eigen moestuin(tje)? door Anita Exelmans, 20-22u, PC ‘t Wolffaertshof, Van Ertbornstraat 7, Aartselaar.
13.10
07.10
jean.adriaenssens@skynet. be. Klein Brabant
Van bloesemhaag tot speelbosje 20-22.30u, Zaal Molenhoek, Binnenpad 50, Stabroek. Nt-leden € 2,00. Vorming over bomen en struiken. Peter Storms,
[email protected]. Polder
17.10
26.10
17.10
Meststoffen door Marijke Vandierendonck. 20-22.15u, CC Zwaneberg, Bergstraat zn, Heist-op-den-Berg. Nt-leden € 2,00.
[email protected]. Heist-op-den-Berg
18.10
Workshop fruitsappen maken en proeven door Etienne Raemdonck. 20-22.30u, ‘t Fakkeltje, Kazernestraat 15, Burcht. Ingrid Melis,
27.10
27.10
Praatavond 20-22u, De Heischuur, Schuurhoven 2, Oud Turnhout. Myriam Pelckmans, breugelmans.
[email protected]. Regio Turnhout
07.11
Uit de reeks siertuin: Bollen en Knollen door War Smeyers, 19:30u, Ecocentrum , Postelsesteenweg 71, Mol. Ntleden € 3,00. war.smeyers@ telenet.be. Mol
08.11
Ecologische kookworkshop met Wim Maes (Cookand Herb) 19-22u, GIB, Door Verstraetelei 50, Brasschaat. Leden € 10,00. Nt-leden € 12,00. paul.
[email protected]. Brasschaat
10.11
Ecologische siertuin in zure zandstreken 20-22.30u, Zaal molenhoek, Binnenpad 50, Stabroek. Nt-leden € 2,00. Peter Storms, stormske113@ hotmail.com. Polder
11.11
Vuurfeest 18-20u, tuincomplex Velt Schoten, Sluizenstraat 119A, Schoten. Patricia Decelle, ptrcdecelle5@gmail. com. Schoten
Grootfruit telen 20-22u, Widar, Lipseinde 43, Merksplas. Ntleden € 3,00. Aanmelden via info.noorderkempen@velt. be of bij Tedda de Jong op 03 315 86 47, petost@gmail. com. Noorderkempen
21.10
Fruitproefavond 19.30-22.30u,Zaal Centrum, Jan Hammeneckerstraat 32, Puurs. annita.verheyden@ base.be. Klein Brabant
[email protected]. Den Bumpt
20.10
Natuurlijke lichaamsverzorging van kop tot teen door Kyra Vandenhoeck. 20-22.30u, Gemeentelijk Centrum De Markgraaf, Kapelstraat 8, Hove. johan.peeraer@skynet. be. Netevallei
Groenten en fruit bewaren door Vanita Mertens 19.3022u, GIBBO Galbergen, Don Boscostraat 37-39, Mol. Kostendelend. Inschr. via 014 71 30 63 of war.smeyers@ telenet.be. Mol
Leden € 3,00. Nt-leden € 5,00. Janssens-Muyllaert. Zuid-Antwerpen
Biowijnproefavond 19.3023u, Zaal Centrum, Jan Hammeneckerstraat 32, Puurs.
Aanleg en onderhoud prairietuin 20-22.30u, GIB, Door Verstraetelei 50, Brasschaat. hilde_buysse@ hotmail.com. Brasschaat
Fruitziekten 19.30-22u, door Yves Hendrickx. Ecocentrum, Postelsesteenweg 71, Mol. Ntleden € 3,00. war.smeyers@ telenet.be. Mol
Lang leve de oogst door Peter Bruggeman 14.30-17u, Het Laatste Huis, Poreistraat 4, hombeek. Leden € 2,00. Ntleden € 3,00. Steriliseren, drogen, zouten, inkuilen, ...
[email protected]. Mechelen
Koken met spelt 19-22u, bij Patricia Van Alstein, Guido Gezellelaan 8, Kalmthout. Leden € 6,00. Nt-leden € 9,00. gorrebeeck. vanalstein.bioschakel@ belgacom.net. Kalmthout-Essen
03.10
08.10
19
Algmene ledenvergadering 20-23u, wijklokaal, Schijnparklaan 3, Schoten. Met hapje, drankje en info over natuurlijke hulpmiddelen in de tuin. luccock@hotmail. com, Schoten
13.11
Plantenruildag 10-13u, Velt tuin, Bergstraat 9, Brasschaat.
[email protected]. Brasschaat
17.11
Praatavond 20-22u, De Heischuur, Schuurhoven 2, Oud Turnhout. Myriam Pelckmans, breugelmans.
[email protected]. Regio Turnhout
20
17.11
Seizoenen
Cursus Fruitbomen in de kijker 1ste les door Eddy Vets 2022.15u, Clubhuis, Begijnhof (ingang Burchtstraat) , Herentals. Nt-leden € 2,00. 5-Delige fruitboomcursus. Brochure beschikbaar aan € 2,00 Inschr. Vial 014 51 76 73 of hermanblanche.
[email protected]. Middenkempen
17.11
Onderhoud tuincomplex 9-12:30u, velttuinencomplex, Sluizenstraat 119A, Schoten. Met soep en koffie. Albert De Sterck, bib.antroposofie@ telenet.be. Schoten
20.11
Zomerteelt in de serre door Herman De Waele 9.3012:30u, Bib Kalmthout, Kerkeneind 23, Kalmthout. Leden € 4,00. Nt-leden € 7,00. Patricia Van Alstein, gorrebeeck.vanalstein.
[email protected]. Kalmthout-Essen
21.11
Zadenlijstbespreking 19.30-22u, Ecocentrum , Postelsesteenweg 71, Mol. war.
[email protected]. Mol
21.11
De honingbij, een kennismaking. door Karel Vangeel. 20-22.15u, CC Zwaneberg, Bergstraat z/n, Heist-op-den-Berg. Nt-leden € 2,00.
[email protected]. Heist-op-den-Berg
23.11
Ecosmos en ecologische broodbeleg 20-22.30u, De Kluis, Kluizestraat 39, ingang Heyderstraat, Lier. Leden € 1,00. Nt-leden € 2,00. Verplicht Inschr. via info.
[email protected] of 03 454 07 34. Netevallei.
27.11
Inschr. bij Jean Adriaenssens voor 20/11 via 0479 67 94 69 of jean.adriaenssens@ skynet.be.Klein Brabant
Ledenfeest met biomaaltijd 12.30-20u, Zaal Centrum, Jan
16.10
Ledenreis 13-21u, carpool, Roggelaan, Kortrijk. Bezoek aan “Le Verger Conservatoire” in Villeneuve d’Ascq en brouwerij de Ranke. martin.raepsaet@ skynet.be. Kortrijk-Zwevegem
West-Vlaanderen
20.09
Winterse maaltijdsoep door Adrienne Larmuseau. 2022u, PC ‘t Wolffaertshof, Van Ertbornstraat 7, Aartselaar. Nt-leden € 5,00. Inschr. bij Nestor Janssens,
[email protected]. ZuidAntwerpen
19.11
Hammeneckerstraat 32, Puurs.
Fruitpersdag 9-12u, Koordanser, Baljuw vermeulenstraat 1, Meulebeke. Vooraf afspreken met Thijs Tanghe, 0495 73 36 70 (mobiele fruitpers) of Johan Duyck, 051 65 65 53,
[email protected]. Min. 75 kg per persing.
01.10
(deel 3 op 08.10)
Basiscursus biomoestuin dl 2/3 door Ivan Maertens. 10-12u, compostdemonstratiedomein, Noordhinder, Knokke-Heist. Nt-leden € 5,00. ivan.1ath@ scarlet.be. Oostkust
03.10
Ecologisch bloemschikken 14-16u, bij Mia Verduyn, Ruddervoordestraat 171, Torhout. Leden € 5,00. Ntleden € 10,00. sap.liliane@ gmail.com. Groot-Zedelgem
06.10
18.10
3,00. Roger Deleu, rdeleu@ pandora.be. Staden
19.10
20.10
[email protected]. Oostkamp
08.10
20.10
21.10 04.11
[email protected]. Harelbeke
Broodbakles door bakker Ivo Vandenbroucke 19-23u, De Fakkel, Laagweg 36, Wervik. Leden € 2,50. Nt-leden € 5,00. Inschr. bij Ivo, 057 30 09 24 of Dirk 057 33 60 63. Max. 30 deeln. Op 04/11 les luxebroodjes. Westland & Menen
22.10
Ledenfeest 18.30-23.30u, De Ketting, Meensesteenweg 713, Beitem. nico.staessens@ telenet.be. Beitem
28.10
Zaden- en plantenruilbeurs 14.30-15.30u, In Het Slot (in de Groene Long), Oudstrijderslaan 1, Kuurne. jan.dewilde@
Bewaartechnieken voor groenten en fruit door Jean Desmaele, 20-22u, Elektriciteitscentrale SPE , Vaarnewijkstraat 20, Harelbeke.
Infoavond energiesnoeiers 20-22.30u, Ten Boomgaerde, Boomgaerdestraat, Lichtervelde. koen.
[email protected]. Lichtter-Velde
Wijnmaken en -proeven 20-23u, Milieuboerderij De Palingbeeek, Vaartstraat 7, Zillebeke-Ieper. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. Inschr. bij Dirk De Ridder via eridder.
[email protected], max. 25 deeln. Westland
fulladsl.be. Harelbeke
14.10
Bakavond 20-22.30u, bij Noel Tack, Knokke 2, Lo-Reninge.
[email protected]. IJzervallei
Ecologisch bloemschikken 14-16u, bij Jonkhove, Aartrijksestraat, Aartrijke.
Bewaartechnieken: lang leve de oogst! door Johan Deblaere, 19.30-22u, De Wieke, Brugsestraat, Oostkamp.
Natuurverven door Luc Bau 19.30-22u, De Kring, Hugo Verriestlaan 16, Ledegem. magda.demeyere1@telenet. be. Groot-Ledegem
Leden € 5,00. Nt-leden € 10,00.
[email protected]. Groot-Zedelgem
07.10
Cholesterol door Dr. Verelst. 19.30-21.30u, SWOK, Ooststraat 4a, Staden. Nt-leden €
05.11
Kiemgroenten, proeven en kweektechnieken door Ivan Maertens, 10-12u, Compostdemonstratiedomein, Noordhinder, Knokke-Heist. Deelname in de kosten.
[email protected]. Oostkust
Weg&Wijzer
05.11
Ledenfeest 19-23.30u, De Braambeier, Zedelgem. Inschr.
23.11
via info@grootzedelgem@ velt.be. Groot-Zedelgem
07.11
Kookles met (vergeten) groenten uit eigen tuin door Bert Denoulet 19.3022.30u, zaal ‘t Kruispunt, Kruiskerkestraat 10, KruiskerkeRuiselede. € 5,00 (drankje
[email protected]. Groot-Ledegem
24.11
inbegr.). Inschr. tot 02/11 bij Mieke Van Den Broeck, 051 68 65 13. Tielt
10.11
Kookclub - bio-vegetarisch & seizoensgebonden 19.3022.30u, Keuken Spes Nostra, Pastoor Staelensstraat 4, Zedelgem. Leden € 5,00. Nt-leden € 10,00. Schort en handdoek meebr. Max. 24 deeln. Inschr. bij Magda Spillier via patrick.
[email protected]. GrootZedelgem
12.11
Infoavond 11.11.11 solidariteitsfeest Gemeenteschool Beverbos, Beverstraat, Lichtervelde.
Algemene Ledenvergadering 14-17u, CM, Kerkstraat 17, Hooglede. Roger Deleu,
[email protected]. Staden
19.11
25.11
19.11
Bessen en wortels verwerken door Annie van Brantegem. 10-12u, kinderboerderij ‘De Zeven Torentjes’, Canadaring 41, Assebroek. Leden € 2,00.
Oost-Vlaanderen
01.10
26.11
04.10
05.10
26.11
[email protected]. Beernem
27.11
08.10
Kookles vergeten groenten 19.30-22u, St Vincentiusinst., Dorpsplein 2, Lendelede.
[email protected]. Izegem
Ledenmaaltijd in Evergem 19.30-22.30u, St Fransiscusinst. Doornzele, Doornzele Dries 55, Evergem. antoinette.
[email protected]. Meetjesland
09.10
Proeven van het bos 14-17u, Bois Joly, Hogerluchtstraat, Ronse. Willy Debrie, fa210198@ skynet.be. Vlaamse Ardennen
11.10
Moestuinclub 9.30-12u, Augustijnenhof, Rolleweg 10, Zedelgem. Nt-leden € 5,00.
Vegetarisch beleg 19-22u, De Landtsheer Denise, Veldeken 39, Zele. € 5,00. Inschr. voor 10/10 bij Denise De Landtsheer op 052 44 47 25 of denisedelandtsheer@hotmail. com. Zele-Centrum
[email protected]. Groot-Zedelgem
13.10
Nt-leden € 5,00. rita.neyt@ telenet.be. Brugge
22.11
Vergeten groenten op je bord door Herman De Waele, 19.30-21.30u, Adm. Centr. De Zaat, zaal de Arcke (5de verdieping - ingang langs kant parking)., Frans Boelplein 1, Temse. Inschr. verplicht voor 28/09 via 03 710 12 97 of
[email protected]. marc.temmermans@telenet. be. Waasland
Sinterklaas aan huis 8-18u, €
Moestuinclub door Gilbert Putman. 10-11.30u, Lattenklieversstraat 156, Beernem St.Joris. gilbert.
Kleinfruit aanplanten door Marc Geens. 19.30-22.30u, Gem. Jongenschool, Margote 114, Wichelen. Nt-leden € 2,00. www.veltwichelen.be of emiel.vanwesemael@telenet. be. Wichelen
Bespreking zadenaanbod door André Verheecke, 20-23u, Milieuboerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. Leden
6,00/kind. Wij nodigen de Sint uit voor een rondrit met paard en koets door de Beitemse straten. Voor elk kind een leuk geschenk en een zak vol lekkers.
[email protected]. Beitem
Demonstratie compost opzetten 9.30-11u, CompostparkContainerpark, Industrieterrein Zwaarveld, Hamme. etienne.
[email protected]. Hamme
€ 1,00. Nt-Leden € 2,00.
[email protected]. Westland
St-jan-int-groen 10-12u, Poortgebouw V-tex, Pieter de Conincklaan 23 A, Kortrijk. We planten gevelgroen en tegeltuintjes aan in de St-Janswijk. hans.
[email protected]. KortrijkZwevegem
Kookles met seizoensgroenten door Thea Verschaeve 2022u, Elektriciteitscentrale SPE, Vaarnewijkstraat 20, Harelbeke. € 10,00. Breng schilmesje, bestek, borden, handdoek, snijplank, keukenmes, pollepel mee. Inschr. tot 16/11 bij robert.
[email protected]. Harelbeke
[email protected]. Licht-ter-Velde
12.11
Vergeten groenten door André Verheecke, 19.30-22u, Bib., Rollegemstraat 218, RollegemKapelle. € 1,00. magda.
21
Bespreking groenterassen en zaden door Jos Van Hoecke, 19.30u, ‘t Geestje, Zandloperstraat 81, Mariakerke.
[email protected]. Gent
13.10
Waardplanten voor bijen en insecten 20-22u, De Bijenkorf, Sportstraat 4, Assenede.
[email protected]. Meetjesland
22
16.10
Weg & Wijzer
9de Fruithappening & wandeling door Herman De Waele, 10-18u, Zaal De Spiraal, Zakkaai 29, Geraardsbergen.
[email protected]. Geraardsbergen
16.10
Natuurwandeling BourgoyenOssemeersen 14-16.30u, Bezoekerscentr. De Bourgoyen, Driepikkelstraat 32, Mariakerke. Nt-leden € 3,00. Afspraak om 13.30u kerkplein Eke (carpooling) of om 14u aan het bezoekerscentrum NM De Bourgoyen.
[email protected]. Scheldevallei
16.10
Boswandeling door Emmy Schockaert 14.15-17.15u, Blauw Kasteel, Schaperstraat 2-4, Scheldewindeke. € 2,00.
04.11
10.11 18.11 26.11
via info@veltdamvallei. be. Cursus in 4 lessen. Peggy De Clercq, peggy@ veltdamvallei.be. Damvallei
09.11
Van bloesemhaag tot speelbosje door Dirk Buysse. 11U, Ontmoetingscentrum De Brug, Hertshage 11, Aalst.
17.11
Van Bloesemhaag tot speelbosje door Roger Van Der Maelen. 20-22u, zaal Guldepoort, Imschootplein 1, Machelen-Zulte. € 3,50. mieke.
18.11
Fermentatie van groenten (praktische les met proeverij) door Herman De Waele, 20-23u, Parochiezaal StAldegondis, Grote Weg 235A, Overboelare. lucdetaeye@
18.11
19.11
Champignonwandeling door Willy Termont. 14-16.30u, kerk, Enameplein, Ename.
28.10
Leden € 1,00. Nt-leden: € 3,00. leopoldhellyn@skynet. be. Herzele-Sint Lievens Houtem
Wandeling (6km) aan het Donkmeer 14-17u, Samenkomst aan het infokantoor van de dienst toerisme te Berlare: Donklaan 123 om 13u45. € 5,00. 052 44 47 25 of denisedelandtsheer@ hotmail.com. Zele-Centrum
Oudenaarde & Ronse
Zelf groentezaden winnen door Herman De Waele, 20-23u, St-Antonius-Kring, Provincieweg z/n, Borsbeke.
Bemesting in de groententuin door Yves Hendrickx. 20-23u, Parochiezaal St Aldegondis , Grote Weg 235A, Geraardsbergen.
25.11
Algemene vergadering en biowijndegustatie 19-22.30 Erfgoedhuis, zaal De Ganck, StAntoniusplein 10, OosterzeleMoortsele. Luc Demonie,
[email protected]. Land van Rhode
Week van de smaak. proeven van pastinaak-rodebietensoep, kweepeergelei en -moes. 1418u, CC Tervaert, Kaaiplein 34, Hamme. Walter Meert, walter.
[email protected]. Hamme
Vlaams-Brabant
02.10
Paddestoelenwandeling 1417u, Hallerbos, Parking Hoge Bermweg, Halle. Helene Clement, helene.gillis@ skynet.be. Groot-Halle
06.10
Bijzondere groenten in de Brooddoos door Monique Vierendeel. 19-21u, ‘t Smiske, Gemeenteplein 7, Asse. Bijdrage in de kosten. Reej Masschelein, reemas@ telenet.be. Groot-Asse
06.10 20.10 03.11 17.11
[email protected]. Geraardsbergen
skynet.be. Geraardsbergen
23.10
27.11
Vezels in de voeding door Herman De Waele, 19.3022u, GO Zaal Racing, Markt 20, Gavere. Leden € 1,00. Nt-leden € 3,00. Philippe Lamoral,
[email protected], Scheldevallei
[email protected]. Leieland
21.10
Presentatie ‘Zelf zaden winnen’ & voorstelling zadenactie door Herman De Waele. 19-22u, Ontmoetingscentrum De Brug, Herstshage 11, Aalst. Leden €
Snoeinamiddag door Etienne Raemdonck. 13.30-16.30u, Antoinette en Adelin Verdegem - Bauwens, Kalestraat 41, Evergem. antoinette.
[email protected]. Meetjesland
Cursus vilten 19.30-22.30u, CC De Brouwerij, Stationsstraat 3B, Eke. Leden € 1,00. Nt-
2,00. Nt-leden € 5,00. Hilde De Meyst, hdemeyst@gmail. com. Aalst
Leden € 2,00. Nt-leden € 5,00. Hilde De Meyst, hdemeyst@ gmail.com. Aalst
20.10
27.11
leden € 3,00. Georges De Bruycker, geodebruycker@ scarlet.be. Scheldevallei
[email protected]. Land van Rhode
20.10
Siertuincursus door Evelyne Fiers, Nike Verfaille en Frans De Smedt. 20-22u, raadszaal gemeentehuis Destelbergen, Dendermondsesteenweg, Destelbergen. Inschr. gewenst
08.10
Lessenreeks Ecologisch Koken 19-21.30u, De Vlaspit, Basilieklaan 53, Scherpenheuvel. € 60,00. Inschr. tot 06/09 bij Margot Vanwijngaerden, 013 78 20 22 of margot. vandenwijngaerden@skynet. be. Hageland
Parkanimatie 10-16u, Marie JoséPark, J.Baecklaan, Brussel. Reej Masschelein, reemas@ telenet.be. Groot-Asse
09.10
Fruitfeest 10-17u, Abdij van ‘t Park, Geldenaaksebaan, Heverlee. Leuven
16.10
Bloembollen planten Kweeperen verwerken door Frans De Smedt. 10-12u, Smisstraat 130, Steenhuffel. Leden € 2,00. Nt-leden € 4,00. Frans De Smedt, 052 30 24 12. Neer-Brabant
Weg&Wijzer
20.10
Margot Vanwijngaerden, 013 78 20 22 of margot. vandenwijngaerden@ skynet.be. Hageland
Groenten inzuren door Herman De Waele, 20-22u, GC De Cam, Dorpstraat 67, Gooik. Nt-leden € 3,00. info.groot-gooik@velt. be. Groot-Gooik
22.10
Bezoek Museumtuin Gaasbeek 14-16u, Kasteelstraat 40, Gaasbeek. Leden € 3,00. Ntleden € 5,00. Inschr. voor 17/10 bij Jennifer Nold, jen.
[email protected]. Leuven
23.10
19.11
Ruilbeurs Lang leve de oogst (oogst, zaden en planten) 9-12u, Huize Ernest Claes, Ernest Claesstraat 152, Zichem.
25.10
20.11
€ 2,00. Nt-leden € 4,00.
[email protected]. Dijlevallei
15.11
Kookles vegetarisch broodbeleg door Marc Stroobants 19-23u, Ontmoetingscentrum Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-Lo. Leden € 10,00. Ntleden € 13,00. Inschr. voor 07/11 via marcstroobants@ telenet.be. Leuven
17.11
18.11
Waarom wij ongezond eten zo lekker vinden door Lieven David. 20-22u, Bib, Schoolstraat 23, Zemst. € 2,50. Nt-leden € 3,50. bernadette.
[email protected]. Zennevallei
19.11
Lessenreeks Moestuinen ten huize van Transitie Scherpenheuvel-Zichem door Lieven David. 14-16.30u, De egger, August Nihoulstraat 74, Scherpenheuvel. Leden € 80,00. Nt-leden € 90,00. Inschr. voor 19/10 bij
Algemene vergadering met workshop koken met witloof 19.30-22.30u, Berkenhof, Beekstraat 40, Kortenberg.
Een teeltplan voor de groententuin - Vergeten wintereten door Frans De Smedt, 10-12u, Smisstraat 130, Steenhuffel. Leden € 2,00. Nt-leden: € 4,00. Frans De Smedt, 052 30 24 12. Neer-Brabant
21.11
22.11
02.10
04.10
Basiscursus Moestuin - 2e evaluatie door Jos Truyens. 20-22.30u, CC Leopoldsburg, Kastanjedreef 1, Leopoldsburg. € 2,00. mathieugysen@ hotmail.com. BeringenLeopoldsburg
06.10
Bloemschikken met bloemen uit eigen tuin 20-22u, Bij René Neutelaers, Steenberg 58, SintLambrechts-Herk. Mieke Goris, mieke.veltdiephass@skynet. be. Hasselt
08.10
Algemene ledenvergadering 20-22u, Onder den Toren, Markt 4, Haacht.
Biodiversiteit... wat? door Frans De Smedt. 20-22.30u, Zaal Emmaüs, Kerkstraat 6, Asse. Vrije bijdrage.
Bezoek station van As en paddenstoelwandeling 13.3016.30u, Taverne Station Asch, Stationsstraat 126, As. ludo.
[email protected]. Maasoeter
Ledenvergadering 19-23u, Wijkcentrum Opgrimbie/ Maasmechelen., Hoekstraat, Maasmechelen/Opgrimbie. € 14,00 of € 15,00 p/p. Met kaas en gezonde drank. Jozef Hermans, velt.man@telenet. be. Maasmechelen-Dilsen
Dijlevallei
24.11
Natuurwandeling Hoge Kempen en ledenvergadering 13.50-17u, Stationneke, Lindelaan, Maasmechelen/ Eisden. hendrik.lenaerts@ telenet.be. Siertuingroep Maasmechelen
Kookclub, bio, veggie & seizoensgebonden 19-23u, Zaal Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-Lo. Inschr. bij lies.
[email protected] of 0474 70 69 63. Leuven
Algemene ledenergadering 2022.30u, Joepie, Brouwerijstraat 32, Halle. Helene Clement,
[email protected]. Groot-Halle
01.10
Ledenfeest 19-22u, ecocentrum, Omer Vanaudenhovelaan 48, Diest.
Filip Fleurbaey, ffleurbaey@ skynet.be. Midden-Brabant
[email protected]. Hageland
De honingbij door Jan De Keuster 20-22u, Onder den Toren, Markt 4, Haacht. Leden
Limburg
[email protected]. Hageland
19.11
23
09.10
[email protected]. Groot-Asse
Bezoek Provinciedomein Het Vinne 14-16u, Provinciedomein Het Vinne, Ossenwegstraat, Zoutleeuw. Samenkomst parking om 14u. carine.
[email protected]. SintTruiden
16.10
Compost maken 10-12u, door Marcel Cornelissen, Grotlaan 65, Neeroeteren. ludo.
[email protected] Maasoeter
19.10
Bezoek wereldwinkel 20-22u, Hoeverkerkweg 1, Opglabbeek. richard.meerschaut@telenet. be Opglabbeek-As
24
20.10
Weg & Wijzer
Herfstfeest 18-22u, zaal St Jozef, Sledderlo, Genk. Julien
Nederland
10.10
Meyvisch 089 35 81 40. Genk
23.10
Herfstwandeling 13.30-18u, Sporthal te Molenbeersel, Smeetsstraat , Molenbeersel. Maurice Lambers,
[email protected]. Kinrooi
23.10
Algemene Ledenvergadering 14-17u, Breugelhoeve, Weyerstraat 1, Peer.
Elke 1ste vrijdag van de maand.
Ecologische maaltijd, 19.3021.30 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. € 15,00. Inschr: Ingrid van den Putte, 040 201 24 89, ingridwi@iae. nl. Bergeijk.
Iedere do
Werkzaamheden in de Velttuin, 9-12 u, Natuurtuin ‘tLoo, Terlostraat 4, Bergeijk. Henk van Herk 0497 57 22 62. Bergeijk.
Ivo Vandyck, veltpeer@ belgacom.net. Peer
06.11
Praatzondag (Tuin en Energie) 10-12u, CC. Neeroeteren, Scholtisplein z/n, Neeroeteren.
Ellke wo vm en za nm
ludo.zanders@euphonynet. be. Maasoeter
06.11 16.11
Hondenwandeling 14-17u, René Neutelaers, Steenberg 58, Sint-Lambrechts-Herk. Hasselt Ecobloemschikken 19.3021.30u, Fam. Zanders, Lange Reeschapstraat 6, Neeroeteren.
Elke di ochtend
Bakles 19.30-21.30u, Heempark, Hoogzij 7, Genk. Genk
22.11
Seizoenskookles 20-22u, CC De Bogaard, Capucienessenstraat 8, Sint-Truiden. Leden € 3,00. Nt-leden € 6,00. Inschr. Voor 18/11 via carine.lonneu@ skynet.be. Sint-Truiden
28.11
Tuingespreksavond 20-22u, Sporthal Molenbeersel zaal de Ontmoeing, Smeetstraat 13, Molenbeersel. Maurice Lambers, m.lambers@ skynet.be. Kinrooi
[email protected]. Valkenswaard
01.10 tot 09.10
[email protected]. Leudal
21.10
29.10
Werkochtend I/J/K/L 10-12u, Velttuin Haelen, Roggelseweg 58, Leudal. lei.en.ans.
[email protected]. Leudal
14.11
Tuinervaringen uitwisselen 20-22u, De Roffert, Beerikstraat 11, Buggenum. lei.en.ans.
[email protected]. Leudal
17.11
Week van de smaak 9-17u, Natuurtuin en De Wingerd, Terlostraat 4, Bergeijk.
[email protected]. Bergeijk
08.10 en 12.11
Lezing over voeding door Ellen Retera. 19-22.30u, Torenmolen van Gronsveld, Rijksweg 90, Maastricht. Nt-leden € 3,00. Annelies Wijts-Verbocht, famwijts@ home.nl of 045 524 53 92. Zuid-Limburg
Meewerkochtend kruidentuinen 9-13 u, Velt-tuin, Hopveld 21, Gemert-Bakel. Gemert.
ludo.zanders@euphonynet. be. Maasoeter
22.11
Werken in de Velt-tuin. 12.30-17 u, Bosstraat 25, Valkenswaard. peet.
Workshop koken met seizoengroenten 20-22u, de Roffert, Beerikstraat 11, Buggenum. lei.en.ans.
Streekmarkt 11-18u, Overdekte hal, Zijdebalenstraat 2, Utrecht.
Lezing ‘Bodem en Beestjes’ door Bertie van den Boogaard. 19-21u, De schop op het terein van het Wasven, Celebeslaan 30, Eindhoven. Leden € 2,50. Nt-leden € 5,00. Breng je lidkaart mee. Reserveren bij Wil De Vooght via w.vooght@ chello.nl. Eindhoven
Voor leden hebben we iets leuks klaar liggen. Wil De Vooght,
[email protected]. Nederland
Voedingsactiviteit
Tuinactiviteit
Ecologisch leven/wonen
Kinderen welkom
Toegankelijk voor rolstoelgebruikers
Hier kun je Velt-tuinbordjes en/of boeken ophalen
Bekijk de volledige kalender online De activiteiten zijn gratis, tenzij anders vermeld. Activiteiten waarvoor de inschrijving bij verschijning van Seizoenen is afgelopen, worden doorgaans niet opgenomen. In Seizoenen verschijnt een verkorte weergave van de activiteiten. Een uitgebreide beschrijving en recent toegevoegde activiteiten vind je op → www.velt.be/kalender
Column/Verbeeld
25
Column Dierenvriend Tekst Laurence Machiels Illustratie Leen De Pelseneer
Hoe dom kan een mens zijn? Dat zeg ik niet van een ander, maar wel over mezelf. Want flaters slaan, daar ben ik af en toe wel heel erg goed in. Zoals onlangs, toen ik een luid en opgewekt gekwetter in mijn tuin hoorde. Een nieuwe vogel! Beslist iets zeldzaams! Speciaal in mijn ecotuin geland! Mijn enthousiasme kende geen grenzen. Ik spiedde de honderdjarige notenboom af, maar dat kleine kwetterding liet zich tussen al dat groen niet zien. Trots, zo voelde ik me die dag. Zonder twijfel had ik een bijzonder vogelexemplaar in de tuin, dat mijn groene oase speciaal uitgekozen had om zich te vestigen. Mijn geluk kon niet op. Helaas bleek het van korte duur. ‘s Avonds mocht ik uit, naar de rozentuin van Coloma. Bij een glaasje bubbels keuvelden we wat onder collega’s groenjournalisten, op het gazon, onder de eeuwenoude bomen. Toen plots een bekend gekwetter me in de oren klonk. Wat gek! Precies hetzelfde beestje als in mijn tuin? Het mysterie zou gauw ontrafeld worden. Meer nog, scoren zou ik. Want net zo’n vogel zat vandaag in mijn tuin! Ik voelde al de drang om hier eens flink mee uit te pakken. De oudere collega keek mee omhoog en zuchtte diep. ‘Een schande, hoe die halsbandparkieten zich vermenigvuldigen. Vroeger zaten ze alleen in de stad, nu zie je ze al tot in West-Vlaanderen! Er zouden al meer dan tienduizend van die exoten rondvliegen, stel je voor!’ Ik zweeg wijselijk. Knikte begripvol. En tuurde dan lang naar de tippen van mijn sandaaltjes. Een parkiet. In de maling. Ik werd net niet rood van schaamte. Hoe dom kan een mens zijn… Maar leren zou ik niet. De dag erna begon vol stress. Zoonlief had een muis gered. Van een akelige dood. Op het nippertje gered, uit de klauwen van de kat. Mijn hart smolt. Een allerschattigst muisje was het: klein, donkergrijsbruin, een beetje rond, met lieve zwarte kraaloogjes en een klein snoezig staartje. Het diertje beefde en bibberde van de schrik. Maar het leefde, dankzij mijn zoon. Ik was trots op hem. We staarden boos naar de kat, die er niets van begreep, en besloten om muis een tijdelijk veilig onderkomen te bieden. In de serre, met een schoteltje water erbij. Ik nam een foto en postte op Facebook: muis gered! De dag erna was muis verdwenen. Terug de weidse natuur van mijn tuin in. En toen begon de nachtmerrie: een simpel Facebook-berichtje bij de foto. Wist ik dan niet dat ik de verkeerde muis had gered? Een woelmuis! Toch niet dat vraatzuchtige beest dat zich stilaan door mijn aardperenvoorraad aan het knagen was? De muis die deze winter gestaag mijn rijtje wortels opvrat? Die de preistengels als tussendoortje opsmikkelde (alleen het zachte wit, wel te verstaan) en als een ondergrondse spion gangen door mijn gazon trok? Die in elk boek als sluw, schadelijk en ‘net geen’ plaag bestempeld staat? Een woelmuis, die niet eens een winterslaap houdt, elk jaar hele nesten jongen op de wereld zet en stilaan elke Vlaamse tuin teistert? Belachelijk voelde ik me. En dus zweeg ik maar weer, elke keer dat zoonlief het verhaal deed van de wonderbaarlijke redding van het lieve kleine muisje. Bij familie, vrienden, op school … Maar die foto op Facebook laat ik nog even staan, als kleine waarschuwing. Misschien leer ik het ooit nog weleens?
26
Reportage
‘Japanners zijn taai en solidair’ In gesprek met Lima Tekst Luk Naets & Nadia Tahon foto Lima
De advertentie van Lima in Schrot & Korn trekt onze aandacht: een Japanse vlag en een oproep om Japan te steunen na de recente aardbeving. Lima zelf geeft het goede voorbeeld met 50.000 euro noodhulp. Maar wat zijn de gevolgen voor deze pionier van de macrobiotische voeding?
Een jaar voor haar 55ste verjaardag beleeft Lima misschien wel haar meest turbulente periode door de rampspoed die Japan heeft getroffen. Lima heeft immers een groot aantal Japanse specialiteiten in het gamma. Hoe vangen jullie dat op? Chantal Uyttenhove, verantwoordelijke aankoop: ‘Ik was net een week terug van een bezoek aan Japan toen de ramp gebeurde. Het was dus niet moeilijk om mij voor te stellen welke impact de verstoorde communicatie en het wegvallen van
export voor al die kleine, ambachtelijke producenten zou betekenen. Gelukkig zitten de meesten van hen in het zuidelijke deel van Japan en zijn er weinig persoonlijke slachtoffers te betreuren. Wij hebben dan maar alles in het werk gesteld om die familiale bedrijven te steunen omdat een faillissement voor hen een tweede ramp zou betekenen. Lima heeft zo ook onmiddellijk een fonds in het leven geroepen voor een project in de wederopbouw, bijvoorbeeld een schooltje dat verwoest
was. Maar de Japanners zijn een taai volk dat niet bij de pakken blijft zitten en enorm solidair is. Zo is er een producent van miso (gefermenteerde sojapasta, nvdr.) in Sendai, vlak bij Fukushima, waarvan de fabriek nog intact is, maar die niet kan produceren omwille van het stralingsgevaar en omdat de infrastructuur in de buurt nog niet is opgeruimd of vrij moet blijven voor de hulpdiensten. Op slag kwam er het aanbod van zijn concurrenten om de productie over te nemen tot zijn fabriek weer zou draaien! Voor de zeewieren ligt de situatie wel anders: de tsunami heeft het oogstgebied van de wakamé en de nori verwoest; andere wieren zijn dan weer te sterk radioactief verontreinigd. Als vervanging zullen we tijdelijk een beroep moeten doen op Europese en Chinese leveranciers.’ En of dat niet voldoende is, komt er nog eens de heisa rond de besmette kiemen bovenop. Moeten jullie de kiemzaden nu ook extra controleren? Philip Vanden Abeele, kwaliteitsmanager: ‘Het probleem situeert zich eigenlijk niet bij de zaden. Door de intensieve veeteelt met gebruik van antibiotica en ontsmettingsmiddelen worden er resistente bacteriën gecreëerd zoals deze EHEC. Via mest die in een waterloop terechtkomt kan elders een besmetting gebeuren op het veld, toevallig hier een onverdacht biologisch bedrijf, maar voor hetzelfde geld een gangbare producent. De combinatie van het laten kiemen van die zaden op kamertemperatuur en de vochtige omgeving maakte de besmetting explosief. Bovendien bleek deze bacterievariant dodelijk, met een paniekreactie als gevolg. Onze kiemzaden zijn gecontroleerd vrij van E.Coli. Maar wanneer de overheid zegt dat je beter geen kiemen kweekt thuis of gebruikt, dan laten de gevolgen zich
Reportage
raden: de verkoop van kiemzaden stuikt in elkaar. Ik ben er zeker van dat er zich in de toekomst nog besmettingen zullen voordoen, dat is niet uit te sluiten.’ Gespreide productie Het Lima-gamma is nog steeds gigantisch met ruim 20 productgroepen en 250 producten, van basismuesli tot Japanse pruimen. In kleinere natuurvoedingswinkels merk ik dat men heel eclectisch uit dat assortiment kiest, maar zelfs een Bioplanet heeft niet alles. Is zo’n assortiment wel werkbaar? Of zijn bepaalde producten eerder ontwikkeld voor specifieke landen? Chantal Uyttenhove: ‘Neen, toch niet. In principe zijn alle producten verkrijgbaar over heel Europa, wat op zich al een hele rompslomp met zich meebrengt in verband met de teksten op de verpakkingen. En soms zijn er nog smaakverschillen waar we op in trachten te spelen. We maken trouwens zelf geen producten meer, maar werken nu met onderaannemers in België en andere Europese landen, voornamelijk Duitsland. Daardoor zijn we nu naar dit ecologische kantoorgebouw in Aalter verhuisd en gebeurt enkel de centrale kwaliteitscontrole nog hier. Qua volume van de export (80 procent) zijn grote landen als Duitsland en Frankrijk de koplopers, maar Nederland doet het ook zeer behoorlijk. En in Vlaanderen vind je in de grotere winkels zoals de biosupermarkten zo goed als het volledige assortiment terug.’ Uit het assortiment van de beginperiode mis ik wel de Lima-desembroden… Philip Vanden Abeele: ‘De organisatie van zo’n bakkerij naast de overige activiteiten bleek niet meer doenbaar. Die productie is dan overgenomen door de Nederlandse bakker Van der Westen en het Limagamma is er zelfs uitgebreid tot 8 stuks. De kwaliteit van de grondstoffen en van de desembroden zelf wordt hier nog wel bewaakt. En de desem wordt nog altijd gemaakt volgens ons originele recept van 50 jaar geleden.’ Hoe lokaal zijn jullie grondstoffen? En komen er ingrediënten uit eerlijke handel? Chantal Uyttenhove: ‘Buiten de Japanse producten, komen de meeste ingrediënten uit Europa: rijst uit Italië, haver en spelt uit Duitsland, Franse tarwe… Zelfs 80 procent van de soja is Europees. De fairtradewereld gaat over producten die wij amper gebruiken: exotische vruchten
en noten, of koffie. Enkel de cacao die we verwerken komt uit de eerlijke handel. Maar onze relaties met de producenten zijn uiteraard gebaseerd op langetermijnsamenwerking met vooral coöperaties van boeren en aan hen betalen we uiteraard een faire bioprijs zodat ze zich verder kunnen ontwikkelen en de kwaliteit leveren die wij nodig vinden. Wat niet wegneemt dat we goede contacten hebben met bijvoorbeeld Oxfam en zelfs regelmatig overleg plegen.’ Philip Vanden Abeele: ‘De kwaliteit van de grondstoffen uit de derdewereldlanden is soms een probleem en hangt ook nog samen met de lokale variëteiten. Neem bijvoorbeeld de sesam voor onze tahin (sesampasta). Elk staal dat wordt aangeboden, wordt hier eerst geproefd door een medewerkster van het labo. Zij doet dat al twintig jaar en ze haalt er feilloos de loten uit met een afwijkende smaak.’ Italiaanse macrobiotische traditie en wonderbonen Lima heeft jaren geleden het gamma vleesvervangers van Jonathan overgenomen, maar nu wordt de seitan bijvoorbeeld geproduceerd in Italië. Chantal Uyttenhove: ‘Maar ook in België, hoor, zoals de rest van het gamma verse vegetarische producten: de grills (burgers) en de tartinables (broodbeleg). Die Italiaanse seitan original komt van een heel klassiek macrobiotisch bedrijfje en die heeft nu eenmaal een unieke smaak die de consument erg waardeert.’ Hoe macrobiotisch is Lima nog? Op jullie website publiceren jullie vrij algemene voedingsrichtlijnen zoals het eten van volkoren producten, minder verzadigde vetten gebruiken en vegetarischer leven. Chantal Uyttenhove: ‘Macrobiotiek blijft wel de basis voor Lima en we steunen nog elk jaar de macrobiotische zomerkampen van het Oost-West Centrum, maar de communicatie naar buiten is wel algemener, moderner en eigentijds. Intern komen we regelmatig met een kleine groep bijeen om de mogelijke invoering van nieuwe producten te bespreken. Zo stelden we ons onlangs de vraag of we bepaalde producten niet met honing zouden kunnen zoeten. Na een hele discussie bleven we toch vinden dat bijen het al moeilijk genoeg hebben om te overleven en dat we hun vlijtig verzamelde wintervoorraad niet zomaar konden afnemen. Conclusie:
27
als niet iedereen van de groep achter een idee kan staan beginnen we er niet aan.’ De nieuwe wonderboon in het assortiment is sinds kort de edamame. Ik had er voordien nog niet van gehoord en – eerlijk gezegd- vind ik de smaak ervan wat tegenvallen (opmerking van Luk Naets, nvdr.). Philip Vanden Abeele: ‘Edamame is een eiwitrijke delicatesse uit het Verre Oosten die we toevallig herontdekt hebben, een beetje zoals met de kamut (een oude en waardevolle Egyptische tarwevariëteit, nvdr.) is gebeurd een tiental jaar geleden. En ja, you love it or you don’t, de smaak spreekt je aan of niet. Maar de edamameboontjes zijn toch populair bij onze klanten, merken we.’ American dreamteam Sinds 2002 maakt Lima deel uit – samen met een dertigtal andere bekende merken zoals dat van de vegetarische producten van Linda McCarthy – van de Amerikaanse Hain Celestial groep. Nature & Progrès zag die evolutie toen niet zitten: te veel gericht op de dividenden van Amerikaanse aandeelhouders, vooral aandacht voor gezondheid en minder oog voor de ontwikkeling van de biosector in Europa. Wat is de balans na bijna 10 jaar? Chantal Uyttenhove: ‘Die samensmelting is vooral belangrijk geweest opdat de deelnemende merken elkaar zouden gaan versterken. En die evolutie stopt niet: onlangs is ook Danival, het vroegere Lima France, toegetreden. Voor een deel kan ik sommige commentaren wel plaatsen: er is even verwarring geweest tussen onze Hain en de Heinz van de ketchup! Hoe dan ook: Hain Celestial bezit in de VS ook grote biologische bedrijven, maar je kunt het hele pakket van de groep het best omschrijven als een afspiegeling van het aanbod in een modale natuurvoedingswinkel: een deel gezondheidsproducten en heel veel bio, en dat aanbod evolueert mee met de eisen en verwachtingen van de consument die meer en meer bewust kiest voor bio en eco. Of wij daardoor ook meer gaan exporteren naar de VS? Nu de wetgeving voor de biologische landbouw van Europa en de VS elkaar gaan overlappen zal dat voor een deel van het assortiment lukken, omdat dan extra controlekosten wegvallen, maar voor het overgrote deel zal het elk continent voor zich zijn. Concurrerende merken zijn er aan beide zijden van de oceaan al genoeg.’
28
Reportage
Smakelijk eten Walther Grotenhuis over zijn film Tekst Dorien Pelckmans Foto Ishikawa Ken
Een film over het verhaal dat schuilgaat achter ons voedsel: nieuw is dat gegeven niet meer. Our Daily Bread overdonderde al met de harde realiteit van de industriële voedselproductie. En in We Feed The World wordt een antwoord gezocht op de vraag hoe het komt dat er elke dag voldoende voedsel wordt geproduceerd voor 12 miljard mensen, maar dat er toch 100.000 mensen per dag van honger omkomen. Na deze buitenlandse film, is er nu Smakelijk Eten: een Nederlands-Belgische productie, met een verrassende invalshoek. De film in een notendop Boontjes, scampi en een stukje vlees. Het lijken op zich eenvoudige ingrediënten voor het avondeten. Toch is niets minder waar. In Smakelijk Eten reist Walther Grotenhuis de ingrediënten achterna. Hij gaat op zoek naar hun oorsprong en doet daarbij enkele verrassende ontdekkingen.
we te horen dat de lokale vissers het visbestand fel achteruit hebben zien gaan sinds de komst van de kwekerij. Mangrovebossen zijn dan ook de kraamkamers van heel wat vissoorten. De vissen die er nog zijn, sterven vaak door de vele chemicaliën die afkomstig zijn uit de kweekbassins.
De boontjes leiden naar een bedrijf in Kenia. Honderden vrouwen werken op de plantage voor de oogst en de verwerking van boontjes, groenten die voor meer dan 70 procent uit water bestaan. Wat doen die boontjes in Kenia, een land dat bekend staat om zijn droogte? Voor de productie van boontjes, voornamelijk bedoeld voor de export, is er zeer veel water nodig. Water dat voor de lokale, vaak nomadische bevolking, levensnoodzakelijk is…
Een droom voor de ene is een nachtmerrie voor de ander. Dat zien we bijvoorbeeld in Brazilië waar we kennismaken met een producent van soja. Het familiebedrijf strekt zich uit over 1400 hectaren grond, voormalig regenwoud. De eigenaar is trots op zijn bedrijf en verklapt hoe hij het ‘groot’ heeft gemaakt: ’s nachts brandt hij hele stukken regenwoud af. Hierbij schrikt hij er niet voor terug om meer af te branden dan wat wettelijk mag. Dit regenwoud is de thuishaven van een indianenstam. De vernietiging van het woud bedreigt hun thuis en veroorzaakt een verdroging van het klimaat.
Van Kenia maken we een sprong naar de Filippijnen om op een grote garnalenkwekerij te belanden. Waar ooit een groot mangrovewoud was, liggen nu bassins boordevol scampi. Van op een dakterras licht de eigenaar toe dat het water in de bassins zuiverder is dan het water in de zee. Enkele kilometers verderop krijgen
Waar en wanneer de film in de zalen komt, wordt bekendgemaakt op → www.smakelijketendefilm.com
Rechts: regisseur Walther Grotenhuis. Interview met regisseur Walther Grotenhuis Waarom heb je ervoor gekozen om een film te maken over voeding? Walther Grotenhuis: ‘De afgelopen jaren heb ik het aanbod van groenten en fruit in mijn lokale supermarkt enorm zien veranderen. Het aandeel exotische groenten en fruit werd altijd maar groter en de meeste groenten en vruchten kun je nu het hele jaar door verkrijgen. Daarnaast merkte ik op dat 1 kg varkensvlees slechts € 4,00 kost, terwijl men voor 1 kg rucola € 14,00 vraagt. Ik dacht: daar is iets mis en ik besloot om op onderzoek te gaan. Smakelijk Eten is het resultaat van mijn zoektocht.’ Je ging de boontjes, scampi en soja achterna. Waarom koos je voor deze drie producten? Walther Grotenhuis: ‘De boontjes die we hier in de winter eten, zorgen voor grote problemen met de waterbevoorrading in Kenia, een van de landen die vaak getroffen worden door droogte en honger. De scampikweek vormt een regelrechte aanval op onze tropische zeeën. En de sojateelt is zo omvattend. De impact die het
Reportage
nalaat op ons oerbos kun je gewoon niet links laten liggen. Eigenlijk tonen al deze producten dat we vandaag in een global village wonen. We kunnen alles eten wanneer en waar we maar willen. Ons doen en laten wordt niet meer begrensd door tijd en ruimte. Daarom had ik net zo goed de herkomst van een computer, een barbiepop of een hippe jeans kunnen volgen. De grote verhaallijnen zouden dezelfde zijn.’ Welk aspect van de film zal jou het meest bijblijven? Walther Grotenhuis: ‘De hele episode in Kenia blijft voor mij hallucinant. Het schaarse water in een land dat kreunt onder de droogte wordt gebruikt om producten te maken voor inwoners van landen waar geen waterschaarste heerst. Eigenlijk wordt er dus gewoon water geëxporteerd. En dat gebeurt niet alleen met de teelt van boontjes, maar ook met de bloemenkweek. Deze exportteelten vormen voor veel Kenianen een bron van inkomsten. Dat geldt echt niet voor de nomaden. Zij zijn het grootste slachtoffer van het watertekort, en krijgen hiervoor geen compensatie. Jaar na jaar herhaalt het probleem zich. Op dit moment is 30 procent van de Keniaanse bevolking acuut ondervoed. Als je dan weet dat de telers zich bewust zijn van de gevolgen én de kennis hebben over mogelijke oplossingen, dan steekt dat.’
het aanbod in de supermarkt veranderde, werd ik wakker geschud. Ik wou zien welke invloed de productie van onze voeding heeft op de natuur, maar ik wou ook zien wie ons voedsel heeft gemaakt. En dus ben ik in de film op zoek gegaan naar de producenten én de omstanders. Nu vervloek ik mezelf af en toe; met een gerust geweten eten kopen lukt me niet meer. Sommige producten koop ik niet meer, bij andere producten let ik goed op het land van herkomst. Ik probeer ook twee keer per week vegetarisch te eten.’ Wat wil je precies bereiken met de film? Walther Grotenhuis: ‘Hierover maakt ik mezelf geen illusies. Deze film zal de wereld niet redden. Ik zie hem als een stem in een koor van stemmen. Met deze stem hoop ik mensen er toe aan te zetten om af en toe na te denken bij wat ze kopen en eten. Door als consument bewuste keuzes te maken, dwing je de supermarkten om te volgen. Waar ik niet geloof in een spontane verandering van de maatschappij, geloof ik wel in de kracht die we als consument hebben. Hoewel dit me een dubbel gevoel geeft. Tot voor kort associeerde ik eten met gezellig samenzijn. Nu wordt ik als consument gedwongen om constant politieke afwegingen te maken, terwijl de politiek over de mogelijkheden beschikt
De affiche van de film. om de invoer van sommige producten aan banden te leggen. Zo zijn de invoerrechten op soja nihil, wat maakt dat we onze varkens spotgoedkoop kunnen voederen. Voor de schade die er in Brazilië wordt aangericht moeten we niets betalen.’ Afdelingen die de film willen programmeren kunnen hiervoor terecht bij DorienPelckmans:
[email protected] of 03 287 80 92.
Hebben jullie veel moeilijkheden gekend bij het maken van de opnames? Ik kan me voorstellen dat weinig bedrijven erom staan te springen om hun werking kenbaar te maken aan het grote publiek. Walther Grotenhuis: ‘Dat klopt. We stonden op vier dagen voor het vertrek naar een bedrijf in de Filippijnen toen er een ziekte onder de garnalen uitbrak. Alle garnalen waren dood en de filmploeg was niet meer welkom op het bedrijf. Het vertrek kon moeilijk worden uitgesteld en dus zijn we in draf op zoek moeten gaan naar een andere scampikwekerij die bereid was om een filmploeg te woord te staan.’ Was je voor de film met voeding bezig? Walther Grotenhuis: ‘Nee, eigenlijk niet. Ik lette er wel op dat ik gezond at, maar over de herkomst van mijn producten dacht ik niet echt na. Toen ik begon te merken dat
29
Keniaanse vrouwen op een boontjesplantage.
30
Lezers reageren/Uitgesproken
Biozaden en biobrood Velt-lesgever Voeding Wivine Heynderick kreeg tijdens een Velt-vorming ‘Biobabbel’ de volgende vragen uit het publiek: Wat resteert er nog in een volgroeide plant aan stoffen waarmee niet-biozaad werd behandeld? Is er een wezenlijk verschil tussen biobrood gekocht in een gewone supermarkt en biobrood van de bekende biobakkers in ons land? Omdat we denken dat wel meer mensen benieuwd zijn naar de antwoorden op deze vragen publiceren we ze graag in Seizoenen. Antwoord van Geert Gommers, stafmedewerker voeding en landbouw Niet-biozaad wordt in grote lijnen op twee manieren behandeld: ofwel wordt het omhuld met pesticiden (insecticiden tegen vraat door insecten na het planten in de grond, fungiciden tegen schimmels die het zaad aantasten tijdens de bewaring na het oogsten), ofwel krijgt het een warmtebehandeling om bacteriën en schimmels te doden, om zo een voldoende lange bewaring te verkrijgen. Bij de behandelingsmethode met pesticiden kunnen er residu’s in of op de plant aanwezig zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het gebruik van neonicotinoïden (o.a. met de actieve stof imidacloprid) rond maïszaad, die tijdens de groei van de plant effectief in de plant aanwezig zijn. De gehaltes die gevonden werden in de volgroeide plant liggen wel onder de gangbaar maximaal toelaatbare hoeveelheid, maar deze werkwijze draagt bij tot het overal verspreiden van lage dosissen pesticiden, waarbij er nog maar weinig tot geen onderzoek is verricht naar de gevolgen daarvan. Voor wat de vraag over het biobrood betreft: in principe hoeft er geen verschil te zijn tussen biobrood gekocht in een gewone supermarkt en biobrood van biobakkers. In de praktijk is dat verschil
er wel, afhankelijk van het type graan, van de bereiding van de bloem en van het toegepaste bakproces. De biobroden van Delhaize bijvoorbeeld worden ter plaatse in ovens in de Delhaize-vestiging afgebakken, vertrekkende van een diepgevroren biodeeg. Zo’n procedé zal een eerder lokaal werkende biobakker niet toepassen. Deze verschillen zullen zeker gevolgen hebben voor de smaak en de appreciatie, maar beide zijn evenveel bio volgens de wetgeving. Zonnedroger Beste redactie, Even een reactie i.v.m. de droogkast van De Twaalf Ambachten in het meinummer van Seizoenen. Als lid van Velt lees ik altijd met veel belangstelling het tijdschrift. Omdat ik daar een tekening tegenkwam die ik zelf heb gemaakt (ik maak vrijwel alle tekeningen en illustraties voor De Twaalf Ambachten) heb ik natuurlijk nog eens extra gekeken. Daarbij bleek dat de beschrijving van de droogkast niet overeenstemt met de afgebeelde droogkast. Dat is namelijk het model voor gebruik in landen rond de evenaar. Op de website van De Twaalf Ambachten (en hieronder, nvdr.) staat nog een droogkast en daarbij past de beschrijving, zoals die in Seizoenen staat. met vriendelijke groet, Wim van Overbeeke
→ www.ontwerpburowvo.nl
‘Onderzoek van de Europese Commissie heeft uitgewezen dat Europa tegen 2020 zijn uitstoot kan terugdringen met dertig procent in plaats van twintig procent. Europa heeft de technologie, het is een gelegenheid voor jobcreatie, een kans voor nieuwe industrieën, voor diversificatie van de economie, en dat alles zonder op andere vlakken nadelen te ondervinden. De stap naar die dertig procent níét zetten, is weerbarstigheid.’ Achim Steiner, directeur van het VN-Milieuprogramma (UNEP).
In: MO*, juli 2011.
Nitraten In Seizoenen nr. 4 komen de nitraten ter sprake en meer bepaald de positieve effecten ervan. Verder onderzoek is nog nodig besluiten jullie. Intussen zit ik al met de vraag: zou in bevestigend geval de norm voor drinkwater (50 mg/l) dan overbodig worden? Vriendelijke groeten André Somers
Antwoord van Geert Gommers, stafmedewerker voeding en landbouw Beste André, Dat is mogelijk, maar zoals in Seizoenen duidelijk gesteld, moet verder onderzoek deze resultaten nog bevestigen. En dat vraagt epidemiologische studies die – in de praktijk – meerdere jaren in beslag nemen. Op korte termijn zie ik de norm van 50 mg/l dus niet veranderen. Beste groeten, Geert Gommers
Verstoten kip We hebben sinds het weekend een oudere kip geadopteerd en nu wordt die verstoten en gepikt door de andere kippen in de ren. Ze verschuilt zich bijna de hele dag in haar hok. Kunnen we daar iets aan doen? Els Parton, Leuven
Antwoord van Frans Smets, Velt-lesgever kippen Als je één kip bij een bestaande groep zet, krijg je soms problemen. Er heerst een pikorde in een groep kippen, die dan wordt verstoord. Ze moet zich herstellen en dat duurt een tijdje. Ik zou het niet aanraden om één kip bij een aantal andere kippen te plaatsen. Hoe kun je dat oplossen? Neem de gevestigde kippen enkele dagen weg zodat de nieuwe kippen kunnen wennen aan de nieuwe omgeving en plaats de andere kippen er dan weer
‘Algemeen situeert het beleid rond duurzaamheid zich eerder in de productie en de logistiek dan op het niveau van de verpakking. Bovendien verwacht de consument dit niet van de verpakking. Alpro is partner van WWF en bespaart op wegvervoer uit milieuoverwegingen. Zij kiezen bewust voor meer zeevervoer. Dat heeft meer impact dan de verpakking.’ Catherine Faucheux, directeur van Mona Lisa, een bedrijf dat zich toelegt op packaging design.
In: StoreCheck Magazine, juli-augustus 2011.
Lezers reageren/Uitgesproken
bij. Nog beter is om het hok en/of de ren in twee stukken te verdelen zodat de dieren elkaar kunnen zien en aan elkaar kunnen wennen. Neem de scheiding na enkele dagen weg. Daarna kan de pikorde zich herstellen. Naschrift van Els Parton Het gaat ondertussen al wat beter met de kip. Ze heeft geleerd zich niet te veel in de buurt van de andere kippen te vertonen. Misschien dat ik een extra afspanning maak voor haar, dan kan ze haar oude dag toch nog in rust doorbrengen. De raad van Frans Smets was heel nuttig. Ik vond er echt niets over terug op internet. Maar misschien stond het wel in het Velt-boek over kippen? Ik zou dat dringend eens moeten aanschaffen. Help… witte luisjes Ik merk zonet dat er op mijn klimroos witte luisjes zitten op de bloemknoppen die nog niet open zijn. Wat kan ik hiertegen doen? Groetjes, Marc Lambrechts
Antwoord van Maite Grugeon, medewerker siertuin Beste Marc, De ideale standplaats van rozen, is een zonnige, warme plek en een vruchtbare grond. Een goede luchtcirculatie is gunstig voor het snel opdrogen van de bladeren, zodat schimmels minder kans krijgen om toe te slaan. De grond mag niet te droog zijn, maar ook niet te nat; een goed doorlatende bodem dus. Een goede standplaats is de beste preventie tegen allerlei plagen en ziekten. Rozen worden het meest geplaagd door luizen, vooral bij plotse warmte in het voorjaar. Besproei de rozen met een stevige waterstraal en probeer van onderuit
te richten. Let wel op dat je de bloemknoppen niet beschadigt. Je kunt ook een oplossing van zachte zeep gebruiken, maar daarmee dood je ook andere insecten, zoals bijen en lieveheersbeestjes (een van de natuurlijke vijanden van luizen). Trek zo veel mogelijk nuttige insecten aan, voorzie zo veel mogelijk andere bloeiende planten voor de nectar en zorg er ook voor dat er schuil- en nestgelegenheid is voor nuttige insecten, en voor vogels. Met vriendelijke groeten, Maite Grugeon
Mulchen Columniste Laurence Machiels schrijft in het julinummer van Seizoenen: ‘Ik probeerde nog een laagje grasmaaisel tussen de planten, maar het kalf was al verdronken. Mulchen op droge grond is belachelijk dom.’ Deze uitspraak lijkt me te veralgemenend. Bovendien is mulchen op een droge grond wel nuttig. Het houdt vocht in de bodem. In de Ecodemotuin in Mol staat ui tussen een laag hooi en ernaast staat ui zonder mulchlaag; de eerste staat opmerkelijk beter dan de tweede. Met vriendelijke groet,
Antwoord van Nadia Tahon, stafmedewerker voeding Dag Claudia, Ik vermoed dat je het hebt over de ‘derde sapstroom’ die vorig jaar is ontdekt bij de komkommerfamilie. De eiwitten zijn nog niet bekend; daarom denk ik niet dat er al een naam voor is. De heilzame werking van komkommers richt zich vooral op de huid: mild antiseptisch en verkoelend. Ze zouden ook vochtafdrijvend zijn, maar voor meer informatie over de weldaden van de komkommer richt je je het best tot een herborist. Spelen met Pim Jannie Bos uit Rotterdam heeft in een wijktuin samen met een 15-tal kinderen een project met groentetuintjes. Het leek haar leuk en leerzaam om met hen ook af en toe Pim Pompoens kwartetspel te spelen. Bedankt, Jannie!
War Smeyers
Plakkerig stofje op groenten In jullie kennis over voeding zit misschien een antwoord op mijn vraag. Ik zoek de naam van het plakkerige stofje dat komkommer, pompoen en courgette krijgen, nadat je die hebt gesneden. Er ontstaan waterdruppeltjes op en die hebben een belangrijke functie voor ons lichaam, iets met bindweefsel dacht ik. Ik heb er ooit ergens iets over gelezen, maar kan het niet meer vinden. Hartelijke Smultuingroeten, Claudia Reina
‘Als we ervoor zorgen dat er geen kool verbrand en geen CO2 uitgestoten wordt telkens je een stekker in het stopcontact steekt, dan zijn we al een flink eind op weg. Als verbruiker zou je het verschil nooit merken. Amerikanen zijn emotioneel gehecht aan hun auto, maar niemand is emotioneel gehecht aan een steenkoolcentrale.’
Klimaatwetenschapper David Archer van de Universiteit van Chicago.
In: MO*, juli 2011.
31
Zend je lezersbrieven naar
[email protected] of per post t.a.v. de redactie.
‘Alle steden die we bouwen zijn kansen. (...) We hebben de neiging om te denken over energiegebruik als iets wat met gedrag te maken heeft, maar enorme hoeveelheden [van ons energiegebruik] zijn vastgelegd door de aard van de gemeenschappen waarin we leven.’
Alex Steffen, medestichter van het online magazine Worldchanging. com en auteur van Carbon Zero pleit voor steden met een hoge densiteit
Op: TEDGlobal 2011 - www.ted.com/talks/alex_steffen.html
32
Uitgelicht
De geplunderde planeet Het verzoenen van welvaart en natuur
Paul Collier ISBN 9789049102357 Uitgeverij Spectrum, 2010. 256 p., € 20,00
Paul Collier is hoogleraar economie en directeur van het centrum voor de studie van Afrikaanse economieën aan de universiteit van Oxford. Hij was directeur ontwikkelingsonderzoek van de Wereldbank en topadviseur over Afrika onder Tony Blair. Collier is het meest bekend van zijn boek The Bottom Billion (2007) over de 1 miljard armste mensen van de wereld. In The Plundered Planet, vertaald als De geplunderde planeet gaat hij op zoek naar antwoorden op de vraag of het mogelijk is om welvaart voor iedereen te combineren met een duurzame omgang met de aarde. Zelf weidde Paul Collier het grootste stuk van zijn leven aan het armoedevraagstuk – daar ligt ook duidelijk zijn passie – en zag hij naar eigen zeggen pas laat het belang van de natuur in. De geplunderde planeet reflecteert daardoor zijn eigen worsteling om het streven naar wereldwijde welvaart te verzoenen met een ethische omgang met de natuur. De redenering van het boek is dat milieubeschermers en economen elkaar nodig hebben, ook intellectueel. Milieubeschermers leveren volgens Paul Collier aan economen het fundamentele inzicht dat onze rechten ten opzichte van de natuur niet hetzelfde zijn als onze rechten ten opzichte van de mensenwereld. ‘De natuur is bijzonder.’ Economen hebben dan weer gelijk om de natuur als een hulpbron te beschouwen en de mens als beheerder van de waarde van natuurlijke hulpbronnen. Collier stelt een bondgenootschap voor waarbij ‘romantici’ en ‘struisvogels’ (of plunderaars) de gemeenschappelijke vijand vormen. De struisvogels zullen de
natuur plunderen, de romantici het potentieel van de natuur onaangetast laten waardoor de reddingsboei voor de miljard achterblijvers niet wordt uitgeworpen. Zowel de romanticus als de plunderaar worden door Collier hard bevochten. Hij schreef De geplunderde planeet naar eigen zeggen voor mensen die geen heilige afkeer van moderniteit hebben en erkennen dat een veronachtzaming van de natuur gelijkstaat aan het negeren van gevaar. Voor wat de opwarming van de aarde betreft wil Paul Collier duidelijk af van een christelijk geïnspireerd complex van schuld en boete. Zonde en schuld zijn overbodige bagage die de zoektocht naar echte oplossingen alleen maar bemoeilijken (en andere agenda’s dienen). Om dit te bewijzen, voert Collier enkele overtuigende gedachte-experimenten aan. Vanuit een verlicht eigenbelang (en dus niet vanuit schuldgevoel) moet het Westen arme landen compenseren voor wat komt en bereid zijn de kosten te dragen van de beperking van hun eigen emissies. Het punt is dat de hele wereld zich efficiënt en aan een zo laag mogelijke prijs moet aanpassen aan een toekomst met veel minder CO2-uitstoot. Andere thema’s die Paul Collier helder uiteenzet zijn onze relatie met toekomstige generaties en diverse economische thema’s. Zo legt hij verstaanbaar uit wat de verschillende manieren zijn waarop je kunt kijken naar eigendomsrecht en hoe voedsel- en grondstoffenprijzen tot stand komen en evolueren. Hij gaat uitgebreid in op corruptie (hoe het ontstaat, waarom het zo hardnekkig is en wat de remedies ertegen zijn). Collier breekt ook enkele heilige huisjes af. Zo pleit hij voor drie concrete maatregelen die ervoor moeten zorgen dat voedsel betaalbaar blijft: de intrekking van Amerikaanse subsidies op ethanol (biobrandstof), de opheffing van het Europese verbod op genetisch gemanipuleerde gewassen en een uitbreiding van de commerciële en wetenschappelijke landbouw. ‘De commerciële landbouw is misschien hopeloos onromantisch, maar als hij een van de wegen is die naar volle magen leidt, moet die benut worden’, mijmert Collier aan het einde van het hoofdstuk over voedsel. In het hoofdstuk over het herstel van de natuur gaat hij hierop verder: ‘In de rijke landen heeft het geflirt met de bedrieglijke idylles van de natuur de wereldvoedselvoorziening verminderd,
en de eerste slachtoffers zijn de armen in de steden van de landen van het miljard achterblijvers. Macht zonder verantwoordelijkheid is het privilege van de romanticus geworden.’ Paul Collier gelooft dat de macht van de burgers heel wat beloften inhoudt en hecht daarom veel belang aan op informatie gefundeerde opinies. ‘Als mensen erkennen dat zij een collectieve verantwoordelijkheid hebben voor een goed beheer van de natuur, zullen de regeringen daarin moeten voorzien.’ Koop je dit boek via www.kudzu.be, dan krijg je met de promocode ‘VELT’ t.e.m. 31 oktober 2011 10 procent korting. Je kunt dan ook Velt steunen door 1 procent van Kudzu’s winst aan Velt te schenken. Bart Coenen
Jamie Magazine
2-maandelijks, 132 p. Veen Magazines € 5,95
Sinds Goedele met haar eigen tijdschrift op de Vlaamse tijdschriftenmarkt verscheen, brengen verschillende andere bv’s ook een tijdschrift uit met hun naam erop. In het buitenland bestond het fenomeen natuurlijk al langer. En nu kreeg ik opeens een Jamie voor mijn neus, het tijdschrift van Jamie Oliver dat nu ook in het Nederlands verkrijgbaar is. Dit tijdschrift oogt alvast anders dan de doorsnee bvtijdschriften. Op de eigenlijke cover prijkt bijvoorbeeld geen grote foto van Jamie zelf maar wel een reeks aantrekkelijke koppen zoals ‘103 hete zomergerechten’, ‘De beste bbq ooit’ en ‘Tropische desserts’… met daarnaast een foto van, tja, een homp vlees. In het algemeen heeft het tijdschrift een frisse uitstraling, met veel foto’s – niet in de eerste plaats van Jamie himself, maar wel van heerlijke ingrediënten en afgewerkte borden. Het tijdschrift heeft heel wat te bieden. Zo
Uitgelicht
lees ik een reisverslag van Jamies verblijf in Miami – aangevuld met interessante restaurantadresjes – en LA, waar hij verrassende ingrediënten ontdekte. In deze editie bespeur ik ook een volledig artikel over zelf groenten kweken en moestuinieren. Er volgt een artikel over de verjaardag van zijn drie dochters en de bijbehorende taarten en gebakjes. Altijd terugkerende rubrieken zijn ‘gewas van de maand’, ‘aan de slag’, ‘op voorraad’, ‘favoriet’ en ‘stap voor stap’. In die eerste rubriek wordt een bepaalde groente uitgelicht, venkel in dit geval. Je leest wanneer je hem kunt planten en oogsten en welke smaak hij heeft. ‘Op voorraad’ neemt in deze editie room onder de loep: van clotted cream over mascarpone tot room uit een spuitbus: alle soorten worden kort toegelicht. En ik die dacht dat slagroom en crème fraîche hetzelfde waren… Als ‘favoriet’ krijgen we deze maand een kersenclafoutis voorgeschoteld en in ‘stap voor stap’ leren we zelf ricotta maken. De laatste pagina’s vormen (zeer beperkte) weekmenu’s, acht in totaal, om voort te kunnen tot de nieuwe Jamie in de winkelrekken ligt. Tussen al de rubrieken en reisverhalen door staan er uiteraard enorm veel gevarieerde recepten: zowel vlees- als visrecepten, en ook voldoende vegetarische gerechten. Er is veel afwisseling in voor-, hoofd-, en nagerechten. Ik vind het een fijn en leerrijk tijdschrift, en besluit om me te aboneren. Bij mijn abonnement krijg ik ook meteen een kookboek van Jamie cadeau. De Nederlandse Jamie is niet louter een vertaling van de Engelse versie; een Nederlandse redactie stelt het tijdschrift samen. Katleen Verhaert
dag salades eten dan? Nee hoor, raw food is veel meer dan dat… In o.a. Engeland en de Verenigde Staten vind je raw foodrestaurants op topniveau. Door groenten en andere ingrediënten te marineren, schaven, dehydrateren, pureren etc. toveren doorwinterde raw food-koks ware kunstwerkjes op je bord die vaak overheerlijk smaken. In Antwerpen opende enkele maanden geleden een bescheiden raw food-eethuisje met de naam ‘Danku’ de deuren. Alles wat hier wordt geserveerd, is rauw en plantaardig: van de salades, de sappen en de shakes, over de pasta en de pizza tot de desserts. De pasta bestaat bijv. uit flinterdunne slierten courgette met een smakelijke saus van tomaat en olijf, en de pizza heeft een bodem van gekiemde spelt en wordt gegarneerd met notenkaas. Al de gerechten worden kraakvers bereid en ze smaken zo gezond dat je er onmiddellijk een boost van krijgt. De menukaart van Danku is wat minder ingenieus en uitgebreid dan die van andere (buitenlandse) raw food-restaurants, maar op dit adres eet je hoe dan ook anders dan in een doorsnee broodjeszaak. Voor wie rustig en gezond wil genieten is dit een aanwinst. Reine De Pelseneer
Velt-leden krijgen 5 procent korting op de workshops van restaurant Danku op vertoon van hun lidkaart. Sessies vinden plaats van 10-15 u en omvatten een beetje uitleg, een paar demonstraties en veel proeven. € 60,00/sessie. Data: 09/10 smeerbaar en meer; 13/11 rauw in de kou; 11/12 feestelijk diner; 15/01 after the party Inschrijven:
[email protected] → www.etenvolleven.be
Restaurant Danku Minderbroedersrui 52, 2000 Antwerpen 03 233 34 64
[email protected] Openingsuren Ma-do: 8-18 u Vrij: 8-15 u Za: 9-15 u
Meer en meer mensen tonen belangstelling voor raw food, een – doorgaans 100 procent plantaardige – voedingswijze waarbij tijdens de bereiding geen enkel ingrediënt boven 45° Celsius wordt verhit. Op die manier zou je een maximum aan voedingsstoffen binnen krijgen. Een hele
Excellence in Ecology The Challenges of Biodiversity Science
Michel Loreau
International Ecology Institute, 2010. ISSN 0932-2205, 120 p., € 29,00
33
De boekenreeks Excellence in Ecology werd opgericht door Otto Kinne, een Duits marien bioloog. Het wordt uitgegeven door het International Ecology Institute. De reeks bevat boeken geschreven door bekende ecologen op het gebied van zee-, land- of zoetwaterecologie. Ze richten zich tot academici en geïnteresseerde leken, maar ook tot bestuurders en politici die zich beroepshalve bezighouden met ecologiegerelateerde besluitvorming. Michel Loreau, professor ecologie in Montréal, werd voor dit 17de boek uit de reeks gekozen omwille van zijn belangrijke bijdragen aan de huidige ecologische kennis. Loreau ontwikkelde modellen en inzichten die in belangrijke mate bijdroegen aan de integratie van verschillende takken van de ecologie. Zijn studies over de effecten van klimaatverandering op het ecosysteem zijn bekend. Loreau hecht groot belang aan het vulgariseren van wetenschappelijk onderzoek voor het brede publiek. Hij schreef The Challenges of Biodiversity Science dan ook met die bedoeling. Het werd een boeiend boek, hoewel je die toegankelijkheid voor het brede publiek met een korreltje zout mag nemen. Centraal staan maatregelen om de achteruitgang in biodiversiteit te stoppen of op zijn minst te verminderen. Deze maatregelen zijn multidisciplinair; de beleidsbeslissingen omvatten economie, management en politiek en zijn gebaseerd op kennis van natuurwetenschappen. Maar bieden de natuurwetenschappen voldoende kennis? Het verlies en de conservatie van biodiversiteit zijn het resultaat van maatschappelijke keuzes, bewust of onbewust, stelt Loreau en hij wijst op een zekere spanning tussen onderzoek en beleid. Het beleid verwacht van de wetenschap een eenduidig antwoord, maar wetenschap is een continu proces van ontdekken, herontdekken en bijsturen. De wetenschap verwacht op haar beurt dat het beleid ageert conform de feiten en conclusies, maar beleid is een complex proces dat verschillende, conflicterende noden in overweging moet nemen. Meerdere eeuwen studie levert ons kennis over 10 procent van de soorten. Dit moet sneller, vindt Loreau ten slotte. Hij houdt dan ook een sterk pleidooi voor een gecoördineerd internationaal onderzoek over biodiversiteit dat de afmetingen heeft van een ruimteprogramma. Greet Tijskens en Bart Coenen
34
Zoekertjes
Te koop
Inmaakpotten van 1 l en 1,5 l. € 0,50/st. Ketel gratis. 03 777 84 35. Sint-Niklaas. Bellen na 17 u. Te koop
Het boek ‘Koken en bakken met stevia’ (nieuw). € 20,00 + gratis verzending. Zoetpoeder stevia, gebruikt in het boek: € 6,50 per pot. Voor de de verzending komt er € 5,70 bij. Ik heb 3 potten beschikbaar. Ze zijn ook af te halen in regio Dendermonde. Aanschaf van het totale pakket (boek + 3 potten): € 40,00.
[email protected] of 052 21 80 50. Te koop
Gezonde rode en groene beuken, € 25,00/stuk. Prachtige buxussen van 25 jaar oud; frambozen- en Japanse wijnbesplanten € 0,5/stuk; aardbeiplanten; fruit van het seizoen. Oud zaaimachientje, € 25,00. Oude gekuiste klampstenen, € 0,30/stuk. theoslachmuylders@ hotmail.com, 015 41 66 06. Te HUUR
Rustig gelegen volkstuintjes op 5 km van centrum van Mechelen: € 25,00/jaar.
[email protected] of 015 41 66 06. Te koop
Volwassen leghennen,ras Brakel. Te verkrijgen in verschillende kleurslagen. K.Mans 03 666 76 82. Gratis
Zaad (gemengd) van stokrozen en van klaprozen - allebei in schakeringen van roze/ rood. Ofwel komen ophalen, ofwel stuur ik het op, mits ik een voldoende gefrankeerde envelop krijg.
[email protected]. Te koop
Kweeperen (Weert-Bornem). Rijp in september. € 1,00/kg. Vooraf afspreken graag.
[email protected] of 03 889 23 26. Te koop Kweeperen, € 1,5/kg. Vanaf eind september. Regio Zwijndrecht. 03 252 71 53 of GSM 0494 77 39 90. Te koop
2 Shetland pony’s, vrouwelijk, met microchip - ingeschreven in het Belgisch Studbook van de Shetland Pony onder de nummers T6 en U16. Geboren op 31/03/2001 (T6) en 14/04/2002 (U16). De pony’s zijn zussen. 09 348 50 42.
Te koop
Bramengelei en -confituur (ook lekker bij een stukje wild!) en vliergelei, gezoet met chicorei- of agavestroop. € 3,00 en € 5,00/pot(je). Kan worden verzonden, maar dan komt er minimaal per zending € 5,70 bij. Kan uiteraard ook worden opgehaald (regio Dendermonde). 052 21 80 50 of
[email protected]
Groothandel in biologisch linnen.
011 67 32 25. Schrijf naar Velt of e-mail
[email protected]. Plaats je zoekertje op www.ecozoekertjes.be.
Gietijzeren houtkachel Hunter 20 KW (85x85x45 cm), 160 kg. Kan worden aangesloten op centrale verwarming of sanitair water opwarmen. Moet weg wegens aansluiting op aardgas. € 450,00, ook eventueel radiatoren (opbouwmodel) alle maten, 7 stuks. 09 379 71 43 of 0494 10 25 95 (Meetjesland). Te koop
Kleine gewikkelde pakken voordrooggras/hooi (±35 kg), uitstekende kwaliteit, zeer geschikt voor paarden, pony’s, ezels, schapen en geiten. Levering mogelijk, 03 772 71 60 (Sinaai),
[email protected].
Bewaarappelen, Keuleman ook wel Schaapskop genoemd, uitstekende bewaarappel. Van hoogstamboom en beschikbaar vanaf oktober, € 0.50/kg. Kandidaat kopers liefst eerst afspreken via
[email protected] of 09 374 32 08
Te koop
gezocht
Te koop
Huis in Halle-in-de-Kempen, dichtbij dorp én bos. E 313 en E34 op 10 min. Bwjr 1980. Opp 2750 m2. Bewoonb. opp 170 m2. Natuurlijke materialen en warme kleuren, geïsoleerd volgens de huidige normen. Open leef- en werkruimte. Sobere maar praktisch ingerichte keuken met natuurstenen tabletten. Badkamer met veel kastruimte, ligbad met douche, toilet. Veranda-inkom. Lichte ruimte achteraan met inbouw-houtkachel. Kelder 6x6. Hoogrendementsketel op gas voor verwarming en warm water. Zonne- en schaduwterras. Houten garage aan straat en brede inrit, waardoor plaats voor extra wagens. Dwaaltuin met vijvertjes. Er groeien o.a.fruitbomen en -struiken, hazelaars, tamme kastanje en notenboom. De tuin is ecologisch onderhouden. Te bezichtigen vanaf 1/4/2011. Vrij vermoedelijk lente 2012.
[email protected] of 03 384 22 91.
Een zielsverwant (vriend of partner) die zich sterk betrokken voelt bij onze planeet (mens en natuur), die samen biovegetarisch eten leuk vindt en graag actief is (wandelen, fietsen,tuinieren…). Ik zou dus graag mijn leven delen met een levenslustige, ruim geïnteresseerde man. Zelf ben ik in augustus 56 geworden, ik ben een sportief type, voel me jong en sta nog steeds met passie voor de klas. Gsm 0472 45 35 21. Gratis
2 Ligustrum vulgaris die in 2009 geplant zijn zoeken een nieuwe ecologische tuin.
[email protected] Te koop
Origineel huis(je) in Brasschaat. Ecologisch verzorgd, 2 slaapkamers. Kruidentuin met lindeboom, appelboom (oud ras) en tuinatelier. 265 m2. Geen makelaars. Vraagprijs: €230 000. 03 605 20 67. Advertentie
Te HUUR
Biokippen en biovoeders voor konijen en kippen te koop. Op bestelling via:
[email protected] of op de boerderij elke werkdag van 9-16 u. Het Ganzenhof, Bosstraat 2,8580 Avelgem.
Gratis
Advertentie
Gerenoveerde woonst: 3 slaapkamers, garage 2 auto’s, stallingen voor kleinvee, grote weide beplant met alle oude fruitsoorten. Rustige ligging in Lauw (Tongeren). 0475 57 60 90. Tijdschriften: Seizoenen 2002 tot 2007. Bloemen en planten: 1994 - 1995 - 1996. Grasduinen 1982 tot 1988 en jan 1989 tot mei 1999. 058 62 47 35. Te koop
Kachel type “Duveltje”. In zeer goede staat. Vraagprijs € 25,00. 0497 14 10 32 (omgeving Antwerpen). gezocht
gezocht
Te koop
Info over natuurlijke vijvers. Slib, reinigen, etc. Bestaat er een vereniging voor liefhebbers van natuurlijke vijvers? 052 30 28 51. gezocht
Huisje of appartement max. €500,00/mnd. Bel naar Rosette, 0471 91 59 62.
VOF Den Boogerd op zoek naar walnoten uit ecologische teelt. De walnoten worden koud geperst en afgevuld in flesjes van 100cc. Heb jij een overschot aan noten? Verkoop ze aan ons. Wij betalen in geld of in notenolie. De noten moeten zuiver, droog en onbeschadigd zijn, zonder bolster en niet beschimmeld. Je meldt de noten aan via mail of tel. en levert ze op het afgesproken tijdstip voor midden november. De notenolie die je ontvangt is van de productie van het voorgaande jaar tenzij je bereid bent te wachten tot eind februari. denboogerd@scarlet. be of 0499 41 90 15. Den Boogerd, Karestraat 35, 3545 Zelem. www.denboogerd.be.
35 € 1,00 korting voor Velt-leden op vertoon van lidkaart aan de kassa
Jaaropleiding aromatherapie - inclusief hydrolatentherapie • 4 modules waarvan 1 praktijkmodule aan 450 € (alle ingrediënten, grondstoffen & syllabus inbegrepen) • M.m.v. diverse externe docenten (apoth. Ph . Gerard, Michel Vanhove, ...) • Bijeenkomsten op zaterdag van 9-16 u Voor inlichtingen, praktische data, programma en lesdata, zie www.netelvuur.be Inschrijving en betaling vóór 15/09/2011 Vanaf inschrijving met 4 personen voor de volledige opleiding geldt een Velt-groepskorting van 10 procent (405 .p.v. 450 €). Zie p. 42.
36
37
ECOLOGISCH EN TIJDLOOS DESIGN...
SGS-PEFC/COC-0123 CASTANEA
De kastanjehouten producten van CASTANEA, tuinafsluitingen, tuinpoortjes, steunpalen, Post & Rail-afsluitingen, enz... passen door hun tijdloos design in elke tuin. Ze zijn afkomstig uit de ecologisch beheerde hakhoutbossen van de Limousin en zijn van nature bestand tegen schimmel en vocht. Impregneren is dus overbodig.
In heel Vlaanderen vind je verkoopadressen van CASTANEA. Voor meer informatie over het volledige CASTANEA assortiment bel naar 0473 43 00 87 of surf naar www.castanea.be
dinsdag tot vrijdag van 9.30-12.30 en van 13.30-18.00 u, zaterdag van 9.30-12.30 en van 13.30 tot 16u
Nieuw adres! Berlarij 19, 2500 Lier
• natuurverf, lak, olie, beits en was • cementtegels, zelliges en Tadelakt • ecologische onderhoudsproducten • leemproducten
38
39
40
41
42
Ledenvoordelen
Jaaropleiding aromatherapie (incl. hydrolatentherapie) bij Netelvuur Netelvuur ligt in het hartje van het Meetjesland en is een kleine onderneming waarin de biologische teelt van aromatische planten gepaard gaat met distillatie op het bedrijf. De kruiden worden verwerkt tot etherische oliën, hydrolaten, oliemaceraten en drogerij. De jaaropleiding bestaat uit 4 modules waarvan 1 praktijkmodule aan € 450,00 (alle ingrediënten, grondstoffen & syllabus inbegrepen) en verloopt i.s.m. externe docenten. Bijeenkomsten op zaterdag van 9-16 u. Voor info, praktische data, programma en lesdata, zie www. netelvuur.be. Inschrijving en betaling voor 20/09/2011. Jouw voordeel: voor inschrijving met minstens 4 personen voor de volledige opleiding geldt een Velt-groepskorting van 10 procent (€ 405,00 i.p.v. € 450,00 pp) op vertoon van lidkaart door ten minste een deelnemer. Adres: Veldhoek 33, 9931 Oostwinkel,
[email protected], 09 259 98 91 of 0472 73 45 18 → www.netelvuur.be
Wijnen OenoLogic Oenologic is een rechtstreekse invoerder en verdeler van biologische, biodynamische en natuurlijke wijnen. Natuurlijke wijnen worden gemaakt van biologisch of biodynamisch geteelde druiven zonder chemische correcties, aroma’s en additieven. Op onze openflessendagen kun je een uitgebreid deel van ons aanbod proeven. Voor data: www.oenologic.be/ degustaties. Wij organiseren degustaties en presentaties voor kleine en grote groepen of voor bedrijven. Jouw voordeel: 5 procent korting op biologische, biodynamische en natuurlijke wijnen. De korting geldt niet op wijnen in promotie. Adres: Vinkestraat 15, 1981 Hofstade (Brabant)
[email protected], 015 61 78 75 → www.oenologic.be
Hermelijn Advies en verkoop van bio-ecologische bouwmaterialen en tuinassortimenten (afsluitingen, tafels, palen…) Jouw voordeel: 5 procent op alle producten zolang er geen promoties of acties op gelden. Niet combineerbaar met andere kortingen. Adres: Hoegaardenstraat 17, 3300 Tienen
[email protected], 0484 150 952 → www.ecologischebouwmaterialen.be
Wervel Beweging die een ecologisch verantwoorde landbouw wil linken aan sociale rechtvaardigheid, aan de hand van allerlei thema’s: soja en alternatieven, hennep, diversiteit, agroforestry, denk globaal – eet lokaal. Jouw voordeel: 10 procent op de boeken van Wervel. Bestel via e-mail of telefoon; de boeken worden dan opgestuurd (-10 procent, exclusief verzendkosten). Boeken ophalen kan ook. Het Wervel-tijdschrift kan gratis worden aangevraagd. Adres: Edinburgstraat 26, 1050 Brussel.
[email protected], 02 893 09 60. → www.wervel.be/publicaties
Permacultuur introductiecursus door Bert Crabbé Permacultuur is meer dan een manier om efficiënt en ecologisch te tuinieren. Tijdens deze introductiecursus trekt Bert Crabbé het begrip helemaal open en ontdek je een methode om te ontwerpen, om aan visie vorm te geven… In oktober start een reeks avonden; in februari is er een herhaling. Jouw voordeel: 10 procent op een introductiecursus permacultuur. Adres: Fonteinstraat 58, 3000 Leuven.
[email protected], 016 23 32 13 → www.bert2bert.be
Vino Mundo: speciale actie Vino Mundo, een wijnhandel gespecialiseerd in biologische en fairtradewijnen, biedt op haar webshop een breed pallet van 180 streng geselecteerde wijnen aan. Getrouw aan haar gedachtegoed steunt Vino Mundo bij elke aankoop via de webshop een actie van WWF. Per verkochte fles gaat € 0,05 – en tijdelijk meer – naar een ecologisch project ... of naar Velt. Jouw voordeel: De volgende korting geldt al langer: 5 procent korting, met de code: VELT. Daarvan gaat € 0,05 per fles naar Velt. Van 15/10/2011 tot en met 15/12/2011 loopt echter een speciale actie waardoor er € 0,50 per fles naar Velt gaat. Het moment dus om wijn voor de eindejaarsfeesten te kopen! Adres:
[email protected], 03 877 32 06. → www.vinomundo.be De Pottekaashoeve De Pottekaashoeve is een actieve biologische schapenboerderij waar verschillende oude schapenrassen worden gehouden o.a. het Belgisch melkschaap en het Mergellandschaap. De schapen worden ingezet bij landschaps- en natuurbeheer en begrazingsprojecten. De biologische wol van de schaapkudde wordt in het wolatelier op de boerderij ambachtelijk verwerkt tot breiwol, haakwol en viltwol. Voor het verven van de wol worden biologische kruiden en planten uit eigen tuin gebruikt. Sinds 2006 is de boerderij erkend als zorgboerderij en kunnen mensen met een zorg- of hulpvraag een passende dagbesteding vinden en/of meewerken op de boerderij. Jouw voordeel: 5 procent korting op breiwol, haakwol, viltwol en creaties gemaakt van wol o.a. tassen, sjaals, kussens en wandtapijten. Ook bij een groepsbezoek krijgen Velt-leden 5 procent korting. Schapenwolcrèmes en lamsvlees maken geen deel uit van de korting. Adres: Pottekaasstraat 7, 3440 Zoutleeuw. 011 58 89 85 of 0494 47 58 88,
[email protected] → www.depottekaashoeve.be
EcoToday Op deze beurs maak je kennis met nieuwe technieken die bijdragen tot een beter en duurzaam gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen en een gezondere levensstijl. Op 22 en 23 oktober van 10-18 u, Beurshal Brugge. Voor meer info: zie advertentie p. 39. Jouw voordeel: € 1,00 korting op vertoon van lidkaart. Adres: De Beurshal, Hauwerstraat 2, 8000 Brugge. → www.ecotoday.be
Ledenvoordelen/Publicaties
Tuinspul.nl Tuinspul is een (web)speciaalzaak op het gebied van tuinartikelen. Natuurlijk voor de tuin: wij kiezen voor een duurzame, biologische benadering van tuinieren: hoge kwaliteit handgereedschap, geen chemicaliën, milieuvriendelijke verpakkingen en producten. Kortom: tuinieren met respect voor de natuur. Jouw voordeel: 10 procent op alle biologische zaden en op het biologisch pootgoed. Stuur een e-mail met je gegevens en je Velt-lidnummer naar
[email protected] om je kortingscode te verkrijgen. Adres: Tsjerkebuorren 52, 9286 GC Twijzel, Nederland. (0511) 542890,
[email protected]. → www.tuinspul.nl
Kookworkshops restaurant Danku Jouw voordeel: Velt-leden krijgen 5 procent korting op de workshops van restaurant Danku op vertoon van hun lidkaart. Voor data en contactgegevens, zie recensie p. 33. Overige ledenvoordelen Ecoflora - Wijngaardhof biogroente - Midgaard - Ecomicroob La Vigne - PUC-shop - ‘t Biohofke - Lazuli - Dobbelhoeve - Biotiek-Biodyvino - Doekjes en broekjes - Bodemkundige Dienst van België - Biogroei - Natuurboerderij Het Bolhuis - HagelingBio Wijnbouw - Cecotec - AC De Wroeter - De Zaaier - Het Roodhof - Bezegaard Biofruit - Biovita - Kruiden Pervisum De Hogen Akker - Lekker Gec - Stainless Building Consultancy - Boerderij De Loods - Pluis - Pro Vino Vero - ‘t Wilgenhof - De Wieltjeshoeve - Belgaard - Het Loonderhof - Boergondie - Purfruit - Bed and Breakfast Keutenberg - Olleke Bolleke Tintelijn - Stichting Ommersteyn - Tuin van hEden - Hof ter Wilgen - Juan Luis - @vinum-bio - Anders Getint - Energiebespaarshop.be - Cook and Herb - De ‘h’eerlijke natuur - WTC SA - Colombahof - Natuurbron - PuurNatuur - Het Festijn - De Groene Weide - De Maretak - ‘t Natuurhoekje - Biocosmetica. nl - Natuurhuis Pacha Mama - Natuurlijk - Interi-Arte - De Eko Winkel - De Karwij - De Korenbloem - Het Zevenblad - ‘t Buskruid - Antifox security - Today - Duizendblad - King of Town & Karma Queen - Camping en Galerie Thyencamp - De Speypdonckhoeve/Groen getint - Eco-lana - Hempmade - Bed & Breakfast Lomolen logies - E-advies - Ponnekeblom - Natural Bulbs - De brandnetel - Praktijk voor Integrale Gezondheidsbegeleiding - Netelvuur - Meer dan mooi - Bebo Ecofashion - Restaurant Avalon - ‘t Zondagskind - rawliving.be - Biocafé De Groene Ridder - De carecompany - Inti Washi - Natuurlijke wijnen - Noordkaap - Soulmade - Wellness- & Beautysalon Nina - Huis van Haaz - Chris Priem Tuinarchitectuur - Cappucino - Vegetarische Kookschool De Zonnekeuken - Angelus Energy - In Motion - Hof van Steelant - Parkhotel - EcoBaby Ecocyclo - Bio-green - Nationale Plantentuin Meise - De Vijfde - Laugs Vakantiewoningen - b&b De Meetjes - Bio-Bucolica - Samenland - De hoorn. - Biocosmetica.nl - Vino Mundo - De Cruydthof - Goedvandoen - VaiVerde - Domein De Lusthof Zandzeepsoda - Dendergarden - The Kitchen Garden - Groeniversum - Nationale Plantentuin - Pajottenlander. Surf naar www.velt.be/voordelen voor adresgegevens en de producten waarop de korting van toepassing is.
43
Velt-publicaties voor België en Nederland • Seizoenen op smaak (704004) € 8,50 + ( € 2,50 verz.) • Handboek Ecologisch Tuinieren (704007) € 29,95 (+ € 9,50 verz.) • Handboek Ecologische Voeding (704012) € 31,95 (+ € 5,30 verz.) • De Ecologische Siertuin (704011) € 24,95 (+ € 4,30 verz.) • Ecologische Teelt van Kleinfruit (704009) € 7,95 (incl. verz.) actieprijs! • Ecologisch Tuinieren voor Beginners (704008) € 5,95 (+ € 2,50 verz.) • Het ecologisch houden van kippen (704010) € 14,95 (+ € 4,30 verz.) actieprijs! • Groenbeheer, een verhaal met toekomst (704016) € 55,00 (incl. verz.) actieprijs! • Groene gids voor kleine kids (704002) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Stappen naar een ecologische tuin (704017) € 31,50 (+ € 5,00 verz.) • Pim Pompoen Kwartetspel (704023) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Mijn eigen kleine moestuin (704024) € 9,00 (+ € 2,50 verz.) • Bijzondere groentegids (704018) € 3,95 (+ € 1,55 verz.) • Sierlijk & kruidig (704019) Nieuw! € 3,95 (+ € 1,55 verz.) Andere publicaties voor België en Nederland • Biodiversiteit in België (704006) € 43,00 (+ € 6,50 verz.) • Natuur in eigen tuin (Roodbont) (704015) € 10,20 (+ € 1,30 verz.). • De Brooddoos (704013) € 21,50 (+ € 3,00 verz.) • Natuurlijk (704006) € 14,95 (+ € 3,00 verz.) Andere publicaties enkel voor België • Burgers beheren openbaar groen als ecologische moestuin (ervaringsverslag Dulomiproject) (704107) € 8,00 + (+ € 2,00 verz.)
Hoe bestellen? De publicaties zijn verkrijgbaar door storting van het bedrag, verzendingskosten inbegrepen, op de rekening van je afdeling of op rek. BE51 0010 9905 5062 van Velt-nationaal, Berchem voor België of op IBAN NL72INGB0000362280 van Velt Nederland voor Nederland, met vermelding van naam en adres. Je krijgt de publicatie per post thuis bezorgd. Je kunt ook steeds boeken kopen bij je afdeling of ze daar afhalen. Dan bespaar je de verzendingskosten op de publicaties waar deze afzonderlijk vermeld staan. Neem hiervoor contact op met je plaatselijk bestuur. Dit zijn ledenprijzen. Vermeld bij storting de titel van de uitgave.
Hort van cruden in’t ghemeene, want dat wonder n’es niet cleene. Hoe si wassen sonder saet, ende hoe ‘t een cruud biden andren staet, ende ‘t een es heet en ‘t ander coud ende ‘t ander van drogher ghewoud een ander van nater nature. (vertaling: Hoor van kruiden in ‘t algemeen, want het wonder is niet klein. Hoe ze groeien zonder zaad en hoe het ene kruid bij het andere staat, en het ene is warm en het andere koud. Het ene is droger van aard, het andere natter.) Jacob van Maerlant (ca. 1225 - ca. 1300) schreef in 1270 Der naturen bloeme, een ‘natuurencyclopedie’ op rijm. In het tiende ‘boek’ beschrijft hij de kruiden. Het bovenstaande stukje is daaruit een fragment.