Driemaandelijks informatieblad

Afgiftekantoor: Leuven 1 - P 209987

Belgie - Belgique P.B. Leuven 1 BC 4192

ACTUEEL Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad Driemaandelijks informatieblad Jaargang 10, nr. 2 - april/mei/juni 2009

ACTUEEL-Informatieblad

Inhoud

Vo o rwo o rd .....................

1

Nieuw s uit d e Co m m issies en Werk gro ep en ............................................................................................2 Nieuw s van d e Overheid ...........................................................................................................................11 Ad vies 2009/1 - Sp o rt en Bewegen vo o r o ud eren ...................................................................................12 Lo k ale o ud erenad viesrad en aan het wo o rd ............................................................................................14 Energie-eitjes ................

16

Nieuw s van AGE .........

17

Oud ere p atiënten m ind er vaak betro k k en bĳ beslissingen ro nd levenseind e ...................................18 Oud erenm is(be)hand eling .........................................................................................................................19 Eenzaam heid : ho e te d o o rbrek en? ..........................................................................................................20 Brief aan jo nge gro o to ud ers ......................................................................................................................23 Juni: sp o rtm aand .........

24

Turk se o ud eren m ak en k ennis m et het Vlaam se erfgo ed .....................................................................26 Van 7 to t 107... d e p o sitie van jo ngeren in een vergrĳsd e sam enleving ..............................................28 Literatuur .....................

29

Led en van het OOK - Vlaam se Oud erenraad .........................................................................................31 Agend a .........................

2

33

Voorwoord Voorjaar Goddie De Smet, voorzi�er Het vraagt niet zoveel denkwerk om maatschappelĳke onderwerpen aan te kaarten: de financiële crisis, de koopkracht, onderzoekscommissies, enz. Het geweten een beetje onder druk ze�en, kan geen kwaad. Of de wereld er beter van wordt, weet ik niet. Maar in deze uitgave wil ik niet zeuren over regeringen, boetes of overvolle treinen. Gewoon omdat het voorjaar is en ik mĳ even nergens druk over wil maken. Ik weet niet hoe het bĳ u zit, maar voor mĳ is het voorjaar nog altĳd het bekoorlĳkste seizoen van het jaar. Veel licht, meer warmte (laat ons hopen), een uitbundige natuur, lange avonden, eerste terrasjes en vooral de mensen komen terug vrolĳk naar buiten. Kortom, echt genieten en plannen maken voor de komende vakantie(s).


De belangrĳkste trend van het moment: wĳ trekken er minder lang maar steeds vaker op uit. Een verlengd weekend of een midweek zĳn goed om het vakantiegevoel aan te wakkeren. Ja, misschien is het ook soms wegvluchten van het drukke en dure leven, de vermoeidheid en stress, en andere kleine of grote ergernissen,... Gelukkig verdwĳnen al deze vervelende gevoelens als bĳ toverslag bĳ elke korte of iets langere onderbreking van het gewone doen. In afwachting van al die zalige dagen bieden we u toch al dit ontspannende leesmoment aan. ALLE BEETJES HELPEN.

1

Nieuws uit de Commissies en Werkgroepen Stuurgroep Ouderenweek-Ouderenparlement Kathy Louagie, Stafmedewerker Ouderenweek De stuurgroep is momenteel bezig met de voorbereiding van de Ouderenweekbrochure. Nu de inhoudelĳke thema’s bepaald zĳn, dienen die ook verder geconcretiseerd te worden. Zo werd n.a.v. het thema ‘ouderen en arbeid’ een toelichting gegeven door mevrouw Lieve De Lathouwer werkzaam bĳ het Expertisecentrum Lee�ĳd en Werk. Uit deze boeiende uiteenze�ing kunnen we zeker cĳfermateriaal gebruiken voor de brochure. Bovendien werd ook ander cĳfermateriaal verzameld. Zo blĳkt uit een studie van professor Luc Sels dat Vlaanderen sinds kort veel meer 50-plussers aanwer�. Bovendien tonen nieuwe Eurostatcĳfers aan dat Belgen langer aan het werk blĳven. Tussen 2001 en 2007 steeg in België de effectieve ui�redelee�ĳd van 56,8 naar 61,6 jaar. Toch zullen er nog heel wat inspanningen moeten gebeuren

22

om de werkzaamheidsgraad van 50-plussers te verhogen in het licht van de vergrĳzing. Want ondanks de groei in arbeidsdeelname van 55-plussers scoren de Vlaamse oudere werkenden met 34 op 100 beneden het Europese gemiddelde van 44,7% in 2007. België hee� het engagement aangegaan om tegen 2010 de tewerkstelling van oudere werknemers te verhogen. Het vooropgestelde streefpercentage van 50% tegen 2010 lĳkt nu nog veraf. De andere thema’s komen een volgende keer aan bod. Om de brochure wat te spĳzen met pi�ige uitspraken, zullen ook per thema een aantal mensen, die werkzaam zĳn in de sector, geïnterviewd worden. Er werd alvast nagedacht over getuigenissen en interviewvragen. Ook de zoektocht naar een krachtige slogan gaat verder. Suggesties zĳn altĳd welkom!


Commissie Inkomen Bernade�e Schalenbourg, secretaris Hoewel de Vlaamse Ouderenraad niet rechtstreeks betrokken is bĳ de Nationale Pensioenconferentie, is dit voor de commissie geen beletsel om na te denken over prioriteiten die ze in dit kader willen naar voor schuiven. En als dusdanig ook in te brengen in het Raadgevend Comité voor de Pensioensector. De discussie werd opgestart in februari 2009 met een deskundige inleiding door Jul Geeroms, voorzi�er van de commissie. Die baseerde zich op gegevens van recente studies: het rapport 2008 van de studiecommissie vergrĳzing, het strategisch rapport sociale insluiting en de working paper van het federaal planbureau met betrekking tot de welvaartsbinding van de sociale uitkeringen. Hieruit blĳkt onder meer dat het we�elĳk pensioen de beste garantie is om armoede onder gepensioneerden te voorkomen. Nochtans is het armoederisico voor 1 op 5 gepensioneerden in België dan nog onaanvaardbaar hoog. En dit ondanks de sterke stĳging van de minimapensioenen en de inkomensgarantie voor ouderen. Het armoederisico bĳ ouderen stĳgt naarmate men ouder wordt en is groter bĳ vrouwen en alleenstaanden. Daarnaast wordt nagegaan in welke mate gepensioneerden hun levensstandaard kunnen behouden eens ze met pensioen zĳn. Een regelmatige, jaarlĳkse en procentuele welvaartsaanpassing is hiervoor absoluut noodzakelĳk. Dit is tot nu toe niet het geval. De tweejaarlĳkse structurele welvaartsaanpassing voorzien in het generatiepact is onvoldoende. Bovendien is voor de oudste pensioenen nog steeds een inhaaloperatie nodig voor de niet toepassing van de welvaartsaanpassing in de periode 1992-2002. Ook voor de toekomstige gepensioneerden dienen dringend maatregelen genomen om armoedeval te vermĳden: het we�elĳk pensioen in België situeert zich bĳ de laagste van Europa.


Diverse besparingsoperaties uit het verleden zĳn hier niet vreemd aan. Uitdagingen genoeg voor de werkgroep die prompt zĳn vergaderritme verhoogde en waarvan we u in een volgend nummer de concrete resultaten presenteren.

Memoranda t.a.v. de Vlaamse en Europese verkiezingen i.f.v. de beleidsperiode 2009-2014 Naar aanleiding van de komende Vlaamse en Europese verkiezingen in juni 2009 werden door de Vlaamse Ouderenraad, in samenwerking met de 31 lidorganisaties, de memoranda bezorgd aan de politieke partĳen en aan de Coördinerend Minister voor Ouderenbeleid. U kunt beide memoranda terugvinden op de website van de Vlaamse Ouderenraad onder de rubriek ‘Nieuws’ bĳ de subrubriek ‘Memoranda’ of de documenten opvragen bĳ het secretariaat.

Jaarverslag Vlaamse Ouderenraad 2008 Het jaarverslag gee� een volledig overzicht van de werkzaamheden van de Vlaamse Ouderenraad. In deel 1 wordt de werking beschreven aan de hand van de opdrachten geformuleerd in de beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Ouderenraad. Deel 2 is een weergave van de interne werking van 2008. Dit verslag kunt u downloaden op de volgende link: www.vlaamse-ouderenraad.be/file?fle=3817 of aanvragen bĳ het secretariaat.

3

Commissie Internationaal Ouderenbeleid Kristel Wĳshof, secretaris Dag van de Intergenerationele Solidariteit

Tĳdens de laatste bĳeenkomst van de Commissie Internationaal Ouderenbeleid werd er aandacht besteed aan een aantal Europese initiatieven. Zo wordt op 29 april de Dag van de Intergenerationele Solidariteit georganiseerd. Waarom? Onze samenleving evolueert: de levensverwachting stĳgt, er zĳn steeds minder jongeren en meer ouderen en de levensloop van vele mensen wordt complexer. In deze veranderende context zĳn relaties tussen mensen van een andere generatie minder vanzelfsprekend en minder stabiel. Nochtans is contact tussen jong(er) en oud(er) ook vandaag van groot belang, het komt immers de solidariteit en de samenhang in de samenleving ten goede. Daarom nam Europa het initiatief voor de organisatie van de Dag van de Intergenerationele Solidariteit. Op heel wat plaatsen in Vlaanderen plannen gemeenten, dienstencentra en woonzorgcentra diverse initiatieven zoals een grootouders-kleinkinderennamiddag of een gespreksnamiddag rond sociale zekerheid. In Franstalig België werd ondertussen een groots evenement ‘Operation Carrefours des generations’ gelanceerd dat op 25 en 26 april 2009 wordt afgerond. Meer informatie op www.kbs-frb.be.

4

Belgisch voorzi�erschap – 2010: Europees jaar Armoedebestrĳding Dit jaar staat het thema innovatie en creatie centraal binnen Europa. Volgend jaar wordt het thema armoede en sociale insluiting naar voren geschoven binnen de Europese Unie. Niet verwonderlĳk als je weet dat binnen Europa nog heel wat mensen met armoede geconfronteerd worden. Tĳdens de tweede hel� van dat jaar zal België het voorzi�erschap van de Raad van de Europese Unie op zich nemen. Ons land zal daarvoor nauw samenwerken met Spanje en Hongarĳe. Spanje is namelĳk voorzi�er tĳdens de eerste hel� van 2010 en Hongarĳe neemt het voorzi�erschap op zich tĳdens het eerste semester van 2011. België zal samen met die twee landen een gemeenschappelĳk programma voor ach�ien maanden uitwerken. Een extra reden dus om een aantal knelpunten duidelĳk in de verf te ze�en en de burgers te betrekken bĳ deze problematiek. De commissie acht het belangrĳk dat ouderen sterk betrokken worden bĳ het bepalen van een aantal accenten vermits ouderen hier een kwetsbare groep vormen. Meer informatie vindt u op forum2010.belgium.be. Rapporten Ook de volgende publicaties werden onder de loep genomen: de PES-publicatie ‘Het nieuwe sociale Europa: onze verouderende samenleving pro-actief maken’, alsook het Zweeds Strategisch Rapport inzake sociale bescherming en insluiting (2008-2010). Ook hier wordt er, naar analogie met de samenva�ing van het Belgische rapport, wat meer aandacht besteed aan de pensioensituatie in Zweden. Globaal gesteld kan hierover het volgende meegedeeld worden: het we�elĳk pensioen is erg belangrĳk in Zweden. 84% van alle betalingen kwamen in 2007 uit dat stelsel. Het Zweedse stelsel kent evenwel net zoals zovele Europese landen een driepĳlerstelsel. Uniek is de financieringswĳze van hun stelsel, alsook de combinatie van repartitie en kapitalisatie binnen de eerste pĳler.


Commissie Zorg en Wonen Roger Van Ranst, voorzi�er Iedereen die met en voor ouderen actief is weet ondertussen al dat er een nieuw decreet door het Vlaams Parlement is goedgekeurd: het W��. Onze commissie hee� het ontwerp kritisch bekeken en twee tussenkomsten in parlementaire hoorzi�ingen klaar gestoomd. Dit hee� heel wat studiewerk van de commissieleden gevergd. Het is inderdaad niet eenvoudig om 22 blz. decreet en 128 blz. toelichting goed te doorgronden. Het behandelt 12 soorten voorzieningen, de woonzorgnetwerken en de verenigingen voor gebruikers en mantelzorgers, … Hieronder geef ik u het lĳstje van de in het decreet behandelde voorzieningen: 1. Dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg 2. Dienst voor logistieke hulp 3. Dienst voor oppashulp 4. Dienst voor thuisverpleging 5. Dienst maatschappelĳk werk van het ziekenfonds 6. Lokaal en regionaal dienstencentrum 7. Dienst voor gastopvang 8. Dagverzorgingscentrum 9. Centrum voor herstelverblĳf 10. Centrum voor kortverblĳf 11. Groep van assistentiewoningen 12. Woonzorgcentrum

Leidt dit decreet tot een revolutie in de sector? Neen. Het hee� de verdienste veel positieve ervaringen van gesubsidieerde projecten (sommigen reeds 30 jaar!!!) te integreren in een decretaal kader. Wellicht zal er in sommige gemeenten naar ruimtelĳke ordening en BPA’s iets moeten ondernomen worden. Bovendien zal de cultuur in de thuiszorg en – verpleging enerzĳds en anderzĳds de intramurale zorg en verpleging moeten groeien tot een betere integratie op het werkveld. Is het decreet weldra in uitvoering? Dit zal a�angen van de snelheid waarmee de uitvoeringsbesluiten tot stand komen en van de beschikbaarheid van de nodige financiële middelen. Hopelĳk komt alles tĳdig klaar, nog vóór de tĳd dat de babyboomouderen er niet meer zĳn! Ondertussen zĳn de leden van de commissie bezig met een grondige analytische studie van het decreet. Ik dank hen hier uitdrukkelĳk voor hun voorbeeldige inzet. Als u er meer over wil vernemen kan u zich tot hen richten.

Het decreet vertrekt van de ‘uniciteit’ van elke mens en schrĳ� zich in in een levensloopbenadering van wonen en zorg. De levensloopbenadering veronderstelt dat gezondheidsbevordering en ziektepreventie gedurende alle levensfasen gericht moeten zĳn op het behouden van de zelfstandigheid, het voorkomen en uitstellen van ziekten en handicaps, het krĳgen van een behandeling waar nodig en het verbeteren van de kwaliteit van het leven van ouderen die reeds een handicap hebben.


5

Commissie Sport & Bewegen Jan Tessier, secretaris Evaluatie van de studiedag ’55-plussers in Beweging’ van 7 november 2008 en Beleidsadvies Sport en Bewegen voor Ouderen De denktank seniorensport, met vertegenwoordigers uit de Commissie Sport en Bewegen, BLOSO, Vlaamse Trainersschool (VTS), Instituut voor Sportbeheer (ISB) en de Vlaamse Sportfederatie (VSF), hee� alvast een visie ontwikkeld. Deze visienota vormde de basis voor de gelĳknamige studiedag ’55plussers in beweging – Naar een kwaliteitsvol sporten bewegingsbeleid voor senioren 2008’, georganiseerd door de Vlaamse Ouderenraad op 7 november 2008 in het Vlaams Parlement. De Commissie Sport en Bewegen hee� samen met de leden van de denktank de studiedag geëvalueerd. De visietekst zelf en resultaten van de studiedag vormden de basis voor het opstellen van enkele aanbevelingen. Hieruit werd dan een ‘Advies Sport en Bewegen voor Ouderen’ opgesteld die door de Vlaamse Ouderenraad goedgekeurd werd. Dit advies werd ondertussen naar de verschillende beleidsdomeinen (Welzĳn, Sport en Onderwĳs) verstuurd. Senior Games Zet het al in je agenda: dinsdag 29 en woensdag 30 september 2008 zĳn het opnieuw Senior Games in Blankenberge! Je kan deelnemen aan 8 verschillende competitiesporten (bowling, petanque, badminton, curve bowls, zwemmen, tennis, dans en lopen) en kennis maken met meer dan 25 recreatiesporten. Deelnameprĳs: 7 euro Busvervoer: 5 euro De folder met inschrĳvingsformulier wordt in mei verspreid. Inschrĳven kan tot 6 september! Prioriteitenbeleid seniorensport 15 sportfederaties hebben een project ingediend in het kader van de facultatieve opdracht prioriteitenbeleid seniorensport. Deze federaties wachten momenteel nog op de goedkeuring van hun project en het daaraan gekoppelde subsidiebedrag.

6

De BLOSOsensibiliseringscampagne voor 50-plussers

TERVUREN - In het Koloniënpaleis in Tervuren werd op 17 maart de nieuwe Blososensibiliseringscampagne voor 50-plussers door de minister van Sport Bert Anciaux voorgesteld. Deze campagne, die over meerdere jaren zal lopen, moet 50-plussers (50 tot 65 jaar) aanzetten om te sporten, bij voorkeur in clubverband. 50-plussers moeten worden overtuigd om fysiek actief te blijven met het oog op onder andere een hogere levenskwaliteit op latere leeftijd. Deze campagne wordt in een nieuw woord vertaald: Sportelen. Sportelen is geen nieuwe activiteit. Het is een mentaliteit. Sportelen is geen nieuwe sport, maar wel een nieuw begrip. Sportelen gaat sport bij 50-plussers anders promoten: het is sporten zonder verplichtingen, afzien of prestaties. Er worden geen fysieke grenzen verlegd, er is geen blessureleed of pijn. Er is geen doel, er zijn geen medailles. De eigen regels worden gevolgd en vooral: Sportelen doe je nooit alleen. Meer info op www.sportelen.be.


Werkgroep Media Kathy Louagie, secretaris Ouderenweek in beeld!

Ouderen op het Vlaamse scherm

Om de Ouderenweek beter in beeld te brengen, plant de Vlaamse Ouderenraad een mediaactie. Begin dit jaar werd door de Werkgroep Media een duidelĳk concept bepaald voor de verschillende stations in Vlaanderen. Ook de ouderenorganisaties werden uitgenodigd om hun feedback te geven. Hoewel het concept reeds vaststaat, geven we omwille van het verrassingseffect nog niet teveel details prĳs. Centraal staat het thema van de Ouderenweek ‘De rollen van de ouderen in een vergrĳzende maatschappĳ’. Via een ludieke actie zal de aandacht van de voorbĳgangers worden getrokken. Hieronder vindt u alvast waar en wanneer de actie zal plaatsvinden.

In het rapport Monitor Diversiteit 2007, een grootschalig onderzoek naar de diversiteit op het Vlaamse televisiescherm uitgevoerd door de VRTstudiedienst, werd nagegaan of de mensen op televisie een goede afspiegeling zĳn van de maatschappĳ of dat bepaalde groepen eerder ondervertegenwoordigd zĳn. Hieruit bleek dat ouderen op het Vlaamse scherm relatief weinig voorkomen: slechts 3% van de ‘sprekende’ actoren waren ouderen. Een vergelĳking met 2004 toonde bovendien aan dat het aandeel 50plussers in non-fictie afgenomen was van 31 tot 23 procent. Voor fictie was de afname minder groot: van 16 naar 14 procent. En dit terwĳl het aandeel 50-plussers in de samenleving steeds maar toeneemt. In 2007 was 37 % van de bevolking uit het Vlaams Gewest ouder dan 50 jaar; hieruit kan men concluderen dat de ouderen sterk ondervertegenwoordigd zĳn op het Vlaamse televisiescherm. Daarom zal de Werkgroep Media nagaan of de VRT naar aanleiding van dit rapport specifieke inspanningen doet die de participatie en evenwichtige beeldvorming van ouderen bevorderen.

Planning: Maandag 16 november: station Brussel-Centraal van 8.00 tot 10.30 uur Dinsdag 17 november: station Brugge van 15.00 tot 17.30 uur Woensdag 18 november: station AntwerpenCentraal van 14.00 tot 17.00 uur Donderdag 19 november: station Hasselt van 15.00 tot 17.30 uur Vrĳdag 20 november: station Gent-St-Pieters van 14.00 tot 17.00 uur Zaterdag 21 november: station Leuven van 14.00 tot 17.00 uur

***************** OPROEP ***************** Voor de media-actie zoeken wĳ per provincie: -

Een koor bestaande uit ouderen Een groep ouderen (per groep 10 personen) die tapdansen, linedansen, flamencodansen, salondansen, … Een looporkest bestaande uit ouderen …

Ben je muzikaal en speel je in een band, maak je deel uit van een ouderenkoor of dans je graag en kan jĳ je vereniging overtuigen om deel te nemen aan deze actie? Neem dan vlug contact op met Kathy Louagie op het nummer 02 209 34 52 of stuur een e-mail naar [email protected]. Onkosten worden vergoed.


7

Werkgroep Multicultureel Samenleven De Werkgroep Multicultureel Samenleven legt momenteel de laatste hand aan het ontwerp van een advies over de zorgverlening aan ouderen van vreemde herkomst. De werkgroep probeerde zich een duidelĳker beeld te vormen van deze groep ouderen. Een heterogene groep In 2004 was bĳna 5% van alle 55-plussers (of 80.000 personen) in het Vlaamse Gewest van vreemde herkomst. Ouderen van vreemde herkomst zĳn alle ouderen die in België gevestigd zĳn en die bĳ geboorte niet over de Belgische nationaliteit beschikten. In de toekomst zal hun aandeel in de bevolking nog stĳgen. Net zoals de ganse ouderenpopulatie, is de groep van ouderen van vreemde herkomst een erg diverse groep. Deze ouderen zĳn a�omstig uit verschillende landen en kennen verschillende godsdiensten, filosofische overtuigingen en culturele achtergronden. Bĳ ouderen van vreemde herkomst denkt men meestal aan (moslim)ouderen van Turkse of Marokkaanse a�omst. In de realiteit is het merendeel echter a�omstig uit onze buurlanden (54%) en uit Zuid-Europa (17%). Verder komt ongeveer 16% uit Noord-Afrika (vooral Marokko) of uit Turkĳe. 2% komt uit Polen, 5% uit allerlei andere westerse en 6% uit allerhande niet-westerse landen. Migratie: vroeger en nu België hee� een uitgebreide geschiedenis van migratie. Zo vestigden vluchtelingen voor de Spaanse burgeroorlog en de twee wereldoorlogen zich hier. Sinds de tweede hel� van de twintigste eeuw zorgde arbeidsmigratie voor heel wat nieuwe inwoners van België, tĳdens de jaren ’50 vooral Grieken, Spanjaarden en Italianen, vanaf de jaren ’60 vooral Turken en Marokkanen. Omdat deze arbeidskrachten als tĳdelĳke ‘gasten’ werden gezien, was geen onthaalproces voorzien. Er was geen aandacht voor taalverwerving, huisvesting en integratie van de gastarbeiders. Deze migranten van de eerste generatie hebben vandaag de pensioenlee�ĳd bereikt.

8

Nog steeds is er een continue komst van (oudere) eerstegeneratiemigranten. Zĳ migreren onder andere in het kader van gezinshereniging op hoge lee�ĳd naar België. Deze ouderen wonen vaak in bĳ een zoon of dochter die al lang in België woont. Verder zĳn er de asielzoekers die het recht verkregen zich in België te vestigen en de vroegere illegale immigranten van wie de toestand geregulariseerd werd. Ten slo�e zĳn er de migranten die nog steeds op illegale wĳze in België verblĳven. Op deze laatste groep is weinig zicht. Een beeld van ouderen van vreemde herkomst Het aantal vĳfenzestigplussers binnen de populatie van vreemde herkomst neemt toe, terwĳl het aantal jongeren beneden de vĳ�ien jaar daalt. Ook zĳn er steeds meer vrouwen onder de immigranten (vooral bĳ Marokkanen en Turken). Dit zal gevolgen hebben voor het overheidsbeleid: onder andere voor de gezondheidszorg en de sociale zekerheid. Ouderen van vreemde herkomst wonen vooral in en rond steden, dit hee� invloed op het lokale beleid. De leefsituaties en opva�ingen van ouderen van vreemde herkomst stemmen in heel wat domeinen overeen met die van autochtone ouderen, maar hebben ook enkele specifieke kenmerken. Zo staan ouderen van vreemde herkomst vaak voor een ��. Eerst werd de terugkeer naar het geboorteland uitgesteld, uiteindelĳk koos men ervoor in België te blĳven. De kinderen en kleinkinderen wonen in België en de (naaste) familie kwam via gezinshereniging naar België. Deze ouderen pendelen vaak heen en weer, ze hangen als het ware tussen twee culturen in. Deze ouderen van vreemde herkomst staan ook voor een ��. In hun cultuur staat informele (familie)zorg of mantelzorg vaak hoog aangeschreven. Wĳzigende familiale verhoudingen en de economische realiteit (zoals


Bart Beernaert, stafmedewerker twee buitenhuiswerkende partners) zorgen er voor dat voltĳdse informele zorg niet altĳd mogelĳk is. Net als bĳ de autochtone bevolking willen de kinderen bĳspringen in de zorg voor hun ouders, maar dan wel in de mate van hun mogelĳkheden. De vaak gebrekkige kennis van het Nederlands zorgt er voor dat ouderen van vreemde herkomst dikwĳls onjuiste kennis en verwachtingen hebben van het zorgen welzĳnsaanbod in Vlaanderen en vooral beroep doen op informele zorg uit hun eigen gemeenschap en cultuur. Bovendien bevinden ouderen van vreemde herkomst zich vaak in een precaire sociaaleconomische situatie. Veelal hebben ze niet lang genoeg in België gewerkt om volledige pensioenrechten op te bouwen. Vooral vrouwen hebben dikwĳls hun leven lang voor anderen gezorgd. Hierdoor moeten ze op oudere lee�ĳd vaak terugvallen op de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO). Ouderen van vreemde herkomst, vooral uit Noord-Afrika, Turkĳe en Zuid-Europa, hebben over het algemeen een slechtere gezondheid dan de autochtone bevolking. Er is een verhoogde kans op beroepsziekten ten gevolge van jarenlange tewerkstelling in zware en ongezonde sectoren. Ook de stress die veroorzaakt wordt door de migratie-ervaring en het terugkeerdilemma, zorgt voor meer psychosomatische klachten bĳ ouderen van vreemde herkomst. Ouderdomsaandoeningen komen bĳ ouderen van vreemde herkomst op jongere lee�ĳd voor dan bĳ autochtone ouderen. Ook de sociaaleconomische positie, slechte huisvesting, de levensstĳl, de voedingsgewoonten en allerlei culturele factoren spelen mee in het verschil in gezondheid. De onbekendheid met het bestaande aanbod van professionele welzĳns- en zorgvoorzieningen vormt een groot probleem. Op basis van deze gegevens hee� de werkgroep een voorstel voor een advies inzake de zorgverlening aan ouderen van vreemde herkomst geformuleerd. Dit voorstel wordt tĳdens de volgende werkgroepbĳeenkomst afgewerkt. ACTUEEL-Informatieblad

Bedenk een actie voor de vierde Week van de Smaak! Van 12 tot 22 november 2009 belee� Vlaanderen zĳn vierde Week van de Smaak. De Week van de Smaak wil zoveel mogelĳk mensen op een toegankelĳke wĳze kennis laten maken met ‘smaak’ en hen laten genieten van eten en drinken, gastronomie en alles wat daarbĳ komt kĳken. Dit jaar werd Leuven uitgekozen als Stad van de Smaak. Onder de noemer ‘Passie voor Smaken’ staat de stad klaar voor een jaar vol passionele smaakactiviteiten. Hoogtepunt wordt het slotevenement op 22 november. Ook Turkĳe als gastland biedt heel wat mogelĳkheden. Van de Turkse nomaden tot de Seltsjoeken en de O�omaanse paleiskeuken: elke periode drukte haar stempel op de Turkse gastronomie. Tot 31 mei kan jouw vereniging projecten indienen om opgenomen te worden in het programma van de Week van de Smaak. Wie wil deelnemen aan de Week van de Smaak, vindt tips en suggesties in de pas verschenen, rĳk gestoffeerde deelnemersbrochure. Vraag de gids gratis aan via de website www.weekvandesmaak.be. Op de website staan ook de voorwaarden waaraan een programma-item moet voldoen. Meer informatie: Week van de Smaak in Vlaanderen, FARO, Priemstraat 51, 1000 Brussel Tel.: 02 243 13 50 [email protected] www.weekvandesmaak.be

9 9

Werkgroep Onderwĳs, Vorming en Cultuur Huib Hinnekint, voorzi�er Zoals gebruikelĳk werd door de heer Hugo Verhenne verslag uitgebracht over de ontwikkelingen binnen de Raad Levenslang Leren (VLOR). Naar aanleiding van dit agendapunt werd opnieuw van gedachten gewisseld over de opleiding van ‘seniorenconsulenten’. Op dit ogenblik lopen er op drie plaatsen dergelĳke opleidingen. Zĳ situeren zich op het niveau van het Hoger Beroepsonderwĳs voor volwassenen. Nieuw is dat er bĳ het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen wordt gedacht aan een opleiding ‘psycho-sociale gerontologie’ op het niveau bachelor-na-bachelor (BANABA). Dit zou een opleiding worden voor mensen die al een ‘bachelor’ behaald hebben (of hiermee zĳn gelĳkgesteld). Echter het aantal mensen dat bĳ zo’n opleiding baat kan vinden, zal niet bĳzonder groot zĳn. Daarom is de werkgroep van oordeel dat er in ieder geval geen opbod mag ontstaan tussen allerlei instellingen voor het organiseren van een dergelĳke opleiding. Beter kan er worden samengewerkt. Bovendien is de werkgroep van mening dat een opleiding voor het werken met ouderen op het niveau van het hoger beroepsonderwĳs beslist zinvol blĳ�. Zĳ zou breed toegankelĳk moeten blĳven voor ouderen die zich op dit terrein inze�en. Verder werd de nota ‘Bĳdrage aan het maatschappelĳk debat over de eindtermen voor het onderwĳs’ aan de bevoegde instanties en de pers bezorgd. Begin maart is er een brief ontvangen vanwege de heer Frank Vandenbroucke, minister van Onderwĳs. Hierin wĳst hĳ er op dat de lopende herziening van de eindtermen minder zal gaan over de ‘vakoverschrĳdende’ eindtermen en deze voor ‘wereldoriëntatie’. Wat niet wegneemt dat onze bĳdrage op prĳs werd gesteld. Zĳ zal ook op wat langere termĳn, wanneer andere eindtermen zullen worden bĳgewerkt, kunnen worden benut. Overigens diende het parlement zich op dat moment nog over de herziening uit te spreken.

voormiddagbĳeenkomst, grondig over een aantal inzichten van gedachten te wisselen. Inhoudelĳk was de conclusie dat de voorgestelde koersrichting kon worden onderschreven en dat verder werk moet worden gemaakt van een verdere concretisering. Wat dat laatste betre�, is er in de werkgroep een nota besproken en geamendeerd met een ontwerp van ‘standpuntbepaling’ over een beleid voor de oudereneducatie. Hierin wordt bĳzondere aandacht geschonken aan de financiële toegankelĳkheid van het aanbod. Het is de bedoeling dat deze standpuntbepaling, als de Raad van Bestuur hiermee instemt, aan de lidorganisaties zou worden voorgelegd en nog dit jaar tot een voldragen standpunt van de Vlaamse Ouderenraad zou worden bewerkt. Wat het aspect ‘cultuur’ betre�, vond er een onderhoud plaats met de directeur van de strategische raad bevoegd voor dit terrein. Hieruit bleek dat deze (vrĳ jonge) Raad zich de jongste tĳd intensief diende bezig te houden met een aantal dringende adviesvragen van de bevoegde minister. Er bestaat zeker bereidheid om op dit terrein meer aandacht te schenken aan de verwachtingen van de ouderen en nader samen te werken met de Vlaamse Ouderenraad. Op welke wĳze dat het best kan gebeuren is nog even in het midden gelaten.

Uiteraard schonk de werkgroep het meest aandacht aan de opvolging van de ‘workshop Oudereneducatie’. Het initiatief werd als bĳzonder positief beoordeeld. Wel bleek de tĳd te kort om, als gevolg van de keuze voor een

10


NIEUWS VAN DE OVERHEID BEDRAG ZORGVERZEKERING Vanaf 1 maart is het bedrag dat de zorgverzekering uitkeert aan zorgbehoevende personen met 5 euro verhoogd. Betrokkenen ontvangen vanaf dan 130 euro (i.p.v. 125 euro) van de zorgkas voor niet-medische kosten. Dit bedrag is van toepassing op alle personen die in een rusthuis, RVT, woonzorgcentrum, psychiatrisch verzorgingstehuis wonen of thuis hulp krĳgen van mantelzorgers en thuiszorg.

HOSPITALISATIEVERZEKERING Hospitalisatieverzekeringen zĳn zowat een noodzakelĳke aanvulling geworden op de sociale zekerheid. De laatste maanden is er echter heel wat turbulentie rondom deze verzekeringen. Ook de Vlaamse Ouderenraad hoorde bĳ herhaling reacties over forse prĳsstĳgingen bĳ privéverzekeraars of over lee�ĳdsgrenzen. In 2007 was er een eerste poging met de wet Verwilghen om deze aanvullende verzekering te reguleren. Deze wet handelde over de garantie op een levenslange verzekering, bescherming tegen sterke prĳsstĳgingen via een medische index, een recht op aansluiting voor personen met een reeds bestaande ziekte (opgelet: de medische kosten van de reeds bestaande aandoening mogen wel uitgesloten worden). Op 19 maart 2009 werd het wetsontwerp Reynders in de Kamer goedgekeurd om enkele tekortkomingen van voorgaande regeling op te vangen (Het wetsontwerp moet nog goedgekeurd worden door de Senaat). Zo werd bepaald welke instanties verantwoordelĳk zullen zĳn voor de medische index, de toepassing van het recht op individuele voortze�ing van collectieve verzekeringscontracten verduidelĳkt, het recht op verzekering voor chronisch zieken verlengd. Om werkelĳk voor allen, ook voor gepensioneerden, tot een goede regeling te komen en tot de uitvoering van het recent goedgekeurde wetsontwerp in de Kamer, zal er nog heel wat gedeba�eerd moeten worden in de Senaat en zĳn er mogelĳk nog nieuwe we�en nodig. Hoe de medische index er zal uitzien, is tot op heden onbekend. Dit zal via Koninklĳk Besluit bekend worden gemaakt.


NACHTZORG IN BRUSSEL Sinds 1 februari 2009 kan elke zorgbehoevende oudere uit Halle-Vilvoorde, Tervuren en het Brussels Hoofdstedelĳk Gewest beroep doen op nachtzorg. Dit pluralistisch initiatief is het resultaat van de samenwerking van verschillende thuiszorgdiensten en woonen zorgcentra, en kan rekenen op de medewerking van het Ministerie van Welzĳn van de Vlaamse Gemeenschap. Nachtzorg biedt ondersteuning om kwetsbare ouderen te helpen om thuis te kunnen blĳven wonen, en gee� mantelzorgers de gelegenheid om even op adem te komen. A�ankelĳk van de thuiszorgsituatie en de mogelĳkheden van de zorgbehoevende en de mantelzorgers worden er drie formules aangeboden. Ook een combinatie van deze formules is mogelĳk. - Nachtoppas: een vrĳwilliger komt ‘s nachts bĳ u thuis. - Nachtzorg: een gediplomeerde verzorgende komt ‘s nachts bĳ u thuis. - Nachthotel: tĳdelĳke nachtzorg in een woonen zorgcentrum in uw streek. Om beroep te kunnen doen op nachtzorg, moet de zorgbehoevende 65 jaar of ouder zĳn en wonen in Halle-Vilvoorde, Tervuren of het Brussels Hoofdstedelĳk Gewest. De geboden hulpverlening wordt betaalbaar gehouden. Hierbĳ gaat Nachtzorg VlaamsBrabant er vanuit dat een nacht bĳ u thuis normalerwĳze 9 uren duurt, tussen 22.00 uur ‘s avonds en 7.00 uur in de morgen. Alle aanvragen gebeuren via het centrale telefoonnummer 02 481 08 92, via e-mail hvb@ nachtzorgvlaamsbrabant.be of via de website www.nachtzorgvlaamsbrabant.be. 11

Advies 2009/1: Sport en Bewegen voor ouderen Inleiding Een beleid dat de gezondheid en het welzĳn van ouderen hoog in het vaandel draagt, erkent het preventieve karakter van bewegingsactiviteit. Voldoende bewegen, aangepast aan de fysieke en psychische mogelĳkheden, biedt een meerwaarde voor het welbevinden en de gezondheid van ouderen. ... Op basis van de visienota ‘55-plussers in beweging – Naar een kwaliteitsvol sporten bewegingsbeleid voor senioren’ en de resultaten van de studiedag van 7 november 2008 formuleert de Vlaamse Ouderenraad de volgende adviezen. Adviezen voor een kwalitatief sporten bewegingsbeleid De Vlaamse Ouderenraad stelt vast dat het actuele sportbeleid en gezondheidsbeleid onvoldoende op elkaar afgestemd zĳn. De Vlaamse Ouderenraad richt dit advies daarom naar de verschillende beleidsdomeinen die rond sport en bewegen van ouderen werken, namelĳk welzĳn en gezondheid, sport en onderwĳs, en gee� tevens enkele algemene, beleidsoverschrĳdende aanbevelingen. 1. 1.1.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

12

Aanbevelingen voor het domein Welzĳn en Gezondheid De overheid dient te investeren in de sensibilisatie tot bewegen van niet fysiek actieve ouderen en hun sociale omgeving omwille van de gezondheidswinst die dat oplevert. Het bestaande bewegingsaanbod voor ouderen dient behouden en verdergezet te worden. In bewegingsprojecten, zoals het Project ‘tienduizend stappen’, is extra aandacht voor ouderen nodig. Om bewegingsactiviteiten het noodzakelĳke effect te geven, zĳn verankering van projecten in het aanbod van ouderen- of sportorganisaties en implementatie in het sporten welzĳnsbeleid nodig. Pilootprojecten om zorgbehoevende ouderen en bewoners van woonzorgcentra tot beweging aan te ze�en, dienen gestimuleerd en uitgebouwd te worden. De niet-commerciële aanbieders van sporten bewegingsactiviteiten voor ouderen moeten financieel ondersteund worden, zodat zĳ een toegankelĳk, duurzaam en kwaliteitsvol aanbod kunnen ontwikkelen, promoten en aanbieden.

2. Aanbevelingen voor het domein Sport 2.1. Er is nood aan een participatiebeleid waarin sportieve bewegingsactiviteiten een structurele plaats krĳgen en waarin elke oudere zĳn plaats vindt. Een basisvoorwaarde om de participatie van ouderen te bevorderen, is het verhogen van de toegankelĳkheid en de bereikbaarheid van sportinfrastructuur voor alle ouderen. 2.2. Het is belangrĳk om tot een duurzaam en kwalitatief sporten bewegingsaanbod te komen dat alle ouderen aanspreekt. De sportfederaties moeten worden gestimuleerd om hun sporten bewegingsaanbod ook voor ouderen open te stellen, zoals dit actueel gebeurt in het kader van het prioriteitenbeleid. Daarom hebben de niet-commerciële, recreatieve seniorensportaanbieders een blĳvende behoe�e aan een structurele financiële ondersteuning die in een redelĳke verhouding staat met de competitiesport. 2.3. De Vlaamse Ouderenraad vraagt tevens aandacht voor enkele dringende, concrete adviezen inzake het prioriteitenbeleid en de nieuwe campagne seniorensport 2009-2011. ... Prioriteitenbeleid Zowel op de gezondheidsconferentie 2008, de studiedag ‘55-plussers in beweging’ als op verschillende andere informatiemomenten werd duidelĳk gesteld dat sporten bewegingsactiviteiten bĳ ouderen op een aangepaste manier moeten aangebracht worden. ... Echter, de facultatieve opdracht prioriteitenbeleid gaat niet ver genoeg om een optimaal effect te creëren. Om maximaal te kunnen inze�en op seniorensport is de hantering van de spor�akkenlĳst te beperkend. Veel activiteiten buiten de spor�akkenlĳst sluiten dicht aan bĳ de activiteiten die geschikt zĳn voor ouderen. .... De Vlaamse Ouderenraad vraagt om, nog tĳdens deze legislatuur, volgende zaken te verwezenlĳken: ◦ De Organisaties voor de Sportieve Vrĳetĳdsbesteding (OSV) laten intekenen op de facultatieve opdracht. De sportactiviteiten die door de OSV’s worden aangeboden sluiten goed aan bĳ de interesses en fysieke mogelĳkheden ACTUEEL-Informatieblad

◦

van 55-plussers. Hierbĳ gaat het om bĳvoorbeeld petanque, krulbollen, boogschieten en tal van andere activiteiten. Om dezelfde redenen stellen we voor om de recreatieve sportfederaties, in het kader van het prioriteitenbeleid, ook sportactiviteiten te laten aanbieden die niet op de spor�akkenlĳst staan, bĳvoorbeeld tai chi, bowling, yoga, ...

Nieuwe campagne seniorensport 2009-2011 De Vlaamse Ouderenraad stelt vast dat zĳ niet betrokken werd bĳ de voorbereiding van de nieuwe seniorensportcampagne. Wĳ adviseren dat de Commissie Sport & Bewegen van de Vlaamse Ouderenraad in de toekomst van bĳ het begin bĳ de voorbereiding van dergelĳke campagnes aangaande ouderen betrokken wordt. Om het effect van campagnes te verhogen, wil de Vlaamse Ouderenraad meedenken over de uitwerking van de campagne voor wat betre� beelden, slogan en doelgroepbereik. Het is eveneens belangrĳk dat deze promotiecampagne een duurzaam karakter krĳgt. 3. Aanbevelingen voor het domein Onderwĳs 3.1. Er is nood aan een inventaris die een overzicht biedt van het opleidingsaanbod inzake beweging en sport bĳ ouderen van hogescholen en universiteiten. De conclusies van wetenschappelĳk onderzoek omtrent ouderensport en beweging moeten binnen de sporten gezondheidsgerelateerde opleidingen opgevolgd en geïmplementeerd worden. 3.2. Binnen de opleiding ‘Lichamelĳke Opvoeding’ van hogescholen en universiteiten moet de inhoud van de gerichte module ‘Begeleiden van sportende senioren’ (van de Vlaamse Trainersschool) opgenomen worden. 4.

Algemene beleidsoverschrĳdende aanbevelingen 4.1. Investeren in sporten gezondheidspromotie betekent de nodige middelen beschikbaar stellen om sporten bewegingsactiviteiten voor ouderen te ondersteunen en te ontwikkelen. Door financiële, psychologische, praktische, culturele, … drempels van bewegings- en sportactiviteiten voor ouderen te verlagen, kan de toegankelĳkheid verhoogd worden ACTUEEL-Informatieblad

en kunnen de positieve effecten van sport en bewegen ervaren worden. De Vlaamse Ouderenraad wĳst hierbĳ op de grote heterogeniteit binnen de groep van ouderen en pleit voor een sporten bewegingsbeleid voor elke oudere. 4.2. Een kwalitatief lokaal sporten bewegingsbeleid kan enkel vorm krĳgen wanneer voldoende ouderen vertegenwoordigd zĳn in de sportraden. Seniorensportclubs die aangesloten zĳn bĳ erkende sportfederaties moeten vertegenwoordigd zĳn in de lokale sportraad. Ook vanuit de lokale ouderenadviesraad moeten vertegenwoordigers van de ouderen in de sportraad kunnen worden afgevaardigd. Zo is de inspraak van en de terugkoppeling naar de lokale ouderenpopulatie verzekerd. 4.3. De Vlaamse Ouderenraad stelt de recente aanzet tot wetenschappelĳk onderzoek rond sport en ouderen vast. Gericht wetenschappelĳk onderzoek naar de effecten van bewegen en sport bĳ ouderen dient gestimuleerd, uitgebreid en gecontinueerd te worden. De resultaten van wetenschappelĳk onderzoek moeten worden vertaald en gecommuniceerd naar het werkveld. Er is ook nood aan een oplĳsting van de goede praktĳken uit binnen- en buitenland. Betrekken van de Vlaamse Ouderenraad bĳ het Sport- en Bewegingsbeleid Bovenstaande aanbevelingen vragen om een dialoog tussen de overheid en de partners die betrokken zĳn bĳ seniorensport. De Vlaamse Ouderenraad wil via overleg bĳdragen aan een gecoördineerd sporten bewegingsbeleid voor ouderen. Deze overlegfunctie werkt beleidsoverschrĳdend (sport, welzĳn, onderwĳs …) en wordt erkend door de diverse beleidsinstanties. Om de continuïteit van een sporten gezondheidsbeleid voor ouderen te waarborgen, dient het overleg structureel verankerd te worden. Het volledige advies is te vinden op de website www.vlaamse-ouderenraad.be/file?fle=3823 of kan aangevraagd worden op het secretariaat.

13

Lokale Ouderenadviesraden aan het woord De provinciale forumdag hee� als bedoeling te informeren, te reflecteren en te overleggen met de lokale ouderenadviesraden. Er werden twee Oost-Vlaamse voorgesteld op deze forumdag:

publicaties

‘Ouderen in beeld – Oost-Vlaams ouderencahier’ met een demografische situatieschets van de ouderen in de provincie, de resultaten van het ouderenbehoe�eonderzoek en de aanwezige zorgvoorzieningen.

��

��

��

�

‘Ouderen in beeld – Een praktische handleiding voor lokale ouderenadviesraden’ met inspirerende suggesties voor lokale besturen en lokale ouderenraden.

14 14

Daarnaast presenteerden drie Oost-Vlaamse gemeenten hun werking van de lokale ouderenadviesraad als voorbeeld. Ze hadden het over de samenstelling van de ouderenraad, de ondersteuning door het gemeentebestuur en de medewerking bĳ het opstellen van een Lokaal Ouderenbeleidsplan. Hieronder leest u over hun invulling van de adviesfunctie en opgeze�e projecten welke eerder coördinerend of verruimend werken. WAARSCHOOT De gemeente vroeg 3 maal om advies: - Dorpskernvernieuwing - Gemeentelĳk Ouderenbeleidsplan - Huishoudelĳk reglement De lokale ouderenadviesraad bezorgde adviezen op eigen initiatief: - Verkeersveiligheid - Onderhoud van voet- en fietspaden

2

De projecten van de lokale ouderenraad: - 2005: behoe�eonderzoek bĳ en met ouderen - 2006: Mobi+: voortgeze�e rĳopleiding voor 55-plussers - 2007: computerlessenreeksen voor 55-plussers - 2008: start GALM-project (Gezond Actief Leven Model) i.s.m. de sportdienst: fi�est – bewegingsintroductieprogramma bewegingsvervolgprogramma - 2009: opmaak jaarprogramma coördinatie van het project rond dementie fietsbehendigheid en opfrissing verkeersreglement samen met scholen knelpuntenwandeling in heel de gemeente, verdeling onder de ouderenverenigingen – gemotiveerd advies infosessie over tax-on-web computerlessen informatiesessies over preventie en veiligheid door het Wit-Gele Kruis Ouderenweek: diversiteit en beeld van de Waarschootse ouderen


op de provinciale forumdag in Oost-Vlaanderen 10 februari 2009

Mie Moerenhout, directeur Vlaamse Ouderenraad SINT-NIKLAAS De lokale ouderenadviesraad werd 14 maal om advies gevraagd: 12 keer vanwege het stadsbestuur, 2 keer door het OCMW. De ouderenraad bezorgde 3 maal een advies dat op eigen initiatief geformuleerd werd. De thema’s van de afgeleverde adviezen: - Toelagen voor mantelzorg, huisvesting, welzĳn, taxicheques, … - Opheffing onderhoudsplicht - Organisatie Ouderenbehoe�eonderzoek - Toewĳzingscriteria en – reglement serviceflats OCMW - Memorandum (voor verkiezingen) en witboek (na verkiezingen) - Lokaal Sociaal Beleidsplan (met intensieve deelname aan werkgroepen) - Ouderenbeleidsplan - Tĳdspad uitvoering Ouderenbeleidsplan De projecten spitsten zich vooral toe op informatie over de werking van de ouderenverenigingen en de samenwerking met het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO) over valpreventie. OUDENAARDE Een paar keer werd de ouderenraad om advies gevraagd. Daarnaast werden tientallen schri�elĳke adviezen gegeven. Op deze spontane adviezen kwam niet altĳd antwoord. Daarom werden de voornaamste voorstellen gebundeld in een adviesplan dat aan de politieke partĳen werd overhandigd voor opname in hun verkiezingsprogramma. Enkele voorbeelden met het resultaat: - Meer toegankelĳke culturele activiteiten Er werden meer namiddagvoorstellingen voorzien. - Meer veiligheid Een goede samenwerking met de politie leidde tot oplossing van verscheidene probleempjes. - Meer aangepaste woongelegenheden Er zĳn veel serviceflats bĳgekomen en zowel overheid als privé plannen er nog. - In de titulatuur voor de schepenen ook Ouderenbeleid voorzien Er is een schepen verantwoordelĳk voor Ouderenbeleid. ACTUEEL-Informatieblad

-

-

-

De onrechtvaardigheden van de onderhoudsplicht afschaffen Het OCMW besliste de onderhoudsplicht niet meer toe te passen. Verhoging van de subsidiëring van de verenigingen Het subsidiebedrag werd opgetrokken van 2000 naar 5000 euro. Aanwerving van een ouderenconsulent Dit is in principe toegezegd, maar nog niet uitgevoerd.

Projecten: - Op herhaaldelĳk aandringen van de Oudenaardse Ouderenraad werd beslist een Lokaal Dienstencentrum op te richten. Een sociaal restaurant, verzorgingsdiensten en een polyvalente zaal zĳn daarbĳ de eerste gerealiseerde troeven voor de ouderen. De ouderenraad volgt dit zeer nauw op. - Een infonamiddag voor jonggepensioneerden met als doel hen kennis te laten maken met de ouderenwerking, ook deze van de ouderenverenigingen. Een volgende stap wordt gepland om de jonggepensioneerden effectief te kunnen betrekken. - Vervolgwerking rond de thematiek van eenzaamheid: middagmaal voor alleenstaanden – onderzoek over de haalbaarheid van het systeem telesenior – stimulering van bezoek - Medewerking aan het opstellen van het Lokaal Ouderenbeleidsplan en bespreking van het ontwerp op de ouderenraad.

1515

Energie-eitjes! Nele Decrock, energieconsulent

Ons energieproject is halfweg! Waar we al kwamen met onze informatiesessie waren de reacties steeds positief en dat is een goede zaak! Uiteraard kan je zelf ook nog altĳd zo een sessie aanvragen om bĳ je eigen vereniging te laten plaatsvinden. Voor Pasen trakteren we iedereen op enkele energie-eitjes...

en t buit Nu he warmer wat terug je je , kan t d r o w aker kast v en. g o o r d ligg laten links e wasgoed j Hang e drogen! t n buite

Je kan weer wat vaker je st alen ros van stal ha len! Doe je kleine boodschappen met de fiets i.p .v. met de auto, go ed voor de condit ie, en je spaart ee n tankbeurt uit!

Geniet van een avond in de buitenlucht: wandelen, een boek lezen,… zo laat je je TV ook op rust komen, en bespaar je dus weer wat elektriciteit!

Probeer b in zoveel mo nen gelĳk te genieten van het licht van buiten, zo hoef je minder lichten aa n steken, op te nieuw een bespa ring!

Nu de zomer in aantocht is, komen ook die vervelende muggen terug op nachtelĳk bezoek… Vervang je elektrisch muggenverdelgingsapparaat door een natuurlĳke variant: Citronella druppels! Even effectief en je verbruikt er geen elektriciteit mee. Wil je een sluitende beveiliging tegen muggen? Hang dan een muskietennet boven je bed, succes gegarandeerd! Maar ook een muggenraam kan nog steeds dienst doen.

16 16

ACTUEEL-Informatieblad ACTUEEL-Informatieblad

Nieuws van AGE B�� Naar aanleiding van deze buitengewone top op 1 maart stuurde AGE een open brief aan de regeringen. In deze brief drukte AGE de bezorgdheid van haar leden uit over de gevolgen van de crisis voor gepensioneerden en oudere werknemers. Ze vreest dat in de nasleep van de huidige crisis, een groeiend aantal ouderen zich net boven de armoedegrens zal bevinden en niet in aanmerking zal komen voor sociale uitkeringen, waardoor ze onvoldoende koopkracht zullen hebben om een waardig leven te leiden. In haar brief onderstreept AGE de noodzaak van een sterke controle van de staat wat betre� de pensioenen zodat een toereikend inkomen op oudere lee�ĳd gegarandeerd wordt. Zo is er nood aan een efficiënt Europees financieel toezichtsmechanisme, aan het waarborgen van de toegang tot gezondheidszorg en langdurige zorg voor iedereen, en aan maatregelen ter ondersteuning van oudere werknemers en mensen die niet kunnen werken. Het Europees sociaal model moet worden gehandhaafd als een bescherming tegen diepere recessie. Er is behoe�e aan een terugkeer naar de fundamentele waarden en het is opnieuw de verantwoordelĳkheid van de staat om een adequaat inkomen voor iedereen te garanderen, met inbegrip van oudere werknemers en gepensioneerden. Intergenerationele solidariteit en samenwerking moet ook worden gepromoot als een manier om de negatieve gevolgen van de huidige crisis af te zwakken. R�� B�� Het rapport Buitenweg pleit voor Europese regels tegen discriminatie op grond van seksuele oriëntatie, handicap, religie en lee�ĳd. Op de arbeidsmarkt en de werkvloer zĳn alle vormen van discriminatie sinds 2000 volgens Europese wetgeving verboden. Maar de bestaande antidiscriminatierichtlĳn geldt nog niet voor de terreinen goederen en diensten, onderwĳs, sociale zekerheid en sociale voordelen. Met het rapport van Buitenweg moet hier een einde aan komen. Onder impuls van AGE werd door de Vlaamse Ouderenraad een brief gestuurd naar de Vlaamse vertegenwoordigers voor het Europees ACTUEEL-Informatieblad

Parlement met de vraag om voor dit rapport te stemmen. Als Vlaamse Ouderenraad worden we vaak geconfronteerd met ouderen die gediscrimineerd worden omwille van hun lee�ĳd. Voor ons, is een we�elĳk kader dan ook een noodzakelĳke voorwaarde om de discriminatie die ouderen ondervinden in ons land en in de Europese Unie, aan te pakken. Begin april werd dit rapport in het Europees Parlement met 364 voor en 226 tegen stemmen, goedgekeurd.

EUROPESE INFORMATIECAMPAGNE ‘VERSCHIL MOET ER ZĲN. DISCRIMINATIE NIET.’

De Europese informatiecampagne ‘Verschil moet er zĳn. Discriminatie niet.’ wordt in alle 27 lidstaten ingezet om aandacht te vragen voor discriminatie, om te informeren over de wetgeving ter bestrĳding van discriminatie en om de voordelen van diversiteit te propageren. In het kader van deze campagne worden op nationaal niveau verschillende evenementen georganiseerd. Bovendien is er ook voor deze campagne een informatievideo ontwikkeld. In deze korte film worden vraagstukken met betrekking tot gelĳkheid en diversiteit onder deze wetgeving onderzocht aan de hand van de verhalen van vĳf mensen uit drie landen, die op verschillende manieren zĳn gediscrimineerd. In de film worden ook voorbeelden getoond van specifieke acties en initiatieven van verschillende betrokkenen op nationaal en EUniveau, die zich inspannen om mensen bewust te maken van hun rechten, slachtoffers te steunen en de voordelen van diversiteit onder de aandacht te brengen. De informatievideo vindt u op: www.stopdiscrimination.info/index.php?id=5703 17

Oudere patiënten worden minder vaak betrokken bĳ beslissingen rond het levenseinde Isabelle François Coördinator wetenschapscommunicatie en valorisatie Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde

Wilsbekwame patiënten ouder dan tachtig worden door artsen opmerkelĳk minder vaak betrokken bĳ levenseindebeslissingen dan jongere patiënten. Dat concluderen de onderzoekers van de onderzoeksgroep ‘Zorg rond het Levenseinde’ van de Vrĳe Universiteit Brussel in een studie over 2000 overlĳdens in Vlaanderen. Ze pleiten ervoor om patiënten en hun familie in een zo vroeg mogelĳk stadium te betrekken bĳ de voorbereiding van dergelĳke beslissingen. Tĳdig afspreken hoe het later verder moet, is hierbĳ de boodschap. Dankzĳ een gezondere levensstĳl en de toegenomen medische mogelĳkheden leven mensen in ontwikkelde landen almaar langer. Nu is ongeveer de hel� van alle mensen die in de Westerse wereld overlĳden ouder dan tachtig jaar. Maar de omstandigheden van overlĳden, en de kwaliteit van de zorg die daaraan vooraf gaat, daar is weinig tot geen informatie over. Samen met Cindy De Gendt en andere collega’s bestudeerden Johan Bilsen en Luc Deliens voor het eerst op grote schaal de manier waarop wordt omgesprongen met levenseindebeslissingen en het toedienen van levensverkortende middelen bĳ deze groep ouderen. In totaal werden meer dan tweeduizend niet-plotse overlĳdens in heel Vlaanderen in beschouwing genomen en de resultaten verschenen zopas in het gezaghebbend vaktĳdschri� Gerontology. De hamvraag: Worden patiënten ouder dan tachtig anders behandeld dan jongere patiënten? Uit het onderzoek bleek dat bĳ 54 procent van de tachtigplussers ten minste één levenseindebeslissing werd genomen. In 1 procent van de gevallen werden levensverkortende middelen toegediend. In 27 procent was er sprake van het opdrĳven van pĳn- en symptoombestrĳding. In een kwart van de gevallen werd besloten de behandeling stop te ze�en, en in bĳna 7 procent van de gevallen was er sprake van terminale sedatie. Opvallend is dat oudere patiënten die in staat zĳn beslissingen te nemen, slechts in iets meer dan de hel� van de gevallen betrokken werden bĳ het overleg rond hun levenseinde. Bĳ 25 procent was er hierover zelfs geen overleg met de patiënt of de familie. De familie werd meestal wel aangesproken wanneer de patiënt zelf wilsonbekwaam was. Bĳ jongere patiënten werden behandelingen vaker besproken 18

(72 procent), wat erop kan wĳzen dat ouderen hun wensen minder uiten of dat er minder rekening mee gehouden wordt. Hier is duidelĳk een belangrĳke rol weggelegd voor verpleegkundigen en verzorgenden. Meestal zĳn zĳ goed op de hoogte van de wensen en waarden van de patiënt. Zĳ vormen de link tussen patiënt en arts. Dit is vooral het geval in zorgvoorzieningen zoals rusthuizen en RVT’s of woonzorgcentra en bĳ lager opgeleide patiënten. Vanwege het stĳgende gemiddelde opleidingsniveau wordt er verwacht dat oudere patiënten in de toekomst meer betrokken zullen worden bĳ medische beslissingen. Uit het onderzoek bleek dat er wel degelĳk een verschil bestaat in de mate waarbĳ patiënten betrokken worden bĳ medische beslissingen. Artsen schĳnen minder overleg te plegen met oudere patiënten en hun familie. Mogelĳke oorzaken kunnen enerzĳds bĳ de oudere patiënt liggen, die over het algemeen lager opgeleid is, en een sterk ontwikkeld respect hee� voor de arts en zĳn mening (“De dokter zal het wel beter weten.”). Anderzĳds is het mogelĳk dat de arts een oudere persoon nog te weinig als een relevante gesprekspartner ziet. De onderzoekers pleiten ervoor om patiënten en hun familieleden tĳdig en actief bĳ de besluitvorming aan het levenseinde te betrekken. Ook kan men best al op voorhand een zorgplanning opstellen, waarbĳ de wensen van de patiënt kenbaar worden gemaakt, voor het geval de patiënt later niet meer in de mogelĳkheid is om zelf een beslissing te formuleren. Bron: Cindy De Gendt, Johan Bilsen, Freddy Mortier, Robert Vander Stichele, Luc Deliens. End-of-life decision-making and terminal sedation among very old patients. Gerontology 2008 October 9.


Congres Ouderenmis(be)handeling 12 juni 2009 Wist u dat? …ouderenmis(be)handeling zowel actief (handeling stellen die leed veroorzaakt) als passief (geen handeling stellen waar het nodig is) kan zĳn. …ouderenmis(be)handeling soms intentioneel is - de pleger hee� dan de bedoeling om de oudere te kwetsen, maar soms ook gebeurt zonder dat de pleger dit bese� of zonder dat de pleger weet wat de gevolgen zĳn van zĳn handelingen (niet intentioneel) …ouderenmis(be)handeling soms zichtbaar is, maar veelal ‘verdoken’ plaatsvindt Ben je als hulpverlener al eens geconfronteerd met ouderenmis(be)handeling? Dan weet je dat er geen pasklare oplossingen bestaan. Het is dan ook belangrĳk erover te praten want Ouderenmis(be)handeling los je niet alleen op! Daarom organiseert het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling jaarlĳks een congres rond ouderenmis(be)handeling. Met dit congres wil het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling de aandacht voor dit fenomeen vergroten en hulpverleners enkele handva�en aanbieden om hier adequaat op te reageren. Waar? Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen De Factorĳ, Huart Hamoirlaan 136, 1030 Brussel Hoe inschrĳven? Inschrĳven kan tot 31 mei via het e-mailadres [email protected] Prĳs: 25 euro (inclusief lunch) Bedrag te storten op rekeningnummer 068-2340786-09 t.a.v. Sociaal Huis Pandora, 9620 Zo�egem met vermelding congres OMB 2009, naam en voornaam van de ingeschreven persoon + postcode.


Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling: een nieuw initiatief in de kĳker De problematiek van ouderenmis(be)handeling is niet altĳd zichtbaar, maar gebeurt al te vaak verdoken en weggestopt. Soms gaat het om (éénmalige) handelingen gesteld uit onwetendheid, onkunde of onmacht. In andere gevallen zĳn het jammer genoeg ernstige (stra�are) handelingen die ouderen heel wat leed toebrengen. Daarom is sinds begin januari 2009 het Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling actief. Dit Meldpunt is ingebed bĳ de vzw Home-Info en wordt ondersteund door diverse partners uit het Brusselse hulpverleningsnetwerk. Het Meldpunt is een aanspreekpunt voor concrete situaties van ouderenmis(be)handeling in het Brussels Gewest. Via een telefonische hulplĳn kan iedereen er terecht voor advies, hulpverlening of informatie: - ouderen, zowel in een residentiële ouderenvoorziening als in de thuissituatie; - hun familie en mantelzorgers; - hulpverleners; - en iedereen die in contact komt met ouderen los van de zorga�ankelĳkheid. Naast deze eerder curatieve doelstelling hee� het Meldpunt ook een preventieve werking via het aanbieden van vorming en sensibilisatie. Het tĳdig herkennen en opvangen van signalen vormt hierin een belangrĳk aandachtspunt. Bĳ vragen of voor bĳkomende informatie over ouderenmis(be)handeling, aarzel niet om contact op te nemen met het Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling op het telefoonnummer 02 511 91 20.

19

EENZAAMHEID Tineke Fokkema Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), Den Haag

Eenzaamheid wordt vaak ten onrechte gelĳkgesteld aan sociale isolatie. Sociale isolatie is een objectief gegeven, een van buitenaf waarneembaar tekort aan contacten met andere mensen. Eenzaamheid daarentegen is subjectief, een gevoel. Het wordt verondersteld op te treden als een persoon zelf vindt dat zĳn of haar relaties niet voldoen aan zĳn of haar wensen en behoe�en (ook wel relatiestandaards genoemd; zie figuur 1). Hierbĳ gaat het niet alleen om een ontbreken aan het aantal sociale contacten, maar ook om een gemis aan de kwaliteit daarvan. Zo kan iemand met een partner en een uitgebreide vriendenen familiekring zich toch eenzaam voelen als de contacten oppervlakkig zĳn en diepgang wordt gemist. Omgekeerd hoe� een persoon die niet vaker dan eens per dag iemand spreekt zich niet eenzaam te voelen als het nagenoeg alleen-zĳn door hem of haar als gewenst en pre�ig wordt ervaren. Ook wordt eenzaamheid vaak automatisch gekoppeld aan lee�ĳd. In de publieke opinie heerst het idee dat ouderen vaker dan jongeren eenzaam zĳn. Zo blĳkt uit een recent onderzoek dat 51 procent van de Nederlanders denkt dat meer dan de hel� van de ouderen eenzaam is. Dat dit beeld bestaat is overigens niet zo verwonderlĳk: ouderen hebben immers te maken met een combinatie van factoren die het risico van eenzaamheid vergroten. Zo krĳgen ouderen meer dan jongeren te maken met verlies van partner en andere dierbaren, afnemende mobiliteit en een slechter wordende lichamelĳke en geestelĳke gezondheid, met soms een gedwongen verhuizing naar een verzorgings- en verpleeghuis tot gevolg, en maken zĳ geen deel meer uit van het arbeidsproces. Toch laten eerdere cĳfers uit verschillende westerse landen zien dat ouderen onder de 80 jaar even zo vaak eenzaam zĳn als jongere lee�ĳdsgroepen. Wel is de kans op eenzaamheid gemiddeld groter bĳ de alleroudsten, maar ook 20

bĳ de allerjongsten. Ruim vier op de tien 1524 jarigen en 80-plussers en een kwart van de mensen in de tussenliggende lee�ĳdsgroepen hebben matige of sterke eenzaamheidsgevoelens. Er zĳn nog geen onderzoeken naar eenzaamheid verricht waarbĳ mensen gedurende hun gehele leven zĳn gevolgd. Wel zĳn longitudinale eenzaamheidsgegevens beschikbaar binnen de Nederlandse ouderenpopulatie. Analyse van deze gegevens laat zien dat gevoelens van eenzaamheid pas na de 75-jarige lee�ĳd exponentieel toenemen. Gevoel van eenzaamheid hoe� lang niet altĳd problematisch te zĳn. Ook na een ingrĳpende levensgebeurtenis zoals het overlĳden van een dierbare, een ernstige ziekte en een verhuizing, slagen de meesten erin om de draad van het leven weer langzaam op te pakken en is eenzaamheid dan ook van tĳdelĳke aard. Het wordt wel een probleem wanneer eenzaamheidsgevoelens voortduren en iemand geen mogelĳkheid ziet of hee� om de eenzaamheidssituatie binnen redelĳke termĳn te doorbreken. Eenzaamheid van langdurige aard vermindert de kwaliteit van leven en kan tot ernstige lichamelĳke en psychische klachten leiden. Er zĳn drie manieren om gevoelens van eenzaamheid op te heffen of zodanig te verminderen dat zĳ dragelĳk worden (zie figuur 1). Deze worden ook wel de stĳlen van verwerking genoemd. Ten eerste kan het ervaren verschil tussen de feitelĳk gerealiseerde en gewenste relaties worden opgeheven of substantieel worden verminderd door het relatienetwerk in de richting van de wensen te veranderen (netwerkontwikkeling). Eenzaamheidsverwerking houdt dan in dat het aantal en/of de kwaliteit van de relaties worden verhoogd. Dit kan door nieuwe relaties aan te gaan of door bestaande relaties te intensiveren of te verbeteren.


hoe te doorbreken? Figuur 1. Eenzaamheid als gevolg van evaluatie van de kwaliteit en kwantiteit van de relaties en de relatiestandaards, met mogelĳkheden voor een verwerking van eenzaamheid

De tweede manier is het aanpassen van de wensen en behoe�en voor relaties, zodat ze vervuld kunnen worden door de relaties die er al zĳn (standaardverlaging). Onrealistische wensen en te hoge verwachtingen van relaties worden dan bĳgesteld, door bĳvoorbeeld het idee los te laten dat je persé een partner moet hebben om gelukkig te zĳn of dat de kinderen elke dag moeten langskomen of opbellen, in te zien dat een goed contact van twee kanten moet komen en dat je beste vrienden niet altĳd voor je klaar kunnen staan, en te leren vragen om de steun en aandacht waar men behoe�e aan hee�. Tenslo�e kan de eenzaamheidssituatie worden beëindigd of in ernst worden verminderd door leren om te gaan met gevoelens van eenzaamheid. Het verschil tussen de bestaande en gewenste relaties blĳ� dan weliswaar bestaan, maar geprobeerd wordt het belang van dit verschil terug te dringen door relativering (bĳvoorbeeld vergelĳking met anderen die het nog slechter hebben), afleiding (bĳvoorbeeld de aandacht richten op een hobby), ontkenning (bĳvoorbeeld het vermĳden van bepaalde situaties) of berusting (bĳvoorbeeld het aanvaarden van de onvermĳdelĳkheid van het probleem).


De eerste manier om de eenzaamheid te verwerken, netwerkontwikkeling, vraagt om actie. Men moet iets ondernemen om het sociale netwerk te verbreden of de kwaliteit van de bestaande relaties te verbeteren. Zo kan men zich aansluiten bĳ een sportclub of hobbyvereniging, zich inze�en voor vrĳwilligerswerk, of besluiten meer openheid in bestaande vriendschappen na te streven. Voor de twee andere manieren is verandering in het denken over relaties nodig. Het aanpakken van de eenzaamheid kan door de persoon zelf gebeuren. Dit gaat echter niet iedereen goed af, zelfs niet na inschakeling van mensen uit de naaste omgeving (huisgenoten, familieleden, goede vrienden). In dat geval kunnen eenzaamheidsinterventies behulpzaam zĳn. Deze zĳn pogingen van professionele hulpverleners om eenzaamheid onder mensen tegen te gaan of te verlichten. Vaak worden deze pogingen bedacht en opgezet door een organisatie. Meestal wordt hier geprobeerd een aantal eenzame mensen tegelĳk te bereiken. Tal van organisaties ze�en zich in om eenzaamheid via gerichte interventies te bestrĳden. Inmiddels is dan ook een waaier aan

21

eenzaamheidsinterventies voorhanden. Sommige richten zich indirect op eenzame mensen. Zo wordt via voorlichtingscampagnes informatie verstrekt over wat eenzaamheid is, hoeveel mensen last hebben van eenzaamheidsgevoelens, en over de wĳze waarop eenzaamheid kan worden voorkomen en opgeheven. Verder worden er cursussen aan hulpverleners gegeven om eenzaamheid beter te signaleren en adequaat op deze problemen te laten reageren. Andere richten zich rechtstreeks op eenzame mensen. Daarbĳ zoekt het merendeel de oplossing in het verruimen van de mogelĳkheden om mensen te ontmoeten. Inloopactiviteiten in wĳk- en woondienstencentra als bingo, interne�en, knutselmiddagen en dagbesteding zĳn slechts enkele voorbeelden hiervan. Het accent ligt meestal op de activiteit en de gezelligheid, waarmee randvoorwaarden worden gecreëerd om contacten te leggen. Eenzaamheid wordt daarbĳ ‘via een omweg’ aangepakt. Daarnaast zĳn er interventies die mensen bewust maken van hun eenzaamheidssituatie en/of eenzaamheidsbevorderende houding of gedrag en een blĳvende verandering hierin proberen aan te brengen. Huisbezoeken, assertiviteitsen vriendschapscursussen, maatjes, buddy’s en lotgenoten, behoren tot deze categorie van interventies. In principe kunnen de onderscheiden tussenkomsten van betekenis zĳn voor het verminderen van eenzaamheid. Verwacht mag echter worden dat de interventie effectiever is wanneer deze aansluit bĳ de oorzaak en vorm van eenzaamheid. Zo zal het weinig zinvol zĳn een oudere man mee te nemen naar een vereniging wanneer zĳn eenzaamheid niet het gevolg is van onvoldoende sociale contacten maar het missen van zĳn overleden vrouw; hĳ zal eerder geholpen zĳn wanneer hĳ leert om te gaan met zĳn eenzaamheidsgevoelens. Een gescheiden vrouw die naarstig op zoek is naar een nieuwe levenspartner zal daarentegen meer baat hebben bĳ deelname aan speciale activiteiten voor ‘singles’ dan aan culturele activiteiten met lotgenoten. De sociale omgeving ‘contactrĳker’ maken hee� ook weinig kans van slagen wanneer de oorzaak van de eenzaamheid te wĳten is aan persoonlĳke kenmerken zoals een gebrek aan sociale vaardigheden, een negatief zel�eeld, en onrealistische wensen of te hoge verwachtingen van relaties.

22

Verwacht mag worden dat cursussen die specifiek aan deze condities werken een groter effect sorteren. Op dit moment is het nog niet mogelĳk een volledig overzicht te geven van de verschillen in werkzaamheid van eenzaamheidsinterventies. Kennis op dit gebied is nog onvoldoende. De meeste interventies sluiten af met een tevredenheidsonderzoek onder de deelnemers en uitvoerders; het meten van het eenzaamheidseffect met objectieve maten staat nog in de kinderschoenen. Een uitzondering hierop betre� de interventieprojecten die in de periode 2001-2005 vanuit het programma ‘Eenzaamheid onder ouderen’, ingesteld door Stichting Sluyterman van Loo, zĳn uitgevoerd (Fokkema & van Tilburg, 2006). In totaal ging het om 18 interventies, allen (deels) gericht op vergroting van het netwerk, waarvan uiteindelĳk 10 op hun effectiviteit konden worden onderzocht. Uit het onderzoek is duidelĳk geworden dat het aanpakken van eenzaamheid geen eenvoudige zaak is. Slechts twee interventies leidden aantoonbaar tot vermindering van eenzaamheid: het interventieproject ‘Esc@pe… als je wereld kleiner wordt’, een individueel internet-aan-huis-project voor ouderen die door chronische ziekte of handicap aan huis gebonden zĳn en het interventieprogramma ‘Goed gezelschap in een groot huis’, bestaande uit twee typen groepsactiviteiten (koffietĳd en gespreksgroepen) binnen een woonzorgcentrum. Degenen die meer willen weten over eenzaamheid en de aanpak ervan, worden aangeraden de volgende twee boeken te lezen: Aanpak van eenzaamheid: helpt het? Een vergelĳkend effecten procesevaluatieonderzoek naar interventies ter voorkoming en vermindering van eenzaamheid onder ouderen. (2006) Rapport no. 69. Tineke Fokkema en Theo van Tilburg Uitgeverĳ NIDI, Den Haag Gratis te downloaden via: www.nidi.knaw.nl. Zicht op eenzaamheid: Achtergronden, oorzaken en aanpak.(2007) Theo van Tilburg en Jenny de Jong Gierveld (Red.) Uitgeverĳ Van Gorcum


‘BRIEF AAN JONGE GROOTOUDERS’ Een geschenk van jonge ouders aan hun ouders

De Gezinsbond lanceert de ‘Brief aan Jonge Grootouders’. Een boeiend blad speciaal geschreven voor alle oma’s en opa’s van kindjes geboren in 2009.

Dat verandert wanneer het eerste (klein)kind wordt geboren. De liefde voor het nieuwe leven doet ouders en grootouders beseffen hoe intens die familieverbondenheid is. De ‘Brief aan Jonge Grootouders’ benadrukt deze verbondenheid zowel qua inhoud als verspreiding. De Brief zit in tweevoud bĳ de gewone ‘Brieven aan Jonge Ouders*: Ik word 4 maanden.’ Jonge ouders kunnen op die manier een exemplaartje cadeau doen aan hun eigen ouders.

De Brief komt niet uit de lucht � � �� gevallen. In 2007 legde de Gezinsbond, samen met Prof. Ann Buysse (UGent), zĳn oor te luisteren bĳ jonge gezinnen. Welke noden en verlangens leven er op vlak van opvoedingsondersteuning? Uit dat onderzoek bleek dat opvoeden niet enkel en alleen een zaak is van de ouders. Het belang van het familienetwerk valt niet te onderscha�en. Grootouders nemen in dat netwerk een bĳzondere plaats in.

Oma’s en opa’s (met een kleinkind geboren in 2009) ontvangen van hun kinderen een op maat geschreven magazine. Zo krĳgen ze vierentwintig pagina’s boeiend en licht verteerbaar leesvoer cadeau. Naast een handvol boeiende grootoudergetuigenissen is er aandacht voor de bĳzondere band tussen grootouders en kleinkinderen, de nieuwe rol die je als grootouder krĳgt in het familienetwerk en de wederzĳdse verwachtingen van ouders en grootouders. Wat doet dat eigenlĳk met een mens grootouder worden? Wĳ vroegen het aan psychologe en grootmoeder Ria Grommen. Zĳ onderwerpt de grootouderkwesties aan een grondig onderzoek. Pedagoge Marĳke Bisschop waarschuwt enthousiaste ouders voor overdaad, want de grens tussen lie�ebben en verwennen is bĳzonder grillig. Seniorenconsulente Greet Vossaert doet er een pak weetjes en tips voor oppasoma’s en opa’s bovenop. Op deze manier wil de Gezinsbond grootouders aanmoedigen en helpen bĳ deze fantastische nieuwe stap in hun leven.

��

��

�

��

�

��

�

��

��

De ‘Brief aan Jonge Grootouders’ sluit aan bĳ de kernopdracht van de Gezinsbond: gezinnen ondersteunen en informeren in alle fasen van hun leven. De publicatie kwam er op vraag van de oma’s en opa’s zelf. Godelieve, oma van Aron (4), Seppe (2) en Siebe (1), vertelt: “Als ik bĳ mĳn dochter de ‘Brieven aan Jonge Ouders’ zie liggen, snuister ik daar altĳd eens in. De Gezinsbond mag gerust zo’n publicatie maken voor grootouders! Een boekje waarin oma’s en opa’s doelgerichte antwoorden vinden op allerlei opvoedingsvragen.” De gloednieuwe ‘Brief aan Jonge Grootouders’ beantwoordt aan de vele grote en kleine vragen en twĳfels van grootouders rond hun nieuwe rol, hun aandeel in de zorg voor en de opvoeding van hun kleinkinderen, … De geboorte van een eerste (klein)kind is een wonderlĳke belevenis. Vaak vinden ouders en grootouders elkaar op dat moment terug in de betrokkenheid op hun (klein)kind. Want als kinderen het huis verlaten zĳn ze zo druk bezig met hun eigen leven en carrière dat er nauwelĳks tĳd blĳ� voor hun ouders.


We wensen alle grootouders veel leesgenot en een heleboel plezier met hun kleinkind(eren)! Contactpersoon Gezinsbond Ronny De Schuyter Doelgroepmedewerker Grootouders- en Seniorenactie tel. 02 507 89 45 of [email protected] * De ‘Brieven aan Jonge Ouders’ waren al voor vele generaties jonge ouders een hulp in de opvoeding. De reeks bestaat uit twintig nummers en wordt gratis én op het juiste moment verstuurd naar alle gezinnen met een pasgeboren baby. Meer informatie hierover vind je op www.gezinsbond.be/opvoeden.

23

JUNI: SPORTMAAND - JUNI: SPORTMAAND -

OKRA-SPORT toert … Samen met het goede weer is er tĳdens de tweede en derde week van juni opnieuw OKRA-SPORT toert … Wat mag u verwachten? Een zeer uitgebreid gamma aan sporten en bewegingsvormen. Overal in Vlaanderen. Aan u de keuze!

P�� W��-V�� * Provinciale sterfietstocht *

Waar en wanneer: 11 juni in Lichtervelde en 16 juni in Schuiferskapelle Wat: Bewegwĳzerde fietstochten van 30, 50 en 80 km Meer info: 059 55 26 90 of [email protected]

P�� A�� * Provinciale wandeldag *

Waar en wanneer: 9 juni in Wortel Wat: bewegwĳzerde wandeltochten langs de kolonie van Wortel in een unieke natuurstreek Drie wandelafstanden: 5 – 8 – 12 km Meer info: 014 40 33 50 of [email protected]

P�� L��: * Regionale wandeldagen *

Waar en wanneer: 9 en 11 juni in Bleialf Wat: een vĳ�al bewegwĳzerde of begeleide wandelingen en een dagtocht van 22 km Meer info: 011 26 59 30 of [email protected]

P�� O��-V�� * Provinciale sportdag *

Waar en wanneer: 26 mei in Overmere Wat: bewegwĳzerde wandelen fietstochten in en om het Donkmeer Meer info: 03 760 38 65 of [email protected]

* Seniorentriatlon *

Waar en wanneer: 12 juni in Oostwinkel Wat: Vrĳblĳvend deelname aan verschillende sporten op één dag.

drie

* Dagwandeling nordic walking *

Waar en wanneer: 12 juni in Wachtebeke

* Nordic walkingwandeling *

Waar en wanneer: 12 juni in Beervelde en 15 juni in Oostakker

* Startersgroep jogging voor ouderen *

Waar en wanneer: 4, 11, 18 en 25 juni aan de Blaarmeersen in Gent Meer info over deze activiteiten: 09 269 32 15 of [email protected]

24 24

P�� V��B�� B�� * Regionale wandelen fietsdag *

Waar en wanneer: 15 juni in Gooik (Strĳland) Wat: bewegwĳzerde of begeleide wandeltochten van 4, 6 en 10 km. Twee begeleide fietstochten of rolstoelwandeling. Bent u geen wandelaar of fietser? Niet getreurd. Er is ook nog petanque, lĳndans, soccerpall, volksspelen of kaarten. Meer info: 02 555 08 30 of [email protected]

* OKRA-sportdag *

Waar en wanneer: 23 juni 2009 op het terrein van KHO Stade Bierbeek – Wĳnenberg 1 in Bierbeek (naast CC De Borre) Wat: begeleide fietstochten van diverse afstanden, begeleide wandelingen (4,5 - 9 of 17 km), fietszoektocht, spellencircuit, nordic walking (initiatie en nordic wandeling), lĳndans en het eerste regionale petanquetornooi (inschrĳven kan per triplet) Meer info: 016 35 96 94 of [email protected]


-

JUNI: SPORTMAAND - JUNI: SPORTMAAND Bij

S-Sport staat de maand juni in het teken van wandelen en fietsen:

L�� (W��-V��)

presenteert op dinsdag 16 juni een landelijke fietstocht (50 km) aan een rustig tempo doorheen de plaatselĳke natuur en cultuur. Er wordt gestart met een koffietje en onderweg is er tĳd voor een aperitief en middagmaal. Info en inschrĳving: 056 23 03 92.

B��

(W��-V��)

is op dinsdag 9 juni uitvalsbasis voor een bosrijke fietspartij (ca. 55 km), onderverdeeld in 4 etappes. Koffie, barbecue en gebak met koffie worden steeds op andere locaties genu�igd. Info en inschrĳving: 050 44 79 56.

O��-T��

(A��)

pakt voor de tweede maal uit met haar succesvolle smikkeltocht. Op zondag 28 juni is er een 25 km fietstocht voorzien waar tussendoor gequizd en gesmikkeld kan worden. Info en inschrĳving: 014 40 92 83.


Het liefelĳke L�� (O��-V��) organiseert een wandeltocht (10 km) en fietstocht (40 km), in het glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen, op maandag 8 juni. U kan zich innerlĳk versterken met fruit, koffie en versnapering. Info en inschrĳving: 09 333 57 71.

L��

(V��-B��) - Deze prachtige natuurstreek op het kruispunt met de provincies Luik en Limburg biedt op zaterdag 13 juni, twee wandelingen aan (8 km- 12 km). U kan er achteraf ook genieten van een barbecue. Info en inschrĳving: 02 546 15 37. L��-H��

(L��)

maakt er op maandag 8 juni een heuse sportdag van. Naast een korte (6 km) en lange wandeling (11 km), kan er gefietst (48 km) worden. Kip met appelmoes en taart brengen u terug op krachten. Men kan er die dag ook terecht voor nordic walking en petanque. Info en inschrĳving: 011 30 10 96.

25 25

Turkse ouderen maken kennis met het Vlaamse erfgoed

Vlamingen worden al geruime tĳd aangespoord om waarden en normen, gewoonten en gebruiken, religies en tradities van etnischculturele minderheden te leren kennen, begrĳpen en appreciëren. Dit betre� in het bĳzonder de islamcultuur. Het omgekeerde is minder gebruikelĳk.

alle Turkstalige landgenoten, uit om op een passende wĳze kennis te maken met het Vlaamse erfgoed.

Medeburgers van andere herkomst laten kennis maken met Vlaamse tradities en leefgewoonten, vroeger en nu, hee� dan ook niks te maken met aanpassing. Integendeel, er wordt gestreefd naar De multiculturele samenleving is een feit, het ervaren van een gemeenschappelĳkheid, het intercultureel samenleven vooralsnog een naar herkenning van eigen levenservaringen streefdoel. Dialoog en ontmoeting, wederzĳds in een andere culturele geschiedenis. De twee begrip en waardering zĳn daarbĳ essentieel. eerste bezoeken van het VeTo-project gaven reeds Blinde vlekken in elkaars culturen worden liefst duidelĳke indicaties in die richting. uit de wereld geholpen. In die zin nodigt het Een korte impressie van de bezoeken VeTo-project – VeTo staat voor Vlaamse erfgoed & aan het MIAT in Gent en het Turkse ouderen – Turkse ouderen, in uitbreiding

landbouwmuseum in Stekene.

Bezoek aan het MIAT Op donderdag 5 maart jl. werd een bezoek gebracht aan het MIAT door een 18-koppige groep (14 vrouwen en 4 mannen) uit Zele. De groep was groter dan gepland. Voor het goede verloop van de nabespreking werd immers gerekend op 10 à 12 deelnemers. Maar goed, weigeren was er uiteraard niet bĳ. Het begeleidingsteam met Elif, Emsal en Gülhan, hee� dat trouwens goed opgevangen met een ‘instant-aanpak’. De rondleiding riep heel wat herinneringen op aan het eigen arbeidsverleden in de textiel, bĳ momenten zelfs op het emotionele af. En uiteraard werden er nogal wat foto’s genomen, onder meer van een bĳzonder enthousiaste imam

26 26

op een Harley Davidson uit de jaren vĳ�ig. Zelf zag ik de woonkamer met de Leuvense stoof uit mĳn jeugd terug, wat aanleiding gaf tot een geanimeerd gesprek met één van de mannen. Bezoek aan het landbouwmuseum De daaropvolgende zondag was het landbouwmuseum in Stekene aan de beurt, ditmaal met een groep van 10 vrouwen uit Gent. Elif, Emsal, Raima en Sünbül vormden het begeleidingsteam. Opnieuw was de herkenbaarheid enorm groot voor de oudere vrouwen uit de streek van Emirdag. Het moet ook gezegd dat de 68-jarige gids, gewezen landbouwer, aangenaam verrast was door


Sylvain Van Labeke, Projectleider en Sünbül Karakaya, Adjunct-projectleider dit bezoek en zelf honderduit vragen begon te stellen over de Turkse gebruiken en gewoonten. Het was de eerste keer in zĳn leven dat die man uit Stekene geconfronteerd werd met Turkse mensen en dan nog allemaal oudere vrouwen. En hĳ hee� met smaak geproefd van het gebak dat één van de deelneemsters had meegebracht. Van interculturele ontmoeting gesproken! Het VeTo-project is een proefproject, gesubsidieerd door de provincie OostVlaanderen, met zeven à acht bezoeken aan vier musea door drie verschillende groepen Turkse ouderen. Het doel van de reeks bezoeken is om ervaring op te doen en lessen te trekken in het perspectief van de uitbouw van een Vlaams erfgoedtoerisme voor Turkse mensen. Er werden al heel wat aandachtspunten genoteerd. Een belangrĳk aandachtspunt voor de toekomst is de nood aan Turkstalige (hulp)gidsen. Dit zal zeker worden meegenomen in de eindevaluatie met de deelnemende musea.

De bezoeken van het project zĳn gratis, vermits van de deelnemers een bĳkomende inspanning wordt gevraagd voor de nabesprekingen. Het was dan ook bemoedigend om te kunnen vernemen dat er bereidheid is om te betalen voor dit soort bezoeken en uitstappen. Bĳ het bezoek in Stekene werd door de groep zelfs op eigen initiatief een bescheiden financiële bĳdrage gegeven aan het museum! Bĳ de opstart van een reguliere werking in het najaar, zal evenwel de financiële drempel niet té hoog mogen liggen om de participatie van personen met een laag inkomen niet in het gedrang te brengen. Ten slo�e blĳkt bĳ dit soort uitstappen het sociale aspect even belangrĳk te zĳn als het educatieve aspect. Het project wordt volledig gedragen, op vrĳwillige basis, door een team van zeven hoogopgeleide, tweetalige dertigers van Turkse herkomst. Hun engagement is geïnspireerd door hun zorg voor een samenleving waar mensen van diverse herkomst mét en niet langer naast elkaar leven. Zĳ zĳn daarmee bruggenbouwers tussen culturen en generaties. Het VeTo-project zal met dit soort bezoeken wellicht het warm water niet hebben uitgevonden. Nieuw is wel dat dit een structurele inbedding krĳgt in een VlaamsTurkse vzw, paritair bestuurd door mensen van respectievelĳk Vlaamse en Turkse herkomst. Bemoedigend is dat jongeren hun verantwoordelĳkheid opnemen om op deze wĳze concreet bĳ te dragen tot de creatie van een open en verdraagzame samenleving.


2727

VAN 7 TOT 107…

De positie van jongeren in een vergrijsde samenleving

In opdracht van het Agentschap voor SociaalCultureel werk voor Jeugd en Volwassenen (Vlaamse Overheid) doen de Artesis Hogeschool en Universiteit Antwerpen een onderzoek rond intergenerationele solidariteit met als titel ‘Van 7 tot 107…’. Het is niet zomaar een onderzoek, maar een dialoog over intergenerationele solidariteit en de positie van jongeren. Iedereen van 7 tot 107 zou hierover moeten meepraten. Want vergrĳzing, ontgroening en solidariteit tussen de generaties zĳn thema’s die iedereen aangaan, van 7 tot 107… De onderzoekers hanteren verschillende onderzoeksmethoden om een zo breed mogelĳke visie op de positie van jongeren in een vergrĳsde en ontgroende samenleving te krĳgen. Diepteinterviews met middenveldorganisaties en wetenschappers uit diverse domeinen en discussiegesprekken met sociaal werkers moeten hen een eerste idee geven. Alle interviews worden opgenomen en met ander beeldmateriaal verwerkt in een informatieve video. Fragmenten uit de film kan u binnenkort terugvinden op Youtube. Indien u de volledige interviews wenst te lezen, dan kan u dit aanvragen via [email protected].

Aanvullend doen ze gesprekken met kinderen en houden ze een discussieforum over het samen creëren van de toekomst, project Perspectief 2015 (www.co-creatie.org). De ingewonnen informatie moet de dialoog bevorderen en leiden tot het formuleren van aanbevelingen voor het Vlaamse beleid. Voor meer informatie over het onderzoek kunt u terecht bĳ: Ingeborg Hillaert op het nummer 03 259 01 26 of via e-mail: [email protected].

Documentatiecentra Diversiteit in Oost-Vlaanderen

Wie op zoek is naar degelĳke informatie en documentatie rond diversiteit, kan daarvoor terecht in verschillende Oost-Vlaamse documentatiecentra. Een aantal organisaties hebben hun krachten gebundeld en vormen samen een documentatienetwerk waar iedereen, die op zoek is naar informatie over diversiteit in de breedste zin van het woord, bĳ terecht kan. 28

Op hun nieuwe website www.documentatiecentradiversiteit.be vind je informatie en educatief materiaal over tal van aspecten rond diversiteit: seksualiteit en relaties, intercultureel leren en identiteit, mensen met een handicap, jongerenculturen en graffiti, armoede en gelĳke kansen, milieu, ecologie en water, vrede en conflictbeheersing, mensenrechten, wereldburgerschap en mondiale vorming,…


Literatuur Leven voorbij de deur Rusthuisboek

L. Plessers & L. Geerits (red.) Ouder worden en leven in een rusthuis worden vaak geassocieerd met a�akeling, eenzaamheid, verdriet en overlĳden. Toch kan ouder worden evengoed een boeiend proces zĳn, gekenmerkt door persoonlĳke groei. Ook het leven in het rusthuis hee� een zonnige kant en kan gepaard gaan met plezier, vriendschap en gezelligheid. In Woon- en zorgcentrum Sint-Jozef in Neerpelt sloegen de bewoners en het animatieteam De Duizendpoot de handen in elkaar voor een inspirerend concept: een boek waar de beveling van de bewoners centraal staat. ISBN 978 90 8575 025 3 - 185 ��. - 22 �� - C��-G��

Oude r e n i n V l a a n d e r e n e n E u r o p a Ouder worden in [wikkel]

02-02-2009

11:10

Pagina 1

B. Cantillon, K. Van den Bosch en S. Lefebure (red.)

Tussen vermogen en a�ankelĳkheid Het Consortium Vergrijzing in Vlaanderen en Europa (CoViVE) voert beleidsgericht onderzoek naar de socio-economische impact van de vergrijzing in Vlaanderen en Europa. Centraal staan de verdeling van de economische last van de veroudering tussen en binnen generaties, de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg en de participatie van ouderen in het arbeidsbestel en het maatschappelijke leven. Dit boek beschrijft de socio-economische en demografische levensomstandigheden van Vlaamse ouderen aan de hand van de recentste gegevens en bekijkt hoe de Vlaamse oudere zich verhoudt tot leeftijdsgenoten in andere delen van België en Europa. Centraal staat de vraag wat deze positiebepaling betekent voor het Vlaamse beleid. Deze uitgave laat de Vlaamse wetenschappelijke experten reflecteren over de socio-economische, demografische en beleidsmatige uitdagingen voor de toekomstige vergrijzingsproblematiek in Vlaanderen en België.

Bea Cantillon, Karel Van den Bosch en Stĳn Lefebure (red.)

Ouderen in Vlaanderen en Europa

Dit boek beschrĳ� de socio-economische en demografische levensomstandigheden van Vlaamse ouderen aan de hand van de recentste gegevens, en bekĳkt hoe de Vlaamse oudere zich verhoudt tot lee�ĳdsgenoten in andere delen van België en Europa. Centraal staat de vraag wat deze positiebepaling betekent voor het Vlaamse beleid. Deze uitgave laat de Vlaamse wetenschappelĳke experten reflecteren over de socio-economische, demografische en beleidsmatige uitdagingen voor de toekomstige vergrĳzingsproblematiek in Vlaanderen en België. BEA CANTILLON is directeur van het Centrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck aan de Universiteit Antwerpen. Ze doceert over de welvaartsstaat en het sociaal beleid in België en Europa. Ze publiceerde onder meer over de gevolgen van de sociodemografische veranderingen voor de sociale zekerheid, over sociale indicatoren en over het sociale beleid in Europa. KAREL VAN DEN BOSCH is onderzoeker en projectleider aan het Centrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck. Zijn onderzoeksinteresses zijn armoede, inkomensverdeling en de impact van de welvaartsstaat hierop. STIJN LEFEBURE is onderzoeker aan het Centrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck. Hij voert in het kader van CoViVE onderzoek naar de socio-economische impact van de vergrijzing in Vlaanderen, België en Europa. Zijn aandacht gaat uit naar de vermogens- en inkomensdimensie van de sociale ongelijkheid bij ouderen.

ISBN 978 90 334 7338 8 - 240 ��. - 45 �� - A�� L��

acco

Bea Cantillon, Karel Van den Bosch en Stijn Lefebure (red.)

Ouderen in Vlaanderen en Europa Tussen vermogen en afhankelijkheid

acco

Mannen willen seks, vrouwen willen intimiteit Wat 50-plussers er in werkelĳkheid zelf over denken

Els Messelis De 50-plussers van vandaag zĳn een diverse groep midlifers, babyboomers, medioren, senioren en ouderen. Ze zĳn opgegroeid in een andere tĳdsgeest, met andere waarden en normen rond seksualiteit en intimiteit. Waarover hebben we het als we praten over seks en intimiteit bĳ 50-plussers? Is het oude wĳn in nieuwe zakken of net omgekeerd? Els Messelis gaat na waar de clichéstelling mannen willen seks, vrouwen willen intimiteit vandaan komt, en of ze vandaag nog geldt! ISBN 978 90 0223179 7 - 160 ��. - 17,95 �� - S�� U��


29

Vragen over uw pensioen? Kom naar het Pensioenpunt in uw buurt !

Tot nog toe moesten werknemers, zelfstandigen en ambtenaren bĳ drie aparte pensioeninstellingen aankloppen om informatie te krĳgen over hun (toekomstige) pensioen. Om onnodige stappen voor de burger te vermĳden, hebben die drie instellingen de handen in elkaar geslagen. De samenwerking van de drie pensioeninstellingen hee� geleid tot een aantal ‘Pensioenpunten’, informatiepunten waar u met experts van de drie instellingen kunt spreken.

Bĳ een Pensioenpunt krĳgt u een antwoord op vragen over: - de raming van uw toekomstige pensioen - de betaling van uw pensioen - de cumulatieregels indien u een gemengde loopbaan hebt of had - de gevolgen van loopbaanonderbreking op uw pensioen - de toegelaten beroepsactiviteit na uw pensionering - enz.

Volgende pensioenpunten zĳn actief in Vlaanderen: A��: G�� RVP, S�� K�� 54/7, 5�� E�� 10.00-11.30 �� 13.30-15.30 B��: G�� RVP, T�� 281 E�� 1��, 3�� 5�� 10.00-11.30 �� 13.30-15.30 G��: G�� RVP, K�� F�� 116 E�� 1��, 3�� 5�� 10.00-11.30 �� 13.30-15.30 H��: G�� RVP, R�� P�� 16 E�� 1�� 3�� 10.00-11.30 K��: G�� RVP, K�� V�� 6 E�� 3�� 10.00-11.30 O��: H�� W�� K��, H�� 35 E�� 2�� 4�� 10.00-12.00 T��: G�� RVP, R�� S�� 2-4 E�� 2�� 10.00-11.30 �� 13.30-15.30

30 30


Leden van het OOK - Vlaamse Ouderenraad Lodewĳk De Raet  Stichting  ABVV-Senioren Hoogstraat 42, 1000 Brussel Kon. Maria Hendrikaplein 64a, 9000 Gent tel.: 02 289 01 30 [email protected] www.abvv-senioren.be

 ACLVB-Senioren Poincarélaan 72-74, 1070 Brussel

tel.: 09 222 57 51 [email protected] - www.aclvb.be

 CD&V-Senioren Wetstraat 89, 1040 Brussel tel.: 02 238 38 13 [email protected] www.senioren.cdenv.be

Grĳze Panters  De Karel Oomsstraat 11 bus 9, 2018 Antwerpen tel.: 03 216 23 31 josee.vanwe�[email protected]

 FedOS, Federatie van Ona�ankelĳke Senioren Warmoesstraat 13, 1210 Brussel tel.: 02 218 27 19 [email protected] www.fedos.be

 Fevlado-Senioren Stropkaai 38, 9000 Gent

tel.: 09 224 46 76 [email protected]



GOSA, Grootouders- en Seniorenactie Gezinsbond Troonstraat 125, 1050 Brussel tel.: 02 507 89 45 [email protected] www.gezinsbond.be

 GROEN!PLUS Sergeant De Bruynestraat 78-82, 1070 Anderlecht tel.: 02 219 19 19 [email protected] www.groen-plus.be

 IMPACT vzw

Maastrichtersteenweg 254, 3500 Hasselt tel.: 011 23 68 28 dre.wi�[email protected]


tel.: 09 382 75 70 [email protected] www.de-raet.be

 LBV, Liberale Beweging voor Volksontwikkeling Livornostraat 25, 1050 Brussel tel.: 02 538 59 05 [email protected] www.lbvvzw.be

 Minderhedenforum Vooruitgangsstraat 323/4

1030 Brussel tel.: 02 245 88 30 [email protected] www.minderhedenforum.be

 NEOS, Netwerk van Ondernemende Senioren Tweekerkenstraat 29, 1000 Brussel tel.: 02 238 04 91 [email protected] www.neosvzw.be

trefpunt 55+  OKRA, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel tel.: 02 246 44 41 [email protected] www.okra.be

trefpunt 55+  OKRASPORT, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel tel.: 02 246 44 36 [email protected] www.okrasport.be

vzw  Enter Belgiëplein 1, 3510 Kermt

tel.: 011 87 41 38 [email protected] www.entervzw.be

 SCV, Senior Consultants Vlaanderen vzw Lieven Bauwensstraat 20, 8200 Brugge tel.: 050 45 60 86 [email protected] www.scvonline.be

31

 

    



Seniorencentrum (Brussel) Leopoldstraat 25, 1000 Brussel tel.: 02 210 04 60 [email protected] www.seniorencentrum-brussel.be Seniorenraad Landelĳke Beweging Diestsevest 40, 3000 Leuven tel.: 016 28 60 30 [email protected] www.landelĳkegilden.be [email protected] www.kvlv.be Seniornet Vlaanderen vzw Koningsstraat 136, 1000 Brussel tel.: 011 21 05 50 voorzi�[email protected] www.seniornetvlaanderen.be S-PLUS Sint-Jansstraat 32, 1000 Brussel tel.: 02 515 02 56 [email protected] www.s-plusvzw.be Sportievak vzw Groeningelaan 40, 8500 Kortrĳk tel.: 056 31 10 01 e-mail: [email protected] www.sportievak.be S-Sport Sint-Jansstraat 32, 1000 Brussel tel.: 02 515 02 41 [email protected] www.s-sport.be VDOR, Vereniging Directeurs Openbare Rusthuizen Bruisbeke 36, 9520 Sint-Lievens-Houtem tel.: 053 60 30 20 [email protected] www.vdor.be

 









Vlaams Meldpunt Ouderenmisbehandeling Grotenbergstraat 24, 9620 Zo�egem tel.: 09 360 33 66 [email protected] www.meldpuntouderenmishandeling.be VVDC, Vereniging van Vlaamse Dienstencentra Langemeersstraat 6, 8500 Kortrĳk tel.: 056 24 42 00 zonnewĳ[email protected]ĳk.be www.dienstencentra.org VVP, Vereniging van Vlaamse Provincies Boudewĳnlaan 20-21, 1000 Brussel tel.: 09 267 75 46 [email protected] www.vlaamseprovincies.be VVSG, Vereniging Vlaamse Steden en Gemeenten Paviljoenstraat 9, 1030 Brussel tel.: 02 211 55 00 [email protected] www.vvsg.be VVVG, Vlaams Verbond voor Gepensioneerden Carnotstraat 47 bus 1, 2060 Antwerpen tel.: 03 233 50 72 [email protected] www.vvvg.be WOAS, West-Vlaams Overleg Adviesraden van Senioren Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries tel.: 050 40 33 13 [email protected]

Vieux Rose Rootjesweg 65, 9200 Dendermonde tel.: 052 22 38 58 [email protected] www.vieuxrose.be

32



Agenda Commissie Beleidsparticipatie

Commissie Sport & Bewegen

nog geen data beschikbaar

23 juni 8 september 5 december

Commissie Inkomen 12 mei

Commissie Zorg & Wonen

Commissie Internationaal Ouderenbeleid 6 juli 7 september 9 november

nog geen data beschikbaar

8 juni Werkgroep Media 14 mei 25 juni

4 juni Raad van Bestuur 20 mei 23 september 25 november

Commissie Mobiliteit

Stuurgroep OW-OP

Algemene Vergadering 24 juni 16 december

OUDERENWEEK

Werkgroep Multicultureel Samenleven 7 mei 2 juni Werkgroep Onderwĳs, Vorming & Cultuur 15 juni 14 september 16 november

16 t.e.m. 22 november

Andere juni 12 juni 12-22 november 17-21 november

Ouderensportmaand Congres Ouderenmis(be)handeling Week van de Smaak Zenithbeurs

Raadpleeg regelmatig de website van de Vlaamse Ouderenraad. Alle vergaderingen en belangrĳke activiteiten worden aangekondigd. Mogelĳke wĳzigingen, aanvullingen en agenda van vergaderingen komen online. Leden die niet over een internetverbinding beschikken, worden per brief of telefonisch ingelicht in geval van wĳzigingen in de planning.

33

Actueel - Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad

Drukwerk: Drukkerĳ Lamine, Herent Verantwoordelĳke uitgever: Mie Moerenhout Redactie: Mie Moerenhout en Kathy Louagie Lay-out: Eveline Soors Secretariaat Vlaamse Ouderenraad - OOK vzw Koloniënstraat 18-24 bus 7 - 1000 Brussel Tel.: 02 209 34 51 Fax: 02 209 34 53 E-mail: [email protected] Website: www.vlaamse-ouderenraad.be

Driemaandelijks informatieblad

Recommend Documents