Badhoevedorp, winkelcentrum in perspectief Ideeën en aanbevelingen voor betrokken ondernemers
Voorwoord
In Badhoevedorp gaat het nodige gebeuren. De rijksweg A9 die het dorp sinds jaar en dag doorkruist wordt omgelegd. Na jarenlange voorbereidingen gaat volgens plan in 2012 de schop in de grond. De omlegging betekent dat er veel ruimte vrijkomt die perspectief biedt voor diverse (economische) functies. De gemeente Haarlemmermeer is sinds 2000 bezig met de nieuwe (her-)inrichtingsplannen voor onder meer het winkelcentrum. Hierbij worden winkeliers en ondernemers uit Badhoevedorp via klankbordgroepen betrokken en geconsulteerd. Op eigen initiatief zijn winkeliers een ‘visiegroep winkelcentrum Badhoevedorp’ gestart, waarin onder meer Kamer van Koophandel Amsterdam haar expertise beschikbaar stelt. Voor de winkeliers in de winkelgebieden in Badhoevedorp is de herinrichting al lange tijd onderwerp van gesprek. De ruimtelijke ingrepen hebben vanzelfsprekend een effect op de kwaliteit van het huidige winkelcentrum. Deze effecten hebben betrekking op het huidige en toekomstige functioneren en perspectief van winkeliers, de investeringsbereidheid en ruimtelijke kwaliteit tot en ná het moment van omlegging. Voor u ligt een richtinggevende rapportage met concrete verbetervoorstellen en tast-
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
baar activiteitenprogramma die door Kamer van Koophandel Amsterdam in nauwe samenspraak met de begeleidingsgroep is opgesteld. Aan deze verbetervoorstellen ligt een gedegen onderzoek onder winkeliers en bezoekers van het winkelcentrum ten grondslag. Verder zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd waarbij ambities en behoeften van winkeliers gepolst zijn. Hierbij waren telkens diverse experts aanwezig. Deze rapportage heeft enerzijds tot doel om antwoord te geven op vragen waarmee winkeliers en ondernemers in het winkelcentrum spelen. Daarnaast wordt veel nadruk gelegd op vergroting van de bewustwording, betrokkenheid, daadkracht en samenwerking tussen ondernemers. Dit laatste is een fundamenteel uitgangspunt om er voor te zorgen dat winkeliers in het winkelcentrum goed blijven functioneren. Kamer van Koophandel Amsterdam plaveit hiermee de weg voor de Badhoevedorpse ondernemer naar een passend toekomstperspectief. Winkeliers kunnen en willen aan de slag. Op deze manier blijft het winkelcentrum Badhoevedorp tot en ná omlegging van de rijksweg A9 een aantrekkelijke locatie voor zowel (toekomstige) ondernemer als bezoeker.
3
Inleiding
1.1
Aanleiding
Op verzoek van de opgerichte visiegroep
mengesteld is uit: de winkeliersvereniging
Er zijn plannen van Rijkswaterstaat om
Winkelcentrum Badhoevedorp heeft de
Badhoevedorp, de visiegroep Winkelcen-
het deel van de rijksweg A9 om te leggen.
Kamer van Koophandel Amsterdam daarom
trum Badhoevedorp, de gemeente, de ont-
Onderdeel daarvan is dat het wegtracé dat
een ondernemers- en passantenenquête
wikkelaar van het nieuwe gebied (Badhoe-
door Badhoevedorp loopt verdwijnt. Dit ge-
laten uitvoeren en is deze rapportage met
vebuurt C.V.) en een eigenaar.
beurt volgens planning in 2017/2018. Deze
aanbevelingen opgesteld.
omlegging heeft ingrijpende gevolgen voor de ruimtelijke structuur van Badhoevedorp.
1.2
Het gebied waar de huidige A9 ligt wordt
In dit rapport worden concrete aanbeve-
Doel en karakter advies
herontwikkeld met woningen, voorzienin-
lingen aan winkeliers gedaan zodat zij hun
gen en een vernieuwd winkelcentrum. De
omgeving makkelijker en op passende wijze
plannen voor het nieuwe winkelcentrum zijn
de nodige oppepper kunnen geven. Uitein-
nu nog in ontwikkeling maar naar verwach-
delijk moeten deze de aantrekkelijkheid en
ting is dit over 8 à 10 jaar gerealiseerd.
de kwaliteit van het huidige winkelgebied en het economisch perspectief vergroten.
Het inrichtingsplan voor het winkelgebied is
Hierdoor blijft het winkelgebied aantrekke-
nog niet definitief en daarom is onduide-
lijk voor bezoekers en huidige en toekom-
lijk wat wel en niet wordt herontwikkeld.
stige ondernemers. Dit resulteert in het
Deze onzekerheid heeft tot gevolg dat er
behoud van het huidige aantal bezoekers en
beperkte investeringplannen in panden en
het vergroten daarvan, een beter financieel
openbare ruimten zijn. Hierdoor heeft het
perspectief voor de huidige en toekomstige
winkelgebied een verouderde uitstraling.
ondernemers en een aantrekkelijke woon-
Leegstaande panden worden minder snel
omgeving.
verhuurd door de huidige marktsituatie en huurprijzen (die niet in verhouding staat
1.3
Wijze van aanpak
met de omgeving en terugverdienperiode).
In dit traject is de expertise van Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) en Syntens
Vorig jaar heeft de gemeente Haarlemmer-
geraadpleegd en opgenomen. Daarnaast
meer wel actie ondernomen door de kwali-
zijn voor dit advies diverse gesprekken
teit van de openbare ruimte te verbeteren.
gevoerd en is een passanten- en on-
Concrete resultaten hiervan zijn plaatsing
dernemersenquête gehouden. Er is een
van fotodoeken, meer groen en banken.
brainstormsessie georganiseerd met 18 enthousiaste ondernemers. Ten slotte is er een
Voor zowel de ondernemers, de (vastgoed-)
ondernemersavond georganiseerd waarbij
eigenaren als de bezoekers van het win-
opgave, kansen en verbetervoorstellen zijn
kelgebied is het belangrijk dat het gebied
voorgelegd aan alle betrokken partijen. De
vanaf nu tot aan de omlegging van de A9
bevindingen van deze ondernemersavond
optimaal en passend blijft functioneren. Dit
zijn ook meegenomen in dit rapport.
betekent dat juist tijdens deze overbrug-
Het hele proces is begeleid, beoordeeld
gingsperiode de handen uit de mouwen
en afgestemd met een speciaal daarvoor
gestoken moeten worden.
samengestelde begeleidingsgroep die sa-
4
De ontwikkelingen
In dit hoofdstuk worden algemene en
verwachting toe. Vorig jaar mei groeide
• Sociaal: de opkomst van social media
plaatselijke ontwikkelingen benoemd
de omzet van de detailhandel als geheel
zorgen ervoor dat mensen altijd en
die in het winkelgebied spelen. Hierdoor
met 0,5% ten opzichte van 2009. Online
overal verbonden zijn met elkaar, eve-
ontstaat een overzicht van de kaders en de
was de groei 8%. Het totaal aan online
context van het winkelgebied.
uitgaven steeg van 2,8 miljard euro in 2005
nementen en activiteiten • Lokaal: het toenemende vermogen van
tot 8,2 miljard euro in 2010. Omgerekend
bedrijven en andere organisaties om
2.1 Algemene ontwikkelingen in de detailhandel
betekent dit dat van elke 10 euro die een
in te spelen op de exacte locatie waar
consument uitgeeft, 1 euro hiervan online
iemand zich bevindt en de activiteiten
Lichte omzetgroei, minder verkopen
besteed wordt. Webwinkels winnen steeds
die hij daar op dat moment uitvoert
Vanaf het laatste half jaar van 2010 is spra-
meer terrein ten opzichte van de traditi-
ke van een stijging in omzet in de sector.
onele winkels. Naar verwachting doet de
Het meest opvallend hierbij is dat de
Deze ontwikkeling zet door in het eerste
consument over 10 jaar 30% à 35% van al
consument tijdens het koopproces naast
halfjaar van dit jaar, waarbij 1% meer om-
zijn aankopen via internet. Deze ontwik-
de fysieke winkel in toenemende mate
zet behaald is dan in dezelfde periode van
keling heeft minder invloed op winkels in
gebruik maakt van andere kanalen, zoals
vorig jaar. Het aantal verkochte producten
de levensmiddelenbranche. Hiervan wordt
webshops. De fysieke winkel wordt overi-
was even groot ondanks dat de prijzen ho-
92% van de aankopen nog steeds gedaan
gens ook steeds vaker via internet gezocht.
ger waren. Naar verwachting zet de stijging
in de winkels 1.
Door het zoeken op product + locatie (bv.
door in heel 2011. Het vertrouwen bij de
bloemen + Badhoevedorp) wordt de winkel
detaillisten is nog laag maar neemt wel toe.
Het nieuwe winkelen
gevonden die de consument het meest
Huishoudens geven gemiddeld € 11.210,-
Het koop- en winkelgedrag veranderen
geschikt vindt. Dit wordt ‘local search’
uit aan de detailhandel, wat neerkomt op
ingrijpend als gevolg van drie trends2 die
genoemd. Google Places en QR-codes zijn
ongeveer € 100,- per persoon per week.
steeds meer met elkaar samensmelten:
hierbij belangrijk voor de detaillist. Deze
MObiel, SOciaal en LOkaal (MoSoLo)
ontwikkeling wordt ‘het nieuwe winkelen’
• Mobiel: de smartphone zorgt ervoor dat
genoemd.
Stijging online verkoop Een grotere groei is te constateren in de
mensen altijd en overal beschikbaar en
verkoop via internet en ook dat neemt naar
aanwezig zijn.
Algemene ontwikkeling in detailhandel, waarde en volume (% mutatie t.o.v. vorig jaar)
QR-code (test hem zelf!)
---------------------------------------------------------------------------------------------------1: Elsevier 10 september 2011, onstuitbare opmars van de bezorgeconomie 2: http://www.hetnieuwewinkelen.org
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
5
Het nieuwe winkelen geeft ook aan hoe de
maatschappelijke voorzieningen, winkels,
weg op het parkeerterrein. Deze is gericht
ondernemer de consument het beste kan
kantoren, bedrijven en verkeer.
op de dagelijkse boodschappen. De markt
verleiden tot aanschaf van producten. Het
Hierbij gelden drie uitgangspunten:
is in de loop der jaren kleiner geworden.
vermaken en verleiden van de consument.
• ontwikkelingen versterken de ruimte-
Hierbij gaat het om het creëren van een be-
lijke structuur van Badhoevedorp
levingswereld waarbij zien, horen, proeven en ervaren de boventoon voeren. Dit geldt niet alleen voor de producten, maar ook voor de ondernemer. Hij moet onderschei-
• de bestaande kwaliteiten van het dorp
Woensdagochtendmarkt op de Sloterweg
zoveel mogelijk behouden • de nieuw te ontwikkelen gebieden leveren een duidelijke meerwaarde op
dend durven zijn, moet de lat iets hoger leggen, servicegericht zijn, kennis van
Keurmerk Veilig Ondernemen
zaken hebben en als een ware entertainer
Doel van dit keurmerk is om de veiligheid
in zijn zaak optreden. Door samenwerking
in en rond winkels te verhogen en zo het
in de winkelstraat gaan winkelgebieden
verblijf in het winkelgebied aangenaam te
in toenemende mate met elkaar concur-
houden. In november 2008 is de KVO-inten-
reren op gezelligheid en de ’fun-factor’. De
tieovereenkomst voor het winkelcentrum
belangrijkste prestatie-indicator hierbij is
Badhoevedorp ondertekend. Er zijn daarna
de verblijfsduur van de consument.
een schouw (nulmeting) en een enquête gehouden. Passanten en ondernemers zijn
De komst van een nieuw warenhuis
Van massaproductie naar meer kleinschaligheid
gevraagd naar de veiligheid en hun bele-
In het nieuwe winkelcentrum komt een
ving van het winkelcentrum. De positieve
Hema. Vooruitlopend hierop heeft het be-
Met de opkomst van vele (internationale)
uitkomsten van de schouw en enquête heb-
drijf besloten nu al een tijdelijke vestiging te
ketens ontstaan winkelstraten die bijna
ben het winkelcentrum Badhoevedorp het
plaatsen. Vanwege een gebrek aan passen-
overal hetzelfde zijn. Hierdoor ontstaat bij
‘Basiscertificaat’ opgeleverd en daarmee
de vierkante meters in het huidige aanbod,
de consument steeds meer behoefte aan
de eerste ster van het KVO. In 2011 vindt de
is een bouwvergunning aangevraagd voor
authenticiteit en onderscheidende produc-
hercertificering plaats. Als dit positief uit-
een nieuw tijdelijk complex met het verzoek
ten. Dit komt onder andere neer op meer
pakt krijgt het winkelcentrum in Badhoeve-
dit complex aan het einde van de Sloterweg
service, kwaliteit, een bijzonder aanbod
dorp zijn 2e KVO-ster.
te plaatsen.
producten als van de klanten. De klant wil
De markt
Stoplichten bij de brug
meer persoonlijke aandacht. Bij een keten
In de gemeente Haarlemmermeer is plaats
Enkele jaren geleden heeft de gemeente
of grote bedrijven is het aspect “ken je klan-
voor zes markten, waaronder één in Bad-
de verkeerssituatie bij de Sloterbrug
ten” soms een onmogelijke opgave.
hoevedorp.
veranderd. Voorheen was er sprake van
van producten en kennis van zowel de
De warenmarkten in de gemeente worden
tweerichtingsverkeer. Met de invoering van
2.2 Plaatselijke ontwikkelingen; Badhoevedorp
geëxploiteerd en beheerd door De Meerlan-
stoplichten is dit veranderd naar een-
den. Dit houdt in dat de gemeente alleen de
richtingsverkeer. Dit heeft een negatieve
Masterplan voor omlegging
markttijden en de -terreinen vaststelt: zij
invloed op de doorstroming van het verkeer.
In het plan worden de ruimtelijke, functio-
heeft geen zeggenschap over de invulling,
nele en financiële kaders vastgesteld waar-
het aanbod en het soort ondernemers die
binnen gewerkt moet worden. De thema’s
dagelijks de markt vullen.
die op de ontwikkeling van het winkelge-
In Badhoevedorp is iedere woensdagoch-
bied betrekking hebben zijn: beleid, wonen,
tend markt met acht kramen aan de Sloter-
6
Karakteristiek Badhoevedorp en winkelgebied
Badhoevedorp is één van de dorpskernen van
Bevolkingssamenstellingnaar leeftijdsklasse (%) 2010
de gemeente Haarlemmermeer. De nabijheid van Schiphol zorgt voor een ruimtelijke
29 27
28
28
scheiding tussen de andere dorpskernen van
28
de gemeente. Hierdoor is het op geografischen voorzieningenniveau meer gekoppeld aan
22
het stadsdeel Nieuw West van de gemeente
22
20 18
Amsterdam.
18 15
10
11
12
12
Oudere en draagkrachtige bewoners Badhoevedorp telt meer dan 12.000 inwoners, 8% van de totale inwonerspopulatie van de gemeente Haarlemmermeer. Vergeleken met de gemeentelijke en landelijke ontwikkelingen is het duidelijk dat Badhoevedorp sneller aan
0-15 jaar
15-25 jaar
25-45 jaar Badhoevedorp
H'meer
45-65 jaar Nederland
65 jaar & ouder
het vergrijzen is. Daarnaast is het aandeel bewoners tussen de 25 en 45 jaar een stuk lager. Badhoevedorp heeft economisch draagkrachtige inwoners: het gemiddeld inkomen per inkomensontvanger is € 23.500,- Dit ligt 13% hoger dan in Haarlemmermeer en 21% hoger
Winkelgebieden Badhoevedorp e.o.
dan Nederland.
Bovengemiddeld aandeel dagelijkse aanbod In totaal zijn er 60 winkels gevestigd, waarvan 35% zich richten op de dagelijkse en 65% op niet-dagelijkse boodschappen3. Vergeleken met landelijke cijfers is het dagelijkse aanbod in Badhoevedorp procentueel bovengemiddeld aanwezig, te weten 26% versus 35%.
Twee winkelgebieden Het winkelgebied ligt in het centrum en is in de jaren ‘60 gebouwd. Het kenmerkt zich onder andere door de spreiding van winkels over diverse winkelstraten. De winkels zijn gevestigd op het Lorentzplein, Zeemanlaan, Sloterweg en Pa Verkuijllaan. Vooral de laatste ligt van de anderen gescheiden door een woonwijk, ----------------------------------------------------------------------------------------------------
waardoor feitelijk sprake is van een versnipperd winkelgebied.
3: Locatus, peildatum 2009
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
7
Veel huurwinkels
hoeveelheid niet-dagelijkse winkels hebben
Het merendeel van de winkelruimten, die
de bezoekersredenen waarschijnlijk een
voornamelijk in het bezit zijn van 5 grote
meer recreatieve functie.
vastgoedpartijen, wordt verhuurd. Van de winkels op de Pa Verkuijllaan is ook een aantal in eigen bezit. Uit de ondernemersenquête blijkt dat het merendeel van de
Kengetallen winkelgebieden (Locatus, 2009)
ondernemers neutraal of ontevreden is over de huur en/of over de verhuurder. Het meest ontevreden is men over het onderhoud van
Winkelgebied
% Verhouding Aantal verdagelijks/niet kooppunten dagelijks (verkooppunten)
Badhoevedorp
35/65
60
9.356 m2
Osdorpplein
25/75
142
25.157 m2
Uit de passantenenquête blijkt dat bezoe-
Amstelveen (centrum)
16/84
158
49.133 m2
kers van het winkelgebied in Badhoeve-
Hoofddorp
18/82
181
54.656 m2
de panden. Over de jaarlijkse huurverhoging en de flexibiliteit van het contract heeft men geen uitgesproken mening.
Effect van nabijgelegen winkelgebieden: Osdorpplein, Amstelveen en Hoofddorp
dorp ook winkelen in andere omliggende gemeenten: het Osdorpplein, Amstelveen (centrum) en Hoofddorp. Deze gebieden worden ieder door 36% van de geënquêteerden bezocht. Het blijkt dat het Osdorpplein het meest wordt bezocht; 25% komt daar minimaal een keer per week. De andere winkelgebieden worden 1 tot 2 keer per maand bezocht. Opvallend is dat bewoners van Badhoevedorp relatief vaker Amstelveen als aankoopgebied noemen dan bezoekers buiten Badhoevedorp (41% versus 18%). Van het publiek dat niet in Amstelveen woont maar er wel winkelt, komt 41% uit Badhoevedorp en 18% uit andere gemeenten. Er is dus sprake van afvloeiing van bezoekers naar andere winkelgebieden. Onderstaande tabel toont aan dat andere winkelgebieden wat aanbod en grootte betreft niet vergelijkbaar zijn met Badhoevedorp. Kijkend naar het aantal verkooppunten en
8
Aanzicht winkels Pa Verkuijllaan
Totaal verkoopvloeroppervlakte
De bezoeker
Door de passantenenquête is er nu inzicht
Leeftijd: vergrijzend publiek
Bezoekers die van buiten Badhoevedorp
in het profiel en het gedrag van de bezoe-
De grootste groep bezoekers zit in de leef-
komen, zijn iets vaker in groepsverband
kers in het winkelgebied. Waar relevant zijn
tijdscategorie van 65 jaar en ouder (36%).
dan bezoekers uit Badhoevedorp zelf (30%
de bezoekers onderverdeeld in (1) bezoe-
Als dit uitgesplitst wordt naar bezoekers
versus 25%). De bezoekers zijn vaker een
kers uit Badhoevedorp en van buiten Bad-
en woonplaats, blijkt dat onder de Bad-
vrouw (65%) dan een man.
hoevedorp; (2) bezoekers op winkelstraat
hoevedorpers de groep 65+ een nog groter
(Lorentzplein /Sloterweg/Zeemanlaan en Pa
aandeel inneemt (40%). Een verklaring is
Vervoerswijze: vooral per auto
Verkuijllaan) en (3) leeftijd.
de afnemende mobiliteit van de oudere
Bijna de helft van de bezoekers (44%) komt
bezoekers. Van de bezoekers buiten Bad-
met de auto, wat logisch is aangezien het
hoevedorp is de grootste groep tussen de
merendeel boodschappen komt doen.
40 en 55 jaar.
Vooral bezoekers van buiten Badhoevedorp
Woonplaats: merendeel uit Badhoevedorp De meeste bezoekers komen uit Badhoeve-
komen vanwege de afstand vaker met de auto dan bezoekers uit Badhoevedorp zelf.
het merendeel uit Amsterdam (13%). Bij de
Omvang en samenstelling bezoekeenheid: alleen en vrouw
Pa Verkuijllaan is het aandeel bezoekers dat
Het merendeel van de bezoekers winkelt
(20%) het meest genoemd.
uit Badhoevedorp komt zelfs iets groter dan
alleen (73%), wat een signaal is dat men
bij het andere winkelgebied.
vooral snel en/of doelgericht winkelt.
dorp (79%). Van het resterende deel komt
Vervolgens wordt de fiets (33%) en te voet
Bezoekfrequentie: vaak en stabiel Bijna alle bezoekers (93%) komen minimaal één keer per week naar het winkelgebied.
Leeftijd
Achtergrondkenmerken naar herkomst
Bijna de helft van hen gaat enkele malen per week winkelen en 30% doet dit zelfs
Badhoevedorp
Buiten Badhoevedorp
Totaal
15 tot 19 jaar
5%
4%
4%
20 tot 29 jaar
3%
2%
3%
komt meer dan eens per week. De cijfers
30 tot 39 jaar
9%
13%
10%
tonen aan dat ondernemers kunnen rekenen
40 tot 54 jaar
27%
35%
29%
55 tot 64 jaar
16%
24%
18%
65 jaar en ouder
40%
21%
36%
dagelijks. Kijkend naar de leeftijd van de bezoekers blijkt dat oudere bezoekers (vanaf 55 jaar) het meest winkelen: 80%
op een groep trouwe bezoekers die frequent terugkomen en een stabiel aankoopgedrag hebben. De meeste bezoekers geven aan dat hun aankoopgedrag ten opzichte van
Geslacht
vorig jaar niet is veranderd. Man
33%
41%
35%
Vrouw
67%
59%
65%
Alleen
75%
70%
73%
is daarom gevraagd of de verkeerslichten
Twee volwassenen
15%
18%
16%
daadwerkelijk invloed hebben op het be-
Meer dan twee volwassenen
0%
1%
0%
Twee volwassenen met kind(eren)
5%
4%
5%
Eén volwassenen met kind(eren)
5%
7%
6%
Uit de gesprekken met de ondernemers kwam naar voren dat de verkeerlichten invloed hebben gehad op het bezoekersaan-
Groepssamenstelling
tal en de bezoekfrequentie. In de enquête
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
zoekersgedrag. Het blijkt dat meer dan één op de tien bezoekers dit bevestigen. Voor bezoekers uit Amsterdam is dit aandeel zelfs 28%. Hierbij de aantekening dat dit 9
percentage hoogstwaarschijnlijk hoger ligt want bezoekers die helemaal niet meer komen zijn niet ondervraagd.
Waarom bent u vandaag in Badhoevedorp gaan winkelen of inkopen doen (n=365) 45%
Dichtbij 13%
Altijd in Badhoevedorp
Bezoekdoel: nabijheid en dagelijkse artikelen De nabijheid van het winkelgebied is voor
duidelijke samenhang tussen frequentie
Bepaalde w inkels
7%
Gezelligheid/sfeer
dat zij naar het winkelgebied komen voor de
2% 3%
Markt
4% 1%
Parkeermogelijkheden
2% 0%
Evenementen/activiteiten
dagelijkse artikelen. Andere belangrijke redenen zijn dat men
Anders
winkelt uit gewoonte of speciaal komt voor
23%
0% 0%
10%
bepaalde producten en winkels. Opvallend
winkels een grotere rol speelt (17% versus 7%). Dit resulteert ook in een hogere gemiddelde besteding. Bezoekers uit Badhoeve-
20%
30%
40%
Badhoevedorp (n=283)
is dat vooral bij bezoekers van buiten Badhoevedorp de aanwezigheid van bepaalde
17%
10%
2%
van aankopen en dichtstbijzijnde aankooplocatie. 86% van de bezoekers geeft aan
27%
13% 13%
Bepaalde producten
de meeste bezoekers de voornaamste reden in Badhoevedorp te winkelen. Er is een
80%
50%
60%
70%
Buiten Badhoevedorp (n=82)
Kunt u aangeven wat u hier heeft gekocht of van plan bent te kopen? (n=365) Dagelijkse artikelen (levensmiddelen)
86% 10%
Huishoudelijke artikelen
dorp besteden € 34,-, uit andere plaatsen gemiddeld € 46,-
Beeld vanuit de klant Het beeld dat de bezoeker heeft van het
8%
Kleding en schoenen
7%
Bloemen en planten 2%
Doe-het-zelf
winkelgebied sluit aan bij bovenstaande kengetallen. Juist het complete dagelijks winkelaanbod, de kleinschaligheid, de compactheid en het dorpse karakter worden als meest positieve punten ervaren. Ook wordt het “ons-kent-ons”-gevoel sterk gevoeld. Uit de ondernemersenquête blijkt dat de ondernemers niet dezelfde sterke punten voor hun winkelgebied ervaren. Volgens hen zijn de belangrijkste punten: bereikbaarheid, veilig en schoon. Compactheid en compleetheid worden door een kleine groep gezien als passend voor het winkelgebied.
10
Woninginrichting
0%
Electro (bruin- en w itgoed)
0%
Anders, namelijk 0%
12% 20%
40%
60%
80%
Genoemde positieve punten van de winkelgebieden van Badhoevedorp
100%
80%
90%
Ambities van ondernemers
Om inzicht te krijgen in het profiel en de
Afname aantal bezoekers
omzetstijging gerealiseerd (6 ondernemers)
ambitie van de ondernemers zijn gesprek-
De noodzaak actie te ondernemen
of weten het niet/geven geen antwoord (5
ken gevoerd en is een ondernemersenquête
wordt benadrukt doordat 22 ondernemers
ondernemers).
uitgevoerd. In totaal hebben 37 onder-
aangeven dat het aantal bezoekers in
nemers de enquête ingevuld, wat naar
vergelijking tot twee jaar geleden (sterk) is
De toekomstplannen
onderzoeksmaatstaven hoog is. Ook de
afgenomen. De toegenomen leegstand, de
De enquête leert dat het merendeel geen
meningen van de ondernemers tijdens de
verminderde uitstraling en de economische
concrete toekomstplannen heeft. 30
brainstormsessie en ondernemersavond
crisis zijn hiervoor redenen.
ondernemers geven aan hun bedrijf voor te
zijn meegenomen.
Slechts drie ondernemers spreken van een
zetten op de huidige manier. Een klein deel
(sterke) toename van het aantal bezoekers.
overweegt het assortiment uit te breiden
Profiel ondernemer
Redenen hiervoor zijn volgens de onderne-
ofwel aan te passen (9 ondernemers) of
Het merendeel van de geënquêteerde
mer vooral gerelateerd aan eigen inspannin-
verkoop via het internet (meer) te benutten
ondernemers is tussen de 30 en 54 jaar
gen zoals verandering in het assortiment of
(8 ondernemers).
en is al meer dan 10 jaar gevestigd in het
vergroten van de service.
Dit ondanks dat een groot deel aangeeft
winkelgebied. Velen van hen hebben niet
dat het winkelgebied hetzelfde is gebleven
de intentie te stoppen of te verhuizen. Uit
Negatieve omzetontwikkeling
of (sterk) verslechterd is, en dat men een
gesprekken blijkt dat de laatste jaren enkele
Afname in het aantal bezoekers is terug te
sterke afname ervaart in het aantal bezoe-
bedrijven zijn overgenomen door de tweede
zien in de omzetontwikkeling. Ten opzichte
kers.
generatie. Veel winkels zijn een volledig
van twee jaar geleden hebben 13 onder-
zelfstandig bedrijf waar de eigenaar zelf in
nemers te maken gehad met een omzet-
de winkel staat. De gemiddelde winkelier
daling. Voor evenveel ondernemers is de
in Badhoevedorp heeft veel ervaring in de
omzet vergelijkbaar met twee jaar terug.
branche en is begaan met het winkelgebied.
De resterende ondernemers hebben een
Is het aantal bezoekers in de winkelgebieden van Badhoevedorp in vergelijking met 2 jaar geleden toe- of afgenomen? (n=37)
Kunt u aangeven hoe de omzet van uw onderneming zich in vergelijking met 2 jaar geleden heeft ontwikkeld? (n=37)
22
weet niet/geen antwoord; 5
(sterk) gestegen; 6
8 4
3
(sterk) toegenomen
stabiel
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
(sterk) afgenomen
(sterk) gedaald; 13
stabiel; 13
w eet niet
11
De aandachts- en knelpunten
Aan bezoekers en ondernemers is uitgevraagd wat hun waardering van het winkel-
Straatbeeld Lorentzplein
gebied is, wat verbeterpunten zijn en wat men nog mist. De volgende aandachts- en knelpunten zijn genoemd:
Matige beoordeling over winkelvoorzieningen De bezoekers zijn gevraagd veertien aspecten van het winkelgebied te waarderen met een rapportcijfer. De kwaliteit van de winkels en de vindbaarheid van de parkeerlocaties scoren het hoogst. De horecavoorzieningen en de markt scoren daarentegen onvoldoende. Er wordt een gemiddeld rapportcijfer van een 6,7 gegeven. Dat is een stuk lager dan bij andere vergelijkbare onderzoeken(gemiddeld 7,4). Er valt met name terrein te winnen op de aspecten horeca (4,7 versus 6,7), sfeer (6,5 versus 7,4) en het aantal winkels (6,4
Waardering faciliteiten naar herkomst
Badhoevedorp (n=283)
Buiten Badhoevedorp (n=82)
Totaal (n=365)
Kwaliteit van de winkels
7.4
7.7
7.4
Vindbaarheid parkeerlocaties
7.3
7.5
7.3
Parkeermogelijkheden ma-wo
7.2
7.4
7.2
Parkeermogelijkheden do-za
7.1
7.4
7.1
Stallingsmogelijkheden fietsen
7.1
7.2
7.1
buiten Badhoevedorp (72% versus 38%).
Veiligheid in de winkelgebieden
7.3
7.4
7.1
Bezoekers die er wel gebruik van maken
Onderhoud en netheid openbare ruimten
6.7
7.1
6.8
komen regelmatig. Een kwart van hen gaat
Groenvoorziening/straatmeubilair
6.6
6.6
6.6
Sfeer in de winkelgebieden
6.5
6.9
6.6
voldoende klanten trekt. Dat maakt het voor
Variatie in het winkelaanbod
6.5
6.7
6.5
hen aantrekkelijk te blijven.
Aantal winkels
6.4
6.7
6.5
De huidige plek van de markt verklaart het
Inrichting van de winkelstraten
6.4
6.5
6.3
Markt in Badhoevedorp
5.9
6.0
5.9
Horecavoorzieningen
4.7
4.9
4.7
versus 7,5). De waardering door de ondernemers ligt redelijk in lijn met die van de bezoekers.
Markt; meer mogelijkheden en potentie De enquête leert dat bijna de helft van de bezoekers nooit gebruik maakt van de markt. Dat geldt vooral voor bezoekers van
wekelijks naar de markt. Uit gesprekken met de marktkooplieden blijkt dat de markt
lage aantal bezoekers. Vrachtwagens staan op de stoepen, waardoor het zicht op de markt beperkter is en het minder gezellig 12
oogt. Doordat de kramen met hun ruggen
Relatief veel aankopen via internet
bezocht en maken de ondernemers beperkt
naar de winkels staan is sprake van weinig
Bezoekers in het winkelgebied maken ook
gebruik van het totaal aantal bezoekers.
tot geen onderlinge interactie. Dat is de
gebruik van internet voor aankopen (60%).
conclusie van een schouw uitgevoerd door
Meer dan een kwart (29%) is zelfs een
Verbeteren uitstraling
brancheorganisatie CVAH en een expert.
frequent webkoper en schaft minimaal een
Vorig jaar heeft de gemeente diverse maatre-
Uit gesprekken met de marktkooplui en
keer in de maand iets aan via het internet.
gelen genomen om de openbare ruimte aan
ondernemers blijkt dat communicatie en
Dat geldt vooral voor de leeftijdsgroep van
te kleden. Ondanks deze inzet zijn de mees-
samenwerking ontbreken.
30 jaar tot 54 jaar.
te ondernemers neutraal over de ontwikke-
Hoewel het gros (26) van de ondernemers
ling van het winkelgebied. 14 ondernemers
Samenwerking verdient aandacht
een eigen website heeft, bieden slechts vijf
vinden dat het gebied hetzelfde is gebleven
Er is momenteel te weinig samenwerking
van hen ook de mogelijkheid via de website
of zelfs (sterk) is verslechterd (13 onderne-
tussen winkeliers onderling, met andere
producten te kopen. Negen ondernemers
mers). Redenen die genoemd worden zijn de
ondernemers, vastgoedeigenaren en met
overwegen dit in de toekomst wel aan te
leegstand op bepaalde plekken, veroudering
de gemeente. Daarover is men gematigd
bieden.
(o.a. door gebrek aan opvolging) en achter-
positief. Slechts twee ondernemers zijn
stallig onderhoud.
tevreden met de huidige samenwerkingsvor-
Winkelgebied is geen eenheid
Zowel ondernemers als bezoekers vinden
men en beschouwen de onderlinge relaties
Men is van mening dat het winkelgebied
dat de uitstraling beter kan door het creëren
als ‘goed’.
geen eenheid is doordat winkels en voorzie-
van meer sfeer en het vernieuwen van de
ningen ver uit elkaar liggen en de winkel-
bestrating.
straten/panden verschillen in uitstraling. Hierdoor worden niet alle winkelstraten
Kunt u aangeven wat uw oordeel is over de samenwerking... (n=37) 6
7
Genoemde verbeterpunten voor de winkelgebieden van Badhoevedorp
8
3 7
6
16
15
16
10 6
4
2
2
2
van w inkeliers onderling
tussen w inkeliers en andere ondernemers
met gemeente Haarlemmermeer
goed
voldoende
matig
slecht
w eet niet/geen antw oord
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
13
Verhogen bezoekersfrequentie: een warenhuis en gratis parkeerruimte
Welke van de volgende soort winkels zou een aanvulling zijn voor het winkelaanbod in Badhoevedorp?
Aanpassen van het winkelaanbod is voor de helft van de bezoekers reden vaker naar het winkelgebied te komen. Op de vraag wat voor type winkel erbij moet komen geeft bijna driekwart van de bezoekers aan behoefte te hebben aan een warenhuis. Opvallend is dat Badhoevedorpers dit vaker als aanvulling noemen dan bezoekers van elders. Ook is voor bijna de helft van de bezoekers gratis parkeergelegenheid een extra bezoekreden. Bij de Sloterweg kan nu niet
72%
Warenhuis 38%
Modische artikelen 25%
Woonaccessoires/elektro 16%
Speciaalzaak (food) 7%
Parfumerie
6%
Horeca
5%
Supermarkt 2%
Boekhandel
gratis geparkeerd worden. Bij de overige
Bloemenw inkel
parkeerplaatsen geldt een blauwe zone.
Geen aanvulling nodig
1% 14% 12%
Anders 0%
20%
40%
60%
80%
Kunt u van de volgende aspecten aangeven of ze er toe (kunnen) bijdragen vaker de winkelgebieden van Badhoevedorp te bezoeken? Aanpassing w inkelaanbod
50%
44%
6%
Gratis parkeerruimte
49%
46%
5%
Verbetering uitstraling openbare ruimte
36%
61%
3%
Activiteiten en evenementen in en bij de w inkelgebieden
35%
63%
2%
Reclame/aanbiedingen van specifieke w inkels
34%
63%
Promotie-uitingen over Badhoevedorp
24%
72%
Ruimere w inkeltijden/invoeren koopavond
23%
75%
0%
10%
20%
30% ja
14
40% nee
50%
60%
w eet niet
3% 4% 2%
70%
80%
90%
100%
SWOT analyse
Sterkten
+
Zwaktes
+
Bedreigingen
• Zelfvoorzienend lokaal winkelcentrum • Kwaliteit en aanwezigheid van de zelfstandige winkeliers • Keurmerk Veilig Ondernemen • Parkeergelegenheid (bijna overal) gratis • Draagkrachtige inwoners
Kansen
• Toevloeiing koopkracht buiten Badhoevedorp • Maximale benutting van huidige klanten: • Benutting van positief imago: dorps, kleinschalig, bereikbaar, compleet aanbod • Online zichtbaarheid vergroten • Inzetten op samenwerking • De Hema op een strategische plek vestigen
Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
-
• Matige beoordeling winkelgebied (sfeer, uitstraling) • Matig onderhoud panden en openbare ruimten • De spreiding van de twee winkelgebieden • Zeer beperkte wisselwerking tussen markt en winkels • Geen collectieve evenementen en promotie
-
• Aantrekkelijkheid winkelgebieden in de omgeving • Beperkte schaalgrootte Badhoevedorp • Economisch klimaat • Beperkte investeringsbereidheid bij een deel van de eigenaren en ondernemers • Plannen nieuwe winkelgebied nog niet concreet • De hoogte van huurprijzen van leegstaande panden
15
De weg naar een sterk winkelgebied
ingrediënten in huis om een sterker winkel-
Winkelgebied tot eenheid vormen en uitstraling vergroten
producten verkopen hierop de mogelijkhe-
gebied te worden. Het heeft een compleet
Door de versnippering in eigendom, de
den bieden om hierop in te spelen. Enkele
aanbod in de dagelijkse boodschappen,
spreiding van de winkelstraten en enkele
bedrijven in het winkelgebied passen deze
de aanwezigheid van unieke kwalitatieve
dode hoeken is het gebied niet compact en
formule al met succes toe.
winkels en voldoende en gratis parkeermo-
geen eenheid. Hierdoor worden veel winkels
gelijkheden.
niet ontdekt en blijft de aanwezige kwaliteit
De uitdaging ligt in samenwerking, het
verscholen. Door enkele cosmetische ingre-
Garanderen van noodzakelijke aantal parkeerplaatsen
zichtbaar maken van deze sterkten en het
pen kan op een snelle en effectieve manier
Uit de enquête komt duidelijk de wens naar
aankleden van de openbare ruimte. Laat
deze eenheid bereikt worden en de uitstra-
voren voor de komst van een warenhuis, in
zien, horen, proeven en ervaren wat er al-
ling verbeterd. Deze zijn5:
het bijzonder een Hema. De Hema is al een
lemaal in het winkelgebied is. Zowel in com-
• als winkelgebied één huisstijl en logo
tijd op zoek naar een geschikte winkelruim-
Het winkelgebied heeft in principe de basis-
municatie als in waarneembaar gedrag.
ontwikkelen • de buitenkant van alle panden dezelfde
Dit is alleen mogelijk als krachten worden gebundeld en alle partijen hier de schouders onder zetten; de ondernemers, de eigenaren en de gemeente. Ieder vanuit zijn
kleur geven • vlaggen en banieren ontwikkelen en
ligt een vergunning bij de gemeente voor een tijdelijk gebouw met als locatieverzoek het einde van de Sloterweg. Deze plek heeft mogelijk als gevolg dat een aantal parkeer-
gen/neerzetten
plaatsen verdwijnt. Van groot belang is dat
• door bewegwijzering de bezoeker mee-
Om tot een sterker winkelgebied te komen
• nieuwe muurbekleding ontwikkelen en
nemen in het winkelgebied
a) Het verlengen van de verblijfsduur
te om zich in Badhoevedorp te vestigen. Er
deze op strategische plekken ophan-
eigen verantwoordelijkheid en belang.
is ons advies in te zetten op:
door huidige ondernemers die voedings-
deze afname geen gevolgen heeft voor de parkeerbehoefte van de bezoeker. Indien dit wel het geval is, zal het aantal parkeerplaat-
de ondernemer en zijn product hiervoor
sen elders in het winkelgebied gecompen-
benutten
seerd moeten worden.
• de donkere entrees aantrekkelijker maken (bloembakken en verlichting)
De huidige bezoekers winkelen hoofdza-
b) Meer bezoekers van buitenaf aantrekken
kelijk doelgericht. Met het huidige aanbod
Aanbieden horeca en terrassen
Het winkelgebied heeft voornamelijk een
in de niet-dagelijkse sector heeft het
Om de levendigheid in het gebied te
lokale functie. Door de nabijheid van stads-
winkelgebied de kans om de bezoeker te
vergroten en de verblijfsduur te verlengen
deel Nieuw West is het verzorgingsgebied
verleiden ook recreatief te winkelen. Om dit
is horeca een geschikte mogelijkheid. De
feitelijk groter dan het dorp alleen. Veel
te bereiken worden de volgende aanbevelin-
horecasector verkeert momenteel in zwaar
inwoners uit Nieuw West maken gebruik van
gen gegeven :
weer wat de realisatie op korte termijn
diverse voorzieningen, zoals scholen en
bemoeilijkt. Dit kan opgevangen worden
sportverenigingen in Badhoevedorp. Door
4
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4: In verband met de herontwikkeling van het winkelgebied is bij de aanbevelingen rekening gehouden dat de investering in lijn ligt met de terugverdientijd. In bijlage 1 is een kostenindicatie gegeven. 5: Deze voorstellen zijn gepresenteerd op de ondernemersbijeenkomst van 26 september 2011.
16
als één winkelgebied naar buiten te treden
buitenbrunch, stijladvies, workshops,
is de kans groter een breder publiek aan te
modeshows organiseren. Hierin worden
kramen richting de winkels .
spreken. Dus is het van groot belang dat de
de kernkwaliteiten en het vakmanschap
De kramen staan momenteel met de
van de ondernemer zichtbaar.
achterkant richting de winkels. Door dit
bereikbaarheid van Nieuw West naar Badhoevedorp sterk verbeterd wordt. Dit punt
• Uitgeven van een magazine
wordt bij de voorwaarden toegelicht.
• Een shopper/tas laten maken met het logo van het winkelgebied
Als winkelgebied samen één gezicht
• Het ontwikkelen van een spaarkaart
• De voorkant van de markt-
te draaien kunnen bezoekers direct de markt zien en is deze uitnodigend. • Vrachtwagens van de kramen elders parkeren
Een groot deel van de ondernemers is lid van de winkelierverenging. Vanuit de
Profiteer van aanwezige kennis en kunde
winkeliersvereniging is een website ontwik-
Zowel experts als bezoekers noemen de
c) Voorwaarden passend bij het winkelgebied
keld die niet het totale aanbod van winkels
aanwezigheid van de zelfstandige onder-
Veel van bovenstaande aanbevelingen
weergeeft. Meer bezoekers van buiten aan-
nemer een onderscheidend aspect. Het
kunnen opgepakt worden door de eigenaren
trekken vraagt om bundeling van krachten
winkelgebied blinkt uit in service, advies,
en winkeliers. Twee verbeterpunten kunnen
zowel off- als online en rekening houdend
vakmanschap, kennis en gastvrijheid. Het
alleen door de gemeente opgepakt worden.
met de eerder genoemde ontwikkeling
gezicht van de ondernemer kan beter benut
De onderstaande voorstellen zijn nodig om
rondom het nieuwe winkelen.
worden door er een persoonlijk karakter aan
tot een goed functionerend winkelgebied te
te geven.
komen.
ging enkele activiteiten. Omdat de contribu-
Integratie van de markt
Parkeren: blauwe zone op de Sloterweg
tie niet hoog is en niet alle ondernemers lid
Een markt is veelal een versterking van een
Als de bezoeker gratis kan parkeren komt
zijn is het budget beperkt. Uit bijeenkom-
winkelgebied. Momenteel profiteren de
hij vaker terug. Momenteel moet betaald
sten met ondernemers blijkt dat er animo is
markt en het winkelgebied echter nog niet
worden op de Sloterweg. Ons advies: voer
om een promotie- en marketingcommissie
optimaal van elkaars klanten. Om dat te
voor dit parkeerterrein een blauwe zone in.
op te zetten, waaraan (niet-)leden kunnen
stimuleren de volgende adviezen:
deelnemen. Ter inspiratie is een voorzet
• De markt meer integreren met het win-
Momenteel organiseert de winkeliersvereni-
gegeven voor mogelijke activiteiten:
kelgebied.
Bereikbaarheid: veranderen van verkeerlichten bij de brug
• De website ombouwen naar bezoekers-
Om de loop van het Lorentzplein naar de
Als de brug weer ingesteld wordt als twee-
perspectief.
markt te stimuleren kunnen kramen in
richtingsbaan trekt dat meer bezoekers uit
Dit betekent o.a. dat alle winkels
het winkelgebied geplaatst worden. Ook
Nieuw West. De invoering van de stoplich-
vermeld staan, dat er combinatieaanbie-
winkeliers kunnen eventueel kramen hu-
ten leidt tot grote filevorming, een drempel
dingen worden vermeld en het aanbod
ren om hun producten te stallen. Tevens
het winkelgebied te bezoeken. Uiteraard
afgestemd is op leeftijd en geslacht.
kan gedacht worden aan een voorjaars-
speelt veiligheid een grote rol. Ons advies:
of najaarsbrasserie in combinatie met
overweeg een fietser- en voetgangersbrug
de markt.
aan te leggen.
• Organiseren van evenementen. In lijn met het karakter van Badhoevedorp evenementen zoals een Badhoevedorp; winkelcentrum in perspectief
17
Ten slotte; passende organisatie, samenwerking, commitment en daadkracht is voorwaarde
Met de adviezen in dit rapport kunnen
Om deze voorstellen uit te kunnen voeren
om te starten met een aantal welwillende
zijn samenwerking en onderlinge communi-
ondernemers om zo het draagvlak en het
catie de kritische succesfactoren. Ook is het
enthousiasme onder de ondernemers te ver-
noodzakelijk dat er een budget, gefinan-
groten, zodat één en ander snel kan worden
cierd door alle betrokken partijen, wordt sa-
opgepakt.
enkele ambities ook op korte termijn
Samen naar een aantrekkelijk winkelgebied
worden aangepakt. Daarbij luidt het advies
mengesteld. Indien een vrijwillige financiële bijdrage van betrokkenen niet haalbaar is,
Dit rapport is bedoeld ter inspiratie en om
kan gedacht worden aan het inzetten van de
focus aan te brengen in de concrete en
volgende instrumenten:
passende maatregelen die ondernemers in
• Bij nieuwe huurcontracten een ver-
het winkelcentrum van Badhoevedorp op
plichting opnemen tot deelname aan de
kunnen pakken. Kamer van Koophandel Am-
promotie- en marketingcommissie en
sterdam blijft vanuit haar taak als adviseur
winkeliersvereniging.
betrokken bij de ontwikkelingen.
• Het verkennen en opzetten van een collectief ondernemersfonds. Deze trajecten zijn gericht op de lange termijn.
Ambities winkelgebied Badhoevedorp
Ambities korte termijn:
Ambities lange termijn:
• • • •
• Aantrekkelijk winkelklimaat voor klant, ondernemer, personeel, gemeente en eigenaren • Onderscheidende positie in de regio • Aantrekken van nieuwe passende en aanvullende winkels/formules
Samen winkelen aantrekkelijk maken Samen binden van bestaande klanten Samen aantrekken van klanten van “buiten” Samen klant langer vasthouden
18
Bijlage: Kostenoverzicht ‘Samen één gezicht’ Badhoevedorp*
Activiteiten
Kosten indicatie (euro)
Schilderwerkzaamheden
Geen offerte
26 weken Advertentie 1/1 Pag. 26 weken Artikel ¼ pag. Inclusief Organisatie, fotografie, interviews, opmaak, plaatsing op website.
Oplage 12.000: 400,- per plaatsing + artikel gratis Oplage 32.000: 775,- per plaatsing + artikel gratis Oplage 50.000: 895,- per plaatsing + artikel gratis
Website
3.000,- – 15.000,-
Magazine 4 x per jaar, incl. copy, fotografie en drukwerk
5.000,- – 15.000 per uitgave (afhankelijk van oplage) Inkomsten uit advertenties
(afhankelijk van oplage)
Megaboard Muren (3mx3m) Incl Frames, plaatsing, fc. Bedrukking zeildoek
300,- per stuk
Megaboards A9 (4mx10m)(4 stuks) Incl. frames, plaatsing, fc. Bedrukking zeildoek
1000,- per stuk
Gevel vlaggen, incl. stok en bedrukking Bysonyl
35,- per stuk
Bewegwijzeringsbord
Vanaf 500,(diverse kwaliteiten en materialen mogelijk)
Banieren, incl. mast, plaatsing, bedrukking poly-glans (Bij 15 stuks)
430,00 per stuk
Bloempotten (inclusief planten en aarde)
40,- per stuk
Parasols 3mx3m, inclusief bedrukking B
400,00 per stuk
Klantenkaart
15,00 per maand Gemiddelde verstrekte korting: 2% Consument koopt pas voor 3,-
A3 Topkaart winkels (opmaak en druk)
400,-
Fotografie
2.500,-
Muurdecoratie
Gebruik van bestaand systeem
Promotie actie ‘ tassen’
5000,-
Promotie acties
2.000 – 10.000,-
Aankleding Markt (10 kramen)
1.500,-
*Let op. Alle weergegeven kosten zijn een indicatie. Met concrete specificaties kan een definitieve offerte worden aangevraagd.
Meer informatie? Dirk de Bie, Kamer van Koophandel Amsterdam, tel: 020 531 4620
[email protected] Oktober 2011 Dit rapport is te downloaden op: www.kvk.nl/badhoevedorp
