Driemaandelijks informatieblad

Afgiftekantoor: Leuven 1 - P 209987

Belgie - Belgique P.B. Leuven 1 BC 4192

ACTUEEL Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad Driemaandelijks informatieblad Jaargang 10, nr. 3 - juli/augustus/september 2009

ACTUEEL-Informatieblad

Inhoud

Vo o rwo o rd .....................

1

Nieuw s van d e Vlaam se Oud erenraad ......................................................................................................2 Nieuw s uit d e Co m m issies en Werk gro ep en ............................................................................................4 Nieuw s van d e Overheid ...........................................................................................................................13 Alternatieve en o nd ersteunend e zo rg vo o r k wetsbare o ud eren ..........................................................14 Lee�ĳd sd iscrim inatie bĳ o ud eren ............................................................................................................16 Preventiecam p agne ‘Meer veiligheid vo o r senio ren’.............................................................................18 Elk e stap telt .................

19

De Blo so -sensibiliseringscam p agne vo o r 50-p lussers ...........................................................................20 Hangjo ngeren - hango ud eren... een gelĳk lo p end verhaal, enk el een lee�ĳd sverschil .....................22 Maak k ennis m et d e wereld van blind e en slechtziend e p erso nen .....................................................23 Klaar vo o r een energied ieet? .....................................................................................................................24 Vo rm geving van to en en o ud eren van nu ...............................................................................................26 Literatuur .....................

28

Week van d e Sm aak ....

29

Vo o r u o p vak antie vertrek t, no g even d it... ............................................................................................30 Led en van het OOK - Vlaam se Oud erenraad .........................................................................................31 Agend a ......................... 2

33

Voorwoord Na de verkiezingen... Goddie De Smet, voorzi�er

De verkiezingen liggen alweer een paar weken achter ons. Was er bĳ jou ook vooraf twĳfel voor welke partĳ je zou kiezen? Door de politieke deba�en te volgen in de media werd je naar mĳn bescheiden mening niet zoveel wĳzer. Dan maar de stemtest geprobeerd, maar die bood ook geen verhelderend resultaat. Er waren immers geen grote verschillen tussen de democratische traditionele partĳen: spĳtig. Dus toch maar vertrouwen op de eigen overtuiging en hopen dat de verkozenen er een duurzaam beleid van maken waar ook de ouderen zich in kunnen erkennen.

middenveld werden ook de Naast het overhandigen van gaven we hem alvast een ouderenvriendelĳk beleid regeerperiode.

Het deed ons dan ook veel plezier toen we op 12 juni uitgenodigd werden door formateur Kris Peeters. Tĳdens zĳn consultatieronde van het

In de hoop dat dit plan zĳn doel zal bereiken, werken we verder voor het welzĳn van alle ouderen in Vlaanderen.


ouderen gehoord. het memorandum, voorzet voor een in de komende

Voor die komende regeerperiode hee� de Vlaamse Ouderenraad zelf een beleidsplan opgesteld dat de werking van de Vlaamse Ouderenraad moet verbeteren en dat tevens een sterke basis zal vormen voor de herbevestiging van de erkenning als Vlaamse Ouderenraad door de nieuwe Vlaamse Regering.

1

Nieuws van de Vlaamse Ouderenraad 5 DAGEN NA DE VERKIEZINGEN… Inderdaad, welgeteld 5 dagen na de verkiezingen was een delegatie van de Vlaamse Ouderenraad in Hotel Errera, het herenhuis waar Vlaamse politici tal van besprekingen voeren. Formateur Kris Peeters had ons uitgenodigd in de gesprekkenronde met het middenveld. Het is de eerste keer dat we zo snel en spontaan werden uitgenodigd! Uiteraard hadden we het memorandum mee dat we samen met de lidorganisaties maakten om een voorzet te geven voor een ouderenvriendelĳk beleid in de komende regeerperiode. Voorzi�er Goddie De Smet benadrukte dat de Vlaamse Ouderenraad de vergrĳzing positief wil benaderen. Daarom wordt de klemtoon gelegd op de actieve rol die de ouderen opnemen in de maatschappĳ, naast de aandacht die moet gaan naar ouderen die zorg nodig hebben. Ouderenbeleid is een inclusief beleid waar ouderen hun plaats in krĳgen, maar het is ook een beleid dat alle beleidsdomeinen omvat. Van de coördinerend minister voor Ouderenbeleid wordt daarbĳ ook heel veel verwacht. Vlaanderen hee� in zĳn inclusief beleid de instrumenten voor een goed Ouderenbeleid in handen. Daarbĳ werd gefocust op de betrokkenheid van de ouderen bĳ het beleid, wat inhoudt dat we een definitieve erkenning vragen van de Vlaamse Ouderenraad met een

Mie Moerenhout, directeur stevige nieuwe beheersovereenkomst die de continuïteit verzekert. Van het nieuw te maken Vlaams Ouderenbeleidsplan verwachten we dat ouderenbeleid geïntegreerd wordt in alle beleidsdomeinen. En voor het lokale niveau moeten de uitvoeringsbesluiten het lokaal Ouderenbeleid het lang verwachte duwtje in de rug geven. Een ander belangrĳk punt dat werd aangekaart, is het beschikbaar maken van de centen zodat het ambitieuze woonzorgdecreet kan uitgevoerd worden. Leren en bĳblĳven gee� de ouderen de kans tot zelfstandigheid en zelfzorg; daarom vragen we dat levenslang leren niet enkel arbeidsgerelateerd gezien wordt. Trouwens mag het kostenplaatje niet hoog oplopen en kan vorming in functie van vrĳwilligerswerk best gratis worden aangeboden. Een sportbeleid dat veel meer ouderen tot bewegen aanzet is het ultieme doel om maximale gezondheidswinst te boeken. In een gelĳkekansenbeleid hoort ook het middenveld van de ouderen, de ouderenverenigingen, versterkt te worden wat effecten hee� op de draagkracht van de ouderen en hun organisaties. Als afsluiter werd gevraagd invloed uit te oefenen bĳ de federale overheid voor o.a. de pensioenen en de verdere verbetering van de mobiliteit.

OVERLEG MET DE SECRETARIATEN VAN DE LIDORGANISATIES Bart Beernaert, stafmedewerker Op 5 mei 2009 had er een overleg plaats tussen het secretariaat van de Vlaamse Ouderenraad en de secretariaten van de lidorganisaties. In dit gesprek werden de wederzĳdse verwachtingen besproken en de noodzaak van voldoende onderlinge afstemming benadrukt. Er kwam duidelĳk naar voor dat communicatie de centrale factor is om tot een vlo�e samenwerking te komen. De elektronische nieuwsbrief werd als een handig en interessant middel beschouwd. Ook de planning is een

2

belangrĳk onderdeel. De lidorganisaties vragen voldoende tĳd om adviezen, standpunten en memoranda binnen hun structuren te kunnen bespreken. Er werd nagedacht over hoe aan het overleg en de samenwerking tussen de lidorganisaties vorm kan worden gegeven. De Vlaamse Ouderenraad mag niet enkel een adviesinstrument zĳn, maar blĳ� tevens een overlegorgaan. Het beleidsplan van de Vlaamse Ouderenraad moet alvast voor meer duidelĳkheid in de structuur, werking en doelstellingen van de


ADVIES DEMENTIE

Mie Moerenhout, directeur

Met een aantal experten ontwikkelde de Vlaamse Ouderenraad een advies over dementie. Aan de basis van het advies ligt de vaststelling dat met het groter aantal ouderen en met de hogere levensverwachting er een toename is van het aantal personen met dementie. Het is dan ook een uitdaging om met dementie om te gaan en er krachtdadig beleid voor te voorzien.

In de opleiding en bĳscholing van verschillende beroepsgroepen moet dementie ruim bestudeerd worden om tegemoet te komen aan het werk in de dagelĳkse praktĳk. Aandacht voor specifieke problemen van jongdementerend is nodig. Zowel de Vlaamse als de Federale overheid dienen een ruimer budget te voorzien dat kwalitatieve opvang mogelĳk maakt, dat de financiële last voor het individu vermindert en dat verder onderzoek van alle dementieaspecten mogelĳk maakt. Op juridisch vlak dient nog veel uitgeklaard te worden.

De krachtlĳnen in dit advies: - Goed geïnformeerd kan men niet alleen beter met een dementerende persoon omgaan, maar krĳgt men ook een beeld van de evolutie. Het beeld van dementie dient met zĳn nuances algemeen bekend gemaakt te worden. Dit doet de Vlaamse Ouderenraad besluiten - Als de diagnose vroeg wordt gesteld, kan dat de gedeelde bevoegdheid van de Vlaamse een behandeling worden opgestart waardoor en Federale overheid best geïntegreerd wordt zowel de dementerende persoon als zĳn aangepakt. Daarom dringen we aan op een omgeving een betere levenskwaliteit kan overkoepelend ‘Plan dementie’ van alle actoren genieten. Dit is ook belangrĳk om de zorg voor alle personen met dementie. beter te kunnen plannen, om vooruit te zien. - Ook in geval van dementie is er ruim Het volledige advies vindt u op de website of kan meer mantelzorg dan professionele zorg. aangevraagd worden op het secretariaat. Ondersteuning vergroot de kans op het Het advies wordt aan de verschillende Vlaamse volhouden van deze warme zorg thuis. en Federale ministers bezorgd en aan de - Om een individueel gepaste zorg uit te verantwoordelĳken voor het Belgisch Europees stippelen en bĳ te schaven, is het aangewezen voorzi�erschap van 2010. een vaste begeleiding voor zorgcoördinatie in te schakelen.

organisatie zorgen. Dit moet de samenwerking met de secretariaten van de lidorganisaties vergemakkelĳken. De toekomst van de Ouderenweek en het Ouderenparlement lag eveneens op tafel. Beide evenementen zĳn belangrĳke kanalen om de publieke opinie te bereiken. De formule van het Ouderenparlement is echter aan verandering toe. De basisopzet blĳ� een publiek evenement van en voor ouderen.


Ook de Ouderenweek is heel waardevol. Hoewel specifiek ontwikkelde werkvormen (zoals het rollenboek) misschien niet altĳd in functie van de Ouderenweek worden gebruikt, worden ze vaak later door een organisatie bĳ hun activiteiten gehanteerd. Het overleg tussen de secretariaten verliep in een open sfeer, de aanwezigen vonden het een nu�ige bĳeenkomst. Er werd afgesproken jaarlĳks samen te zi�en, het volgende overleg is gepland op 2 juni 2010.

3

Nieuws uit de Commissies en Werkgroepen Stuurgroep Ouderenweek-Ouderenparlement Kathy Louagie, Stafmedewerker OUDERENWEEK: DE ROLLEN VAN DE OUDEREN IN EEN VERGRIJZENDE MAATSCHAPPIJ De Ouderenweekbrochure gaat dit jaar dieper in op de verschillende rollen die ouderen opnemen in de maatschappĳ. Naast cĳfermateriaal, wordt de brochure gespĳsd met enkele concrete getuigenissen. Op die manier wensen we een positief verhaal te brengen over de vergrĳzing. Heel wat ouderen ze�en zich kosteloos in voor de maatschappĳ; als Vlaamse Ouderenraad willen wĳ dit in beeld brengen. De brochure wordt dit jaar geïllustreerd met foto’s van Danny Willems, die ook de foto’s voor de campagne ‘Daisy-spelers’ verzorgd hee�. Voor de fotoshoot gingen we o.a. langs bĳ Flor Van Den Eede: 87 jaar en al 65 jaar uitbater van zĳn eigen snoepwinkel ‘De Zoete Inval’. Benieuwd naar de Ouderenweekbrochure en de nieuwe slogan? Nog even geduld, de brochure wordt in juli samengesteld en kan u in augustus op de website raadplegen. De papieren versie mag u midden september in uw brievenbus verwachten. WEDSTRIJD ‘UITGEBOLD? INGEROLD!’ Vorig jaar werd aan de Ouderenweekbrochure de wedstrĳd ‘Uitgebold? Ingerold!’ gekoppeld. De opzet was om de rollen van de ouderen kenbaar te maken d.m.v. een rollenboek. Twintig ouderenorganisaties, zowel op nationaal als op lokaal niveau, hebben deelgenomen aan deze wedstrĳd. Eind juni worden de rollenboeken verwacht op het secretariaat. De reacties die we tot nu toe kregen, waren heel positief. Deelnemende organisaties zĳn lovend over het initiatief en velen wensen dit boek te verspreiden binnen hun organisatie. In de zomermaanden worden de rollenboeken beoordeeld door een ona�ankelĳke jury. Tĳdens de Ouderenweek 2009 wordt de winnaar van de wedstrĳd bekend gemaakt. 4

OUDERENPARLEMENT Naar goede gewoonte wordt op het Ouderenparlement een dialoog aangegaan met beleidsmakers, deskundigen en ouderen. Het thema ‘De rollen van een vergrĳzende maatschappĳ’ staat hierbĳ centraal. In de voormiddag zullen er vier werkgroepen georganiseerd worden rond volgende thema’s: -

Ouderen en arbeid Ouderen en economie Ouderen en zorg Ouderen en politiek

De werkgroepen worden telkens ingeleid door een deskundige in het domein. Daarna is het de beurt aan de ouderen om hun mening te geven over bepaalde stellingen. Deze stellingen worden in oktober 2009 reeds opgestuurd naar de lidorganisaties, de lokale ouderenadviesraden en de provinciale ouderenadviesraden. Op die manier kan elke ouderenorganisatie dit bespreken met zĳn achterban en zich goed voorbereiden. Er worden dus geen hoorzi�ingen georganiseerd. Het is de bedoeling dat elke deelnemer zĳn voorbereiding meebrengt naar het Ouderenparlement. Na de bespreking in de werkgroep, zal men tot een synthese komen. In de namiddag wordt er aan de paneltafel verder gedeba�eerd over deze thema’s. We wensen een duidelĳk signaal te geven dat ouderen heel wat bĳdragen tot de samenleving. Het Ouderenparlement gaat door op �� 26 �� 2010 in de Z�� Z�� A��. De locatie bevindt zich net naast het station AntwerpenCentraal en is dus heel goed bereikbaar. Noteer deze datum alvast in uw agenda, zodat u er zeker bĳ kunt zĳn!


Commissie Internationaal Ouderenbeleid Kathy Louagie, stafmedewerker 2010: EUROPEES JAAR ARMOEDEBESTRIJDING EN BELGISCH EU-VOORZITTERSCHAP Naar aanleiding van het Europees Jaar Armoedebestrĳding en het Belgisch Voorzi�erschap werd op vraag van de Commissie Internationaal Ouderenbeleid een brief gestuurd naar de staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken, de heer Chastel. Hierin vroeg de Vlaamse Ouderenraad om ouderen in het licht van het Europees Jaar Armoedebestrĳding als een prioritaire doelgroep te erkennen en in dit kader de nodige maatregelen te nemen. Er werd op gewezen dat België tĳdens haar voorzi�erschap hier ongetwĳfeld een voortrekkersrol kan spelen om zo armoede bĳ ouderen onder de aandacht te brengen. Bovendien haalde de Vlaamse Ouderenraad aan dat de betrokkenheid van ouderen en ouderenorganisaties bĳ de voorbereiding van het Belgisch voorzi�erschap beperkt is. De Vlaamse Ouderenraad benadrukte dan ook ten stelligste dat ouderen, tezamen met het ruime middenveld, dienen geraadpleegd te worden. Dit biedt de beste garanties op een brede gedragenheid. De georganiseerde seminaries vormden hiertoe een eerste belangrĳke stap, maar zĳn onvoldoende om de effectieve betrokkenheid van ouderen te garanderen. Wat het Europees Jaar betre�, werd in een antwoordbrief verwezen naar het feit dat het Nationaal Programma uitgaat van het Strategisch rapport inzake sociale bescherming en insluiting 2008-2010, met een speciale aandacht voor de sociale uitdagingen voor België waaronder de vergrĳzing. Tĳdens dit jaar komt de focus te liggen op de centrale boodschap ‘de strĳd


tegen armoede is een zaak van iedereen’. Bovendien zal er ook thematisch gewerkt worden. Van 1 juli tot 31 december 2010 zal België het voorzi�erschap van de Raad van de Europese Unie waarnemen. Om dit voor te bereiden werd voor het eerst in november 2008 in België een discussieforum geopend om naar de meningen van de burgers te peilen over de uitdagingen waaraan Europa het hoofd moet bieden. Vervolgens werden er consultatierondes georganiseerd om het middenveld te raadplegen. Deze seminaries gaven de vertegenwoordigers van het maatschappelĳk middenveld de kans om te deba�eren over actuele thema’s: de financiële en economische crisis, de energie- en klimaatuitdaging, het Europees burgerschap, asiel en immigratie, conflictpreventie, de uitbreiding en de Lissabonstrategie. De inbreng van de verschillende seminaries zal gebundeld worden tot één verslag. Het doel van deze oefening is om de verwachtingen en verzuchtingen van het middenveld in kaart te brengen met het oog op de uitwerking van het programma van het Belgisch EU-voorzi�erschap 2010. In een volgende fase is men ook van plan om een debat te organiseren waar de meningen van vertegenwoordigers uit het middenveld zullen geconfronteerd worden met Belgische politici. De prioriteiten voor het zes maanden Belgisch voorzi�erschap worden in januari 2010 vastgelegd.

5

Commissie Mobiliteit Marleen Van Der Velden, secretaris

HALTEAANKONDIGINGSSYSTEMEN BIJ DE LIJN Gebruik maken van het openbaar vervoer is de laatste jaren voor steeds meer mensen een bewuste keuze geworden. Er zĳn heel wat investeringen gedaan voor de verbetering van de toegankelĳkheid van het openbaar vervoer. Zo hoeven reizigers minder hoge treden te overwinnen in de bus of zĳn meerdere stations reeds traploos te doorkruisen. Eens neergezeten in het voertuig is het comfort verhoogd door onder andere kuipzetels of luchtkoeling. Wie voor de eerste maal de bus neemt, wordt wel geconfronteerd met de vraag waar/wanneer hĳ/ zĳ moet afstappen. Een vriendelĳke chauffeur wil daarbĳ best behulpzaam zĳn, maar in de drukte van het verkeer wordt de vraag vaak vergeten of niet gesteld. Vooral blinden en slechtzienden zouden ermee geholpen zĳn indien de halten auditief konden afgeroepen worden. Gerry Guldentops ging zich informeren over de mogelĳkheden van een halteaankondigingssysteem in bussen op een studiedag van De Lĳn. Er zĳn verschillende manieren voor auditieve en digitale afroep van halten in bussen. Anders dan bĳ treinen of trams wordt dit systeem gestuurd door een GPS omdat de afstand tussen twee haltes kan variëren (bv. bĳ verplaatsing van de halte wegens wegomlegging). Dit wil zeggen dat de plaatsbepaling van de haltes vooraf en exact moet gebeuren. Een groot werk. Voor de visuele halteaankondiging op bestaan er drie schermtypes. - Een LED-balk met lopende tekst - Breedbeeld TFT-display: een opgehangen in de gang met een voorstelling van het traject. - Dubbele TFT-display: dubbel scherm traject voor te stellen.

de bus scherm visuele om het

De LED-balk hee� het voordeel dat er een goed kleurencontrast kan gemaakt worden; er wordt een korte boodschap gegeven. Het is zeer geschikt voor een snelle en voordelige aanpassing in bestaande bussen. Een nadeel: de lopende tekst mag niet te snel vooruit gaan, trage lezers kunnen dat niet volgen. Deze display 6

hangt boven de gang en is enkel zichtbaar voor wie met de rĳrichting meereist. Bĳ de TFT-systemen gaat de voorkeur naar het gebruik van één scherm met een zeer eenvoudige weergave. De ophanging van de display kan een heikel punt worden; het is niet de bedoeling dat reizigers zich hieraan stoten of bezeren. Een mogelĳke ophangplaats is de dakronding aan de zĳkant van de bus. Belangrĳk aandachtspunt hierbĳ is dat de tekst groot genoeg moet zĳn, dat het aantal gebruikte kleuren beperkt blĳ� en dat het scherm ontspiegeld is. Een halteaanduiding moet niet alleen visueel (digitaal) maar ook auditief ondersteund worden. Daarbĳ is het volume belangrĳk, de verstaanbaarheid van de boodschap in de omgevingsgeluiden van de bus. In theorie is het ideaal dat de volgende halte tweemaal auditief aangekondigd wordt: bĳ het verlaten van de vorige halte en bĳ het naderen van de halte. Daarvoor moeten geluidsbanden gegenereerd worden. Volgens De Lĳn is dat een groot werk dat niet altĳd het gewenste resultaat hee� en zeer vaak een menselĳke interventie vergt. Daarbĳ moet gelet worden op de instelling van de luidsprekers in de reizigersruimte, ver en dichtbĳ de chauffeur. Uiteraard hoort bĳ dat alles een prĳskaartje. Per bus kost het 1 600 euro voor een LED-balk, 5 400 euro voor de dubbele TFT-display en 3 700 euro voor een breedbeeld TFT-display. De meerprĳs om hieraan een auditieve halteaankondiging te koppelen bedraagt ongeveer 250 euro per voertuig. Voor een gelede bus valt het nog wat duurder uit omdat de visuele aanduiding herhaald moet worden in het achterste deel van de bus. Gerry Guldentops besluit: “Een systeem voor

halteaankondiging komt alle reizigers ten goede. Maar het is belangrĳk dat ze goed doordacht ontworpen zĳn en daar wringt het nog een beetje. Jammer dat het nog 15 jaar zal duren eer alle bussen hiermee uitgerust zĳn.”


Werkgroep Multicultureel Samenleven Jac De bruyn, voorzi�er De werkgroep hee� een advies voorbereid in verband met de ‘Zorgverlening voor Ouderen van vreemde herkomst’. Het ontwerp van advies werd doorgestuurd naar de lidorganisaties, zodat zĳ dit met hun achterban kunnen bespreken. Eind december wordt het ontwerp voorgelegd aan de Algemene Vergadering van de Vlaamse Ouderenraad. Voor de tweede hel� van het jaar wenst de werkgroep na te gaan wat de ervaring is van de lidorganisaties van de Vlaamse Ouderenraad in verband met het thema diversiteit; een thema dat de gesubsidieerde organisaties in hun programma hebben opgenomen.

Hoe wordt bĳ de lidorganisaties aan dit thema vorm gegeven? Welke modellen hebben ze uitgewerkt en uitgeprobeerd? Wat hebben ze hieruit geleerd? Wat zĳn de moeilĳkheden die ze daarbĳ ervaren? Wat zĳn de vragen die ze zich stellen? Waar zou de Werkgroep Multicultureel Samenleven hen van dienst kunnen zĳn om op dit complex terrein vooruitgang te bieden? De lidorganisaties worden aangeschreven zodat de werkgroep in het najaar met dit materiaal verder aan de slag kan gaan. Ieder lid, medewerker of bestuurder van één van deze lidorganisaties mag ons hierover zĳn bedenkingen, ervaringen, vragen en voorstellen doorsturen!

Commissie Sport & Bewegen Jan Tessier, secretaris Beleidsadvies Sport en Bewegen voor ouderen Het advies werd door de Vlaamse Ouderenraad verstuurd naar de betrokken ministers, nl. sport, welzĳn en onderwĳs. De minister van Sport, Bert Anciaux, hee� hierop geantwoord. De gevraagde wĳzigingen kunnen maar verwezenlĳkt worden mits een aanpassing van het decreet op de sportfederaties; maar dat is dan een aanbeveling voor zĳn opvolger. De minister wĳst in zĳn antwoord op het feit dat de basisondersteuning voor de Organisaties voor Sportieve Vrĳetĳdsbesteding (OSV’s) regulier opgetrokken is met een bedrag van 500.000 euro per jaar. Ze kunnen bovendien gebruik maken van het gratis promotiemateriaal om hun sportactiviteiten voor 50-plussers op een eenvormige wĳze in gans Vlaanderen te promoten. Voor het ‘Sportelen’ is samenwerking mogelĳk met de OSV’s; BLOSO hee� hun medewerking gevraagd. Via hun plaatselĳke club kunnen de leden van de OSV’s een actieve rol spelen bĳ de Sporteldagen.


Nieuws uit de Vlaamse Sportraad Uit het memorandum van de Vlaamse Sportraad onthouden wĳ dat het sportbeleid op drie pĳlers rust die voor de sport elk even belangrĳk zĳn. Bewegen, meedoen, presteren zĳn drie sporen voor een vernieuwd sportbeleid in Vlaanderen. Voor een gezonde samenleving zĳn Sport en Bewegen van vitaal belang. Gezond sporten moet permanent aangemoedigd worden. Sport is niet alleen goed voor de fysieke fitheid, er moet ook aandacht zĳn voor de meerwaarde van sport voor de mentale gezondheid en het sociaal netwerk. Maar bovenal: Sport is fun! Ouderensportcampagne en Senior Games Zie verder in deze nieuwsbrief.

7

Commissie Zorg en Wonen WET OP DE PATIËNTENRECHTEN In 2002 werd de eerste wet op de patiëntenrechten goedgekeurd. De wet zorgt voor meer helderheid voor de patiënt en de zorgverlener en verduidelĳkt de zorgrelatie. Door de wet beschikt de patiënt over een middel om zĳn rechten af te dwingen. Deze wet werd in de Commissie Zorg en Wonen toegelicht als eerste luik van besprekingen over palliatieve zorg, wilsbeschikking en euthanasie. Een patiënt die gezondheidszorgen krĳgt, ook al hee� hĳ er zelf niet kunnen om vragen, kan zich op zĳn rechten beroepen. De wet hee� betrekking op beroepsbeoefenaars of zorgverleners zoals artsen, tandartsen, apothekers, kinesitherapeuten, verplegend personeel, … De wet geldt ook voor een arbeidsgeneesheer of adviserend geneesheer. Welke rechten hee� een patiënt? 1. Het recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening (art. 5) De wet garandeert het recht van de patiënt op een goede, zorgvuldige en kwaliteitsvolle dienstverlening. De zorgverlener moet op de hoogte blĳven van en gebruikmaken van de beschikbare medische kennis, de nieuwste technieken en de wetenschappelĳke normen en aanbevelingen. De menselĳke waardigheid, het zel�eschikkingsrecht en de morele, culturele en religieuze waarden van de patiënt moeten zonder onderscheid door de zorgverlener gerespecteerd worden. 2. Het recht op de vrĳe keuze van de zorgverlener (art. 6) De zorgrelatie tussen een patiënt en een zorgverlener vraagt wederzĳds vertrouwen. Daarom hee� een patiënt het recht om vrĳ te kiezen door wie hĳ zich laat behandelen of om een tweede opinie te vragen. In bepaalde gevallen is echter geen keuze mogelĳk, bĳvoorbeeld de adviserend geneesheer of een zorgverlener met de nodige specialisatie. Bĳ verandering van zorgverlener kan de patiënt vragen om zĳn dossier aan de nieuwe zorgverlener te bezorgen.

8

3. Het recht op informatie over de gezondheidstoestand (art. 7) Een patiënt hee� recht op alle informatie over zĳn gezondheidstoestand en de (vermoedelĳke) evolutie ervan. De zorgverlener dient de patiënt in te lichten over de diagnose, de behandeling, de geneesmiddelen, de kostprĳs en wat er moet gebeuren om terug beter te worden of om te vermĳden dat de patiënt zieker wordt. Hĳ is ook verplicht de mogelĳke alternatieven voor een behandeling met de patiënt te bespreken. Indien iemand weigert om zich te laten behandelen, moet de zorgverlener deze persoon inlichten over de mogelĳke gevolgen hiervan. De informatie moet op een voor de patiënt duidelĳke en verstaanbare manier gegeven worden. Meestal gebeurt de informatieverstrekking mondeling. De patiënt kan echter ook vragen om de informatie schri�elĳk te bevestigen. Zo kan de patiënt nadien alles nog eens rustig doornemen. Het is ook mogelĳk om schri�elĳk te laten vastleggen dat de informatie ook aan de vertrouwenspersoon van de patiënt wordt meegedeeld. De vertrouwenspersoon Een vertrouwenspersoon wordt door de patiënt gekozen. Hĳ kan de patiënt bĳstaan bĳ het uitoefenen van zĳn rechten als patiënt, maar kan niet in zĳn plaats beslissen. Dit kan in de volgende gevallen: - Informatie kan aan de patiënt of aan de vertrouwenspersoon of aan beide gegeven worden. - Als de patiënt informatie weigert, moet de vertrouwenspersoon geïnformeerd worden of moet de zorgverlener de vertrouwenspersoon raadplegen indien hĳ de patiënt toch wil informeren. - Als de zorgverlener informatie achterhoudt om de gezondheidstoestand van de patiënt niet te schaden, zal de zorgverlener dit wel meedelen aan de vertrouwenspersoon. - Als de patiënt zĳn patiëntendossier wil raadplegen, mag de vertrouwenspersoon samen met de patiënt of met zĳn toestemming het dossier inkĳken, of mag de vertrouwenspersoon, als hĳ een zorgverlener is, ook de persoonlĳke ACTUEEL-Informatieblad

Bart Beernaert, stafmedewerker notities van de zorgverstrekker inkĳken. Iedereen kan een vertrouwenspersoon aanduiden door iemand te kiezen die hĳ volledig vertrouwt (bĳvoorbeeld een familielid of een goede vriendin) en die akkoord is om vertrouwenspersoon te zĳn. Dit wordt schri�elĳk in een document vastgelegd en toegevoegd aan het patiëntendossier. Er worden best drie exemplaren van dit document opgemaakt: voor de patiënt, voor de vertrouwenspersoon en voor de huisarts of de behandelende arts. Uitzonderingen op het recht op informatie Een patiënt hee� het recht om niet geïnformeerd te willen worden over zĳn gezondheidstoestand, bĳvoorbeeld als hĳ dat te belastend vindt. Dit wordt genoteerd in het patiëntendossier. Op vraag van de patiënt kan de vertrouwenspersoon wel ingelicht worden. De zorgverlener dient de patiënt tegen zĳn wil in te informeren wanneer door onwetendheid de gezondheid van de patiënt of die van derden in gevaar zou kunnen komen. De arts moet dan wel eerst overleggen met een andere zorgverlener of met de vertrouwenspersoon. De zorgverlener kan ook zelf voor kiezen om bepaalde informatie niet te geven. Dit heet therapeutische exceptie en is aan bepaalde voorwaarden gebonden, nl. als de patiënt of een derde door de informatie ernstig nadeel zou ondervinden, bĳvoorbeeld psychische schade. De zorgverlener moet deze beslissing vooraf met een collega bespreken en hĳ moet een schri�elĳke motivering aan het patiëntendossier toevoegen. De eventuele vertrouwenspersoon moet wel geïnformeerd worden. Wanneer het vermoeden van informatieschade verdwĳnt, is de zorgverlener verplicht de patiënt in te lichten. 4. Het recht op toestemming of weigering na informatie (art. 8) Voor elke handeling is de zorgverlener verplicht om de toestemming van de patiënt te vragen. Dit recht geldt bĳ elke tussenkomst. De zorgverlener moet alle informatie geven die een patiënt nodig hee� om een beslissing te kunnen nemen. Bĳ toestemming voor een behandeling, gaat de patiënt akkoord met elk onderdeel van die behandeling. De therapeutische exceptie geldt hier niet: de informatie moet verstrekt worden. ACTUEEL-Informatieblad

De patiënt behoudt het recht om zĳn toestemming voor de behandeling in te trekken. Bĳ weigering of vroegtĳdige stopze�ing van de behandeling, is de zorgverlener verplicht de patiënt te informeren over de gevolgen, maar hĳ moet de beslissing respecteren. Zowel de patiënt als de zorgverlener kunnen vragen om de toestemming of weigering schri�elĳk vast te leggen. Dat document wordt toegevoegd aan het patiëntendossier. Indien iemand bepaalde behandelingen wil weigeren wanneer hĳ bĳvoorbeeld ooit in coma zou raken of dement zou worden, dan legt hĳ dit best schri�elĳk vast in een wilsverklaring. Deze wil moet volledig gerespecteerd worden. Van de wilsverklaring wordt best een kopie aan de huisarts of de behandelende arts gegeven en een kopie in de portefeuille bewaard. In bepaalde gevallen kan de zorgverlener afwĳken van het recht op toestemming, bĳvoorbeeld als een bewusteloze patiënt op de spoedafdeling wordt binnengebracht. Als de zorgverlener de vertegenwoordiger niet kan bereiken en hĳ niet weet of er een wilsverklaring is opgemaakt, dan moet hĳ alle behandelingen starten die hĳ noodzakelĳk acht. Achteraf wordt dit in het patiëntendossier vermeld. Op welke informatie hee� de patiënt recht vóór hĳ toestemming gee�? De zorgverlener moet de patiënt volledig informeren over: - het doel van de tussenkomst - de aard (is het pĳnlĳk?) - de dringendheid - de duur en de frequentie van de behandeling - de nevenwerkingen en risico’s - de duur van de herstelperiode - eventuele nazorg - mogelĳke alternatieve behandelingen - de financiële gevolgen (o.a. de kostprĳs) - de mogelĳke gevolgen bĳ weigering Als het gaat om informatie over een tussenkomst, mag de zorgverlener zich dus niet beroepen op de therapeutische exceptie!

9

5. Recht op inzage in en recht op kopie van het patiëntendossier (art. 9) Elke patiënt hee� recht op een zorgvuldig bĳgehouden en veilig bewaard patiëntendossier. Hĳ kan zelf vragen om bepaalde documenten aan het dossier toe te voegen. In het patiëntendossier zi�en alle documenten die te maken hebben met de professionele relatie tussen de zorgverlener en de patiënt. Naast algemene gegevens zoals de persoonsgegevens bevat het dossier alle medische informatie. De patiënt hee� het recht om het patiëntendossier in te kĳken. De patiënt krĳgt inzage in zĳn patiëntendossier ten laatste 15 dagen na aanvraag. Wanneer er mondeling geen gevolg gegeven wordt aan de aanvraag, wordt de aanvraag best door middel van aangetekende brief herhaald. De patiënt hee� echter geen toegang tot de persoonlĳke notities van de zorgverlener, tot gegevens in het kader van de therapeutische exceptie of tot gegevens die betrekking hebben op een derde persoon. Indien de patiënt dit toch wenst, dient hĳ via een andere zorgverlener onrechtstreeks inzagerecht uit te oefenen. Wanneer de patiënt dit wenst, moet de zorgverlener hem een kopie van (een deel van) het patiëntendossier tegen kostprĳs bezorgen (hiervoor zĳn maximale bedragen vastgesteld). Als de zorgverlener vermoedt dat de patiënt onder druk wordt gezet door derden (zoals een verzekeringsmaatschappĳ of een werkgever), moet hĳ hem een afschri� weigeren. Nabestaanden (echtgenoot, partner en bloedverwanten tot en met de tweede graad) hebben geen recht op een kopie, maar wel recht om het patiëntendossier in te kĳken bĳ het overlĳden van de patiënt. Voorwaarden daartoe zĳn: er moet een voldoende gemotiveerde en specifieke reden zĳn, belangrĳk genoeg om de privacy van de overleden patiënt op te heffen. De inzage geldt enkel voor de documenten die verband houden met de reden van inzage (bĳvoorbeeld testament, een aansprakelĳkheidsprocedure, erfelĳke factoren, …). De nabestaanden kunnen het dossier slechts onrechtstreeks inkĳken, via een andere beroepsbeoefenaar. Deze persoon hee� ook inzage in de persoonlĳke notities van de zorgverlener. De patiënt mag zich echter tĳdens zĳn leven niet tegen de inzage verzet hebben.

10

6. Het recht op bescherming van de persoonlĳke levenssfeer (art. 10) Bĳ elke tussenkomst van een zorgverlener geldt het recht op bescherming van de persoonlĳke levenssfeer. Enkel betrokken zorgverleners mogen bĳ een behandeling aanwezig zĳn. Voor alle anderen moet de patiënt toestemming geven. Hetzelfde geldt voor informatie over de gezondheidstoestand van de patiënt. Zowel de patiënt als de zorgverlener mogen door niemand onder druk gezet worden om informatie mee te delen aan derden (bĳvoorbeeld een verzekeringsmaatschappĳ). In een aantal uitzonderlĳke gevallen mag er wél informatie gegeven worden aan derden, namelĳk wanneer het noodzakelĳk is voor de bescherming van de volksgezondheid of voor de bescherming van de rechten en vrĳheden van anderen. 7. Het recht op pĳnbehandeling (art. 11bis) Elke patiënt hee� recht op pĳnbestrĳding. Dit betekent dat de zorgverlener aandacht hee� voor pĳn van de patiënt, dat hĳ de pĳn evalueert, pĳn voorkomt, behandelt en verzacht. 8. Het recht op klachtenbemiddeling (art. 11) Door de wet op de patiëntenrechten werd een instantie voorzien waar de patiënt met een klacht over een zorgverlener naartoe kan. A�ankelĳk van de persoon of de dienst waarover de patiënt een klacht hee�, kan hĳ terecht bĳ de bevoegde ombudsdienst. De klacht kan ook neergelegd worden door de samenwonende echtgenoot, de we�elĳk of feitelĳk samenwonende partner, een meerderjarig kind of één van de ouders. De patiënt kan zich in de procedure laten bĳstaan door een zelfgekozen vertrouwenspersoon. De ombudsfunctie houdt verschillende opdrachten in: communicatie tussen patiënt en - de zorgverlener bevorderen - bemiddelen i.f.v. een oplossing voor de klacht - indien er geen oplossing gevonden wordt, de patiënt informeren over mogelĳke verdere stappen - formuleren van aanbevelingen om klachten te voorkomen - een jaarverslag opstellen: een overzicht van het aantal klachten, de inhoud ervan en het resultaat van de bemiddeling - informeren over de organisatie, werking en procedureregels van de ombudsfunctie ACTUEEL-Informatieblad

De patiënt hee� een klacht over … 1. … een algemeen ziekenhuis Sinds 1 november 2003 hee� elk ziekenhuis verplicht een ombudsdienst. De patiënt kan er gratis terecht met elke klacht over de opname, de behandeling of het verblĳf. Indien de patiënt niet tevreden is van deze ombudsdienst, kan hĳ terecht bĳ de Federale Commissie ‘Rechten van de Patiënt’ (zie verder). 2. … een psychiatrisch ziekenhuis Psychiatrisch ziekenhuizen zĳn vrĳ om zelf een ombudsdienst te organiseren of gebruik te maken van de externe ombudsdienst van de provinciale Overlegplatforms in de Geestelĳke Gezondheidszorg (www.ombudsfunctieggz.be of 016 23 05 26). 3. … een ambulante zorgverlener Er is geen specifieke ombudsdienst voor klachten over zorgverleners zoals huisartsen, tandartsen, verpleegsters aan huis, apothekers,... De patiënt kan zich met zĳn klachten wenden tot de Federale Ombudsdienst van de Federale Commissie ‘Rechten van de Patiënt’ (tel. 02 524 85 20). Ook klachten over de ombudsdiensten in de ziekenhuizen worden hier behandeld. De klacht moet steeds schri�elĳk worden ingediend. Wat als de patiënt zĳn rechten zelf niet kan uitoefenen? (art. 12-15) In dat geval worden de rechten van de patiënt opgenomen door een vertegenwoordiger. Deze persoon kan alle rechten van de patiënt uitoefenen. Hĳ wordt verondersteld de belangen van de patiënt te vertegenwoordigen en de wil van de patiënt te vertolken. De vertegenwoordiger kan in de plaats van de patiënt beslissen wanneer deze dat zelf niet kan. Hĳ kan echter nooit ingaan tegen een uitdrukkelĳke wilsverklaring van de patiënt. In drie gevallen kan er een vertegenwoordiger worden aangesteld: - De patiënt is minderjarig: de ouders of de voogd oefenen de rechten van minderjarigen uit. Indien de zorgverlener beoordeelt dat de minderjarige oud en rĳp genoeg is, kan deze minderjarige betrokken worden bĳ de uitoefening van zĳn rechten.


- De patiënt hee� een beschermingsstatuut van verlengde minderjarigheid of van onbekwaamverklaring: volwassen personen met een ernstige mentale handicap van bĳ de geboorte of de eerste levensjaren kunnen verlengd minderjarig verklaard worden. Het is ook mogelĳk dat ernstig en aanhoudend psychisch zieke personen onbekwaam verklaard worden. De we�elĳke vertegenwoordiger treedt plaatsvervangend voor de patiënt op. De patiënt moet zoveel mogelĳk worden betrokken bĳ het uitoefenen van zĳn rechten. patiënt is een wilsonbekwame - De meerderjarige: wilsonbekwame volwassenen zĳn (tĳdelĳk) zelf niet in staat hun rechten uit te oefenen, bĳvoorbeeld door dementie of coma. De zorgverlener oordeelt of iemand al dan niet wilsbekwaam is. Ook de wilsonbekwame patiënt dient zoveel mogelĳk betrokken te worden bĳ het uitoefenen van zĳn rechten. De patiënt kan vooraf al dan niet formeel een vertegenwoordiger aangeduid hebben (zie kader). Indien een zorgverlener het nodig acht, kan hĳ afwĳken van een beslissing van de vertegenwoordiger. Dit kan enkel in overleg met alle betrokken collega’s, en het moet noodzakelĳk zĳn om de belangen van de patiënt te vrĳwaren, een bedreiging van het leven van de patiënt af te wenden of een ernstige aantasting van de gezondheid van de patiënt te voorkomen. De vertegenwoordiger Iedereen kan formeel een vertegenwoordiger aanduiden door iemand te kiezen die hĳ volledig vertrouwt (bĳvoorbeeld een familielid) en die akkoord is om vertegenwoordiger te zĳn. Dit wordt schri�elĳk in een document vastgelegd en toegevoegd aan het patiëntendossier. Er worden best drie exemplaren van dit document opgemaakt: voor de patiënt, voor de vertegenwoordiger en voor de huisarts of de behandelende arts. De brochure ‘Ken je rechten als patiënt’ van het Vlaams Patiëntenplatform vzw diende als basis voor dit artikel. Voor meer informatie rond de patiëntenrechten of om de brochure aan te vragen, kunt u terecht bĳ het Vlaams Patiëntenplatform vzw, op het telefoonnummer 016 23 05 26, op de website www.vlaamspatientenplatform.be of via [email protected]. 11

Werkgroep Onderwĳs, Vorming en Cultuur Rik Carmen, secretaris

EUROPEES LEERPARTNERSCHAP, OOK VOOR OUDEREN Het Europees programma ‘Een leven lang leren’ schenkt uitdrukkelĳk aandacht (en middelen) aan het leren van ouderen. Dit gebeurt via Grundtvig, wat de benaming is van de projecten binnen de volwassenen-educatie. Ook het sociaal-cultureel verenigingswerk hoort hierbĳ.

Gezien het aantal deelnemers beperkt is, kan men tot uiterlĳk begin september kandideren via het aanvraagformulier dat door EPOS vzw wordt ter beschikking gesteld. Indien je aanvraag wordt goedgekeurd, betaalt het EPOS-agentschap je reis-, verblĳfs-en deelnamekosten.

Sinds dit jaar star�e Grundtvig met de gloednieuwe actie ‘Senior Vrĳwilligers Project’ (SVP) om vrĳwilligerswerk in het buitenland voor 50-plussers mogelĳk te maken. Het gaat om een bilateraal project, waarbĳ organisaties die met ouderen werken deze vrĳwilligers uitsturen én ontvangen. Het project loopt tussen twee landen en is gebaseerd op wederkerigheid. Er kunnen minimum 2 tot maximum 6 vrĳwilligers per land uitgestuurd/ontvangen worden.

Deze Grundtvig-mogelĳkheden worden regelmatig besproken en opgevolgd via de Werkgroep Onderwĳs, Vorming en Cultuur van de Vlaamse Ouderenraad. Vragen om informatie en opmerkingen kunnen aan de voorzi�er en/of secretaris van de werkgroep worden doorgegeven.

De betrokken organisaties ontvangen subsidies voor de organisatiekosten (zowel voor het uitsturen als het ontvangen van vrĳwilligers), evenals voor de verzekerings-, reis- en verblĳfskosten van de vrĳwilligers. Ouderen die als vrĳwilliger actief zĳn binnen één van de aangesloten ouderenorganisaties en zich kandidaat willen stellen voor deelname aan dit project, bespreken dit best eerst binnen de eigen organisatie. Men wordt immers verondersteld een geschikte partnerorgansatie te vinden. Zodra de organisatie zich mee wil engageren voor dit project, maakt men dit best zo vlug mogelĳk bekend, enerzĳds aan de Vlaamse Ouderenraad en anderzĳds aan het Vlaams agentschap dat deze Grundtvig-projecten coördineert , nl. EPOS vzw (Hendrik Consciencegebouw, Koning Albert II-laan, 15 – 7C12, 1210 Brussel, tel. Renilde Reynders 02 553 98 80). Tevens kan de organisatie hulp krĳgen bĳ het vinden van een geschikte partnerorganisatie. Daartoe organiseert EPOS vzw, in samenwerking met de Landcommanderĳ Alden Biesen, een internationaal contactseminarie van 14 tot 18 oktober 2009. Tot nu toe registreerden zich reeds 17 landen om deel te nemen.

12


NIEUWS VAN DE OVERHEID Eerste luikje uitvoeringsbesluiten van het woonzorgdecreet In het kader van het woonzorgdecreet en na advies van de Raad van State keurde de Vlaamse Regering definitief twee uitvoeringsbesluiten goed. Het eerste uitvoeringsbesluit regelt geharmoniseerde procedures rond erkenning, sluiting, aanmelding voor woonzorgvoorzieningen en verenigingen van gebruikers en mantelzorgers.

Handhygiëne in woonzorgcentra voorkomt zorginfecties

Het tweede uitvoeringsbesluit past de ééngemaakte procedure aan van de voorafgaande vergunning die de programmering van sommige woonzorgvoorzieningen aanstuurt. De verschillende andere uitvoeringsbesluiten die de uitvoering van het woonzorgdecreet moeten mogelĳk maken, moeten nog verder ontwikkeld en goedgekeurd worden.

Pensioen voor mĳnwerkers Het invaliditeitspensioen voor mĳnwerkers is vanaf 1 juni 3% hoger.

Onder het mo�o ‘U bent in goede handen’ werd een campagne gelanceerd rond handhygiëne in de Vlaamse woonzorgcentra ter bestrĳding van zorginfecties. Zorginfecties zĳn infecties die bewoners of patiënten zowel in ziekenhuizen, rusthuizen als in de thuiszorg oplopen tĳdens het verzorgingsproces. Infecties met MRSA en andere resistente kiemen zĳn daarbĳ de grootste boosdoeners. Hoewel niet alle zorginfecties te voorkomen zĳn, kan een belangrĳk deel ervan worden vermeden door aangepaste maatregelen in ziekenhuizen en woonzorgcentra. Handhygiëne is hierbĳ cruciaal. De campagne hee� als doel alle personeelsleden van de Vlaamse woonzorgcentra, ook het onderhouds- en technisch personeel, te informeren en te sensibiliseren over de risico’s van zorginfecties. Gestandaardiseerd campagnemateriaal moet de personeelsleden ertoe aanze�en een correcte handhygiëne na te leven om zorginfecties te voorkomen. Ook u als bezoeker kan gevraagd worden de regels toe te passen.


13

ALTERNATIEVE EN ONDERSTEUNENDE ZORG VOOR KWETSBARE OUDEREN

Oproep voor zorgvernieuwende projecten in ouderenzorg Eind juni 2009 zal een KB worden bekendgemaakt met een oproep voor zorgvernieuwende projecten in de ouderenzorg. Het uitgangspunt voor dit ambitieus project is dat het aantal ouderen in de komende jaren zal toenemen, waardoor - alhoewel niet alle ouderen zorgbehoevend zullen worden - het bestaande systeem van ouderenzorg onder zware druk kan komen te staan. Doelstellingen Daarom moeten wĳ zoeken naar alternatieven voor de ouderenzorg om kwetsbare ouderen de mogelĳkheid te bieden zolang mogelĳk zelfstandig te kunnen blĳven wonen in hun vertrouwde leefomgeving of na een hospitalisatie spoedig naar huis te kunnen terugkeren. Daartoe willen wĳ het zorgaanbod uitbreiden maar ook en vooral beter coördineren en integreren. Om dit doel te bereiken, hebben wĳ niet alleen het werkveld nodig, maar ook de ouderen zelf! Er wordt duidelĳk gekozen om de alternatieve zorg vorm te geven vanuit de ideeën op het terrein (bo�om-up). En, na het experimenteel stadium, dienen deze projecten geïntegreerd te worden in het regulier kader van de verschillende bevoegde overheden. Kortom, de doelstellingen van deze zorgvernieuwingsprojecten zĳn: - het zo lang mogelĳk uitstellen van residentiële opvang - het voorzien in een gewaarborgde zorgcontinuïteit en het stimuleren van samenwerking - de ondersteuning van de mantelzorg - de decentralisatie van de zorg naar de maatschappĳ - het aanbieden van toegankelĳke en betaalbare formele zorg Wat is alternatieve en ondersteunende zorg? Alternatieve zorg of zorgvernieuwing verwĳst naar zorg die nog niet bestaat in ons regulier kader, maar die hetgeen al bestaat, aanvult. Bĳvoorbeeld ‘crisisopvang’ bestaat niet in onze reglementering. Denk aan een echtpaar waar Jan zorgt voor Greet die lĳdt aan de ziekte van Alzheimer. Plotseling moet Jan dringend naar het ziekenhuis. Waar kan Greet naartoe? Wie zal op 14

haar passen? Moet zĳ ook naar het ziekenhuis? Er zĳn nog een duizendtal andere voorbeelden. Ondersteunende zorg verwĳst naar alles wat de ‘zorg’ ondersteunt, evengoed de formele zorg (d.w.z. door professionelen), als de informele zorg (d.w.z. door mantelzorgers) maar ook de zelfzorg (d.w.z. alles wat de oudere zelf doet om zĳn zelfredzaamheid in stand te houden of te verbeteren). De nieuwe projecten kunnen dus iedereen ondersteunen: de professionele hulpverleners, de mantelzorgers en de oudere zelf. Bv.: na een beroerte is Hans een hemiplegiepatiënt geworden: hĳ kan zĳn linkerarm niet meer gebruiken. Om hem thuis toch te leren de koffiemachine, de telefoon, enz. te gebruiken, kan een ergotherapeut langskomen om allerlei tips voor het dagelĳks leven mee te geven en nieuwe bewegingen aan te leren. Maar tot nu toe is ergotherapie thuis niet mogelĳk! Vier nieuwe zorgcategorieën Om een kader te geven aan de projecten, wordt alternatieve en ondersteunende zorg in vier categorieën onderverdeeld. C�� 1: dit zĳn nieuwe zorgvormen en –modules ter ondersteuning van de oudere thuis. Dergelĳke projecten hebben betrekking op het bestaande ‘transmurale’ aanbod, dat momenteel beperkt blĳ� tot kortverblĳf en centra voor dagverzorging. Dat moet uitgebreid worden opdat de oudere langer thuis kan blĳven dankzĳ het aanbieden van respĳtzorg en door ondersteuning van de mantelzorgers. In deze projecten is de coördinatie tussen de aangeboden residentiële zorg en de georganiseerde thuiszorg een belangrĳk aspect. Mogelĳke voorbeelden: revaliderend kortverblĳf, crisisopvang, nachtopvang, dagzorgactiviteit voor personen met dementie, … C�� 2: dit zĳn nieuwe zorgfuncties ter aanvulling van de reeds bestaande zorgverlening en ter ondersteuning van de oudere in zĳn thuissituatie. Professionele zorgverleners van woonzorgcentra of centra voor dagverzorging kunnen hun expertise ten dienste stellen van ouderen die thuis verblĳven (de zogenaamde ‘outreachende zorg’). ACTUEEL-Informatieblad

Mireille Goemans, FOD Sociale Zekerheid Johan Dehaes, RIZIV Mogelĳke voorbeelden: autonomieondersteunende ergotherapeutische interventie, psychologische ondersteuning of andere ‘outreachende zorg’, zoals het inze�en van een mobiele verpleegkundige of zorgkundige ‘s nachts.

thuisverzorging partner in het project zĳn. Maar met alleen professionele zorgverleners en voorzieningen kan het niet lukken … Wĳ zĳn ervan overtuigd dat de ouderen zelf mee moeten in dit verhaal. Wie kent inderdaad de behoe�en van de ouderen beter dan zĳzelf?

C�� 3: deze projecten richten zich meer op het organisatorische aspect van de zorgverlening voor patiënten in de thuissituatie: hoe kan de zorg beter worden gecoördineerd? Hoe kan de juiste zorg aan de juiste persoon op het juiste moment worden verleend? In feite is de zorgverlening nog te dikwĳls verdeeld tussen diensten en professionelen die los van elkaar functioneren en wordt geen rekening gehouden met de mantelzorger of de oudere zelf. Deze categorie is de grootste uitdaging om ‘zorgop-maat’ werkelĳk te kunnen aanbieden. De samenwerking tussen de partners is meer dan de som van de partners. Projecten in deze categorie beogen dus een nieuwe samenwerking en synergie tussen de verschillende (al dan niet professionele) zorgverleners, waarbĳ de oudere centraal staat. Binnen deze nieuwe samenwerkingsverbanden kan ook een nieuwe soort zorg aangeboden worden bĳ de oudere thuis, zoals bĳvoorbeeld: case management, autonomieondersteunende ergotherapie of psychologische ondersteuning.

Rol van de ouderenorganisaties Daarom kunnen ook de ouderenverenigingen, de ouderenadviesraden, de lokale dienstencentra, de gebruikersverenigingen,… aan de projecten deelnemen. Hoe? Enkele voorbeelden: - door samen met het project de behoe�en beter te identificeren (behoe�en voor een specifieke doelgroep, of voor een bepaalde regio/gemeente) - door kwetsbare ouderen te melden voor het project - door informatie over het project te verspreiden bĳ de ouderen - door feitelĳk samen te werken aan het project met vrĳwillige ondersteuning: telefoon, contacten, huisbezoeken, … De projecten die met dergelĳke organisaties werkelĳk samenwerken, krĳgen daarom bonuspunten (maximum 5).

Tot �� 4 behoren projecten die een zorgaanbod en een zorgondersteunend aanbod garanderen in nieuwe collectieve woonvormen die zich situeren tussen thuis en het woonzorgcentrum. Het daartoe voorziene totaal budget bedraagt meer dan 42 miljoen euro (waarvan ongeveer 22 M° voor Vlaanderen en 6,5 M° voor Brussel). Dat is niet niks! Het is dus belangrĳk dat de projecten efficiënt kunnen inspelen op de behoe�en van de kwetsbare ouderen die thuiswonen. De partners van dergelĳke projecten De projecten zullen ingediend worden in samenwerking met verschillende partners. In ieder geval moet ten minste een woonzorgcentrum, of een dienst voor thuisverpleging of een geïntegreerde dienst voor

P�� : Planning: Eerste oproep voor projecten: juli - september 2009 met aanvang van de projecten op 1 januari 2010. 2de oproep voor projecten: mei 2010 voor projecten die in oktober 2010 van start zullen gaan. 2015: eind van de experimentele fase. De doeltreffende projecten worden op dat moment structureel verankerd in de reglementering (bĳvoorbeeld normen, programmatie en financiering). Kost van de projecten: De totale kost voor het RIZIV per patiënt en per dag mag maximaal de kost van een dag in een RVT bedragen (60,80 euro). Deze som wordt opgedeeld in 25 euro voor de reeds bestaande RIZIV-verstrekkingen (forfaitair) en maximum 35,80 euro per dag en per patiënt op jaarlĳkse basis voor ‘nieuwe’ zorg eigen aan het project.

Meer informatie: www.riziv.fgov.be/care/nl/residential-care/alternative_forms www.zorg-en-gezondheid.be/zorgvernieuwingprotocol3.aspx ACTUEEL-Informatieblad

15

Lee�ĳdsdiscriminatie bĳ ouderen Discriminatie is de ongelĳke toegang tot bĳvoorbeeld huisvesting, betaalde arbeid, opleiding of vrĳetĳdsbesteding. Hierbĳ wordt iemand systematisch op een onaanvaardbare manier ongelĳk behandeld. Er zĳn verschillende vormen van discriminatie mogelĳk, op basis van ras (racisme), geslacht (seksisme), etniciteit, lee�ĳd, handicap en/of filosofische overtuiging. Soms leidt de gelĳke behandeling van mensen in een bepaalde context ook tot discriminatie. Zo kan bĳvoorbeeld de ingang van een publiek gebouw enkel via een trapje te bereiken zĳn. Hoewel de toegankelĳkheid dan voor iedereen gelĳk is, is dit discriminerend voor een persoon in een rolstoel. Bĳ lee�ĳdsdiscriminatie worden ouderen op een onaanvaardbare manier ongelĳk behandeld ten opzichte van jongere lee�ĳdsgroepen. Lee�ĳdsdiscriminatie is zowel door de Europese, de Belgische als de Vlaamse wetgeving verboden. In sommige gevallen is het echter verantwoord en maatschappelĳk aanvaard dat er verschil wordt gemaakt tussen personen. Kinderen worden bĳvoorbeeld in de wetgeving vaak anders behandeld dan volwassenen. Ook het gebruik van lee�ĳdsgrenzen kan voordelen bieden, ze beschermen bepaalde groepen. Zo is de pensioenlee�ĳd een bescherming tegen het a�ankelĳk blĳven van een arbeidsinkomen. Vooroordelen Vaak ligt een vooroordeel aan de basis van discriminatie. Vooroordelen zĳn houdingen, interne gevoelens. Dikwĳls gaat het om veralgemeningen en stereotyperingen, gebaseerd op niet-relevante informatie en gebrekkige kennis van de betreffende groep. Vooroordelen en discriminatie worden aangeleerd. Ze zĳn cultureel bepaald, veranderen doorheen de tĳd en hangen samen met de bestaande machtsverhoudingen tussen verschillende groepen in een samenleving. Zo wordt onze hedendaagse maatschappĳ gedomineerd door het middenklasseperspectief. Ook ouderen hebben vaak te maken met stereotyperingen. Vooroordelen over ouderen hebben een invloed op de manier waarop mensen ouderen zien en met hen omgaan. Enkele gekende vooroordelen zĳn: ouderen leven afgezonderd van hun kinderen, een groot deel van de ouderen verblĳ� in zorgvoorzieningen, de 16

Bart Beernaert, stafmedewerker

meeste ouderen hebben een slechte gezondheid en pensionering wordt gezien als ‘in een leeg gat vallen’. Dit hee� dus ook een invloed op hoe de overheid en hoe organisaties, diensten en voorzieningen met ouderen omgaan. Ook ouderen zelf kunnen deze vooroordelen geloven. Negatieve beeldvorming Ageisme is de negatieve beeldvorming rond een lee�ĳdsgroep (meestal ouderen). Ten opzichte van racisme en seksisme, verschilt ageisme op twee vlakken. Ten eerste veroudert iedereen. En ten tweede hee� iedereen hierdoor een steeds grotere kans om ooit in aanraking te komen met ageisme en lee�ĳdsdiscriminatie. Als iemand zelf ouder wordt, zwakken de eigen vooroordelen over ouderen af. De ouderenpopulatie is een erg diverse groep en omvat verschillende generaties. De media brengen hoofdzakelĳk zorgbehoevende ouderen van hoge lee�ĳd in beeld. Onze samenleving hee� angst voor de laatste levensfase. Mensen denken niet graag aan a�akeling, pĳn en sterven. Er ligt een grote nadruk op de jongerencultuur (bĳvoorbeeld het volgen van de laatste maatschappelĳke trends) en op economische productiviteit (ouderen worden als a�ankelĳk en onproductief beschouwd). Dit zet ouderen niet alleen minder op het voorplan, maar ouderen worden ook eerder als een last beschouwd. Enkele voorbeelden van lee�ĳdsdiscriminatie Op de arbeidsmarkt: verwĳzingen naar lee�ĳd in personeelsadvertenties. In de gezondheidssector: het verbod om als 65 plusser bloeddonor te zĳn, ook met het oog op een transfusie met eigen bloed. Toegang tot goederen en diensten: de premieverhogingen van hospitalisatieverzekeringen, de moeilĳkheid om autoverzekeringen of bankleningen af te sluiten. In het beleid: wie na zĳn 65ste gehandicapt wordt, hee� geen recht op tegemoetkomingen van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. In de media en reclame: een sterke ondervertegenwoordiging van ouderen, ouderen worden vaak als zorgbehoevend, eenzaam, a�ankelĳk of passief voorgesteld. In de politiek: een ondervertegenwoordiging van 60-plussers.


Oprichting van een studiecommissie Naar aanleiding van de problematiek De Vlaamse Ouderenraad hee� een folder van lee�ĳdsdiscriminatie werd door de ‘Beeldvorming over ouderen’ gemaakt, waarin Raad van Bestuur beslist om hieromtrent de rĳke diversiteit onder de ouderenpopulatie een studiecommissie binnen de Vlaamse wordt beschreven. De folder werd naar een breed Ouderenraad op te richten. Samen met enkele publiek verspreid. U kunt de folder verkrĳgen bĳ experts zal de commissie onderzoeken wanneer het secretariaat op het nummer 02 209 34 52 of er van lee�ĳdsdiscriminatie sprake is. Daarna via [email protected]. worden de verschillende problemen geanalyseerd en wordt afgewogen hoe de discriminatie kan (Voor bovenstaande tekst werd gebruikt gemaakt van het artikel van: Breda, J. & Schoenmaekers, D. (2003). worden aangepakt. Lee�ĳd is een isme, maar anders dan racisme. De Gids op Maatschappelĳk Gebied, september 2003.)

Eindrapport onderzoek

‘Van 7 tot 107’

Kathy Louagie Stafmedewerker

Het onderzoek ‘Van 7 tot 107’, in opdracht van het Agentschap Sociaal-Cultureel werk voor Jeugd en Volwassenen, focuste zich op hoe jongeren zich binnen enkele jaren zullen bewegen in een sterk vergrĳsde en ontgroende samenleving. Bĳ dit onderzoek rond intergenerationele solidariteit, dat uitgevoerd werd door de Artesis Hogeschool en de Universiteit Antwerpen, waren zowel de Vlaamse Jeugdraad als de Vlaamse Ouderenraad betrokken. Het onderzoek zelf is zeer kortlopend geweest. Op slechts vĳf maanden tĳd werden tientallen experten geïnterviewd en werden de resultaten verwerkt. De visie van verscheidene deskundigen uit middenveldorganisaties, de academische wereld en het sociaal werkveld legden de basis voor dit rapport. Het onderzoek had een dubbele doelstelling. Enerzĳds wou men de dialoog bevorderen tussen alle generaties met betrekking tot het thema intergenerationele solidariteit. Anderzĳds wou men komen tot beleidsaanbevelingen. Om de dialoog te bevorderen werden drie initiatieven genomen. Eerst en vooral werd een nieuwsbrief verspreid, vervolgens werden enkele fragmenten uit de interviews op YouTube (www.youtube.com/user/IntgenSol) geplaatst en werd de video ‘Van 7 tot 107’ ontwikkeld.


Het eindrapport bevat 48 aanbevelingen, die vertrekken vanuit de gesprekken met de experten. Het uitgangspunt bĳ deze beleidsaanbevelingen is dat de geïnstitutionaliseerde solidariteit een noodzakelĳke basis vormt in de samenleving waarbinnen de solidariteit tussen de generaties kan georganiseerd worden. Het volledige rapport met de beleidsaanbevelingen kunt u raadplegen op www.vlaamse-ouderenraad.be.

17

Preventiecampagne ‘Meer veiligheid voor senioren’ Uit de Veiligheidsmonitor 2006 blĳkt dat ouderen een groter onveiligheidsgevoel kennen dan jonge mensen. Zo gee� 12,7% van de ouderen aan zich vaak of altĳd onveilig te voelen, terwĳl dat voor de hele bevolking slechts 9,2% is. Toch tonen cĳfers van de Algemene Nationale Gegevensbank over feiten van diefstal met list aan dat de 65-plussers minder vaak slachtoffer worden van een diefstal met list (valse agenten, wateropnemers,…) dan de gemiddelde Belg. Hoewel dat onveiligheidsgevoel dus voor een stuk subjectief is, neemt men dat gevoel van onveiligheid bĳ 65-plussers ernstig omdat de fysieke maar ook mentale gevolgen van een diefstal, inbraak of lichamelĳk geweld tegen ouderen vaak ernstiger zĳn dan voor een jonge vrouw of man van 30. Daarom lanceerde Binnenlandse zaken de campagne ‘Meer veiligheid voor senioren’. Via onder andere een tv-spot en een kaartspel met praktische, concrete tips wil men ouderen helpen weerbaarder te worden. De bedoeling is dat zĳ ook zelf aan hun veiligheid werken zodat ze zich meer op hun gemak kunnen voelen. De preventiecampagne bestaat uit volgende luiken:

Een kaartspel ‘Veiligheid troef’

Op de 52 kaarten staan tips en trucs in verband met inbraken, diefstal met list, brandveiligheid, ongevallen thuis, gauwdiefstal enz. Enkele voorbeelden van de tips: - Schoppen 3: Langere tĳd afwezig? Vraag gratis afwezigheidstoezicht aan bĳ de politie. - Ruiten 4: Beter een goede buur dan een verre vriend. Zĳ verhogen de sociale controle in uw buurt. - Ruiten 7: Onbekende bezoeker? Vraag en controleer aandachtig zĳn/haar dienstkaart! - Klaveren 7: Identiteitskaart verloren of gestolen? Bel onmiddellĳk Doc Stop op het gratis nummer 0800 2123 2123. - Klaveren 2: Verspreid nooit informatie over uw financiën per telefoon. - Harten 8: Is uw bankkaart ingeslikt? Tik dan nooit opnieuw uw pincode in!

18

De kaartspelen kunnen door verenigingen of centra ook rechtstreeks worden aangevraagd bĳ de Algemene Directie Veiligheid en Preventie, e-mailadres [email protected]. Privé personen kunnen een kaartspel aanvragen via de technopreventieve adviseur van hun gemeente of stad.

Spots ‘Diefstal met list’

Een filmpje toont hoe valse politie-inspecteurs en valse elektriciens te werk gaan. De korte spot is ter beschikking gesteld van de lokale tv-omroepen. De lange versie is bestemd voor de technopreventieve adviseurs.

Kaart ‘Wie belt aan? Let op voor listige dieven!’

Deze kaart of folder kan je dicht bĳ de deur plaatsen of hangen, zodat je wordt herinnerd aan de mogelĳke risico’s bĳ het binnenlaten van onbekenden.

Een map ‘Meer veiligheid voor senioren – Wat de gemeenten hiervoor kunnen doen’

In deze map wordt aan de gemeenten en hun technopreventieve adviseurs uitgelegd hoe ze een actieplan ‘Veiligheid voor Senioren’ kunnen starten. Er worden zeer praktische tips en een aantal goede voorbeelden of best practices uit andere gemeenten of steden gegeven. Deze voorbeelden kunnen inspiratie leveren of kunnen eventueel worden overgenomen. Deze map zal in het najaar verkrĳgbaar zĳn. Meer informatie: Algemene Directie Veiligheid en Preventie, Waterloolaan 76, 1000 Brussel Tel.: 02 557 33 99 E-mail: [email protected] Website: www.vps.fgov.be


Regelmatig bewegen is een voorwaarde om ‘gezond oud’ te worden. Veel ouderen bewegen te weinig om hun gezondheid te behouden of te versterken. OKRA, trefpunt 55+, wil daar iets aan doen. Haar sportfederatie, OKRA-SPORT, werkte met deskundige partners een intrigerend project uit: ‘Elke stap telt!’. Dit project staat open voor alle 55-plussers, dus ook niet leden! Het project kan rekenen op de steun van de Vlaamse Overheid, kabinet Sport en kabinet Welzĳn en Gezondheid. Wat houdt dit project in? Persoonlĳk doel Het opbouwen van de conditie/gezondheid staat centraal. We kiezen in eerste instantie voor het stappen. De KULeuven werkte opbouwplannen uit aangepast aan elk niveau. We richten ons tot een drietal doelgroepen: de ‘niet actieve senioren/ instappers’, de ‘minder actieve senioren’ en de ‘sportieve senioren’. Een ‘persoonlĳk’ doel is na een tiental weken in zicht. Wie kan meedoen? Elke 55-plusser die dit wenst, kan deelnemen aan het project. U hoe� dus geen lid te zĳn van OKRA. De deelnemers kunnen gratis instappen. En bovendien krĳgen ze… - Een stappenteller in bruikleen gedurende tien weken. - Een lanyard en een balpen. - Een conditietest en opbouwplannen verzameld in een wandeldoosje. - Een kortingbon van Brantano (waarde 8 euro). - Een verzekering. - Mogelĳkheid om de stappenteller aan te kopen aan sterk gereduceerde prĳs. - Een flinke portie gezondheid!


Wil je weten waar en wanneer je kan ‘instappen’? Surf dan naar www.okrasport.be, en klik verder op het voetje! Of neem contact op met het Algemeen Secretariaat van OKRA-SPORT op het nummer 02 246 44 36. Veel partners maken licht werk Dit project loopt in samenwerking met KULeuven en VIGeZ. Zĳ staan garant voor de wetenschappelĳke onderbouw. OKRA van haar kant lanceert dit project, dankzĳ haar netwerk van plaatselĳke trefpunten en vrĳwilligers, in heel Vlaanderen en Brussel. En u? OKRA/OKRA-SPORT werkt voor dit prestigieuze project graag met u samen! U zal er geen spĳt van krĳgen en ook ‘genieten’ van het succes. Wat kan u doen? - Het project in eigen kringen en daarbuiten promoten. - Begintest, groepssessies, slotmomenten… kortom het project zelf, concreet mee organiseren. Vragen? Suggesties? Stap op ons af, we bekĳken samen hoe we aanpakken! Contactpersoon: Ingrid Peeters OKRA-SPORT Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel Tel.: 02 246 44 36 – 0477 67 48 61 E-mail: [email protected] Voor meer informatie: surf naar www.okrasport.be.

19

De Bloso-sensibiliseringscampagne voor 50-plussers De nieuwe Bloso-sensibiliseringscampagne ‘Sportelen’, die over meerdere jaren zal lopen, moet 50-plussers (50 tot 65 jaar) aanze�en om meer te bewegen, bĳ voorkeur in clubverband. Met deze campagne probeert het Bloso bĳ 50-plussers een mentaliteitswĳziging op gang te brengen ten aanzien van sport en sportbeoefening in het bĳzonder. Waarom deze campagne? Veel 50-plussers bewegen te weinig. Nochtans door regelmatig te bewegen, voel je je fi�er, waardoor je levenskwaliteit verhoogt. Bovendien leer je in de club veel vriend(inn)en kennen.

W�� Sportelen is geen nieuwe activiteit, het is een mentaliteit. Het is geen nieuwe sport, maar wel een nieuw begrip. Men legt de nadruk op het sporten op eigen maat, eigen ritme en eigen tempo van de 50-plusser en op het sociaal contact. Het is een andere manier van omgaan met sport, namelĳk samen van het leven en van sport genieten. Met deze nieuwe term wil men sport bĳ 50-plussers anders promoten: het is sporten zonder verplichtingen, afzien of prestaties. Er moet natuurlĳk ook een aangepast aanbod zĳn. Hier is een grote taak weggelegd voor de Vlaamse Sportfederaties, sportclubs en gemeentelĳke sportdiensten. Verschillende sportfederaties voor 50-plussers geven samen met het Bloso en een aantal andere partners een invulling van dit aanbod. Zo zullen er nieuwe aangepaste sportproducten worden ontwikkeld.

C�� S��

De fysieke conditie van 50-plussers wordt door het Bloso-team aan de hand van de aangepaste testba�erĳ ‘Eurofit voor senioren’ getest. Het team gee� ook advies om de basisconditie te verbeteren en/of te onderhouden.

S��

In 2009 zullen 11 sportelweken, all-in verblĳven van vĳf dagen, worden georganiseerd in de Bloso-centra. Het programma wordt een combinatie van minstens 2 uur sporten per dag en een toeristische of culturele activiteit.

20

S��

Op deze ééndaagse trip worden sport, cultuur en toerisme op een ongedwongen manier met elkaar gecombineerd. Met deze trips toont het Bloso aan dat niet alledaagse sporten zoals carting of geocaching haalbaar zĳn voor 50-plussers. Aarzel niet en sport mee! Voor meer informatie i.v.m. deze ouderensportcampagne en de vele initiatieven: www.sportelen.be

Senior Games Verschillende sportfederaties organiseren samen met Bloso de Senior Games 2009. Wanneer? Dinsdag 29 en woensdag 30 september Waar? In Blankenberge Wat? Het aanbod van sportcompetities en recreatieve sportbeoefening zĳn de uitgelezen kans om in de sfeer van de campagne te sporten met lee�ĳdsgenoten. Prĳs? 7 euro deelnameprĳs en 5 euro busvervoer Info? 02 515 02 41 www.seniorgames.be



21

Hangjongeren – hangouderen… een gelĳklopend verhaal, enkel een lee�ĳdsverschil De berichtgeving over hangouderen of hangjongeren is meestal negatief. Met de zomer in aantocht, neemt ook de negatieve berichtgeving over rondhangende jongeren toe. Het loutere feit van een groepje jongeren dat samen op straat of plein hangt, roept bĳ veel mensen gevoelens van overlast op. Om de negatieve berichtgeving in de media en de klachten van buren over rondhangende jongeren te hekelen, werd een nieuwe campagne ‘Hangman’ gelanceerd. Het initiatief, een samenwerking van 10 jeugdorganisaties (Arktos, Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen, Kind en Samenleving, LISS, Steunpunt Jeugd, Vlaamse Jeugdraad, Vlaamse Minderhedencentrum vzw, Vlaams Straathoekwerk Overleg, Uit de Marge en VVJ in opdracht van het Agentschap SociaalCultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen), vinden dat jongeren, op hun eigen manier, volwaardige gebruikers moeten kunnen zĳn van de openbare ruimte. Met deze campagne hopen ze rondhangen in beeld te brengen als een normaal tĳdverdrĳf, niet als probleem. Die beeldvorming beïnvloeden, kunnen ze echter niet alleen. Daarom vragen ze jongeren om een activiteit te organiseren in én met de buurt. Door die samenwerking komen jongeren op een positieve manier in beeld en kunnen de buren hen en hun ideeën leren kennen. Door elkaar te leren kennen en te weten wat bĳ de anderen lee�, hopen ze om meer begrip te krĳgen en willen ze schaven aan het heersende en meestal foute beeld dat bestaat van jongeren.

er steeds twee partĳen betrokken: een ‘pleger’ en een ‘klager’. Een evenwichtig beleid moet zich daarom richten op zowel de ‘plegers’ als de ‘klagers’. naar een integrale, 5. Zoek domeinoverschrĳdende benadering. In een overleggroep kunnen de jeugddienst, een veldwerker, een lokaal beleidsverantwoordelĳke en de politie zetelen. Liefst allemaal tegelĳk uiteraard. Vergeet vooral de stem van jongeren zelf niet in het overleg. 6. Goed voorbereide en begeleide ontmoeting tussen jongeren, wĳkbewoners en lokale bel eidsverantwoordelĳken leidt tot meer begrip voor elkaar. mensen aan op hun 7. Spreek verantwoordelĳkheid. De buurt maak je samen! Het beleid stimuleert en voedt. Ook als ouderwordende persoon heb je hierin een functie. Positief kĳken naar hangjongeren is ook iets voor jou en je lee�ĳdsgenoten in de buurt. Allicht krĳgen hangouderen er ook een positief effect door. Meer informatie over de campagne op de website www.dehangman.be/hangman of is te verkrĳgen op het nummer 03 821 06 00.

In hun visietekst schuiven de initiatiefnemers een aantal principes naar voor die de negatieve spiraal kunnen doorbreken en een winwinsituatie kunnen creëren voor jongeren, buurtbewoners en lokaal beleid: 1. Praat mét jongeren, niet over jongeren. 2. Denk op lange termĳn. Een integraal en efficiënt lokaal beleid realiseer je niet op korte termĳn. 3. Het structureel inze�en van mensen in het veld verhoogt de positieve effecten. 4. Bekĳk het fenomeen van beide kanten. Wanneer er over overlast wordt gesproken, zĳn

22 22


Maak kennis met de wereld van blinde en slechtziende personen Een andere kĳk op het leven Hoe begeleid ik een blind persoon? Wat is het principe van het brailleschri�? Kan een blind persoon echt beter horen? Dit zĳn slechts een paar vragen die ieder van ons op een bepaald moment hee� beziggehouden. Om deze vragen te beantwoorden, om de wereld van de visuele handicap beter te leren kennen en om de organisatie zelf te ontdekken biedt de Brailleliga een bezoek van haar diensten en lokalen aan. De Brailleliga stelt u voor: - de opnamestudio: voor gesproken boeken - de spelotheek: voor aangepaste spelletjes - het hindernissenparcours: voor een ervaring in het donker - de tv-reportage ‘Een doordeweekse dag’: verslag van het dagelĳks leven van een blinde vader - de brailleshop: voor kleine technische hulpmiddelen Deze rondleidingen worden meestal verzorgd door blinde of slechtziende gidsen, zĳn open voor alle publiek (groepen van 10 tot 30 personen) en hebben een duur van 2 uur. Zoals alle andere diensten aangeboden door de Brailleliga is ook deze geheel gratis.


Het Braillemuseum In de lokalen van de Brailleliga te Brussel kunnen groot en klein de geschiedenis van het brailleschri� van vroeger tot nu ontdekken aan de hand van een aantal interactieve elementen en een reeks collectiestukken: zeer oude brailleschrĳfmachines, boeken in reliëf, draagbare printsystemen, ... Daarnaast is ook een deel van het museum gewĳd aan het gebruik van het braille in de huidige technologie en in het dagelĳks leven van blinde personen. Het Braillemuseum, die de steun gekregen hee� van de het Fonds Beeckman, is elke woensdag van 10.00 tot 16.00 uur geopend voor een vrĳ bezoek met audiogids en op andere dagen, na afspraak, voor geleide bezoeken. De ingang is gratis. Meer informatie en reservaties: Noella Jardin Brailleliga, Engelandstraat 57, 1060 Brussel tel.: 02 533 32 11 e-mail: [email protected] website: www.braille.be

23

Klaar voor een energiedieet? Wĳ serveren je alvast een weekmenu om je energiemeters met een maatje minder de zomer in te sturen! Maandag: Een energiebesparende douche Een gemiddelde douchebeurt duurt 9 minuten en verbruikt ongeveer 100 liter water. Jĳ merkt het vast niet om één minuut minder langer onder het stromend water te staan, maar je bespaart er wel 10 liter warm water mee en dus ook energie. Dinsdag: Slim koelen en vriezen Alle koelkasten en diepvriezers zĳn verplicht voorzien van een energielabel. Apparaten met een label A++ zĳn de meest zuinige. Houd bĳ de aankoop van een nieuw apparaat het energielabel in de gaten. Slim koelen en vriezen kunnen het energieverbruik nog verder omlaag brengen. Plaats je koelkast en diepvriezer niet naast een verwarming of oven, dit verhoogt het elektriciteitsverbruik. De juiste bewaartemperatuur in de koelkast is circa 5°. In de diepvriezer is dat –18°C. Een lagere temperatuur is niet nodig en kost extra energie. En vul je koelkast! Een volle koelkast verbruikt minder dan een lege koelkast. Woensdag: Was je rĳk Ook wasmachines, droogkasten en afwasmachines zĳn in de winkel voorzien van een energielabel dat aangee� hoe zuinig het apparaat is. Gebruik bĳ het wassen niet te veel waspoeder. Het zorgt voor een verhoogde milieubelasting en meer water- en elektriciteitsverbruik bĳ een al te grote schuimvorming. Bĳ licht bevuild wasgoed is een voorwas overbodig. Gebruik hiervoor de spaartoets (of e-toets). Kleine hoeveelheden kan je zelfs een ‘kort’ programma geven. Maar een volgeladen machine laten draaien blĳ� voordeliger dan 2 keer een halve lading. Dit geldt ook voor je droogkast. En geniet van het mooie weer om de was buiten te hangen. Donderdag: Spaar met lampen Een spaarlamp gebruikt veel minder energie dan een gloeilamp. Ze is wel duurder in aanschaf, maar gaat 10 keer langer mee en gee� toch

24 24

evenveel licht. Je hoe� dus niet te vrezen dat je minder zal zien. Ook heb je tegenwoordig mooie design spaarlampen die je niet meer van de traditionele lampen of spots kan onderscheiden. Vrĳdag: Energiezuinig koken en bakken Kook met weinig water om energie te besparen. Groenten en aardappelen worden perfect gaar, zelfs wanneer ze maar voor één derde onder water staan. Plaats een deksel op je pannen, dan wordt koken nog goedkoper. Maak gebruik van een elektrische waterkoker. Dat is goedkoper dan water koken op de kookplaat. Zaterdag: Geef sluipverbruikers geen kans Steeds meer elektrische apparaten verbruiken energie terwĳl ze ‘uit’ of ‘stand-by’ staan. Deze zogenaamde sluipverbruikers verhogen jouw energiefactuur zonder dat je het bese�. Ook een GSM-lader en een computerscherm zĳn sluipverbruikers. Gebruik stekkerdozen met aanuitknop om alle aangesloten toestellen met één knip écht uit te ze�en!


De Digitale Brug Linde Jacobs, energieconsulent Zondag: Laat je huis ademen Isoleren is belangrĳk. Maar ventileren ook. Wist je dat je elke dag 3 liter vocht ‘produceert’ in de vorm van waterdamp. Waar moet je huis dit allemaal laten? Verlucht de kamers elke dag een kwartiertje want een droog huis verwarmen kost minder energie.

Wil je nog meer tips om energie te besparen? Kleine veranderingen in je dagdagelĳkse gedrag of wil je het liever groot aanpakken, dakisolatie, dubbele beglazing,… en kan je hiervoor subsidies krĳgen? Dit alles kom je te weten tĳdens de informatiesessie ‘Energie besparen, hoe doe je dat?’ Wil je er ook één organiseren voor je afdeling, voor het dienstencentrum, voor de seniorenraad? Het Energieproject loopt nog steeds en wordt ook volgend jaar verdergezet. Nele Decrock, nam wel afscheid als energieconsulent, maar haar taak wordt overgenomen door Neos vzw, Linde Jacobs, 02 238 04 97 of [email protected].

Het project ‘De Digitale Brug’ van het OCMW woonzorgcentrum De Vĳvers in Gent is de winnaar van de allereerste Ouderenzorg Award. Met de Digitale Brug wilde het OCMW Gent tegemoet komen aan de vraag van haar residenten naar computers en internet om bĳ te leren en nieuwe ervaringen op te doen. Het project loopt ook met succes in Het Heiveld, het andere woonzorgcentrum van het OCMW Gent. De professionele jury loofde het project omwille van diverse redenen: - het stimuleren van levenslang leren - het stimuleren van sociaal contact: de vĳf computers staan opgesteld in een centrale ontmoetingsruimte in het centrum - het verbreden van het sociale netwerk: ondanks hun beperkte mobiliteit kunnen de bewoners via e-mail, chat, blog, enz. makkelĳker contact houden met kleinkinderen en familie en ook nieuwe contacten leggen via sociale netwerken - de maatschappelĳke integratie in de buurt: tĳdens specifieke uren staan de computers gratis ter beschikking van de buurtbewoners - het slaan van een brug tussen verschillende generaties: kinderen van de buurtschool en van de OCMW jeugdorganisatie De Pagadder begeleiden de bewoners bĳ hun ontdekking van het internet. Ze beantwoorden specifieke vragen en werken rond thema’s (bv. Google gebruiken). Dirk Beyens, directeur van het woonzorgcentrum De Vĳvers, is zeer opgetogen met de Ouderenzorg Award. “Deze award is de kroon op het werk van heel veel verschillende actoren die op het eerste gezicht weinig met elkaar gemeen hebben. De doelstelling van de Digitale Brug paste volledig in de opdracht van de verschillende organisaties, namelĳk het bevorderen van de zelfrealisatie, van de participatie aan het maatschappelĳk leven en van de integratie in de buurt. Tevens is het project bĳ uitstek een brug tussen jong en oud. De Digitale Brug bewĳst dat samenwerking werkt!“ Meer informatie: Dirk Beyens, directeur woonzorgcentrum De Vĳvers – OCMW Gent Walstraat 1, 9050 Ledeberg Tel.: 09 210 30 16 - [email protected]


25

Vormgeving van toen en ouderen van nu Woonzorgcentrum De Vĳvers van OCMW Gent en Design museum Gent ze�en het voorbĳe voorjaar samen een ontwerpatelier en een reminiscentieproject op het getouw. De ateliers werden gebaseerd op tĳdelĳke tentoonstellingen die in Design museum Gent plaatsvonden. Twaalf bewoners van Woonzorgcentrum De Vĳvers namen deel aan verschillende workshops. Eén groep bewoners nam deel aan de textielworkshop waarin ze motieven voor kussenslopen ontwierpen. Ze lieten zich inspireren door de prachtige voorbeelden van de Finse producent Marimekko, die vandaag, maar ook in de jaren 1950-1960 schi�erende ontwerpen op de markt bracht. Een tweede bewonersgroep volgde een reminiscentie-atelier: uitpakken, voelen, kĳken, herkennen, proeven, ruiken, ... In de museumcollecties ontdekten ze goed vormgegeven elektrische huishoudtoestellen uit hun jeugd en konden deze vergelĳken met de hedendaagse designapparaten. Wat zĳn de voordelen? Waarvoor worden de toestellen gebruikt? Wat vinden ze het mooist? De herinnering aan beide workshops werd vertaald in een kleine tentoonstelling die de boeiendste momenten weerspiegelt. Daarenboven zorgde Javi-tv voor een veelzeggende filmopname. Ze laten u meegenieten van twee boeiende namiddagen met enkele bewoners van De Vĳvers in Design museum Gent. De tentoonstelling loopt van 2 juli tot 31 augustus in Design museum Gent. Meer informatie: OCMW Woonzorgcentrum De Vĳvers Walstraat 1, 9050 Ledeberg (Gent) Tel.: 09 210 30 11, Fax: 09 210 30 29, e-mail: centrum.voor.senioren.de.vĳ[email protected] Website: www.ocmwgent.be Design museum Gent Jan breydelstraat 5, 9000 Gent Tel.: 09 267 99 99, Fax: 09 224 45 22 E-mail: [email protected] Website: www.designmuseumgent.be Open van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 18.00 uur. Gesloten op maandag.

26 26


‘Van de lochting tot in de kasrolle’ Bewoners hebben een zinvolle tĳdsbesteding gevonden in het aanplanten en onderhouden van de groenten- en kruidentuin. Bovendien kunnen de mensen van het animatieen reactivatieteam alle producten die de moestuin oplevert samen met de bewoners verwerken in soepen, dressings, kruidenkaasjes, … De bewoners kunnen al die zaken zelf onder begeleiding klaarmaken aan het mobiel kookeiland, deel twee van dit opzet. Ruiken, voelen, proeven, … het doet allemaal denken aan wat de pot vroeger scha�e.

Woonzorgcentrum Het Heiveld slaagt er in om het negatieve beeld van een ‘rusthuis’ de kop in te drukken. Het komt op de proppen met een heus kookboek, het resultaat van maanden werken met bewoners aan hun thuisgevoel. Het geluk van een bewoner gaat namelĳk ook door de maag! De Koning Boudewĳnstichting lanceerde vorig jaar een oproep voor projecten ‘Thuis in het rusthuis’. Woonzorgcentrum Het Heiveld kreeg steun voor het project ‘Huiselĳkheid door koken’. Het kookboek is hiervan het derde en laatste luik. De achterliggende gedachte is niet zo ver gezocht. Als je voor mensen een thuis wil creëren, dan staat lekker koken – en dan nog het liefst zélf lekker koken – bovenaan het verlanglĳstje. Ook gezellige leefruimtes en de aanwezigheid van een tuin vinden bewoners heel belangrĳke elementen om zich thuis te voelen. Dit toont aan dat ingrepen niet altĳd spectaculair hoeven te zĳn om een beetje warmte te creëren. Groene zorg Het project ‘Huiselĳkheid door koken’ bestaat uit drie luiken: een groententuin aanleggen, een mobiel kookeiland om samen te koken en een kookboek samenstellen. Een huiselĳk gevoel kan je namelĳk aanwakkeren door reuk en smaak te prikkelen en door mensen zelf iets te laten doen voor medebewoners. Het eerste onderdeel, de moestuin, is niet meer weg te denken uit de werking. De moestuin is aangelegd in vaste bakken op hoogte.

De neerslag van dit alles is neergeschreven in het kookboek, het derde luik van het project. Hierin staan eenvoudige recepten uit grootmoeders tĳd, van bewoners, familie en de animatiereactivatieploeg. Zurkelplets, Gentse stoverĳ, broodpudding, rozĳnenbrood, wortelsoep met salie,… zĳn slechts een greep uit het aanbod voor lekkerbekken in het kookboek. Dit boek stelt ook de werking rond voeding en ouderenzorg van Het Heiveld voor. Het biedt bewoners de mogelĳkheid aan familieleden of vrienden een cadeau te geven waaraan ze zelf actief hebben meegewerkt. Positief effect Het is een meerwaarde voor bewoners als zĳ in het kader van een activiteit zélf de ingrediënten kunnen uitkiezen en samenstellen, voorbereiden, genieten van de geuren, de maaltĳd kunnen klaarmaken om dan samen alles te nu�igen. Ook bewoners die minder mobiel of dementerend zĳn genieten van de beweging, de activiteiten, de geuren en de smaken. De kookactiviteit op zich werkt zelfs rustgevend op de dementerende bewoners. Dit draagt niet alleen bĳ tot een grotere autonomie en beweging van de ouderen, maar zorgt ook voor een verbetering van de sociale contacten tussen de bewoners. Het is verbazingwekkend hoe een simpel zinnetje ‘De kervel moet dringend geoogst worden’ van een bewoner, een heel radarwerk aan handelingen, activiteiten, contacten in gang zet. Meer informatie: Geert Roggeman, directeur 09 266 31 10 of [email protected].

Woonzorgcentrum Het Heiveld, Antwerpse Steenweg 776, Sint-Amandsberg. ACTUEEL-Informatieblad ACTUEEL-Informatieblad

2727

L I T E R A T U U R

Boeiende portre�en van vĳ�igplussers Hilde Masui en Laurens De Keyzer Hilde Masui en Laurens De Keyzer vonden ieder vĳ�ien bekende en minder bekende vrouwen en mannen van boven de vĳ�ig bereid tot een openhartig gesprek over jeugd en ouder worden, heimwee en relativiteit, liefde en vriendschap, lusten en lasten, kwalen en dood.

Vĳ�ien gesprekken over het leven dus. In het wonderjaar 1968 waren ze om en rond ach�ien jaar. Het was een generatie die le�erlĳk in een nieuwe wereld terechtkwam, geen herinnering aan de grote oorlogen had en misschien daarom ook voorzien was van een fris zelfvertrouwen en het fijne gevoel dat er zoveel kon en mocht. Een verassend cadeau voor al wie zich tot deze generatie mag rekenen! Maar ongetwĳfeld ook leerrĳk en hoopvol voor al wie na hen komt.

V�� 50 - H�� M�� - D�� - 176 ��.; ISBN 978 90 5826 600 2 M�� 50 - L�� D� K�� - D�� - 128 ��.; ISBN 978 90 5826 599 9

De Sociale Staat van Vlaanderen 2009 Op 12 mei 2009 werd ‘D� S�� S�� V�� 2009’ in het Vlaams Parlement voorgesteld. Deze eerste uitgave van �� S�� S�� V�� wordt opgevat als een ‘nulnummer’. De huidige leefsituatie van de Vlaming wordt beschreven en bestudeerd in het licht van de relevante maatschappelĳke ontwikkelingen sinds de start van Vlaanderen als afzonderlĳk beleidsniveau in het begin van de jaren ’80. Dé leefsituatie van dé Vlaming bestaat uiteraard niet; er is een grote variatie tussen individuen inzake persoonsgebonden eigenschappen (lee�ĳd, geslacht, sociale status van de ouders, etnisch-culturele achtergrond, ...) en toegang tot hulpbronnen (materieel, menselĳk, sociaal en cultureel kapitaal). Daarom schenkt deze studie ook specifieke aandacht aan de situatie van groepen die traditioneel een hoger risico lopen om benadeeld te worden zoals vrouwen, ouderen, kinderen en jongeren, laaggeschoolden, personen 28 28

met een handicap, personen met een laag inkomen of personen van vreemde herkomst. De publicatie zelf bestaat uit twee delen. Het eerste deel hee� aandacht voor de leefsituatie van de Vlaming op het vlak van zeven levensdomeinen, met name onderwĳs, werk, inkomen, gezondheid, wonen, sociale participatie en mobiliteit. Het tweede deel gaat dieper in op elk levensdomein. Er wordt gefocust op een aantal specifieke maatschappelĳke kwesties en probleemstellingen. Het gaat verder dan enkel beschrĳven van de situatie, er wordt ook gezocht naar mogelĳke verklaringen. Het is niet de bedoeling om in deze studie een zo compleet mogelĳk overzicht van alle aspecten van de sociale situatie van Vlaanderen te geven. Deze opdracht is weggelegd voor publicaties zoals de jaarlĳkse Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND). De publicatie kan je gratis downloaden of bestellen via de website van de Studiedienst van de Vlaamse Regering: h�p://publicaties.vlaanderen.be (klik op ‘een publicatie zoeken’ en zoek op titel). ACTUEEL-Informatieblad ACTUEEL-Informatieblad

Week van de Smaak: 12 tot 22 november 2009 Voor deze vierde editie van de Week van de Smaak werd Leuven uitgekozen als Stad van de Smaak. Zo kookt op 16 november burgemeester Louis Tobback, in het gezelschap van de stadskok Jeroen Meus, één van zĳn favoriete Franse gerechten. Elk jaar staat er ook een ander land in de kĳker en deze keer werd geopteerd voor Turkĳe. Wĳ geven u alvast een voorsmaakje met dit recept voor een lekkere Turkse soep. Smakelĳk! Meer informatie: De Week van de Smaak in Vlaanderen p/a FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw Priemstraat 51, 1000 Brussel Tel.: 02 243 13 50, e-mail: [email protected] Website: www.weekvandesmaak.be

PITTIGE TURKSE SOEP TELŞEHRIYELI ACILI SEBZE ÇORBASI



personen

Ingrediënten:

   

1 bosje peterselie 1 kopje slagroom 1 laurierblad 1 liter groenteof lamsbouillon (2 blokjes op 1 liter water)

 

1 prei (200 gram)

 

1 stuk bleekselderij

       

1 ui (75 gram)

1 Spaanse peper of een theelepel sambal 1 takje tijm (of ½ tl tijm uit een potje) 1 winterwortel 200 gr witte kool 3 eierdooiers 50 gr vermicelli 2-3 eetlepels olijfolie klein beetje suiker

Bereidingswĳze:  Fruit de ui in olĳfolie op een middelmatig vuur tot die glazig is.  Maak de prei, wi�e kool, bleekselderĳ en wortel schoon en snĳ alles in smalle ringen.  Voeg deze groenten bĳ de ui en laat kort meebakken.  Maak de Spaanse peper schoon, verwĳder de zaden, hak dit fijn en roer dit door de groenten. (In plaats van de Spaanse peper kan je later sambal bĳ de bouillon doen.)  Doe bĳ dit alles 1 liter water en 2 bouillonblokjes.  Voeg de tĳm, laurierblad en de andere kruiden toe en laat de soep ongeveer 10 à 15 minuten zachtjes koken.  Als de kooktĳd voorbĳ is, voeg er de gewassen en gesneden peterselie bĳ.  Proef en breng indien nodig nog op smaak met kruiden.  Roer de slagroom en de eierdooiers los en bindt de soep ermee.  Er ontstaat een vrĳ dikke soep. Indien te dik, aanlengen met een halve liter water en er nog een bouillonblokje aan toevoegen.

zout, peper, 1 snufje cayennepeper en nootmuskaat

ACTUEEL-Informatieblad ACTUEEL-Informatieblad

2929

VOOR U OP VAKANTIE VERTREKT, NOG EVEN DIT… Voor u op vakantie vertrekt, willen wĳ u nog enkele tips meegeven. Veilig zonnen  

Kies producten met zowel een UVA- als UVB-filter en met poeders. Smeer u een half uur voordat u in de zon gaat in met een zonnecrème met hoge beschermingsfactor en herhaal dit om de 2 uur. Kĳk naar de vervaldatum van de zonneproducten en gebruik zeker geen producten van vorig jaar.

Zin om bĳ zomerse temperaturen te barbecueën? Hou het veilig!   

Verplaats nooit een brandende barbecue! Zet vlak bĳ de barbecue een emmer water of zand. Mocht er een brandje ontstaan, kunt u deze altĳd blussen. Spuit of schenk nooit brandbare vloeistoffen op de brandende / gloeiende houtskolen. Dit kan leiden tot explosiegevaar.

Vertrek op vakantie en laat uw woning brandveilig achter  

Zet zoveel mogelĳk elektrische apparaten uit en laat ze niet stand-by staan. Het beste is om de stekker uit het stopcontact te halen om kortsluiting of brand na blikseminslag te vermĳden. Controleer of de knoppen van uw kookplaat uit staan. Voor de zekerheid kunt u de gastoevoer naar de kookplaat afsluiten.

Europees noodnummer: 112 

Meer informatie en tips vindt u op de website www.brandwonden.be.

De zomer, een tĳd om … … even op adem te komen, … er samen op uit te trekken, … een terrasje mee te pikken, ... de ba�erĳen op te laden, … en te genieten van het mooie weer.

De Vlaamse Ouderenraad wenst u alvast een mooie en zorgeloze zomer(vakantie) toe! 30


Leden van het OOK - Vlaamse Ouderenraad Lodewĳk De Raet  Stichting  ABVV-Senioren Hoogstraat 42, 1000 Brussel Kon. Maria Hendrikaplein 64a, 9000 Gent tel.: 02 289 01 30 [email protected] www.abvv-senioren.be

 ACLVB-Senioren Poincarélaan 72-74, 1070 Brussel

tel.: 09 222 57 51 [email protected] - www.aclvb.be

 CD&V-Senioren Wetstraat 89, 1040 Brussel tel.: 02 238 38 13 [email protected] www.senioren.cdenv.be

Grĳze Panters  De Karel Oomsstraat 11 bus 9, 2018 Antwerpen tel.: 03 216 23 31 josee.vanwe�[email protected]

 FedOS, Federatie van Ona�ankelĳke Senioren Warmoesstraat 13, 1210 Brussel tel.: 02 218 27 19 [email protected] www.fedos.be

 Fevlado-Senioren Stropkaai 38, 9000 Gent

tel.: 09 224 46 76 [email protected]



GOSA, Grootouders- en Seniorenactie Gezinsbond Troonstraat 125, 1050 Brussel tel.: 02 507 89 45 [email protected] www.gezinsbond.be

 GROEN!PLUS Sergeant De Bruynestraat 78-82, 1070 Anderlecht tel.: 02 219 19 19 [email protected] www.groen-plus.be

 IMPACT vzw

Maastrichtersteenweg 254, 3500 Hasselt tel.: 011 23 68 28 dre.wi�[email protected]


tel.: 09 382 75 70 [email protected] www.de-raet.be

 LBV, Liberale Beweging voor Volksontwikkeling Livornostraat 25, 1050 Brussel tel.: 02 538 59 05 [email protected] www.lbvvzw.be

 Minderhedenforum Vooruitgangsstraat 323/4

1030 Brussel tel.: 02 245 88 30 [email protected] www.minderhedenforum.be

 NEOS, Netwerk van Ondernemende Senioren Tweekerkenstraat 29, 1000 Brussel tel.: 02 238 04 91 [email protected] www.neosvzw.be

trefpunt 55+  OKRA, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel tel.: 02 246 44 41 [email protected] www.okra.be

trefpunt 55+  OKRASPORT, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel tel.: 02 246 44 36 [email protected] www.okrasport.be

vzw  Enter Belgiëplein 1, 3510 Kermt

tel.: 011 87 41 38 [email protected] www.entervzw.be

 SCV, Senior Consultants Vlaanderen vzw Lieven Bauwensstraat 20, 8200 Brugge tel.: 050 45 60 86 [email protected] www.scvonline.be

31

 

    



Seniorencentrum (Brussel) Leopoldstraat 25, 1000 Brussel tel.: 02 210 04 60 [email protected] www.seniorencentrum-brussel.be Seniorenraad Landelĳke Beweging Diestsevest 40, 3000 Leuven tel.: 016 28 60 30 [email protected] www.landelĳkegilden.be [email protected] www.kvlv.be Seniornet Vlaanderen vzw Koningsstraat 136, 1000 Brussel tel.: 015 73 04 54 voorzi�[email protected] www.seniornetvlaanderen.be S-PLUS Sint-Jansstraat 32, 1000 Brussel tel.: 02 515 02 56 [email protected] www.s-plusvzw.be Sportievak vzw Groeningelaan 40, 8500 Kortrĳk tel.: 056 31 10 01 e-mail: [email protected] www.sportievak.be S-Sport Sint-Jansstraat 32, 1000 Brussel tel.: 02 515 02 41 [email protected] www.s-sport.be VDOR, Vereniging Directeurs Openbare Rusthuizen Bruisbeke 36, 9520 Sint-Lievens-Houtem tel.: 053 60 30 20 [email protected] www.vdor.be

 









Vlaams Meldpunt Ouderenmisbehandeling Grotenbergstraat 24, 9620 Zo�egem tel.: 09 360 33 66 [email protected] www.meldpuntouderenmishandeling.be VVDC, Vereniging van Vlaamse Dienstencentra Langemeersstraat 6, 8500 Kortrĳk tel.: 056 24 42 00 zonnewĳ[email protected]ĳk.be www.dienstencentra.org VVP, Vereniging van Vlaamse Provincies Boudewĳnlaan 20-21, 1000 Brussel tel.: 09 267 75 46 [email protected] www.vlaamseprovincies.be VVSG, Vereniging Vlaamse Steden en Gemeenten Paviljoenstraat 9, 1030 Brussel tel.: 02 211 55 00 [email protected] www.vvsg.be VVVG, Vlaams Verbond voor Gepensioneerden Carnotstraat 47 bus 1, 2060 Antwerpen tel.: 03 233 50 72 [email protected] www.vvvg.be WOAS, West-Vlaams Overleg Adviesraden van Senioren Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries tel.: 050 40 33 13 [email protected]

Vieux Rose Rootjesweg 65, 9200 Dendermonde tel.: 052 22 38 58 [email protected] www.vieuxrose.be

32



Agenda Commissie Beleidsparticipatie

Commissie Sport & Bewegen

Werkgroep Onderwĳs, Vorming & Cultuur

nog geen data beschikbaar

8 september 15 december

14 september 16 november

Commissie Zorg & Wonen

Stuurgroep OW-OP

3 september 8 oktober

14 september 13 oktober 30 november

Commissie Inkomen nog geen data beschikbaar Commissie Internationaal Ouderenbeleid 7 september 9 november Commissie Mobiliteit 29 september 1 december OUDERENWEEK

Werkgroep Media 17 september 22 oktober 10 december

Raad van Bestuur 23 september 25 november

Werkgroep Multicultureel Samenleven

Algemene Vergadering

7 september

16 december

16 t.e.m. 22 november

Andere 29-30 september 1 oktober 12-22 november 17-21 november

Senior Games Internationale Dag van de Ouderen Week van de Smaak Zenithbeurs

Raadpleeg regelmatig de website van de Vlaamse Ouderenraad. Alle vergaderingen en belangrĳke activiteiten worden aangekondigd. Mogelĳke wĳzigingen, aanvullingen en agenda van vergaderingen komen online. Leden die niet over een internetverbinding beschikken, worden per brief of telefonisch ingelicht in geval van wĳzigingen in de planning.

33

Actueel - Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad

Drukwerk: Drukkerĳ Lamine, Herent Verantwoordelĳke uitgever: Mie Moerenhout Redactie: Mie Moerenhout en Kathy Louagie Lay-out: Eveline Soors Secretariaat Vlaamse Ouderenraad - OOK vzw Koloniënstraat 18-24 bus 7 - 1000 Brussel Tel.: 02 209 34 51 Fax: 02 209 34 53 E-mail: [email protected] Website: www.vlaamse-ouderenraad.be

Driemaandelijks informatieblad

Recommend Documents