TLGroenfonds Jaarverslag 2009
Kerncijfers (bedragen in duizenden euro’s) 2009
2008
2007
2006
2005
572.245
460.751
466.319
492.770
469.617
9.816
7.924
8.296
8.697
8.038
16.092
17.324
17.479
17.130
15.312
0
128
1.616
-3.066
-477
2.317
16.740
-8.391
-12.982
199
Kosten
-5.890
-6.367
-6.339
-6.071
-5.440
Bedrijfsresultaat
10.203
11.085
12.756
7.993
9.395
Resultaat
12.520
27.825
4.365
-4.989
9.594
Total expense ratio (TER)*
1,17%
1,23%
1,28%
1,30%
1,18%
Groen belegd vermogen
74,5%
79,1%
78,7%
81,1%
72,0%
31.12.2009
31.12.2008
31.12.2007
31.12.2006
31.12.2005
58,30
58,15
56,21
56,66
58,42
1,54
3,53
0,52
-0,61
1,40
Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen (in duizenden) Inkomsten Gerealiseerde waarde veranderingen van beleggingen Ongerealiseerde waarde veranderingen van beleggingen
P er a a n d ee l
(bedragen in euro’s)
Intrinsieke waarde ultimo Resultaat **
Rendement Triodos Groenfonds (inclusief herbelegging van dividend en exclusief fiscaal voordeel).
1 jaar
3 jaar gem.
5 jaar gem.
10 jaar gem.
Sinds oprichting gem.
Intrinsieke waarde
2,8%
3,6%
2,3%
3,5%
3,3%
Referentie index
5,6%
6,4%
4,6%
5,8%
5,5% Bron: vwd group
De referentie index is de Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar. De referentie index komt niet in aanmerking voor het fiscaal voordeel. *
De total expense ratio (TER) geeft weer wat de kosten zijn van een beleggingsfonds als percentage van het gewogen gemiddelde fondsvermogen over de verslagperiode. Het betreft de kosten exclusief de kosten van beleggingstransacties, interestkosten en de kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Volgens de nieuwe definitie die sinds 2005 geldt hoeven de kosten van beleggingstransacties en interestk osten niet langer te worden meegenomen bij de berekening. De ratio’s van 2005 en 2006 gepresenteerd in dit overzicht bevatten deze kosten nog wel. ** Het resultaat per aandeel wordt bepaald op basis van het gedurende het boekjaar gemiddeld aantal geplaatste aandelen.
Triodos Groenfonds nv J a a r v ers l a g 2 0 0 9
I n f o r m at i e v o o r a a n d e e l h o u d e r s
Algemene vergadering van aandeelhouders
23 april 2010
Ex-dividenddatum
27 april 2010
Betaaldatum dividend
TLGroenfonds
3 mei 2010
Inhoud
5
Groen beleggen
7
Bericht van de Raad van Commissarissen
9 Verslag van de Directie
22 Algemene gegevens
25
Jaarrekening Triodos Groenfonds NV 2009
49
Raad van Commissarissen
51 Directie
52 Adres
52
Colofon
t Alle foto’s in dit jaarverslag betreffen bedrijven die worden gefinancierd door Triodos Groenfonds.
Groen beleggen
T
riodos Groenfonds is het oudste groene beleggingsfonds van Nederland. Het fonds belegt voornamelijk in door de overheid erkende groene projecten die duurzame o ntwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt zijn duurzame energie (vooral windenergie), biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam vastgoed. Triodos Groenfonds biedt beleggers de mogelijkheid om bewust met hun geld om te gaan en rechtstreeks milieu vriendelijke projecten te stimuleren.
Triodos Groenfonds is in juni 1998 ontstaan uit een fusie van drie groene beleggingsfondsen van Triodos Bank: Biogrond Beleggingsfonds (opgericht in 1990), het Windfonds (1993) en het Groene Beleggingsfonds (1995). Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management. Triodos Investment Management is in het bezit van een vergunning op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft). De Autoriteit Financiële Markten treedt op als toezichthouder.
Sinds 1998 bestaat de Regeling Groenprojecten van de Nederlandse overheid. Deze regeling maakt het mogelijk dat particuliere investeerders onder aantrekkelijke financieringsvoorwaarden investeren in projecten die de ontwikkeling en het behoud van natuur, milieu en bos bevorderen. Triodos Groenfonds heeft aan de wieg gestaan van deze regeling en was een van de eerste groene beleggings-fondsen met de officiële status van maatschappelijke beleggingsinstelling onder deze regeling. Tenminste 70% van het fondsvermogen wordt belegd in projecten die door de overheid erkend zijn als groen en voldoen aan de duurzame beleggingscriteria van Triodos Bank. Het fiscaal voordeel voor de belegger bedraagt maximaal 2,5% bovenop het fondsrendement. Triodos Groenfonds is een initiatief van Triodos Bank. Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Triodos Groenfonds streeft binnen haar missie met name naar de zorg voor de aarde door duurzame initiatieven te financieren voor een schoner milieu, een prettiger leefomgeving en duurzame voedsel- en energiebronnen. Voor nu en in de toekomst.
t Windpark Roompotsluis staat op het noordelijke havenplateau Noordland-Buiten nabij de Roompotsluis in de Oosterscheldekring (gemeente Veere). Het zijn twee Vestas windturbines van 78 meter hoog.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
5
Be-Leaf Be-Leaf is het bedrijf van Siete en Marlies Neef. Ze telen biologische sla en groente in hun 3,2 hectare grote kas in ’s Gravenzande. Daarnaast worden de groenten verpakt en verwerkt tot voorverpakte groentepakketten. De groentes worden zowel verkocht in de natuurvoedingswinkels als het supermarktkanaal (o.a. bio+ label). Daarnaast zijn zij leverancier voor grootverbruik. Foto: Be-Leaf
Bericht van de Raad van Commissarissen a a n d e a a n d e e l h o u d e r s va n T r i o d o s G r o e n f o n d s
H
ierbij bieden wij u de jaarstukken 2009 aan van Triodos Groenfonds nv. Zij bestaan uit het verslag van de Directie, de jaarrekening en de overige gegevens. De jaarrekening over 2009 is goedgekeurd door kpmg Accountants nv. De accountantsverklaring is onder de overige gegevens in dit jaarverslag opgenomen op pagina 46.
Volgens het rooster van aftreden is de termijn van de heer Peter Blom verstreken. Hij stelt zich herbenoembaar. De Raad van Commissarissen stelt voor de heer Peter Blom te herbenoemen voor een tweede termijn.
De Raad van Commissarissen heeft tijdens haar vergadering op 25 februari 2010 de jaarstukken besproken. Goedkeuring is hieraan verleend voor zover dat een vereiste is op grond van de regelgeving en/of de statuten van het fonds. Het boekjaar 2009 is a fgesloten met een netto winst van eur 12.519.949. De Raad van Commissarissen stelt voor décharge te verlenen aan de Directie en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar.
Peter Blom Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter) Peter Kok Annemiek Rijckenberg Jan Paul van Soest Freek Vergunst
Zeist, 8 maart 2010
De Raad van Commissarissen is in de verslag periode drie keer bijeen geweest. De raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling van het fonds, met name de beleggingsresultaten, het beleggingsbeleid, de sterke groei van het fonds in de tweede helft van 2009, de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt en de invloed daarvan op het fondsrendement en ontwikkelingen rondom de Regeling Groen projecten. Daarnaast zijn ook het halfjaar bericht, het jaarverslag de marketingstrategie en de naleving van wet- en regelgeving door het fonds aan de orde gekomen. Ook is gesproken over actuele ontwikkelingen in de sectoren waarin het fonds belegt. De raad is tevreden over het gevoerde beleid en de samenwerking met de Directie. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 24 april 2009 zijn de heer Peter Kok, de heer Jan Paul van Soest en de heer Freek Vergunst herbenoemd als lid van de Raad van Commissarissen.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
7
Maatschap van den Hurk Maatschap vd Hurk heeft een biologisch bedrijf nabij het nationale park De Loonse en Drunense duinen in Brabant. In 2009 stapte de maatschap over van melkkoeien op biologische rundvleesproductie van het bijzondere ras ‘Marchigianas’. Het ras ‘Marchigianas’ is zeer geschikt om op biologische wijze te houden. Ook kunnen deze dieren prima worden ingezet voor het begrazen van natuurgebieden. Verder worden er op het bedrijf diverse biologische gewassen geteeld.
Verslag van de Directie
T
riodos Groenfonds biedt beleggers al meer dan tien jaar de mogelijkheid om fiscaal voordelig groen te beleggen. Groene projecten kunnen hierdoor tegen een aantrek kelijke rente geld lenen om te investeren in een duurzamer samenleving. De sterke groei van het fonds met 24,2% naar eur 572,2 miljoen in 2009 laat zien dat deze doelstellingen in de samenleving steeds breder worden gedragen. In de huidige situatie, waarin overheden het inter nationaal nog niet eens zijn over een integrale aanpak van het klimaatprobleem en de doelstelling voor de reductie van CO 2 -uitstoot, is er een belangrijke rol weggelegd voor particulier initiatief. Triodos Groenfonds biedt particulieren de gelegenheid concreet bij te dragen aan het financieren van initiatieven die een positieve invloed hebben op de klimaatproblematiek. Triodos Groenfonds heeft in 2009 een rendement gerealiseerd van 2,8% (2008: 6,1%). Het bedrijfsresultaat liet in 2009 een daling zien: eur 10,2 miljoen in 2009 ten opzichte van eur 11,1 miljoen in 2008. Er was sprake van een positieve waarde verandering van de portefeuille als gevolg van de per saldo dalende kapitaalmarktrente. Daardoor was het resultaat van het fonds eur 12,5 miljoen (2008: eur 27,8 miljoen). Door de sterke instroom van nieuw fondsv ermogen heeft het fonds eur 112,6 miljoen kunnen uitkeren aan financieringen aan groene projecten. d e b e l e ggi n g e n
Per 31 december 2009 was 74,5% van het fondsvermogen belegd in door de overheid erkende groene projecten. De omvang van de beleggingsportefeuille* van Triodos Groenfonds is met 15,5% gestegen tot eur 450,8 miljoen (2008: eur 390,2 miljoen). De kwaliteit van de beleggingsportefeuille is onveranderd hoog, al heeft de economische crisis er in 2009 wel voor gezorgd dat meer projecten in een financieel zwaar vaarwater terecht zijn gekomen. Vooral in de sector biologische landbouw heeft het fonds dit ervaren. Daarom is de voorziening dubieuze debiteuren verhoogd naar eur 2,1 miljoen (2008: eur 1,1 miljoen). Dit is 0,47% van de beleggings
portefeuille, hetgeen de Directie acceptabel acht. In 2009 zijn er geen b eleggingen definitief afgeboekt. D u u rz a me e n ergie
Het totaalbedrag aan financieringen van Triodos Groenfonds in duurzame energiep rojecten is in 2009 met 17,4% gestegen naar eur 213,1 miljoen (2008: eur 181,4 miljoen). Daarmee maakt het aandeel duurzame energie nu 47,3% van de leningenportefeuille uit (2008: 46,5%). Triodos Groenfonds heeft ongeveer 85 winden biomassaprojecten gefinancierd met een totaal elektriciteitsproductie vermogen van circa 400 megawatt, waarvan het grootste deel windenergie is. Deze installaties p roduceren samen rond 1 miljard kilowattuur (kWh) groene stroom per jaar. Dat is goed voor het elektriciteitsgebruik van ongeveer 300.000 Nederlandse huishoudens. Dit levert een besparing op van ruim 400.000 ton CO 2 -uitstoot per jaar. Met deze 85 projecten heeft het Triodos G roenfonds circa 18% van het in Nederland opgestelde windproductievermogen g efinancierd. De dynamiek in de Nederlandse duurzame energiemarkt is nog steeds groot. Enerzijds wordt de noodzaak van duurzame energie vanuit de Nederlandse overheid onderschreven. Verheugend is dat de overheid daarbij kijkt naar meer diversiteit van de technieken in het opwekken van duurzame energie. Daarnaast besteedt de overheid aandacht aan energieefficiënte technologieën. Voor wat betreft het opwekken van duurzame energie neemt in 2009 het aantal duurzame biomassaprojecten in Nederland toe. Daarnaast is er een sterke toename van het aantal projecten in de gebouwde omgeving als het gaat om warmte-koude-opslag. Zonne-energie wordt gesubsidieerd door de overheid en door de zeer grote belangstelling van het publiek lopen de budgetten hiervoor snel op. De bredere aanpak zien we in beperkte mate terug in de diversiteit van gefinancierde
* Onder de beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds wordt verstaan dat deel van het fondsvermogen dat is belegd in (grotendeels door de overheid erkende) groene projecten. De obligatieportefeuille die het fonds aanhoudt in het kader van het liquiditeitenbeheer valt hier buiten. Bij de beschrijving van de b eleggingsportefeuille wordt uitgegaan van de nominale waarde van de beleggingen, dus zonder de ongerealiseerde waardeverandering als gevolg van de fluctuaties van de marktrente.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
9
Sectorverdeling
Financieringen per 31 december 2009* (bedragen in duizenden euro’s) Aantal projecten
Historische kostprijs/ Nominale waarde
Reële waarde
DUU R Z A M E E N E R G I E ( 4 7 , 3 % )
79
192.694
194.692
• Bio-energie
• Windenergie
6
13.437
12.771
• Overig
3
6.944
7.723
88
213.075
215.186
• Melkveebedrijven
56
25.547
26.676
• Akkerbouw
23
13.333
13.392
• Tuinbouw
19
17.269
17.682
• Veeteelt
19
10.540
10.581
Totaal duurzame energie B I O L O G I S C H E LAND B O U W ( 2 2 , 0 % )
Biologische landbouwbedrijven
• Gemengd bedrijf
9
9.812
10.877
• Zorgboerderijen
10
6.692
6.952
• Fruitboomteelt
13
7.528
7.546
1
557
559
12
4.282
4.511
162
95.560
98.776
• Slagerijen/slachterijen
3
281
297
• Bosbouwbedrijven • Overig Totaal biologische landbouwbedrijven Handel biologische producten • Groothandel
2
312
318
• Overig
1
72
72
Totaal handel biologische producten
6
665
687
Biologische voedingverwerkende bedrijven
7
2.963
3.085
175
99.188
102.548
Totaal biologische landbouw DUU R Z AA M B O U W E N ( 1 3 , 8 % )
• Duurzame kantoren
2
878
915
• Duurzame woningen
13
61.292
63.186
Totaal duurzaam bouwen
15
62.170
64.101
10
76.331
79.551
288
450.764
461.386
NA T UU R E N LAND S C H A P ( 1 6 , 9 % )
Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden
* Het totaal van de financieringen plus de portefeuille duurzame obligaties is gelijk aan het totaal van de beleggingen volgens de balans.
10
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
eur 168,1 miljoen). Daarmee maakt windenergie nu 42,8% uit van de beleggingsportefeuille (2008: 43,1 %).
Sectorverdeling per 31 december 2009
Duurzame energie 47,3% Biologische landbouw 22,0% Duurzaam bouwen 13,8% Natuur en landschap 16,9%
projecten door Triodos Groenfonds. Hoewel het fonds uitdrukkelijk beoogt de diversiteit te vergroten, ligt het zwaartepunt in de portefeuille van het fonds vooral op windenergie. Dit hangt samen met de grote financieringsvraag voor windenergie, gezien het feit dat andere projecten binnen de sector duurzame energie slechts gedeeltelijk of helemaal niet onder de fiscale groenregeling vallen. Triodos Groenfonds streeft ernaar via haar reguliere overleg met de overheid en andere groenfondsen en -banken, de reikwijdte van de groenregeling op dit punt te verbreden. Bij duurzame energieprojecten blijft er voor de financiers, waaronder het Triodos Groenfonds, nog steeds enige onzekerheid bestaan met betrekking tot het gebruik van de Nederlandse subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (de sde subsidie). Enerzijds wat betreft de jaarlijkse berekeningsmethode van deze subsidie in relatie tot de marktprijs voor energie, anderzijds heeft het fonds twijfels bij de juistheid van de referentie die de overheid toepast bij het vaststellen van de hoogte van de subsidie. De Directie van het Groenfonds is van mening dat deze regeling nog verder verbeterd kan worden. Zij is nadrukkelijk voorstander van het zogenaamde ‘feed-in systeem’. Een wettelijk verplichte systeem, overeenkomstig de methodiek die al vele jaren zeer succesvol gehanteerd wordt in onder andere Duitsland. Door de wettelijk verplichte betaling voor geleverde groene kilowatturen buiten de subsidiesfeer, kan voor projectontwikkelaars, particulieren en investeerders ook op lange termijn meer zekerheid worden verkregen omtrent de opbrengsten. Daarbij loopt men niet het risico dat budgetten ontoereikend zijn zoals bij zonneenergie wel het geval is.
2009 was een onstuimig windjaar. Het eerste halfjaar was bijzonder slecht in termen van windopbrengsten en de daaruit voortvloeiende elektriciteitsproductie. Vanaf september 2009 heeft een groot aantal windparken de gemiste productie deels kunnen inhalen. De verwachting is dat de uiteindelijke jaarproductie lager zal zijn (ongeveer 10% lager dan gemiddeld). Met dergelijke fluctuaties in een jaar is bij het aangaan van financieringen door het fonds rekening gehouden. Nog steeds geldt dat er voor windenergie minder nieuwe subsidieaanvragen zijn gedaan dan voorheen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de intrede van de sde-regeling en het moeizaam verkrijgen van een vergunning voor het exploiteren van een windpark in Nederland. Ondanks dat heeft Triodos Groenfonds in 2009 voor een totaal van eur 51 miljoen in nieuwe windenergieprojecten kunnen investeren. Een voorbeeld van een dergelijke investering is het Windpark Oom Kees. Het betreft een 6 megawatt-project, bestaande uit twee Vestas V90 turbines. Deze twee nieuwe turbines worden geplaatst tussen de turbines van het reeds bestaande Windpark Waterkaaptocht. Het windpark is gelegen nabij Middenmeer in de provincie Noord-Holland. Het betreft een u itstekende windlocatie met goede wind opbrengsten. De verwachte productie voor dit windpark bedraagt per jaar 14 miljoen k ilowattu ur. Volgens de berekening levert dit windpark jaarlijks voor ongeveer 4400 h uish oudens aan elektriciteit. Naar verwachting zal het windpark in oktober 2010 operationeel zijn. Overige duurzame energie
Windenergie
Andere vormen van duurzame energie maken 4,5% van de beleggingenportefeuille uit (2008: 3,4%). De investeringen in deze categorie namen in 2009 toe met 53,7% tot eur 20,4 miljoen (2008: eur 13,3 miljoen). Deze toename komt voort uit deeluitkeringen van leningen aan twee bestaande klanten, te weten Devo (zie volgende pagina) en ’t Haantje.
Het totaalbedrag aan financieringen van Triodos Groenfonds uitstaand in windenergie is in 2009 met 14,6% gestegen tot eur 192,7 miljoen (2008:
De categorie overige duurzame energie bestaat naast biomassaprojecten uit toepassingen voor
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
11
De Delta Hoeve Sinds 1972 zijn Jan en Tineke Los eigenaar en bewoner van De Delta Hoeve. Medio jaren ’90 besloten zij om 70 hectare van het oorspronkelijke akkerbouw areaal van de Delta Hoeve in te richten als productiebos met snelgroeiende populieren. In de loop der jaren ontstond onder de populieren spontane jonge bosaanslag waardoor zich gaandeweg een gevarieerder bos ontwikkelt. Die ontwikkeling wordt gestimuleerd en sinds 2005 valt het bosgebied van de Delta Hoeve onder de Natuurschoonwet.
warmte-koude opslag in de gebouwde omgeving en zonne-energie. Bij de beoordeling van biomassaprojecten wordt scherp gelet op de herkomst van de biomassa. Triodos Groenfonds investeert niet in projecten waarvan de biomassa wordt geïmporteerd uit ontwikkelingslanden. Ook is het fonds uiterst terughoudend ten aanzien van projecten waarvoor teelt van specifieke ‘energie-gewassen’, zoals mais, noodzakelijk is. Het fonds is van mening dat grondgebruik voor energiegewassen niet ten koste mag gaan van grondgebruik voor voedselproductie. Bij met name biomassa projecten is het fonds alert op de kwaliteiten van het operationeel management en ‘onder nemerschap’ van de projecten. Dit is bij sommige biomassatechnieken sterk bepalend voor de winstgevendheid van een project. In 2009 droegen veel gemeenten en provincies actief bij aan een duurzame invulling van het energie- en klimaatvraagstuk. De verantwoordelijkheid voor een duurzame en op lange termijn betaalbare, onafhankelijke energievoorziening wordt door veel lokale overheden gezien als een maatschappelijke taak. Samen met marktpartijen vullen veel overheden dit in door middel van plannen voor een ‘lokaal duurzaam energie bedrijf’. Deze decentrale initiatieven zijn vaak gericht op het lokaal opwekken van energie met een optimaal efficiënt gebruik. Een concreet voorbeeld hiervan is het lokale duurzame energiebedrijf in de gemeente Veenendaal met de naam Duurzame Energie Veenendaal Oost (Devo). Dit project is gefinancierd door Triodos Groenfonds. Het betreft hier een warmte-koude installatie voor opslag de bodem, in samenhang met een warmtekrachtkoppelingsinstallatie (wkk) en een warmtepompsysteem. Deze installaties leveren warmte, koud en warm tapwater aan een groot nieuwbouwproject in Veenendaal met 1.241 te bouwen woningen en ruim 17.000 m2 aan wijkvoorzieningen. De huizen zelf worden zo duurzaam mogelijk gebouwd met als doel besparing van energie en vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen en verlaging van de CO 2 -uitstoot. De verwachte besparing met deze opzet van energielevering is een verlaging van de CO 2 -uitstoot van 60% en een verlaging van gebruik van aardgas van 32% ten opzichte van conventionele technieken.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Op het gebied van zonne-energie heeft Triodos Groenfonds in 2009 tot haar spijt geen financieringen kunnen verstrekken. De belangrijkste reden is de beperking van het subsidiebudget. Het merendeel van de gesubsidieerde projecten wordt gerealiseerd door particulieren, die eventuele financiering meestal via hun hypotheek laten lopen. Verwachtingen
Triodos Groenfonds verwacht in 2010 een groei van de leningenportefeuille op het gebied van windenergie. Deze verwachting is gebaseerd op het feit dat er diverse projecten in de markt in voorbereiding zijn. Daarnaast wordt een verdere verbreding van de portefeuille verwacht in de overige duurzame energievormen. Aangezien de snelheid van ontwikkeling en vergunningverlening van duurzame energieprojecten laag ligt, laat de verwachte groei van de portefeuille zich in begin van 2010 nog niet goed kwantificeren. B io l ogische l a n d bo u w
Het totaalbedrag aan financieringen van Triodos Groenfonds uitstaand in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie is in 2009 met 0,2% gedaald tot eur 99,2 miljoen (2008: eur 99,4 miljoen). Het aandeel van de sector biologische landbouw in het fonds is daarmee gedaald naar 22,0% van de beleggingsportefeuille (2008: 25,5%). Ondanks de recessie is de consumptie van b iologische producten in Nederland in 2009 gestegen. In de eerste helft van 2009 ging het om een stijging met 10%. De tekorten aan producten die er in 2008 nog waren zijn daarmee in evenwicht gebracht. Nederland exporteert een groot deel van de biologische producten naar de landen om haar heen. In deze landen liep de vraag naar Nederlandse biologische producten licht terug. Een verklaring hiervoor is dat enerzijds de export naar die landen door de recessie is verminderd, anderzijds is de mate van zelfvoorziening in die omringende landen toegenomen. Als gevolg van de toename van het aanbod aan biologische producten kwamen de prijzen in diverse sectoren onder druk te staan met prijsdalingen als gevolg. De situatie is per subsector in de biologische landbouw verschillend, maar in de gehele sector signaleert het fonds meer samenwerking en krachtenbundeling in nieuwe coöperaties als reactie op de toenemende prijsdruk.
13
Biologische sectoren
In de volle grondteelt- en akkerbouwsector waren de oogsten in 2009 over het algemeen goed en was ook de afzet positief. Het aanbod sloot aan bij de vraag, maar desondanks stonden de prijzen onder druk. Dit zien we ook in de glastuinbouw. De hoge veevoerkosten die in 2008 nog drukten op de marge van de biologische veehouders zijn in 2009 weer op normaal niveau gekomen. Hier staat tegenover dat de prijs van biologische zuivel in het begin van 2009 fors is gedaald, als gevolg van de dalende gangbare melkprijs op de wereldmarkt. Inmiddels is de prijs weer aangetrokken. De prijs van biologische vlees sloot in 2009 beter aan bij de productiekosten dan in 2008. De overschotten zijn nihil en de vraag naar de producten stijgt weer. Opnieuw ziet het fonds dat bedrijven die hun producten direct in de eigen regio aan de consument afzetten, het heel goed doen en minder effect ondervinden van de prijsdalingen. Een voorbeeld van een dergelijke bedrijf dat in 2009 door Triodos Groenfonds is gefinancierd, is het biologisch-dynamisch bedrijf De Buitenplaats in Eenigenburg. Het is een bedrijf met koeien, kalveren, kippen en hangbuikzwijnen. Er wordt onder andere boerenkarnemelk, yoghurt, boter en melk geproduceerd. De boerderij verleent daarnaast zorg aan mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke handicap. Op het land achter de boerderij kan worden gekampeerd. De Nederlandse geiten- en schapensector is getroffen door de Q-koorts. Deze epidemie heeft de overheid doen besluiten om drachtige geiten op getroffen bedrijven te ruimen en een fokverbod op te leggen. Dit zal de komende jaren een groot effect hebben op deze sector. Het fonds betreurt de ruimingen en leeft mee met de betreffende ondernemers. Er zijn geen klanten van Triodos Groenfonds getroffen.
Om de afzet van de biologische producten naar een hoger plan te trekken zal er sectorbreed moeten worden samengewerkt om te voldoen aan de eisen die de moderne consument stelt, zoals een breed assortiment en verwerkte/ convenience producten. Hoewel de eisen van de Regeling Groenprojecten in 2010 voor biologische landbouw naar verwachting zullen worden aangescherpt, is deze regeling nog steeds van groot belang voor de biologische producenten. De investeringen zijn in deze sector veelal hoger, doordat de bedrijven extensiever zijn dan gemiddeld en de wettelijke eisen extra kosten met zich meebrengen (bijvoorbeeld diervriendelijke stallen). Nu de marges door de gedaalde prijzen opnieuw onder druk staan, is het van groot belang dat de beloning voor de milieuprestaties van biologische bedrijven in de vorm van een rentevoordeel gehanteerd blijft. D u u rz a a m bo u we n
Het volume van de beleggingen van het fonds in duurzame woningen en kantoren is in 2009 met 91,8% gestegen naar eur 62,2 miljoen (2008: eur 32,4 miljoen). Daarmee maakt deze sector nu 13,8% van de beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds uit (2008:8,3%). De economische recessie heeft een groot effect gehad op de vastgoedmarkt. Hierdoor zijn bouwprojecten uitgesteld of beëindigd en zijn er relatief minder vastgoedprojecten gerealiseerd. Een positieve ontwikkeling is dat duurzaamheid in toenemende mate een belangrijk aspect wordt van vastgoed, zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. Er worden meer duurzame gebouwen gerealiseerd of zitten in de ontwikkelingsfase. In 2009 heeft het fonds een groene lening verstrekt aan Triodos Vastgoedfonds nv ten behoeve van twee van haar beleggingen waaronder de renovatie van het nieuwe hoofdkantoor van at Osborne in Baarn. Dit is het eerste rijksmonument in Nederland dat een groenverklaring heeft ontvangen.
Verwachtingen
Triodos Groenfonds rekent op een stijgende groei van de biologische consumptie en daaruit voorkomende behoefte aan groei van het aanbod. Hierbij is van groot belang dat de biologische bedrijven blijven verduurzamen en innoveren, zodat zij op gebied van duurzaamheid en dierenwelzijn de positie als koploper zullen behouden. 14
Er is in 2009 een financiering verstrekt aan een duurzaam sociale woningbouwproject in Dronten. Deze woningcorporatie Oost Flevoland Woondiensten heeft in 2009 een groenverklaring ontvangen voor de realisatie van 63 sociale huurwoningen die gebouwd worden conform de maatlat Duurzame Woningbouw.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Verwachtingen
De verwachting is dat de Regeling Groen projecten in 2010 aangepast zal worden met daarin meer mogelijkheden voor zowel woningbouw als utiliteitsbouw. Waarschijnlijk zal ook duurzame renovatie een aparte projectcategorie worden, waardoor de verduurzaming van bestaande gebouwen eerder in aanmerking zal komen voor groenfinanciering. Hierdoor verwacht het fonds in 2010 meer projecten te kunnen financieren op het gebied van duurzaam bouwen. N a t u u r e n l a n d sch a p
Triodos Groenfonds had ultimo 2009 eur 76,3 miljoen geïnvesteerd in de sector natuur en landschap, een daling van 1,0% ten opzichte van voorgaand jaar (2008: eur 77,1 miljoen). Hiermee neemt deze sector 16,9% van de beleggings portefeuille voor haar rekening (2008: 19,7%). Natuurbeheer en natuurontwikkelingen zijn in belangrijke mate ook in 2009 gebaseerd op samenwerking tussen politiek, ondernemers, consumenten en burgers. Een belangrijk speerpunt is de zogeheten Ecologische Hoofdstructuur, die als doelstelling heeft om in 2018 ruim 730.000 hectare aaneengesloten bestaande en nieuwe natuur te realiseren. In 2009 is reeds 50% van deze ambities gerealiseerd en ondanks de huidige recessie is er in Nederland blijvende aandacht bij provincies, natuur en landschapsorganisaties, maar ook bij particulieren om dit verder door te zetten. Natuurontwikkeling en natuurbeheer projecten komen op verschillende manieren tot stand. Enerzijds via de Dienst Landelijk Gebied die voor Provinciale Landschappen en nationale organisaties landbouwgrond aankopen en ontwikkelen tot natuur. Anderzijds via particuliere initiatieven en agrariërs die tegen een vergoeding natuur beheren om daardoor een hogere natuurwaarde te creëren. Zo is in 2009 via Triodos Groenfonds een particulier initiatief in het Brabantse Oisterwijk tot stand gekomen. Landgoed ’t Lot omvat een gebied van 27 hectare waar een landelijke en traditionele leefomgeving midden in de natuur is samengebracht. Hier zal 20 hectare aan natuur ontstaan en sluit aan op de Ecologische Hoofdstructuur en het stroomdal van Rosip.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Aangezien natuurontwikkeling vaak meerjarige projecten en trajecten betreft, bleef in 2009 het aantal nieuwe initiatieven gefinancierd door het Groenfonds beperkt. Tot slot verzorgt Triodos Groenfonds ook voorfinanciering van subsidies voor natuurbeheer. Hierbij werkt Triodos Groenfonds intensief samen met het Nationaal Groenfonds en de Friesland Bank. Verwachtingen
In 2010 beoogt Triodos Groenfonds haar a ctiviteiten op het gebied van natuur en landschap te vergroten, onder andere door het verder versterken van de banden met het Nationaal Groenfonds, provincies, agrariërs, bedrijfsleven en andere organisaties. Het fonds beoogt binnen haar mogelijkheden maximaal aan de realisatie van projecten bij te dragen. Het fonds ziet hier ook een toegevoegde waarde vanuit haar contacten met particuliere ondernemers die duurzame landgoederen ontwikkelen. O n twikke l i n ge n ro n d d e R ege l i n g G roe n projecte n
Minister Jacqueline Cramer van vrom heeft begin december 2009 het ontwerp van de Regeling Groenprojecten 2010 aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze regeling moet de huidige bestaande Regeling Groenprojecten 2005 gaan vervangen. De nieuwe regeling 2010 bestendigt de duurzame werking van de fiscale Groenregeling. De regeling is van toepassing op behoud van natuur, bos en landschap, duurzame aquacultuur, duurzame energie o pwekking en energiebesparing, duurzame mobiliteit en duurzame woningbouw. De minister geeft aan dat de regeling past bij de duurzame ontwikkelingen van de afgelopen 10 jaar, zoals op het gebied van milieutechnologie en de huidige speerpunten van milieubeleid. Op verschillende terreinen biedt de regeling meer ruimte. Op andere gebieden worden de eisen aan projecten wat aangescherpt. De nieuwe regeling wordt naar verwachtingen begin 2010 van kracht.
R I S I CO ’ S
Triodos Groenfonds belegt fondsen van a andeelhouders voor rekening en risico van die aandeelhouders. Om hen zo goed mogelijk te informeren staan alle risico’s waaraan het fonds onderhevig is beschreven in het prospectus en 15
De Buitenplaats Bram Borst en Ilse van Eerden zijn eigenaar van het gemengde biologisch dynamische melkvee/ akkerbouwbedrijf De Buitenplaats. Het bedrijf melkt 25 koeien op 24 ha. Een gedeelte van de melk wordt op het bedrijf zelf verwerkt tot diverse zuivelproducten die verkocht worden in boerderijwinkels en ‘boetjes’ onder de naam Loeigoeie zuivel. Boetjes zijn kleine huisjes waar consumenten zelf producten kunnen halen. Daarnaast heeft het bedrijf een boerderijcamping en wordt er zorg aangeboden.
de financiële bijsluiter van het fonds. Ieder jaar legt de directie in de Toelichting op de jaarrekening (zie pagina 29) verantwoording af over de manier waarop gedurende het verslagjaar is omgegaan met deze risico’s. De belangrijkste risico’s waar Triodos Groenfonds gedurende 2009 aan onderhevig was, waren het renterisico en het debiteurenrisico. Het renterisico uit zich in het effect dat de ontwikkeling van de kapitaalmarktrente heeft op de waarde van de portefeuille van Triodos Groenfonds. Die wordt dagelijks gewaardeerd, waarbij de waarde van de portefeuille stijgt of daalt naargelang de kapitaalmarktrente daalt of stijgt. Gedurende 2009 daalde de kapitaalmarktrente per saldo, wat een positieve ongerealiDe ‘ongerealiseerde waardeverandering van beleggingen’ is een algemeen gebruikt financieel begrip. Het betekent dat de waarde van een belegging (bijvoorbeeld een lening aan een biologische agrariër) verandert als de marktrente verandert. ‘Ongerealiseerd’ betekent dat de waardev erandering nog in de lening vastzit en daarmee nog een papieren winst is, die pas gerealiseerd wordt als deze belegging verkocht zou worden. Aangezien het Groenfonds beleggingen in principe niet verkoopt is dit dus een ongerealiseerde papieren waardev erandering. Een voorbeeld: Een jaar geleden heeft Triodos Groenfonds een krediet versterkt tegen een toenmalige marktconforme rente van 5%. Dit jaar verstrekt Triodos Groenfonds weer een krediet, dit keer tegen de huidige markrente van 4%. Het eerste krediet is nu meer waard dan het tweede, want Triodos Groenfonds ontvangt meer rente op het eerste krediet. U kunt dus ook zeggen: als gevolg van de daling van de marktrente, is die eerste belegging in een jaar tijd meer waard geworden.
seerde waardeverandering van het fonds tot gevolg had. Het debiteurenrisico uit zich in de kans dat projecten, die financiering van het fonds hebben ontvangen, niet in staat zijn om aan de rente- en aflossingsverplichtingen te voldoen. In tijden van economische crisis, zoals in 2009 het geval was, is de kans dat debiteuren hun verplichtingen niet na kunnen komen groter dan in
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
tijden van economische voorspoed. Triodos Groenfonds heeft moeten constateren dat een aantal gefinancierde projecten in zwaar weer terecht is gekomen, vooral in de sector biologische landbouw. Daardoor is het aantal financieringen waarvoor in het fonds een voorziening heeft getroffen in 2009 licht gestegen ten opzichte van 2008. De spreiding van de portefeuille is echter zodanig dat de directie het debiteurenrisico gedurende 2009 als goed hanteerbaar beschouwt. Voor een volledig overzicht van de risico’s waaraan het Groenfonds is blootgesteld wordt verwezen naar de toelichting op pagina 30 van dit jaarverslag.
Fi n a n c i e e l r e s u lt a a t
Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit rente- en andere inkomsten minus de totale kosten enerzijds (het zogenaamde bedrijfsresultaat) en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille, als gevolg van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt anderzijds. Het resultaat uit bedrijfsuitoefening over 2009 bedraagt eur 10,2 miljoen (2008: eur 11,1 miljoen). Deze daling ten opzichte van 2008 is vooral veroorzaakt door de dotatie aan de v oorziening dubieuze debiteuren en de lagere rente vergoeding op de liquide middelen. De beleggingen van Triodos Groenfonds, bestaande uit de leningenportefeuille, worden gewaardeerd tegen reële waarde, hetgeen onder meer betekent dat de waarde van de beleggingen fluctueert met de renteontwikkeling op de kapitaalmarkt. De gemiddelde looptijd van een leningenportefeuille en de gevoeligheid daardoor voor stijgingen of dalingen van de kapitaalmarktr ente wordt ook wel aangeduid met de duration. Hoe hoger de duration, hoe gevoeliger een portefeuille is voor rente fluctuaties. De duration van Triodos Groenfonds was per 31 december 2009 2,6. Dit betekent dat de waarde van het fonds met 2,6% stijgt als de kapitaalmarktrente met 1% daalt en met 2,6% daalt als de rente met 1% stijgt. De kapitaalmarktrente daalde ten opzichte van 2008. Per saldo daalde bijvoorbeeld de 4-jaars kapitaalmarktrente gedurende 2009 van 2,82% naar 2,25%. De renteontwikkelingen hadden een positieve ongerealiseerde waardeverandering 17
van de leningenportefeuille tot gevolg van eur 2,2 miljoen (2008: eur 17,0 miljoen). Het totaal resultaat van het fonds komt daarmee uit op eur 12,5 miljoen (2008: Eur 27,8 miljoen).
2009 0,3% lager dan dat van de referentie index, die niet in aanmerking komt voor dit fiscale voordeel. Waardeontwikkeling sinds oprichting
Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds voor winstdeling is ultimo 2009 gestegen tot eur 572,2 miljoen (2008: eur 460,8 miljoen). Deze sterke stijging is vooral het gevolg van de sterke groei van het aantal uitstaande aandelen, met 23,9% tot 9.816.114 aandelen (2008: 7.923.572 aandelen). De gemiddelde winst per aandeel bedraagt eur 1,54 (2008: eur 3,53). De intrinsieke waarde per aandeel (inclusief nog uit te keren dividend) bedraagt ultimo 2009 eur 58,30 (2008: eur 58,15).
Rendement
Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fonds, inclusief herbelegging van dividend. De intrinsieke waarde is de waarde van alle bezittingen van een fonds, verminderd met de schulden. Dit wordt ook wel het eigen vermogen genoemd. Het rendement van Triodos Groenfonds bedroeg over 2009 2,8% (2008: 6,1%). Om beleggers een beeld te geven van een v ergelijkbare belegging die niet onder de Regeling Groenprojecten valt, vergelijkt Triodos Groenfonds zijn resultaten met een niet duur zame referentie index, de Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar. Deze referentie index behaalde een resultaat van 5,6% over 2009. Beleggers in Triodos Groenfonds kunnen in aanmerking komen voor een belasting voordeel van maximaal 2,5%. Als gevolg van dit fiscale voordeel kan het fonds leningen aan innovatieve duurzame projecten verstrekken tegen een aantrekkelijke rente. Inclusief dit fiscale voordeel was het fondsrendement in
Ten behoeve van onderstaande grafiek is bij de resultaten van Triodos Groenfonds de 1,3% heffingskorting opgenomen en is op de referentie index 1,2% vermogensrendementsheffing in mindering gebracht. Deze grafiek geeft derhalve het verschil tussen fonds en referentie index inclusief het fiscaal voordeel van groen beleggen. Waardeontwikkeling sinds oprichting
170 160 150 140 130 120 110 100 90 jun-98 dec-99
dec-01
dec-03
dec-05
dec-07
dec-09
Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde plus 1,3% heffingskorting Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar minus 1,2% vermogensrendementsheffing (Box 3) Bron: vwd group
Li q u i d i t e i t e n b e h e e r
Op grond van wettelijke bepalingen is Triodos Groenfonds verplicht minimaal 10% van het fondsvermogen aan te houden in liquiditeiten of anderszins direct opeisbare tegoeden aan te houden of moet zorg dragen voor voldoende andere waarborgen om aan de 10% liquiditeitseis te voldoen. Gedurende 2009 zijn deze liquiditeiten deels in deposito en deels op een spaarre-
Rendement Triodos Groenfonds (inclusief herbelegging van dividend en exclusief belastingvoordeel)
1 jaar
3 jaar gem.
5 jaar gem.
10 jaar gem.
Sinds oprichting gem.
Intrinsieke waarde
2,8%
3,6%
2,3%
3,5%
3,3%
Referentie index
5,6%
6,4%
4,6%
5,8%
5,5% Bron: vwd group
De referentie index, de Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar, komt niet in aanmerking voor het belastingvoordeel tot 2,5%.
18
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
kening bij Triodos Bank aangehouden onder marktconforme condities. Tevens is ongeveer 5% belegd in obligaties van instellingen met een voldoende duurzaam karakter, passend bij het profiel van het fonds. Daarnaast heeft het fonds gedurende 2009 de beschikking gehad over een stand-by faciliteit bij Triodos Bank, waarmee op korte termijn eventuele incidentele liquiditeits tekorten kunnen worden opgevangen. Triodos Groenfonds heeft in 2009 geen gebruik gemaakt van deze stand-by faciliteit. Triodos Groenfonds, dat gedurende de voorgaande jaren vermogen tekort kwam om alle nieuwe groene leningen die door klanten aangevraagd werden ook daadwerkelijk te verstrekken, heeft in 2007 twee leningen aangetrokken van een ander groenfonds. Triodos Groenfonds heeft deze leningen als onderdeel van het liquiditeitenbeheer van het fonds met identieke looptijden vastgezet in deposito’s. De rente die Triodos Groenfonds ontvangt op deze deposito’s is hoger dan de rente die Triodos Groenfonds betaalt. Deze transacties resulteren derhalve in een additioneel rendement voor de aandeelhouders zonder verhoging van het risicoprofiel. In november 2008 is een van deze leningen afgelost. De tweede lening wordt ieder kwartaal gedeeltelijk afgelost en heeft een looptijd tot 2013.
V e r k l a r i n g va n d e b e h e e r d e r
Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management bv. Triodos Investment Management heeft als beheerder van beleggingsfondsen een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten. De beheerder is verantwoordelijk voor de juiste bedrijfsvoering van de fondsen onder beheer en behoort daarover ook verantwoording af te leggen in het jaarverslag. Triodos Investment Management beschikt over een beschrijving van de bedrijfsvoering die is opgesteld volgens de eisen van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). Deze beschrijving is gedurende 2009 gecontroleerd door de Directie en, waar nodig, gewijzigd. Onderdeel van deze controle was ook de revisie van het handboek administratieve organisatie en interne controle van Triodos Groenfonds, dat de processen en procedures voor deze beleggings instelling beschrijft. Bij deze werkzaamheden heeft de Directie geen constateringen gedaan op grond waarvan zij zou moeten concluderen dat
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
de beschrijving van de opzet van de bedrijfsvoering zoals bedoeld in artikel 121 van het Bgfo niet voldoet aan de vereisten zoals opgenomen in de Wft en daaraan gerelateerde regelgeving. De Directie heeft gedurende 2009 middels management rapportages, interne audit en externe accountantscontrole verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. De accountantsverklaring behorende bij de externe controle van de jaarrekening 2009 is besproken met de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds. Daarnaast kent de beheerder een incidenten- en klachten procedure. Hieruit zijn in het kader van de rapportage in dit jaarverslag geen relevante bevindingen naar voren gekomen. Op basis van de met betrekking tot het verslagjaar 2009 verkregen (management)informatie ten aanzien van de uitgevoerde processen en de daarin opgenomen interne beheersingsmaatregelen, alsmede uit specifieke controles daaromtrent, heeft de Directie vastgesteld dat de beheersingsmaatregelen conform de beschrijving zijn u itgevoerd. Voor het komend jaar verwacht de Directie geen significante wijziging in de opzet van de bedrijfsvoering. Met ingang van 1 januari 2009 heeft Triodos Investment Management als beheerder van beleggingsfondsen zogeheten Principles of Fund Governance op haar website geplaatst. Deze principles zijn een vorm van zelfregulering waarbij de Dutch Fund and Asset Management Association (dufas) richtlijnen en ‘best practices’ heeft aangegeven. Het doel van de principles is het geven van nadere richtlijnen voor de organisatorische opzet en werkwijze van (retail)fondsbeheerders. Triodos Investment Management heeft deze richtlijnen gevolgd en beleid geformuleerd dat te vinden is op de website www.triodos.nl.
Beheerkosten
De grootste kostenpost van Triodos Groenfonds is de beheervergoeding die het fonds betaalt aan Triodos Investment Management, dat de Directie voert over het fonds. Deze vergoeding wordt vooral gebruikt voor personele kosten die gemaakt worden bij het verstrekken van nieuwe financieringen en het beheer van de bestaande financieringen. Daarnaast worden hieruit alle inspanningen die samenhangen met de administratie en het voldoen aan de rapportage 19
Van den Dries akkerbouw De heer Van den Dries is enthousiast akker- en tuinbouwer. Er worden op het bedrijf verschillende producten verbouwd zoals pompoen, witlof, spinazie, kruiden, wortels, bieslook en tarwe. Van den Dries heeft zich gespecialiseerd in bieslook en is een van de weinige telers in Nederland. Van den Dries verkoopt naast bieslookpollen ook gesneden bieslook.
verplichtingen in het kader van wet- en regel geving bekostigd. De total expense ratio (ter) geeft weer wat de kosten zijn van een beleggingsfonds als percentage van het gemiddelde fondsvermogen over een boekjaar. Het betreft de kosten exclusief de kosten van beleggingstransacties, interestkosten en de kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. De ter van Triodos Groenfonds bedroeg in 2009 1,17% (2008: 1,23%). Deze daling ten opzichte van 2008 is met name het gevolg van de lagere marketingkosten en het hogere fondsvermogen.
Vooruitzichten
Door de grote interesse van beleggers voor Triodos Groenfonds, met name in de tweede helft van 2009 beschikt het fonds weer over meer dan voldoende kapitaal om veel nieuwe projecten te financieren. Het fonds verwacht in 2010 dan ook een substantiële groei van de beleggingportefeuille te realiseren. De Directie hoopt dat deze interesse voor het fonds blijvend is, zodat het fonds ook weer grotere projecten, vooral in de duurzame energiesector, kan gaan financieren. Het groeitempo van het kapitaal in de tweede helft van 2009 heeft zich in de eerste weken van 2010 bestendigd. Deze sterke groei van het fondsvermogen overtreft het groeitempo van de verstrekte financieringen. Daarbij loopt het fonds het risico om onder de wettelijk vereiste grens van 70% groen belegd te raken. Daarom heeft de Directie van het Triodos Groenfonds in januari 2010 moeten besluiten om tijdelijk geen aankooporders te accepteren teneinde aan de wettelijke 70%-limiet te kunnen blijven voldoen. Het resultaat uit bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds zal zich naar verwachting stabiel ontwikkelen. Het totaalrendement zal primair afhankelijk zijn van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt. Hierbij vormt het belastingvoordeel tot 2,5% een aantrekkelijke basis. Zeist, 8 maart 2010 Directie Triodos Investment Management bv Marilou van Golstein Brouwers Bas Rüter Hans Schut
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
21
Algemene gegevens
T
riodos Groenfonds is een open-end b eleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal, aangesloten bij Euronext Fund Services te Amsterdam. Het fonds heeft de officiële status van groene beleggingsinstelling en valt daarmee onder de wet- en regelgeving van de Regeling Groenprojecten 2005. Doel en feitelijke werkzaamheden van een groenfonds dienen hoofdzakelijk (tenminste 70%) te bestaan in het direct of indirect beleggen van vermogen in door de Nederlandse overheid erkende groenprojecten.
W e r k wi j z e
Particuliere beleggers kunnen via Triodos Bank en iedere andere bank waar zij hun beleggingen aanhouden aandelen Triodos Groenfonds kopen. Het fonds staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten in het kader van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos I nvestment Management bv. Tot 30 juni 2009 werd Triodos Groenfonds beheerd door Triodos Fonds Management bv. Op 30 juni is Triodos Fonds Management bv gefuseerd met Triodos Investment Management bv, waarbij Triodos Fonds Management bv de verkrijgende partij was. Tegelijkertijd is de naam van de nieuwe entiteit gewijzigd in Triodos Investment Managem ent bv. Triodos Investment Manage ment is in het bezit van een vergunning op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft). De Autoriteit Financiële Markten treedt op als toezichthouder. De directie van Triodos Investment Management bv wordt gevormd door mevrouw Marilou van Golstein Brouwers, de heer Bas Rüter en de heer Hans Schut.
Fi s c a l e s t a t u s
Een onafhankelijke Raad van Commissarissen houdt onder meer toezicht op het beleggingsbeleid. Tevens staat de Raad van Commissarissen de beheerder terzijde met advies. Leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, op voordracht van de prioriteitsaandeelhouder. De Raad van Commissarissen wordt gevormd door mevrouw Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter), mevrouw Annemiek Rijckenberg, de heer Peter Blom, de heer Peter Kok, de heer Jan Paul van Soest en de heer Freek Vergunst.
22
Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt belegd in duurzame obligaties. Rente- en dividend inkomen van het fonds worden na aftrek van kosten uitgekeerd aan de aandeelhouder in de vorm van dividend.
Ve n n ootsch a psbe l a sti n g
Triodos Groenfonds heeft de status van fiscale beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 28 van de Wet op de Vennootschapsbelasting 1969. Dit heeft tot gevolg dat het resultaat van het fonds in beginsel is onderworpen aan een tarief vennootschapsbelasting van 0%, mits aan alle daarvoor geldende eisen bij voortduring wordt voldaan. Di v i d e n d be l a sti n g
Op de door Triodos Groenfonds uit te keren dividenden wordt ingevolge artikel 4 lid 2 Wet op de Dividendbelasting 1965 geen dividend belasting ingehouden. R ege l i n g G roe n projecte n
Triodos Groenfonds heeft de status van groene beleggingsinstelling. Particuliere beleggers in het fonds zijn onder de Regeling Groenprojecten vrijgesteld van de vermogensrendementsheffing van 1,2% (tot maximaal eur 55.145 per belastingplichtige in 2009) in Box iii. Tevens ontvangt de belegger een belastingkorting van 1,3% over het vrijgestelde bedrag. Het maximale bedrag per belastingplichtige geldt voor groene- en sociaalethische beleggingen gezamenlijk. Voor overige informatie wordt verwezen naar het prospectus van Triodos Groenfonds dat gratis opvraagbaar is bij Triodos Bank of op www.triodos.nl.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
D u u r z a a m h e i d s v e r s l a g l e ggi n g
Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management bv, een volle dochter van Triodos Bank nv. Alle beleggingsfondsen rapporteren afzonderlijk over hun resultaten in een jaarverslag. De medewerkers van Triodos Investment Management bv die betrokken zijn bij het beheer van de fondsen zijn in dienst bij Triodos Bank. Alle aspecten van sociaal beleid, waaronder ook het beloningsbeleid, worden verantwoord in het jaarverslag 2009 van Triodos Bank. Het jaarverslag van Triodos Bank is een integraal duurzaamheidsverslag. Bij het opstellen van dit verslag wordt gebruik gemaakt van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (gri). Deze richtlijnen bieden een internationaal consistent verslagleggingsraamwerk voor informatie over de resultaten van een onderneming, in het bijzonder op het gebied van maatschappelijke en milieuaspecten. Voor het verslag van 2009 maakt Triodos Bank gebruik van de derde generatie richtlijnen die in oktober 2006 zijn gepubliceerd door gri en de nieuwe versie van de Financial Services Sector Supplement van de gri uit 2008, die voor het eerst zijn gepubliceerd in november 2002. Meer informatie over gri en de richtlijnen is te vinden op www.globalreporting.org. Verdere gegevens over de maatschappelijke- en milieuprestaties van Triodos Bank en haar b eleggingsfondsen zijn te vinden in het jaarverslag van Triodos Bank, te downloaden op www.triodos.nl.
KL I MAATNEUTRAAL ONDERNEMEN
Triodos Bank is volledig CO 2 -neutraal. Het beleid van de bank is gericht op het verminderen van broeikasgassen. Daarbij worden drie stappen onderscheiden. Ten eerste streeft de bank ernaar zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen te nemen. Ten tweede wordt het resterende noodzakelijke energieverbruik, waar mogelijk, betrokken uit duurzame bronnen. Ten derde wordt het restant aan CO 2 -uitstoot gecompenseerd door CO 2 -credits te kopen. De berekening van de CO 2 -uitstoot van de Bank en de compensatie hiervan wordt uitgevoerd door Klimaat Neutraal Groep. Binnen Triodos Bank wordt het gebruik van vluchtige organische stoffen en stoffen die de ozonlaag afbreken zoveel mogelijk vermeden.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
23
Jaarrekening 2009 Triodos Groenfonds NV
26
Balans per 31 december 2009
27
Winst- en verliesrekening over 2009
28
Kasstroomoverzicht over 2009
29
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening
45
Overige gegevens
t Biovergister ’t Haantje in ’t Haantje (gemeente Coevorden) maakt gebruik van afvalstromen die vergist worden.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
25
Balans per 31 december 2009 voor winstverdeling (in duizenden euro’s) 31.12.2009
31.12.2008
Beleggingen Landbouwgrond Overige financiële beleggingen
1.178
598
245
409
Obligaties
27.848
26.269
Leningen
459.963
398.385
489.234
425.661
20.205
10.404
72.490
35.417
4.648
4.024
88.047
41.797
577.281
467.458
5.036
6.707
572.245
460.751
Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Overige activa Liquide middelen Kortlopende schulden Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden
Uitkomst van activa minus kortlopende schulden Langlopende schulden Uitkomst van activa minus kort- en langlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserve
49.080
39.618
501.144
400.684
10.599
1.797
Overige reserve
-1.098
-9.173
Onverdeeld resultaat
12.520
27.825
572.245
460.751
26
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Winst- en verliesrekening over 2009 (in duizenden euro’s) 2009
2008
Opbrengsten uit beleggingen 23
23
• in obligaties
• in landbouwgrond
1.126
1.091
• in leningen
14.005
14.262
15.154
15.376
1
—
Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen • in landbouwgrond • in financiële beleggingen
—
142
• in obligaties
—
-14
• in leningen
-1
—
—
128
Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen • in landbouwgrond • in financiële beleggingen • in obligaties • in leningen
580
2
-164
-97
748
878
1.154
15.957
2.317
16.740
938
1.948
938
1.948
18.410
34.192
Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen
Som der bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten Lasten in verband met het beheer van beleggingen Beheerkosten Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten
Resultaat
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
1
—
5.722
5.962
167
405
5.890
6.367
12.520
27.825
27
Kasstroomoverzicht over 2009 (in duizenden euro’s) 2009
2008
Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen
14.332
15.847
Beleggingen in landbouwgronden
—
1.188
Beleggingen in financiële beleggingen
—
142
-831
-1.068
-60.515
25.056
Beleggingen in obligaties Beleggingen in leningen Lasten in verband met het beheer van beleggingen
-1
—
-5.782
-6.136
642
2.051
-52.155
37.080
Uitgifte van aandelen
101.977
-21.281
Betaald dividend
-11.082
-12.754
-1.667
-16.667
89.228
-50.702
37.073
-13.622
Beheerkosten en bedrijfskosten Overige ontvangsten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opgenomen lening
Mutatie liquide middelen
28
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening (bedragen in duizenden euro’s)
Triodos Groenfonds NV is een beleggingsfonds met veranderlijk kapitaal in de zin van artikel 2:76a van het Burgerlijk Wetboek. Aandelen kunnen worden gekocht en verkocht via Triodos Bank of door tussenkomst van een bank of commissionair die is aangesloten bij Euronext Fund Service Amsterdam NV. Als open-end beleggingsfonds is de vennootschap onder normale omstandigheden bereid tot in- en verkoop van aandelen. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin de Directie kan besluiten tijdelijk geen aandelen uit te geven of in te kopen. Om tot op zekere hoogte te kunnen voldoen aan verzoeken tot terugkoop van aandelen zal Triodos Groenfonds minimaal 10% van haar vermogen beleggen in direct opeisbare rentedragende tegoeden of zorgdragen voor voldoende andere waarborgen. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen in Titel 9 Boek 2 BW met inachtneming van de aanvullende eisen volgens de Wet op het financieel toezicht (Wft). De beheerder van Triodos Groenfonds NV is Triodos Investment Management BV. Aan Triodos Investment Management is op 14 juli 2006 een vergunning verleend ingevolge artikel 5 Wet toezicht beleggings instellingen om op te treden als beheerder van beleggingsinstellingen. Een vergunning die is verleend op grond van artikel 5 van laatstgenoemde wet berust vanaf 1 januari 2007 op artikel 2:67 van de Wet op het financieel toezicht. In het belang van de beleggers dienen beleggingsinstellingen te voldoen aan eisen met betrekking tot deskundigheid en betrouwbaarheid van bestuurders, financiële waarborgen, bedrijfsvoering en de informatieverschaffing aan de deelnemers, publiek en toezichthouder. De Autoriteit Financiële Markten treedt op als toezichthouder.
G RONDSLA G EN VOOR DE W AARDER I N G
De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Aankoopkosten van beleggingen worden geactiveerd. Verkoopkosten inzake gedesinvesteerde beleggingen worden ten laste van het in de winst- en verliesrekening opgenomen transactieresultaat gebracht. De reële waarde wordt als volgt bepaald. LAND B O U W G R O ND E N
Van de in eigendom verworven landbouwgronden wordt jaarlijks tenminste 20% getaxeerd door een externe taxateur. De waardering van de overige in eigendom verworven gronden wordt jaarlijks intern getoetst. De landbouwgronden worden gewaardeerd op de getaxeerde waarde, indien en voor zover deze waarde ligt boven de aankoopprijs vermeerderd met de nog af te schrijven aankoopkosten. Indien de getaxeerde waarde lager is dan de aankoopprijs worden de gronden gewaardeerd op deze getaxeerde waarde vermeerderd met de nog af te schrijven aankoopkosten. F I NAN C I Ë L E B E L E G G I N G E N
Financiële beleggingen in investerings- en beleggingsfondsen worden gewaardeerd op de laatst bekende beurskoers, indien de effecten een notering hebben aan een effectenbeurs. Beleggingen in investerings- en beleggingsfondsen zonder een notering aan een effectenbeurs worden tenminste eenmaal per kwartaal door de beheerder naar beste kunnen gewaardeerd op reële waarde op basis van door de betreffende instelling overlegde financiële gegevens en andere voor de waardering relevant geachte informatie. Overige financiële beleggingen worden jaarlijks gewaardeerd op de contante waarde van toekomstige kasstromen. Deze kasstromen zijn bepaald op basis van meerjarige prognoses. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor financieringen met een looptijd overeenkomstig de oorspronkelijk verwachte looptijd van de belegging, eventueel verhoogd met een risico-opslag. Financiële beleggingen luidende in vreemde valuta worden opgenomen in euro’s met inachtneming van de laatst bekende wisselkoersen van het betreffende boekjaar.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
29
O B L I G AT I E S
Obligaties worden gewaardeerd op beurswaarde. LENINGEN
Leningen worden gewaardeerd op de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De resterende looptijd en de rentevast periode worden hierbij in acht genomen. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende looptijd van de lening, eventueel verhoogd met een risico-opslag voor specifieke debiteurenrisico’s. Zonodig wordt hierop een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. W AA R D E R I N G E N E R F P A C H T R E C H T
Ontvangen vergoedingen bij de uitgifte van het erfpachtrecht, welke vergoedingen dienen ter compensatie van de waardevermindering van de aangekochte grond op het moment dat deze in erfpacht wordt uitgegeven, worden gepassiveerd en gedurende de looptijd van het erfpachtcontract lineair ten gunste van het resultaat gebracht. W AA R D E R I N G O V E R I G E A C T I VA E N P A S S I VA
De overige activa en passiva worden op nominale waarde gewaardeerd, vorderingen zonodig onder aftrek van voorzieningen wegens mogelijke oninbaarheid. w a a r d e v er a n d eri n ge n
Mutaties als gevolg van (on)gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verwerkt. Het deel van de winst dat betrekking heeft op positieve ongerealiseerde waarde veranderingen zal niet worden uitgekeerd aan de certificaathouders, maar zal via de winstverdeling worden toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Negatieve waardeveranderingen worden via de winstv erdeling ten laste gebracht van de overige reserves. Het is fiscaal toegestaan gerealiseerde waardev eranderingen toe te voegen aan de herbeleggingsreserve. In beginsel zal Triodos Groenfonds van deze mogelijkheid gebruik maken. Zie pagina 17 voor een uitleg van het begrip ongerealiseerde waardeverandering.
G RONDSLA G EN VOOR DE RESULTAATBE P AL I N G
Opbrengsten uit erfpacht, interest en andere opbrengsten worden ten gunste van het boekjaar gebracht waarop zij betrekking hebben. Baten uit hoofde van winstuitkeringen op overige financiële beleggingen worden in het jaar van betaalbaarstelling verantwoord. Bij de bepaling van de kosten wordt rekening gehouden met nog te betalen en vooruitbetaalde kosten. Afschrijvingen geschieden conform de onder ‘Grondslagen voor de waardering’ opgenomen methoden.
BEHEERS I N G VAN F I NANC I Ë LE R I S I CO ’ S
Door het gebruik van (afgeleide) financiële instrumenten worden diverse financiële risico’s gelopen. Het door de Directie van Triodos Groenfonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico’s wordt hieronder uiteengezet. MARKTRISICO
De waarde van leningen en obligaties wijzigt als gevolg van veranderingen in marktrentes. Voor een verandering van de marktrente is de verwachte ontwikkeling van de inflatie een belangrijke factor. De waarde van de financiële beleggingen kan worden beïnvloed door diverse factoren, waarvan de vooruit zichten met betrekking tot de economische ontwikkeling van grote invloed kan zijn. De waarde van de landbouwgronden wijzigt als gevolg van (prijs)ontwikkelingen op de betreffende markt. Een algemene wijziging betreft het risico van koers- en prijswijzigingen van de beleggingen. Als gevolg van prijswijzigingen zal de waarde van beleggingen in leningen, obligaties, financiële beleggingen en landbouwgronden fluctueren. RENTERISICO
Het rendement van Triodos Groenfonds is grotendeels afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille zal een verandering van de rentevoet op de kapitaal
30
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
markt een positief of een negatief effect kunnen hebben op de resultaten van Triodos Groenfonds. Het fonds kan ten behoeve van het afdekken van renterisico’s beleggen in derivaten. De hoogte van rente en erfpachtcanon is bij nieuwe beleggingen in sterke mate afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt en wordt in de regel voor lange termijn vastgesteld. De verdeling van de leningenportefeuille in rentevast periodes (op basis van nominale waarde) per 31 december 2009 is als volgt: Rentevast periode < 1 jaar
103.805
Rentevast periode 1 jaar <> 5 jaar
252.939
Rentevast periode > 5 jaar
93.504
I NFLA T I E R I S I C O
Het inflatierisico brengt met zich mee dat het rendement van Triodos Groenfonds wordt aangetast door waardevermindering van de euro. In de rentevergoeding op obligaties en leningen is in beginsel rekening gehouden met een toekomstige ontwikkeling van de inflatie. DEBITEURENRISICO
Aan de beleggingen in de vorm van leningen, obligaties en landbouwgronden zijn debiteurenrisico’s verbonden. Triodos Groenfonds beheerst dit risico met name door het stellen van voldoende zekerheden, zoals hypothecaire zekerheid of verpanding van vorderingen. Triodos Groenfonds heeft daarnaast bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om kredietrisico’s te beoordelen en waar nodig bij te sturen. LAND E N R I S I C O
Triodos Groenfonds belegt enkel in projecten welke gelegen zijn in het Koninkrijk der Nederlanden en kent derhalve geen (buiten)landenrisico. R I S I C O M E T B E T R E K K I N G T O T D E S T A T U S VAN G R O E NF O ND S
Op grond van zijn status als Groenfonds heeft Triodos Groenfonds de verplichting tenminste 70% van zijn middelen te beleggen in Groenprojecten. Indien het fonds op enig moment minder dan 70% van zijn m iddelen in Groenprojecten heeft belegd, dan kan dit tot fiscale heffingen leiden bij Triodos Groenfonds. Een blijvend tekort aan Groenprojecten kan tot verlies van de status van Groenfonds leiden, hetgeen de fiscale voordelen voor de aandeelhouder doet vervallen. Het fonds zal zich maximaal inspannen om een dergelijke situatie te voorkomen. Op 31 december 2009 had Triodos Groenfonds 74,5% belegd in groenprojecten. R I S I C O T E N AAN Z I E N VAN W E T - E N R E G E L G E V I N G
Het rendement voor de aandeelhouder is mede afhankelijk van de fiscale regeling in de inkomstenbelasting voor bezittingen in maatschappelijke beleggingen. Indien de wetgeving op dit punt wordt gewijzigd kan dit een negatieve invloed hebben op het uiteindelijk rendement voor de aandeelhouder. De Directie voert periodiek overleg met de rijksoverheid om de continuering en het optimaal functioneren van de regeling te waarborgen. R I S I C O M E T B E T R E K K I N G T O T O P S C H O R T I N G O P E N - E ND S T R U C T UU R
Er kunnen zich situaties voordoen waarin het fonds genoodzaakt is de inkoop of uitgifte van aandelen voor langere tijd te staken. Dit kan betekenen dat aandelen in het fonds gedurende langere tijd niet kunnen worden verkocht of gekocht. R I S I C O V E R B O ND E N AAN B E L E G G E N M E T G E L E E ND G E LD
Het risico verbonden aan beleggen met geleend geld is gelegen in het feit dat de aandeelhouders hun inleg kunnen verliezen doordat eerst het geleende geld dient te worden terugbetaald. De beleggingen dienen immers als zekerheid voor vreemd vermogen. Dit risico wordt beperkt doordat er geen verplichting voor de aandeelhouders is om mogelijke tekorten van Triodos Groenfonds aan te zuiveren indien de verliezen de inleg overstijgen.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
31
LIQUIDITEITSRISICO
Liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Groenfonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die zijn benodigd om aan bepaalde verplichtingen te kunnen voldoen. Dit risico wordt beperkt door minimaal 10% van het vermogen te beleggen in direct opeisbare rentedragende tegoeden of zorg te dragen voor voldoende andere waarborgen. VALU T A R I S I C O
Er is geen sprake van een valutarisico, aangezien Triodos Groenfonds alleen transacties in euro’s verricht. C O N C E N T R AT I E R I S I C O
Het concentratierisico is het risico dat zich voor kan doen indien Triodos Groenfonds een grote concentratie van beleggingen heeft in bepaalde soorten debiteuren of op bepaalde markten. Ter beperking van dit risico worden verschillende vermogenstitels, te weten, obligaties, leningen, financiële beleggingen en landbouw gronden, gespreid over diverse sectoren, namelijk duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam bouwen, natuur en landschap, milieutechnologie, overheden en solide, duurzaam opererende financiële instellingen. Een verdeling van het kredietrisico over de verschillende sectoren is vermeld op pagina 10. R I S I C O E R O S I E F O ND S V E R M O G E N
Triodos Groenfonds heeft de status van fiscale beleggingsinstelling. Een van de voorwaarden, die aan de status van fiscale beleggingsinstelling zijn verbonden, betreft het jaarlijks uitkeren van de fiscale winst aan de aandeelhouders. Onder omstandigheden kan het voorkomen dat de fiscale jaarwinst hoger uitvalt dan het behaalde jaarresultaat waardoor Triodos Groenfonds meer dividend uit kan keren dan het behaalde jaarr esultaat. Het gevolg kan zijn dat het fondsvermogen van Triodos Groenfonds door de dividenduitkering afneemt. R I S I C O B I J AF W I K K E L I N G E FF E C T E N T R AN S A C T I E S
Dit risico heeft betrekking op het feit dat een afwikkeling via het betalingssysteem niet plaatsvindt, zoals verwacht, omdat de betaling of levering van de verkochte respectievelijk gekochte effecten door de tegenpartij niet of niet op tijd of zoals verwacht plaatsvindt. Alle transacties voor zover het de levering van effecten betreft worden afgewikkeld volgens het principe ‘levering tegen betaling’. Alle transacties voor zover het de betaling van gekochte effecten betreft geschieden tegelijk met de ontvangst van de gekochte effecten.
I NKOO P VAN AANDELEN
Triodos Groenfonds is als open-end beleggingsinstelling onder normale omstandigheden bereid tot inkoop van aandelen tegen intrinsieke waarde. Er zijn voldoende waarborgen aanwezig opdat aan de verplichting om in te kopen en terug te betalen kan worden voldaan, behoudens wettelijke bepalingen en de hieronder vermelde omstandigheden, zulks ter beoordeling van de beheerder. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarbij de beheerder besluit dat Triodos Groenfonds in het geheel geen aandelen zal inkopen. Voor zover nu kan worden overzien zal dat het geval zijn indien de liquide middelen van Triodos Groenfonds hiertoe ontbreken of dat door aangegane verplichtingen reeds beslag op deze middelen van Triodos Groenfonds is gelegd. Tot de aangegane verplichtingen dienen ook gerekend te worden de liquiditeiten die nodig zijn om het resultaat uit te keren, zodat de fiscale status van beleggingsinstelling niet wordt aangetast. Ook in andere gevallen waarbij naar de mening van de beheerder de belangen van Triodos Groenfonds of de aandeelhouders door inkoop zouden worden aangetast, kan besloten worden geen aandelen in te kopen.
F I SCALE STATUS
Triodos Groenfonds is een beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de Vennootschaps belasting 1969. Dit impliceert dat, indien onder meer de fiscale winst nagenoeg volledig wordt uitgekeerd in de vorm van dividend, het fonds geen vennootschapsbelasting verschuldigd is. Met ingang van 1 januari 1997 is (de rechtsvoorganger van) Triodos Groenfonds fiscaal erkend als ‘groene instelling’ zoals nu is geregeld in artikel 5.14 van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001.
32
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Volgens de Wet op de Inkomstenbelasting 2001 is groen beleggen vrijgesteld van de vermogensrendement heffing in Box III (1,2%) tot een maximum van EUR 55.145 per belastingplichtige of EUR 110.290 voor fiscale partners en echtgenoten gezamenlijk (bedragen gelden voor 2009). Naast de vrijstelling van de vermogens rendement heffing geldt een jaarlijkse heffingskorting voor de inkomstenbelasting van 1,3% van het vrijgestelde bedrag.
TOEL I CHT I N G O P DE BALANS P ER 3 1 DECEMBER 2 0 0 9 BELEGGINGEN
Voor een sectorale specificatie van de beleggingsportefeuille wordt verwezen naar het overzicht op pagina 10. Landbouwgrond
Stand per 1 januari Verkopen Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december
2009
2008
598
596
—
—
580
2
1.178
598
De gronden zijn in erfpacht uitgegeven. De resterende looptijden van de erfpachtcontracten zijn 8 en 13 jaar. De waardeontwikkeling van de twee percelen is gebaseerd op een taxatie uitgevoerd door een externe taxateur in 2009. De totale ongerealiseerde waardeverandering over 2009 bedraagt EUR 580.571. Specificatie van de post landbouwgrond ultimo 2009:
Aantal bedrijven
Aantal ha
Verkrijgingprijs
Reële waarde
1
25,3
434
1.178
2009
2008
409
506
Provincie Friesland
Overige financiële beleggingen
Stand per 1 januari Verkopen Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
—
-142
-164
45
245
409
33
De specificatie van de stand per 31 december 2009 luidt als volgt: Verkrijgingprijs
Reële waarde
Windpark Roggeplaat BV, Zeist
82
134
Triodos Venture Capital Fund BV, Zeist
—
111
82
245
Triodos Venture Capital Fund BV heeft thans een verkrijgingprijs van nihil. De terugontvangen bedragen overstijgen het bedrag van de oorspronkelijke investering. (Zie de toelichting onder de Niet uit de balans blijkende verplichtingen op pagina 40). Obligaties 2009
2008
26.269
24.322
831
2.081
Verkopen
—
-998
Gerealiseerde waardeverandering
—
-14
748
878
27.848
26.269
Verkrijgingprijs
Reële waarde
3,375% Bank Nederlandse Gemeenten 05/15
1.247
1.347
4,000% Bank Nederlandse Gemeenten 04/14
2.492
2.628
4,125% Bank Nederlandse Gemeenten 06/16
2.710
2.868
4,375% Bank Nederlandse Gemeenten 03/13
3.404
3.565
4,625% Bank Nederlandse Gemeenten 02/12
3.598
3.719
4,125% CADES 07/17
1.863
1.954
5,125% Europese Investeringsbank 02/10
2.064
2.033
3,375% Nederlandse Waterschapsbank 06/16
3.142
3.424
4,250% Nederlandse Waterschapsbank 04/14
2.508
2.648
5,125% Nederlandse Waterschapsbank 01/11
3.647
3.662
26.675
27.848
Stand per 1 januari Aankopen
Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december
De specificatie van de stand per 31 december 2009 luidt als volgt:
34
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Leningen 2009
2008
Stand per 1 januari
398.385
407.482
In het boekjaar verstrekte leningen
112.569
19.621
Disagio Afgelost in het boekjaar Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december
3
-18
-52.054
-44.657
—
—
1.060
15.957
459.963
398.385
De nominale waarde van de leningen bedraagt ultimo 2009 EUR 450.247.859 (2008: EUR 389.733.142). Het nominale rentepercentage op de leningen is ultimo 2009 gemiddeld 3,41% (2008: 3,62%) per jaar. Het rentepercentage waarmee de contante waarde van de toekomstige kasstromen is bepaald bedraagt ultimo 2009 gemiddeld 2,26% (2008: 2,98%) per jaar. De gewogen gemiddelde resterende looptijd bedraagt ultimo 2009 5,2 jaar (2008: 5,9 jaar). De gewogen gemiddelde resterende rentevaste periode bedraagt ultimo 2009 3,2 jaar (2008: 3,7 jaar). Het disagio heeft betrekking op 2 leningen die in 2001 en 2008 zijn verstrekt. Het disagio valt vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening gedurende de resterende looptijd van de leningen, ultimo 2009 nog 1 x 2 en 1 x 19 jaar. Ultimo 2009 bedraagt de voorziening EUR 2.124.500 (2008: EUR 1.085.000). De toename in 2009 bedraagt per saldo EUR 1.039.500 (2008: toename EUR 995.000). De voorziening is conform de waarderingsgrondslagen verwerkt in de herwaarderingsreserve. Specificatie van de leningen: 2009
2008
Vorderingen uit hypothecaire leningen
110.355
103.513
Vorderingen uit onderhandse leningen
349.608
294.872
459.963
398.385
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
35
VORDERINGEN
Overige vorderingen en overlopende activa De specificatie van deze post is als volgt:
Debiteuren, nog te ontvangen rente en aflossingen Te ontvangen erfpacht
2009
2008
986
—
3
3
4.751
4.590
13.245
4.893
Te ontvangen rente liquide middelen
589
292
Te ontvangen rente obligaties
631
612
—
14
20.205
10.404
Te ontvangen rente vorderingen uit leningen Te ontvangen inzake uitgegeven aandelen aan toonder
Rekening-courant Triodos Bank
De looptijd van overige vorderingen en overlopende activa is korter dan 1 jaar. O V E R I G E A C T I VA
Liquide middelen De post liquide middelen omvat de direct opvraagbare saldi op rekeningen-courant en spaarrekeningen aangehouden bij Triodos Bank, Rabobank, Kas Bank en Fortis MeesPierson. Hiervan is een bedrag van EUR 6.666.672 geplaatst op deposito’s tegen gemiddeld 4,4%. Ultimo 2009 bedraagt het direct opvraagbare uitstaande saldo EUR 65.823.393 tegen een gewogen gemiddeld rentepercentage van 1,1%. Dit saldo is een momentopname en deels het gevolg van de grote instroom van gelden in de laatste dagen van 2009. Op de rekening-courant bij Triodos Bank wordt vanaf 25 maart 2009 geen rente meer vergoed. De rentevergoeding op de spaarrekeningen bij Triodos Bank bedroeg per 31 december 2009: 1,1% Op de rekening-courant bij de Kas Bank bedraagt de rentevergoeding Eonia -0,375% over het positieve saldo en de rentekosten Eonia +0,375% over het negatieve saldo. Kortlopende schulden
Aflossingsverplichting Fortis Groenbank Loonheffing
2009
2008
1.667
1.667
4
3
Te betalen beheervergoeding
375
300
Te betalen marketingkosten
174
332
Te betalen bestandsprovisie
612
396
Te betalen rente Triodos Bank
—
138
Te betalen rente Fortis Groenbank
65
81
Te betalen provisie bankgaranties
7
11
Te betalen dividend Te betalen accountantskosten Vooruitontvangen inzake uit te geven aandelen op naam Vooruitontvangen rente en aflossingen Diversen
36
3
1
26
24
406
106
1.199
853
110
112
4.648
4.024
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Langlopende schulden Onder de langlopende schulden zijn opgenomen de eenmalige betalingen op erfpachtcontracten en het resterende langlopend deel van een lening bij Fortis Groenbank BV van EUR 10.000.000. Het verloop van de erfpachtcontracten kan als volgt worden weergegeven:
2009
2008
Stand per 1 januari
41
46
Vrijval boekjaar
-5
-5
Stand per 31 december
36
41
2009
2008
Het verloop van de lening bij Fortis Groenbank kan als volgt worden weergegeven:
Stand per 1 januari Kortlopend deel Stand per 31 december
6.666
8.333
-1.666
-1.667
5.000
6.666
Deze lening met een rentepercentage van 4,11% heeft een looptijd tot 6 oktober 2013 en wordt afgelost in 24 kwartaaltermijnen waarvan de eerste is vervallen per 6 januari 2008. De stand van de langlopende schulden per 31 december is als volgt naar looptijd in te delen:
2009 Binnen een periode van 1 jaar In de periode van 1 tot 5 jaar In de periode langer dan 5 jaar
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
2008
5
5
5.025
6.691
6
11
5.036
6.707
37
EIGEN VERMOGEN
Geplaatst en gestort kapitaal (bedragen in euro’s) Gewone aandelen 2009
Prioriteits aandelen 2009
Gewone aandelen 2008
Prioriteits aandelen 2008
Geplaatst en gestort primo
39.617.835
25
41.481.835
25
Geplaatst in het verslagjaar
11.316.025
—
2.169.600
—
Ingekocht in het verslagjaar
-1.853.315
—
-4.033.600
—
Geplaatst en gestort ultimo
49.080.545
25
39.617.835
25
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per balansdatum EUR 75.000.025 verdeeld in 15.000.000 gewone aandelen en 5 prioriteitsaandelen van elk nominaal groot EUR 5. De prioriteitsaandelen zijn in het bezit van Stichting Triodos Holding. Van de gewone aandelen, zijn ultimo 2009 4.416.209 stuks geplaatst via Euronext Amsterdam (2008: 2.717.601) en 5.399.900 stuks ingeschreven in het aandeelhoudersregister (2008: 5.205.966). Mutaties in het aantal aandelen: 2009
2008
Stand per 1 januari
7.923.572
8.296.372
Geplaatste aandelen
2.263.205
433.920
Ingekochte aandelen
-370.663
-806.720
9.816.114
7.923.572
2009
2008
Stand per 1 januari
400.684
419.458
Geplaatste aandelen
120.239
22.627
Ingekochte aandelen
-19.672
-41.401
-107
—
501.144
400.684
Stand per 31 december
Agio
Mutatie afrondingsreserve Stand per 31 december
Het volledige bedrag van het agio is fiscaal erkend.
38
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
H erw a a r d eri n gsreser v e
De herwaarderingsreserve betreft de per balansdatum van het vorig boekjaar positieve ongerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen.
Stand per 1 januari
2009
2008
1.797
4.586
2
2
Toevoeging/onttrekking: • Inzake landbouwgrond • Inzake overige financiële beleggingen • Inzake leningen Stand per 31 december
46
-166
8.754
-2.625
10.599
1.797
2009
2008
165
163
De specificatie van deze post is als volgt:
Ongerealiseerde waardeverandering landbouwgrond Ongerealiseerde waardeverandering overige financiële beleggingen Ongerealiseerde waardeverandering leningen
328
282
10.106
1.352
10.599
1.797
2009
2008
O v erige reser v es
Onder deze post zijn opgenomen de algemene reserve en de afrondingsreserve. Het verloop van de algemene reserve is als volgt:
Stand per 1 januari Mutatie herwaarderingsreserve Vrijval fiscale reserve Ongerealiseerde waardemutatie obligaties Stand per 31 december
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
-9.178
-3.576
7.655
-5.744
—
142
425
—
-1.098
-9.178
39
Het verloop van de afrondingsreserve is als volgt:
Stand per 1 januari Mutatie in verband met dividenduitkering Mutatie agio reserve Stand per 31 december
2009
2008
5
4
-112
1
107
—
—
5
2009
2008
27.825
4.365
5
4
O n v er d ee l d res u l t a a t
Betreft het nog niet uitgekeerde resultaat over het boekjaar.
Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: Bij: Stand afrondingsreserve primo
27.830
4.369
-11.055
-12.755
Mutatie herwaarderingsreserve
-8.802
2.789
Mutatie algemene reserve
-8.080
5.602
Mutatie afrondingsreserve
107
-5
Uitgekeerd dividend
—
—
Onverdeeld resultaat boekjaar
12.520
27.825
Stand per 31 december
12.520
27.825
N I ET U I T DE BALANS BL I JKENDE ACT I VA EN VER P L I CHT I N G EN
Triodos Groenfonds NV heeft in 2001 een toezegging tot investering in Triodos Venture Capital Fund BV gedaan. De toezegging, welke is te storten op afroep, bedraagt EUR 2.500.000 waarvan ultimo 2009 is opgevraagd en gestort EUR 2.002.333. Inmiddels is terugontvangen een bedrag van EUR 2.338.000. Gedurende de formele investeringsperiode van Triodos Venture Capital Fund BV, eindigend medio 2006 en onder bijzondere omstandigheden ook daarna nog, zijn aanvullende bedragen tot maximaal EUR 467.000 opvraagbaar. Triodos Groenfonds NV heeft in september 2005 bij de verkoop van het Eco-kantoor een garantie afgegeven voor de huuropbrengsten van het gehele object voor een periode van vijf jaar. De garantie bedraagt maximaal EUR 178.000 per jaar.
40
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
T o e l i c h t i n g o p d e W I NST- EN VERL I ESREKEN I N G OVER 2 0 0 9
(bedragen in duizenden euro’s) OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN
In landbouwgrond
Canon-opbrengsten
2009
2008
18
18
5
5
23
23
Vrijval van de vergoeding voor waardevermindering van in erfpacht uitgegeven grond
In obligaties Het betreft rente inzake obligaties. In leningen Het betreft rente inzake leningen, vergoedingen voor administratiekosten en beschikbaarheidprovisies. O n gere a l iseer d e w a a r d e v er a n d eri n ge n v a n be l eggi n ge n
De ongerealiseerde waardeverandering van leningen was in 2009 fors lager dan in 2008, aangezien de marktrente in 2009 per saldo minder sterk gedaald is dan in 2008. Zie pagina 17 voor een uitleg van het begrip ongerealiseerde waardeverandering. B E D R I J F S LA S T E N
Beheerkosten
Beheervergoeding Accountantskosten Kosten toezichthouder
2009
2008
3.745
3.476
31
23
-16
32
Publiciteitskosten
71
55
Kosten hoofdbetaalkantoor
26
23
Kosten beursnotering
13
14
Kosten bankgaranties
7
10
Bestandsprovisie
1.510
1.391
Commissarissenbeloning
18
16
Kosten kredietfaciliteiten
—
1
Provisiekosten obligaties
13
14
301
899
3
8
5.722
5.962
Rentelasten Overige lasten
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
41
Overige bedrijfskosten 2009
2008
Marketingkosten
167
405
Totaal
167
405
KOSTENSTRUCTUUR B eheer v ergoe d i n g
Triodos Groenfonds heeft geen medewerkers of directieleden in dienst. De Directie van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management BV tegen een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het fondsvermogen, exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Uit deze vergoeding worden alle kosten van het management van Triodos Groenfonds betaald zoals de kosten van het beheer van de beleggingen, de kosten van de administratie en de kosten van automatisering. De beheervergoeding bedraagt in 2009 EUR 3.745.161 (2008: EUR 3.476.365). B est a n d spro v isie
Voor het aanbrengen van aandelen maakt Triodos Groenfonds gebruik van financiële instellingen en tussenpersonen waarmee distributieovereenkomsten worden gesloten. Afhankelijk van de distributeur wordt een jaarlijkse vergoeding geboden van 0,25% tot 0,40% van de waarde van de door de desbetreffende distributeur geplaatste aandelen. De bestandsprovisie bedraagt over 2009 EUR 1.510.144 (2008: EUR 1.390.540). Hiernaast worden geen aanbrengprovisies vergoed. B ezo l d igi n gsbe l ei d R a a d v a n C ommiss a risse n
De vergoeding voor commissarissen wordt door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld. Bij de vergoeding wordt geen rekening gehouden met marktconformiteit. Aan commissarissen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: (bedragen in euro’s per jaar) 2009 Peter Blom*
2008
—
—
Marjolein Elings-van Hooidonk
4.500
4.500
Peter Kok
3.000
3.000
Annemiek Rijckenberg
3.000
3.000
Jan Paul van Soest
3.000
3.000
Freek Vergunst
3.000
3.000
16.500
16.500
* Commissarissen werkzaam voor Triodos Bank ontvangen geen vergoeding.
T r a n s a ctiekoste n
In 2009 hebben geen transacties inzake landbouwgronden plaatsgevonden. Transactiekosten van overige financiële beleggingen en leningen komen ten laste van de beheerder, Triodos Investment Management.
42
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
K oste n v a n u itgi f te e n ter u gkoop v a n a a n d e l e n
Aan het plaatsen of terugkopen van eigen aandelen door Triodos Groenfonds zijn voor het fonds geen kosten verbonden. Er wordt derhalve geen op- of afslag op de intrinsieke waarde gehanteerd. T ot a l e koste n
De totale kosten van het fonds bedragen over 2009 EUR 5.588.234 (2008: EUR 5.469.090). Kostenvergelijking (bedragen in euro’s) Kosten 2009
Kosten prospectus
3.745.161
3.745.161
Beheervergoeding (0,8%) Kosten voor bewaring
8.498
8.498
30.645
30.645
Kosten toezichthouder
-16.008
-16.008
Marketingkosten*
167.425
1.179.022
Kosten externe accountant
Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Bestandsprovisie** Overige fondskosten***
26.340
26.340
1.510.144
1.872.580
116.029
558.823
* De in het prospectus genoemde marketingkosten bedragen maximaal 0,25% van het fondsvermogen. ** De in het prospectus genoemde kosten voor bestandsprovisie bedragen maximaal 50% van de beheervergoeding. *** De in het prospectus genoemde overige fondskosten bedragen maximaal 10% van de totale kosten.
De kosten liggen in lijn met het prospectus. T ot a l e x pe n se r a tio
De total expense ratio bedraagt over 2009 1,17% (2008: 1,23%). De total expense ratio betreft de totale kosten exclusief de kosten van beleggingstransacties, interestkosten en de kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers die gedekt worden uit ontvangen op- en afslagen, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. O m l oop f a ctor
De omloopfactor bedraagt in 2009 2,6% (2008: -0,61%). De omloopfactor betreft het totaal bedrag van alle beleggingstransacties minus het totaal bedrag aan transacties in het geplaatste kapitaal, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Door het specifieke karakter van Triodos Groenfonds zijnde beleggingen in de vorm van langlopende leningen kan de omloopfactor niet zonder meer worden vergeleken met andere beleggingsfondsen (bijvoorbeeld met beleggingen in aandelen en obligaties).
G EL I EERDE P ART I JEN
Triodos Groenfonds heeft relaties met de volgende rechtspersonen: 1 Stichting Triodos Holding is de houder van vijf prioriteitsaandelen. 2 Triodos Bank • Triodos Groenfonds houdt een groot deel van de liquide middelen aan bij Triodos Bank tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank beheert het aandeelhoudersregister en ontvangt hiervoor geen vergoeding. • Triodos Bank verstrekt bankgaranties aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven. • Triodos Bank kan een stand-by faciliteit verstrekken aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
43
• Triodos Bank heeft een distributieovereenkomst met Triodos Groenfonds op basis waarvan een jaarlijkse bestandsprovisie van 0,40% van het via Triodos Bank geplaatste aandelenkapitaal wordt uitgekeerd. 3 Triodos Mees Pierson beheert de portefeuille duurzame obligaties en ontvangt hiervoor een marktconforme vergoeding van Triodos Investment Management. 4 Triodos Investment Management voert het beheer over Triodos Groenfonds waarvoor zij een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het fondsvermogen exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen over beleggingen, ontvangt. 5 Triodos Ventures heeft een 40% belang in Windpark Roggeplaat BV. Triodos Groenfonds heeft in hetzelfde windpark een belang van 37,5%. 6 Triodos Groenfonds heeft een participatie in Triodos Venture Capital Fund tegen dezelfde voorwaarden als welke voor de andere participanten in Triodos Venture Capital Fund van toepassing zijn. 7 Triodos Vastgoedfonds heeft in 2006 en in 2009 op basis van groenverklaringen een lening verkregen tegen marktconforme voorwaarden (tot 1 januari 2016 en tot 1 juli 2019).
U I TBESTED I N G VAN KERNTAKEN
De onderstaande kerntaken zijn door Triodos Groenfonds uitbesteed: • Het beheren van het aandeelhoudersregister is uitbesteed aan Triodos Bank NV. • Het beheren van de beleggingsportefeuille is uitbesteed aan Triodos Bank NV. • Het onderhouden van de markt via Euronext Fund Service is uitbesteed aan KAS BANK NV. • Het uitoefenen van de functie van hoofdbetaalkantoor is uitbesteed aan KAS BANK NV.
Zeist, 8 maart 2010 Directie Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers Bas Rüter Hans Schut
44
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
Overige gegevens (in duizenden euro’s)
Winstverdeling
De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst conform artikel 14 van de statuten luidt: 1 Van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst kan door de Algemene Vergadering van Aandeel houders op voorstel van de Directie en na goedkeuring van dit voorstel door de Raad van Commissarissen eerst een bedrag worden bestemd tot het vormen of versterken van reserves. 2 Ten laste van het overblijvende bedrag van de winst wordt aan houders van prioriteitsaandelen een dividend uitgekeerd ten bedrage van vier procent van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Het overblijvende bedrag van de winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeel houders met dien verstande dat op de prioriteitsaandelen niet meer dan het in de eerste volzin bepaalde bedrag wordt uitgekeerd. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden op de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden. 3 Op voorstel van de Directie en na goedkeuring van dit voorstel door de Raad van Commissarissen kan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besluiten, dat uitkeringen aan aandeelhouders geheel of gedeeltelijk door uitreiking van aandelen in het kapitaal der vennootschap zullen geschieden. 4 Voor zover mogelijk en rechtens geoorloofd, kan de Directie onder goedkeuring van de Raad van Commis sarissen een of meer interim-dividenden uitkeren op rekening van het te verwachten dividend. De Directie stelt voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de gehele fiscale winst uit te keren aan de aandeelhouders, na uitdeling van 4% aan de houders van prioriteitsaandelen. De voor uitkering beschikbare fiscale winst bedraagt:
Resultaat volgens de winst- en verliesrekening over 2009
12.520
Af: Dotatie ongerealiseerd herwaarderingsresultaat aan de herwaarderingsreserve en de algemene reserve
-2.317
Fiscale winst over 2009
10.203
Prioriteitsaandelen
Er zijn vijf prioriteitsaandelen uitgegeven aan Stichting Triodos Holding. De leden van het bestuur van de stichting zijn de heer Pierre Aeby en de heer Peter Blom. Voor wat betreft de onafhankelijkheid van deze bestuursleden ten aanzien van de directies van Triodos Groenfonds en Triodos Investment Management geldt dat, naar het gezamenlijke oordeel van genoemde bestuursleden en directies, wordt voldaan aan de eisen die bijlage X van het Fondsreglement van Euronext Amsterdam daaraan stelt. Aan de houders van prioriteitsaandelen zijn krachtens de statuten de volgende bijzondere rechten verleend: De vergadering van prioriteitsaandeelhouders stelt het aantal commissarissen vast en doet een niet-bindende voordracht aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de benoeming van de leden van de Raad van Commissarissen.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
45
Aan houders van prioriteitsaandelen wordt ten laste van de winst, na eventuele vorming of versterking van reserves, een dividend uitgekeerd ten bedrage van 4,0% van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Voor een besluit tot statutenwijziging, of tot ontbinding van de vennootschap door een Algemene Vergadering van Aandeelhouders is vooraf goedkeuring door de vergadering van houders van prioriteits aandelen vereist. Bij ontbinding van de vennootschap wordt aan de houders van prioriteitsaandelen, nadat uit de baten allereerst de schulden en kosten van liquidatie zijn voldaan, het nominaal bedrag hunner aandelen uitgekeerd.
B e l a n g e n v a n c o m m i s s a r i s s e n e n d i r e c t i e b i j b e l e ggi n g e n v a n h e t f o n d s
De leden van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds, alsmede de leden van de Directie van Triodos Investment Management hebben of hadden op enig moment gedurende het boekjaar 2009 geen persoonlijk belang bij een belegging van Triodos Groenfonds.
Aandelenbezit
De leden van de Raad van Commissarissen en de Directie hebben geen aandelen Triodos Groenfonds in bezit.
Kerncijfers
Voor een vergelijkend overzicht van de intrinsieke waarde, het aantal uitstaande aandelen en de intrinsieke waarde per aandeel verwijzen wij na de kerncijfers aan de binnenkant van de omslag.
AAN : D E AL G E M E N E V E R G AD E R I N G VAN AAND E E L H O UD E R S E N D E R AAD VAN C O M M I S S A R I S S E N VAN T R I O D O S G R O E NF O ND S NV
ACCOUNTANTSVERKLAR I N G V E R K LA R I N G B E T R E FF E ND E D E J AA R R E K E N I N G
Wij hebben de op pagina 26 tot en met 44 van dit verslag opgenomen jaarrekening 2009 van Triodos Groenfonds NV te Zeist bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de winst-en-verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Wet op het financieel toezicht, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s
46
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controle werkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Triodos Groenfonds NV per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeen stemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Wet op het financieel toezicht. V E R K LA R I N G B E T R E FF E ND E AND E R E W E T T E L I J K E V O O R S C H R I F T E N E N / O F V O O R S C H R I F T E N VAN R E G E L G E V E ND E I N S T AN T I E S
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Utrecht, 8 maart 2010 KPMG Accountants NV K. Oosterhof RA
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
47
Arenosa Arenosa is het biologisch-dynamisch landbouwbedrijf van Jan van Geffen. In Lelystad verbouwt Van Geffen op 60 hectare grond diverse soorten groenten zoals broccoli, bloemkool, prei en peen. Naast deze bekende soorten verbouwt Arenosa ook een aantal ‘vergeten’ groenten, zoals pastinaak, schorseneer, wortelpeterselie, aardpeer en kliswortel. Foto: Arenosa
Raad van Commissarissen D e h e e r P. B l o m ( 1 9 5 6 )
voor het eerst benoemd in 2007. Volgens het rooster
Peter Blom is directievoorzitter van Triodos Bank NV.
van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in
Uit hoofde van deze functie bekleedt hij binnen
2011. Annemiek Rijckenberg heeft de Nederlandse
Triodos Groep nog een aantal andere functies,
nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos
onder andere als lid van de Raden van Commis
Groenfonds.
sarissen van Triodos Cultuurfonds NV en Triodos Vastgoedfonds NV. Peter Blom is voor het eerst
D e h e e r I r J . P. v a n S o e s t ( 1 9 5 5 )
benoemd in 2006. Volgens het rooster van aftreden
Jan Paul van Soest is directeur van Jan Paul van
loopt zijn eerste zittingstermijn af in 2010. Peter
Soest - Advies voor Duurzaamheid BV. Daarnaast is
Blom heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit
hij voorzitter van de Stichting Centrum Landbouw
geen aandelen in Triodos Groenfonds.
en Milieu, lid van de Raad van Commissarissen van CLM BV, bestuurslid van de Energy for All
M e v r o u w M r M . M . E l i n g s - va n
Foundation, Bestuurslid stichting Energie Dialoog
Hooidonk (1964)
Nederland, bestuurslid van de Stichting Ontwik
Marjolein Elings-van Hooidonk is notaris bij Van
keling Mondiaal Leiderschap, mededirecteur van
Rhijn Notarissen in Zeist. Daarnaast is zij secretaris
The Edge International School for Leadership and
van het bestuur van de Monté Verloren Stichting,
Spirituality, mededirecteur Carbon Stars BV,
bestuurslid van de Van Tellingen Pul Stichting en
voorzitter van de Raad van Commissarissen van
voorzitter van de Raad van Commissarissen van
BioShape BV, voorzitter Stichting Aquarius Alliance,
Triodos Meerwaardefonds NV. Marjolein Elings-van
bestuurslid van de Creative Biomass Foundation en
Hooidonk is voor het eerst benoemd in 2003.
lid van de Raad van Commissarissen van Triodos
Volgens het rooster van aftreden loopt haar tweede
Meerwaardefonds NV. Jan Paul van Soest is voor het
zittingstermijn af in 2011. Marjolein Elings-van
eerst benoemd in 2005. Volgens het rooster van
Hooidonk heeft de Nederlandse nationaliteit en
aftreden loopt zijn tweede zittingstermijn af in
bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
2013. Jan Paul van Soest heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
D e h e e r M r P. J . W . G . K o k ( 1 9 5 4 )
Peter Kok is lid van de Raad van Bestuur (CFO) van Delta Lloyd NV. Daarnaast is hij bestuurslid van de
D e h e e r D r s J . F. V e r g u n s t ( 1 9 4 6 )
Dutch Fund Association, bestuurslid van de Dutch
Freek Vergunst is directeur van Cordares
Securities Institute, voorzitter van de Raad van
Vermogensb eheer en eveneens directeur van APG
Commissarissen van Delta Lloyd Beleggingsfondsen,
Investment Services B.V. Daarnaast is hij lid van de
voorzitter van de Raad van Commissarissen van Ohra
Raad van Commissarissen van Triodos Meerwaarde
Beleggingsfondsen en lid van de Raad van Commis
fonds NV. Freek Vergunst is voor het eerst benoemd
sarissen van Triodos Groenfonds NV en Triodos
in 2005. Volgens het rooster van aftreden loopt zijn
Meerwaardefonds NV. Peter Kok is voor het eerst
tweede zittingstermijn af in 2013. Freek Vergunst
benoemd in 2005. Volgens het rooster van aftreden
heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen
loopt zijn tweede zittingstermijn af in 2013. Peter
aandelen in Triodos Groenfonds.
Kok heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. M e v r o u w D r s A . Ri j c k e n b e r g ( 1 9 5 3 )
Annemiek Rijckenberg is zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling. Daarnaast is zij voorzitter van de Commissie Welstand en Monumenten Amsterdam en lid van de VROMraad. Zij is bestuurslid van de Vereniging Deltametropool, lid van de Raad van Commissarissen van Woning stichting Portaal, voorzitter van de Stichting Huis en Festival aan de Werf, voorzitter van de Stichting Muziekensemble MAE en voorzitter van Stichting Marja van de Werfdebat. Annemiek Rijckenberg is
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
49
Directie De Directie van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management. De Directie van Triodos Investment Management bestaat uit: MEVROU W DRS M . H . G . E . VAN G OLSTE I N
DE HEER I R J . F. SCHUT ( 1 9 5 3 )
BROU W ERS ( 1 9 5 8 )
Hans Schut is statutair directeur van Triodos
Marilou van Golstein Brouwers is statutair directeur
I nvestment Management BV. Hij is verantwoordelijk
van Triodos Investment Management BV en samen
voor de business line Energy & Climate, actief met
met Bas Rüter eindverantwoordelijk voor Triodos
fondsen die investeren in energie- en klimaat
Investment Management BV. Zij is verantwoordelijk
projecten. Hij is bestuurslid van de Stichting Triodos
voor de internationaal opererende fondsen die
Renewable Energy for Development Fund en lid van
investeren in Emerging Markets (Latijns-Amerika,
de Board of Directors van SEKEM Holding in Egypte.
Afrika, Azië en Oost-Europa). Deze fondsen zijn actief op het gebied van microf inanciering en f inanciering van duurzame handel. Marilou van Golstein Brouwers is lid van de Board of Directors van Kasfh Microfinance Bank in Pakistan en van BRAC Bank Afghanistan in Afghanistan. Zij is tevens lid van de board of trustees van Women’s World Banking. Daarnaast is zij bestuurslid bij Max Havelaar Stichting, Stichting Triodos Sustainable Trade Fund en Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund. DE HEER I R J . S . R Ü TER ( 1 9 6 9 )
Bas Rüter is statutair directeur van Triodos Investment Management BV en samen met Marilou van Golstein Brouwers eindverantwoordelijk voor Triodos Investment Management BV. Hij is v erantwoordelijk voor de beleggingsfondsen die duurzaam investeren op effectenbeurzen wereldwijd en tevens voor Triodos Cultuurfonds en Triodos Vastgoedfonds. Bas Rüter is daarnaast directeur van Triodos Real Estate Investment Management BV, lid van de Board of Directors van het Luxemburgse fonds Triodos SICAV I, voorzitter Beraad Groenfondsen van de Nederlandse Vereniging van Banken, lid van de Raad van Commissarissen van Sustainalytics BV en bestuurslid van Triodos Sustainable Trade Fund. Tenslotte is hij lid van de Raad van Toezicht van de Natuur- en Milieufederatie Utrecht.
t Windpark Burgervlotbrug is gebouwd op initiatief van Windcoöperatie Kennemerwind. De negen molens van Burgervlotbrug leveren jaarlijks elektriciteit voor 7.200 huishoudens. Per jaar wordt 14.400 ton minder CO 2 uitgestoten.
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9
51
Adres Triodos Groenfonds NV Utrechtseweg 60 Postbus 55, 3700 AB Zeist Telefoon 030 693 65 11 (informatie & advies) Telefoon 030 693 65 00 (algemeen) Fax 030 693 65 55 www.triodos.nl
Colofon Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2009 Oplage 3.000 exemplaren Verschijning Maart 2010 Tekst Triodos Bank, Zeist Grafisch ontwerp omslag Studio Ron van Roon, Amsterdam Lay out Vocking in Vorm, Nieuwegein Fotografie Michiel Wijnbergh (projectfotografie), tenzij anders vermeld Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht
Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met Triodos Bank. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: www.triodos.nl
Dit jaarverslag is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.
52
trio d os groe n f o n d s - j a a r v ers l a g 2 0 0 9