De Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen is 40 jaar het voorbeeld van een succesvolle publiek- private samenwerking. Arbeidsdeskundigen zijn specialisten in mens, werk en inkomen. De NVvA is de laatste jaren flink gegroeid: 2.200 arbeidsdeskundigen zijn lid van de beroepsvereniging. Kennis en kunde van arbeidsdeskundigen zijn gezekerd in certificering en registratie. Het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum, een initiatief van NVvA en UWV, doet onderzoek naar effectiviteit van beoordeling, re-integratie, preventie.
Duurzame inzetbaarheid in nieuwe Wet Werken Naar Vermogen
We hebben in Nederland iedereen die kan werken hard nodig. Duurzame inzetbaarheid van werkenden is steeds belangrijker in verband met vergrijzing en ontgroening. En voor wie niet werkt is een duurzame plaats op arbeidsmarkt ook essentieel. In deze position paper zet de arbeidskundige beroepsgroep uiteen welke expertise zij gemeenten te bieden heeft in het kader van een duurzame nieuwe Wet Werken Naar Vermogen (WWNV). Arbeidsdeskundigen zijn hoogwaardig opgeleide professionals die adviseren in hoeverre mensen arbeidsgeschikt zijn. Daarbij zijn zij vooral geïnteresseerd in wat een cliënt nog wél kan en wat zijn arbeidsmogelijkheden zijn. Aan de hand van medische bevindingen en een integrale visie op cliënt en omgeving stellen arbeidsdeskundigen de verdiencapaciteit van mensen met een arbeidsbeperking vast. Arbeidsdeskundigen spelen ook een rol in de reintegratie van cliënten. Na vaststelling van de arbeidsmogelijkheden selecteren zij werkgevers die zij stimuleren om werkzoekenden met arbeidsbeperkingen aan te nemen. Hierbij hebben zij oog voor werkplekaanpassingen die aanwezig moeten zijn voor bepaalde cliënten om te kunnen werken. In Nederland werken arbeidsdeskundigen voor bedrijfsleven, verzekeraars, arbodiensten, re-integratiebedrijven, UWV en overheid. Er is ook een groot aantal zelfstandig gevestigde arbeidsdeskundigen. Met hun onafhankelijke oordeel en integrale visie en aanpak kunnen arbeidsdeskundigen bij de uitvoering van WWNV gemeenten, werkgevers en mensen met arbeidsbeperkingen toegevoegde waarde bieden. Om ook in tijden van bezuinigingen te werken aan duurzame inzetbaarheid van iedereen. Arbeidsdeskundigen doen zeven aanbevelingen aan gemeenten bij de uitvoering van de nieuwe WWNV: Stimuleer en faciliteer ‘duurzame arbeidsorganisaties’ in de regio, Faciliteer werkgevers bij het geschikt maken van werk voor mensen, Faciliteer werkgevers bij het omgaan met mensen met mogelijkheden, Maak gebruik van een Werkscan voor iedere werkende en werkzoekende, Zorg voor een goede analyse aan het begin en beperk de schadelast, Waarborg een onafhankelijk oordeel over loonwaarde, Schakel een gecertificeerde registerarbeidsdeskundige in. 1.
Stimuleer en faciliteer duurzame arbeidsorganisaties in de regio
Bij re-integratie en participatie heeft het accent tot nu toe vooral gelegen op aanbodversterking: het activeren en coachen van mensen met een beperking. Om werkzoekenden op grotere schaal en duurzaam aan het werk te helpen, is meer nodig. Bij de WWNV komt de nadruk daarom te liggen op vraagversterking. Gemeenten staan voor de uitdaging om werkgevers die werkzoekenden met een beperking willen aannemen te stimuleren en te ondersteunen. Incorporeer arbeidskundige expertise in de werkgeversbenadering. Arbeidsdeskundigen maken op meerdere manieren de weg vrij voor succesvolle, vraaggerichte re-integratie. Allereerst kunnen arbeidsdeskundigen gemeenten helpen om de mogelijkheden op de arbeidsmarkt in kaart te brengen voor cliënten met beperkingen: waar zou deze persoon, met deze gebruiksaanwijzing, kunnen werken? Bij welke bedrijven of organisaties en in welke branches kunnen werkgevers taken en functies zo aanpassen dat zij ook mensen met een beperking kunnen aannemen? Bij welke ondernemingen of instellingen is het mogelijk om een passende of op maat gemaakte werkplek te maken of te behouden? Arbeidsdeskundigen bieden gemeenten en potentiële werkgevers inzicht onder welke voorwaarden, in welke culturen en met welke voorzieningen cliënten met arbeidsbeperkingen toch kunnen werken. Ze kunnen er op verschillende manieren aan bijdragen dat het contact met (potentiële) werkgevers optimaal verloopt.
Arbeidsdeskundigen kunnen vanuit hun kennis en expertise een bijdrage leveren aan een duurzame arbeidsorganisatie, een organisatie waarin respect voor de mens en de omgeving tot uitdrukking komt. In zo’n arbeidsorganisatie is de werkgever een goed werkgever en de werknemer een goed werknemer. De organisatie richt zich op een manier van werken die zinvol, effectief, veilig en plezierig is. Een duurzame werkende haalt op een gelukkige, gezonde en vitale wijze zijn pensioengerechtigde leeftijd, ook al moet hij doorvoor in de toekomst langer doorwerken. Sociale partners en kabinet hebben over duurzame inzetbaarheid en vitaliteit in het kader van het Pensioenakkoord 2011 meerjarige afspraken gemaakt, die op CAO-niveau door werkgevers en werknemers verder zullen worden ingevuld. Het kabinet heeft daarvoor een vitaliteitspakket gepresenteerd. Gemeenten kunnen in de uitvoering daarvan het goede voorbeeld geven en gebruik maken van dit pakket. Arbeidsdeskundigen zijn méér dan thuis in de regelgeving. 2. Faciliteer werkgevers bij het geschikt maken van werk voor mensen Faciliteer als gemeente werkgevers in het aanpassen van werk aan mensen. Door in nauw overleg met werkgevers lichte en zware taken in bedrijven meer te ‘mixen’ is vaak een andere werkverdeling mogelijk waardoor mensen langer inzetbaar zijn of inzetbaar worden. Arbeidsdeskundigen kunnen vanuit de optiek van de werkgever bekijken welke taken en functies anders ingevuld kunnen worden. Arbeidsdeskundigen kunnen zo nieuw werk en nieuwe banen creëren met behulp van functieanalyse en taakdifferentiatie. Door lichte en zware taken te ‘mixen’ is een nieuwe arbeidsdeling mogelijk die recht doet aan de belastbaarheid van individuele mensen en groepen mensen. Deze aanpak heeft meerdere gunstige effecten. De uitval van werknemers daalt omdat overbelasting wordt voorkomen. Tegelijkertijd komt er passend, duurzaam werk beschikbaar voor mensen die nu nog langs de kant staan, zoals WWB-ers, te detacheren WSW-ers, WSW-ers op de wachtlijst en Wajongers.
Benut een andere indeling van werk van bedrijven en organisaties in de gemeentelijke propositie richting werkgevers. Met behulp van functieanalyse en taaksplitsing kunnen arbeidsdeskundigen werkgevers adviseren hoe ze ook mensen met een beperking naar vermogen kunnen laten werken. Geef daarbij aan dat de gemeente ook na plaatsing achtervang biedt bij eventuele zijwind of terugval van de cliënt, bijvoorbeeld in de vorm van arbeidsdeskundige ondersteuning.
Pagina 2 van 6
3.
Faciliteer werkgevers bij het omgaan met mensen met mogelijkheden
Met de WWNV worden verschillende doelgroepen onder één regeling gebracht. De kennis over specifieke doelgroepen is onmisbaar voor succevolle re-integratie en duurzame inzetbaarheid. Die kennis begint al bij school. De stap van leren naar werken kan eenvoudiger en beter. Zo is het van belang om te weten dat sommige cliënten als gevolg van een aangeboren psychische of verstandelijke beperking zichzelf cognitief, gedragsmatig en emotioneel minder goed kunnen reguleren en geen goed besef hebben van hun eigen beperkingen én mogelijkheden. Cliënten met bijvoorbeeld persoonlijkheidsproblematiek, een aan autisme verwante stoornis of niet-aangeboren hersenletsel, hebben vaak zowel in tijden van werk als in tijden van terugval professionele begeleiding nodig. Bij dergelijke cliënten is met kennis van het genoten passend of speciaal onderwijs gericht advies nodig over aanpassing van het werkpakket of aanpassing van de arbeidsduur. Dergelijke cliënten hebben professionele eerste ondersteuning nodig bij hun contacten met de werkgever, bijvoorbeeld in de vorm van psycho-educatie. Gespecialiseerde arbeidsdeskundigen hebben specifieke kennis van de beperkingen en belemmeringen bij dergelijke doelgroepen. Ze weten wat de arbeids(on)mogelijkheden zijn en kunnen aangeven onder welke voorwaarden, in welke culturen en met welke re-integratieinstrumenten dergelijke cliënten (toch) kunnen (blijven) werken. De arbeidsdeskundige kan gericht adviseren over de inzet van jobcoaching bij aanvang als ook bij terugval. Benut die kennis en expertise, ook bij de WWNV. Het leidt uiteindelijk tot duurzame plaatsing naar werk, zonder dat de cliënt na korte tijd weer voor het loket staat. Mmmmensen met mogelijkheden: maak gebruik van deze kennis in de regio!
4. Werkscan voor iedere werkende en werkzoekende Zware beroepen bestaan niet in onze optiek, overbelaste mensen wel. Mensen hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid. Maar wat voor de één een uitdaging is, is voor de ander te zwaar. Omdat de belastbaarheid per individu verschilt is het zaak om mensen uit te dagen binnen hun eigen belastbaarheid en inzetbaarheid. De beroepsvereniging van arbeidsdeskundigen NVvA ontwikkelt samen met het Arbeidsdeskundig Kenniscentrum (AKC) en verschillende wetenschappers de WerkScan waarmee mensen zichzelf minimaal elke vijf jaar een spiegel kunnen voorhouden. Hoe sta ik in mijn werk, hoe staat het met mijn belastbaarheid? Is het wellicht tijd om na te denken over nieuwe taken, een andere functie of zelfs een heel andere loopbaan? Zo faciliteren we mensen om ook voor de langere termijn te reflecteren op hun werk. Deze methodiek is mede gebaseerd op al langer bestaande gevalideerde methoden en concepten zoals het vaststellen van werkvermogen met de Work Ability Index, de
Pagina 3 van 6
matching van belasting en belastbaarheid door arbeidsdeskundigen, de stimulerende werking van een coachingsgesprek gericht op zelfregie en eigen verantwoordelijkheid. Het werkterrein van de arbeidsdeskundige bevindt zich binnen de driehoek mens, werk en inkomen en richt zich op het vaststellen van de balans tussen belastbaarheid van de mens en de belasting in arbeid. De arbeidsdeskundige stelt in zijn/haar benadering het individu centraal. Een blijvende fit tussen belasting en belastbaarheid is winst voor alle partijen; het individu zelf, voor U als gemeente en voor de maatschappij als geheel. De WerkScan stimuleert werkenden en arbeidsongeschikten actief te blijven werken aan de eigen fit. 5 Goede analyse aan het begin beperkt de schadelast voor gemeenten Gemeenten hebben een sleutelrol in de arbeidsvoorziening van mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Zij hebben toegang tot een breed scala aan instrumenten en voorzieningen om mensen te ondersteunen naar werk, zoals jobcoaching, werkplekaanpassingen, scholing en trajecten. Met de nieuwe wet krijgen gemeenten niet alleen een grotere re-integratieverantwoordelijkheid. Ze krijgen ook meer vrijheid om re-integratiebudgetten naar eigen inzicht te besteden. Aangezien die budgetten krimpen is het belangrijk ze gericht in te zetten. Er moet meer met minder.
Een goede analyse aan de voorkant is het halve werk. Dit voorkomt later herstelwerk. Bij een aanzienlijk deel van de cliënten die onder de nieuwe wet vallen is een specialistische analyse nodig. Een multi-factoriële analyse die helder weergeeft wat de belastbaarheid van de cliënt is, op medisch en fysiek en psychisch vlak, als ook op sociaal vlak. Met regelmaat zien we dat mensen al vele trajecten hebben afgelegd of in het kader van hun reintegratietraject werk hebben verricht dat niet bij hen past en niet past bij de vraag van werkgevers. Vaak gaat het hierbij om cliënten met beperkingen van uiteenlopende aard. Er is sprake van multiproblematiek, een combinatie van fysieke en psychische klachten en sociale problemen. Bij veel van deze cliënten zijn trajecten mislukt doordat er aan het begin van het proces geen gerichte analyse is gemaakt. De belastbaarheid met betrekking tot specifiek werk is onvoldoende in kaart gebracht. Hierdoor ontbreekt een stevig fundament onder de participatieaanpak. Deze cliënten staan vaak opnieuw aan het loket met een hernieuwde vraag naar ondersteuning. Hun kansen op duurzame arbeidsparticipatie worden almaar kleiner. Re-integratie-inspanningen moeten ook direct aansluiten op de vraag van werkgevers.
Pagina 4 van 6
Met een deskundige en juiste analyse aan het begin wordt de kortste weg naar arbeid ingezet: een investering die uiteindelijk tot schadelastbeperking leidt, dankzij gerichte trajecten en betere kansen voor duurzame plaatsing. Zonder kennis en inzicht in de cliënt en relatie tot werk bij een werkgever is geen maatwerk mogelijk, geen effectieve interventies, geen gerichte jobcoaching, geen goede match tussen vraag en aanbod. De arbeidsdeskundige brengt in dit soort situaties opleiding, arbeidsverleden, vaardigheden en affiniteiten, motivatie en belemmerende factoren in kaart. Ook onderzoekt de arbeidsdeskundige functionele mogelijkheden, arbeidsmogelijkheden en kansen op de arbeidsmarkt. Het leidt tot een concrete analyse met inzicht in structurele functionele mogelijkheden en een concreet trajectadvies, afgestemd op bestaande wettelijke regelingen. Resultaat: de cliënt en klantmanager krijgen gerichte ondersteuning en kunnen werken aan reële en resultaatgerichte doelen op het gebied van werk en inkomen. Zorg bij de WWNV aan de start van het proces voor een goede analyse en een richtinggevend participatieplan. Waarborg dat klantmanagers bij complexere problematiek een onafhankelijk oordeel kunnen vragen. Arbeidsdeskundigen kunnen, samen met een arts, een afgewogen oordeel vormen over de (on)mogelijkheden van individuele cliënten in werk. En dat niet alleen aan de start. Arbeidsdeskundigen kunnen bij mensen met een arbeidsbeperking gedurende het gehele re-integratieproces inzichtelijk maken welke arbeids(on)mogelijkheden zij hebben. De gemeente krijgt daarvoor elke geinvesteerde euro dubbel en dwars terug. 6.
Waarborg een onafhankelijk oordeel over loonwaarde
Bij het naar werk begeleiden van werknemers met een beperking hebben de betrokken partijen uiteenlopende belangen. Gemeenten hebben er groot belang bij om mensen weer aan het werk te krijgen en zo de uitkeringslasten terug te dringen. Werkgevers willen graag zo laag mogelijke personeelskosten. De werknemer wil een goed salaris en een passend contract. Deze belangen kunnen botsen. Voor iedereen, maar zeker ook voor kwetsbare groepen clienten, is het belangrijk dat ze kunnen rekenen op een onafhankelijk oordeel over hun mogelijkheden tot arbeid in relatie tot structurele functionele beperkingen en een onafhankelijk advies over de loonwaarde. Arbeidsdeskundigen kunnen op objectieve wijze, samen met een arts, structurele functionele beperkingen vaststellen en de loonwaarde van deze client op de werkplek bepalen. Hiermee ontstaat een solide, professionele basis voor persoonlijke ondersteuning en eventuele loondispensatie. Ook kan uit hetzefde onderzoek de meerwaarde van inzet van voorzieningen als jobcoaching, vervoer of aangepaste werkplek blijken. Gemeente, werkgever en klant hebben hier allen profijt van. 7
Schakel een gecertficeerde registerarbeidsdeskundige in
Het vak van arbeidsdeskundigen bestaat meer dan honderd jaar (lees Een typisch Nederlands beroep, kroniek van honderd jaar arbeidsdeskundigheid). De Nederlandse vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) is veertig jaar geleden opgericht. Arbeidsdeskundigen opereren in het brede domein van sociale zekerheid. De laatste decennia is het vak aanzienlijk geprofessionaliseerd. Ons advies aan gemeenten: schakel altijd een gecertificeerde registerarbeidsdeskundige in. De Stichting Register Arbeidsdeskundigen (SRA) is in mei 1990 opgericht, met het doel ‘een openbaar register van gekwalificeerde arbeidsdeskundigen te verenigen.’ De SRA is niet alleen een kwaliteitskeurmerk voor de buitenwacht, maar biedt arbeidsdeskundigen tevens de mogelijkheid om elkaar aan te spreken, te bevragen en eventueel te corrigeren. Dat laatste geldt nadrukkelijk ook voor cliënten: zij kunnen bij de SRA een klacht indienen wanneer ze menen niet goed te zijn behandeld door een arbeidsdeskundige. De laatste jaren heeft SRA een nieuwe gedragscode ontwikkeld als ook het systeem van toetsing belangrijk gewijzigd. Eind van jaren ‘90 is individuele certificering van de arbeidsdeskundige een integraal onderdeel gemaakt van het professionaliseringsplan. De waardering van de beroepsopleidingen tot arbeidsdeskundige also ook de certificering van vakbekwaamheid is in handen van de Raad voor de Accreditatie. Het systeem omvat alle aspecten van het certificeringsproces: Pagina 5 van 6
certificeringscriteria, beroepsopleiding, inpassing, verlenging & hercertificering en bezwaar & beroep. Een arbeidsdeskundige kan zich, na een met goed gevolg afgelegde erkende opleiding en twee jaren beroepservaring, laten certificeren. Met hercertificering en het voldoen aan de eisen die daarbij horen onderhoudt de arbeidsdeskundige zijn vakinhoudelijke kennis en vaardigheden. Sinds enkele jaren behoren daar ook negen beroepscompetenties toe. Daarmee wordt vakmanschap en vakbekwaamheid gewaarborgd. Divosa is vertegenwoordigd in het College van Deskundigen Arbeidsdeskundigen van certificering. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen en de behoefte om creatief aan de slag te gaan met de arbeidsvraagstukken van de toekomst, is het wenselijk dat arbeidsdeskundigen telkens innoveren over de inrichting van arbeid, bewijzen wat hun toegevoegde waarde en effectiviteit van handelen is. Daarvoor hebben NVvA en UWV met de goedkeuring van het Ministerie van SZW in 2009 het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum opgericht, van, door en voor Arbeidsdeskundigen in samenwerking met de wetenschap. Het AKC heeft inmiddels met haar eerste producten (cahiers 1, 3, 4 en 5) gemeenten ook veel te bieden op het gebied van loonwaarde, jobcoaching, mogelijkheden bij autismestoornissen, werkscan, werk geschikt maken bij werkgevers etc. Voor meer informatie: www.arbeidsdeskundigen.nl
Pagina 6 van 6
