Sport- en beweegstimulering jongeren in Brabant in kaart gebracht

Sport- en beweegstimulering jongeren in Brabant in kaart gebracht

Fee van der Poel Gerard Molleman NIGZ-Centrum Kennis & Kwaliteit

Colofon Titel: Sport- en beweegstimulering jongeren in Brabant in kaart gebracht

Auteur(s): Fee van der Poel en Gerard Molleman

Uitgave: Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ), Woerden.

NIGZ, Woerden, 14-08 2006.

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Methodiek 2.1 De inventarisatie 2.2 De expertmeeting 3. Resultaten 3.1 Landelijke initiatieven/regelingen/programma’s om op aan te grijpen 3.2 Veelbelovende projecten van buiten Provincie Noord-Brabant die mogelijk kunnen worden overgenomen. 3.3 Bewegen jeugd wel/niet genoemd in nota’s lokaal gezondheidsbeleid van gemeenten in Noord-Brabant. 3.4 Projecten/activiteiten per gemeente in Noord-Brabant op alfabet 4. Conclusies 5. Advies/ aanbevelingen

4 5 5 8 9 9 13 18 19 42 44

3

1. Inleiding Bewegingsarmoede één van de belangrijkste risicofactoren voor gezondheid Bewegingsarmoede is, naast roken en slechte voeding, één van de belangrijkste risicofactoren voor de gezondheid. Inactiviteit verhoogt de kans op voortijdig overlijden en op diverse chronische ziekten. Sport- en beweegactiviteiten daarentegen dragen bij aan de preventie van ziekten (hart- en vaatziekten, botdichtheid en leerstoornissen). Daarnaast hebben lichamelijke inspanningen effect op het uithoudingsvermogen en de vetmassa. Nog veel belangrijker is dat bewegen en sporten ook echt leuk kan zijn, waardoor allerlei psychische, sociale en maatschappelijke problemen kunnen worden aanpakt of voorkomen. Jongeren vormen specifieke aandachtsgroep Jongeren vormen een specifieke aandachtsgroep als het gaat om stimuleren van bewegen, omdat: 1. Van alle 13 tot 17-jarigen slechts 51% de Nederlandse Norm Gezond Bewegen haalt. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen schrijft voor jeugd jonger dan 18 jaar voor om dagelijks een uur matig intensief te bewegen, waarbij de activiteiten minimaal twee maal per week gericht zijn op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie). Jongeren die momenteel weinig actief zijn dienen elke dag tenminste een half uur matig intensieve lichamelijke activiteiten uit te voeren. 2. Verder springt onder jongeren de toename van het overgewicht in het oog. Overgewicht onder meisjes en jongens vertoont vanaf het dertiende levensjaar een duidelijk stijgende lijn. 3. De fysieke ruimte en de inrichting daarvan is voor jongeren in het algemeen en voor jongeren in het voortgezet onderwijs in het bijzonder zeer beperkt (grootstedelijke gebieden) en vaak niet stimulerend (zowel in stad als op het platteland). Trapveldjes, basketbalveldjes, skate(board)plekken, ze zijn vaak niet voorhanden of slecht onderhouden. De laatste jaren wordt hierin wel iets meer geïnvesteerd. Voor twee groepen jongeren is bewegingsstimulering met name van belang. Het gaat om: 1. allochtone jongeren (vooral Turkse en Marokkaanse meisjes). 2. jongeren waarvan de ouders een lage sociaal-economische positie hebben. De provincie Noord-Brabant wil een impuls geven aan het sporten en bewegen voor de jeugd door ondermeer het organiseren van een Brabantse promotiecampagne voor de bevordering van een actieve, gezonde leefstijl onder jongeren. De provincie wil deze campagne opzetten in samenwerking met lokale sportorganisaties, onderwijs, welzijnsinstellingen, gemeenten en gezondheidsdiensten een laten aansluiten bij reeds lopende initiatieven. Om overlap te voorkomen en niet opnieuw het wiel uit te vinden, is aan het NIGZ-Centrum Kennis & Kwaliteit (CKK) gevraagd om: 1. Een beknopte inventarisatie te maken van: - al lopende of op stapel staande (plannen) initiatieven voor het bevorderen van een actieve leefstijl bij 12-17 jarigen, waarin sport en bewegen een onderdeel is. - Welke partijen zich hiermee bezig houden. 2. Op basis van de inventarisatie een advies uit te brengen met betrekking tot de provinciale inzet ter bevordering van een actieve en gezonde leefstijl onder jongeren. De inventarisatie en het advies zullen in dit rapport beschreven worden.

4

2. Methodiek 2.1 De inventarisatie De inventarisatie zal zich richten op: - (allochtone) jongeren van 12 tot 17 jaar - en in het bijzonder leerlingen in het speciaal onderwijs en VMBO. Dit omdat uit diverse onderzoeken naar voren is gekomen dat deze groepen het meest inactief zijn.

Thema Doelgroep Projecten

-

Zoeken op sport bewegen (allochtone) jongeren: 12 tot 17 jaar leerlingen in het speciaal onderwijs en VMBO lopend of in ontwikkeling Lokaal/regionaal uitgevoerd in provincie Noord-Brabant. Landelijke initiatieven

Bronnen Landelijke initiatieven (plannen/activiteiten/ programma’s/ campagnes) op het terrein van het bevorderen van een actieve leefstijl bij jongeren. 1. Grote steden beleid (www. docbank.nl) De DOCBANK zoekt in alle praktijkvoorbeelden, wetenschappelijke onderzoeken, nieuws en dossiers van het Kenniscentrum Grote Steden. Trefwoord: bewegen en jongeren: 6 hits: 1 relevant. Sport en jongeren : 0 hits 2. Bos (www.bosimpuls.nl) + intern overzicht van aanvragen NIGZ. 3. Landelijke initiatieven op het gebied van overgewicht. Interne deskundige Chris Nijboer, NIGZ. 4. NISB (www.nisb.nl): - breedtesportimpuls - Flash-vmbo-project 5. NOC* NSF (www.nocnsf.nl): Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie (NOC*NSF) is de bundeling van de georganiseerde sport in Nederland. De 88 aangesloten landelijke sportorganisaties vertegenwoordigen samen circa 28.750 verenigingen met in totaal ruim 4,9 miljoen georganiseerde sporters. 6. Hartstichting (www.hartstichting.nl) 7. www.gezondeschool.nl 8. Google Trefwoorden: sportnota, Noord-Brabant Trefwoorden: sport, bewegen, Noord-Branbant.

5

Bronnen Lokaal/regionale initiatieven (plannen/lopende activiteiten/projecten) op het terrein van het bevorderen van een actieve leefstijl bij jongeren. 1. QUI-databank Trefwoord: bewegen and Noord-Brabant: 1 hit. Niet relevant Trefwoord: bewegen: 178 hits (gescand op jongeren 12-17 jaar en uitgevoerd in de provincie Noord-Brabant): alle niet relevant Trefwoord: Sport: 156 hits (gescand op jongeren 12-17 en uitgevoerd in de provincie Noord-Brabant): alle niet relevant. 2. Databank effectieve jeugdinterventies van de NIZW (www.jeugdinterventies.nl). Deze databank bevat informatie over de effectiviteit van interventies die dienst- en hulpverleners gebruiken bij kinderen en jongeren (tot 23 jaar), hun opvoeders en opvoedingsomgeving. De interventies die zijn opgenomen, zijn op z'n minst 'veelbelovend'. Dat wil zeggen dat op grond van de beschrijving aannemelijk is dat de interventie effectief kan zijn; zij is in theorie effectief. Een interventie noemen we 'effectief' wanneer Nederlands onderzoek laat zien dat de doelen van de interventie echt bereikt worden. Trefwoord: Bewegen: 1 hit. Niet relevant Sport: geen hits. Noord-Brabant: geen hits 3. GGD Kennisnet Trefwoord: Bewegen en jongeren: 330 hits, voornamelijk gemeentelijke gezondheidsnota’s. 4. Provincie Noord-Brabant (www.brabant.nl): sportnota, breedtesport. Sport is volgens de provincie Noord-Brabant een belangrijke voorwaarde voor een leefbare samenleving. Sport is van betekenis voor sociale samenhang, gezondheid, persoonlijke ontwikkeling en ook voor de economie. Daarom vormt sport een belangrijk thema binnen het provinciaal sociaal beleid. De Provincie wil in samenwerking met gemeenten, organisaties voor sportondersteuning en regionale sportbonden het sportklimaat in Brabant verbeteren. In het bestuursakkoord 2003-2007 heeft de Provincie zich als doel gesteld dat zij zich wil richten op: - versterking van de sportinfrastructuur en lokaal sportbeleid - ondersteuning van vrijwilligers - bevordering sociale en multiculturele integratie in de sport - bevordering van sportieve opvoeding en deelname van scholieren aan verenigingen. De uitvoering van het provinciale sportbeleid ligt grotendeels bij de Stichting Sportservice NoordBrabant. De Provincie ondersteunt gemeenten met een subsidie om een BREDE SCHOOL op de zetten. OPMERKING: De brede school staat in het voortgezet onderwijs en VMBO nog in de kinderschoenen. Voor het basisonderwijs is deze wel vaak gevonden, maar dit valk buiten de scoop van deze inventarisatie.

5. Sportservice Noord-Brabant (www.ssnb.nl) (provinciale sportraad). Gebeld met: Mariska van Poppel (consultant). Heeft overlegt met collega’s en directeur. De Stichting Sportservice Noord-Brabant wil mensen naar eigen keuze en op hun eigen niveau laten genieten van sport en bewegen. Daarmee voert Sportservice Noord-Brabant het beleid uit van de provincie Noord-Brabant. Sportservice Noord-Brabant biedt:

6

Sport-/bewegingsactiviteiten in de buurt Uitleen sportmaterialen Kennismakingslessen Ondersteuning bij samenwerking tussen buurt, onderwijs, sport en gemeente BOS-gelden aanvragen WhoZnext-methode Ondersteuning bij sporten beweegprogramma’s voor én met leerlingen van scholen Workshop 'Kanjers in de sport'

Ondersteuning sportbonden

Sportactiviteiten op trapveldjes/ schoolpleinen/ gymzalen (aansluitend op behoeften van de bewoners). via verenigingen/ sportaanbieders Opstellen projectplan, zetten de projectorganisatie op, bewaken voortgang van het project, aansturen uitvoerders, uitvoeren van projecten.

Sportieve activiteiten, voor, tijdens en na schooltijd.

Begeleiders, trainers en coaches krijgen handvaten aangereikt om een opvoedende taak te kunnen uitvoeren: verkennen van grenzen, incasseren van verlies, omgaan met regels en samenwerken. Bij het beantwoorden van vragen van verenigingen (werven leden, wetgeving, in dienst nemen werknemers).

6. NKS (Nederlandse Katholieke Sportfederatie) (www.nks.nl). Contact gehad met: - Willem Leushuis (beleidsmedewerker): 073: 6131376. [email protected] De NKS adviseert en ondersteunt gemeenten onder meer bij: De BOS-impuls Integraal sportbeleid Omgevingsanalyse sport

Verenigingsanalyse Vormgeven/opzetten gemeentelijk sportservicepunt Sportieve School Subsidiebeleid sportverenigingen Verenigingsondersteuning

Het vormgeven van een samenhangend integraal sportbeleid door de gemeenten. Sport is niet langer alleen een doel op zich, maar ook een middel om bepaalde beleidsdoelen (maatschappelijke participatie, de gezondheid, de werkgelegenheid, de stedelijke leefbaarheid) te bereiken. De mogelijkheden van sport, als middel en doel, kunnen met een ‘Omgevingsanalyse Sport’ in kaart worden gebracht. Wat zijn de wensen, behoeften en knelpunten binnen de georganiseerde sport in een gemeente? Een duidelijk herkenbaar contactpunt voor sporters/ sportaanbieders, waar alle organisaties waarbij sportaanbieders ondersteuning kunnen vragen, samen komen: sportkoepels, sportbonden, sportraden en sportservicecentra. Om zoveel mogelijk jeugd tot sportbeoefening te brengen. OPMERKING: alleen voor basisscholen. Ontwikkelen tarieven/ subsidiebeleid voor sportverenigingen Aanbieden van informatie, deskundigheidsbevordering, ondersteuning op maat in projectvorm.

7. GGD Hart voor Brabant: www.ggdhartvoorbrabant.nl gebeld met Ellen Anzion: 073 6404097 gebeld met Annemarie Brouwers: 013 4643946 8. GGD West Brabant: www.ggdwestbrabant.nl. Gebeld met Henriëtte kok. 9. GGD Zuid Oost-Brabant: www.ggdzob.nl. Gebeld met: Freke van der Esch (GVO medewerker): [email protected]. Tel: 0492-584888 10. GGD Eindhoven: Emy van Maaren: [email protected]. Tel: 040 - 238 94 44.

7

2.2 De expertmeeting Na de inventarisatie is er een expertmeeting georganiseerd met een aantal landelijke en lokale partijen. De volgende zaken zijn daar besproken: 1. Is de inventarisatie compleet? Geeft het het juiste beeld? Zijn er projecten/partijen vergeten? 2. Waar zitten er gaten? Waar en door wie zou meer kunnen gebeuren? 3. Waar liggen voor de provincie Brabant nog mogelijkheden voor het bevorderen van een actieve, gezonde leefstijl onder jongeren? Waar ligt nog toegevoegde waarde? De volgende mensen/instellingen waren aanwezig: GGD GGD Hart voor Brabant en GGD West Brabant Sportraad Eindhovense Sportraad NISB Jeroen Hoyng Brabant Sportservice Karin van Leeuwen NKS Wim Arts

Henriëtte Kok Irene van Marle

Duur: 2 uur. Locatie: Provincie Noord-Brabant te Den Bosch.

8

3. Resultaten: 3.1 Landelijke initiatieven/regelingen/programma’s om op aan te grijpen Initiatief Initiatiefnemer Samenwerkingspartners

Doel/thema Doelgroep

BOS-programma

Methodiek en Setting (wanneer bekend: kosten)

Het BOS-programma bestaat uit 4 clusters. 1. School & Sport 2. Brede school en sport

3. Sport in de buurt

4. Sportieve opvang

BOS-impuls Initiatiefnemer : Stimuleringsregeling VWS Programma van NISB.

Doel: Impuls geven aan wijken gebiedsgericht werken waarbij sport en bewegen optimaal verweven is met het leven in een buurt of wijk.

Ondersteuningsnetwerk: - NISB - NIGZ

Dat moet leiden tot een meer actieve leefstijl door toegankelijke en laagdrempelige

Groep professionals uit de sectoren Buurt, Onderwijs en Sport vormen samen een netwerk, een beweegmanagementteam. Een sportieve brede school is een school met sport en bewegen als speerpunt. Er is een sportaanbod tijdens en na schooltijd voor de kinderen. Drie deelprojecten: - Brede school primair onderwijs en verlengde schooldag - Brede school voortgezet onderwijs en verlengde schooldag. - Kwaliteit van de sportieve brede school Coördinator sportbuurtwerk waarborgt de samenwerking scholen, sportverenigingen, welzijnsorganisaties, etc. Hij zorgt voor uitvoering van een integraal sporten beweegbeleid op buurtniveau (inrichting van openbare sportieve binnen- en buitenruimten). Het sportbuurtwerk ondersteunt de brede school. De aanbieders van kinderopvang, buitenschoolse opvang (BSO) en tussenschoolse opvang hebben kennis van de mogelijkheden van sportieve opvang. Versterken van de samenwerking tussen onderwijsvakleerkrachten, georganiseerde sport, leiding van buitenschoolse opvang en kinderopvang.

9

- NIZW - X-S2

sportdeelname mogelijkheden.

Looptijd: Vanaf 2005

Doelgroep: o.a. jeugdigen van 4 - 19 jaar.

Samenwerkingspartners: - De gemeente - Sector Buurt: welzijnsorganisaties - Sector onderwijs (scholen, kinderen buitenschoolse opvang) - Sector Sport: sportverenigingen De Breedtesportimpuls Bron: www.nisb.nl Initiatiefnemer: Pijler breedtesportbeleid rijksoverheid. Programma van NISB. Looptijd: 2004-2009 FLASH! Initiatiefnemer: Campagne van NISB Looptijd: 2003-2006 Samenwerkingspartners: Buurt, sport, school

Doel: Het lokale sportaanbod duurzaam versterken en (zo mogelijk) sport beter benutten voor het oplossen van sociale en maatschappelijke problemen. Doelgroep: Jongeren, ouderen, allochtonen, gehandicapten etc. Doel: 1. Meer bekendheid met Nederlandse Norm Gezond Bewegen. 2. Meer Nederlanders hebben intentie om meer te gaan bewegen. 3. Terugbrengen van inactiviteit met 2%. 4. 30% van de Nederlandse bevolking zoekt actief naar informatie over bewegen.

Iedere gemeente (of sportbond of provincie) kon t/m 2004 een rijkssubsidie aanvragen. De subsidie is bedoeld om één of meer sportprojecten in de gemeente te realiseren. Competitie, vriendschap, sociale erkenning, gezond bewegen, een leuke vrijwilligersbaan: de sportvereniging biedt het allemaal. Daarmee heeft de sport een grote sociale, vormende en economische waarde en draagt het bij aan de gezondheid.

Methode VMBO scholieren: 1. Beweegwijzer VMBO. Hiermee kunnen VMBO-leerlingen bepalen of ze genoeg bewegen (in te vullen op www.flashnow.nl). Ook maakt de beweegwijzer deel uit van het Cito-lespakket. 2. Vakoverstijgend lespakket 'Actieve Leefstijl' 3. De FLASH! Energy Tour. Vertel leerlingen niet dat bewegen gezond is, laat het zien en ervaren! In het afgelopen schooljaar organiseerde FLASH! knalfeesten op 13 vmbo scholen, waarbij de eigen vmboleerlingen in een wervelende show lieten zien dat bewegen vetgaaf is. 4. Ondersteuning aan scholen bij de opzet en uitvoering van FLASH! plannen. Plannen waarbij de eigen initiatieven van scholen voorop staan, gericht op structurele beweegactiviteiten. Een plan waarbij we liefst buurt en sport betrekken. In het schooljaar 2005/2006 zet NISB de inspanningen voort om FLASH!vmboplannen te ontwikkelen en te ondersteunen.

Doelgroep: Alle Nederlanders, maar in het bijzonder

10

Communities in beweging Bron: www.nisb.nl Initiatiefnemer: Deel van programma Gezondheid en Actieve leefstijl van NISB. Samenwerkingspartners: School GGD Welzijnsinstellingen Thuiszorg Gemeente etc.

vijf doelgroepen, waaronder vmbo-scholieren. Doel: mensen met een lage sociaal-economische status (SES) meer aan het sporten/bewegen krijgen. Doelgroep: mensen met een lage SES.

Een deelproject van CIB is: Sport en bewegen door jeugd Gezonde school Doel: gezondheid en welzijn van leerlingen en werknemers vergroten. Doelgroep: leerlingen en werknemers school

WhoZnext binnen Mytylscholen Doel: 1. voorbeelden/ tips geven over mogelijkheden zelf sport regelen. 2. meer sportinitiatieven waarbij jongeren een organiserende en verantwoordelijke rol spelen. Doelgroep: Alle

Negen landelijke gezondheidsbevorderende instituten ontwikkelen een vraaggestuurde werkwijze ter ondersteuning van regionale professionals voor hun begeleiding van scholen (GGD en andere organisaties). De Gezonde School methode richt zich op het kiezen en uitvoeren van activiteiten rond gezondheid en veiligheid die uiteindelijk in het schoolplan worden vastgelegd. Het Gezonde School Model beschrijft de verschillende strategieën en invalshoeken waaruit integraal schoolgezondheidsbeleid kan bestaan. De aanpak gaat uit van vier kernpunten: 1. School staat centraal: waar heeft een school zelf behoefte aan? Hoe sluit je aan bij de situatie op de school? 2. Onderdeel van schoolplan: Werken aan gezond gedrag is meer dan het aanbieden van een lessenreeks. We richten ons op het opnemen van gezondheid in het schoolbeleid. 3. Collectieve preventie én individuele zorg: op school is veel aandacht voor de zorg voor leerlingen. Volgens de Gezonde School aanpak is collectieve preventie de eerste stap in de ketenzorg. 4. Lokale samenwerking: De Gezonde School aanpak stimuleert structurele samenwerking tussen lokale en regionale organisaties. Jongeren organiseren samen met leeftijdsgenoten zelf (sport)activiteiten in de buurt, het onderwijs of de sportvereniging (hier krijgen ze een training voor (3 uur)). Deze whoZnext teams worden ondersteund door een volwassen persoon (ook deze coach krijgt een training (1,5 uur)). Regionaal worden de WhoZnext teams vanuit een school (vo of mbo), een provinciale sportraad of sportbond, of een sportvereniging of sportbuurtwerk opgezet. NISB faciliteert deze intermediaire organisaties door middel van train de trainingstrajecten, expertmeetings, producten, advies en ondersteuning. WhoZnext is actief in negen regio’s: Heerenveen, Zwolle, Flevoland, Arnhem, Alkmaar, Den Haag, Tilburg, Maastricht, KNVB (Zeist). Setting: school, wijk, sport-vereniging. De campagne is succesvol: whoZnext teams groeien als kool. In 2004 zijn er meer dan 130 whoZnext-teams actief in Nederland; een groot aantal gemeenten, scholen en

11

jongeren in de leeftijd van 14-18. Vmbo on the move Convenant overgewicht: balans tussen eten en bewegen

Doel: om de balans tussen eten en bewegen te herstellen en te bewaren.

Initiatiefnemer: Het rijk (Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Onderwijs, Cultuur en Wetenschap).

De leidraad van het convenant is om de gezonde keuze voor eten en bewegen gemakkelijker en aantrekkelijker te maken.

'Sport maakt zich sterk tegen overgewicht.

Hoofddoelstelling is dat alle schoolgaande kinderen en jongeren 5x per week (kunnen) sporten, onder professionele begeleiding van Sport & Onderwijs.

Initiatief: Actieplan van de georgani-seerde sport. Bron: www.nocnsf.nl Samenwerkingspartners: Scholen sport(verenigingen)

sportorganisaties zijn belangstellend om het initiatief over te nemen.

 inventariseren welke bijdrage de partijen kunnen leveren en hoe deze worden ingezet  meer samenhang in de diverse activiteiten van de partijen.  Binnen zes maanden komt er een gezamenlijk plan van aanpak om overgewicht en obesitas breed maatschappelijk aan te pakken. Samenwerkingspartners: Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), Koninklijk Horeca Nederland (KHN), MKB-Nederland, NOC*NSF, Vereniging Nederlandse Cateringorganisaties (Veneca), VNO-NCW en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). In het kader van de alliantie Sport & Onderwijs (Min OCW, VWS & NOC*NSF), zal de samenwerking tussen sport en onderwijs verder verbeterd worden. Binnen de alliantie is o.a. aandacht voor:  Duale aanstellingen (leerkracht/trainer)  Sport verplichten binnen alle onderwijstypen  Ouders informeren / stimuleren tot gezonde leefstijl, waaronder sport (m.n. ook inde 'risico-wijken')  Lokale samenwerking school & club, o.a. door te zorgen voor voldoende accommodaties voor sport.  Sportstimuleringsprojecten vanuit de sportbonden en gemeenten (incl. Mission Olympic The Final).  Sportstimuleringspakketten via scholen (Olympische Educatie, Kies voor hart & Sport, etc.)

Alliantie school en sport

12

3.2 Veelbelovende projecten van buiten Provincie Noord-Brabant die mogelijk kunnen worden overgenomen. Initiatief Initiatiefnemer Samenwerkingspartners

Doel/thema Doelgroep

Methodiek en Setting (wanneer bekend: kosten)

De gezonde sportvereniging

Doel: Opzetten structureel gezondheidsbeleid binnen de vereniging, zodat verenigingsleden sporten in een gezonde/veilige omgeving.

Methode: De sportvereniging bepaalt met een digitale scan de beginsituatie van hun gezondheidsbeleid. Daaruit volgt een plan van aanpak wat uitgevoerd wordt. Vervolgens kan het kwaliteitskeurmerk ‘de Gezonde Sportvereniging’ aangevraagd worden. Men mag het keurmerk twee jaar lang dragen waarna het verlengd kan worden door opnieuw te toetsen.

Initiatiefnemer: NOC*NSF Landelijk betrokken partijen: Stivoro (roken), NIGZ (alcohol), Voedingscentrum (voeding), NISB (bewegingstimulering), NeCeDo (doping). Samenwerkingspartners: Regionale/lokale sportraden Sportbonden Sportverenigingen GGD Gemeente (sport en volksgezondheid). Pilot: Om de haalbaarheid in de praktijk te toetsen, is een proefproject van start gegaan in de provincie Friesland bij ca. 10 sportverenigingen afkomstig uit 6 verschillende sporttakken.

Doelgroep: Leden van de sportvereniging Sportverenigingen

De beginsituatie wordt bepaald aan de hand van de volgende thema’s: De verplichte thema’s zijn de wettelijke verplichtingen en omvatten drie onderdelen:  Beleidsmatige verankering van gezondheidsbeleid in de organisatie  Voldoen aan diverse gezondheidswetten, waaronder de Drank- en Horecawet, Tabakswet en Arbowet  Voldoende aandacht voor veilig sporten en blessurepreventie. De keuzethema’s zijn: Alcohol, Roken, Actieve leefstijl, Voeding, Doping, Sportiviteit en respect. Thema’s kunnen gekozen worden op basis van de wens vanuit de sportvereniging en/of de wettelijke verplichting die daaraan ten grondslag ligt. Het vignet wordt uitgegeven door NOC*NSF. Kosten: Het hangt van de activiteiten in het plan van aanpak af of hier kosten aan verbonden zijn. Op lokaal niveau kunnen de mogelijkheden worden onderzocht (bij gemeenten, zorgverzekeraars) voor subsidie- of bonusregeling. Tijd: Het hangt af van de beginsituatie bij de vereniging hoeveel acties daarna nog ondernomen moeten worden om voor een vignet in aanmerking te komen. Wil men gecertificeerd blijven, dan moet men na 2 jaar opnieuw toetsen. Effectiviteit: Uit een procesevaluatie over de haalbaarheid van interventie, komen de volgende resultaten:  Zes van de zeven deelnemende sportverenigingen hebben zonder belemmeringen het certificaat behaald.  De verenigingen en hun leden vonden het project nuttig en noodzakelijk. Men heeft vooral ook de

13

persoonlijke ondersteuning van de aangestelde projectmedewerker als heel positief ervaren. Veranderingen in beleid hebben daadwerkelijk plaatsgevonden, al kan men niet precies aangeven waarin die dan naar voren komen.  Het project heeft de stimulans gegeven om de eigen zaken rondom veilig en gezond sporten op orde te hebben. Methodiek: - Op de school wordt een jeugdige sportcommissie (Fit & Fun Team) gestart die de stem van de jeugd vertegenwoordigt. - Er is een werkboekje bedoeld als ‘handreiking’ voor de jongeren om zich bewust te worden van het belang van het behouden/verkrijgen van een actieve leefstijl. - Door middel van een lessenreeks bij biologie worden jongeren bewust gemaakt van de relatie tussen hun lichaam en bewegen. - Tijdens de gymlessen wordt door middel van het test en spelcircuit op muziek aandacht besteed aan de gedragsdeterminant persoonlijke effectiviteit. 

Fit & Fun (afgelopen) Informatie bij: NISB Samenwerkingspartners: GGD’en provinciale sportraden gemeenten School

Doel: Het realiseren van een toename van het aantal jongeren in de leeftijd van 1315 jaar dat (weer) plezier krijgt in het bewegen. Op een attractieve wijze worden ze gestimuleerd om te blijven bewegen of om weer actief aan sport te gaan doen. Dit zal uiteindelijk resulteren in een actieve, en dus gezonde, leefstijl.

Doelgroep: jongeren van 13 t/m 15 jaar in de tweede klas van het voortgezet onderwijs

Hartslag Limburg Initiatiefnemer: GGD ZuidelijkZuid Limburg. Samenwerkingspartners: Bij regionale samenwerking tussen de preventieve sector

Doel: om hart- en vaatziekten te voorkomen.

School en sportaanbieders werken samen om de drempel naar de sportvereniging voor jongeren te verlagen. Er is vakoverstijgende samenwerking tussen de secties lichamelijke opvoeding en biologie. Tijd: Docenten biologie en lichamelijke opvoeding kunnen zonder veel extra moeite Fit & Fun inpassen in hun reguliere lesprogramma. Fit & Fun bestaat uit vijf modules en die kunnen overeenkomstig de wensen van de school (docenten en leerlingen), elk afzonderlijk een accent krijgen. Effectiviteit:  Fit & Fun lijkt een positieve invloed te hebben op de houding van jongeren ten aanzien van sport en beweging. Inactieve jongeren die het Fit & Fun programma hebben gevolgd, lijken minder belang te hechten aan prestaties en vinden plezier in sport belangrijker dan leerlingen die nog geen Fit & Fun programma hebben doorlopen.  De waardering van de docenten voor het project was een 7,1. Opvallend was dat de respons onder de docenten niet hoog was. Jongeren waardeerden Fit & Fun met 6,1. Aangezien jongeren over het algemeen vrij kritisch zijn, is 6,1 een redelijk cijfer, maar het kan beter. 1. Hoogrisicoproject. In dit project sporen huisartsen, de GGD en cardiologen patiënten en mensen op met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, en bieden gezondheidsadviseurs persoonlijke raad over een gezondere levensstijl. 2. Communityproject: In vier Maastrichtse achterstandswijken en vijf gemeenten zijn werkgroepen opgericht. Uit de voormeting op individueel niveau bleek dat in zuidelijk Zuid-Limburg drie risicogedragingen frequent voorkwamen: een te hoge (verzadigd) vetinname, roken en te weinig lichamelijke activiteit. Op basis hiervan werden verschillende interventies ingezet. Interventies om gezonder te eten (meer dan de helft van de activiteiten): 1. supermarktrondleidingen door

14

en de curatieve sector (new public health) is een belangrijke regierol weggelegd voor de GGD’en

diëtisten, 2. 'leefstijllezingen' gegeven op verenigingen, 3. voedings-party’s in de wijk. Interventies om meer te bewegen: 1. In september en oktober de Hartslag Wandelmaanden, 2. L1 zond het tvprogramma Beweeg TeeVee uit, 3. countrydance-cursussen. Minder interventie op het gebied van roken: 1. massame-diale campagne 'Proficiat' waarbij met een krantenbon een gratis stoppen-met-roken-pakket met nicotine-kauwgom en pleisters kon worden aangevraagd. Effectiviteit: De belangrijkste resultaten die geboekt zijn: de interventiegroep had een lagere vetscore. Verder bleek dat mensen die het project kende, meer steun ervoeren bij het diëten. En hun eigen effectiviteit hoger schatte bij het verminderen van vetinname. Wat betreft lichamelijk activiteit waren er geen significante effecten te vinden. Bij de interventie groep was er een beperkt effect waarneembaar op de intentie om te gaan bewegen. Bij roken werd geen effect gevonden op het gedrag en ook niet op de determinanten. Een gering effect werd gevonden op het ervaren van sociale steun en de stadia van verandering. Dit kan verklaard worden door het feit dat er gedurende het project meer ingezet is op voeding en bewegen en minder op roken. Uit de resultaten blijkt dat het community-project zowel effectief is als kosten-effectief. Na vijf jaar Hartslag Limburg was er de gemiddelde stijging in bloeddruk, middelomtrek en Quetelet Index bij zowel mannen als vrouwen uit de interventiegroep significant lager dan bij hen in de controlegroep en was er bij vrouwen een gunstig effect op de bloedglucosewaarden. De gevonden effecten in risicofactoren en gedragsfactoren zijn doorgerekend en uitgedrukt in winst in levensjaren met als gunstig resultaat: minder dan € 1000,- per gewonnen levensjaar. Het hoog risico-project was niet effectief.

Real fit

Overgewicht

Universiteit Maastricht

13-18 jarigen.

Samenwerking: Huis voor de sport Limburg, Thuiszorg Westelijke Mijnstreek, GGD Westelijke mijnstreek.

www.realfit.nl

Multidisciplinair (thuiszorg, fysiotherapeuten, ziekenhuizen, etc.)

Methode: 12 weken lang een gevarieerd bewegingsprogramma binnen een fitnesscentrum: - 2 keer in groepsverband - 6 keer individuele voedingsbegeleiding door een diëtiste. - 6 keer psychologische groepsbegeleiding

Move 2B …! Het project Move 2B…! zal starten op een aantal scholen vanaf schooljaar 2006-2007.

Kennis maken met andere sporten. Doelgroep Het project Move 2B …! richt zich op leerlingen in klas 1 en 2 van het VMBO. Jongeren op het VMBO hebben over

De NKS start samen met KPC groep het project Move2B …!, met het doel leerlingen van de onderbouw van het VMBO actiever te maken. Een actieve leefstijl heeft een positieve invloed op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid van jongeren. Daarnaast kan sporten bewegen een positief effect hebben op bijvoorbeeld sociale cohesie, het verminderen van overlast, het vergroten van sociale betrokkenheid en het aanleren van sociale vaardigheden. Ook draagt het bij aan een positief imago van een school.

15

Tot die tijd zijn wij op zoek naar enthousiaste scholen die deel willen nemen aan het project.

het algemeen meer overgewicht en sporten en bewegen minder dan hun leeftijdsgenoten uit een ander schooltype. Daarnaast blijken etniciteit en sociaal economische status een (negatieve) invloed te hebben op het sporten beweeggedrag en komt overgewicht het vaakst voor bij jongeren van allochtone afkomst, jongeren met een lager opleidingsniveau en jongeren met een lagere sociaal economische status. Deze jongeren zijn oververtegenwoordigd op het VMBO. Doelstelling: De doelstelling van het project is het bevorderen van een actieve en gezonde leefstijl van VMBO-leerlingen. Om dit te bereiken zijn een drietal subdoelstellingen opgesteld, namelijk: - het verhogen van sporten beweegparticipatie van leerlingen (uitgangspunt is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen); - het vergroten van het aantal leerlingen dat lid is van een sportvereniging; - en het bevorderen van een gezonde leefstijl (voldoende kennis hebben over

Methodiek: In het project wordt gebruik gemaakt van de zogenoemde doorbraakmethode. Kern van deze methode zijn goede voorbeelden (projecten of activiteiten) die al op andere scholen of in andere settings succesvol zijn gebleken en die worden vertaald naar de eigen schoolsituatie en daar worden uitgevoerd. Deze goede voorbeelden, die door ons zijn opgezocht en beschreven (zie bijlage), dragen ieder voor zich bij aan het realiseren van een of meerdere subdoelstellingen. Samen met een team van experts bepalen scholen zelf aan welke subdoelstelling men wil werken. Bij iedere subdoelstelling passen één of meerdere (deel)projecten. De keuze voor een deelproject is natuurlijk mede afhankelijk wat haalbaar is en past binnen de scholen. Verder is binnen de doorbraakmethode belangrijk dat gekeken wordt of de door de school gestelde doelstellingen gehaald worden. Daarvoor worden meetinstrumenten ontwikkeld zodat resultaten inzichtelijk worden. Binnen Move 2B …! werken de deelnemende scholen ieder voor zich aan het verwezenlijken van hun doelstellingen, maar het is ook belangrijk dat de deelnemende scholen van elkaars ervaringen en successen leren. Hiervoor worden gedurende het project werkconferenties voor alle deelnemende scholen georganiseerd. De verschillende interventies worden gedurende het schooljaar 2006-2007 uitgevoerd. Het project heeft daarmee een looptijd van één jaar. Daarna is het de bedoeling dat de scholen zelf of met ondersteuning door experts de gekozen interventies in het reguliere aanbod van de school verankeren.

Voordelen voor de scholen Door het bevorderen van een actieve leefstijl van VMBO-leerlingen worden diverse kansen benut. Meer aandacht voor sport en bewegen op school heeft een positief effect op het imago van de school. Daarnaast sluit het project uitstekend aan bij de vernieuwing van de onderbouw van het VMBO. Met het project wordt aangesloten bij de behoefte aan vakoverstijgende programma’s die scholen helpen bij het verwezenlijken en verantwoorden van de nieuwe kerndoelen. Tenslotte geeft het project invulling aan de behoefte bij scholen aan meer sporten beweegactiviteiten in en buiten het reguliere lesprogramma. Voordelen voor de leerlingen Voor leerlingen geldt dat sport vooral leuk moet zijn. Jongeren moeten plezier beleven aan sport. Uit onderzoek is gebleken dat een groot gedeelte van de jongeren over het algemeen positief staat tegenover sport. Door het creëren van een aanbod dat aansluit bij de wensen en interesses van leerlingen, wordt getracht alle jongeren te overtuigen van het plezier dat aan sport en bewegen beleefd kan worden. Daarnaast draagt structurele sportparticipatie bij aan een verbetering van de lichamelijke en geestelijke gezondheid van jongeren. In veel gevallen wordt een beter zelfbeeld verkregen en wordt het zelfvertrouwen vergroot. Via sport worden diverse vaardigheden en kwaliteiten ontwikkeld, die in het latere maatschappelijk leven van pas kunnen komen. Hierbij kan gedacht worden aan verantwoordelijkheidsgevoel, organisatorisch vermogen, samenwerken en doorzettingsvermogen. Juist voor deze doelgroep zijn deze competenties van

16

gezonde manier voeding, het belang van voldoende lichaamsbeweging, alcoholgebruik, etc.). Iedere subdoelstelling op zich draagt bij aan de centrale doelstelling van het project. Scholen hoeven niet aan alle subdoelstelling tegelijkertijd te werken. Ze bepalen zelf welke zij belangrijk en haalbaar vinden.

essentieel belang. Het project sluit aan bij diverse beleidsontwikkelingen op het gebied van sport en bewegen. Zoals bij de doelstellingen geformuleerd in de nota “Tijd voor Sport- Bewegen, Meedoen, Presteren” van het Ministerie van VWS en bij de visie geformuleerd in het implementatieplan van de Alliantie School en Sport. Het project sluit daarnaast aan bij de actiepunten geformuleerd in het convenant Overgewicht, het actieplan ‘Sport maakt zich sterk tegen overgewicht’ en de preventienota Langer Gezond Leven 2004-2007. Ook veel gemeenten maken zich zorgen over de gezondheidssituatie van jongeren en ontwikkelen hierop beleid. Zij zijn in veel situaties bereid deze initiatieven ook financieel te ondersteunen.

17

3.3 Bewegen jeugd wel/niet genoemd in nota’s lokaal gezondheidsbeleid van gemeenten in Noord-Brabant. Bewegen voor de jeugd wel/niet expliciet genoemd in nota’s lokaal gezondheidsbeleid van de gemeenten in de provincie Noord-Brabant. GGD Hart voor Brabant* Wel expliciet Niet expliciet genoemd genoemd Bernheze Waalwijk Boekel Tilburg Cuijk Schijndel Dongen Mill en sint hubert Goirle Heusden Hilvarenbeek Grave Landerd Boxtel Lith Gilze en rijen Loon op zand * van drie gemeenten Maasdonk zijn deze gegevens Oisterwijk niet gevonden. Oss S’ Hertogenbosch Sint Michiels-gestel Sint Oederode Uden Veghel Vught

GGD Zuid-oost Brabant Wel expliciet Niet expliciet genoemd genoemd Helmond Asten Deurne Bergeijk Eersel Best Geldrop-Mierlo Bladel Gemert-Bakel Cranendonck Heeze-Leende Laarbeek Nuenen Oischot Reusel- De Mierden Someren Son en Breugel Valkenswaard Veldhoven Waalre

GGD West brabant Wel expliciet Niet expliciet genoemd genoemd Aalburg Alphen-Chaam Drimmelen Baarle Nassau Werkendam Bergen op zoom Woudrichem Breda Etten leur Geertruidenberg Halderberge Moerdijk Oosterhout Roosendaal Rucphen Steenbergen Woensdrecht Zundert

GGD Eindhoven Wel expliciet Niet expliciet genoemd genoemd Eindhoven

(BRON: Overzicht inhoud nota’s lokaal gezondheidsbeleid- oktober 2005. Door GGD Nederland).

18

3.4 Projecten/activiteiten per gemeente in Noord-Brabant op alfabet Titel interventie

Doel/thema

Doelgroep (leeftijd) (wel/niet ook gericht op allochtone jongeren)

Initiatiefnemer

Methodiek

Setting

Looptijd

Samenwerkingspartners Gemeente Aalburg Geen projecten gevonden.

Gemeente Alphen - Chaam Move your heart, eat smart

Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

Initiatiefnemer: GGD Hart voor Brabant en West-Brabant.

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal

Voorjaar 2005

Gemeente Asten Geen projecten gevonden.

Gemeente Baarle Nassau Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Topscore

Doelgroep: jeugd middelbare scholen

Initiatief: gemeente Sportstimulering over de volle breedte (Breedtesportimpuls)

Doel: participatie in de sport Doel: sportdeelname vergroten.

Gemeente Bergen op Zoom

Doelgroep: het project is gericht op 12-18 jarigen. Looptijd: 2004-2006

Move your heart, eat smart

Methode: whoZnext - aanbieden van sporten op school/straat/pleinen/bestaande accommodaties. - kennismaking met sporten - les en training voor wie meer wil. - aandacht voor jongeren met bijzondere talenten: topsport. Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

19

Voorjaar 2005


Gemeente Bergeyk Geen projecten gevonden.

Gemeente Bernheze Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal Gezonde schoolkantine Doelgroep: ongeveer 2000 jongeren in de leeftijd van 10 tot 20 jaar die niet of nauwelijks bewegen.

Jongerenproject (Breedtesportimpuls)

Doel: de gemeente wil 30 tot 40% van deze doelgroep bereiken. Looptijd: 2005-2008 Methode: 1. vijf keer per jaar een Pannacompetitie (lijkt op voetbal). 2. in groepsverband streetdancen. 3. in groepsverband basketball en basketballtoernooien.

Gemeente Best Pitstop (BOS-impuls)

Doelgroep: jongeren in de leeftijd van 12 tot 19 jaar; schoolgaande jongeren die overlast veroorzaken (Politie, HALT, JPP); vroegtijdige schoolverlaters met of zonder startkwalificatie.

Looptijd: 01-01-2006-31-12-2008 Waar: o.a. in de wijken Naastenbest Oost, Batadorp, Speelheide, Best Centrum, Wilhelminadorp, de Leeuwerik en Salderes.

Buurt En Sport Totaal (BEST)

Doel: - actievere en gezondere invulling van de vrije tijd, waardoor de jongeren bij de maatschappij worden betrokken. - Sociale participatie en betrokkenheid vergroten (sociale vaardigheden vergroten) - oriëntatie op werk bieden via onder andere de kluswerkplaats. Methode: - het opzetten van sportactiviteiten - computerlessen - klussen/beheer - cultuur/creativiteit - etc. Samenwerkingspartners: - gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd, leefbaarheid, veiligheid) - instellingen in de buurt: jongerencentrum, buurtverenigingen, Mobest, Landelijke Sinti-organisatie. - scholen - sportorganisaties/sportscholen Doelgroep: jeugd in de leeftijd van 4 tot 19 jaar. De categorie 12 tot 16 jaar heeft bijzondere aandacht.

20

(BOS-impuls) Looptijd: 1 maart 2005-1 maart 2009 Waar: o.a. in de wijken Naastenbest Oost, Batadorp, Speelheide, Best Centrum, Wilhelminadorp, de Leeuwerik en Salderes.

De jeugdige wijk in beweging (Breedtesportimpuls) Looptijd: 2003-2008

Doel: - het verkleinen van achterstanden (gezondheid, welzijn, onderwijs, opvoeding, sport of bewegen) van jeugdigen in diverse wijken in Best. - Een vergroting van de participatie en integratie van jeugdigen in de wijk. Methodiek: Deelproject 1: sportmobiel gaat de wijk in en naar de jongeren toe. Op een vraaggerichte manier worden sport en spel activiteiten anders georganiseerd. Deelproject 2: via de school worden sporten aangeboden bij sportverenigingen en sportscholen. Deelproject 3: integratieactiviteit voor allochtone jongeren. Voetbal en zaalvoetbal in de wijk. Samenwerkingspartners: - gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd, leefbaarheid, veiligheid) - instellingen in de buurt: jongerencentrum, buurtverenigingen, Mobest, GOEB, Islamitische stichting. - Scholen - sportorganisaties/sportscholen Doel: sport en beweging meer naar de jeugd brengen. Methode: Structurele/incidentele sportactiviteiten: voetbal, basketbal, volleybal, dansen, vechtsporten enz. Incidenteel zullen instuiven of toernooien worden georganiseerd zoals muurklimmen, streetsports en dansactiviteiten.

Gemeente Bladel Geen projecten gevonden.

Gemeente Boekel Geen projecten gevonden.

Gemeente Boxmeer Breedtesportimpuls

Streetsports

Buitenschoolse opvang

Looptijd: 2001-2006

Doel: de bestaande infrastructuur zo te bewerken dat deze voor streetsports gebruikt kan worden.

Doel: de koppeling tussen onderwijs en buitenschools sporten te optimaliseren.

Methode: Aanleg van multifunctionele veldjes, aanpassen van bestrating en het aanleggen van klimwanden tegen bestaande bebouwingen.

Methode: Daartoe zullen sportverenigingen worden gefaciliteerd ten aanzien van het kader. Met dit project wordt het beleidskader ontwikkeld en vindt intensivering plaats van gemeentelijk beleid met betrekking tot de buitenschoolse opvang.

Deelprojecten: 1. Streetsports 2. Buitenschoolse opvang.



Voorjaar 2005


21

Gemeente Boxtel Breedtesportimpuls

School in beweging

Wijk in beweging

Looptijd: 2002-2007

Doel: aanbod creëren van kennismakingsactiviteiten, naschoolse sportactiviteiten, invoeren van Club Extra etc.

Doel: realiseren van een bewegingsaanbod in de wijken/ Het creëren van samenwerkingsverbanden/ Verbeteren van het leefmilieu.

Deelprojecten: 1. School in beweging 2. Wijk in beweging

Doelgroep: zowel jeugd als allochtonen. Samenwerking: Wijksport en verenigingsport Methode: Bijvoorbeeld een streetcyclus tegen andere gemeenten. Pleintjesbasket. Kosten: Projectcoördinator (0,3 fte), buurtsportmedewerker (0,5 fte).



Voorjaar 2005


Bos in Noord (BOS-impuls)

Doelgroep: alle tieners en jongeren in het gebied, in de leeftijd van 10-18 jaar.

Looptijd: 01-01-2006-31-12-2009

Doel: tieners en jongeren uit dagen zelf de besteding van een deel van hun vrije tijd te bepalen door een flexibel aanbod. Actief zijn binnen de eigen leefomgeving waardoor binding met de buurt en met verenigingen/scholen gerealiseerd kunnen worden.

Gemeente Breda

Methode: - doorgaan met het reeds bestaande aanbod - er is elke week keuze uit een sportaanbod, cultuuraanbod en een educatief aanbod. - Deelname aan een cyclus van activiteiten wordt beloond met een uitdagende expeditietocht. - ieder lid van de doelgroep kan een BOS-card krijgen - er wordt gewerkt met de formule van de International Award for Young People.

Oykes Speelhoeve (BOS-impuls)

Samenwerkingspartners: - gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd) - instellingen in de buurt: sociaal cultureel werk, opbouwwerk, allochtone zelforganisaties, GGD West Brabant - scholen (basis- en voortgezet onderwijs) - sportorganisaties: Breda-Actief, sportverenigingen, commerciële sportaanbieders, jeugdwerk, vrijwilligersorganisaties. Doelgroep: alle kinderen en jongeren in de wijk Tuinzigt in de leeftijd van 6 t/m 18 jaar. Doel: stimulering van bewegingsgedrag bij kinderen van 6 t/m 18 jaar.

Looptijd: 01-01-2006-31-12-2009 Methode:

22

-

Breedtesportimpuls Looptijd:2000-2005 Deelprojecten: 1. De veelkleurige wijk 2. De sporten spelpool

Kant-en-klaar sportkennismakingslessen. Sportintroductie-cursussen Sportinstuif WhoZnext Communities in Beweging

Samenwerkingspartners: - gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd) - instellingen in de buurt: Sociaal cultureel werk, Boykes Speelhoeve, Jongerenwerk, GGD West Brabant, Opbouwwerk. - scholen (basis- en voortgezet onderwijs) - sportorganisaties: Breda-Actief, sportverenigingen, commerciële sportaanbieders, jeugdwerk, vrijwilligersorganisaties. De sporten spelpool De veelkleurige wijk Doel: integraal sportbuurtwerk realiseren om via sport de sociale integratie en maatschappelijke sportparticipatie van jongeren te bevorderen.

Doelgroep: jongeren Doelgroep: jongeren van alle nationaliteiten. Methodiek: stimuleren van sportdeelname en het organiseren van cursussen en opleidingen in de sport


Doel: bestaande 'pool' versterken en verankering van de activiteiten in het jongeren- en buurtwerk.

Publiciteitscampagne promotiemateriaal

Methodiek: Deze 'pool' bestaat uit personen, die in het kader van de Melkertregeling opgeleid zijn tot sporten activiteitenbegeleider, en beschikt over sporten spelmateriaal. Men begeleidt activiteiten in buurten, JOP’s etc.

Gezonde schoolkantine Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

Voorjaar 2005 Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

Methodiek: Gezond kantinebeleid Dit betekent niet dat alle ‘ongezonde’ producten uit het aanbod verwijderd moeten worden. Wel is het belangrijk dat het aanbod voldoende gevarieerd is en leerlingen een gezonde keuze kunnen maken. Voorbeelden zijn (bron)water, vruchtensappen of light-frisdranken naast de gewone frisdranken. Gezondere koeken, naast de grote (gevulde) koeken, een stuk fruit en een gezond broodje. Veilig aanbod Door hygiënisch om te gaan met voedsel kan ziekte van leerlingen worden voorkomen en is het risico kleiner dat de school aansprakelijk wordt gesteld als er wel leerlingen ziek worden. Hiervoor gelden dan ook wettelijk verplichte hygiënenormen uit de warenwet die worden geïmplementeerd via een hygiënecode.

23

Voedingsonderwijs integreren met de kantinepraktijk In het vak Verzorging of Biologie wordt aandacht besteed aan gezonde voeding. Het effect van deze lessen is groter als de keuzes die de leerlingen maken in de kantine aansluiten bij het lesprogramma of andere activiteiten. Beleid en bedrijfsvoering Voor een goed kantinebeleid is een gezamenlijk actieplan noodzakelijk. Het instellen van een werkgroep met vertegenwoordigers vanuit alle betrokken groepen is daarbij erg belangrijk.

Vet Cool club

Binnen het project wordt daarnaast gewerkt aan een aantal workshops voor leerlingen op het gebied van (gezonde) voeding en (meer) beweging. Doelgroep: kinderen vanaf 7 jaar

Amfia ziekenhuis BOS in Haagse Beemden

Gedragsveranderingprogramma voor dikke kinderen. Multidisciplinaire begeleiding Doelgroep: jongeren van 12 tot 19 jaar die weinig gestructureerd leven en overlast veroorzaken

01-01-2007- 31-12- 2010

Doel: het bieden van een opvang die voorziet in een aantrekkelijk (sport)activiteitenprogramma en ondersteuning bij de studie.

Naschoolse opvang teamplay@NAC

Methode: - Huiswerkbegeleiding - 4 keer per week worden er na school sportactiviteiten aangeboden, in samenwerking met lokale sportverenigingen, Breda-actief, het jongerenwerk, en verschillende sporten vrijetijdsopleidingen. Ook wordt er een WhoZnextteam opgericht. Doelgroep: scholieren van 12 tot 18 jaar die dreigen uit te vallen op school. Doel: het bieden van opvang die voorziet in ondersteuning bij de studie en die een aantrekkelijk activiteitenprogramma biedt, om uitval uit onderwijs te voorkomen en deze jongeren de mogelijkheid te bieden aan hun toekomst te werken in plaats van overlast te veroorzaken. Methode: - studiebegeleiding - sportactiviteiten: kennis maken met verschillende sporten op locatie in de omgeving. - voorlichting over het werk van justitie en politie en over een gezonde leefstijl en risicogedrag (omgangsvormen, voeding, roken, drugs, seks, etc.)

Gemeente Cranendonck Buurt, Onderwijs en Sport (Breedtesportimpuls)

Jeugd in beweging

Jeugd in de wijk

Doel: o.a. bewegen bij jongeren bevorderen.

Doel: o.a. bewegen bij jongeren bevorderen.

Doelgroep: o.a. jongeren 12-17 jaar

Doelgroep: o.a. jongeren 12-17 jaar

Looptijd: 2005-2008

24

Deelprojecten: 1. Jeugd in beweging 2. jeugd in de wijk

Methodiek: Jongeren de gelegenheid geven die sporten te beoefenen die zij zelf graag willen (o.a. WhoZnext)



Voorjaar 2005



Publiciteitscampagne promotiemateriaal

Methodiek: Activiteiten bij de openbare speel- en ontmoetingsruimtes.

Gemeente Cuijk

Gemeente Drimmelen 1. Publiciteitscampagne 2. Afval en afvallen op het Dongemondcollege in Made (gemeente Drimmelen).


Voorjaar 2005

Afval en afvallen op het Dongemondcollege in Made Methode: Op 1 november j.l. werd op het Dongemondcollege in Made de schoolfinale gehouden van de strijd om de 'Schoonste school van Nedeland'. De GGD voorlichtingsbus was de hele dag aanwezig met informatie over voeding en bewegen. De connectie tussen afval en afvallen is vlug gelegd. Veel afval op school is tenslotte afkomstig van voedingsmiddelen zoals candybars, snoep of blikjes frisdrank. Leerlingen die meedoen in een afvalrace zijn actief bezig, wat weer kan bijdragen aan het verliezen van de overtollige kilo's.

Gemeente Dongen BOS-impuls

In aanvraag

Plan Jeugdstimulering Dongen (BOS-impuls) Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal + Kickoff

Sport in de wijk (Deurne in beweging: Breedtesportimpuls)

Doel: jongeren in de leeftijd van 12 tot 16 jaar te betrekken bij het ontwikkelen van een sporten bewegingsaanbod.

Gemeente Deurne Methodiek: Er wordt een WhoZnextteam opgericht dat onder begeleiding van een coach zelf ideeën bedenkt en uitvoert. Deze activiteiten worden uitgevoerd bij een nog aan te leggen multifunctioneel trapveldje. De coach zal contacten onderhouden met scholen en sportverenigingen.

Looptijd: 2005-2008 Samenwerking: scholen sportverenigingen

Gemeente Eindhoven Onbekend Eindhoven sportief belicht (Breedtesportimpuls)

. Looptijd: 2001-2006

‘Wijkprojecten klein en grootschalig’ Doel: bijdrage leveren aan de verbetering van de leefbaarheid, sociale samenhang en participatie in wijken.

De Eindhovense Sportraad is projectleider van “Meten = Weten = Doen” en “Sportvangnet”. Aan de deelprojecten “Wijkprojecten” en “Civic Centre” wordt door de Sportraad medewerking verleend, maar de leiding van deze twee

25

Vier deelprojecten: 1. ‘Wijkprojecten klein en grootschalig’ 2. ‘Meten=Weten=Doen’ 3. ‘Civic Centre’ 4. ‘Sportvangnet’ Wijkgericht werken aan gezondheid: 'Gezond in de Buurt'. Initiatiefnemer: GGD Eindhoven

Jeugd G-voetbal bij vv DBS

Methodiek: De bouw van sportvoorzieningen De aanleg van skatevoorzieningen De inzet van een sport-welzijns professional.

projecten is in handen van Buurtwerk Eindhoven en Sportcomplex Eindhoven-Noord.

Doel: Gezondheid op de agenda krijgen is een eerste doelstelling, gedragsverandering een tweede. Het uiteindelijk doel is het terugdringen van gezondheidsverschillen tussen verschillende wijken in Eindhoven. Methodiek: activiteiten in de eigen buurt, georganiseerd voor en door bewoners. Een aanpak op maat, waarbij samen met bewoners(verenigingen) en andere organisaties, wordt gekeken aan welke (gezonde) activiteiten behoefte is in een wijk. Aandacht voor: gezonde leefstijl, leefbare woon- en werkomgeving, goede (gezondheidszorg)voorzieningen in de wijk en sociale factoren als werkloosheid, stress en eenzaamheid. Welke wijken: o.a. Tivoli, Bennekel, Lievendaal, Genderdal, Drents Dorp en Lakerlopen. Ondersteund door de Eindhovense Sportraad Doelgroep: kinderen in de leeftijd van 12 t/m 17 jaar Methodiek: G-voetballers op zaterdag. De training wordt verzorgd door een trainer, een ouder en een begeleidster. Het is een groot succes. Er zijn momenteel 12 kinderen enthousiast aan het trainen en ze doen zelfs mee aan de competitie voor jeugd G-voetbal.

Sport en spel verbetert leefbaarheid in Kronehoef

09/01/2005- 01/01/2007

Doelgroep: (risico)jeugd en/of hun opvoeders Methodiek: De welzijnsstichting Loket W organiseert in de wijk Kronehoef sportactiviteiten met en voor jongeren. Daardoor heeft de jeugd de mogelijkheid om 6 dagen in een week te bewegen tijdens de sportactiviteiten. De tijd om zich te vervelen en overlast te veroorzaken in de wijk neemt daardoor af. Resultaat: Door de betrokkenheid van de jongeren zijn in de wijk de overlast en gevoelens van onveiligheid afgenomen. Samenwerking: De activiteiten worden begeleid door vrijwilligers en de contactpersoon veiligheid van Loket W ondersteunt het geheel. De vrijwilligers fungeren als klankbord voor hun achterban. Zij spreken de jeugdigen uit de wijk ook op punten aan die de leefbaarheid in de wijken moeten vergroten. Er is samengewerkt met een werkgroep die niet alleen activiteiten uitvoerden maar ook deelnamen aan vergaderingen met de politie, Stadsdeelkantoor en de contactpersoon van de veiligheidsproject uit de wijk.

WhoZnext team De Familie Lekkerbek in Balans, preventie van overgewicht bij jeugdigen.

Doel: publieksinterventies agendasetting, probleembewustwording, verbeteren leefstijl gezin en kind Doelgroep: dikke kinderen (0-19 jaar) en hun directe omgeving in Eindhoven.

26

Initiatiefnemer: GGD Eindhoven

2 methodieken: publieksinterventies (w.o. posters, folders, mupi's, buurten wijkdagen en grootschaligere evenementen, aanbod voor onderwijs en kinderopvang, onderzoeken bij jeugdgezondheidszorg) en dieptestrategie (motivatie-interventie door JGZ-ers, gewichtsbeheersingprogramma). Samenwerking: Zuidzorg, dienst maatschappelijke ontwikkeling van de gemeente eindhoven.

Duale sportdocent/naschoolse (sport)activiteiten

Gemeente Etten-leur Etten-Leur in beweging (Breedtesportimpuls)

Onderwijs in beweging

Wijk in beweging

Doel: o.a een actieve leefstijl voor jongeren bevorderen (tegengaan van sportuitval in het voortgezet onderwijs).

Doel: een actieve leefstijl voor jongeren bevorderen en daarmee de sociale cohesie en leefbaarheid in wijken.

Deelprojecten: 1. Onderwijs in beweging 2. Wijk in beweging

Methodiek: Voor leerlingen in het voortgezet onderwijs wordt een zap-kaart geïntroduceerd.

Methodiek: In wijken wensen inventariseren m.b.t. JOP’s, sportvoorzieningen en activiteiten rondom wijkgebouwen. Buurt/sport spelen en sportkennismakingsactiviteiten organiseren en per wijk ontmoetingsplaatsen/ sportvoorzieningen. Aanstellen van een sportconsulent om samenwerking te bevorderen.



Voorjaar 2005 Bos-project Etten-leur Zuid

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal Doelgroep: 4-18 jarigen in Etten-leur Zuid

01-04-2004-01-04-2008

Doel: via een geïntegreerde aanpak de achterstanden in Ettenleur Zuid bestrijden, waarbij sport in een combinatie met een veelheid van thema’s een krachtig beleidsinstrument kan vormen om de leefbaarheid in Etten-leur Zuid te vergroten.

Looptijd:2002-2007

Samenwerking: sportverenigingen

Methode: - aandacht voor gezond eten bij de Etten-leurse jeugd - kunst en cultuureducatie binnen de basisschool - huiswerkbegeleiding - zorgstructuur via het onderwijszorgcentrum - activiteiten van Stichting welzijn in Etten-leur Zuid - kennismaken met sport binnen het basisonderwijs - kwaliteitsslag sport in het basisonderwijs. - Sportstimulering 12-18 jarigen - Speelvoorzieningen.

27

Samenwerkingspartners: gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd, kunst en cultuur), stichting welzijn Etten-leur, basisscholen en voortgezet onderwijs, breedtesportconsulent, wijkverenigingen, jongerenplatform, sportverenigingen, overkoepelende sportbonden.

Gemeente Geertruidenberg Buurt, onderwijs en sportstimulering (Breedtesportimpuls)

Doel: het bewegingsaanbod voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar te vergroten. Methode: Ieder jaar worden in het voorjaar verschillende sporten georganiseerd, zoals voetbal, skaten, basketball en tafeltennis. Iedere dorpskern heeft een eigen voorronde waarna in het najaar de finale wordt gehouden.

Looptijd: 2005-2007 Samenwerking: Sportverenigingen Deelproject: Buurtsport Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Meer diepte in de breedtesport (Breedtesportimpuls)

Doel: de jeugd motiveren om meer te bewegen.

Gemeente Geldrop-Mierlo Doelgroep: jongeren in de leeftijd van 12 tot 15 jaar. Looptijd: 2005-2008 Methode: In de woonwijk worden activiteiten georganiseerd na analyse mogelijkheden en wensen doelgroep. Deelproject: Jeugd Samenwerking: Gemeente/ wijkverenigingen/ sportverenigingen

Gemeente Gilze-Rijen Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Goirle Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Grave WhoZnext team Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal Gezonde schoolkantine

Sportief Helmond: hink-stap-

Samen in beweging

Gemeente Helmond Buurtsport Helmond

28

sprong naar 2010 (Breedtesportimpuls) Looptijd: 2000-2005

Doel: aanbieden van sportactiviteiten aan jongeren op de bestaande hangplekken, mede om de leefbaarheid in de buurt te verbeteren (overlast verminderen).

Doel: bestrijden en inlopen achter-stand in sportdeelname van (jeugdige) bewoners in de aandachtsgebieden. Methode: Diverse sport en bewegingsactiviteiten.

Deelproject: 1. Samen in beweging 2. Buurtsport Helmond

Methode: De uitvoering van de sportactiviteiten vindt plaats door de jongeren onder begeleiding van straathoekwerkers.



Voorjaar 2005




Voorjaar 2005



Doel: Het streven is het bevorderen van een gezond bewegings- en voedingspatroon waarbij jongeren en ouders elkaar wederzijds motiveren.

Samenwerking: diverse partners uit de wijk.

Gemeente Haaren

Gemeente Halderberge

Gemeente 's-Hertogenbosch. Deelproject: - Fit2Fun Looptijd: als pilot in de maanden januari tot en met juni 2006 op de Sancta Maria Mavo in 'sHertogenbosch.

Move your heart, eat smart 1. Publiciteitscampagne. 2. Een nieuwjaarsduik 3. Voorlichtingsbus/ Kwis-je Fit 4. Gezond&Fit VMBO

Doelgroep: 1e en 2e VMBO jaarsleerlingen en hun ouders. Methode: een online gezondheidsplatform. Deze biedt een 13 weken durend op maat gemaakt traject van educatieve programma’s over voeding en beweging. Naast deze eigen informatieve leefstijl website, met persoonlijke inlogcode is ook voorzien in een actief trainingstraject in een sportcentrum. De scholieren laten zich hier testen en nemen deel aan scholierenfitness en andere activiteiten. Op hun eigen website registreren ze zelf hun resultaten. Een online coach, docent school en/of sportcentrum, ondersteunt het traject door tips en een weekadvies. Scholieren worden extra geprikkeld door een wedstrijdelement waarbij het erom gaat welke leerling het meeste voortuitgang boekt met zijn trainingsprestaties. Aanvullend op de website krijgt de docent op school lesstof aangeboden in de vorm van korte workshops en/of oefeningen om na schoolse activiteiten te stimuleren. Ouders ontvangen op hun eigen website naast informatie over gezond eten en opvoedingstips tevens oefeningen die ze samen met hun kind(eren) kunnen doen. Voorlichtingsbus/ Kwis-je Fit Publiciteitscampagne Nieuwjaarsduik Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal

Een nieuwjaarsduik was het startschot voor het themajaar 'Gezond eten & Bewegen'. De slogan van het themajaar is 'duik in je gezondheid!'.

Methode: Bij het voetbaltoernooi in de wijk Boschveld in Den Bosch stond de GGD Voorlichtingsbus. De kinderen konden daar hun lengte en gewicht laten meten en hun BMI laten berekenen. Ook werd hun

29

Partners: Gemeente ’s-Hertogenbosch, Vivent en GGD Hart voor Brabant.

BOS-coördinatoren

gevraagd wat zij eten en aan beweging doen. De kinderen kregen een advies over gezond eten en bewegen. Er was ook een prijsvraag. Doel: de bewegingsarmoede te bestrijden, het overgewicht terug te dringen, de terugloop van sporten en bewegen onder jongeren tot staan te brengen en de sportverenigingen te helpen om te komen tot een sterke positie binnen de buurt.

Looptijd: 1-01-2006- 31-12-2009 Waar: op vijf scholen in Den Bosch. In de wijken: 1. Hambaken en Orthen Links. 2. Kruiskamp en Schutskamp 3. Haren, Donk en Reit 4. Boschveld en Deuteren 5. Graafswijk en Aa-wijk

Doelgroep in de wijk hambaken: Kinderen van 4-12 jaar met (bewegingsarmoede en overgewicht) en 12-19 jaar (weinig sporten en overgewicht) Methode: 1. Op basisscholen worden extra vakleerkrachten aangesteld die de gymles op school moeten gaan combineren met het organiseren van sportactiviteiten in de wijk. De vakleerkrachten krijgen een vertrouwenspositie doordat er veel contact is met kinderen. Zij worden een spin in het web wat betreft sport, spel en recreatie. Zo krijgen kinderen de mogelijkheid om zowel tijdens als na schooltijd kennis te maken met diverse sport(vereniging)en. 2. Programma opgezet i.s.m. GGD Hart voor Brabant: voorlichting, voedingslessen en beweegactiviteiten. 3. Het voortgezet onderwijs wordt ook betrokken. 4. Met behulp van de stichting Divers (welzijnsorganisatie) worden overlast veroorzakende jongeren benaderd en gestimuleerd tot sportieve activiteiten. Kosten: gefinancierd uit onderwijsvernieuwingsfonds (college van Den Bosch, voor de eerste twee jaar is dat 115.000 euro) en door de scholen zelf. Partners: gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd), stichting Divers (welzijnsinstellling), GGD Hart voor Brabant, buurtcomités, brede Bossche school, basisscholen, voorgezet onderwijs, Bossche Sport Federatie, sportverenigingen. Specifiekere uitwerking Activiteiten in Noord Sportactiviteiten

Dansles

Streetdance

In de wijken: Haren/donk/reit

In de wijken: Haren/donk/reit

In de wijk: Hambaken

Doel: Samen met leeftijdsgenoten sporten

Doel: Samen met leeftijdsgenoten dansen.

Doel: Stimuleren van beweging + aandacht voor ontspanning.

Doelgroep: Jongens en meisjes van 11 tot en

Doelgroep: Jongens en meisjes van 13 t/m 21

Doelgroep: Meisjes 13 t/m 15 jaar + 16 t/m 21

Basketballen en kickboksen

Sport en spelbus

In de wijk: Hambaken

In de wijken: Hambaken

Doelgroep: jongeren van 12 t/m 15 jaar (en 15+ (kickboksen)).

Doel: Jongeren activeren tot het samen bewegen

Waar: Gymzaal Brede

Doelgroep:

30

met 15 jaar Waar: Gymzaal Donkse Dreef

jaar. Waar: “de Darteldonk”

Partners: Bureau Sport en Bewegen, GAP, Divers, GGD.

Bossche School De Hambaken Elke week

Elke week Elke week

Hangjongeren tussen 12 en 18 jaar Partners: Bureau Sport en Bewegen, Divers

Waar: Gymzaal Brede Bossche School De Hambaken

Activiteiten in West Wekelijks Voetbal voor jongeren In de wijken: Boschveld/Deuteren Doelgroep: Jongens van 12 t/m 16 jaar + 16 t/m 21 jaar. Samenwerkingspartners: Bureau Sport en Bewegen in samenwerking met Brede Bossche School Activiteiten in Graafsepoort (Bartjes, Eikendonk en Hofstad) Sport en Spel instuif Meidensport Streetsport Doelgroep: Kinderen van groep 7 t/m 16 jaar

Doelgroep: Meiden van groep 6 tot en met 16 jaar

Doelgroep: Kinderen van groep 7 tot en met 16 jaar.

Methode: Sporten voor meiden Waar: op de brede Bossche School De Graaf

Waar: op de brede Bossche School De Graaf

Methode: Sport en spel voor kinderen Waar: op de brede Bossche School De Graaf Samenwerkingspartners: Bureau Sport en Bewegen/ Brede Bossche School

Samenwerkingspartners: Bureau Sport en Bewegen/ Brede Bossche School

Samenwerkingspartners: Bureau Sport en Bewegen/ Brede Bossche School

Elke week

Elke week

Elke week Activiteiten in zuid-oost Gym plus Doelgroep: kinderen met achterstand in bewegingsmogelijkheden (motorische ontwikkeling, overgewicht) Methode: gymen Samenwerkingspartners: Samen beter en Bureau Sport en Bewegen

31

Dieetspreekuren

Doel: voorkomen van overgewicht

Waar: Hele gemeente

Doelgroep: kinderen (0-19 jaar)met overgewicht

Tijd: hele jaar

Methode: Dieetspreekuren. Deskundige begeleiding bij het eet- en beweeggedrag.

MMC project

Samenwerkingspartners: GGD/Vivent Doelgroep: Kinderen 0-19 jaar Doel: Preventie/diagnostiek en behandeling van overgewicht

Beach Adventure Initiatiefnemer: Bureau Sport en Bewegen Periode: 11 juli t/m 12 augustus Speelstraat Initiatiefnemer: Bureau Sport en Bewegen Periode: zon- en feestdagen 's-Hertogenbosch beweegt (Breedtesportimpuls) Looptijd: 2000-2005 Deelprojecten: 1. Scholen in beweging 2. Wijk in beweging

Samenwerkingspartners: MCC, Vivent, GGD, STBNO en thuiszorg BNO Doelgroep: Voor alle jongeren van de gemeente Den Bosch Methode: strandactiviteiten

Doel: bewegen/buiten spelen stimuleren Doelgroep: Alle kinderen uit de buurt in verschillende straten in de wijk

Scholen in beweging Doel: vanuit het onderwijs (basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en BVE), in samenhang met het overige aanbod aan bewegingsactiviteiten in de stad, een actieve leefstijl onder kinderen en jongeren te bevorderen.

Wijk in beweging Doel: sport en bewegen terug te brengen in de wijken en een actieve leefstijl van de inwoners van Den Bosch te bevorderen.

Doelgroep: kinderen en jongeren.

Samenwerkingspartners: Wijkscholen

Methode: Plein Actief, Buurtsportactiviteiten

Methode: Inzet bewegingsconsulenten/ Monitoring groep 2/ Schoolsport/ Sociale weerbaarheid/ Schoolzwemmen. gefinancierd uit GSB

Gemeente Heusden Breedtesport in Heusden

Doel: aantal jeugdleden van de sportverenigingen zal stijgen.

32

(Breedtesportimpuls) Methode: O.a. sportkennismaking voor leerlingen in het voortgezet onderwijs Looptijd: 2005-2008 Deelproject: Sportkompas Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Breedtesport Impuls

Doel: de sportdeelname van o.a. jongeren te stimuleren.

Looptijd:2002-2007

Methode: Een buurtsportwerker voert activiteiten uit in de wijk en de gemeente: inloopactiviteiten en wekelijkse activiteiten en toernooien

Gemeente Hilvarenbeek

Deelproject: Buurtsport Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Laarbeek Geen projecten gevonden.

Gemeente Landerd Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005




Voorjaar 2005


Sport (Breedtesportimpuls)

Sportinfrastructuur

Sport in de wijk

Looptijd:2005-2008

Doel: meer aansluiting met het traditionele aanbod van sportverenigingen.

Doelgroep: sport en spel voor de oudere jeugd die vaak na het verlaten van de basisschool afhaakt bij de sportverenigingen.

Methode: Jongeren OntmoetingsPlaat, die gekoppeld wordt aan activiteiten bij een buurthuis of jongerencentrum. Diverse voorzieningen inrichten.

Methode: Diverse activiteiten: inloop en wekelijkse activiteiten op het terrein van sport en spel, toernooien (streetsoccer, pleintjesbasketball, breakdance, schoolvakantietoernooien), gemeentelijke evenementen (beachvolley-baltoernooi). Twee WhoZnextteams formeren bij een school en een buurthuis

Gemeente Lith

Gemeente Loon op Zand

Deelproject: 1. Sportinfrastructuur 2. Sport in de wijk

Samenwerking: Wijkbewoners Sportbestuurders,

33

Buurtsportmedewerker.

waar jongeren zelf uitmaken welke activiteiten zij willen organiseren. Alle activiteiten staan onder de coördinatie van een buurtsportmedewerker.



Voorjaar 2005




Voorjaar 2005




Voorjaar 2005


Gemeente Moerdijk

Gemeente Maasdonk

Gemeente Mill-Hubert Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Nuenen Geen projecten gevonden.

Gemeente Oosterhout Breedtesportimpuls in Oosterhout: Sporten voor en door jongeren.

Doel: stimuleren van sportbeoefening van jongeren tussen 12-21 jaar. Methode: Jeugdsport in de wijk, instellen van een sportpas en het ontwikkelen van sport in combinatie met een time-out voorziening veilige school op school.

Looptijd: 2002-2007 WhoZnext team Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Oirschot Geen projecten gevonden.

Gemeente Oisterwijk Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Oss

34

Introductiekaart Breedtesport Looptijd: 2000-2005 Deelprojecten: 1. Schoolsport 2. (Top)sport in het Voortgezet Onderwijs. 3. Wijksport 4. Skate(recreatie)project

Move your heart, eat smart 1. Publiciteitscampagne. 2. De Schoolsport Olympiade

introductiekaart voor middelbare scholieren = Rittenkaart voor sport Schoolsport Top)sport in het Voortgezet Onderwijs. Doel: de bestaande schoolsport uitbreiden met vaste Doel: sportbeoefening activiteiten. bevorderen van VO-leerlingen. Methode: Kinderen krijgen de gelegenheid voor een laag inschrijfgeld kennis te maken met diverse sporten d.m.v. kennismakingscursussen (ook voor ZMLK-leerlingen).

Methode: Leerlingen krijgen cursorisch 3 sporten per jaar aangeboden. Getalenteerde sporters krijgen de mogelijkheid zich verder te ontwikkelen. Daarnaast worden 4 interscolaire toernooien georganiseerd.

Publiciteitscampagne. Methode: promotiemateriaal + Kickoff Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs.

Wijksport

Skate(recreatie)project

Doel: aanbieden van een op jongeren afgestemd aanbod van sportactiviteiten in de wijk.

Voorzieningen treffen voor het beoefenen van de skate/skeelersport.

Methode: Jongeren worden betrokken bij de bepaling van het aanbod. Actieve wijksporters krijgen de gelegenheid een sportkadercursus te volgen. De wijksport wordt zoveel mogelijk bij sportverenigingen geïntegreerd. De Schoolsport Olympiade Methode: Tijdens deze sportdag hebben alle leerlingen van de derde klas van het voortgezet onderwijs uit Oss aan verschillende sportclinics en toernooien deelgenomen. De GGD en de Thuiszorg hebben deze dag de leerlingen de kwis, Kwis-je Fit, voorgelegd.

voorjaar 2005 Samenwerking: GGD en de Thuiszorg 2 WhoZnext teams

Gemeente Reisel de Mierde Geen projecten gevonden.

Gemeente Rucphen Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Someren Geen projecten gevonden.

Gemeente Roosendaal GoForSport (BOS-impuls) Looptijd: 01-01-2006- 01-012009

Doelgroep: - jongeren tussen de 4 en 19 jaar uit het projectgebied Kortendijk. - specifieke jongeren die extra aandacht nodig hebben t.b.v. hun eigen ontwikkeling en/of de ontwikkeling in de leefomgeving.

35

Doel: - sportstimulering en het bevorderen van een gezonde leefstijl - ondersteuning bij de totale persoonlijke ontwikkeling van de jongeren waarbij sport als (bind)middel wordt ingezet. - Het koppelen van diverse leefgebieden (persoonlijk, thuis, school, werk, sportaanbieders en buurt) binnen het projectgebied waardoor mogelijkheden voor jongeren worden gecreëerd om zich te ontwikkelen tot een constructief deelgenoot van de leefomgeving. Methode: - steunlocatie in de wijk - bewegingsonderwijs op de basisschool - buitenschoolse activiteiten - sportplein: vraaggericht sportaanbod in de wijk - sport-o-theek: sporten speluitleen/ sporten met en zonder begeleiding - deskundigheid in de wijk - koppeling van welzijnsactiviteiten: ketenbenadering - jongerenontmoetingsplaats - etc.

Move your heart, eat smart Publiciteitscampagne + deelproject: Fit2Fun Looptijd: als pilot in de maanden januari tot en met september 2006 op het Da Vinci-college in Roosendaal

Wat, Roosendaal beweegt?! (Breedtesportimpuls) start 2002 eind 2007

Partners: gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd), stichting integraal welzijn, SIW, buurthuis, bewonersplatform, politie, basis- en middelbare scholen, sportbureau Roosendaal, sportverenigingen. Doel: Het streven is het bevorderen van een gezond bewegings- en voedingspatroon waarbij jongeren en ouders elkaar wederzijds motiveren. Doelgroep: 1e en 2e VMBO jaarsleerlingen en hun ouders. Methode: een online gezondheidsplatform. Deze biedt een 13 weken durend op maat gemaakt traject van educatieve programma’s over voeding en beweging. Naast deze eigen informatieve leefstijl website, met persoonlijke inlogcode is ook voorzien in een actief trainingstraject in een sportcentrum. De scholieren laten zich hier testen en nemen deel aan scholierenfitness en andere activiteiten. Op hun eigen website registreren ze zelf hun resultaten. Een online coach, docent school en/of sportcentrum, ondersteunt het traject door tips en een weekadvies. Scholieren worden extra geprikkeld door een wedstrijdelement waarbij het erom gaat welke leerling het meeste voortuitgang boekt met zijn trainingsprestaties. Aanvullend op de website krijgt de docent op school lesstof aangeboden in de vorm van korte workshops en/of oefeningen om na schoolse activiteiten te stimuleren. Ouders ontvangen op hun eigen website naast informatie over gezond eten en opvoedingstips tevens oefeningen die ze samen met hun kind(eren) kunnen doen. Doelgroep: leerlingen in het Voortgezet onderwijs Methode: Fit & Fun. Vijf modules: 1. Fit en Fun werkboekje

36

2. 3. 4. 5.

Ondersteunend team Handleiding docenten themalessen Test- en spelcircuit bewegingsonderwijs. Workshops i.s.m. sportaanbieders

Gemeente Son en Breugel Geen projecten gevonden.

Gemeente Steenbergen Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005




Voorjaar 2005



Publiciteitscampagne

Vijf minuten springen voor 1/6 stukje Mars

Voorjaar 2005


Doelgroep: Jongeren van 13 jaar

Gemeente St. Michielsgestel

Gemeente St. Oedenrode

Methode: Leerlingen van de klassen 1a, 1b en 1c van het Fioretti college in Sint Oedenrode kregen enkele lessen in ontbijt. De leerlingen maakten posters over ontbijt en voeding. Bovendien konden de leerlingen meedoen met het let-op-vet-spel en aan het eet-en-beweegspel. De brugklassers konden d.m.v. dobbelen een voedingsproduct winnen, zoals een stuk appel, een blokje kaas, een stuk komkommer, een stuk mars, een eetlepel pinda’s of een gevulde koek. Na het opeten van dit tussendoortje moesten de leerlingen vervolgens bewegen om de voedingswaar weer te verbranden. Voor een stukje appel was dat 20 kniebuigingen en voor eenzesde mars 5 minuten touwtje springen.

1. Publiciteitscampagne 2. vijf minuten springen voor 1/6 stukje Mars




Voorjaar 2005


Sportieve brede school (Breedtesportimpuls)

Doelgroep: jongeren van 12 tot 20 jaar.

Gemeente St. Anthonis

Gemeente Schijndel

Looptijd: 2005-2008

Methode: Een brede school behoort ook een sporten beweegaanbod te hebben. Activiteiten worden georganiseerd o.l.v. een bewegingsconsulent. Per wijk een WhoZnext-team. Samenwerking tussen scholen, naschoolse opvang, wijkorganisaties en sport-aanbieders.

37



Voorjaar 2005


Gemeente Tilburg Buurtsport-plus (BOS-impuls) Doelgroep: jongeren in de leeftijd van 11 t/m 18 jaar in Tilburg Nieuw Noord. Specifieke aandacht gaat uit naar de allochtone jeugd. Looptijd: 01-01-2006- 31-122009

Doel: vergroting van de sportdeelname onder de doelgroep Samenwerking: gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd, veiligheid), buurtsportwerk, jongerenwerk, Moderne Tilburgse School, sportverenigingen, BOTS (Bureau Ondersteuning Tilburgse Sport), sportraad Tilburg, Sportbedrijf Tilburg. Methode: sportactiviteiten voor en door de jeugd in de wijk en bij de sportverenigingen.

Ook nog Bos-aanvragen voor de derde tranche. Tilburg proefstad voor plan om werkloze topsporters met behoud van uitkering in te schakelen in wijken met probleemjongeren. NKS.

Breedtesportimpuls Tilburg Looptijd: 2001-2006 Jongerensport Move your heart, eat smart

Doelgroep: jongeren tussen de 12 en 18 jaar met weinig schoolmotivatie en een geringe kans op werk. Doel: Zowel de buurt als het onderwijs en de sport - de zogenaamde BOS-driehoek - worden bereikt. Het resultaat is een toenemende integratie, gezondheid, respect en veiligheid. Methode: Autochtone en allochtone sporters en profvoetballers worden als helden beschouwd en hebben een voorbeeldfunctie. De sporters zouden kunnen worden ondergebracht in mobiele teams, die in de toekomst in probleemwijken in verschillende Brabantse steden gaan opereren. Voor de mobiele teams zou geput kunnen worden uit het bestand van werkloze voetballers. Ook allochtonen met een goed schooldiploma, ex-criminele allochtonen en een autochtoon zouden deel moeten uitmaken van de mobiele teams. De topsporter is vooral in het begintraject belangrijk. Hij moet de eerste contacten met de jongeren leggen. Daarna wordt er gestart met activiteiten. Van volksdansen tot kooivoetbal met als afsluiting een interstedelijk toernooi. Een van de jongeren wordt aangewezen om in een latere fase het project, onder begeleiding van een mentor uit het team, in gang te houden. Het is de bedoeling dat jongeren met elkaar actief worden in een wijk, mee gaan doen in het onderwijs en gaan participeren in het verenigingsleven. Met het landelijke CWI (Centrum voor werk en inkomen) is al afgesproken dat werkloze topsporters met behoud van uitkering ingezet kunnen worden bij het project. Doel: jongeren van 6-18 jaar laten participeren in sporten bewegingsactiviteiten. Methode: Overzichtskaart en een interactieve homepage, uitbreiden van sport en spel op straat tijdens de zomerperiode, samen met scholen wordt naschoolse opvang gecombineerd met sportaanbod. Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

38

Voorjaar 2005 3 WhoZnext teams Kids for Fit


Oefentherapeute Cesar Kinderoefentherapeute

Methode: kinderen doen in groepsverband aan sport, 2 tot 3 keer per week. De eerste les wordt aandacht besteedt aan gezond eten.

Doelgroep: 2 tot 18 jaar

Gedeeltelijk vergoed door ziektekostenverzekeraar.

Gemeente Uden Bos-aanvraag derde tranche. Breedtesport

Doelgroep: jeugd en jongeren (10 tot en met 18 jaar).

Looptijd: 2003-2008

Doel: jeugd in contact brengen met sport en te bewegen tot deelname.


Methode: whoZnext. Onderwijsassistenten van sportverenigingen inzetten en buitenschoolse activiteiten. Doelgroep: leerlingen voortgezet onderwijs

Voorjaar 2005


Stimuleringsproject Breedtesport.

Methode: Activiteiten voor de sportende jeugd en voor de (nog) niet sportende jeugd.

Gemeente Valkenswaard

Looptijd: 2001-2006

Gemeente Vught WhoZnext team Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Gemeente Veghel WhoZnext team Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005

Methodiek: Publiciteitscampagne, promotiemateriaal Gezonde Schoolkantine

Jeugdsportstimulering in de wijk (WhoZnext) Onderdeel van: Sportend

Doelgroep: aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar

Gemeente Veldhoven Methode: Door aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar zelf te vragen welke sporten zij het liefst beoefenen, wil de gemeente een

39

Veldhoven Allicht

optimaal sporten bewegingsaanbod realiseren.

Looptijd: 2005-2008

Gemeente Waalwijk Bos-impuls Derde tranche !!!

Breedtesport Looptijd: 2002-2007

4 projecten: a. Docent Sport, Bewegen en Gezondheid: bewegingsonderwijs op basisschool en na-schoolse sport. b. Sport in de wijk: buurtsportwerker organiseert sportactiviteiten in aandachtswijken. c. Dagarrangementen: zorgen voor een doorlopend aanbod van opvang, onderwijs en vrijetijdsactiviteiten tussen 7.00 uur en 19.00 uur op een beperkt aantal scholen d. Sport M!X: kinderen in het speciaal basisonderwijs via vraaggericht aanbod kennis laten maken met sporten bewegingsactiviteiten. Of deze activiteiten ook daadwerkelijk starten hangt o.m. af van de. toekenning van de subsidie. Doel: meer kansen benutten voor sportactiviteiten voor jongeren. Methode: Sportactiviteiten organiseren. Tegen betaalbare prijzen worden vrije uren in accommodaties beschikbaar gesteld, inclusief begeleiding en wordt sporten spel uitleen geopend. Daartoe wordt een buurtsport-medewerker aangesteld.

Bruisende wijken. Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005




Voorjaar 2005




Voorjaar 2005




Voorjaar 2005 BOS Woensdrecht (BOS-impuls)


Looptijd: 01-01-2006-31-12-2009

Doel: - bevordering gezonde leefstijl bij jongeren van 12-19 jaar - overgewicht bij jongeren in de leeftijd 12-19 jaar aanpakken

Gemeente Werkendam

Gemeente Woudrichem

Gemeente Woensdrecht

Doelgroep: jongeren in de leeftijd 12-19 jaar.

40

-

creëren van mogelijkheden tot nuttige vrijetijdsbesteding terugdringen van overlast en daardoor bevorderen van een prettig woon- en leefklimaat verhogen sportparticipatie van de doelgroep 12-19 jaar leerachterstanden verminderen.

Methode: 1. sporten beweegscan 2. voorlichting over gezonde leefstijl en gedrag 3. sportkennismaking i.s.m. (ex)-topsporters 4. sport, bewegen en gezondheid in de klas. Partners: gemeente (welzijn, onderwijs, sport, gezondheid, jeugd), GGD, school, sportverenigingen, KNWU, Stichting GP Adrie van der Poel, buurtplatforms.

Gemeente Zundert Move your heart, eat smart


Voorjaar 2005


Opmerking 1: er worden ook veel initiatieven ondernomen vanuit het Jeugdsportfonds op het gebied van armoedebeleid en sport. Deze initiatieven zijn binnen deze inventarisatie niet meegenomen. De Sportservice Noord-Brabant heeft de opdracht gekregen om deze type initiatieven in kaart te brengen. Opmerking 2: mogelijk doet de thuiszorg meer op het gebied van bewegen voor jongeren dan deze inventarisatie doet vermoeden. Deze projecten/activiteiten zijn, in de voor de inventarisatie geraadpleegde bronnen, minder goed gedocumenteerd en geregistreerd. Dit zelfde geldt voor initiatieven vanuit ziekenhuizen en fysiotherapeuten.

41

4. Conclusies 1. In de provincie Noord-Brabant wordt goed gebruik gemaakt van landelijke initiatieven, zoals de Breedtesportimpuls (nu afgelopen) en de Bos-impuls. Van de BOS-projecten is echter hooguit 10% specifiek gericht op allochtonen en VMBOleerlingen, en dan alleen in de grote steden. Terwijl in Noord-Brabant ongeveer 30 gemeenten (50% van alle gemeenten) een VMBO-school hebben. De BOS-projecten richten zich meestal op een brede doelgroep van 4 tot 19 jarigen, en op de thema’s: overlast, stimuleren van bewegen, en tegengaan van overgewicht. De meest gebruikte methodieken zijn: de sportieve naschoolse opvang, en het aanstellen van een vakleerkracht “sport en bewegen”, die ook na schooltijd met de jongeren actief is. 2. Ook van de FLASH!-campagne van NISB wordt in de provincie Noord-Brabant gebruik gemaakt. Dit in vier gemeenten en als onderdeel van Fit2Fun (Move your hart, eat smart). Het project Fit2Fun wordt op dit moment nog enkel als pilot uitgevoerd in twee gemeenten, maar bij succes zal het project door de GGD in de gehele regio Hart voor Brabant en West-Brabant worden geïmplementeerd. 3. De gemeenten in de provincie Noord-Brabant maken gebruik van het programma Communities in beweging van NISB. De WhoZnext teams worden in de volgende gemeenten ingezet. Whoznextteams Oss Vught Rijen Bergen op Zoom Tilburg Beek en donk Veghel Schaijk Vlijmen Schijndel Oosterhout Uden Vlierden Eindhoven Grave

Aantal 2 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

4. Uit het Overzicht “inhoud nota’s lokaal gezondheidsbeleid” (oktober 2005) van GGD Nederland blijkt dat de gemeenten in de regio’s van GGD Eindhoven en GGD Hart voor Brabant het meest “bewegen voor jongeren” expliciet hebben opgenomen in de lokale gezondheidsnota. Bij de gemeenten in de regio West-Brabant en Zuid-Oost Brabant is hier nog veel winst in te behalen. Immers een goede aanpak van sporten beweegstimulering van jongeren begin bij het opnemen ervan als speerpunt in de gemeentelijk gezondheidsnota. Ook heeft de gemeente een faciliterende rol in het creëren van sportaccommodaties in de buurt, speelruimten, gezonde schoolomgeving, veilige fietspaden etc.

42

% gemeenten dat “bewegen voor jongeren” wel/niet expliciet in de lokale gezondheidsnota heeft genoemd. In de regio van …………… % gemeenten wel % gemeenten niet GGD West Brabant 22 (n=4) 78 (n=14) GGD Zuid-Oost Brabant 5 (n=1) 95 (n=19) GGD Hart voor Brabant 69 (n=18) 31 (n=8) GGD Eindhoven 100 (n=1) 5. De inventarisatie heeft in de provincie Noord-Brabant, voor jongeren tussen de 12-17 jaar ongeveer 100 sporten bewegingstimuleringsprojecten/activiteiten in kaart gebracht. Hiervan zijn de GGD en de sporthoek van de gemeente de grootste initiatiefnemers. Vanuit de sectoren onderwijs en gezondheidszorg van de gemeente gebeurd er minder. 6. Bij de sporten beweegstimulering van jongeren tussen de 12 en 17 jaar zijn de onderstaande partijen betrokken. Partijen op gebied sport en bewegen Lokaal/regionaal Gemeente: Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer; onderwijs Sport Sector Sportbond Sportaanbieders/ sportvereniging. Provinciale sportraden Grootstedelijke sportservicepunten Opleidingsinstituten Welzijnssector Sportbuurtwerk Welzijnsorganisaties Sector Onderwijs Scholen Kinderopvang Buitenschoolse opvang Sector gezondheidsbevordering GGD Thuiszorg Zorg-sector Kinderartsen Huisartsen Landelijk Het Ministerie: Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer NISB NOC*NSF Zorgverzekeraars NKS NSA (Nederlandse Sportalliantie)

43

5. Advies/ aanbevelingen Er vinden, zo blijkt uit deze rapportage, in Brabant al veel activiteiten plaats voor 12-17 jarigen, gericht op het stimuleren van bewegen, betere voeding en preventie van overgewicht. Veel van deze activiteiten zijn kleinschalig en tijdelijk van aard. Ook blijkt dat er veel verschillende instanties en instellingen met het thema sportstimulering bezig zijn. Echter de verschillende sectoren (de gezondheidswereld, sportwereld, sportservice en – ondersteuning) opereren nog veel in gescheiden circuits. We weten dat voor een zo groot mogelijke effectiviteit van interventies het belangrijk is dat: projecten/activiteiten (1) een behoorlijke omvang en intensiteit hebben, (2) gedurende een langere tijd uitgevoerd moeten worden en een zekere mate van continuïteit moeten kennen en dat (3) eenzelfde boodschap op verschillende manieren en via verschillende kanalen overgebracht moet worden. Het uiteindelijke effect is dan groter dan de som der delen. Als we deze algemene inzichten toepassen op de sportstimulering in de provincie Brabant dan betekent dit dat er de nodige winst te halen is uit het verder uitbouwen van een aantal veelbelovende initiatieven in de provincie. Dat levert op de korte en lange termijn veel meer op dan om nu een nieuwe interventie te beginnen vanuit de provincie Brabant. Deze aanbeveling kwam ook uit de expertmeeting kwam naar voren. De aanwezigen daar adviseerden om naar wegen te zoeken om bestaande initiatieven voor sportstimulering in Brabant te versterken en uit te bouwen. Die projecten vinden vooral lokaal plaats omdat daar ook de verantwoordelijkheid ligt voor en de uitvoer plaatsvindt van sporten bewegingsstimulering. Ook vanuit de expertmeeting werd benadrukt dat er al voldoende innovatieve projecten zijn. De manier waarop de provincie Brabant sporten beweegstimulering kan stimuleren dient nauw aan te sluiten bij de mogelijkheden van de provincie. De provincie kan haar gezag aanwenden om het thema breder en hoger op de provinciale en lokale politieke agenda te krijgen, kan instanties en sectoren bij elkaar brengen en kan meehelpen om goede initiatieven en lokale voorbeelden zichtbaar te maken door ze voor het voetlicht te brengen en een podium te bieden. Met de bescheiden financiële middelen waar de provincie over beschikt kan ze deze stimuleringsactiviteiten ondersteunen. In feite gaat het dan om een rol voor de provincie als ‘ bruggenbouwer’ en ‘zichtbaar maker’. Wij adviseren de provincie op dit thema zichzelf zichtbaar te maken in de vorm van een campagne. Een campagne Ons advies aan de provincie is om een campagne op te zetten met als titel : “Actief Brabant maken we samen”. Samenwerkingspartners De provincie Brabant heeft met de Sportservice Noord-Brabant en de gezamenlijke GGD’en twee uitvoeringsinstellingen die verschillende aanvullende expertise hebben op dit thema en over een goed dekkend netwerk over de gemeenten in Brabant beschikken. Ons advies is om deze instellingen als de primaire samenwerkingspartners te zien voor de activiteiten die de provincie wil gaan stimuleren. Zichtbaar maken van goede initiatieven en bruggen bouwen Bij een campagne hoort een duidelijke boodschap: bewegen is van belang en daar willen we in Brabant gezamenlijk als provincie en gemeenten de schouders onderzetten. Er zijn verschillende mogelijkheden om daar nadere invulling aan te geven. Voorbeelden zijn:  Het uitschrijven van een prijs: de beweeggemeente van de provincie. Daarvoor kan de provincie samen met haar partners eerst een lijst met criteria opstellen en vervolgens de 44





  

gemeenten beoordelen. Het NIGZ adviseert om voor de inzendingen inclusiecriteria op te stellen als: gericht op lage ses/allochtonen, een integrale aanpak waarbij aandacht is voor sport in combinatie met leefstijl, etc. Behalve de prijs voor de beweegstad kan de gemeente het in kaart brengen van wat er al gebeurt ook gebruiken om bijvoorbeeld jaarlijks een overzicht samen te stellen van de actuele stand van zaken per gemeente via duidelijke en inzichtelijke kaartjes. De prijs zou kunnen zijn om twee veelbelovende projecten de komende jaren extra te stimuleren, uit te bouwen en breed te implementeren. Uit de inventarisatie blijkt dat twee veelbelovende projecten zijn: “move your heart, eat smart” en “WhoZnext”. Dit zijn projecten die breed worden opgezet, waar gebruik gemaakt wordt van de nieuwste inzichten om dit soort programma’s op te zetten en die, voor zover wij kunnen nagaan, een behoorlijk draagvlak hebben in hun eigen instelling om uitgevoerd te blijven worden. Het zijn ook projecten die als uitgangspunt hebben dat sporten beweegstimulering primair de verantwoordelijkheid van het lokale niveau is en ook daar versterkt dient te worden. Voor beide projecten geldt dat ze door meer samenwerking met andere beleidssectoren binnen het lokale beleid versterkt kunnen worden. Uit de inventarisatie komt naar voren dat er op het gebied van integraal samenwerken nog veel winst te behalen is. Ambtenaren van verschillende sectoren moeten elkaar beter weten te vinden. De sportambtenaar, de ambtenaar Ruimtelijke ordening en de ambtenaar die verantwoordelijk is voor de lokale gezondheidsnota kunnen veel aan elkaar hebben. De provincie kan een stimulerende rol spelen in het bijeen brengen van de verschillende sectoren door in samenwerking met de GGD en de Sportservice één of meerdere bijeenkomsten met de verschillende sectoren gezamenlijk te beleggen. Door als gastheer op te treden onderschrijft ze het belang van bewegingsstimulering en ondersteunt ze pogingen om het hoger op de lokale politieke agenda te krijgen. Door de prijs zullen lokale bestuurders en goede lokale initiatieven in het zonnetje worden gezet. Zo kan de provincie stimuleren dat goede lokale initiatieven ook voor de rest van de provincie zichtbaar worden, bijvoorbeeld door met de regionale omroep een serie uitzendingen over lokale initiatieven te maken (in de trant van Goedbeterbest.nu, zoals dat enkele jaren geleden is gebeurd over innovatieve ontwikkelingen in Brabant in samenwerking met de Gelderland Media Groep). Aanwenden politieke kracht Het houden van een conferentie PR via website, nieuwsbrief e.d.

45

Bijlage Meer informatie over Move your heart, eat smart! Move your heart, eat smart! Initiatiefnemer: GGD Hart voor Brabant en West-Brabant. Campagne ‘preventie overgewicht bij 0-19 jarigen De campagne grijpt aan op voedings- en beweeggedrag. Voor 13-17 jarigen zijn er drie projecten: 1. Gezonde schoolkantine (Leerlingen VO 12-16 jaar) 2. Fit2Fun (Leerlingen VO (nu VMBO) 3. Secundaire preventie JGZ (Kinderen met overgewicht + ouders) Fit2Fun (gebaseerd op Flash): 2 pilotprojecten De interventie wordt als pilot in de maanden januari tot en met juni 2006 uitgevoerd op twee VMBO scholen in de regio’s van de GGD WB en HVB. Het streven is het bevorderen van een gezond bewegings- en voedingspatroon waarbij jongeren en ouders elkaar wederzijds motiveren. eerste en tweedejaars VMBO leerlingen en hun ouders Voor alle 13 tot 17 jarigen geldt dat slechts 51 % de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB*) haalt. Vooral allochtone jongeren en jongeren met een lage ses bewegen onvoldoende. Onderzoek van de GGD op het VMBO toont aan dat van de 13 jarigen ruim 20% minder dan 1 keer per week sport. Van de 13 jarigen is bovendien 35 % geen lid van een sportclub. Om hier iets aan te doen wordt een online gezondheidsplatform ontwikkeld voor eerste en tweedejaars VMBO leerlingen en hun ouders.

Gezonde schoolkantine: 6 pilotprojecten Gezond kantinebeleid Dit betekent niet dat alle ‘ongezonde’ producten uit het aanbod verwijderd moeten worden. Wel is het belangrijk dat het aanbod voldoende gevarieerd is en leerlingen een gezonde keuze kunnen maken. Voorbeelden zijn (bron)water, vruchtensappen of light-frisdranken naast de gewone frisdranken. Gezondere koeken, naast de grote (gevulde) koeken, een stuk fruit en een gezond broodje. Veilig aanbod Door hygiënisch om te gaan met voedsel kan ziekte van leerlingen worden voorkomen en is het risico kleiner dat de school aansprakelijk wordt gesteld als er wel leerlingen ziek worden. Hiervoor gelden dan ook wettelijk verplichte hygiënenormen uit de warenwet die worden geïmplementeerd via een hygiënecode. Voedingsonderwijs integreren met de kantinepraktijk

46

Het online gezondheidsplatform biedt een 26 weken durend op maat gemaakt traject van educatieve programma’s over voeding en beweging. Naast deze eigen informatieve leefstijl website, met persoonlijke inlogcode is ook voorzien in een actief trainingstraject in een sportcentrum. De scholieren laten zich hier testen en nemen deel aan scholierenfitness en andere activiteiten. Op hun eigen website registreren ze zelf hun resultaten. Een online coach, docent school en/of sportcentrum, ondersteunt het traject door tips en een weekadvies. Scholieren worden extra geprikkeld door een wedstrijdelement waarbij het erom gaat welke leerling het meeste voortuitgang boekt met zijn trainingsprestaties.

In het vak Verzorging of Biologie wordt aandacht besteed aan gezonde voeding. Het effect van deze lessen is groter als de keuzes die de leerlingen maken in de kantine aansluiten bij het lesprogramma of andere activiteiten.

Aanvullend op de website krijgt de docent op school lesstof aangeboden in de vorm van korte workshops en/of oefeningen om na schoolse activiteiten te stimuleren. Ouders ontvangen op hun eigen website naast informatie over gezond eten en opvoedingstips tevens oefeningen die ze samen met hun kind(eren) kunnen doen.

N.B.: de workshop over bewegen is niet altijd onderdeel van de gezonde schoolkantine.

Beleid en bedrijfsvoering Voor een goed kantinebeleid is een gezamenlijk actieplan noodzakelijk. Het instellen van een werkgroep met vertegenwoordigers vanuit alle betrokken groepen is daarbij erg belangrijk. Binnen het project wordt daarnaast gewerkt aan een aantal workshops voor leerlingen op het gebied van (gezonde) voeding en (meer) beweging.

Dit initiatief komt tot stand door samenwerking van: CPG (Collectieve Preventieve Gezondheidszorg), Flash vmbo, Sport Service NoordBrabant en de GGD West-Brabant en Hart voor Brabant.

47

Specifiekere informatie over waar en wanneer Activiteit

Gemeente

School

Periode

Geertruidenberg

Dongemondcollege

12 april 2005

Den Bosch Dongen Halderberge Oss Rucphen Woensdrecht

Sancta Maria Mavo Cambreurcollege Prinsentuin Mondriaan college Munnikenheide college Mollerlyceum

14 april 2005 13 april 2005 20 april 2005 19 april 2005 18 april 2005 21 april 2005

n.v.t.

n.v.t.

vanaf januari 2005

Focusgroep, m.n. afkomstig Tilburg

n.v.t.

oktober 2004 tot juni 2005

Boxmeer Oss Tilburg Uden Alle

De Bonckert Sterrebos Jeanne d’Arc school Bitswijk Basisonderwijs (uitvoering volgt)

Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005

Breda

Prisma college; van Cooth, Graaf Engelbrecht en Rotonde Merlet College Hooghuis Lyceum Heesch Fioretti College Voortgezet onderwijs VMBO (uitvoering volgt)

Schooljaar 2004-2005

1. Publiciteitscampagne Kick off dag met o.a jongeren koken voor jongeren, receptenwedstrijd, GGD bus, kennsiquiz en, sumo-worstelwedstrijd voor leerlingen voortgezet onderwijs Kick off met o.a. rope-skippingwedstrijd en GGD bus voor leerlingen voortgezet onderwijs

2. Doelgroep 0-4 a. Themakist 0-4 Afstemmen met Thuiszorg instellingen en ontwikkeling b. Stage onderzoek I: Vooronderzoek naar ervaring van ouders van overgewicht bij kinderen 3. Doelgroep Bao 1

a. Eten + gymmen = gewicht dimmen!

b. Themakist ism VGZ –IZA Afstemmen en ontwikkeling 4. Doelgroep VO a. Schoolkantine

b. Sportstimulering VMBO Afstemmen met betrokken partijen en ontwikkeling

1

Grave Bernheze Veghel n.v.t.

Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005 vanaf januari 2005

In meerdere gemeenten is op onderdelen ervaring opgedaan het project ‘Eten + gymmen = gewicht dimmen!’

48

5. Doelgroep lage SES a. Lesprogramma Heuvel

Breda

b. Kinderkoken Ontwikkeling 6. Doelgroep overgewicht

n.v.t.

a. Aanpak vanuit jeugdge-zondheidszorg (JGZ) afstemming landelijke ontw.

n.v.t.

Activiteit 1.

e

Basisschool Keijsersmolen Basisschool De Vliert Basisonderwijs (uitvoering volgt)

1 pilot: Schooljaar 2004-2005 Schooljaar 2004-2005

n.v.t.


Gemeente

School

Periode uitvoering

Startmanifestatie basisonderwijs Boekel met o.a een Beweegdans ‘Ren je rot en de GGD bus

Basisschool Octopus Basisschool Cornelius Basisschool de Regenboog Basisschool Uilenspiegel Basisschool Prins WillemAlexanderschool Basisschool De Akkerwinde Basisschool De Schelven Basisschool Wisselaar Basisschool De Regenboog Basisschool De Stuifhoek Basisschool De Open Hof Basisschool Hasselbraam Basisschool De Toermalijn Dalton school Basisschool Romeroschool Basisschool Meander Basisschool Hertog Jan Basisschool De Hobbit Matthiasschool

04/10/2005

Publiciteitscampagne

a. Beweegactiviteiten Manifestatie met o.a. wedstrijdelement en GGD bus voor basisschoolleerlingen vond alleen in Boekel plaats In de overige gemeenten vindt een beweegprogramma plaats, uitgevoerd door de studenten van de Fontys Hogeschool en begeleid door TNO. 2 De GGD heeft dit geinitieerd.

Aalburg Baarle-Nassau Boxmeer Breda Cuyk Drimmelen Goirle Haaren Halsteren Heesch Heusden Lith Moergestel Oosterhout Oploo

Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006

1

In voorliggend overzicht zijn alle gemeenten opgenomen waar de betreffende activiteit wordt uitgevoerd. Op www.moveyourheart.nl zijn de pilotgemeenten binnen 'Move your heart, eat smart' expliciet weergegeven. Dit overzicht is geüpdatet op 21 april 2006

49

Schijndel Steenbergen

Basisschool De Beemd Basisschool De Nieuwe Veste

Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006

St. Michielsgestel

Basisschool De Wegwijzer


St. Oedenrode

Basisschool St. Petrus


Veghel

Basisschool Bernadette


b. Afval(len) race / inzet GGD-bus

Werkendam Zevenbergschenhoek Drimmelen

Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 november 2005

a. Themakist 0-4 i.s.m. Thuiszorginstellingen

Den Bosch

Basisschool Het Kompas Basisschool De Hoeksteen School Voortgezet Onderwijs Dongemond college Peuterspeelzaal Pardoes Kinderdagverblijf Nulvier Peuterspeelzaal Keettrappertjes Kinderdagverblijf Dolfijn n.v.t.

maart-juni 2006

Breda b. Stage Ontwikkelen van een ouderactiviteit voor ouders van 0-4 jarigen

2.

n.v.t.


Doelgroep Bao

a. Eten + gymmen = gewicht dimmen!

Etten-Leur

Basisschool De Wilthzangh Basisschool De Hasselbraam Basisscholen volgen Basisschool Don Bosco


Uden

Basisschool De Meent Uden Basisschool De Vlieger Volkel

Tilburg Babyloniënbroek Boekel

Basisschool De Elzen Basisschool Den Biekurf Basisschool De Octopus Basisschool Cornelius Basisschool De Regenboog Basisschool De Uilenspiegel Basisschool De Bakelgeert Basisschool Mariaschool Basisschool De Empel Basisschool De Ark

12 september tot 6 oktober 2005 maart tot april 2006 16 sept. tot 14 okt. 2005 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006

Moerdijk Oss

b. Themakist ism VGZ –IZA

Boxmeer Erp Meeuwen


50

Oss Rijen Tilburg

Basisschool In Balans Basisschool Burg. Van Mierlo Basisschool St. Hubertusschool Basisschool De Sleutel Basisschool Jan Ligthartschool

Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006


Grave Veghel

Prisma college van Cooth Prisma college Graaf Engelbrecht Prisma college Rotonde Merlet College Fioretti College, Muntelaar

Bernheze

Hooghuis Lyceum Heesch


Den Bosch Roosendaal

Sancta Maria Mavo school voor VMBO Da vinci College

Schooljaar 2006-2007 September 2006

a. Lesprogramma Heuvel

Breda

b. Kinderkoken

Rucphen

2e pilot: Schooljaar 2005-2006 Schooljaar 2005-2006

Oss, Den Bosch, Tilburg Breda, Roosendaal, Bergen-op-Zoom

Basisschool Keijsersmolen Basisschool De Vlier Basisschool Maria Goretti Willibrordusschool Basisschool het Goirke Basisschool de Vijfhoeven n.v.t. (interventie is gericht op minder draagkrachtige ouders)

Alle gemeenten

n.v.t.


+ scholen die dit schooljaar e+g uitvoeren ontvangen een kist 3.

Doelgroep VO

a. Schoolkantine Voortgezet Onderwijs: VMBO/HAVO/ VWO

b. Fit2Fun Voortgezet Onderwijs: VMBO 4.

Breda

Doelgroep lage SES

Tilburg c. Goede voeding hoeft niet veel te kosten 6.


Schooljaar 2005-2006 2006

Doelgroep overgewicht

a. Aanpak vanuit jeugdgezondheidszorg (JGZ) afstemming landelijke ontw.

51

Sport- en beweegstimulering jongeren in Brabant in kaart gebracht

Recommend Documents