Duindorp in perspectief Ontwikkelingen in 2001-2009
Opgesteld door Dienst OCW , Onderzoek en Integrale Vraagstukken
Mei 2010
Colofon
UITGAVE Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Postbus 12652 2500 DP Den Haag
PRODUCTIE Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Productgroep Onderzoek en Integrale Vraagstukken Henk van Andel
INFORMATIE Henk van Andel 070 3535565
[email protected]
Den Haag, mei 2010
Inhoudsopgave
1
INLEIDING
-3 -
2
DEMOGRAFIE
-5 -
3
WONEN 3.1 Ontwikkeling van de woningmarkt 3.2 WOZ-waarde en koopwoningmarkt 3.3 Oordeel bewoners
-7 -7 -9 - 11
-
4
VEILIGHEID 4.1 Politiecijfers 4.2 Hotspots 4.3 Jeugdoverlast en -criminaliteit 4.4 Oordeel bewoners
- 15 - 15 - 15 - 16 - 16
-
5
ECONOMIE 5.1 Ontwikkeling van de werkgelegenheid 5.2 De beroepsbevolking 5.3 Werkzoekenden 5.4 Inkomensniveau en –ontwikkeling 5.5 Aandachtsgroep van beleid 5.6 Inkomensverdeling 5.7 Armoede
- 21 - 21 - 23 - 24 - 24 - 24 - 25 - 26
-
6
ONDERWIJS 6.1 Onderwijsachterstanden 6.2 Leerlingstromen
- 27 - 27 - 27 -
7
SOCIAAL LEEFKLIMAAT 7.1 Burgerschapstijlen 7.2 Achterstandscore 7.3 Gezondheid 7.4 sociale cohesie
- 29 - 29 - 29 - 30 - 31
8
BELANGRIJKSTE PROBLEMEN VOLGENS BEWONERS
- 35 -
9
AANVULLENDE MEETINSTRUMENTEN 9.1 Leefbaarometer 9.2 Maatschappelijke index
- 37 - 37 - 39 -
-
10 SAMENVATTING
- 41 -
BIJLAGE 1 SCHAALSCORES VAN DE VEILIGHEI DSMONITOR
- 45 -
BIJLAGE 2. DOMINANTE BURGERSCHAPSTIJLEN
- 47 -
-1-
-2 -
1
Inleiding
In 2007 is het Plan van aanpak voor Duindorp opgesteld. De belangrijkste opgave was om de ban van culturele afgeslotenheid en de marginaliteit van Duindorp te doorbreken en het constructieve gezicht ervan te ontwikkelen. Het ging om de vraag hoe de cultuur van een dorpse stadswijk zo kon worden ingericht dat de marginaliteit vanuit de gemeenschap zelf zou worden opgeheven en de spanning van de intimiderende kern op een natuurlijke manier zou wegvloeien. De uitvoering van het Plan van aanpak is gestart in oktober 2007. Het project heeft een drieledige doelstelling: 1. de marginaliteit te breken; 2. het gevoel van trots zijn om Duindorper te zijn te versterken en 3. het negatieve imago van Duindorp om te buigen. Hiervoor zijn drie strategische doelen geformuleerd: 1. intensief beheer en handhaving ondergrens; 2. zelfbeeld met toekomstwaarde en emancipatie; 3. wijkeconomie (lokale economie bloeit en een relatie met Norfolkterrein). Inmiddels zijn we drie jaar verder. De stuurgroep heeft aan OIV gevraagd om het project op een aantal aspecten te evalueren. In dit rapport treft u de resultaten aan. Het onderzoek heeft als doel inzage te geven in het functioneren van het sociaal klimaat in Duindorp binnen de domeinen wonen, veiligheid, economie, onderwijs en sociaal leefklimaat. Door op verschillende momenten in de tijd de situatie in kaart te brengen wordt op basis van indicatoren een beeld verkregen van de resultaten die de herstructurering en de stedelijke vernieuwing hebben opgeleverd voor de wijk en haar bewoners. Naast objectieve factoren worden eveneens subjectieve indicatoren in beeld gebracht. Het gaat daarbij om de beleving van de bewoners. In hoeverre ervaren zij dat de buurt er op vooruit is gegaan, en de veiligheid en het sociaal leefklimaat zijn verbeterd? Voor het onderzoek is vooral gebruik gemaakt van de digitale databank Den Haag in Cijfers en de Veiligheidsmonitor. Daarnaast zijn aanvullende bronnen gebruikt. Allereerst wordt een demografische schets van de bevolking gegeven. Daarna komen de thema’s wonen, veiligheid, economie, onderwijs en sociaal leefklimaat aan bod. Vervolgens wordt ingegaan op de belangrijkste problemen zoals de bewoners van Duindorp die ervaren. Daarna behandelen we de resultaten van twee aanvullende onderzoeken: de Leefbaarometer en de Maatschappelijke index. Deze onderzoeken proberen ieder op hun eigen manier een totaalschets van de leefsituatie in Duindorp te geven. Tot slot worden de belangrijkste ontwikkelingen in Duindorp samengevat.
-3 -
-4 -
2
Demografie
Het aantal inwoners in Duindorp is de afgelopen jaren met ruim 1.000 teruggelopen o.a. door de sloop van huizen. Op 1 januari 2009 woonden er 4.750 mensen in Duindorp. De leeftijdsopbouw wijkt niet veel af de Haagse bevolking. Er woonden relatief veel ouderen, maar dat aandeel is sinds 2001 afgenomen en nu min of meer vergelijkbaar met dat van heel Den Haag. Het merendeel van de bewoners is van Nederlandse afkomst (88%); veel meer dan in heel Den Haag. Het aandeel bewoners van Surinaamse, Antilliaanse, Turkse of Marokkaanse afkomst is opvallend laag. In de afgelopen jaren is dit ook nauwelijks veranderd. Tabel 2.1 Aantal inwoners naar leeftijd en etniciteit (in %) Duindorp
Den Haag
2001
2007
2009
2001
2007
2009
Leeftijd: - 0 t/m 19 jaar
21
22
21
22
23
23
- 20 t/m 64 jaar
62
63
65
62
63
64
- 65 jaar en ouder
17
15
14
15
14
13
Etniciteit: - Nederlands
88
88
87
58
54
52
- Turks
0
0
0
6
7
7
- Marokkaans
1
1
1
5
5
5
- Surinaams
1
1
1
10
10
10
- Antilliaans/Arubaans
1
1
1
2
2
2
- Overig gendustrialiseerd
5
5
5
11
10
10
- Overig niet-geïndustrialiseerd
4
4
5
9
11
14
5.830
4.798
4.750
442.319
474.082
482.510
Aantal inwoners Bron: Den Haag in Cijfers
Het opleidingsniveau van de bewoners van Duindorp is aanzienlijk lager dan van heel de Haagse bevolking. Zo heeft in 2009 48% een laag opleidingsniveau tegenover 36% in heel de stad. Het percentage bewoners van Duindorp dat een een betaalde baan heeft is vergelijkbaar heel Den Haag. Tabel 2.2 Opleiding en betaald werk (in %) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Opleidingsniveau: Laag
60
48
34
36
Middelbaar
30
30
32
29
Hoog
10
20
34
35
Betaalde werkzaamheden: Ja, 12 uur of meer per week
62
60
58
58
4
3
5
5
34
36
33
33
-
1
-
4
Ja, 1-11 uur per week Nee Onbekend Bron: Veiligheidsmonitor
-5 -
Iedere twee jaar wordt door de onderzoeksafdeling van DSO een bevolkingsprognose gemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de demografische ontwikkelingen in de afgelopen jaren en de door de Raad geaccordeerde bouwplannen. In Duindorp zijn er diverse bouwplannen; een deel daarvan wordt momenteel uitgevoerd. Naar verwachting zal het aantal inwoners in Duindorp tot 2014 toenemen tot ca. 5.600 om daarna ongeveer gelijk te blijven tot 2025. In onderstaande figuur is de ontwikkeling te zien. Figuur 2.1 Bevolkingsprognose 2008-2025 voor Duindorp 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025
Bron: Den Haag in Cijfers
-6 -
3
Wonen
3.1
ONTWIKKELING VAN DE WONINGMARKT
In Duindorp staan per 1 januari 2009 ruim 2.600 woningen. In de periode 2001-2007 is de woningvoorraad met 18% gedaald. Daarna zijn er weer woningen bij gekomen. Dit komt met name door de herstructurering. Er zijn (kleine) appartementen gesloopt en eengezinswoningen en (grotere) appartementen voor in de plaats gekomen. Door het bouwen van eengezinswoningen is het aandeel eengezinswoningen opgelopen van 21% tot 29%. Ten opzichte van Den Haag is dit een redelijk hoog aandeel; in Den Haag is het aandeel eengezinswoningen, met name onder invloed van de productie in de Vinex wijken, gestegen tot 22% van de voorraad. Tabel 3.1 Ontwikkeling van de woningvoorraad 2001
2003
2005
2007
2009
3.128
3.047
2.767
2.575
2.639
Toevoegingen totaal
0
41
81
1
-
Onttrekkingen totaal
8
37
55
26
-
23
25
28
35
37
6
5
5
5
5
70
70
66
58
58
1
1
1
2
1
% eigenaar-bewoner
38
42
43
44
45
% particulier
22
19
18
17
17
% toegelaten instelling
37
36
35
34
34
4
3
4
5
4
% eengezinswoning
21
21
23
29
29
% meergezinswoning
79
79
76
71
71
0
0
0
0
0
% eengezinswoning
15
19
20
20
22
% meergezinswoning
84
81
80
79
78
1
1
1
1
1
Woningvoorraad Duindorp CBS woningvoorraad per 1/1
Eigendom (in % van de voorraad) Duindorp % eigenaar-bewoner % particulier % toegelaten instelling % eigendom nog onbekend Den Haag
% eigendom nog niet bepaald Type woning (in % van de voorraad) Duindorp
% overige woning Den Haag
% overige woning Bron: OZB-bestand
-7 -
Tabel 3.2 Ontwikkeling van de woningvoorraad (vervolg) 2001
2003
2005
2007
2009
0
0
0
0
0
% 1916 t/m 1930
79
79
75
74
68
% 1931 t/m 1944
5
5
5
2
2
% 1945 t/m 1959
0
0
0
0
0
% 1960 t/m 1970
8
8
8
7
7
% 1971 t/m 1980
0
0
0
0
0
% 1981 t/m 1990
4
4
5
6
5
% 1991 t/m 2000
4
4
4
5
5
% 2001 en later
0
0
3
6
11
% voor 1915
15
14
14
14
14
% 1916 t/m 1930
20
19
18
17
17
% 1931 t/m 1944
12
12
12
11
11
% 1945 t/m 1959
17
16
15
15
14
% 1960 t/m 1970
9
8
8
8
8
% 1971 t/m 1980
7
6
6
6
6
% 1981 t/m 1990
10
10
9
9
9
% 1991 t/m 2000
10
12
11
11
11
% 2001 en later
0
4
6
8
10
% bruto vloeroppervlakte < 50 m²
10
10
4
4
4
% bruto vloeroppervlakte 50-59 m²
29
29
29
20
19
% bruto vloeroppervlakte 60-69 m²
12
12
13
14
13
% bruto vloeroppervlakte 70-79 m²
16
16
15
16
15
% bruto vloeroppervlakte 80-89 m ²
19
19
20
22
22
% bruto vloeroppervlakte 90-99 m²
5
6
7
8
9
% bruto vloeroppervlakte 100-139 m²
8
8
10
14
16
% bruto vloeroppervlakte >140 m²
0
1
2
3
4
% bruto vloeroppervlakte < 50 m²
4
4
4
3
4
% bruto vloeroppervlakte 50-59 m²
6
6
6
5
5
% bruto vloeroppervlakte 60-69 m²
13
12
11
11
10
% bruto vloeroppervlakte 70-79 m²
17
16
16
15
15
% bruto vloeroppervlakte 80-89 m²
16
15
15
15
15
% bruto vloeroppervlakte 90-99 m²
11
11
11
11
10
% bruto vloeroppervlakte 100-139 m²
21
22
23
24
24
% bruto vloeroppervlakte >140 m²
12
14
15
16
16
Gemiddelde woningbezetting Duindorp
1,9
1,9
1,9
1,9
1,8
Den Haag
2,1
2,1
2,1
2,1
2,1
Bouwjaar (in % van de voorraad) Duindorp % voor 1915
Den Haag
Bruto vloeroppervlakte Duindorp
Den Haag
Bron: OZB-bestand
-8 -
Het aandeel koopwoningen in Duindorp is de periode 2001-2009 flink toegenomen, van 23% naar 37% in 2009. In Den Haag is in 2009 45% van de voorraad een koopwoning. Het aandeel sociale huurwoningen is met 58% in Duindorp een stuk hoger dan in Den Haag (34%). In Duindorp is het aandeel van de particuliere huursector lager dan in heel Den Haag. In Duindorp staan ten opzichte van Den Haag veel kleine woningen van voor 1930. Door de herstructurering is dit wel minder geworden; oude woningen zijn gesloopt en daarvoor in de plaats zijn nieuwe en vaak grotere woningen gebouwd. De gemiddelde woningbezetting in Den Haag ligt al jaren op 2,1. In Duindorp is de gemiddelde woningbezetting lager, namelijk 1,8.
3.2
WOZ-WAARDE EN KOOPWONINGMARKT
De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in Duindorp ligt een stuk lager dan de gemiddelde WOZ-waarde in Den Haag. De WOZ-waarde in Duindorp is echter wel iets sterker gestegen sinds 1999 dan in heel Den Haag. Een oorzaak hiervoor ligt o.a. in de verandering van de woningvoorraad door de herstructurering. De laatste jaren zijn woningen van lagere kwaliteit met een lagere WOZwaarde gesloopt en zijn er woningen van hoge (nieuwbouw)kwaliteit met een hogere WOZ-waarde toegevoegd. Tabel 3.3 Ontwikkeling van de gemiddelde WOZ-waarde van de woningen prijspeil 1999
prijspeil 2003
prijspeil 2005
prijspeil 2007
prijspeil 2008
Duindorp eengezinswoningen
71.031
151.533
165.857
182.614
194.245
meergezinswoningen
52.030
94.224
113.806
117.837
126.865
alle woningen
56.261
109.997
128.760
136.447
146.463
Index gemiddelde WOZ-waarde (prijspeil 1999=100) eengezinswoningen
100
213
233
257
273
meergezinswoningen
100
181
219
226
244
alle woningen
100
196
229
243
260
eengezinswoningen
203.813
316.480
344.442
374.670
389.734
meergezinswoningen
78.606
129.650
140.139
154.183
162.167
102.501
167.608
182.117
200.961
211.672
Index gemiddelde WOZ-waarde (prijspeil 1999=100) eengezinswoningen
100
155
169
184
191
meergezinswoningen
100
165
178
196
206
alle woningen
100
164
178
196
207
Den Haag
alle woningen
Bron: OZB bestand, GBD
In Duindorp worden te weinig ééngezinswoningen verkocht om hierover cijfers te presenteren. Wanneer we naar de bestaande meergezinswoningen kijken is te zien dat een meergezinswoning in 2Duindorp gemiddeld ca. € 142.800 kost en in Den Haag ca. € 186.000. Ook de m prijs ligt in Duindorp iets onder het gemiddelde van Den Haag. Wanneer we naar de ontwikkeling van de prijs van meergezinswoningen kijken dan blijkt dat die in Duindorp gelijke tred houdt bij die in heel Den Haag.
-9 -
De mutatiegraad binnen de koopsector in Duindorp fluctueert nogal vanaf 2003; het ene jaar is die gelijk aan Haagse niveau en het andere jaar ligt die daarboven. In 2008 lag de mutatiegraad in Duindorp 2% boven het Haagse niveau. Dit betekent dat de (bestaande) koopwoningen in Duindorp vaker te koop staan dan in heel Den Haag. Tabel 3.4 Ontwikkeling verkoopprijs koopwoningen (exclusief nieuwbouw) 1999
2001
2003
2005
2007
2008
Gemiddelde verkoopprijs Duindorp gem. verkoopprijs eengezinswoning
-
-
-
-
-
-
aantal verkochte eengezinswoningen
13
8
10
9
13
18
gem. verkoopprijs meergezinswoning
71.488
95.636
112.048
129.798
137.662
142.802
47
41
49
62
51
58
80.488
103.558
120.082
137.940
149.630
157.119
60
49
59
71
64
76
255.544
328.345
348.421
379.786
429.522
444.186
aantal verkochte eengezinswoningen
1.113
1.226
1.341
1.378
1.635
1.526
gem. verkoopprijs meergezinswoning
94.484
127.483
143.009
161.280
179.911
185.941
aantal verkochte meergezinswoningen
6.549
6.841
6.136
6.048
6.302
5.792
117.880
158.009
179.850
201.827
231.330
239.792
7.662
8.067
7.477
7.426
7.937
7.318
100
128
136
149
168
174
100
134
157
182
193
200
100
135
151
171
190
197
-
-
-
-
-
-
m²-prijs verkochte meergezinswoning
922
1.239
1.427
1.696
1.781
1.914
m²-prijs alle verkochte woningen
988
1.304
1.496
1.754
1.878
1.998
1.483
1.941
2.094
2.229
2.525
2.648
985
1.355
1.546
1.689
2.002
2.015
1.057
1.444
1.644
1.789
2.121
2.157
Duindorp
9
7
8
10
8
9
Den Haag
10
10
8
8
8
7
aantal verkochte meergezinswoningen gem. verkoopprijs alle woningen aantal verkochte woningen Den Haag gem. verkoopprijs eengezinswoning
gem. verkoopprijs alle woningen aantal verkochte woningen Index verkoopprijs eengezinswoningen Duindorp Den Haag Index verkoopprijs meergezinswoningen Duindorp Den Haag Gemiddelde m 2 prijs verkochte woningen Duindorp m²-prijs verkochte eengezinswoning
Den Haag m²-prijs verkochte eengezinswoning m²-prijs verkochte meergezinswoning m²-prijs alle verkochte woningen Mutatiegraad koopsector (%)
Bron: OZB bestand, GBD
- 10 -
3.3
OORDEEL BEWONERS
Waardering van de woning In onderstaande tabel is de waardering van de woning weergegeven. Hieruit komt naar voren dat de bewoners van Duindorp hun eigen woning iets beter waarderen dan in heel de stad (hogere scores). Ze zijn met name positiever over de indeling en de sfeer van de woning. Ook vinden ze vaker dat het prettig wonen is in hun buurt. Tabel 3.5 Beoordeling van de woning (% mee eens) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Het is prettig wonen in deze buurt
94
85
88
70
Indeling van mijn woning is geschikt
90
91
88
77
Mijn woning is te klein
19
15
17
19
Mijn woning is slecht onderhouden
13
9
12
13
De woning ademt een goede sfeer
94
89
89
79
Woning (schaalscore)
7,1
Woning (rapportcijfer)
7,5
7,3 7,9
7,6
7,5
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
Ten opzichte van 2007 zijn er nauwelijks verschillen, alleen het percentage bewoners dat vindt dat het prettig wonen is in hun buurt, is iets afgenomen. In onderstaande figuur zijn de verschillen te zien. Wel geeft men een hoger rapportcijfer voor de woning. Figuur 3.1 Beoordeling van de woning in Duindorp 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Het is prettig wonen in deze buurt Indeling van mijn woning is geschikt Mijn woning is te klein Mijn woning is slecht onderhouden De woning ademt een goede sfeer 2007
2009
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
Waardering fysieke kwaliteit van de woonomgeving De bewoners van Duindorp geven gemiddeld een 7,4 voor hun woonomgeving. Dat is iets meer dan in 2007 en ook iets meer dan het gemiddelde voor heel Den Haag. Nieuw in 2009 zijn de rapportcijfers voor de leefbaarheid en het schoonhouden van de buurt. Voor de leefbaarheid geven de bewoners van Duindorp gemiddeld een 7,1. Ook dit cijfer ligt iets boven het Haagse gemiddelde. Voor het schoonhouden geeft men een 5,9.
- 11 -
Tabel 3.6 Beoordeling van de woonomgeving Duindorp 2007 Woonomgeving (schaalscore)
7,4
Woonomgeving (rapportcijfer)
7,3
Den Haag
2009
2007
2009
7,1 7,4
7,1
7,1
Leefbaarheid (rapportcijfer)*
7,1
7,0
Schoonhouden (rapportcijfer)*
5,9
6,4
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009 *Nieuw in 2009
Kijken we naar de aspecten die ten grondslag liggen aan de schaalscore voor de woonomgeving dan blijkt dat de bewoners van Duindorp minder vaak tevreden zijn over het onderhoud van de openbare weg en plantsoenen/parken dan in heel Den Haag. Ook over de voorzieningen voor jongeren zijn ze niet te spreken, maar daarin staan ze niet alleen. In heel Den Haag is men daar ontevreden over. Iets vaker is men tevreden over de straatverlichting. Tabel 3.7 Oordeel over diverse aspecten van de woonomgeving (% mee eens) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Wegen/pleintjes zijn goed onderhouden
53
54
63
60
plantsoenen en parken zijn goed onderhouden
55
46
66
61
Buiten is het goed verlicht
75
75
81
69
Er zijn goede speelplekken voor kinderen
59
52
56
48
Er zijn goede voorzieningen voor jongeren
34
15
28
17
Kwaliteit fysieke voorzieningen (schaalscore)
5,2
5,7
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
Ten opzichte van 2007 zijn de bewoners van Duindorp aanmerkelijk minder tevreden over het onderhoud van plantsoenen/parken, speelplekken voor kinderen en met name over de voorzieningen voor jongeren. Figuur 3.2. Beoordeling van diverse aspecten van de woonomgeving in Duindorp (% mee eens) 0
10
20
30
40
50
60
70
80
Wegen/pleintjes zijn goed onderhouden plantsoenen en parken zijn goed onderhouden Buiten is het goed verlicht Er zijn goede speelplekken voor kinderen Er zijn goede voorzieningen voor jongeren 2007
2009
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
- 12 -
Het aandeel bewoners dat vindt dat de buurt vooruit gaat (42%), is aanzienlijk groter dan het aandeel dat vindt dat de buurt achteruit gaat (19%). Wel is het aandeel dat vindt dat de buurt vooruit gaat, ten opzichte van 2007 teruggelopen. De verhouding tussen het aantal bewoners dat vindt dat de buurt in de afgelopen jaren achteruit is gegaan versus vooruit is gegaan (saldo), is de afgelopen jaren dan ook sterk afgenomen. Toch valt die balans ten opzichte van heel Den Haag voor Duindorp nog positief uit (zie tabel 3.8). Tabel 3.8 Beoordeling van de woonomgeving en buurt (in %) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Wijk gaat vooruit (% mee eens)
72
42
19
17
Wijk gaat achteruit (% mee eens)
15
19
32
22
Saldo ontwikkeling (% vooruit - % achteruit) *
57
23
-13
-5
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009 * In 2009 is de categorie ‘geen antwoord’ buiten beschouwing gelaten
- 13 -
- 14 -
4
Veiligheid
4.1
POLITIECIJFERS
De criminaliteit fluctueert in Duindorp. Het totaal aantal bij de politie geregistreerde delicten daalde 1 van 169 in 2006 naar 129 in 2007 om vervolgens weer toe te nemen tot 176 in 2009. Vooral het aantal vermogensdelicten (diefstallen uit auto’s, woningen en bedrijven) is in 2007 sterk afgenomen om in de jaren daarna weer te stijgen. Het aantal geweldsdelicten fluctueert niet sterk en het aantal vernielingen is de laatste twee jaar iets toegenomen. In onderstaande figuur is de ontwikkeling per type delict goed te zien. Figuur 4.1 Ontwikkeling van het aantal aangiften in Duindorp 100
90
84
90 74
80 70
60
60
50
50 34 32
40
38 37
45 44
54
2006 2007 2008 2009
30 20 10 0 vermogen
geweld
vernieling
Bron: Politie Haaglanden (HKS-NSCR)
Wanneer gekeken wordt naar het aantal delicten per 1.000 inwoners, dan blijkt dat er in Duindorp in 2009 veel minder delicten worden gepleegd dan in heel Den Haag. Dit komt vooral door het geringe aantal vermogens- en geweldsdelicten per 1.000 inwoners. Het aantal vernielingen ligt daarentegen iets boven het Haagse gemiddelde. Tabel 4.1 Aantal delicten per 1.000 inwoners Duindorp
Den Haag
2006
2009
2006
2009
17,8
17,7
35,3
42,2
Geweld
6,7
7,8
13,9
9,9
Vernieling
8,9
11,4
11,2
10,7
33,5
37,1
60,4
67,0
Vermogen
Totaalaantal Bron: Politie Haaglanden (HKS-NSCR)
4.2
HOTSPOTS
Duindorp kent een hotspot: de Pluvierhof en omgeving. Volgens de Rapportage Hotspots 2008 is de situatie de afgelopen jaren verbeterd en was bij het schrijven van de nota (begin 2009) nauwelijks nog sprake van jongerenoverlast. Cameratoezicht en het repressieve optreden van de politie hebben daaraan bijgedragen. De doelstellingen van de hotspotaanpak in Duindorp zijn gehaald.
1
Het gaat om de delicten: autodiefstal, bedreiging, mishandeling, beroving op straat, (brom)fietsdiefstal, diefstal uit en van de auto, diefstal uit woningen en bedrijven, winkeldiefstal, zakkenrollerij en vernieling.
- 15 -
De integrale samenwerking in Duindorp is gebundeld in een lange termijn aanpak die verder gaat dan de hotspotaanpak. Dit betreft met name de inzet van Werken aan de Stad in Duindorp. Daarnaast leveren ook de gemeente, woningcorporatie Vestia Scheveningen, de politie, Stichting Pro Jong en Stichting Welzijn Scheveningen extra inzet.
4.3
JEUGDOVERLAST EN -CRIMINALITEIT
De aanpak van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit is door de Politie in het Meerjarenbeleidskader 2008-2011 aangemerkt als één van de speerpunten van het korpsbeleid. In het veiligheidsplan Een Veilig Den Haag is jeugd ook als prioriteit genoemd. In 2008 zijn er door de politie van bureau Scheveningen 101 minderjarige verdachten naar het OM doorgestuurd. Dat zijn er 36 minder dan in 2007; een daling van 26%. Een deel van deze jongeren komt uit Duindorp. Het exacte aantal is niet bekend. Verder zijn in 2008 vanuit bureau Scheveningen 39 jongeren naar bureau Halt doorverwezen, evenveel als in 2007. Bij Halt-verwijzingen is de aandacht vooral gericht op jongeren in de leeftijd van 12 t/m 17 jaar. Personen in deze leeftijdscategorie worden, indien mogelijk, naar bureau Halt doorgestuurd. Voorwaarde is dat het om een Halt-waardig delict gaat, ofwel alle feiten die genoemd zijn in de landelijke Halt-aanwijzing (bv. geen geweldsdelicten). Een tweede voorwaarde is dat er geen sprake is van recidive. In Duindorp wordt één criminele jeugdgroep, die zich ophoudt rond het Tesselseplein, door de politie in de gaten gehouden. De groep bestaat uit jongeren die individueeel overlast en criminele activiteiten plegen (niet in groepsverband). Gemeente en politie hebben samen een top 10 samengesteld van jongeren die hinderlijk overlastgevend gedrag vertonen, waarop een persoonsgerichte aanpak wordt toegepast.
4.4
OORDEEL BEWONERS
De Veiligheidsmonitor wordt al jaren in Den Haag gehouden. Zodoende is de Veiligheidsmonitor een belangrijke bron om ontwikkelingen in de tijd mee te volgen. Het laatste jaar is de vragenlijst wegens landelijke afstemming met het CBS en de Politie wel iets aangepast. Hierdoor is een aantal cijfers slecht vergelijkbaar of niet meer beschikbaar. De vragenlijst bevat een aantal vragenblokken waarbij de antwoorden omgerekend worden tot een schaalscore. Hiermee kan men kernachtig ontwikkelingen in de tijd volgen en wijken met elkaar of met het Haagse gemiddelde vergelijken. In bijlage 2 wordt aangegeven op welke vragen deze schaalscores zijn gebaseerd. Criminaliteit en overlast Op basis van de Veiligheidsmonitor zijn schaalscores berekend voor de perceptie van verloedering, overlast en criminaliteit. In tabel 4.2 zijn deze weergegeven. De berekening van de schaalscores voor dreiging en overlast zijn in 2009 iets aangepast. Daardoor zijn deze cijfers slecht vergelijkbaar met die van voorgaande jaren In de periode 2004-2007 is de verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten in de ogen van de bewoners van Duindorp afgenomen (lagere scores). In 2009 is een einde aan deze positieve ontwikkeling gekomen; de scores zijn toegenomen. Ten opzichte van heel Den Haag scoort Duindorp slechter wat betreft verloedering, maar beter wat betreft vermogensdelicten. De schaalscores voor dreiging, verkeersoverlast, sociale overlast en overige overlast verschillen niet veel van het stadsgemiddelde.
- 16 -
Tabel 4.2 Perceptie van verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten (schaalscores) Duindorp
Den Haag
2004
2007
2009
2004
2007
2009
Verloedering
6,4
5,0
5,6
5,1
4,6
4,6
Vermogensdelicten
4,6
2,6
2,7
5,2
4,0
4,2
Dreiging
1,9
1,3
1,6
1,3
Dreiging plus * Overlast
2,0 4,5
2,2
2,8
3,2
3,0
Sociale overlast *
2,8
2,5
Verkeersoverlast *
4,4
4,5
Overige overlast *
1,8
1,9
Bron: Veiligheidsmonitor 2004, 2007 en 2009 * Nieuwe schaalscore in 2009
Figuur 4.2 Ontwikkeling van de verloedering in de buurt (schaalscore) 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0
2004 2007 2009
Duindorp
Den Haag
Bron: Veiligheidsmonitor 2004, 2007 en 2009
Onveiligheid In de periode 2004-2007 is het percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt sterk afgenomen (van 17% naar 11% ). In 2009 zijn de onveiligheidsgevoelens in Duindorp iets toegenomen (14%). Ook het gemiddelde rapportcijfer dat men geeft voor de veiligheid, is gedaald. In Den Haag is dezelfde trend waarneembaar. Figuur 4.3 laat de ontwikkelingen zien. Ten opzichte van heel Den Haag voelen minder bewoners in Duindorp zich onveilig. Tabel 4.3 Beoordeling van de veiligheid Duindorp
% voelt zich wel eens onveilig in de buurt Veiligheid (rapportcijfer)
Den Haag
2004
2007
2009
2004
2007
2009
17
11
14
25
25
29
7,2
6,8
6,9
6,5
Bron: Veiligheidsmonitor 2004, 2007 en 2008
- 17 -
Figuur 4.3 Percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt 35% 30% 25%
2004
20%
2007
15%
2009
10% 5% 0%
Duindorp
Den Haag
Bron: Veiligheidsmonitor 2004, 2007 en 2008
Overlast Hondenpoep, parkeeroverlast, rommel op straat en overlast van groepen jongeren zijn vo rmen van overlast die volgens respondenten uit Duindorp veel vaker in hun buurt voorkomen dan volgens respondenten uit heel Den Haag (een verschil van 10% of meer; zie tabel 4.4). Diefstal uit auto’s en woninginbraken komen daarentegen in de ogen van de bewoners minder vaak voor. De overige vormen van overlast zijn min of meer vergelijkbaar met het gemiddelde voor heel Den Haag. Tabel 4.4 Vormen van overlast en criminalitiet die volgens bewoners vaak voorkomen (in %) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Hondenpoep
40
76
53
44
Parkeeroverlast
42
51
39
41
Rommel op straat
40
49
42
38
Te hard rijden
27
38
30
32
Groepen hangjongeren
25
31
18
19
Geluidsoverlast door verkeer
10
14
16
19
Agressief rijgedrag
12
19
Beschadiging auto/diefstal vanaf auto
16
17
22
18
Fietsendiefstal
22
13
24
17
Diefstal uit auto
8
3
21
15
Vernieling telefooncellen-/bus -/tramhokjes
11
12
15
14
Bekladding muren/gebouwen
24
22
17
14
Overige vormen van geluidsoverlast
7
12
11
14
Woninginbraak
7
3
15
13
13
10
9
12
Dronken mensen op straat Jeugdcriminaliteit *
12
10
Overlast van omwonenden
4
7
9
9
Ongewenst aandacht voor vrouwen
2
3
4
9
Drugsoverlast
8
10
9
8
Lastiggevallen op straat
4
2
5
6
Bedreiging
3
5
4
5
Gewelddelicten
5
3
4
5
Overlast van horecagelegenheden
0
1
4
4
Zwervers/daklozen
8
7
4
4
Straatroof
0
1
3
3
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009 * Nieuw in 2009
- 18 -
Ten opzichte van 2007 komt volgens de bewoners overlast van hondenpoep aanzienlijk vaker voor (van 40% naar 76%). Ook de parkeeroverlast, rommel op straat, te hard rijden en overlast van groepen jongeren is toegenomen. Daarentegen komt fietsendiefstal in de beleving van de bewoners minder vaak voor. Figuur 4.4 laat de ontwikkeling van de meest voorkomende vormen van overlast en criminaliteit zien. Figuur 4.4 Vormen van criminaliteit en overlast die in Duindorp vaak voor komen (in %) 0
10
20
30
40
50
60
70
80
Hondenpoep Parkeeroverlast Rommel op straat Te hard rijden Groepen hangjongeren
2007 2009
Bekladding muren/gebouwen Beschadiging auto/diefstal vanaf auto Geluidsoverlast door verkeer Fietsendiefstal Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
- 19 -
- 20 -
5
Economie
5.1
ONTWIKKELING VAN DE WERKGELEGENHEID
De werkgelegenheid wordt uitgedrukt in het aantal in de wijk werkzame personen (wp). Hierbij gaat het om de arbeidsplaatsen die aanwezig zijn in Duindorp. Dit is geen werkgelegenheid specifiek voor mensen uit Duindorp. Het aantal werkzame personen of arbeidsplaatsen in Duindorp zegt niets over de locatie waar mensen uit Duindorp werken. De laatste vier jaar is het aantal bedrijfsvestigingen in Duindorp flink toegenomen (plus 62%). Ook het aantal werkzame personen is flink gegroeid (plus 33%). In heel Den Haag is het aantal vestigingen en het aantal werkzame personen eveneens toegenomen, maar minder sterk (resp. plus 24% en 8%). Figuur 5.1 Ontwikkeling van het aantal vestigingen en werkzame personen (geïndexeerd, 2006=100) 170 160 150
aantal vestigingen in Duindorp 140 130
aantal werkzame personen in Duindorp
120
aantal vestigingen in Den Haag
110
aantal werkzame personen in Den Haag
100 90 80 2006
2007
2008
2009
Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden
De toename in de werkgelegenheid in Duindorp zit vooral in de sectoren Bouwnijverheid, Zakelijke dienstverlening en Handel/reparatie (zie tabel 5.1).
- 21 -
Tabel 5.1 Aantal werkzame personen in Duindorp naar sector Duindorp
Landbouw, bosbouw en visserij
Den Haag
2006
2007
2008
2006
1
1
1.396
2.456
-
450
385
Winning van delfstoffen Industrie
-
-
7.025
6.251
Productie, distributie en handel in elektriciteit en aardgas
-
-
56
86
Winning/ distributie van water; afval(water)beheer, sanering
-
-
1.148
1.188
Bouwnijverheid
23
42
9.317
12.920
Groot- en detailhandel; reparatie van auto's
46
72
29.640
30.858
6
12
9.718
9.907
12
15
9.956
10.708
Informatie en communicatie
-
4
14.752
15.654
Financiële instellingen
-
-
10.553
9.381
Verhuur van en handel in onroerend goed
1
3
3.569
3.610
Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening
5
21
20.779
24.198
Verhuur van roerende goederen, overige zakelijke dienstverlening
7
22
9.476
12.866
Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen
-
-
50.528
51.403
39
43
14.270
15.448
167
163
33.018
37.438
6
5
6.661
7.150
49
49
9.203
9.402
-
-
4.258
4.865
362
452
245.773
266.174
90
146
25.891
34.331
Vervoer en opslag Logies -, maaltijd- en drankverstrekking
Onderwijs Gezondheids - en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Extraterritoriale organisaties en lichamen Totaal aantal werkzame personen Totaal aantal vestigingen Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden
De opbouw van de werkgelegenheid in Duindorp wijkt af van heel Den Haag. In Duindorp ontbreekt nagenoeg de sector Openbaar bestuur. Daarentegen zijn de sectoren Gezondheid & Welzijnszorg, Onderwijs en Bouwnijverheid sterker vertegenwoordigd dan in heel Den Haag (zie figuur 5.2).
- 22 -
Figuur 5.2 Aantal werkzame personen naar branche (in %) 100% extraterritoriale organisaties en lichamen overige dienstverlening
90%
cultuur, sport en recreatie gezondheids- en welzijnszorg
80%
onderwijs
70%
openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen verhuur van roerende goederen, overige zakelijke dienstverlening advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening verhuur van en handel in onroerend goed
60%
50%
financiële instellingen informatie en communicatie
40% logies-, maaltijd- en drankverstrekking vervoer en opslag
30%
groot- en detailhandel; reparatie van auto's
20%
bouwnijverheid
10%
winning/ distributie van water; afval(water)beheer, sanering productie, distributie en handel in elektriciteit en aardgas industrie
0%
winning van delfstoffen
Duindorp 2006
Duindorp 2009
Den Haag 2006
Den Haag 2009
landbouw, bosbouw en visserij
Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden
5.2
DE BEROEPSBEVOLKING
De potentiële beroepsbevolking (iedereen van 15 tot 65 jaar) is de afgelopen 10 jaren in Duindorp gestaag gedaald. Voor de nabije toekomst wordt een lichte groei verwacht in verband met de realisatie van de nieuwbouw- en renovatieplannen. Na 2015 zal de bevolking, en daarmee de potentiële beroepsbevolking, min of meer gelijk blijven. Figuur 5.3 Ontwikkeling van de potentiële beroepsbevolking in Duindorp 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 1999
2001 2003
2005 2007
2009
2011
bevolking
2013
2015
2017 2019
2021 2023
2025
beroepsbevolking
Bron: GBA, bewerking Afd. Onderzoek
- 23 -
5.3
WERKZOEKENDEN
Het aandeel niet -werkende werkzoekenden van de potentiële beroepsbevolking nam in de periode 2006-2008 in Duindorp flink af. Het aandeel langdurig niet -werkzoekernden bleef echter nagenoeg gelijk. De cijfers zijn vergelijkbaar met heel Den Haag. De gevolgen van de recessie zijn nog niet goed te zien. De werkloosheid in heel Den Haag daalde tot november 2008 om vanaf december 2008 toe te nemen. De ontwikkeling van het aantal bijstandsgerechtigden laat eenzelfde beeld zien, alleen bereikte dat aantal in januari 2009 het laagste punt. Tabel 5.2 Aantal bijstandsgerechtigden (op 31-12) en niet-werkende werkzoekenden (in %) Duindorp
Den Haag
2006
2008
2006
2008
% Niet-werkende werkzoekenden (NWW)
8,0
5,3
8,7
5,5
% NWW langer dan 3 jaar
2,4
2,3
2,3
2,1
Bron: CWI (Den Haag in Cijfers)
5.4
INKOMENSNIVEAU EN –ONTWIKKELING
Uit het Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) blijkt dat het gemiddeld besteedbaar particulier 2 huishoudens inkomen in 2006 in de wijk Duindorp € 24.700 (op jaarbasis) was. Voor heel Den Haag bedroeg dat € 28.900. Om de inkomensontwikkelingen te volgen over de periode vanaf 1998 moet gebruik gemaakt worden van indices, aangezien tussentijds enkele definitieveranderingen in de gebruikte inkomensbegrippen doorgevoerd zijn door het CBS. In het gestandaardiseerde inkomen wordt rekening gehouden met de schaalvoordelen die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding. Het wordt daarom ook wel ‘koopkrachtinkomen’ genoemd. Sinds 2002 zijn zowel de index voor het gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen als die voor het gestandaardiseerde huishoudensinkomen in Duindorp gestegen. Dit betekent dat de huishoudensinkomens steeds iets van de achterstand ten opzichte van de gemiddelde inkomens in Den Haag hebben ingelopen; een gunstige ontwikkeling. Tabel 5.4 Ontwikkeling van huishoudinkomen in Duindorp Index besteedbaar huishoudensinkomen (Den Haag =100)
Index gestandaardiseerde huishoudensinkomen (Den Haag =100)
2000
84,1
82,9
2002
82,4
81,7
2004
84,5
82,8
2006
85,5
84,0
Bron: CBS RIO
5.5
AANDACHTSGROEP VAN BELEID
Binnen het volkshuisvestingsbeleid wordt een specifiek inkomensbegrip gehanteerd, waarmee de ‘aandachtsgroep van beleid’ wordt onderscheiden van ‘de rest’. Deze aandachtsgroep bestaat uit huishoudens met een lager inkomen waarvoor de overheid en de woningcorporaties een speciale verantwoordelijkheid hebben.
2
Recentere cijfers zijn niet beschikbaar omdat de Belastingdienst pas na 3 jaar de gegevens doorstuurt naar het CBS.
- 24 -
In 2006 waren er in Den Haag ruim 91 duizend huishoudens die behoorden tot de aandachtsgroep (43% van het totaal aantal Haagse huishoudens). In Duindorp behoorden 990 huishoudens tot de aandachtsgroep (42% van het totaal aantal huishoudens in Duindorp). Het aandeel huishoudens dat tot de aandachtsgroep behoort, is nagenoeg hetzelfde als in heel Den Haag. Alleen neemt dit aandeel in Duindorp sinds 2002 iets af, terwijl het in Den Haag toeneemt. Tabel 5.5 Huishoudens die tot aandachtsgroep behoren % Huishoudens behorend tot aandachtsgroep
Aantal huishoudens behorend tot aandachtsgroep
Duindorp
Den Haag
Duindorp
Den Haag
2000
41,1
38,8
1.150
81.990
2002
43,3
35,2
1.190
76.330
2004
42,8
38,2
1.070
82.230
2006
42,3
42,5
990
91.220
Bron: CBS RIO
5.6
INKOMENSVERDELING
Een inkomensverdeling wordt gemaakt met de landelijke inkomensverdeling als uitgangspunt. Er wordt daarbij meestal gebruik gemaakt van een indeling naar lage, midden- en hoge inkomens. Tot de particuliere huishoudens met een laag inkomen worden huishoudens gerekend met een inkomen dat behoort tot de laagste vier decielen van de landelijke inkomensverdeling. Het besteedbaar huishoudensinkomen van deze huishoudens lag in 2006 beneden € 23.200 (op jaarbasis). Het inkomen van huishoudens behorend tot de categorie ‘middeninkomen’ (het vijfde t/m achtste deciel van de landelijke inkomensverdeling) lag tussen € 23.200 en € 42.600. Particuliere huishoudens behorend tot de categorie ‘hoog inkomen’ (de twee hoogste decielen van de landelijke inkomensverdeling) hadden de beschikking over een besteedbaar inkomen van € 42.600 of hoger. Evenals in Den Haag valt in 2006 ongeveer de helft van de particuliere huishoudens uit Duindorp in de categorie hushoudens met een laag inkomen (resp. 49,3 en 52,8%). Bijna 40% van de huishoudens in Duindorp behoort tot de categorie huishoudens met een middeninkomen; in Den Haag als geheel valt een derde van de huishoudens in deze categorie. In Duindorp wonen relatief weinig huishoudens met een hoog inkomen. Het aandeel huishoudens in Duindorp met een laag inkomen is in de periode 2000-2006 gestaag afgenomen van 61% tot 53%. In heel Den Haag was nauwelijks een verandering waar te nemen. Tabel 5.6 Inkomenverdeling van huishoudens % hh. laag inkomen
% hh. middeninkomen
% hh. hoog inkomen
aantal hh. laag inkomen
aantal hh. middeninkomen
aantal hh. hoog inkomen
2000
60,9
31,8
7,4
1.820
950
220
2002
58,2
35,7
6,1
1.630
1.000
170
2004
54,4
37,6
8,0
1.360
940
200
2006
52,8
38,6
9,0
1.230
900
210
2000
51,5
32,8
15,7
108.650
69.340
33.100
2002
49,5
34,4
16,2
107.270
74.490
35.010
2004
50,0
34,1
16,0
107.480
73.290
34.320
2006
49,3
33,8
17,0
105.380
72.200
36.260
Duindorp
Den Haag
Bron: CBS RIO
- 25 -
5.7
ARMOEDE
In tabel 5.6 is al het lage inkomensniveau in Duindorp naar voren gekomen. Bijna een op de vijf huishoudens kan gerekend worden tot de minima; iets meer dan in heel Den Haag. Het aandeel minima uit Duindorp met bijzondere bijstand en een Ooievaarspas is vergelijkbaar met het Haagse gemiddelde. Het aandeel ouderen dat een bijdrage uit het Fonds voor Ouderen ontvangt, ligt daar iets boven. Ten opzichte van 2006 is het aandeel minima met bijzonderde bijstand en het aandeel 65-plussers met een bijdrage uit het Fonds voor ouderen toegenomen en het aandeel met een Ooievaarspas afgenomen. Deze ontwikkeling is ook in heel Den Haag te zien. Tabel 5.7 Percentage minima onder huishoudens en bereik voorzieningen voor minima Duindorp
Den Haag
2006
2008
2006
2008
% minimum inkomen onder huishoudens
19
17
16
15
% minima met Ooievaarspas
74
59
68
56
% minima met bijzondere bijstand
31
50
31
50
% minima 65 jaar en ouder met bijdragen uit Fonds voor Ouderen
66
76
63
71
Bron: SZW Armoede monitor (minima maximaal 105% van minimum loon)
- 26 -
6
Onderwijs
6.1
ONDERWIJSACHTERSTANDEN
De basisscholen in Duindorp hebben verhoudingsgewijs veel meer leerlingen met een extra bekostiging (leerlinggewicht) dan in heel Den Haag het geval is. Dit is een indicatie voor onderwijsachterstanden. Het aandeel leerlingen met extra bekostiging in Duindorp is de afgelopen jaren teruggelopen. Dit komt vooral door de invoering van het nieuwe bekostigingsstelsel waarbij alleen rekening wordt gehouden met het opleidingsniveau van de ouders en niet meer met hun afkomst (en beroep). Kinderen in groep 8 die uit Duindorp komen, krijgen in vergelijking tot heel Den Haag iets vaker een individueel zorgadvies en minder vaak een advies hoger dan VBMO-TL. Het percentage dat een zorgadvies krijgt, is de laatste twee jaar in Duindorp afgenomen. Tabel 6.1 Leerlingen met extra bekostiging en schooladviezen (in %) Duindorp
Den Haag
2006
2007
2008
2006
2007
2008
Leerlingen met extra bekostiging
77
69
63
41
36
31
Individueel zorgadvies
38
29
28
15
17
15
Hoger advies dan VBMO-TL
17
27
24
43
45
48
Bron: adviezen: Bovo, bewerking OIV voorjaar (van kinderen woonachtig in Duindorp)
De voorschool is een samenwerkingsverband tussen een peuterspeelzaal en een basisschool (groep 1 en 2) die in aanmerking komt voor het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOA), waarbij beide werken met hetzelfde VVE-programma. De doelstelling van de Haagse voorschool is het bieden van een effectief programma aan 2,5 tot 6 jarigen met een gemiddeld leerlinggewicht van minimaal 0,25 teneinde (taal-)achterstanden in groep 3 van het basisonderwijs te voorkomen of te verkleinen. In Duindorp in 2008 zit de helft van de peuters op de voorschool, iets meer dan in heel Den Haag (resp. 49% en 36%). Het aandeel deelnemende peuters is de afgelopen jaren in Duindorp langzaam toegenomen. Dit geldt ook voor heel Den Haag. Het aandeel kleuters dat in Duindorp op de voorschool zit, fluctueert de laatste jaren. Het aandeel in 2008 is vergelijkbaar met dat van heel Den Haag. Tabel 6.2 Deelname aan voorschool door kinderen uit de wijk (in %) Duindorp
Den Haag
2006
2007
2008
2006
2007
2008
Peuters
33
44
49
24
27
36
Kleuters
42
31
38
38
39
40
Bron: GBA & Civision, bewerking OIV
6.2
LEERLINGSTROMEN
In het schooljaar 2008/2009 wonen er 378 kinderen in Duindorp die naar de basisschool gaan. Van hen gaat 40% in de eigen wijk naar school; dat is de Meerpaal of de Tweemaster. Relatief veel kinderen gaan naar een basisschool in de Vogelwijk (33%) of het Geuzen- en Statenkwartier (14%).
- 27 -
Tabel 6.3 Wijk waar kinderen uit Duindorp naar de basisschool gaan (schooljaar 2008/2009) Wijk
N
%
Duindorp
151
39,9%
Vogelwijk
124
32,8%
Geuzen en Statenkwartier
54
14,3%
Scheveningen
20
5,3%
Westbroekpark en Duttendel
5
1,3%
Bomen- en Bloemenbuurt
5
1,3%
Duinoord
4
1,1%
15
4,0%
378
100,0%
Overige wijken Eindtotaal
De Meerpaal en de Tweemaster hebben in het schooljaar 2008/2009 samen 201 leerlingen. Driekwart van deze kinderen woont in Duindorp. De meeste andere kinderen komen uit de wijken Geuzen- en Statenkwartier en Scheveningen. Tabel 6. 4 Wijk waar kinderen die op een basisschool in Duindorp zitten, wonen (schooljaar 2008/’09) Wijknaam
Meerpaal
Tweemaster
Duindorp
93
58
151
75,1%
Geuzen en Statenkwartier
10
7
17
8,5%
Scheveningen
8
9
17
8,5%
5
5
2,5%
2
1,0%
Vogelwijk
Totaal
Zeeheldenkwartier
2
Bomen- en Bloemenbuurt
1
1
2
1,0%
Overige wijken
5
1
6
3,0%
120
81
201
100,0%
Totaal
Driekwart van de leerlingen van de basisscholen in Duindorp komt dus uit de eigen wijk. Toch gaat de meerderheid van de kinderen uit Duindorp naar een basisschool in een andere wijk. De vraag overtreft dus het aanbod.
- 28 -
7
Sociaal leefklimaat
In dit hoofdstuk komen vier onderwerpen aan bod die direct of indirect met het sociaal leefklimaat in Duindorp te maken hebben. Het gaat om burgerschapsstijlen, de achterstandsscore, gezondheid en hoe burgers het sociaal leefklimaat ervaren.
7.1
BURGERSCHAPSTIJLEN
Uit onderzoek van Motivaction voor de Commissie Toekomst Overheidscommunicatie (2001) en de WRR (2005) is gebleken dat de Nederlandse bevolking kan worden opgedeeld in vier segmenten met een eigen burgerschapsstijl. Daarmee wordt bedoeld dat ze een specifieke houding hebben ten opzichte van de samenleving, de overheid en de politiek. In Duindorp zijn de pragmatici oververtegenwoordigd. Pragmatici zijn assertief en hebben weinig moeite contacten te leggen met anderen; het zijn echte sociale netwerkers. Problemen met betrekking tot werkloosheid en economie zien zij vaker als belangrijkste probleem in Nederland. Om de eigen buurt te verbeteren geven zij vaker aan dat er meer gedaan moet worden om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. Ook verbeteringen gericht op de verkeersproblemen zijn voor hen belangrijk. Het gebruik van voorzieningen is gemiddeld tot hoog. In het verenigingsleven is men in vergelijking met de andere segmenten vaker lid van een sportclub of een internetforum. Indien men onbetaald werk doet voor anderen, is dit vooral voor vrienden. De pragmatici zijn op afstand betrokken bij het overheidsbeleid. Men is politiek betrokken als hun eigen belang in het geding is. Pragmatici zijn bij de plannen van de overheid en de gemeente te betrekken indien zij hierover zelf kunnen mee beslissen. De gemeente kan de pragmatici bij de buurt betrekken door hen organisatorische activiteiten te laten uitvoeren. Het verlenen van zorgtaken spreekt men duidelijk minder aan. In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de dominante burgerschapstijlen in Duindorp per 5cijferig postcodegebied.
7.2
ACHTERSTANDSCORE
Sinds 1996 worden in Den Haag achterstandscores berekend. Deze scores worden gebruikt voor de verdeling van de subsidies aan de bewonersorganisaties. Wijken met een grotere achterstand krijgen verhoudingsgewijs meer subsidie. Ook worden de achterstandscores bij het gezondheidsbeleid gebruikt. Er is namelijk een sterk verband tussen gezondheid en het wonen in achterstandswijken. De achterstandscores worden bepaald op basis van 5 indicatoren: het percentage niet-westerse allochtonen, het percentage werklozen dat langer dan 3 jaar werkzoekend is, het gemiddelde inkomen, de gemiddelde WOZ-waarde en het percentage inwoners dat in de afgelopen 3 jaar is verhuisd. Duindorp scoort vooral op de indicatoren gemiddeld inkomen en gemiddelde WOZ-waarde bovengemiddeld (d.w.z. ongunstig; zie ook tabel 7.1). Vanaf de eerste meting in 1996 behoort Duindorp tot categorie 3: wijken met de matige achterstand. e Duindorp staat ook al jaren op de 15 plaats van alle 40 wijken. Bovenaan staan Transvaal, Moerwijk, Schilderswijk, Stationsbuurt, Morgenstond en Bouwlust/Vrederust.
- 29 -
Tabel 7. 1 Achterstandsscore van Duindorp en scores op onderliggende vijf factoren 2005
2006
2007
2008
2009
Achterstandsscore
-1,6
-0,8
-2,1
-1,9
-1,1
Rangorde (t.o.v. alle Haagse wijken)
14
15
15
15
15
3
3
3
3
3
-2,6
-2,7
-2,7
-2,7
-2,8
0
0
-0,1
0,3
0
Gemiddeld inkomen
1,4
1,3
1,3
1,1
1,0
Verhuisd in afgelopen 3 jaar
-1,2
-0,2
-0,8
-1,0
0,1
Gemiddelde WOZ-waarde
1,2
1,0
0,8
0,9
0,9
Klasse Scores op de afzonderlijke indicatoren (in afwijking van Haagse gemiddelde): Niet-westerse allochtonen Langer dan 3 jaar werkzoekend
Bron: Den Haag in Cijfers
Figuur 7.1 Ontwikkeling van de achterstandscore in Duindorp (hoog = veel achterstand) 0 -0,5
2005
2006
2007
2008
2009
-1 -1,5 -2 -2,5 -3 -3,5 -4 -4,5 -5 Bron: Den Haag in Cijfers
7.3
GEZONDHEID
Overgewicht Relatief veel bewoners van Duindorp hebben last van overgewicht. Wanneer alle 33 Haagse wijken (exclusief VINEX-wijken) geordend worden naar de mate waarin overgewicht voorkomt op basis van e de Body Mass Index (BMI), dan komt Duindorp op de 1 plaats (zie Gezondheidsmonitor 2006). Wereldwijd is het voorkomen van overgewicht de afgelopen dertig jaar zeer sterk toegenomen, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Overgewicht kan leiden tot hart - en vaatziekten, hoge bloeddruk en suikerziekte, en mensen met overgewicht hebben ook vaker psychosociale problemen. De verwachting is dat dit zal leiden tot een flinke kostenstijging van de gezondheidszorg en verlies van arbeidsproductiviteit en eigen welbevinden. Omdat overgewicht meer in de grote steden voorkomt, is overgewicht destijds als doelstelling opgenomen in de sociale pijler van het beleidskader voor het Grotestedenbeleid van 2005-2009, (onderdeel Gezond en Wel in de stad). In dat kader is bij de GGD Den Haag een projectleider Overgewicht Jeugd aangesteld en wordt ook de ontwikkeling van overgewicht bij Haagse kinderen van 3-16 jaar gevolgd.
- 30 -
In 2007 was er bij 17% van de kinderen uit Duindorp sprake van overgewicht. Dat is vergelijkbaar met het Haagse gemiddelde (16%). Verder is in figuur 5.1 te zien dat het percentage kinderen met overgewicht in Duindorp de laatste 10 jaar nogal fluctueert. Dit komt waarschijnlijk omdat slechts een deel van de kinderen door JGZ gescreend worden en er grote verschillen tussen kinderen voorkomen waardoor de uitkomsten per jaar kunnen variëren. Figuur 7.2 Percentage 3-16 jarigen met overgewicht in Duindorp 25 20 15 10 5 0 1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Bron: GGD, 1999-2007
Beoordeling eigen gezondheid Uit de Veiligheidsmonitor komt naar voren dat bewoners van Duindorp voor hun eigen gezondheid en hun eigen leven een iets hoger rapportcijfer geven dan de bewoners van heel Den Haag. De positieve ontwikkeling van de periode 2004-2007 heeft zich de afgelopen twee jaar doorgezet. Tabel 7.2 Beoordeling van diverse aspecten Duindorp 2004 Eigen leven (rapportcijfer) Eigen leven (% 7 of hoger)
88
Eigen gezondheid (rapportcijfer) Eigen gezondheid (% 7 of hoger)
2007
2009
7,6
8,1
94 7,2
83
Den Haag
84
2004
2007
2009 7,7
90 7,8
90 7,6
83
7,7
83
Bron: Veiligheidsmonitor 2004, 2007 en 2009
7.4
SOCIALE COHESIE
Als het gaat over de betrokkenheid bij de buurt en de wijze waarop bewoners met elkaar omgaan, dan valt vooral op dat bewoners van Duindorp ten opzichte van heel Den Haag vaker vinden dat de mensen die er wonen het goed getroffen hebben, graag in de buurt wonen en zich thuis voelen bij de mensen die in de buurt wonen. Ook zijn ze meer tevreden over de samenstelling van de bevolking en vinden zij vaker dat mensen op een prettige manier met elkaar omgaan. Kortom, de sociale cohesie is groot.
- 31 -
Tabel 7.3 Oordeel over buurt en wijze waarop de mensen met elkaar omgaan (% mee eens) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Als het maar enigszins kan ga ik verhuizen *
10
12
17
19
Als je hier woont, hebt je het goed getroffen *
72
67
69
54
De mensen blijven hier graag wonen *
87
85
73
55
4
6
8
9
De mensen kennen elkaar nauwelijks **
16
15
40
38
De mensen hier gaan op een prettige manier met elkaar om **
86
69
75
57
Deze buurt is gezellig met veel saamhorigheid **
65
57
44
35
Ik voel me thuis bij de mensen die hier wonen **
74
73
64
54
Ik heb veel contacten met andere buurtbewoners ***
-
49
-
31
Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling ***
-
71
-
58
Het is vervelend om hier te wonen *
Leefbaarheid
7,4
7,0
Sociale cohesie
6,8
5,9
Sociale leefkwaliteit
-
6,6
-
5,6
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009 * deze 4 items zijn gebruikt voor de schaalscore ‘leefbaarheid’ ** deze 4 items zijn gebruikt voor de schaalscore ‘sociale cohesie’ *** deze 2 items zijn samen met bovengenoemde vier items gebruikt voor de schaalscore ‘sociale leefkwaliteit’
Ten opzichte van 2007 valt de beoordeling van de buurt op een aantal aspecten iets negatiever uit. Vooral het percentage bewoners dat vindt dat mensen op een prettige manier met elkaar omgaan, is gedaald. Deze daling doet zich echter in heel Den Haag voor. Figuur 7.3 Betrokkenheid bij de buurt en de wijze waarop bewoners met elkaar omgaan in Duindorp 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Als het maar enigszins kan, ga ik verhuizen Als je hier woont, heb je het goed getroffen De mensen blijven hier graag wonen Het is vervelend om hier te wonen De mensen kennen elkaar nauwelijks Mensen gaan op prettige manier met elkaar om Deze buurt is gezellig met veel saamhorigheid Ik voel me thuis bij de mensen die hier wonen 2007
2009
Bron: Veiligheids monitor 2007 en 2009
Als het gaat om de mate waarin burgers zich het afgelopen jaar actief hebben ingezet voor de verbetering van hun buurt, zijn er geen grote verschillen te constateren tussen Duindorp en de rest van Den Haag. Het aandeel actieve bewoners is het afgelopen twee jaar teruggelopen, evenals in de rest van de stad.
- 32 -
Tabel 7.4 Betrokkenheid bij de buurt (% ja) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Afgelopen jaar actief geweest om buurt te verbeteren
20
12
22
16
Medeverantwoordelijk voor eigen buurt
81
-
85
-
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
- 33 -
- 34 -
8
Belangrijkste problemen volgens bewoners
In de Veiligheidsmonitor worden twee vragen gesteld om te achterhalen wat volgens de bewoners de belangrijkste problemen van de buurt zijn. Enerzijds wordt gevraagd wat de belangrijkste vorm van overlast is, anderzijds worden een aantal algemene problemen genoemd en gevraagd welk van deze het belangrijkste is. Hondenpoep is de belangrijkste vorm van overlast; 33% van de bewoners van Duindorp ziet dit als het belangrijkste probleem. Direct daarna komen overlast door jongeren, parkeerproblemen en rommel op straat (door 15% of meer genoemd). Tabel 8.1 De 10 belangrijkste vormen van criminaliteit en overlast in de buurt (in %) Duindorp
Den Haag
2007
2009
2007
2009
Hondenpoep
37
33
23
18
Overlast jongeren
25
29
12
15
Parkeerproblemen
25
23
21
22
Rommel op straat
17
16
21
15
Te hard rijden
11
9
12
15
Overlast van omwonenden
1
6
3
4
Drugsoverlast
5
4
4
3
Vernieling auto’s
1
4
3
7
Jeugdcriminaliteit *
4
Fietsdiefstal
3
5
3
3
5
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009 * Nieuw in 2009
In vergelijking met 2007 worden hondenpeop en rommel op straat in 2009 minder vaak als de belangrijkste problemen genoemd. Overlast door jongeren, overlast van omwonenden en vernieling van auto’s worden daarentegen vaker genoemd. Figuur 8.1 laat deze verschuivingen goed zien. Figuur 8.1 Belangrijkste vormen van criminaliteit en overlast in de buurt volgens bewoners in Duindorp (in %) 0
5
10
15
20
25
30
35
40
Hondenpoep Overlast jongeren Parkeerproblemen Rommel op straat 2007 Te hard rijden
2009
Overlast van omwonenden Drugsoverlast Vernieling auto’s Jeugdcriminaliteit
Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009
- 35 -
Als een aantal algemene problemen aan bewoners voorgelegd worden en gevraagd wordt welk drie problemen met voorrang aangepakt moeten worden, dan noemen de bewoners van Duindorp het schoonhouden van de buurt met bezems en veegwagens het vaakst; direct gevolgd door het ophalen van grof vuil. Respectievelijk 96% en 95% van de bewoners van Duindorp ziet dit als het eerste, tweede of derde belangrijkste probleem. Dit is verglijkbaar met de rest van Den Haag. Tabel 8. 2 De belangrijkste problemen in de buurt in Duindorp (in %) Duindorp
Den Haag
Schoonhouden van de buurt met bezems en veegwagens
96
91
Grofvuil ophalen
95
93
Controle op onderhoud en illegale bewoning van woningen
86
76
Stimuleren van het buurtgevoel, normen en waarden en saamhorigheid
79
67
Parkeer problematiek
77
75
Bron: Veiligheidsmonitor 2009
Aanpak gemeente In het verleden werd bij de Veiligheidsmonitor aan de respondenten gevraagd wat in het afgelopen jaar de beste actie van de gemeente voor de buurt was. Daaruit kwamen steevast dezelfde onderwerpen naar voren. Bij de laatste meting is daarom voor zes onderwerpen gevraagd of men het eens of oneens is met de stelling dat de gemeente het afgelopen jaar veel aandacht aan betreffend onderwerp heeft besteed. De antwoorden zijn terug te vinden in tabel 8.3. Hieruit komt naar voren dat het merendeel van de bewoners van Duindorp waardering heeft voor genoemde acties, maar vooral voor het vegen van straten en het legen van prullenbakken, en voor het opknappen van de buurt. Tabel 8. 3 Belangrijkste actie van de gemeente in de agelopen twee jaar (% mee eens) Duindorp
Den Haag
Schoonheid: vegen straten en legen prullenbakken
94
89
Buurt/straat opgeknapt of verbeterd
92
75
Meer/beter onderhoud groenvoorzieningen
87
74
Verkeersveiligheid: drempels en 30km -zone
87
72
Opknappen/onderhoud/renovatie huizen
87
71
Nieuwbouw
70
42
Bron: Veiligheidsmonitor 2009
- 36 -
9
Aanvullende meetinstrumenten
9.1
LEEFBAAROMETER
Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) heeft naar aanleiding van vragen uit de samenleving de Leefbaarometer ontwikkeld. Zo hebben zowel burgers (in het kader van het Burgerplatform) als de gemeenten (in het kader van Grotestedenbeleid) behoefte aan een landelijk dekkende leefbaarheidsmonitor geuit, een leefbaarheidsmonitor waarmee het ontstaan van problemen in een vroeg stadium ontdekt kan worden. De Leefbaarometer komt tegemoet aan deze vraag. Dit meetinstrument brengt de leefbaarheidssituatie én leefbaarheidsontwikkeling van buurten en wijken in heel Nederland in kaart, op het voor leefbaarheid relevante lage ruimtelijke schaalniveau. De Leefbaarometer biedt hiermee de mogelijkheid om pro-actief te handelen en problemen tijdig aan te pakken. Zo lokaliseert het instrument niet alleen de bestaande hot-spots, maar ook gebieden waar op dit moment nog geen sprake is van ernstige leefbaarheidsproblemen, maar die wel in een neerwaartse spiraal dreigen te komen. Daarbij gaat het niet alleen om grotere (al dan niet toekomstige) probleemgebieden, maar ook kleinere gebiedjes in overwegend goede buurten, of gebiedjes die door officiële wijkgrenzen doorsneden worden. Dit kan omdat voor de Leefbaarometer zoveel mogelijk op 6 cijferig postcodeniveau gegevens zijn verzameld. Met behulp van de Leefbaarometer kan ook een eerste diagnose gesteld worden over de aard van de problematiek. Dit kan met behulp van de “uitklapmodule”. Het algemene leefbaarheidscijfer kan namelijk uitgeklapt worden naar zes onderliggende dimensies: woningvoorraad, publieke ruimte, voorzieningenniveau, bevolkingssamenstelling, sociaal klimaat en veiligheid. Hieronder wordt de leefbaarheid van Duindorp getoond. Deze wordt in vergelijking tot andere gebieden in Nederland als matig positief (licht groen) getypeerd. Figuur 9.1. Leefbaarheid op 6-cijferig postcodeniveau in 2008 i.v.m. het gemiddelde van Nederland
Bron: Leefbaarometer VROM
- 37 -
In tabel 9.1 wordt de ‘diagnose’ aangeven De scores op de zes onderliggende dimensies is aangegeven. Het gaat dan om de afwijking ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Duindorp scoort vooral negatief op woningvoorraad en veiligheid. De bevolkingsamenstelling scoort daarentegen bovengemiddeld, doordat er weinig allochtonen in Duindorp wonen. Tabel 9.1. Leefbaarometer-score Duindorp (afwijking t.o.v. landelijke gemiddelde in 2008)
Bron: Leefbaarometer VROM
Figuur 9.2 laat de ontwikkeling van de leefbaarheid in de periode 2006-2008 zien. Voor de ‘witte gebieden’ zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om uitspraken over de ontwikkeling te doen. De gebieden waar wel iets over valt te zeggen, hebben geen of een beperkt positieve ontwikkeling doorgemaakt (resp. lichtgeel en lichtgroen). Figuur 9.2 Ontwikkeling leefbaarheid op 6-cijferig postcodeniveau in de periode 2006-2008
Bron: Leefbaarometer VROM
- 38 -
9.2
MAATSCHAPPELIJKE INDEX
Sociale kwaliteit is een ingewikkeld begrip dat niet zo gemakkelijk te meten is. Er is binnen het gemeentelijk apparaat wel behoefte om de verschillende aspecten van sociale kwaliteit te meten en te volgen in de tijd. Daarom is in navolging van de gemeente Rotterdam, die de Sociale Index heeft ontwikkeld, gezocht naar een aantal criteria, die een beeld moeten geven van hoe het op sociaal gebied gesteld is met een wijk. Hierbij zijn vier aspecten te onderscheiden: (persoonlijke) capaciteiten, leefomgeving, meedoen (participatie) en sociale binding. Bij capaciteiten gaat het om vragen als hoe hoog de opleiding is en of hij/zij het Nederlands goed beheerst. Verder komen in het onderzoek vragen aan de orde over gezondheid van de ondervraagden, of het schoon is op straat, of er voldoende voorzieningen zijn en of zij discriminatie ervaren. Maar we willen ook weten hoe het staat met de sociale contacten onderling, of men zich inzet voor de buurt met vrijwilligerswerk en er met 3 plezier woont. Samen levert dat uiteindelijk één totaalscore op: de maatschappelijke index . De maatschappelijke index is dus opgebouwd uit vier aspecten ofwel domeinen: • Capaciteit: dit is een voorwaardenscheppend aspect. Het gaat om de persoonlijke voorwaarden die nodig zijn om in de samenleving te kunnen participeren. Hieronder vallen de volgende thema's: voldoende taalbeheersing, voldoende inkomen, een goede gezondheid en voldoende opleiding. • Leefomgeving: dit is ook een voorwaardenscheppend aspect. Het gaat om de vraag of de leefomgeving stimuleert tot meedoen of belemmerend werkt. Onder dit aspect vallen de volgende thema's: ontbreken van discriminatie, passend zijn van de huisvesting, aanwezig zijn van adequate voorzieningen en het ontbreken van vervuiling en overlast. • Participatie: dit betreft de kern van de maatschappelijk index: het is belangrijk dat iedereen meedoet in de samenleving (gedragsaspect). Onder dit aspect vallen de volgende thema's: werkzoekenden, schoolgaande jeugd, voldoende sociale contacten, deelname aan sociale en culturele activiteiten en sociaal maatschappelijke inzet. • Sociale binding: bij dit aspect gaat het om het gevoel van de bewoners bij hun buurt. Of bewoners zich thuis voelen in hun buurt (ervaren binding) en of ze lang in de buurt wonen (mutaties). De maatschappelijke index is een benchmark voor Haagse wijken. Deze zijn dus onderling met elkaar te vergelijken, met het gemiddelde van Den Haag en het Stadsdeel waartoe de wijk behoort. Men kan daaruit echter niet opmaken of er progressie dan wel regressie in een wijk voorkomt. Alle cijfers in de maatschappelijke index zijn herberekend tot een rapportcijfer. Om te laten zien hoe een wijk het doet op een bepaald onderdeel is steeds Den Haag als vergelijking genomen, en is de gemiddelde waarde voor Den Haag meestal vertaald naar een zes. Een wijk zal een zeven of meer hebben als die beter scoort dan Den Haag of een vijf of minder als die slechter scoort. Uit figuur 9.3 komt naar voren dat Duindorp op de meeste aspecten wel boven het Haagse gemiddelde scoort maar onder het gemiddelde van het stadsdeel Scheveningen. Duindorp scoort positief op de aspecten: ‘ervaren binding’ (veel cohesie), ‘samenstelling van de bevolking’ (weinig allochtonen) en ‘voldoende taalbeheersing’ (weinig inburgeraars). Daarentegen scoort Duindorp laag als het gaat om ‘inzet voor de buurt’, ‘deelname sport en cultuur’ en ‘passende huisvesting’. Deze aspecten liggen onder het Haagse gemiddelde.
3
Ongeveer 70% van de data van de maatschappelijke index is gebaseerd op de enquêtes (Veiligheidsmonitor en Stadsenquête), 30% komt uit registraties.
- 39 -
Figuur 9.3 Maatschappelijke index voor Duindorp
A1. Voldoende opleiding 10 A2. Goede gezondheid 8 D3. Ervaren binding A3. Voldoende inkomen 6 D4. Inzet voor de buurt
D2. Samenstelling bevolking
4
A4. Voldoende taalbeheersing
2 D1. Stabiele bevolking
0
B1. Passende huisvesting
C4. Voldoende sociale contacten
B2. Kwaliteit woonomgeving
C3. Sociaal maatschappelijke inzet C2. Deelname sport en cultuur
B3. Weinig vervuiling/overlast B4. Weinig criminaliteit/onveiligheid C1. Kansen op werk
wijk
stadsdeel
stad
Bron: Maatschappelijke index, juni 2009, bewerking OIV
Hieronder worden de onderliggende scores van de radarplot weergegeven. Tabel 9.2 Schaalscores op de 12 dimensies van de maatschappelijke index Duindorp
Stadsdeel Centrum
Den Haag
A1. Voldoende opleiding
7,3
7,9
6,0
A2. Goede gezondheid
6,2
6,7
6,0
A3. Voldoende inkomen
6,9
7,8
6,0
A4. Voldoende taalbeheersing
8,4
8,2
6,0
B1. Passende huisvesting
5,3
6,3
6,0
B2. Kwaliteit woonomgeving
7,1
7,7
5,9
B3. Weinig vervuiling/overlast
5,7
7,2
6,0
B4. Weinig criminaliteit/onveiligheid
7,5
7,4
6,0
C1. Kansen op werk
6,1
7,6
6,0
C2. Deelname sport en cultuur
6,3
8,4
6,0
C3. Sociaal maatschappelijke inzet
5,3
5,8
6,0
C4. Voldoende sociale contacten
6,2
6,2
6,0
D1. Stabiele bevolking
6,5
6,2
6,0
D2. Samenstelling bevolking
8,8
8,3
6,0
D3. Ervaren binding
8,2
7,7
6,0
D4. Inzet voor de buurt
5,1
6,8
6,0
Bron: Maatschappelijke index, juni 2009, bewerking OIV
- 40 -
10
Samenvatting
Opzet onderzoek Het onderzoek heeft als doel inzage te geven in het functioneren van het sociaal klimaat in Duindorp binnen de domeinen wonen, veiligheid, economie, onderwijs en sociaal leefklimaat. Door op verschillende momenten in de tijd de situatie in kaart te brengen wordt op basis van indicatoren een beeld verkregen van de resultaten die de herstructurering en de stedelijke vernieuwing hebben opgeleverd. Naast objectieve factoren zijn eveneens subjectieve indicatoren in beeld gebracht. Demografie Het aantal inwoners in Duindorp is de afgelopen jaren door de herstructurering met ruim 1.000 afgenomen. Op 1 januari 2009 woonden er ca. 4.750 mensen in Duindorp. De verwachting is dat dit aantal vanwege de nieuwbouwplannen de komende jaren weer zal toenemen tot ca. 5.600 in 2015. De leeftijdsopbouw van Duindorp wijkt niet veel af van de Haagse bevolking. Het opleidingsniveau is relatief laag en er wonen weinig mensen van buitenlandse afkomst. Wonen Door de herstructurering is woningvooraad in de periode 2001-2007 met 18% gedaald. Daarna zijn er weer woningen bijgekomen. Er zijn vooral (kleine) appartementen gesloopt en eengezinswoningen en (grotere) appartementen voor in de plaats gekomen. Het aandeel koopwoningen nam toe van 23% naar 37%. Het aandeel sociale huurwoningen is nog steeds hoog. De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in Duindorp ligt ruim onder het Haagse gemiddelde maar is de afgelopen jaren wel flink toegenomen. De tevredenheid over het onderhoud van plantsoenen en parken, speelplekken voor kinderen en de voorzieningen voor jongeren is de laatste 2 jaar teruggelopen. Over het onderhoud van plantsoenen en parken is men aanzienlijk minder tevreden dan in de rest van Den Haag. De tevredenheid over de straatverlichting, speelplekken voor kinderen en het onderhoud van wegen en straten is vergelijkbaar. Overall genomen geven de bewoners van Duindorp gemiddeld een 7,4 voor hun woonomgeving. Dat is iets meer dan in 2007 en ook iets meer dan het gemiddelde van Den Haag. Voor hun woning geven de bewoners een 7,9. Dat is ook iets meer dan in 2007 en in heel Den Haag. Kortom de tevredenheid met de woning en woonomgeving hebben zich de afgelopen twee jaar positief ontwikkeld. Veiligheid De criminaliteit fluctueert de afgelopen jaren. Het aantal vermogensdelicten nam in 2007 sterk af om in de jaren daarna weer toe te nemen. Ook het aantal vernielingen nam de laatste twee jaren toe. Het aantal geweldsdelicten is redelijk stabiel. Verhoudingsgewijs worden er in Duindorp weinig delicten gepleegd. Per 1.000 inwoners worden er minder vermogens- en gewelddelicten gepleegd dan in heel Den Haag. Er is één criminele jeugdgroep die zich ophoudt rond het Tesselselplein en door de politie in de gaten wordt gehouden. In de periode 2004-2007 is de verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten in de ogen van de bewoners van Duindorp afgenomen (lagere scores). In 2009 is een einde aan deze positieve ontwikkeling gekomen; de scores zijn toegenomen. Ten opzichte van heel Den Haag scoort Duindorp slechter wat betreft verloedering, maar beter op vermogensdelicten. De overige schaalscores voor dreiging, verkeersoverlast, sociale overlast en overige overlast verschillen niet veel van het stadsgemiddelde. In de periode 2002-2007 is het percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt sterk afgenomen (van 17% naar 11%). In 2009 zijn de onveiligheidsgevoelens in Duindorp iets toegenomen (14%). Ook het gemiddelde rapportcijfer dat men geeft voor de veiligheid is gedaald. Hondenpoep, parkeeroverlast, rommel op straat en overlast van groepen jongeren zijn vormen van overlast die volgens respondenten uit Duindorp veel vaker in hun buurt voorkomen dan volgens respondenten uit heel Den Haag. Diefstal uit auto’s en woninginbraken komen daarentegen in de ogen van de bewoners minder vaak voor. De overige vormen van overlast zijn min of meer - 41 -
vergelijkbaar met het gemiddelde voor heel Den Haag. Ten opzichte van 2007 komt volgens de bewoners overlast van hondenpoep aanzienlijk vaker voor (van 40% naar 76%). Ook de parkeeroverlast, rommel op straat, te hard rijden en overlast van groepen jongeren is toegenomen. Daarentegen komt fietsendiefstal in de beleving van de bewoners minder vaak voor. Economie De laatste vier jaar is het aantal bedrijfsvestigingen in Duindorp flink toegenomen (plus 62%). Ook het aantal werkzame personen is flink gegroeid (plus 33%). In heel Den Haag is het aantal vestigingen en het aantal werkzame personen eveneens toegenomen, maar minder sterk (resp. plus 24% en 8%). De toename in de werkgelegenheid in Duindorp zit vooral in de sectoren bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en handel/reparatie. Het aandeel niet -werkende werkzoekenden van de potentiële beroepsbevolking nam in de periode 2006-2008 in Duindorp flink af. Het aandeel langdurig niet -werkzoekernden bleef echter nagenoeg gelijk. De cijfers zijn vergelijkbaar met heel Den Haag. De gevolgen van de recessie zijn echter nog niet goed in de cijfers te zien. Ongeveer de helft van de particuliere huishoudens uit Duindorp valt in de categorie ‘lage inkomens’. Het aandeel huishoudens in Duindorp met een laag inkomen is in de periode 2000-2006 gestaag afgenomen van 61% tot 53%. Het aandeel is nu vergelijkbaar met het Haagse aandeel. In Duindorp wonen relatief weinig huishoudens met een hoog inkomen. Ten opzichte van 2006 is het aandeel minima met bijzonderde bijstand en het aandeel 65-plussers met een bijdrage uit het Fonds voor ouderen toegenomen en het aandeel met een Ooievaarspas afgenomen. Deze ontwikkeling is ook in heel Den Haag te zien. Onderwijs Driekwart van de leerlingen van de basisscholen in Duindorp komt uit de eigen wijk. Toch gaat de meerderheid van de kinderen uit Duindorp naar een basisschool in een andere wijk. Dit heeft vooral te maken met het feit dat de vraag het aanbod overtreft. In het schooljaar 2008/2009 waren er namelijk 378 kinderen die naar de basisschool gaan en de Meerpaal en de Tweemaster, de twee basisscholen in Duindorp, hebben 201 leerlingen. Kinderen in groep 8 die uit Duindorp komen, krijgen in vergelijking tot heel Den Haag iets vaker een individueel zorgadvies en minder vaak een advies hoger dan VBMO-TL. Het percentage dat een zorgadvies krijgt, is de laatste twee jaar in Duindorp afgenomen. In Duindorp zit de helft van de peuters op de voorschool, iets meer dan in heel Den Haag (resp. 49% en 36%). Het aandeel deelnemende peuters is de afgelopen jaren in Duindorp langzaam toegenomen. Het aandeel kleuters dat in Duindorp op de voorschool zit, fluctueert de laatste jaren. Sociaal leefklimaat Vanaf de eerste keer dat de achterstandscores van de Haagse wijken berekend werden in 1996, behoort Duindorp tot categorie 3: wijken met de matige achterstand. Duindorp staat ook al jaren op de e 15 plaats van alle 40 wijken. Het percentage bewoners in Duindorp dat voor hun eigen gezondheid een 7 of hoger geeft, is in de periode 2004-2007 toegenomen. Bij 17% van de kinderen uit Duindorp was er in 2007 sprake van overgewicht. Dat is vergelijkbaar met het Haagse gemiddelde (16%). Het percentage kinderen met overgewicht in Duindorp fluctueert de laatste 10 jaar echter nogal. Als het gaat over de betrokkenheid bij de buurt en de wijze waarop bewoners met elkaar omgaan, dan valt vooral op dat bewoners van Duindorp ten opzichte van heel Den Haag vaker vinden dat de mensen die er wonen het goed getroffen hebben, graag in de buurt wonen en zich thuis voelen bij de mensen die in de buurt wonen. Ook zijn ze meer tevreden over de samenstelling van de bevolking en vinden zij vaker dat mensen op een prettige manier met elkaar omgaan. Kortom, de sociale cohesie is groot. Ten opzichte van 2007 valt de beoordeling van de buurt op een aantal aspecten iets negatiever uit. Vooral het percentage bewoners dat vindt dat mensen op een prettige manier met elkaar omgaan, is gedaald. Deze daling doet zich echter in heel Den Haag voor. Wanneer we de sociale kwaliteit van Duindorp vergelijken met die van andere Haagse wijken dan valt op dat Duindorp positief scoort op de aspecten: ‘ervaren binding’ (veel cohesie), ‘samenstelling van de - 42 -
bevolking’ (weinig allochtonen) en ‘voldoende taalbeheersing’ (weinig inburgeraars). Daarentegen scoort Duindorp laag als het gaat om ‘inzet voor de buurt’, ‘deelname sport en cultuur’ en ‘passende huisvesting’. Deze aspecten liggen onder het Haagse gemiddelde. Belangrijkste problemen Hondenpoep is de belangrijkste vorm van overlast; 33% van de bewoners van Duindorp ziet dit als het belangrijkste probleem. Direct daarna komen overlast door jongeren, parkeerproblemen en rommel op straat (door 15% of meer genoemd). De overlast van hondenpoep is de afgelopen twee jaar wel iets afgenomen, de overlast door jongeren is echter toegenomen. Als een aantal algemene problemen aan de bewoners wordt voorgelegd en gevraagd wordt welke het eerste moeten worden aangepakt, dan noemen de bewoners van Duindorp het ophalen van grof vuil en het schoonhouden van de buurt met bezems en veegwagens het vaakst. Gezien het lage rapportcijfer dat zij geven voor het schoonhouden van de buurt, is deze uitkomst niet verbazend. Toch vindt men de beste acties van de gemeente in de afgelopen twee jaar het vegen van straten en het legen van prullenbakken, en voor het opknappen van de buurt. Maar blijkbaar is dat nog niet voldoende geweest. Conclusie De cijfers laten een aantal positieve effecten van de herstructurering zien. Zo zijn de woningen gemiddeld groter geworden en is de gemiddelde WOZ waarde sterker gestegen dan elders in Den Haag. De bewoners zijn ten opzichte van een aantal jaar geleden iets meer tevreden over hun woonomgeving. Nog steeds is de sociale cohesie in Duindorp groot. Veel bewoners voelen zich er thuis en vinden dat ze het goed getroffen hebben. Ook met de wijkeconomie gaat het goed. Er zijn de afgelopen jaren de nodige bedrijven en arbeidsplaatsen bijgekomen. Het aandeel huishoudens met een laag inkomen is iets gedaald. Er zijn echter ook minder gunstige resultaten zichtbaar. Zo zijn de criminaliteitscijfers grillig. Het aantal vermogensdelicten is na een daling in 2007 weer langzaam terugkomen op het oude niveau. Ook de onveiligheidsgevoelens zijn na een daling in 2007 weer iets toegenomen. Verder gaan relatief veel kinderen buiten de eigen wijk naar de basisschool. Toch komt driekwart van de kinderen die op de Tweemaster en Meerpaal – de basisscholen in Duindorp – uit Duindorp zelf. Vraag en aanbod sluiten dus niet helemaal op elkaar aan. Ook hebben relatief veel jonge kinderen (nog steeds) een achterstand en gaan daarvoor naar de voorschool.
- 43 -
- 44 -
Bijlage 1 Schaalscores van de veiligheidsmonitor De vragenlijst bevat een aantal vragenblokken waarbij de antwoorden omgerekend worden tot een schaalscore. Hiermee kan men kernachtig ontwikkelingen in de tijd volgen en wijken met elkaar of met het Haags gemiddelde te vergelijken. Hieronder wordt aangegeven uit welke vragen de schaalscores zijn opgebouwd. Oordeel over de woning: de indeling van de woning waarin ik woon, is geschikt de woning waarin ik woon, is te klein de woning waarin ik woon, is slecht onderhouden de woning waarin ik woon, ademt een slechte sfeer Algemeen oordeel over de buurt: de mensen in de buurt blijven hier graag wonen het is vervelend om in deze buurt te wonen als het enigszins mogelijk is, ga ik uit deze buurt verhuizen als je in deze buurt woont heb je het goed getroffen Sociale cohesie: de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks de mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen Overlast in de buurt: geluidsoverlast overlast van jongeren overlast van omwonenden Verloederingen van de woonomgeving hondenpoep rommel op straat vernieling tramhokjes graffiti Vermogensdelicten: fietsendiefstal diefstal uit auto beschadiging van auto woninginbraak Dreiging: drugsoverlast dronken mensen op straat geweldsdelicten tasjesroof bedreiging lastiggevallen worden op straat
- 45 -
- 46 -
Bijlage 2. Dominante burgerschapstijlen Uit het Mentality-onderzoek van Motivaction blijkt dat de Nederlandse samenleving bestaat uit een achttal consistente sociale milieus met overeenkomstige waardenprofielen. Deze sociale milieus zijn niet gedefinieerd op basis van sociale klassen of socio-economische variabelen, maar op basis van persoonlijke opvattingen, waarden en normen die aan de leefstijl van mensen ten grondslag liggen. Elk milieu kent een eigen leefstijl en consumptiepatroon. De waardenprofielen van elk sociaal milieu komen tot uiting in concreet gedrag, bijvoorbeeld op het gebied van voeding, media, politiek, mobiliteit, het geven aan goede doelen, financiën, wonen, houding ten opzichte van reclame, het gebruik van nieuwe technologieën, het kopen van specifieke producten en de loyaliteit aan merken. De milieugroepen zijn intern homogeen en onderling sterk onderscheidend. In de afgelopen jaren heeft de methodiek van milieusegmentatie zich bewezen als praktisch inzetbaar op het gebied van marketing en communicatie. Hieronder worden de drie meest voorkomende waardenprofielen in de Duindorp, waarbij tevens wordt aangegeven tot welke burgerschapsstijl ze behoren. Daarna wordt het dominante waardenprofiel per vijfcijferig postcodegebied in beeld gebracht. Kosmopolieten (pragmatici) De open en kritische wereldburgers die postmoderne waarden als ontplooien en beleven integreren met moderne waarden als maatschappelijk succes, materialisme en genieten. Ambities: maatschappelijk succes, zelfontplooiing, sociaal bewogen Maatschappij en politiek: internationaal georiënteerd, maatschappelijk en politiek geïnteresseerd, tolerant Leefstijl: consumptiegericht, materialistisch en technologie-minded, impulsief en avontuurlijk, statusgevoelig, gehecht aan etiquette, kunst en cultuur Werken en presteren: centrale drijfveer, ambitieus, inkomensverbetering, verschaft identiteit en status Sociale relaties: netwerker, gericht op gelijkgestemden Sociodemografie: evenveel mannen als vrouwen, meer jongeren, meer hoge inkomens Postmoderne hedonisten (pragmatici) De pioniers van de beleveniscultuur, waarin experiment en het breken met morele en sociale conventies doelen op zichzelf zijn geworden. Ambities: vrij zijn, leven in het hier en nu, nieuwe ervaringen opdoen, onafhankelijk zijn Maatschappij en politiek : weinig betrokken, tolerant, gelijke kansen Leefstijl: impulsief, avontuurlijk, vrijblijvend, kunst en (populaire) cultuur, ervaringsgericht Werken en presteren: geen centrale rol, ondergeschikt aan privé Sociale relaties: individualistisch, vrienden belangrijker dan familie Sociodemografie: evenveel mannen als vrouwen, meer jongeren, meer hoogopgeleiden, alle inkomensniveaus Opwaarts mobielen (pragmatici) De carrièregerichte individualisten met een uitgesproken fascinatie voor sociale status, nieuwe technologie, risico en spanning. Ambities: carrière maken, sociale status verwerven, vrij zijn van traditie en plichten Maatschappij en politiek: open staan voor vernieuwing en verandering, internationale oriëntatie, verlangen naar erkenning en waardering Leefstijl: materialistisch en statusgevoelig, consumptie- en vermaakgericht, technologie-minded, impulsief en avontuurlijk, vrijheid behouden Werken en presteren: centrale drijfveer, verschaft identiteit en status, inkomensverbetering Sociale relaties: individualistisch, traditionele rolverdeling, oriëntatie op gelijkgestemden Sociodemografie: meer mannen dan vrouwen; relatief veel jongeren, alle opleidingsniveaus en alle inkomensniveaus
- 47 -
Postcodegebied 2572 Duindorp De dominante burgerschapsstijl is de pragmatici (postmoderne hedonisten en opwaarts mobielen)
2583X
2583D
2583W 2583A
2583V
2583R
2583B 2583C 2583T
2583E 2583S
2583G 2583P 2583H
2583J
2583N 2583K
2583M
Copyright Wegener DM Nederland BV - 2005
Legenda Mentality milieus Moderne Burgerij Nieuwe Conservatieven Traditionele Burgerij Gemaksgeorienteerden Postmoderne Hedonisten Kosmopolieten Postmaterialisten Opwaarts mobielen Nederland Water Nederland Hoofdrivieren
0 100 m
- 48 -
