Pedagogisch werken met plezier
’s december 2014
Speel- & Leerbrief
Een hele maand feest! Op dit moment worden straten versierd, is Sinterklaas in het land en staat er op sommige pleinen al een grote kerstboom. Hoewel jonge kinderen nog nauwelijks weet hebben van de decemberfeesten, ervaren ze al wel de feestelijke sfeer omdat er overal lichtjes blinken die warmte en geborgenheid uitstralen. PIPPO doet daar ook aan mee met een glanzende, gouden voorkant. En ook binnenin PIPPO zit deze maand een extra verrassing: een driedimensionaal kerststalletje dat eenvoudig te maken is. Vanwege al de feestelijkheden, is december vaak de knutselmaand bij uitstek. Daarom besteden we daar in deze Speel- & Leerbrief meer aandacht aan dan anders. Er is een kleurplaat over je schoen zetten, een activiteit die voor jonge kinderen al snel begrijpelijk en heel aantrekkelijk is. Er is een speel- en tekenplaat over cadeautjes inpakken en dan zijn er nog de spelletjes en de liedjes die deze maand ook vaker worden gezongen dan anders.
Ik wens jullie met deze Speel- & Leerbrief veel pedagogisch voorleesplezier!
Marja Baeten
redactie PIPPO
Leestip
Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar
In het midden van PIPPO vind je PIPPO Plus met vier echte decemberboeken en twee recepten om met de kinderen koekhuisjes en glas-in-loodkoekjes te maken.
Speel- & Leerbrief
De Speel- en Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dit boek is een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang.
december 2014
1
Aapje Pippo en! idee! e efntid e e e e e h
Je kunt dit verhaaltje op twee bladzijden meteen helemaal voorlezen. Je kunt ook de rechterbladzijde nog even afdekken. Je leest eerst bladzijde 2 voor en je vraagt aan de luisterende kinderen om mee te denken over het probleem dat aapje Pippo heeft: hoe lost hij dat op? Als er een paar suggesties besproken zijn (springen, een stoeltje pakken, vragen of iemand hem optilt), bekijk en lees je samen de volgende bladzijde. Wat vinden de kinderen van de oplossing die aapje Pippo bedacht? Hebben zij een knuffel die hen ook wel eens een handje helpt?
Speel- & Leerbrief
december 2014
2
Beertje Bruin zet zi jn schoen
In dit verhaaltje zet Beertje Bruin maar liefst vier schoenen en ook nog twee grote pantoffels. Beertje Bruin wil namelijk veel cadeautjes krijgen. Met de oudere peuters kun je proberen om op de laatste vraag in het verhaaltje een antwoord te bedenken: Wat krijgt Beertje Bruin, denk je? Afhankelijk van de kinderen zullen ze cadeautjes noemen die ze zelf willen vragen aan Sinterklaas. Wie weet zegt er ook een kind dat je niet zoveel vragen mag, want dat Sinterklaas niet houdt van hebberige kinderen … Een verhaaltje waarin het vragen van cadeautjes centraal staat, is een goede aanleiding om hier met de eigen ervaringen van kinderen op aan te sluiten. Stel de kinderen vragen als: • Wat vraag jij aan Sinterklaas? • Mag jij ook je schoen zetten? • Wanneer mag jij je schoen zetten? Hoeveel schoenen zet je dan?
Speel- & Leerbrief
Het verhaal van Beertje Bruin is zowel geschikt om met Sinterklaas als met kerst te lezen. Hoewel het zetten van de schoen toch vooral een activiteit voor 6 december is. Zorg dat de kinderen die luisteren de illustraties goed kunnen zien. Wijs tijdens het lezen de voorwerpen aan die in de tekst worden genoemd. Zo leren kinderen beeld en woord met elkaar te verbinden.
Activiteit Een kleurplaat voor Sinterklaas
De schoen zetten is een activiteit die, vooral voor jonge kinderen, hoort bij het feest van Sinterklaas. In de opvang mogen kinderen ook wel eens hun schoen zetten. Natuurlijk moet daar dan een tekening in voor sint en Piet. Gebruik daar de kleurplaat voor die op de volgende pagina staat. Deze kleurplaat komt uit het boek Saar en de sint (zie PIPPO Plus, p. 4).
december 2014
3
Deze kleurplaat is van …
Illustratie: Pauline Oud
© 2014 Clavis Uitgeverij Hasselt - Amsterdam - New York, uit Saar en de Sint van Pauline Oud, ISBN 9789044822427
9789044822427 Prijs: 14,95 EUR Vanaf 2 jaar
ISBN:
Kleurplaat Saar & de Sint
Zing mee met Muisje Meisje
Zingen Wanneer je gaat zingen, moet je dat doen met overtuiging. Als je wilt dat kinderen mee gaan zingen, zorg er dan voor dat je het liedje voorzingt op een hoogte waar de kinderen bij kunnen. Hun stembanden zijn nog niet op lengte van een volwassene. Hoe langer je stembanden, hoe lager je kunt zingen. Probeer daarom altijd een liedje ietsje hoger te beginnen dan je eigenlijk van plan was. En herhaal het minstens vijf keer, ook als het om een bekend liedje gaat. Jonge kinderen hebben veel tijd nodig om het liedje op te slaan en mee te zingen. Om die reden hoor je ook af en toe eind februari nog steeds sint- en kerstliedjes.
Voor je goed naar de kijkplaat van Muisje Meisje kunt kijken, haal je het kerststalletje en PIPPO Plus uit het boekje. Bekijk met de kinderen Muisje Meisje en al haar vriendjes. Hoe heten ze ook alweer? Hansje Hond, Karel Kat, Kaatje Kat en Krijn Konijn. En welke dieren staan in de kring? Konijnen en vossen, eekhoorntjes en vogeltjes, zwijntjes, een hert en een beer. Alle dieren zingen samen een liedje. Oefen het liedje eerst zelf en leer het dan aan de kinderen. De wijs van het liedje ken je waarschijnlijk. Luister op: www.youtube.com/watch?v=EHRJBqBfevs (Kerstliedje: ‘Er is een kindeke …’)
Bewegen op muziek In het liedje dat Muisje Meisje zingt doen de dieren meer dan zingen, ze pakken een kaarsje en komen in de kring. Ze kijken naar de sterren en tellen de dieren. Al die handelingen kun je tijdens het zingen toevoegen. Houd het eenvoudig, anders wordt het rommelig en vergeten de kinderen te zingen. Waar het vooral om gaat, is het maken van de sfeer. Kinderen leren spelen met klanken en bewegingen. Ze ervaren dat ze zich daarin kunnen uiten. Ze leren daarvan te genieten. uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar
Kerstviering Het liedje dat Muisje Meisje en haar vriendjes zingen kun je gebruiken als uitgangspunt voor een kerstviering. Maak van een kerststalletje het middelpunt. Daaromheen staan de kinderen in de kring. Als ze zelf geen lichtje kunnen vasthouden, gaat elk kind achter een stoeltje staan. Het lichtje staat op de zitting. De aanwezige dieren verzamel je door te vragen of kinderen hun lievelingsknuffel willen meenemen.
Speel- & Leerbrief
december 2014
5
Een kerststalletje n om samen te make
Haal de bladzijden waar het kerststalletje op staat uit PIPPO. De zwarte lijnen met een schaartje zijn kniplijnen. De stippellijnen zijn vouwlijnen. Knip aan de bovenkant ook de twee groene kanten van het dak. Knip om de hoofdjes van de engeltjes heen.
Het kerstverhaal Bij het kerststalletje hoort een kerstverhaal dat je ook aan heel jonge kinderen kunt overbrengen. Het thema van een nieuw geboren kindje is aansprekend genoeg. Er zijn prentenboeken die het oorspronkelijke verhaal op een eenvoudige en moderne manier vertellen. Bijvoorbeeld het prentenboek Het kindje in de stal dat in PIPPO Plus wordt besproken.
Speel- & Leerbrief
december 2014
6
De avonturen van Max
Lees het verhaaltje van Max voor en zorg dat alle kinderen die luisteren de tekeningen bij het verhaal goed kunnen zien. Wijs steeds de voorwerpen aan die in het verhaaltje worden genoemd. Kinderen leren zo beter kijken en begrijpen dat het beeld en de tekst met elkaar te maken hebben. Dat helpt jonge kinderen om op een later moment het verhaaltje zelf na te vertellen. Illustraties zijn daarbij hun uitgangspunt en rode draad.
Als je het verhaaltje nog een keer leest, kun je ook vragen stellen naar aanleiding van de illustraties. Daardoor leren kinderen nog zorgvuldiger naar de tekeningen kijken. • Wijs op elk pagina opa en oma aan. Daarna ook papa en mama en Max. • Kun je op elke tekening Snavelsnoet vinden, de knuffel van Max? • De opa en oma van Max hebben ook een kerststalletje. Zie je het staan? • Zie je het kerstmannetje op de taart en ook in de kerstboom?
Speel- & Leerbrief
Activiteit Kleur- en plakplaat Max krijgt een brandweerauto. Als je die auto ingepakt ziet staan op bladzijde 12, kun je al bedenken wat erin zit. Datzelfde raadspelletje kun je doen met de kleuren plakplaat op de volgende bladzijde. Voorbereiding: Maak voor elk kind een kopie van de volgende bladzijde. Er staan vier cadeautje op. Doen: De kinderen kleuren de cadeautje en dan pakken ze die in. Ze plakken over elk cadeautje een stukje pakpapier. Kan iemand raden wat er in het pakje zit? Houd het tegen het licht (tegen een raam) en je kunt het zien!
december 2014
7
Deze cadeautjes zijn van …
Speel- & Leerbrief
december 2014
7
Creatief zijn in december Cadeau-voelspelletjes Een voelspelletjes is niet alleen spannend en leuk maar stimuleert bij peuters ook de zintuiglijke ontwikkeling. En dan vooral de tastzin. Ook zorgt een voelspelletje ervoor dat kinderen de vorm en de eigenschappen van een vorm leren benoemen. Dat is goed voor de taalontwikkeling en het uitbreiden van de woordenschat. Voelspelletje 1 Verpak speelgoed in kussenslopen of theedoeken. Bind de cadeautjes dicht met een touwtje. De kinderen mogen om de beurt een ingepakt pakje pakken en voelen en raden wat erin zit. Voelspelletje 2 Doe de uitgepakte cadeautjes in een jutezak of een kussensloop. Een kind mag niet in de zak kijken. De opdracht is: Haal de auto uit de zak. Of de pop. Een kind moet dat doen op de tast. Gelukt? Dan mag het speelgoed terug in de kast.
De decembermaand is de knutselmaand bij uitstek. Om die reden besteden we in deze PIPPO Speel- & Leerbrief extra aandacht aan het onderwerp creativiteit. Creatief ben je niet alleen als je kleurt en plakt. Je bent het ook als je een verhaal vertelt of een spelletje bedenkt. Waar het bij creativiteit vooral om gaat is het zélf bedenken van een oplossing. Het is belangrijk om dat bij kinderen te stimuleren. Daarom moet je als leidster of leider altijd een bepaalde mate van vrijheid inbouwen bij activiteiten. Op die manier daag je een kind uit om zelf na te denken en zelf keuzes te maken. Maar tegelijkertijd is het van belang om bij een activiteit afspraken te maken en grenzen te trekken. Door het duidelijk afbakenen van de mogelijkheden wordt een activiteit overzichtelijker. Daardoor kan een kind de vrijheid die overblijft beter overzien en ook beter benutten.
Wat doe je, Kerstman? Creatief met de jongsten Bekijk met de kinderen de vier uitklaptekeningen waarop de Kerstman staat. Stel steeds de vraag die erboven staat. Laat de kinderen zelf antwoorden formuleren. Wijs op de illustratie zelf onderdelen aan om kinderen op ideeën te brengen. Op blz. 15 bijvoorbeeld: gapen, de handen in de lucht steken, chocolademelk drinken, een croissantje eten enzovoorts. Ten slotte lees je het antwoord voor dat onderaan de bladzijde staat: Ik kom uit bed!
* Maak sneeuwvlokken met de handjes van het kind. Doe zilveren of witte verf op het handje en stempel het, vanaf de handpalm, in een rondje zodat de afdruk van de vingers de uitlopers van de sneeuwvlok vormen. * Maak foto’s van het gezicht van de kinderen, knip ze in cirkels uit en plak ze op stevig karton. Met een kerstboomhanger eraan kan de ‘kerstbal’ in de kerstboom. * Hang gekleurde, knipperende lichtjes in de ruimte op, vooral de jongste kindereen zullen hier gefascineerd naar kijken. * Wanneer je een papieren kerstboom maakt, laat het kind dan met de vingertoppen ‘kerstballen’ stempelen. * Als je met kleine kinderen met glitters wilt werken, gebruik dan een beetje kinderlijm waar je glitters doorheen roert. Zet verschillende kleuren glitters voor het kind neer en laat het zelf kiezen voor de kleur. De bakjes van smeerkaas of danoontjes zijn uitermate geschikt voor het mengen van kinderlijm met glitters.
Speel- & Leerbrief
Teksten: Marja Baeten. Adviezen voorlezen: Sardes. Adviezen activiteiten baby’s en dreumesen: Kjille Soeting.
december 2014
9
