Scheutnieuws
PB- PP B-00012 B- 00000 BELGIE(N) - BELGIQUE
Missiehuis van Scheut
Ninoofsesteenweg 548 • 1070 Brussel • tel. 02 526 14 00 Administratie en Redactie :
[email protected] • www.scheut.be Tweemaandelijks – 46ste jaargang Nr. 1 – JANUARI-FEBRUARI 2016 – Afgiftekantoor Brussel X - P006670
Kerstnacht in Nova Iguaçu, Brazilië Fernand Vandenabeele (°Tollembeek 1937) werkt sinds 1964 in Brazilië. Ik kom zojuist thuis van een Kerstfeestje in een van de wijken. Dat zal nu wel mijn programma zijn tijdens de komende dagen. De dagen vóór Kerstmis wordt in alle wijken de “Novena de Natal” gehouden. Alles samen zijn er in de parochie zo’n 45 groepen op zwier. Ik zeg “op zwier” want elke dag bezoeken ze een familie: er wordt dan gezongen, gebeden en gepraat; ze hebben daarvoor natuurlijk een boekje met een bezinning over Kerstmis voor de negen dagen van de “novena”. De familie die de groep ontvangt moet dan de volgende dagen mee optrekken naar de andere huizen. Het wordt een echt druk gedoe. Ge kunt u inbeelden: 45 groepen die elk 8 families bezoeken: dat zijn dan 360 families. De negende en laatste avond komen al de groepen van de wijk samen in de kerk of ergens in een grotere ruimte. Daar houden ze de laatste bezinning, de kinderen voeren een groot theater op en daarna wordt er gegeten en gedronken wat iedereen heeft meegebracht. Dat heet dan de “Ceia de Natal”. Vandaag was het dus een feestavond en zo zal het nu bijna elke avond zijn tot Kerstmis want ik moet dan op zo’n zes wijken gaan meevieren. Maar het was zeer mooi vanavond. De mensen hadden, zoals gewoonlijk, de kerststal geplaatst. Die kerststallen zijn heel speciaal: er zijn de klassieke beelden, maar iedereen brengt ook wat postuurtjes mee van thuis: het zijn postuurtjes van alle mogelijke grootte en figuren die voor de rest van het jaar ergens op een kast staan. Zo ontmoet je in onze kerststal, buiten de os, de ezel en de schaapjes, ook pinguïns,
paarden, hanen, soldaten, indianen en vele andere figuren en speelgoed. Ook komt men er kleine heiligenbeelden tegen: H. Antonius, Franciscus, enz. Verleden jaar ontdekte ik dat zelfs het kerstmannetje van de partij was. Die heb ik toch uit de stal gehaald. Maar de andere mogen er van mij gerust bij zijn. Vandaag bv. waren er vier kerstkindekes in het stalleken. Het kwam van mensen die thuis zulk een beeldje hadden en vonden dat zo’n beeldje thuishoorde in het stalleken. O.-L.-Vrouw en Sint-Jozef stonden maar zielig te kijken naar die vier kerstekindekes.
Een samenkomst in de wijken vóór Kerstmis
Het was stikkend heet (32° C. om 9 uur ‘s avonds), een echt zwoele avond. Iedereen zweette en men hoorde het geruis van de zangboekjes. Ja, die zangboekjes dienen niet om te zingen, maar om te gebruiken als een waaier. Iedereen staat er zijn boekje over en weer te zwaaien, zoals geen ventilator het beter zou kunnen doen. Er was natuurlijk ook weer een theater: een jonge vrouw was O.-L.-Vrouw. Iedereen zweette erg, en Scheutnieuws januari-februari 2016
1
ondanks de hitte had Dona Mirtes nog een grote blauwe doek rond het hoofd van Maria gedraaid en een laken om haar lenden, zodat niemand er kon aan twijfelen dat ze O.-L.-Vrouw was. Dona Mirtes geeft de indruk specia-liste te zijn in Bijbelse kledij. Als ze begint moet je bijna geloven dat ze, in een vorige incarnatie, modiste is geweest aan het hof van Herodes. Maria droeg in de armen het kindje Jezus. Het ging hier om een oude pop, die al heel wat kinderen had gelukkig gemaakt. Vandaag scheen de pop toch tot het hoogtepunt van haar carrière te zijn gekomen. Ze was trouwens ook in een grote witte doek gewikkeld. Naast Maria stond ook Sint-Jozef. Die was echter niet speciaal gekleed. Het was een manneken met een bril. Normaal zou hij toch moeten opgetreden zijn met een staf in de hand, maar verleden week had hij bij het voetballen op straat, zijn arm gebroken. Hij vertelde mij dat hij, op de repetities, in de ene hand zijn staf moest houden en de andere arm op Maria’s schouders leggen. Zo had Dona Mirtes het hem geleerd. Toen zijn arm gebroken was moest hij dus een besluit nemen.
Toen Sint-Jozef nog niet gevoetbald had.
Hij koos ervoor de goede arm op Maria’s schouders te leggen en zonder staf op te treden. Zo zagen we vanavond voor de eerste maal een tedere Sint-Jozef met een gipsverband rond de arm. Dat zijn mooie taferelen die in België pittoresk zouden aandoen, maar die ontroerend mooi zijn als je de wereld, het leven en de strijd van die mensen kent. Het is dan goed met die mensen Kerstmis te vieren: het theater is dan geen theater meer, maar een stuk van het leven. Tijdens het feestje werd er weer gezongen voor de verjaardag van Natalina. Ze wordt op kerstdag nu 8 jaar. Natalina werd ongeveer 7 jaar geleden gevonden aan de kerkdeur. Niemand wist waar ze vandaan kwam. Ze was heel ziek en zwak. De dokter zegde dat ze totaal ondervoed was. Het was ook de tijd van de Novena de Natal en ze werd beschouwd als het levend Kerstekindje. De gemeenschap zorgde voor haar en ze werd gedoopt met de naam “Natalina” (Natal = Kerstdag). Niemand wist wanneer ze geboren was. De gemeenschap besloot dat ze elk jaar haar verjaardag zou vieren op 25 december. Zo werd ze ook ingeschreven in de geboorteregisters van de gemeente. Een kinderloos gezin, Marquinho en Helena, namen haar op met de hulp en steun van de gemeenschap. Naarmate Natalina groeide scheen ze zeer zware problemen te hebben, waarschijnlijk als gevolg van de honger die ze leed tijdens de eerste levensdagen. Het is nu een speciaal kind en gedeeltelijk verlamd aan de onderste ledematen. Haar tweede tehuis is de kerkgemeenschap. En zo was het ook weer vandaag: velen hadden een klein geschenkje mee voor Natalina: een stuk welriekende zeep, een zakdoek, een reep chocolade, een kadertje, enz. Allemaal dingen
die wel deden denken aan de postuurtjes in het kerststalleken. Tot slot zongen we allemaal “Noite feliz” (“Stille nacht”). Het klonk echt mooi. Van ver zag ik hoe de oude Mário, een gepensioneerde treinmachinist, tijdens het zingen plots zijn magere arm teder op Natalina’s schouder legde. Hij pinkte een traan weg. Alles wees erop dat hij het ook mooi vond. Toen ik naar de auto stapte liet Julia, de cafébazin rechtover de kerk, de stalen roldeur naar beneden. Haar laatste twee klanten trokken ook huiswaarts. Ze praatten niet, maar neurieden “Noite Feliz”. Dat hadden ze van ver gehoord en misschien herinnerden ze zich dat liedje uit verre tijden. Ze hadden het waarschijnlijk ook mooi gevonden van aan de toog van Julia. “Feliz Natal, padre” (“Zalig kerstfeest, Pater”) riepen ze mij nog toe.
En zo zal het hier weer Kerstmis worden: heel eenvoudig, soms pittoresk, maar heel broederlijk en gemeend en zelfs ontroerend, zoals het midden de armoede ook mooi en ontroerend was in Bethlehem. Dit jaar zullen weer, overal in onze grote wereld, miljoenen mensen even stilgestaan en gekeken hebben naar het Kindje in de kribbe. Hopelijk zullen ze er niet gewoon bij gestaan of naar gekeken hebben zoals de os, de ezel, de schaapjes, pinguïns, paarden, hanen, soldaten, indianen en alle andere postuurtjes in onze kerststal. Mochten ze allen met een eenvoudig hart geloven in Gods Liefde en deze Liefde uitstralen. God werd weer geboren in onze koude wereld. Het is een blij bewijs dat Hij nog steeds in ons gelooft en op ons vertrouwt, dat hij van ons verwacht dat we deze koude en harde wereld wat menselijker maken.
Fernand Vandenabeele, cicm
Scheutnieuws januari-februari 2016
3
En hoe moet het nu verder? samen omvormen tot één diverse, transculturele samenleving?
Hoe moet het nu verder nu de glazen veiligheidsstulp boven de EU-welvaartsstaten verbrijzeld is door terroristisch vuur van jonge EU-burgers? Zij traden op in naam van het z.g. kalifaat dat zich met barbaarse terreur wankel vestigde op de ruïnes van een leugenachtige westerse oorlog in Irak en van de aanslepende burgeroorlog in Syrië. Via sociale media, teruggekeerde Syrië-strijders en anderen, worden zowel kwetsbare als kansrijke jongeren ‘geradicaliseerd’ en wereldwijd opgeroepen tot een heilige oorlog van haat en wraak, moord en zelfmoord tegen het Westen, ook in Europa. De balsem van bloemen en kaarsen voor de slachtoffers, van rouwende solidariteit met hun familie en vrienden, heeft de collectieve angst en vertwijfeling even teruggedrongen. In naam van veiligheid en westerse, democratische waarden grepen regeringen naar oorlogstaal, noodtoestand of dreigingsniveau 4 en drastische uitzonderingsmaatregelen om terroristische commando’s en hun netwerken uit te schakelen. Zo worden angst en vijanddenken gevoed; zo blijven mensenrechten, menswaardige behandeling en de vrede onder schot. Hoe kan het dan verder? Want kinderen worden geboren, ook in Molenbeek. Zij hebben recht op veiligheid, voeding, opvoeding; wij willen alle kinderen zien opgroeien in geborgenheid, met verwondering, vertrouwen, hoop. Hoe kan de hoop overleven in het verzuurde klimaat van angst en onverschilligheid? Hoe kunnen we onze duale multiculturele maatschappij
Misschien krijgen hoop en vertrouwen weer groeikans door persoonlijk de noodtoestand in hart en geest op te heffen, door het bedreigingsniveau van mijn achterdocht terug te draaien en samen de publieke ruimte weer in te palmen. Niet om elkaar achteloos voorbij te lopen zoals voorheen, maar om bv. Marokkaanse thee te drinken en eerlijk te luisteren naar vaders die machteloos hun jongeren zagen vervreemden en verdwijnen. Of de straat oversteken om mee te voelen met moeders die zuchten dat hun kinderen niet terug naar school durven gaan. En waarom niet zoals Lidewij van ‘Iedereen beroemd’ kennis maken met alle buren. Bij de pas verhuisde Mariette, die de taalcursus Nederlands heeft gevolgd, bood Lidewij aan haar ‘Nederlandstalige vriendin’ te worden om de taal verder in te oefenen. Zo wordt de anonieme, onverschillige straat weer een wijk waar het goed samenwonen is. Zoals die wijk in Hoboken waar twee buren de stoelen buiten haalden om bij te babbelen, wat uitgroeide tot een wijkfeest op straat, waarbij de politie alleen auto’s moet omleiden. Zo groeit stapvoets weer een positief, alert, dynamisch middenveld dat de overheid onder druk zet om zich niet langer blindelings te onderwerpen aan de dictatuur van financiële markten, om de groeiende kloven tussen arm en rijk te dichten, discriminatie en racisme te beteugelen en universele mensenrechten en menswaardige behandeling, ook van vluchtelingen en asielzoekers, niet onder-geschikt te maken aan veiligheid en economische groei. Misschien wordt zo het verwachtingsniveau van de Advent minder ‘hypocriet’, en het glinsterende kerstfeest, méér dan een commerciële, gastronomische vlucht. 2016 wordt een ‘nieuw’ jaar wanneer we met de kerstbomen ook onze onverschilligheid en vooroordelen in rook doen opgaan, en onze solidaire inzet hoog blijft oplaaien, ook na het eerste lentevuur.
Wilfried Gepts, cicm (verschenen in ‘Attent’)
De Missionarissen van Scheut, de redactieraad van Scheutnieuws wensen u en allen die u omringen in 2016
“Vrede en alle Goeds” Een kleine bijdrage voor Scheutnieuws helpt ons vooruit Om de twee maanden sturen wij gratis aan 8.000 abonnees een verzorgd tijdschrift met nieuws van Scheut in de wereld. Verhalen over mensen, inzet van mensen, blijde boodschap voor mensen. Een vrijwillige bijdrage zal voor ons een steun zijn. Daarvoor kunt u storten op rekening van “Missiehuis van Scheut”, IBAN: BE34 4392 1002 4190 – BIC: KREDBEBB met vermelding “voor Scheutnieuws”.
Hartelijk dank!
Overleden familieleden van confraters Oostkamp, 29.10.15: Mvr. Trui Van Oudenhove, zus van Frans (Kortrijk). Erembodegem, 09.11.15: Mvr. Marie-Thérèse Goessens, zus van Robert (Japan). Brielen, 18.11.15: Dhr Jozef Louagie, schoonbroer van Jeroom Debruyne († 1997). Terhulpen, 18.11.15: Mvr. Denise Broekaert, zus van André (Japan). Sint-Maria-Horebeke, 22.11.15: Mvr. Wivine Van de Meulebroucke, zus van Toon (Zuun). Ooigem, 30.11.15: Mvr. Suzanne Vanden Avenne, zus van Wilfried († 1999). Schilde, 30.11.15: Mvr. Lieve Mathot, zus van Ludo († 1990). Oostrozebeke, 04.12.15: Mvr. Paula Coussens, schoonzus van Leon Vanparys († 2014). Grobbendonk, 04.12.15: Mvr. Maria Henderieckx, schoonzus van Louis Rymen (Schilde). Mont-Saint-Aubert, 04.12.15: Mvr. Madeleine Coppenolle, schoonzus van Jean-Pierre Bénit (Scheut). Beveren-Roeselare, 06.12.15: Dhr André Derluyn, broer van Gerard (Torhout). Veurne, 15.12.15: Dhr Cyriel Depoorter, broer van Marcel († 1988) en Joris († 2007).
Komen en gaan
(lijst afgesloten op 31 december 2015)
Kwam op verlof :
Daems Jozef (Congo) - Vermeersch Robert (Congo).
Keerden terug naar hun missie :
Bouckaert Geert (Filippijnen) - De Vriendt Herman (Senegal).
Scheutnieuws januari-februari 2016
5
Aanvaard de mensen zoals ze zijn Als je veertig jaar of meer gewerkt hebt, ben je niet onmiddellijk geneigd daarover te schrijven. Je vindt na al die jaren je werk zo gewoon en alledaags, of je relativeert wat je gedaan hebt en je zegt: “Och, ik heb geen spectaculaire dingen gedaan, er is gewoon een tijd van komen en van gaan.”
heel wat mooie kleuren en schakeringen in dit effen en grijze landschap van het alledaagse leven.
Inderdaad, ik heb geen wereldschokkende dingen gedaan, gewoon het missiewerk van generaties Scheutisten verdergezet: pastoor zijn op een missiepost, lesgeven, huisbezoeken doen, liturgie verzorgen, organisaties begeleiden, pionieren en evangeliseren in een streek waar nog niet veel vooruitgang is. Kortom, het zijn allemaal functies die deel uitmaken van het missiewerk van Scheut. Als ik nu achteromkijk en al schrijvend wat trager de film van mijn missiewerk bekijk, dan zie ik toch
Ik ben nu pastoor in een klein bergdorpje in de Cordillera van de Filippijnen. Het is de thuisbasis van een kleine bergstam: de Kalanguya’s. Er wonen ongeveer 10.000 mensen verspreid op de flanken van de bergen waar ze hun tomaten, zoete aardappelen, bonen, pompoenen en gember telen. Het dorpje is moeilijk bereikbaar. Acht jaar geleden moest je nog een ganse dag te voet door de bergen wandelen om er te geraken. Nu is er een hobbelige weg met hier en daar een brug over de bergrivier en waarlangs de wagen
Ik heb twee momenten uitgekozen die me echt hebben geboeid: een recent voorval en een moment helemaal aan het begin van mijn missieleven, meer dan vijftig jaar geleden.
je door de modder langzaam naar boven trekt. De mensen leven er afgezonderd van de meer progressieve maatschappij in de vallei en komen maar naar beneden om er de noodzakelijke levensmiddelen te kopen. Het kerkje van het dorp is toegewijd aan de Heilige Damiaan de Veuster, in dank voor de vele Belgische Scheutisten die gewerkt hebben in de Cordillera. Enkele maanden geleden ging ik in de vallei de gevangenen van ons dorp bezoeken. In een groep van meer dan 250 geïnterneerden leven onze 10 parochianen in een benepen ruimte. De gevangenis bestaat uit drie kleine slaapzalen en een koertje. In die barakjes gebeurt alles: eten, slapen, toilet, recreatie en roddelen, want werken kunnen ze niet … en vooral de dagen, weken, maanden, jaren aftellen. Soms zijn er ruzies tussen de groepen. Toen ik me aanmeldde weigerde de cipier prompt me verder te laten gaan. “Waarom?” vroeg ik hem. “Omdat je dezelfde kleur van T-shirt draagt als de geïnterneerden: geel. Die kleur is verboden voor bezoekers want je zult je mengen in die grote groep. We hebben hier geen wachtkamers en als er verwarring ontstaat, kunnen we geen onderscheid maken in die massa.” Gelukkig waren de catechiste en de vrouw van een geïnterneerde bij mij en pleitten ze voor wat begrip en werd ik toch binnengelaten. Al vlug bemerkte ik dat de cipier gelijk had toen ik langs de 'dubbeldek-bedden' wandelde vol met mensen. Ze begroetten me allemaal met een brede glimlach en heetten me welkom met een handdruk of een schouderklopje. Ze dachten dat ik een nieuwe huisgenoot was, voorzeker een Amerikaanse drugdealer of pooier die vergezeld was van zijn "escort ladies". Het werd een feestelijke intrede met gelach en welkomgeroep. Toen de catechiste riep dat ik een priester was veranderde dit hartelijke welkom in een respectvolle groet.
De tien gevangenen van mijn parochie
Toen ik ’s avonds door de donkere bergen naar huis reed, mijmerde ik glimlachend op wat er gebeurd was. Ik herinnerde mij de woorden die mijn vader me zei toen ik aan mijn ouders mijn besluit bekendmaakte Scheutist te worden, nu meer dan vijftig jaar geleden. Ze waren blij met mijn beslissing, “maar” voegde mijn vader eraan toe, “je moet altijd de mensen die je daar gaat helpen aanvaarden zoals ze zijn, want er zijn geen andere.” Dit advies klonk in mijn binnenste als een echt roepingswoord zoals het “kom en volg mij” van Jezus aan zijn eerste leerlingen. Ik heb die woorden nooit vergeten en nu, na vijftig jaar, waren ze voor een paar uren realiteit geworden midden die gevangenen en ik was er fier op. Veel Scheutisten hebben die verrassende eenheid met hun mensen mogen ervaren. Je vraagt je af hoe zo’n geschenk mogelijk is. Niet de jaren van samenleven met je mensen, niet de kennis van hun cultuur, niet je inzet of welke vorm van hulp dan ook tellen hier, maar dit eenvoudig en onbevangen vertrouwen in de medemens maakt het mogelijk dat een roeping tot missie grenzen noch tijd kent.
Geert Bouckaert, cicm Scheutnieuws januari-februari 2016
7
Onze overledenen Onze overledenen Daniel Van Kerkhove Geboren in Oostakker op 7 april 1921. Eerste geloften op 8 september 1940. Priester gewijd op 27 januari 1946. Missionaris in Japan vanaf 1947. Overleden in Himeji op 7 november 2015. Jules Palsterman Geboren in Anderlecht op 27 mei 1931. Eerste geloften op 8 september 1950. Priester gewijd op 7 augustus 1955. Missionaris in Congo van 1957 tot 1994 en daarna in België. Overleden in Halle op 12 november 2015. Johan Waegeman Geboren in Grembergen op 27 juli 1936. Eerste geloften op 8 september 1957. Priester gewijd op 5 augustus 1962. Missionaris in Congo van 1963 tot 1990 en daarna in België. Overleden in Leuven op 14 november 2015. Laurent Walcarius Geboren in Ooigem op 23 maart 1932. Eerste geloften op 8 september 1952. Priester gewijd op 4 augustus 1957. Missionaris in Congo van 1958 tot 2006 en daarna in België. Overleden in Torhout op 24 november 2015. Gustaaf Hanssens Geboren in Lendelede op 14 september 1933. Eerste geloften op 8 september 1954. Priester gewijd op 2 augustus 1959. Missionaris in Congo van 1960 tot 1974 en daarna in België. Overleden in Torhout op 12 december 2015. Noël Ostyn Geboren in Moorslede op 9 juli 1936. Eerste geloften op 8 september 1957. Priester gewijd op 5 augustus 1962. Missionaris in Japan van 1963 tot 2009 en daarna in België. Overleden in Roeselare op 18 december 2015. Paul Wynants Geboren in Heverlee op 2 augustus 1925. Eerste geloften op 8 september 1945. Priester gewijd op 29 juli 1951. Missionaris in V.S.A. sinds 1953. Overleden in Vienna, Virginië, V.S.A op 24 december 2015. Redactie : Romain Clement, Werner Lesage, Erik Maes, Marcel Peeters, Frans Van Oudenhove, Nand Verhoeven Verantwoordelijke uitgever : Erik Maes, Missiehuis van Scheut, Ninoofsesteenweg 548, 1070 Brussel Bankrekening : Missiehuis van Scheut - Brussel, IBAN-code : BE34 4392 1002 4190, BIC-code : KREDBEBB, met de vermelding : “voor Scheutnieuws” Drukkerij-Uitgeverij Jan Verhoeven nv - Sint-Pieters-Leeuw
