Slechthorende kinderen, horen ze er nog bij? Het "SH Ambulatorium": gerichte ambulante behandeling van SH kinderen. Ilona Huyben Erwin Baas
Logopedist Klinisch fysicus Audioloog
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
1
Wat willen we gaan doen?
• Informatie – – – –
Waarom SH Ambulatorium? Vooronderzoek Opzet van de behandeling Ervaring met de eerste groep
• Interactie – Voorbeeld groepstraining
• Discussie
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
2
Recente literatuur (1)
• één op de vier leerlingen in het basisonderwijs wordt regelmatig gepest • Ongeveer 2/3 van hen vertelt dat NIET aan hun ouders • Onderzoek UU (2007) blijkt dat de kans op pesten veel groter is bij kinderen met een handicap • Onderzoek Wauters en Knoors (2007): lagere sociale competentie: m.n. minder prosociaal gedrag en meer sociaal teruggetrokken gedrag 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
3
recente literatuur (2) • Jet Isarin (2007):het gaat beter dan verwacht, zeker in het regulier, meer dan in het speciaal onderwijs, maar: – hoe meer lotgenotencontact, hoe beter het ze gaat, helaas zijn er hoge drempels! – gebrek aan begrip en voorzieningen – neiging om door te willen gaan voor ‘normaal’ – Ontbreken van toekomstperspectieven – Gebrekkig zicht op eigen mogelijkheden en beperkingen
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
4
recente literatuur (3) Literatuur: SH kinderen vaak leerproblemen primair (comorbiditeit, zelfde oorzaak) of secundair (gevolg van gehoorproblemen). Genoemd worden o.a.: – – – –
Rekenproblemen Lees- en spellingsproblemen Aandachtsproblemen informatieverwerkingsproblemen
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
5
Welke problemen zien wij?
• Oudere SH kinderen lopen toch tegen problemen aan • SH expertise moeilijk vast te houden
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
6
Problematiek van SH kinderen
• Vroege diagnostiek en behandeling is winst! • Maar het blijven wel SH kinderen! • Revalidatie succesvol voor eenvoudige communicatie • Moeite met versnelling/ toename complexiteit lesstofaanbod • Problemen met communicatie: zowel verbaal als nonverbaal steeds gelaagder/subtieler • WSNS: ontmoeten weinig andere SH kinderen. 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
7
Kennis/Expertise voor SH aanpak
• Sint Marie en Taalbrug vroeger: – (vooral) SH kinderen
• Sint Marie en Taalbrug nu kinderen met: – ASS – ESM – Complexere SH
• Meeste ‘gewone’ SH kinderen in regulier onderwijs met/zonder(!) AB
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
8
Kennis/Expertise voor SH aanpak (2) Knelpunten • Simea enquete 2007: SH leerlingen in gemengd SH/ESM onderwijs – Directe en indirecte signalen van problemen voor SH kinderen in gemengd SH/ESM onderwijs – Veel leerkrachten beoordelen eigen kennis als onvoldoende
• ISM behandelingen niet altijd afgestemd op SH • Diagnostiek, behandeling, transfer, educatie vaak los van elkaar • Geen aanbod zonder vraag & geen vraag zonder aanbod 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
9
Idee SH Ambulatorium
• Voor: SH kinderen – Verschillende leeftijdsgroepen
• Wat: multidisciplinair in te zetten ambulante behandeling op maat – na multidisciplinair onderzoek inclusief voor- en nameting.
• Doel: multidisciplinaire behandeling van SH kinderen – kennis SH-problematiek & aanpak SintMarie gebundeld – deze kennis meer en structureler ingezet. 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
10
Vooronderzoek in SH populatie Taalbrug, najaar 2007 • SH kinderen – Horst (31) – Beemden (31) – AB (66)
• Vragenlijsten – Ouders – Leerkracht /AB/IB
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
11
Vragenlijst
• • • • • • •
Schoolprestaties Contact met anderen, sociaal Onderwijsvorm Mate van SH, acceptatie Bijkomende problemen Verwachtingen mbt ontwikkeling Behoefte onderzoek/behandeling SH Ambu
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
12
Ingevulde lijsten
leeftijdsverdeling 7 6 5
aantal
• 37 lijsten retour (29%) • 14 lln geplaatst in cluster 2 • 21 lln met AB
4 3 2 1 0 3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
leeftijd
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
13
Leerproblemen toenemend met leeftijd
score
leerproblemen 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0,00
opgave ouders opgave leerkrachten
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
leeftijd
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
14
Contact/sociale problemen? 18
contact/sociale problemen
16 14 12
Correlatie:
10
Intern cl 2 AB cl 2
8
0,49 -0,42
6 4 2 0 0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Leeftijd 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
15
Pesten lijkt niet zo’n groot probleem? Pesten 4
score
3 opgave ouders
2
leerkrachten
1
0 0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
leeftijd
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
16
Onderzoek/behandel vragen
Leeftijd
Ambu Vraag
Geen vraag
Totaal
<4
0
(0%)
1
1
4-8
3
(30%)
7
10
8-12
7
(47%)
8
15
12-16
3
(43%)
4
7
16+
1
(33%)
2
3
Totaal
14
(39%)
22
36
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
17
Onderzoek/behandel vragen (2)
8-12: • Contact met andere SH jongeren • Zit kind wel op zijn plaats op deze school (vraag lkr!) • Is operatief verhelpen SH mogelijk? • Extra ondersteuning op school mogelijk? • Gaat Tom training ons kind helpen? • Moeite met contactleggen en vrije situaties 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
18
Onderzoek/behandel vragen (3)
4-8: • Beste onderwijsvorm & Contact met andere SH kk (nu enige in klas) • contactpersoon voor ouders voor vragen, die je begrijpt 12-16: • ondersteuning schoolkeuze, vervolgonderwijs • vraag of apparatuur ook thuis mogelijk is • bespreekbaar maken handicap en het kind leren er zo goed mogelijk mee om te gaan 16+: • veel problemen in communicatie, nu misschien niet meer wat aan te doen? 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
19
SH-Ambulatorium: doelgroep
• Cliënten tussen de 4 en 18 jaar met: – een auditieve handicap (verlies > 35 dB) EN / OF – auditieve verwerkingsproblemen EN – een licht beperkte tot een bovengemiddelde verstandelijke ontwikkeling ( (P)IQ > 70) EN – geen ernstige psychiatrische of neurologische problemen EN – met een hulpvraag op auditief, communicatief, sociaalemotioneel en/of educatie gebied die een multidisciplinair antwoord vergt 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
20
SH-Ambulatorium: evaluatie • Voor- en nameting (3 mnd na einde behandeling) – in kaart brengen problematiek – meten effect behandeling
• Dmv vragenlijsten en onderzoek – algemene klachten, sociale competentie, leerproblemen, sociaal-emotionele ontwikkeling en welbevinden
• Bijstellen doelgroepen, gevraagde diagnostiek, behandeling, etc.
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
21
SH-ambulatorium, Behandeling
• Rode draad in de behandeling is een groepstraining. • AJONGH: Als Je Oren Niet Goed Horen. • Doelen van de AJONGH training zijn: – – – –
Dat de kinderen meer kennis van hun handicap opdoen. Dat ze zich kunnen identificeren met andere slechthorenden. Ervaren wat het voor hen zelf betekent om slechthorend zijn. Leren omgaan met hun slechthorendheid
• In het programma zijn ook ouderbijeenkomsten tbv informatie, advisering en lotgenotencontact 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
22
SH-ambulatorium, Behandeling (2)
• Naast de AJONGH training krijgen de kinderen op maat extra behandelingen. • Bijvoorbeeld: – – – – – –
Aanvullende delen uit de TOM-training Hoor- of auditieve training Orthodidactische behandeling Neuropsychologische behandeling Logopedische behandeling Individuele therapie
• Daarnaast is er ook ouderbegeleiding. 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
23
AJONGH-training
• AJONGH deel 1 voor kinderen in de leeftijd van 5 tot 7 jaar • AJONGH deel 2 voor kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar • AJONGH deel 3 voor kinderen in de leeftijd vanaf 13 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
24
AJONGH deel 2 voor kinderen van 8 tot 12 jaar Start januari j.l. Woensdagmiddag 13.00 – 14.15 uur • Speltherapeut (Viataal) • Kindertherapeut • Logopediste • 6 kinderen 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
25
Inhoud AJONGH training deel 2 Niveau 1 Niveau 1: Informatie - Wat is slechthorendheid? - Welke hulpmiddelen en voorzieningen zijn er? - Hoe lees je een audiogram? - Wat is geluid? - Waar zoek je informatie?
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
26
Inhoud AJONGH training deel 2 Niveau 2 Niveau 2: Communicatie - Hoe communiceer je met elkaar? - Wat doe je als je iets niet hoort? - Hoe ontstaan misverstanden? - Lichaamstaal / ondersteunende comm. middelen - Ervaringen uitwisselen - Bewust worden van communicatieproces
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
27
Inhoud AJONGH training deel 2 Niveau 3 Niveau 3: Identificatie - Wat betekent slechthorendheid voor mij? - Gevoelens bij eigen slechthorendheid - Andere slechthorenden ontmoeten - Ervaringen delen - Bewustwording van eigen mogelijkheden, beperkingen en kwaliteiten
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
28
Werkvormen AJONGH deel 2 (1)
• Het gesprek - terugkomen op vorige keer - thuisopdracht bespreken - ervaringen/verhalen delen
• Teken/Schrijfoefening - tekenen of schrijven in het werkboek
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
29
Werkvormen AJONGH deel 2 (2)
• Communicatieoefening - vragen stellen - luisteren/luisteroefening - spraakafzien - aangeven dat je iets niet gehoord hebt
• Oefening met rollenspel - situaties naspelen
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
30
Werkvormen AJONGH deel 2 (3)
• Oefening met spel - communicatieregels - samenwerken - samenspelen
• Informatie - op het gebied van slechthorendheid
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
31
Werkvormen AJONGH deel 2 (4)
• Werken met foto’s en beelden - foto’s maken van situaties - DVD - plaatjes zoeken/knippen
• Thuisopdracht - kinderen - ouders - leerkrachten
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
32
Ervaringen tot nu toe
• • • •
Lotgenoten contact verloopt goed Respect naar elkaar Durven vragen stellen Bewustwording / herkenning van SH
• Aanpassingen noodzakelijk • Grote groep voor huidige doelgroep • Participatie ouders/school belangrijk 19 maart 2009
Alle Taal Centraal
33
Discussie
• Wat is volgens u de wens voor behandeling van SH kinderen? – Past het SH Ambu daarbij? – Wat mist nu nog? – Aanvullingen, suggesties, tips…
• Andere vragen
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
34
Slechthorende kinderen, ze horen er (weer) bij!
19 maart 2009
Alle Taal Centraal
35
