S C H O O L V E I L I G H E I D S P LA N

Titel: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum. Aantal pagina’s: 222 / dec.’09/mei ‘15

S C H O O L V E I L I G H E I D S P LA N Het AOC Terra heeft een Arbo- en schoolveiligheidsplan opgesteld voor alle vestigingen. Hierin staat alles beschreven op het gebied van arbo- en schoolveiligheid voor het AOCTerra. Daarnaast zijn er op vestigingsniveau allerlei zaken specifiek beschreven in procedures en protocollen. In dit document staan de 4 aspecten van de veiligheidskaart onderwijs & jeugdzorg van het Nederlands Jeugd Instituut (december 2008) beschreven. Deze kaart is de leidraad voor het schoolveiligheidsplan. In dit schoolveiligheidsplan staan de protocollen en procedures voor de schoolveiligheid beschreven, die wettelijk verplicht zijn. Naast de verplichtingen zijn er ook wenselijke (W) of optionele (O) documenten opgenomen. Hier volgen 4 aspecten van veiligheid. Het bestrijkt het domein veiligheid breed en niet alleen de sociale veiligheid. De 4 aspecten zijn: 1. Beleidsaspecten: visie, doelen, middelen en afspraken die de school hanteert inzake de veiligheid. 2. Sociale aspecten: omgang en gedrag van leerlingen en medewerkers. 3. Grensoverschrijdende aspecten: afwijkingen, incidenten en delicten. 4. Ruimtelijke aspecten.

Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 1 van 222

1


I N H O U D S O P G AV E: 1. BELEIDSASPECTEN ........................................................................................ 4 ORGANISATIE VAN VEILIGHEID ............................................................................................................................ 4

1.1 Visie op schoolveiligheid ............................................................................................ 4 1.2 Arbo coördinator en ................................................................................................... 4 1.3 Preventie medewerker ............................................................................................... 4 1.4 Bedrijfshulpverlener (BHV) ...................................................................................... 7 1.5 Veiligheidscoördinator (W) ....................................................................................... 7 INTERNE COMMUNICATIE ..................................................................................................................................... 8

1.6 Ondernemingsraad ..................................................................................................... 8 1.7 Leerlingenraad / leerlingenparticipatie .................................................................... 8 1.8 Ouderraad / Ouderklankbordgroep ....................................................................... 10 1.9 Vertrouwenspersoon ................................................................................................ 11 1.10 Begeleidings- en Ondersteuningsteam (BOT)...................................................... 11 SAMENWERKING EXTERN................................................................................................................................... 14

1.11 Zorg- en adviesteam (W) ....................................................................................... 14 1.12 Leerplichtambtenaar ............................................................................................. 14 1.13 Politie en Gemeente (W) ........................................................................................ 14 1.14 Brandweer ............................................................................................................... 24 1.15 Jeugdzorg / AMK ................................................................................................... 24 KLACHTEN ......................................................................................................................................................... 24

1.16 Klachtenregeling..................................................................................................... 24 2.2 Klassenregels (W) ..................................................................................................... 43 2.3 Leerlingenstatuut ..................................................................................................... 43 2.4 Voorkomen van (digitaal) pesten (W) .................................................................... 48 2.5 Afspraken rond ICT gebruik (W)........................................................................... 66 2.6 Rouwverwerking (W) ............................................................................................... 68 2.7 Programma’s voor leerlingen (sova, anti pest, e.d.) (W) .................................... 105 2.8 Coaching van (nieuw) personeel ........................................................................... 107 2.9 Beleid t.a.v. middelengebruik en alcohol (W) ...................................................... 108 2.10 Relatie personeel – leerling – ouders/verzorgers ............................................... 109 2.11 Bijzondere afspraken rondom privacy bij gescheiden ouders/verzorgers ...... 109 2.12 Privacy zorgen adviesteam ................................................................................ 110

3. GRENSOVERSCHRIJDENDE ASPECTEN ................................................. 110 3.1 Procedure voor schorsing en verwijdering leerlingen ........................................ 110 3.3 Registratie schoolverzuim en ................................................................................. 123 3.4 Aanpak schoolverzuim ........................................................................................... 123 3.5 Registratie (arbeids-) ongevallen en incidenten registratie ................................ 128 3.6 Anti pest protocol ................................................................................................... 128 3.7 Protocol voor melding (dreigen met) agressie en/of geweld (verbaal en fysiek) of seksuele intimidatie...................................................................................... 150 3.8 Protocol voor opvang personeel bij ernstige incidenten ..................................... 153 3.9 Protocol voor opvang leerlingen bij ernstige incidenten .................................... 153 3.10 Protocol ongewenst bezoek in en rondom de school (W) .................................. 154 3.11 Wapenbezit (W) .................................................................................................... 154 3.12 Drugsbezit en alcohol (W) ................................................................................... 154 Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 2 van 222

2


3.13 Vandalisme (W) .................................................................................................... 155 3.14 Diefstal (W) ........................................................................................................... 155

4. RUIMTELIJKE ASPECTEN ......................................................................... 155 4.1 Bouwtechnisch ........................................................................................................ 155 4.2 Brandveiligheid....................................................................................................... 155 4.3 (Speeltoestellen) en inventarisatie / Gereedschappen ......................................... 156 4.4 Ontruimingsplan .................................................................................................... 156 4.5 Afspraken en regels m.b.t. toezicht / surveillance (W) ....................................... 159 4.6 Toezicht schoolfeesten ............................................................................................ 159 4.7 Toezicht en afspraken buitenschoolse activiteiten .............................................. 161 4.8 Verkeersveiligheid rond de school (O) ................................................................. 161 4.9 EHBO / BHV........................................................................................................... 161 4.10 Coördinator calamiteiten (W) ............................................................................. 162 4.11 Protocol ernstige calamiteiten (brand etc.) (W) ................................................ 162 4.12 Richtlijnen omgang met de media (W) ............................................................... 162 4.13 Risico Inventarisatie & Evaluatie ...................................................................... 162 4.14 Terugkoppeling Ondernemingsraad over RI&E .............................................. 222


3


1. Beleidsaspecten Organisatie van veiligheid 1.1 Visie op schoolveiligheid (W) (uit arbo- en schoolveiligheids beleidsdocument OGN)

Goede arbeidsomstandigheden, veiligheid en een aantrekkelijke werkomgeving zijn van groot belang voor het welbevinden van de mens bij het verrichten van zijn/haar werk. Dit staat al heel lang ‘op de agenda’ binnen de samenleving bij onder meer de overheid, werkgevers en werknemers. Het zogenaamde ‘Kinderwetje’ van van Houten uit 1874 is bijvoorbeeld een bemoeienis (misschien wel de eerste) van de overheid om arbeidsomstandigheden voor wel erg jeugdige werknemers te regelen. De aandacht voor arbeidsomstandigheden is sindsdien steeds verder toegenomen. In de huidige tijd weten we dat de Arbeidsomstandighedenwet, kortweg Arbo wet, op dit gebied een heleboel zaken regelt. Toen de Arbo wet van kracht werd, is in eerste instantie vooral gekeken naar de toepassingen in het bedrijfsleven en organisaties waar werkgever en werknemers in een onderling overeengekomen arbeidsverhouding voor de markt produceren. Daarbij ging het vooral om de fysieke veiligheid, bijvoorbeeld om voorschriften waarbij draaiende delen van machines moesten worden afgeschermd, het dragen van beschermende kleding, etc. Het waren concrete, materiële en objectief beschreven maatregelen om de arbeidsomstandigheden en veiligheid te verbeteren. Dit soort maatregelen worden vaak aangeduid als de ‘harde’ kant van het Arbo beleid. Gaandeweg is men het werkterrein van deze wetgeving breder gaan zien. Ook de zogenaamde ‘zachte’ kant (ook wel sociale veiligheid genoemd) van de arbeidsomstandigheden bleek minstens zo belangrijk. De regelgeving is daarop aangepast en in de loop der jaren uitgebreid om ook de meer immateriële en gevoelsmatige aspecten van de arbeidsomstandigheden er bij te betrekken. Een andere ontwikkeling die plaatsvond (en in feite parallel loopt aan de eerder genoemde ontwikkeling van ‘hard’ en vervolgens tevens ‘zacht’) is dat ook onderwijsinstellingen er meer en meer bij betrokken raakten. In de loop der tijden werd duidelijk dat ook in onderwijsinstellingen zowel materiële maar vooral immateriële arbeidsomstandigheden een belangrijke rol spelen. Bij een onderwijsinstelling is er naast werkgever (bevoegd gezag) en werknemers (onderwijsverzorgers) nog een heel belangrijke andere groepering, dat zijn zij die onderwijs ontvangen: leerlingen respectievelijk deelnemers. Met name ook voor hun welzijn op school verdienen Arbo aangelegenheden bijzondere aandacht.

1.2 Arbo coördinator en 1.3 Preventie medewerker Het beleid ter bevordering van een veilige fysieke omgeving kent twee aspecten: - Preventief: gericht op het voorkomen van calamiteiten; het belangrijkste onderdeel van het werk van de preventiemedewerker /arbo-coördinator. - Curatief: gericht op het zo goed mogelijk reageren op calamiteiten; het belangrijkste onderdeel van het werk van de bedrijfshulpverleners (BHVers). Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 4 van 222

4


Deze beide aspecten zij wel te onderscheiden, maar vaak niet te scheiden. Immers om goed op te kunnen treden bij calamiteiten is kennis van preventieve maatregelen nodig en andersom komen preventieve maatregelen vaak voort als leereffect van calamiteiten. Daarom kiezen we voor de voorbereiding en uitvoering van het arbo-beleid voor nauwe samenwerking tussen de preventiemedewerker en bedrijfshulpverleners. Arbo- coördinator ( preventiemedewerker) De coördinatie van de werkzaamheden, die samenhangen met de uitvoering van het beleid voor een veilige fysieke omgeving berust bij de preventiemedewerker. De arbowet wijst 3 concrete taken aan die moeten worden uitgevoerd op het terrein van preventie:  Medewerking verlenen aan het verrichten en opstellen van de RisicoInventaisatie en –Evaluatie (RI&E);  Uitvoeren van arbomaatregelen;  Het adviseren van de directeur aangaande beleid en acties. De werkzaamheden van de preventiemedewerker zijn vastgelegd in een taakomschrijving:  arbowerkcommissie leiden (jaarlijks 1 centrale bijeenkomst en informeel overleg)  overleggen met en adviseren aan schoolleiding  risico's signaleren;  Plan van aanpak opstellen en uitvoeren;  RI&E organiseren en de uitvoering ervan begeleiden;  bedrijfshulpverlening coördineren inclusief voorlichting geven over het voorkomen van calamiteiten;  scholing en training organiseren. Arbo-overleg (arbo commissie) Het arbo-overleg bestaat uit de preventiemedewerker (voorzitter), een medewerker vanuit OGN en het hoofd BHV van de verschillende locaties. Voor Terra Winsum is dat de hoofdconciërge, de heer Medema. Voor het einde van ieder schooljaar evalueert het arbooverleg aan de hand van dit veiligheidsplan. Taak:  Opstellen en evalueren van het beleidsplan schoolveiligheid  Opstellen en evalueren van het Plan van Aanpak RI&E  Opstellen en evalueren van ontruimingsplannen,  Voorbereiden en evalueren van ontruimingsoefeningen.  Adviseren van de directie op het terrein van arbo en veiligheid Team- en werkoverleg opinievorming; arbo knelpunten bespreken; draagvlak creëren voor maatregelen; geïnformeerd worden over schoolveiligheid (o.a. het calamiteitenplan), zodat de mentor de informatie kan doorgeven aan de leerlingen. Bij de uitvoering van het arbobeleid zijn de volgende externe instanties betrokken:


5


Arbo-dienst of andere gecertificeerde arbo deskundigen - begeleiden van verzuim en reïntegratie; - uitvoeren en/of toetsen RI&E; - werkplekonderzoek; - scholing. Arbeidsinspectie - controle arbeidsomstandigheden; - controle uitvoering van Arbowetverplichtingen waaronder: . de registratie van arbeids- en rusttijden; . de uitvoering van de RI&E en het Plan van aanpak. Onderhoudsbedrijven - inspectie van en onderhoud aan machines, installaties e.d. Verder zijn er nog taken voor de directie en de OR: Directie c.q. dienst H&F van OGN  arbobeleidsplan vaststellen;  arbo budget vaststellen;  overleg voeren met de medezeggenschapsraad  contracten sluiten met de arbo-dienst of andere gecertificeerde arbodeskundigen  scholing en training (laten)organiseren;  plan van aanpak vaststellen;  arbotaken verdelen;  taakomschrijving preventiemedewerker en bedrijfshulpverlener evalueren en indien nodig bijstellen;  preventiemedewerker en bedrijfshulpverleners aanstellen;  taakomschrijving arbowerkgroep evalueren en bijstellen, leden arbowerkgroep aanstellen;  contact onderhouden met Arbo-dienst of andere gecertificeerde arbodeskundigen; OR  overleg/advies/instemming t.a.v.: o contract Arbo-dienst o RI&E o Plan van aanpak en voortgangsverslag.

Elektrotechnische installaties: (memo 28 maart 2012) Binnen Onderwijsgroep Noord is de verantwoordelijkheid voor elektrotechnische installaties tot op heden informeel geregeld. In het kader van Arbo- en veiligheid heeft het CvB besloten dit formeel vast te leggen. Deze informatie dient door de vestiging opgenomen te worden in het schoolveiligheidsplan. De Arbo-wet verplicht werkgevers om beleid te voeren dat erop gericht is de veiligheid van de elektrotechnische installaties te waarborgen. In het geval van de school gaat het bij de


6


elektrotechnische installaties veelal om de stroomvoorziening van meterkast tot en met het stopcontact. Het CvB heeft besloten om voor alle stichtingen vallend onder Onderwijsgroep Noord Piet Holman van de afdeling H&F als installatieverantwoordelijke aan te wijzen. Bij diens afwezigheid is dat Berthan Slijkhuis. Als zich op de vestiging een tekortkoming voordoet aan de elektrotechnische installaties wordt altijd de installatieverantwoordelijke ingeschakeld. De installatieverantwoordelijke bepaalt of er een installatiebedrijf moet worden ingeschakeld. Tekortkoming aan de elektrotechnische installaties zijn bijvoorbeeld: - Structurele problemen met de aardlekschakelaar of stoppen/switches - Ernstige beschadigingen aan de installatie - Blijvende uitval van elektriciteit Voor eenvoudige zaken zoals het vervangen van een lamp of het terugzetten van een aardlekschakelaar is het hoofd facilitaire dienst of de hoofd conciërge verantwoordelijk. Het melden van bovengenoemde ernstige storingen zal altijd via de verantwoordelijke facilitaire medewerker van de locatie moeten verlopen.

1.4 Bedrijfshulpverlener (BHV) De directeur draagt er zorg voor dat er op de vestiging per 50 aanwezige personen (leerlingen/deelnemers + medewerkers) tenminste één medewerker als bedrijfshulpverlener is aangesteld. Deze hulpverleners hebben scholing gehad op gebied van brandpreventie en brandbestrijding, eerste hulp, ontruiming en reanimatie. De directeur draagt er zorg voor dat die kennis en vaardigheid bij de hulpverleners actueel blijft. Het op peil houden van kennis en vaardigheden betekent tevens herscholing respectievelijk het volgen van herhalingscursussen. AOC Terra centraal faciliteert en verzorgt de coördinatie hiervan. De (her)scholing gebeurt binnen werktijd en wordt daarom niet extra beloond. De vierjaarscyclus van RI&E en de daaruit voortvloeiende jaarlijkse Plannen van Aanpak vermelden gegevens over de kwaliteit en de kwantiteit van de BHV, op de vestiging. Naast het systeem van BHV is het gewenst dat elke vestiging ook beschikt over tenminste één specifiek opgeleide EHBOer. De opleiding hiervoor wordt niet centraal geregeld. Om voor de EHBO vergoeding aanmerking te komen is vooraf overleg met de afdeling P&O nodig. BHV-ers en eventueel EHBO-ers worden vaak gevonden binnen de categorie conciërges en/of docenten lichamelijke oefening en/of docenten beroepsgerichte vakken. Zij hebben in voorkomende gevallen als taak de eerste opvang te verzorgen en eerste hulp te bieden en onderhouden contact met de preventiemedewerker(s) als er geen sprake is van een dubbelfunctie.

1.5 Veiligheidscoördinator (W)


7


Interne communicatie 1.6 Ondernemingsraad Terra Winsum kent geen vestigings ondernemingsraad. De school is een vestiging van het AOC Terra (en die weer een onderdeel van de Onderwijsgroep Noord). Deze organisatie heeft één centrale ondernemingsraad. Naast de ondernemingsraad (OR) is er een Deelnemersraad (DR) en een centrale Ouderraad (OuR). Het reglement, vergaderdata, notulen en samenstelling van deze raden staan op intranet (interne website).

1.7 Leerlingenraad / leerlingenparticipatie LEERLINGENRAAD GROENE SCHOOL In 2009 is de leerlingenraad opgezet. Tijdens de lessen Maatschappijleer klas 3 behandelden we het onderwerp politiek. Naar aanleiding daarvan moesten de leerlingen politieke partijen voor Terra Winsum oprichten, met daarin een aantal goede programmapunten. Daar kwam zoveel enthousiasme bij kijken dat we zijn begonnen met het oprichten van een leerlingenraad. Werkwijze: 1. Leerlingen van klas 2 t/m 4 konden zich opgeven voor de leerlingenraad. 2. Er kwamen meer dan 50 aanmeldingen binnen, dus er volgde een sollicitatieronde. Zes leerlingen uit klas 3 hebben dit helemaal georganiseerd. Ze hebben een vragenlijst 3. gemaakt en met alle sollicitanten een gesprekje gevoerd. Hier kwamen tenslotte 15 goede kandidaten uit. Daar zijn we mee begonnen. ( Op dit moment zitten er nog 10 leerlingen in de leerlingenraad. Deze terugloop heeft te maken met motivatie en teruglopende schoolprestaties.) 4. De leerlingen worden eens per 6 weken 2 lesuren uitgeroosterd om te vergaderen en om praktische zaken uit te voeren. Ik ben zelf voorzitter, de rest van de taken worden bij toerbeurt uitgevoerd. 5. Er is een map gemaakt waar alle notulen enz. in gedaan worden. Deze staat in lokaal 0.04 De volgende punten zijn besproken.  Verkoop van tosti’s tijdens de pauze. Leerlingen regelen dit helemaal zelf, van de inkoop t/m de verkoop. De kas en de begroting worden gecontroleerd, de winst gaat naar nader te bepalen aankopen voor de leerlingen. Te denken valt aan spelletjes in de kantine.  Het gezelliger maken van de school. Dit is ten dele al gerealiseerd: de lokalen zijn geverfd, de gangen ook. Op dit moment zijn de leerlingen en de directie in overleg over het gezelliger maken van de kantine. De plannen zijn al in een vergevorderd stadium.  Het veiliger maken van de toiletten. Ook dit is inmiddels gerealiseerd.  De schoolfeesten. De leerlingen geven aan zelf actiever mee te willen denken en helpen met de organisatie van de schoolfeesten. Ook hiervoor zijn al plannen. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 8 van 222

8


 





Het organiseren van de Goede doelen week. Een paar leerlingen van de leerlingenraad zitten in de organisatie en dragen hun steentje bij, op dit moment met name aangaande de communicatie naar de leerlingen toe. Het opzetten van een leerlingensite op internet. We kwamen veel problemen tegen, die nog niet allemaal zijn opgelost. Er is eerst besloten een Hyves-site te maken, waar leerlingen van alles kwijt kunnen, maar waar ook schoolfoto’s op staan. Er is een toezichthouder die alleen leerlingen toelaat. Praten met de directie. Regelmatig komt de directeur langs tijdens een vergadering om te luisteren naar zaken die leven onder de leerlingen. Er wordt niet alleen naar hun geluisterd maar ook wordt op de meeste punten daadwerkelijk actie ondernomen.( zie hierboven) Binnenkort starten we een nieuwe sollicitatieronde. De 4e klassers gaan straks examen doen en zullen minder tijd overhouden om zich voor de leerlingenraad in te zetten. Er is dus plek voor nieuwe leerlingen.

LEERLINGENRAAD (tekst informatie flyer jan. 2010)

Op Terra Winsum hebben we sinds begin 2009 een leerlingenraad. De leerlingenraad is een groep leerlingen die binnen de school voor alle leerlingen spreekt. Onderwerpen die de leerlingenraad bespreekt gaan vooral over zaken die in de school spelen en die de leerlingen graag anders willen. Daarnaast praten ze onder andere over het schoolfeest, veiligheid, verkoop van kantineartikelen en inrichting van de kantine en het meeorganiseren van evenementen of activiteiten op school zoals de huisdierenshow, kerst- en paasviering, excursies, schoolkrant, actieweek, etc. Een duidelijk voorbeeld van wat door de leerlingenraad tot stand is gekomen, is de verkoop van tosti’s in de kantine op bepaalde dagen. De leerlingenraad vergadert regelmatig, ongeveer 1x in de 4 weken tijdens lesuren. De leerlingenraad vergadert onder leiding van een docent. Soms is de directeur ook bij de vergaderingen aanwezig. De leerlingenraad is dus ook een soort klankbord van de leerlingen naar de directie. Het is ons doel om een zo breed mogelijke leerlingenraad te hebben, met zoveel mogelijk leerlingen uit verschillende leerjaren en van verschillende niveaus. Om te voorkomen dat de leerlingenraad heel erg groot en onoverzichtelijk wordt, bestaat de leerlingenraad maximaal uit 12 leerlingen. Als je in de leerlingenraad wilt, dan krijg je voordat je lid wordt een kort gesprekje met iemand uit de leerlingenraad. Je moet namelijk wel gemotiveerd zijn om in de leerlingenraad te willen zitten. In februari start een nieuwe sollicitatieronde, omdat veel 4 e klassers zich goed voor willen bereiden op hun examen. We gaan op zoek naar ongeveer 8 leerlingen uit de klassen 1 t/m 3 (VMBO + Groene Lyceum). De leerlingenraad heeft een eigen publicatiebord in de kantine, daar staan ook de namen op van leerlingen die in de leerlingenraad zitten, en ze zijn bezig met een eigen website.


9


We hebben leerlingen die trots zijn op onze school en zich graag daarvoor willen inzetten. Ze doen dit met veel enthousiasme. Als school zijn we blij met hun ideeën en hun inzet!

1.8 Ouderraad / Ouderklankbordgroep Terra Winsum had sinds jaren een commissie van bijstand en toezicht. Deze commissie is na een lange geschiedenis overgegaan in een beheerscommissie. Door verdere fusievorming en centrale regeling van medezeggenschap in de vorm van een centrale ondernemingsraad en een raad van toezicht is deze commissie ontbonden. Er bleef wel een gevoel van verlangen naar direct contact als school met ouder(s) /verzorger(s). Daarom is er begin 2009 een start gemaakt met een ouderklankbordgroep. Deze groep ouders bestaat nu uit een aantal ouders, die regelmatig met de schoolleiding bij elkaar komt om te praten over schoolbeleid en kwaliteit. OUDERKLANKBORDGROEP (tekst informatie flyer jan. 2010)

Als ouder/verzorger wil je graag weten wat je zoon of dochter allemaal meemaakt op school en je wilt bijdragen aan zijn of haar ontwikkeling. Meepraten over hoe een en ander op school is geregeld, vormt daarin een belangrijk onderdeel. Op Terra Winsum ‘doen’ wij dat sinds vorig jaar in de vorm van een zogenoemde Ouderklankbordgroep. Deze Ouderklankbordgroep bestaat maximaal uit 8 ouders/verzorgers en spreekt drie tot vier keer per jaar met de leiding van Terra Winsum over hoe het er aan toe gaat op school. Immers: thuis voelen ouders/verzorgers de effecten van aangelegenheden op school zoals lessen, workshops, prestaties, motivatie, enzovoort. De schoolleiding hoort graag van de ouders/verzorgers wat verbeterd kan worden, maar uiteraard verneemt zij ook graag datgene wat juist helemaal goed gaat. Wij vinden input van ouders/verzorgers van het grootste belang. Hoe meer input, des te beter wij als schoolleiding kunnen anticiperen. Dat spreekt voor zich. Ouders/verzorgers zitten op persoonlijk titel in een klankbordgroep. Niet als belangenvertegenwoordiger of namens andere ouders/verzorgers. Bespreekpunten kunnen zowel door de ouders/verzorgers als door de school worden ingebracht. We gaan uit van een gezamenlijke verantwoordelijkheid en de intentie dat eventuele gesignaleerde problemen bespreekbaar kunnen worden gemaakt en iedere partij bereid is mee te denken om tot een haalbare oplossing te komen. Veelal komt de motivatie om als ouder actief te zijn voort uit betrokkenheid met je kind. Er wordt verwacht dat je de belangen van de leerlingen in het algemeen, maar ook de belangen van docenten in verhouding kunt zien. Kortom: de ouderklankbordgroep is een groep ouders/verzorgers die meedenkt en meepraat over de belangen van het kind in de dagelijkse gang van zaken op school samen met de leiding. Momenteel bestaat de ouderklankbordgroep uit 7 enthousiaste ouders (peildatum jan. 2010).


10


1.9 Vertrouwenspersoon De Groene School kent interne- en externe vertrouwenspersonen. Interne vertrouwenspersoon De interne vertrouwenspersonen zijn de leerlingbegeleiders van de beide vestigingen (zie ook het zorgplan van Terra Winsum). Contacten met externen (bijvoorbeeld bureau Jeugdzorg, politie e.d.) verlopen altijd via de leerlingbegeleider / vertrouwenspersoon van die leerling. Het onderwerp wordt door de leerlingbegeleider met de betreffende collega / mentor besproken en door de leerlingbegeleider weer teruggekoppeld naar de externe. De leerlingbegeleider doet altijd verslag in Magister (digitaal leerlingvolgsysteem).

Externe vertrouwenspersoon Aan OGN is een externe vertrouwenspersoon verbonden. Bij constatering- of een ernstig vermoeden van seksueel geweld en/of ernstig fysiek of psychisch geweld moet dit (uiteindelijk) worden doorgegeven aan de vertrouwensinspecteur overeenkomstig de bepalingen van de wet op het Onderwijstoezicht. De ontdekker meldt het als regel eerst aan de directeur en soms (bij seksueel geweld) kan het ook aan de interne vertrouwenspersoon worden gemeld. Daarna volgt contact met het College van Bestuur, er volgt inschakeling van de externe vertrouwenspersoon en melding aan de vertrouwensinspecteur afhankelijk van de situatie.

1.10 Begeleidings- en Ondersteuningsteam (BOT) Doel: Het vormen van een BOT om als schakel te functioneren tussen het kernteam en het ZAT overleg. Taakstelling en werkwijze: Terra Winsum besprak haar leerlingen in de kernteams en daar waar het nodig was, in het zorgen advies team (ZAT). Omdat de stap naar het ZAT overleg een grote stap is, willen we met een BOT een schakel maken naar het ZAT overleg. De besprekingen in het kernteam vormen de 1e lijn. Het zorgteam is dan de 2e lijn en het ZAT overleg de 3e lijn in de zorg. Het werken met een zorgteam geeft overzicht en structuur, bovendien wordt het duidelijker welke acties ondernomen moeten worden. De volgende route wordt bij leerling besprekingen doorlopen: -

1e lijn: bespreking in het kernteam. 2e lijn: bespreking in het BOT.


11


-

3e lijn: bespreking in zorgen adviesteam.

In elk kernteam (1e lijn) wordt gesproken over leerlingen. Vaak kan het team een oplossing aandragen voor een ontstaan probleem. Als dit niet het geval is wordt de leerling aangemeld bij het BOT (2e lijn) middels een aanmeldingsformulier. De mentor heeft de hulpvraag duidelijk geformuleerd en met de ouders gecommuniceerd. Een goede hulpvraag is van groot belang, zo gaat er geen kostbare tijd verloren en kan de hulpverlening snel in gang worden gezet. Het zorgteam bespreekt vervolgens welke acties er worden ondernomen en kan bij behoefte aan externe expertise de leerling aanmelden bij het Zorg Advies Team (3e lijn).

Kernteams = VMBO/LWOO, VMBO, het Groene Lyceum

BOT = docenten met zorgtaken Docenten met zorgtaken

Zorg advies team = zorgteam en externe hulpverleners Het formuleren vanZorgteam de hulpvraag en een hulpverleners goede communicatie met de ouders en het + Externe bijwerken van Magister is van wezenlijk belang! Samenstelling: 1. Kernteam: leerkrachten en mentoren (voorzitter: kernteam voorzitter). 2. BOT: zorgcoördinator, leerlingbegeleiders, betrokken mentor, orthopedagoog en vmt lid / zorg. (voorzitter: zorgcoördinator). 3. Zorg- en adviesteam: zorgcoördinator, orthopedagoog, leerlingbegeleiders, medewerker rebound, externe partijen (voorzitter: zorgcoördinator). Overleg frequentie: 1. Kernteam: vierwekelijks 2. BOT: vierwekelijks (ná het kernteam overleg; ná 15.30 uur.) 3. Zorg- en adviesteam: zes wekelijks


12


Aanmeldingsformulier voor het BOT:

Aanmeldingsformulier voor het BOT Persoonlijke gegevens leerling: Naam: Klas:

Datum aanmelding : Mentor:

Vermoedelijke aard van het probleem: cognitief thuissituatie sociaal-emotioneel fysiek/medisch

dyslexie dyscalculie

____________

Concrete beschrijving van het probleem: Hoe uit zich het probleem in de klas?

Wat staat er in het dossier? (gegevens van de basisschool)

Mogelijke oorzaak van het probleem:

Wat is er al aan het probleem gedaan?

Door wie is dat gedaan? Wat is de hulpvraag? Van wie komt deze hulpvraag?

Is er overleg geweest met de teamleider? Ja/ nee Contact opgenomen met ouders op:………………………………. Mening van de ouders: Heeft de mentor contact gehad met de leerling over de te bieden hulp? Ja/nee Terugkoppeling naar teamleider vanuit het zorgteam door: Datum: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 13 van 222

13


Samenwerking extern 1.11 Zorg- en adviesteam (W) Het Zorg Advies Team (ZAT) vergadert met een frequentie van minimaal 6 keer per schooljaar. Aan het ZAT nemen deel: - de zorgcoördinator - een leerlingbegeleider - een orthopedagoog - de leerplichtambtenaar - de jeugdagent - een vertegenwoordiger van het Hajon - de schoolarts het is niet noodzakelijk om toestemming van de ouders/leerling te vragen voor inbreng in het ZAT. Wanneer sprake is van een doorverwijzing naar een externe zorgstructuur wordt toestemming gevraagd aan de ouders en aan de leerling als hij/zij ouder is dan 16 jaar. Eén van de deelnemers aan het ZAT brengt de leerling in op de bijeenkomst van het ZAT. Indien nodig, kan een mentor/vakdocent bij de bespreking van de leerling worden uitgenodigd. De afspraken worden bijgehouden op de signaleringslijsten. Het ZAT kan adviseren tot: 1. Bepaalde aanpak van de leerling binnen de school 2. Doorverwijzing naar externe zorgstructuur (jeugdzorg, GGZ, jeugdarts, leerplicht, RMC, (school)maatschappelijk werk) 3. Overplaatsing naar spijbelopvang voorziening 4. Aanmelding bij REC door de ouders 5. Inzet preventieve ambulante begeleiding van het REC in overleg met de ouders. De zorgcoördinator/leerlingbegeleider koppelt elke in het ZAT besproken leerling bij organisatorische veranderingen, of bij plaatsing in een andere stroom terug naar het betreffende VMT-lid. Het VMT-lid brengt de leerling in het VMT. De zorgcoördinator bewaakt of de adviezen van het ZAT geëffectueerd worden. Op de volgende bijeenkomst van het ZAT worden de ingezette acties geëvalueerd.

1.12 Leerplichtambtenaar Terra Winsum heeft maandelijks contact met de LPA over ongeoorloofd verzuim. Dit kan ook betrekking hebben op veelvuldig te laat komen door de leerling. Zie verder het document “Absentie” van Terra Winsum.

1.13 Politie en Gemeente (W)


14


Terra Winsum heeft een goed contact met de jeugdagent. Deze participeert ook (op afroep) in het zorgen adviesteam van Terra Winsum. Is er sprake van incidenten met drugs, wapens of vuurwerk? We schakelen altijd de jeugdagent in, die in samenwerking met school en ouder(s) / verzorger(s) zorgen voor een adequate aanpak. Ook bureau Halt kan hierbij ingeschakeld worden. Tussen de gemeente Winsum en twee scholen, waaronder Terra Winsum is een convenant m.b.t de stationsomgeving Winsum opgesteld. Het betreft hier afspraken over de reinheid, veiligheid en vandalisme vrije stationsomgeving. Het convenant heeft als titel “station Winsum schoon, heel en veilig” en staat hieronder:

CONVENANT STATIONS GEMEENTE WINSUM SCHOON, HEEL EN VEILIG convenant voor de stationsomgevingen Baflo, Sauwerd en Winsum

De bedrijven met belangen bij het sociaal en fysiek beheer van de Stationsomgeving NV Nederlandse Spoorwegen Vertegenwoordigd door de heer A. Bleeker, directeur Arriva Openbaar Vervoer N.V. Vertegenwoordigd door de heer A.B. Hettinga RA, algemeen directeur Politie, Regionale Eenheid Noord Nederland, District Groningen, basisteam Ommelanden West Vertegenwoordigd door de heer J.T. Bruining, chef basisteam Ommelanden West Scholen voor voortgezet onderwijs Winsum Vertegenwoordigd door: De heer B. ten Have, vestigingsleider Wessel Gansfort College Winsum De heer B. Bos, directeur Terra Winsum Jongerenwerk Barkema en De Haan Vertegenwoordigd door de heer R. de Haan, mede-eigenaar/staf Stationskiosk Vertegenwoordigd door de heer P. Arkema, eigenaar De gemeente Winsum Vertegenwoordigd door de heer M.A.P. Michels, burgemeester;


15


OVERWEGENDE 1. dat het convenant van 17 december 2008 gedateerd is en dat deelnemers een actualisatie wenselijk vinden; 2. dat het belangrijk is om de aangebrachte kwaliteitsverbeteringen in de leefomgeving op een zo hoog mogelijk niveau in stand te houden; 3. dat de gemeente Winsum drie stations heeft en de betrokken partijen het convenant willen toepassen op alle stationsgebieden in de gemeente Winsum, te weten de stations in Baflo, Sauwerd en Winsum; 4.

dat overlast ondervonden wordt van personen die zich misdragen in en om de stations (overlast van zwerfvuil, vernielingen aan lichtarmaturen en de lift, bedreigingen, bekladding van muren, geluidsoverlast, drugsgebruik- en handel en in een enkel geval geweld);

5. dat nog steeds aannemelijk is dat meerwaarde te bereiken is door samen te werken in beheer en onderhoud van de openbare ruimte op en rond de stationspleinen en het busstation en door het beheersbaar maken van situaties waarin personen onaanvaardbare overlast veroorzaken; 6. dat partijen in het convenant afspreken welke inspanningen de partijen die direct bij het beheer zijn betrokken de komende jaren verrichten om bij te dragen aan het verbeteren van de stationsomgevingen; 7. dat het beoogde resultaat van de partijen kwalitatief hoogwaardige, sociaal veilige en overzichtelijke stationsgebieden is, waar diverse vormen van verkeer tot hun recht komen, waar inwoners elkaar ontmoeten of een openbaar vervoermiddel kiezen en waar het prettig en veilig werken is.

MET INACHTNEMING VAN DE AFSPRAKEN VOORTVLOEIENDE UIT 

de overeenkomst tussen NS Railinfrabeheer B.V., de gemeente Winsum en de Provincie Groningen;



het convenant Veilig langs de lijn Groningen- Delfzijl;



het convenant Veilig langs de lijn Groningen-Roodeschool.

VERKLAREN DAT ZIJ MET ELKAAR ZIJN OVEREENGEKOMEN: Artikel 1 Inspanningen van partijen


16


1.1 De gemeente is verantwoordelijk en draagt zorg voor:

Locaties: tunnel, voorpleinen, busplein en parkeerplaatsen 

In overleg met de politie handhaven van de openbare orde in het openbaar gebied conform de geldende rechtsregels



Reinigen:



Het dagelijks verwijderen van zwerfvuil. Klachten hierover worden binnen 24 uur verholpen



Papierbakken worden dagelijks geleegd.



Het wekelijks vegen van de omgeving



Het borstelen en verwijderen van onkruid in die mate dat maximaal tot 10% op enig moment is begroeid met onkruid



Het water- en sneeuwvrijhouden van de onderdoorgang en toegang tot de stationsomgevingen



Het bestrijden van sneeuw en gladheid inclusief de toegangen van de perrons voor de ochtendspits



Zorgdragen voor goed toegankelijke en schone wacht -en schuilruimten bij de bushaltes nabij de treinstations



Groenonderhoud:



Het 6x jaarlijks reinigen van de boomspiegels (onder de roosters 1 x per jaar



Het 6x jaarlijks schoffelen van de groenstroken (in groeiseizoen)



Het 2-wekelijks maaien van grasstroken



Meubilair



Schilderwerk van redelijke kwaliteit



Kleine beschadigingen worden niet bijgewerkt



Klachten omtrent niet halen van kwaliteit en niet spoedeisend worden binnen 2 weken verholpen





Graffiti 

Racistische graffiti wordt binnen 24 uur verwijderd



Andere graffiti wordt zo spoedig mogelijk verwijderd

Verlichting 

Dient heel te zijn. Storingen of defecten worden zo spoedig mogelijk verholpen



Onderhoud rioleringen



Verhardingen 

Toeritten tot de onderdoorgang



Wegverhardingen voor het wegverkeer in en aan weerszijden van de onderdoorgang



Asfaltverharding: klachten hieromtrent worden meegenomen in het halfjaarlijks onderhoud mits deze niet spoedeisend zijn (dan z.s.m.). Reparaties in asfalt blijven zichtbaar. Spoorvorming is toegestaan. Het comfort mag voor de gebruiker niet tot zeer licht hinderlijk zijn


17




: klachten hieromtrent worden binnen 48 uur verholpen. Het comfort Elementverharding mag voor de gebruiker niet tot zeer licht hinderlijk zijn. Plasvorming mag in lichte mate voorkomen.



Fietsen 

Het verwijderen van weesfietsen en fietswrakken



De (brom)fietsen worden 2 maanden opgeslagen in een afgesloten ruimte en eigenaren kunnen deze op bepaalde tijden afhalen



Evenementen: voorbespreking met politie en vervoerders



De inzet van de Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA) voor zover het overlast en kleine ergernissen vallend binnen Domein I Openbare Ruimte betreft

1.2 De regiopolitie is verantwoordelijk en draagt zorg voor: Preventie 

Het uitvoeren van de politionele taak conform artikel 2 van de Politiewet



Het uitvoeren van preventief toezicht in het stationsgebied en de directe omgeving in het kader van de reguliere surveillance



Het benaderen van lastige groepen jongeren volgens het geldende werkplan.



Zaterdagnacht surveilleert de horecapatrouille ook in de omgeving van de stationsgebieden.



Het overleggen met de spoorwegpolitie over ieders inzet per zaak van overlast en vernielingen die zijn veroorzaakt door jongeren die gebruik maken van de trein van en naar Winsum.



Het bespreken van evenementen in de regio van tevoren met gemeente, spoorwegpolitie en openbaar vervoerders.

Repressie 

Consequent optreden volgens het volgende stramien door buurtagent, jeugdagent en horecapatrouille:

Een proces-verbaal wordt opgemaakt in geval van strafbare feiten zoals: -

gebruik alcohol op straat/stationsomgeving

-

gebruik van soft of harddrugs in de zin van de Opiumwet

-

vernieling en of beschadiging van eigendommen (o.a. graffiti)

Waar nodig vindt afstemming met de BOA en jongerenwerk plaats 

Het registreren van incidenten en overlast;



Het maken van werkafspraken en communiceren over het opsporen van overlast en vernielingen veroorzakende jongeren die gebruik maken van de trein.



Inventariseren en onderzoeken van geweldsdelicten op en aan de spoorlijn GroningenDelfzijl;



Stimuleren van het doen van aangifte bij vernielingen en diefstal


18




In voorkomende gevallen toezicht en surveillance op de treinen van en naar Baflo, Sauwerd en Winsum intensiveren op basis van Informatie Gerichte Inzet

1.3 NV Nederlandse Spoorwegen (NS) is verantwoordelijk en draagt zorg voor: 

Actieve samenwerking personeel bus/treinvervoer, toezichthouders en politie bij en ter voorkoming van incidenten



onderhoud en beheer van de camera’s, lift, de trappen, de perrons en opstallen (abri’s, verlichting)



zorgdragen voor capaciteit op het gebied van het stallen van fietsen op de stations



verwijderen van racistische graffiti binnen 24 uur en andere graffiti binnen 48 uur



toezicht met eigen personeel op de gang van zaken op het stationsemplacement (locatiebeheerder 1x per 3 weken)



beheer en onderhoud van de geplaatste camera’s waaronder in elk geval begrepen zorg voor de goede werking ervan, het onderhouden en waar nodig vervangen ervan, het veilig stellen van beelden en het selecteren van beeldmateriaal bij het doen van aangifte van strafbare feiten dan wel op verzoek van politie of justitie



groenonderhoud, plantvakken laag houden, hagen snoeien en onkruidbestrijding



Sneeuw en gladheidbestrijding op de perrons en in de rijwielstallingen



Het doen van aangifte van vernielingen bij de politie

1.4 Arriva is verantwoordelijk en draagt zorg voor: 

beheer van de wachthalte en het geven van informatie over busvervoer



melden van onregelmatigheden op de stationslocatie aan de betreffende beheerder



het geven van geactualiseerde informatie door het informatiepaneel bij het stationsgebouw te voeden met de actuele dienstregeling



toezicht op de snelheid van de bussen op het voorplein en het zonodig aanspreken van buschauffeurs daarop, met het oog op de veiligheid van voetgangers op het voorplein



het actief melden en aangifte doen van de vernielingen bij de politie



het houden van toezicht in de treinen



zorgen voor onderhoud en beschikbaarheid van de stempelautomaten en apparatuur voor de OV-chip het melden en registreren van onregelmatigheden in de treinen en op de perrons van en naar Winsum aan de spoorwegpolitie



het voorbespreken met regiopolitie, gemeente en spoorwegpolitie van evenementen en de inzet van extra personeel



periodieke in- en uitgangscontroles


19


1.5 De gemeente is verantwoordelijk voor: 

Het in stand houden van een gemeentelijk meldpunt (jeugd) overlast waar ook klachten en meldingen van overlast en vernielingen op en bij het station kunnen worden gemeld



Het doen van aangifte van vernielingen bij de politie



Het vragen van aandacht voor het stationsgebied door de toezichthoudende stadswachten en door het jongerenwerk dat het gebied bij hun vindplaatsronde (waar wordt rondhangende jeugd aangetroffen) zal betrekken



Het voor bespreken met politie en vervoerders van evenementen

1.6 Voortgezet onderwijs in de gemeente Winsum is verantwoordelijk en draagt zorg voor: 

Inroosteren thema’s over vandalisme, gedrag in treinen en op/bij rails



Beschikbaar blijven voor andere acties die nodig zijn om de doelen van een schoon, heel en veilig station te behalen;



Het actief aangifte doen van vernielingen



Een vorm van toezicht bij activiteiten die grote groepen scholieren van en naar het station brengen



Het vroegtijdig melden van grootschalige evenementen op school bij het gemeentelijk meldpunt (0595-447735), de buurtagent (0900-8844), Arriva en de lokale supermarkten (om verkoop van alcoholhoudende drank aan jeugd jonger dan 16 jaar tegen te gaan).

1.7 Jongerenwerk Barkema en De Haan is verantwoordelijk en draagt zorg voor: 

het fungeren als schakel tussen de jeugd en de bij het convenant betrokken partijen



meenemen van de stationsgebieden van de gemeente Winsum in de vindplaatsrondes en het uitbrengen van verslag van de bevindingen;

1.8 Huurders van het Bedrijfsverzamelgebouw Winsum dragen zorg voor: 

het verwijderen van racistische graffiti binnen 24 uur en andere graffiti binnen 48 uur.



Het groenonderhoud rondom het bedrijfsverzamelgebouw



Melden van vandalisme en overlast bij het gemeentelijk meldpunt (0595-447735; ’s ochtends van 9 tot 10 uur)



(Nood)reparatie van schades aan het gebouw binnen 24 uur.

1.9 Stationskiosk draagt zorg voor: 

Het verwijderen van racistische graffiti binnen 24 uur en andere graffiti binnen 48 uur;



Het weren van geparkeerde auto’s en fietsen naast de kiosk


20




het verwijderen van zwerfvuil rondom de stationskiosk;



Melden van vandalisme en overlast bij het gemeentelijk meldpunt (0595-447735; ’s ochtends van 9 tot 10 uur)



(Nood)reparatie van schades aan het gebouw binnen 24 uur.



Het onderhoud en laag houden van het groen aan de oostkant van de kiosk

Artikel 2 Organisatie 

De gemeente vervult de regierol met betrekking tot de uitvoering van dit convenant;



De gemeente belegt minimaal twee keer per jaar een overleg met de convenantpartners waarin de convenantpartners en andere belanghebbenden de feitelijke situatie in de stationsomgeving toetsen aan het convenant; indien de actualiteit daarom vraagt wordt een extra overleg gehouden.



De gemeente organiseert minimaal één keer per jaar een stationsschouw waarbij getoetst wordt aan de in bijlage 2 gestelde kwaliteitscriteria schouwen en alle convenantpartners en eventueel andere direct belanghebbenden worden uitgenodigd.



De gemeente stimuleert verdere ontwikkeling van veiligheidsplannen daarbij – financieel en inhoudelijk - aansluitend bij de beleidsvorming van het platform sociale veiligheid in het openbaar vervoer van de provincies Groningen en Drenthe

Artikel 3 Monitoren en evaluatie 

Toezien op de halfjaarlijkse levering van de gegevens van meldingen door de betreffende convenantpartners en het bespreken van de meldingen tijdens de periodieke overleggen stationsconvenant;



Het bijhouden en monitoren van de actiepunten voortvloeiende uit het overleg stationsconvenant;



Het jaarlijks evalueren van het convenant stationsomgevingen Winsum

Artikel 4 Communicatie en informatie 

Met oog op een eenduidige en consistente berichtgeving in de media spreken partijen af dat zij de communicatie over de stationsomgevingen in Baflo, Sauwerd en Winsum gezamenlijk uitvoeren en op elkaar afstemmen.


21


CONVENANT STATIONS WINSUM SCHOON, HEEL EN VEILIG Overeengekomen op: Convenantpartner

Vertegenwoordiger

NV Nederlandse Spoorwegen

A. Bleeker, directeur

Arriva Openbaar Vervoer N.V.

A.B. Hettinga RA, algemeen

Handtekening

directeur Politie, Regionale Eenheid

J.T. Bruining, chef Basisteam

Noord Nederland, District

Ommelanden West

Groningen Stationskiosk

P. Arkema, eigenaar

Wessel Gansfort College

B. ten Have, vestigingsleider Winsum

Terra Winsum

B. Bos, directeur

Huurders BVG

E. Ottens, Sociale Zaken

Jongerenwerk Barkema en De

R. de Haan, mede-

Haan

eigenaar/staf

Gemeente Winsum

M.A.P. Michels, burgemeester


22


BIJLAGE 1 BEREIKBAARHEIDSGEGEVENS CONTACTPERSONEN Convenantpartner

Contactpersoon

Telefoon / e-mail adres

NS

Gertrud Kuis

06 19276887 [email protected]

Prorail Arriva

Kees de Rijk [email protected]

Politie

Gerrit Schriemer

06 52552364

(BT Ommelanden

[email protected]

West) Jasper Roggen

06 139459120

(Dienst Infrastructuur, [email protected] voorheen KLPD) Stationskiosk

Pieter Arkema [email protected]

Wessel Gansfort

Bert ten Have,

0595 441 701

College

vestigingsleider

[email protected]

Winsum Terra Winsum

Bert Bos, directeur

0595 447 070 [email protected]

Huurders BVG

Ernst Ottens, Sociale

050 750300

Zaken

[email protected]

Jongerenwerk

Ronald de Haan,

06 25092822

Barkema en De Haan

mede-eigenaar/staf

[email protected]

Inwoner

Agnes Kamphuis

0595 442332 [email protected]

Halt

Ilja Koens

06-21128972 [email protected]

Gemeente Winsum

Marean Steentjes

06 51598526

(Openbare Orde en

[email protected]

Veiligheid) Jerry Koomans van

0595 447784

den Dries

[email protected]

(Coördinator RCCT)


23


Thomas Pruim

06 53538559

(Beheer en

[email protected]

Onderhoud) Janet Appelhof

0595 447779

(Welzijn/Jeugd)

[email protected]

1.14 Brandweer De brandweer bezoekt het schoolpand periodiek om controles uit te oefenen. Het rapport dat na dit bezoek wordt opgemaakt is tevens het plan tot verbetering.

1.15 Jeugdzorg / AMK (W) Klachten 1.16 Klachtenregeling Omgaan met klachten in de school Inleiding Scholen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs op schoolniveau. Door diverse veranderingen met name op bestuurlijk niveau, heeft deze verantwoordelijkheid veel meer nadruk gekregen. Scholen hebben steeds meer mogelijkheden om op diverse terreinen eigen beleid te voeren. Op 1 augustus 1998 is de kwaliteitswet ingevoerd. In deze wet zijn diverse onderwijswetten in verband met de invoering van schoolplan, schoolgids en het klachtenrecht ondergebracht. Scholen zijn verplicht een klachtenregeling vast te stellen. Met de regeling van het AOC Terra willen we duidelijk aangeven klachten serieus te nemen en op adequate wijze op te lossen. We onderscheiden: een externe klachtenregeling voor ouder(s)/verzorger(s) AOC Terra voor VMBO en MBO (zie document Groene Boek). een interne klachtenregeling voor leerlingen op de locatie. Hieronder de interne klachten regeling: 1. Klachten in eerste instantie in school oplossen Een informele klacht met een concreet, niet ingrijpend karakter worden mogelijk intern opgelost, waarbij ernaar gestreefd wordt dit plaats te laten vinden in een gesprek tussen klager en beklaagde. Ook een klacht met een ingrijpend karakter (ongewenst gedrag richting leerling of verbaal seksueel getinte opmerkingen richting leerlingen) zal in eerste instantie intern Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 24 van 222

24


opgelost dienen te worden. In dit geval zal dit betekenen dat de directeur en/of docent in overleg met de klager probeert het probleem op te lossen. De klacht wordt op schrift gesteld middels het klachtenformulier (zie Groene Boek / formulieren). 2. De schoolcontactpersoon Als de klager van mening is dat een klacht in eerste instantie niet naar tevredenheid is opgelost door de docent en/of directie, dan kan de klager contact opnemen met de vertrouwenspersoon voor het inwinnen van nadere informatie. Deze vertrouwenspersonen zijn de schoolcontactpersonen. De naam en het telefoonnummer van deze persoon (of personen) staat (staan) ook vermeld in de schoolgids. Locatie Hamrik: -

dhr. B. Breukelman mevr. I. Poutsma

Locatie Onderdendamsterweg: -

dhr. P. Kaidel

2.1 Aanstelling en taak van de vertrouwenspersoon in deze Er is op school minimaal één contactpersoon aangesteld voor klachten. Dit zijn bij ons op school de vertrouwenspersonen. Deze zijn door de directie aangesteld. Het is niet de taak van de vertrouwenspersoon de klacht te onderzoeken. Hij of zij helpt de klager in eerste instantie bij het verwijzen naar de personen in de school die samen met hem de klacht kunnen oplossen. Lukt dit niet dan is het een taak van de vertrouwenspersoon in overleg met de directeur, de klager te verwijzen naar de externe vertrouwenspersoon. Voor AOC Terra: dhr. J. Wibbens, postbus 13, 9530AA Borger. Tel: 0599-238326.

2.2 Hoe om te gaan met een ontvangen klacht Het is aan te bevelen dat in het belang van alle betrokken partijen/personen de minder ernstige klachten in eerste instantie intern worden opgelost. Hierbij is de vertrouwenspersoon slechts intermediair. De vertrouwenspersoon en klager spreken af welke vervolgacties zullen plaatsvinden door welke personen/schoolgeledingen. Bij klachten met een ingrijpend karakter (ongewenst gedrag, seksueel getinte opmerking richting leerlingen) wordt de klacht op papier gezet middels het klachtenformulier (Groene Boek / formulieren). 2.3 Acties vertrouwenspersoon Indien het klachten betreft met een concreet , niet ingrijpend karakter (klacht 1) Voorbeelden: leerling moet nablijven, krijgt straf, ouders zijn het niet eens met aanpak docent, bij directie geen gehoor vinden, niet eens met concrete maatregel directie. De vertrouwenspersoon: hoort de klacht aan. overlegt met de klager over de vervolgacties Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 25 van 222

25


-

verwijst naar de “beklaagde” (biedt ondersteuning aan) vraagt na of de zaak opgelost is vraagt na of directeur nog geïnformeerd moet worden.

Indien het klachten betreft met een ingrijpend karakter (klacht 2) Er is sprake van schadelijke gevolgen: relatie leerling-docent of ouder-docent wordt verstoord e.d. Voorbeelden: fysieke misdragingen personeel, voortdurend ongewenst gedrag richting leerling, verbaal seksueel getinte opmerkingen richting leerlingen. De vertrouwenspersoon: hoort klacht aan stelt de klacht op schrift (klachtenformulier) en laat klager ondertekenen overlegt met de klager over de vervolgacties. verwijst naar de directeur (biedt ondersteuning aan) vraagt na of de zaak opgelost is

Indien het klachten betreft met een (vermoeden) van een zedenmisdrijf (klacht 3) Gedragsovertredingen van personeel met ongewenste aanrakingen e.d. De vertrouwenspersoon: hoort klacht aan informeert klager over de vervolgacties doet melding bij de directeur directeur doet melding bij externe vertrouwenspers. en het College van Bestuur.

Als klachten genoemd bij 1 en 2 niet tot een oplossing leiden Als blijkt dat het een klacht is waar de schoolleiding en eventueel het personeel gezien de ernst van de klacht/het probleem niet zelf mee aan de slag mag of kan, dan wordt de klager door de contactpersoon of door de directeur in het belang van alle betrokken partijen direct verwezen naar de externe vertrouwenspersoon. In geval van (vermoeden van) seksueel misbruik, seksuele intimidatie en mishandeling dient altijd rechtstreeks verwezen te worden naar de externe vertrouwenspersoon. Tevens wordt de te volgen procedure verstrekt en de taken en rol van deze persoon. Doel van het verwijzen naar de externe vertrouwenspersoon is: Na laten gaan of deze door bemiddeling de klacht kan verhelpen of dat het noodzakelijk is een klacht in te dienen bij de klachtencommissie. Het begeleiden van de klager bij de verdere procedure en het evt. verlenen van bijstand bij het doen van aangifte bij de politie en/of justitie. Tevens verwijst de vertrouwenspersoon de klager voor zover gewenst en/of noodzakelijk naar andere instanties m.b.t. opvang en/of nazorg. Schriftelijke melding van ontvangen klacht Op het klachtenformulier moet worden aangegeven dat de klager gezien de ernst/omvang van de klacht is verwezen naar de externe vertrouwenspersoon. In afwachting van nadere advies van de externe vertrouwenspersoon is het voor alle betrokken partijen van belang dat klager en (interne) vertrouwenspersoon afspreken dat zij nog geen melding maken van deze klacht. Na overleg met de externe vertrouwenspersoon kan worden besloten de klacht wel al bij de Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 26 van 222

26


schoolleiding en het College van Bestuur te melden. Het klachtenformulier wordt door de vertrouwenspersoon en klager voor akkoord ondertekend en in afwachting van nader advies van de externe vertrouwenspersoon voorlopig opgeborgen in het (afsluitbare) archief van de leerling op school. 2.4 Afronding klacht Nadat de klacht is opgelost en/of ingetrokken wordt dit vermeld middels een verslag op het klachtenformulier. Op het verslag wordt aangegeven welke personen, instanties een kopie ontvangen, waar het verslag wordt opgeslagen en of het een vertrouwelijk karakter heeft. Het verslag wordt door alle betrokken partijen voor akkoord getekend. Eventuele bijlagen worden bijgevoegd. Er wordt aangegeven welke vervolgacties zijn afgesproken, wie deze neemt, hoe terugkoppeling plaatsvindt en wanneer eventueel een vervolggesprek plaatsvindt. Zowel de klager als de directeur/docent ontvangen een afschrift van het klachtenformulier. Tevens wordt afgesproken welke personen over de ingediende klacht zullen worden geïnformeerd / een kopie van de stukken ontvangen. De klager en directeur/docent kunne, afhankelijk van ernst van de klacht/problematiek van de ingediende klacht afspreken dat zij tot een nader te bepalen datum geheimhoudingsplicht hebben. Dit wordt dan op het formulier vermeld. Deze geheimhoudingsplicht geldt ook voor andere personen/schoolgeledingen die worden geïnformeerd over de ingediende klacht en betrokken worden bij het vinden van een passende oplossing. Na enkele weken wordt in overleg nagegaan of het probleem inderdaad volgens afspraak is opgelost. 2.5 Archivering Afgehandelde klachten zijn vertrouwelijke stukken die als zodanig gearchiveerd dienen te worden.

Klachtenroute: 1. Klachten (klacht 1) met een concreet, niet ingrijpend karakter Voorbeelden: kind moet nablijven, krijgt straf, ouders niet eens met aanpak leerkracht, bij directie geen gehoor te vinden, niet eens met concrete maatregel directie. 2. Klachten (klacht 2) met een ingrijpend karakter Er is sprake van schadelijke gevolgen: relatie leerling – leerkracht of oudersleerkracht wordt verstoord e.d. Voorbeelden: fysieke misdragingen personeel, voortdurend ongewenst gedrag richting leerling, verbaal seksueel getinte opmerkingen richting leerlingen.

Melding bij vertrouwenspersoon Klacht 1: Verwijst naar beklaagde Klacht 2: - stelt met klager klacht op. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 27 van 222

27


Informele klacht 1 Met concreet, niet ingrijpend karakter

Klachtenformulier: zie bijlage - verwijst naar directeur

Informele klacht 2

De klager kan besluiten de klacht in te trekken. Dit wordt schriftelijk vastgelegd. De directeur wordt hiervan op de hoogte gesteld, tenzij de klager bezwaar maakt.

Met een ingrijpend karakter

Gesprek met de leerkracht Oplossing? ja

nee Gesprek met de teamleider Klacht 1

Klacht 2 Klachtenformulier: zie bijlage Oplossing?

Oplossing?

ja

Afgehandeld

nee

Afgehandeld Melding bij leerkracht

Gesprek met vertrouwenspersoon Bemiddelt/helpt klager met indienen van klacht ja Oplossing? nee Formele klacht wordt ingediend bij: -

het bevoegd gezag de landelijke klachtencommissie

Afgehandeld Terugkoppeling naar school Verslaglegging Verslaglegging op klachtenformulier: Zie bijlage

3. Klachten (klacht 3) betreffende (vermoeden van) seksueel misbruik, seksuele intimidatie en mishandeling Gedragsovertredingen van personeel met ongewenste aanrakingen e.d.


28


Acties personen/instanties bij de de klacht binnenkomt: 1. Bij teamlid  Doet melding bij directie

2. Bij directie school  Verwijst naar vertrouwenspersoon (doet zelf geen onderzoek)  Doet melding bij College van Bestuur

3. Bij vertrouwenspersoon  Vraagt na of klacht gemeld is op school  Doet melding bij directie van de school  (deze doet melding bij College van Bestuur)

4. Bij College van Bestuur  Doet melding bij vertrouwensinspecteur en overlegt over verdere procedure ( zoals het doen van aangifte, het inschakelen van de externe vertrouwenspersoon)  Doet melding bij directeur van de school

Archivering: De klachtenformulieren worden als kopie in het (af te sluiten) leerlingendossier opgeborgen. Hamrik: leerlingendossier op de administratie. Onderdendamsterweg: leerlingendossier. De formulieren worden per schooljaar in een map bewaard: Locatie Hamrik: administratie. Locatie Onderdendamsterweg: administratie. Na het schooljaar komt het klachtenformulier in het dossier van de leerling. Lijst van personen en instanties: College van Bestuur Hereweg 101 Postbus 17 9700AA Groningen 050-5292929 Vertrouwenspersonen Hamrik: dhr. B. Breukelman en mevr. I. Poutsma Onderdendamsterweg: dhr. P. Kaidel Externe vertrouwenspersoon Dhr. J. Wibbens Postbus 13 9530AA Borger 0599-238326 Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 29 van 222

29


Landelijke klachtencommissie BVE Postbus 85191 3508AD Utrecht e-mail: [email protected] Geraadpleegde literatuur Brochures ministerie van OCW “klachten voorkomen” en “een goed gesprek voorkomt erger” Handboek klachtenrecht.


30


“Zo doen wij dat hier” Omgangsregels en schoolregels van Terra Winsum.

Omgangsregels Terra Winsum jan ’09 / versie 6


31


Inhoudsopgave:

Inleiding

pag. 2

Schoolregels 01. Algemeen

pag. 3

02. In en om het schoolgebouw

pag. 3

03. Regels met betrekking tot de lessen

pag. 4

04. Regels in de schoolbussen

pag. 5

05. In de kantine

pag. 5

06. Schoolplein

pag. 5

07 Vuurwerk op school

pag. 6

08. Diefstal of vernieling

pag. 6

09. Kleding

pag. 6

10. Verwijdering uit de les

pag. 6

11. Te laat komen

pag. 7

12. Schoolverzuim

pag. 7

13 Aanvraag verlof

pag. 7

14. Protocol computergebruik Schoolgebruik Privé gebruik E-mail gebruik Internet gebruik

pag. 7 pag. 8 pag. 8 pag. 8 pag. 8

15. Niet nakomen omgangsregels en schoolregels

pag. 9

Tot Slot

pag. 9

Formulier verwijdering

pag. 10


32


Inleiding Schoolregels Terra Winsum De schoolregels gelden voor zowel leerlingen als medewerkers. Alle leerlingen van de Terra Winsum ontvangen aan het begin van het schooljaar het document “Zo doen wij dat hier”. Ook zijn de regels (minder uitgebreid) opgenomen in de schoolgids. Regels zorgen ervoor dat alles zo goed mogelijk verloopt: In de thuissituatie gelden er regels, in het verkeer moeten we ons aan regels houden en op school zijn er ook regels. Als iedereen dit doet, dan blijft het plezierig. En dat is wat Terra Winsum wil zijn: een plezierige school.

Om duidelijk te maken wat er van iedereen verwacht wordt heeft Terra Winsum tien omgangsregels vastgesteld. De omgangsregels gelden voor iedereen die actief is binnen Terra Winsum en luiden:

 Ik accepteer de ander en discrimineer niet.  Ik blijf van een ander en zijn spullen af.  Ik pest anderen niet.  Ik houd de school netjes, zowel binnen als buiten het gebouw.  Ik gebruik geen geweld tegen een ander.  Ik bedreig niemand, ik neem geen wapens en drugs mee.  Ik geef een ander geen ongewenst seksueel getinte aandacht.  Ik behandel een ander als gelijkwaardig en met respect.  Ik wil een positieve bijdrage leveren aan de sfeer in de klas en op de school.  Ik wijs anderen op het niet naleven van de schoolregels.

1. Algemeen -

Aanwijzingen van medewerkers moeten opgevolgd worden. We behandelen elkaar met respect in woord, gebaar en kleding.


33


-

-

-

-

-

-

Op onze school proberen we vergissingen goed te maken en zoeken we met elkaar bij problemen voor een oplossing. Op onze school hebben en gebruiken we géén drugs, alcohol en (nep)wapens. Het in bezit hebben of gebruiken van deze middelen betekent dat de leerling geschorst zal worden. In geval van drugs en (nep) wapens kán na schorsing de procedure tot verwijdering worden opgestart. Ook wordt de politie ingelicht. Gooi afval in de daarvoor bestemde bakken. Op onze school wordt de kantine en het plein door ons allemaal schoongehouden. De conciërge wijst hiervoor na de pauze leerlingen aan. Als je tijdens de les ziek wordt, ga je je melden bij de conciërge of administratie. Bij thuiskomst dient er naar school gebeld te worden door de ouder(s) / verzorger(s). Ook hierna een schriftelijke verantwoording door de ouder(s) / verzorger(s). Als een leerling om wat voor reden niet naar school kan komen en daarvoor één of meer lesuren mist, dan dient dat tussen 8.00uur en 9.00uur telefonisch te worden doorgegeven. Het telefoonnummer is: 0595-447070 (Hamrik) en 0595-447080 (Onderdendamsterweg). Afspraken met bijvoorbeeld dokter, tandarts of orthodontist dienen zoveel mogelijk buiten schooltijd worden gemaakt. In andere gevallen voorafgaand aan het bezoek een ondertekend briefje meenemen naar school en inleveren bij de administratie. Ook na een telefonische melding is een schriftelijke verantwoording door ouder(s) / verzorger(s) noodzakelijk. Bij ons op school gebruiken we schoolspullen alleen op de juiste manier en op het juiste tijdstip. De fietsenstalling gebruiken we om de fiets in te zetten. Daarvoor en daarna hoef je er niet meer te komen. De regel “gedraag je altijd netjes en val niemand lastig” geldt op school en voor de mensen waar de leerling op school mee te maken heeft, maar zeker ook voor de mensen die rondom de school wonen en/of werken.

2. In en om het schoolgebouw -

-

-

-

De leerling mag de school alleen binnengaan of verlaten via de daartoe aangewezen in- en uitgang(en). De school aanvaardt geen aansprakelijkheid voor diefstal, vermissing en/of beschadigingen van goederen van leerlingen. De leerlingen huren een kluisje en kunnen daar hun spullen opbergen. De schoolleiding heeft, als zij daartoe aanleiding ziet, het recht van inzage in deze kluisjes. Eten, drinken en snoepen mag alleen in de kantine; kauwgum kauwen en energie drankjes zijn in en om het gebouw niet toegestaan. Dus ook niet op het schoolterrein. In het gebouw mag niet gerookt worden. Buiten het schoolgebouw alleen op de daarvoor aangegeven plaatsen: aantal leerjaren leerlingen: binnenplaats met overkapping // docenten: overkapping op het terras. Voor de school geldt een nieuw rookbeleid (voor sommige leerlingen geldt nu een algeheel rookverbod). Het gebruik van geluidsboxen is in de school en patio niet toegestaan, buiten alleen gedempt (evt. overlast kan betekenen inname en aan het eind van de dag weer ophalen). In de klas moet de telefoon uit en uit beeld zijn (in de tas). Het gebruik van de telefoon als agenda (niet als rekenmachine) is alleen toegestaan op het moment dat er huiswerk


34


-

-

wordt opgegeven. Als de telefoon wordt ingenomen, kan de leerling deze aan het eind van de dag bij de mentor weer ophalen. Bij herhaling na een week. Verdere afspraken m.b.t. gebruik van de mobiele telefoon / muziek luisteren: zie punt 3. Buiten de lessen ben je op het schoolplein, de kantine of (indien mogelijk) in het Open Leer Centrum. Je mag dus niet over de gangen lopen in het schoolgebouw Je mag onder schooltijd in het geval van een tussenuur alleen even het dorp in als je toestemming krijgt van de conciërge. We hebben als gebruik dat we aankloppen als we ergens naar binnen willen en wachten dan op toestemming. Het gebruik van de lift is voor leerlingen alleen toegestaan met een lift-pas, hierop staat of liftgebruik voor één of twee leerling(en) is (eventuele een tasdrager).

3. Regels met betrekking tot de lessen -

-

-

-

Het begin van de lessen wordt aangegeven met een belsignaal. Vóór de tweede bel moet de leerling in het lokaal zijn. Is de leerling zonder reden te laat, dan wordt hij als zodanig geregistreerd (zie verder bij “te laat komen”). Je wacht bij het lokaal tot de docent je binnenlaat. Een vrijstelling voor deelname aan het vak lichamelijke opvoeding kan alleen gegeven worden, als de leerling een schriftelijke verklaring daarvoor heeft. De leerling krijgt in dit geval een vervangende opdracht. Je komt rustig de klas binnen en zoekt een plaats op (in sommige gevallen wijst de leerkracht jou de plek). Je neemt iedere dag je schoolspullen (o.a. boeken) mee en je maakt je huiswerk af. Is je huiswerk niet af of ben je je boeken vergeten, dan zal de docent bij controle dit noteren. Bij drie keer spullen vergeten/huiswerk niet gemaakt volgt er een gepaste straf. Blijft het gedrag aanwezig, dan volgt er gedurende de rest van het jaar een sanctie na twee keer spullen vergeten huiswerk niet gemaakt. Er is geen sprake van een nieuwe start of schone lei in een volgende periode. Je mag je mobiele telefoon gebruiken voor:  het noteren van huiswerk aan het eind van de les.  het fotograferen van huiswerk aan het eind van de les.  het luisteren van muziek Muziek luisteren mag:  als de docent daarvoor toestemming geeft.  als je oordopjes/koptelefoon hebt.  als deze niet hoorbaar is voor anderen.  maximaal 20 minuten per les  als de telefoon zichtbaar op tafel ligt. De mobiele telefoon mag NIET gebruikt worden tijdens praktijklessen en tijdens toetsen. Als je geen leesboek bij je hebt, mag je geen muziek luisteren Bij misbruik verlies je het recht op het gebruik van de telefoon.


35


-

-

-

We spreken op een normale toon met elkaar, daar horen géén schelden/of vloekwoorden bij. Bij niet acceptabel gedrag kun je uit de les gestuurd worden (zie “verwijdering uit de les”). De regels m.b.t. “fraude bij toetsen” of het “te laat inleveren van werk” en de ”mogelijkheid tot herkansing” (onderbouw) e.d. staan in de schoolgids (en het PTO document). Een gemist proefwerk of niet gemaakte huiswerkopdracht moet ingehaald worden. Tot die tijd wordt het cijfer 0,1 in de computer gezet. Ligt het missen ervan aan de leerling, dan is de leerling zelf verantwoordelijk voor het inhalen. Tijdens de lessen gaan we niet naar de wc.

4. Regels in de schoolbussen (vervoer door UVO) -

Je hebt alleen toegang tot de bus als je een geldig kaartje hebt. Je gaat in de bus zitten en gebruikt een gordel als deze aanwezig is. Muziek in de bus mag alleen met een oortje in; geen luidsprekers aan. De buschauffeur is hierop een uitzondering (geluid op normale sterkte). Er mag in de bus niet gegeten of gedronken worden. Je blijft af van alle zaken die in de bus aanwezig zijn (bijvoorbeeld koffieapparaat en slaapvertrek chauffeur). Ook blijf je van elkaar af. De buschauffeur is de baas in de bus. Je voert zijn opdracht uit.

Als leerlingen zich niet houden aan deze vervoersregels dan kunnen er 3 stappen volgen: Stap 1: Bij overtreding van deze regels krijgen de ouders(s)/verzorger(s) een ‘waarschuwingsbrief’, waarmee we hopen dat het gedrag in de bus zal verbeteren. Stap 2: Bij herhaling van ongewenst gedrag in de bus, zal er een tijdelijk bus verbod van één week worden opgelegd. De ouders(s)/verzorger(s) worden uitgenodigd voor een gesprek. De leerling mag ná één week weer laten zien of hij/zij zich goed kan houden aan de regels in de bus. Stap 3: Als er opnieuw sprake is van ongewenst gedrag in de bus, dan kan er een definitief verbod op gebruik van de bus worden opgelegd.

5. In de kantine -

Gooi afval in de daarvoor bestemde afvalbakken (zie ook bij “algemeen”). Na het eten wordt er door aangewezen leerlingen corvee gedaan. Roken en kauwgum kauwen is niet toegestaan.


36


6. Schoolplein -

-

Gooi afval in de daarvoor bestemde afvalbakken. Roken alleen op de daarvoor aangewezen plaats. Kauwgum kauwen is niet toegestaan. Leerlingen stallen hun fiets of brommer op de daarvoor aangewezen plaats en zetten deze op slot. Leerlingen mogen niet in de fiets-/brommerstalling zijn, anders dan voor het wegzetten of ophalen van de fiets of de brommer. Fietsen of brommer rijden op het schoolterrein is niet toegestaan.

7. Vuurwerk op school Het in bezit hebben van vuurwerk, het verhandelen en het afsteken van vuurwerk is verboden. Ook het hebben van vuurwerk, het verhandelen en afsteken onderweg van school naar huis en andersom is niet toegestaan. Ook mag er geen vuurwerk opgeslagen worden in de schoolkluisjes. Wordt een leerling betrapt, dan wordt het vuurwerk in beslag genomen en direct contact gezocht met de politie. Deze zal vervolgens met de leerling en ouder(s)/verzorger(s) praten. De leerling kan kiezen uit een boete of een Halt traject.

8. Diefstal of vernieling -

Indien de school een vermoeden heeft van diefstal of vernieling, dan kan de schoolleiding aangifte doen bij de politie. Als leerlingen schade aan schooleigendommen of eigendommen van anderen veroorzaken, worden de kosten van herstel of vervanging daarvan op de leerling en/of ouder(s)/verzorger(s) verhaald.

9. Kleding -

-

De kleding die leerlingen dragen binnen school moet voldoen aan de normen die Terra Winsum als school uitdraagt. De toegang tot de school kan geweigerd worden aan leerlingen die kleding dragen die uitdagend en/of aanstootgevend zijn, dit ter beoordeling van de medewerkers van Terra Winsum. Met (werk) kleding die door Terra Winsum is verstrekt, dient zorgvuldig omgegaan te worden. De medewerkers kunnen aangeven dat de leerling voor vervangende kleding moet zorgen als daartoe aanleiding is.

10. Verwijdering uit de les Indien een docent een leerling verzoekt het leslokaal tijdens de les te verlaten, moet de leerling zich melden in het uitstuurlokaal 0.12. Daar haalt de leerling een gele brief op. Op deze gele brief staat wat de leerling moet doen en wanneer hij of zij zich weer bij de docent moet melden. Als de leerling moet terugkomen, dan kan dit op dinsdagmiddag. De leerling moet dan zelf vervoer regelen. Er wordt precies bijgehouden wanneer en hoe vaak leerlingen tijdens de les verwijderd worden. Het uitstuurformulier gaat naar de mentor en wordt verwerkt in Magister. Iedere keer als een leerling uit de les gestuurd wordt, neemt de betreffende docent contact op met de ouder(s)/verzorger(s) van de leerling. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 37 van 222

37


Wanneer een leerling 5 keer is verwijderd, worden de ouder(s)/verzorger(s) voor een gesprek op school uitgenodigd. In dit gesprek worden duidelijke afspraken gemaakt en op schrift gesteld. Wanneer dit tot onvoldoende resultaat leidt en de leerling wordt nogmaals 3 keer verwijderd, worden ouder(s)/verzorger(s) opnieuw op school uitgenodigd voor een gesprek met de mentor en de teamleider. In dit gesprek worden aanvullende afspraken gemaakt en op schrift gesteld. Als dit nog niet tot het gewenste resultaat leidt, volgt er een gesprek met de ouder(s)/verzorger(s), teamleider en de directeur van Terra Winsum. In dit gesprek wordt de procedure van schorsing en verwijdering toegelicht. Op locatie Onderdendamsterweg: de Praktijkonderwijs leerling meldt zich bij een teamleider, die de leerling een werkplek geeft.

11. Te laat komen -

Als je bij het eerste lesuur meer dan 5 minuten te laat bent (dus na de tweede bel), haal je voordat je naar de les gaat een briefje bij de administratie of conciërge. Als een leerling 3 maal te laat komt, moet de leerling nakomen. Komt hij/zij 6 maal te laat, dan zal er een brief naar de ouder(s)/verzorger(s) gaan. Bij 9 maal te laat, zal de leerling worden doorverwezen naar de leerplichtambtenaar (heeft regelmatig spreekuur op school). De ouder(s)/verzorger(s) worden opnieuw op de hoogte gebracht. Opnieuw te laat komen kan een Halt traject betekenen.

12. Schoolverzuim Ongeoorloofde afwezigheid van leerlingen wordt door de school niet geaccepteerd. Gemiste uren zullen moeten worden ingehaald. Is er sprake van spijbelen, dan zal ook deze tijd moeten worden ingehaald. Is een leerling drie dagen of meer aan een stuk ongeoorloofd afwezig of in een periode van 4 weken 2,5 dag aan het spijbelen, dan wordt de leerplichtambtenaar van de woongemeente ingeschakeld. De leerplichtambtenaar zal de ouder(s)/verzorger(s) voor een gesprek uitnodigen. Bij een tweede melding van spijbelen zal de leerplichtambtenaar in overleg met de directeur de leerling kunnen aanmelden voor een Halt traject. Ook het spijbelen van één of twee dagen (bijvoorbeeld voor een vakantie) wordt aan de leerplichtambtenaar doorgegeven.

13. Aanvraag van verlof Verlofdagen worden in principe alleen toegekend voor bijzondere gebeurtenissen (bij voorbeeld bruiloft, jubilea en begrafenis), bij calamiteit of in relatie tot het beroep van de ouder(s)/verzorger(s). Een aanvraag tot max. 10 dagen wordt beoordeeld door de directeur (10 dagen of meer moeten bij de leerplichtambtenaar worden aangevraagd). Een aanvraag voor verlof moet altijd schriftelijk worden ingediend (formulieren hiervoor zijn te krijgen bij de administratie). Onwettige afwezigheid wordt bij de leerplichtambtenaar gemeld.


38


14. Computergebruik -

-

-

Zonder toezicht van een docent en/of medewerker Open Leer Centrum (OLC) is het gebruik van de computers in het OLC en andere lokalen niet toegestaan (leerlingen kunnen zonder docent niet naar het OLC gestuurd worden). Gebruik van eigen programma’s is niet toegestaan. Eten, drinken en snoepen etc. is niet toegestaan. Printen alleen met toestemming van de docent en/of OLC medewerker. Printen voor privé gebruik is niet toegestaan. Volg de aanwijzingen van de OLC medewerker op (betreft Hamrik). Het vernielen van eigendommen in het OLC of computerlokaal is niet toegestaan. De kosten worden bij de veroorzaker in rekening gebracht. Let op: Controleer vooraf je computer goed en geef vernielingen e.d. direct aan bij de docent of OLC medewerker. Bij overtreding van de regels kun je geblokkeerd worden en/of de toegang tot het OLC of het computerlokaal geweigerd worden. De leerling is zelf verantwoordelijk voor eigen account en wachtwoord. Je werkt alleen op je eigen account. Bij misbruik word je geblokkeerd. Zit er iemand anders op jouw account te werken, meldt dat dan direct aan je docent of medewerker OLC.

Schoolgebruik Het gebruik van internet en e-mail door leerlingen is alleen toegestaan in relatie met opdrachten die voortvloeien uit het lesmateriaal, tenzij er in overleg met de docenten andere afspraken zijn gemaakt.

Privé gebruik Het gebruik van internet en e-mail voor privé doeleinden is in zeer beperkte mate toegestaan en alleen met nadrukkelijke toestemming van de docent of medewerker. Vervolgens gelden de volgende voorwaarden:  de leerling maakt slechts incidenteel en kortstondig gebruik van de internet en e-mail faciliteiten en zorgt er voor dat het onder geen beding storend is voor de dagelijkse werkzaamheden.  Wanneer de leerling voor privé doeleinden gebruik maakt van de faciliteiten moet duidelijk zijn dat Terra Winsum op geen enkele wijze hiermee in verband staat.

E-mail gebruik -

De berichten zullen voldoen aan de algemene normen en fatsoen. E-mail contacten tussen leerlingen (onderling) moeten leer-gericht zijn.

Het is niet toegestaan om via e-mail: beledigende, dreigende, seksuele intimiderende, dan wel racistische berichten te versturen. illegaal verkregen bestanden als bijlage (zoals mp3 bestanden of software) bij het bericht te versturen. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 39 van 222

39


-

op enigerlei wijze privacygevoelige informatie aan derden door te geven. berichten anoniem of onder een fictieve naam te versturen. ketting-mailberichten te verzenden of door te sturen. ten behoeve van privé gebruik abonnementen te nemen op nieuwsbrieven c.q. deel te nemen aan nieuwsgroepen. iemand lastig te vallen door middel van onnodige en/of ongewenste berichten.

Internet gebruik Internet mag alleen gebruikt worden, als het noodzakelijk is voor een lesopdracht. Het is niet toegestaan om via de internetfaciliteiten:  sites te bezoeken die pornografisch, erotisch, racistisch, discriminerend, beledigend of aanstootgevend materiaal bevatten of in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden.  dating sites en sites die bestemd zijn om te gokken dan wel chat-/babbelboxen (bijvoorbeeld MSN) te bezoeken.  sites te bezoeken die met name bedoeld zijn voor ontspanning en vermaak (bijvoorbeeld “you tube”), mits verband houdend met de les en toegestaan door de docent.  zich ongeoorloofd toegang te verschaffen tot niet openbare bronnen op internet  software te downloaden (en op het netwerk te plaatsen) zonder toestemming van de school.

15. Niet nakomen omgangsregels en schoolregels Terra Winsum hanteert bij het niet nakomen van de omgangsregels en schoolregels de volgende procedure:  Indien het gedrag van de leerling niet goed is, zal er een gesprek met de leerling en zijn of haar mentor. plaatsvinden (Fase 1, een negatieve, maar beheersbare situatie).  Indien er in het gedrag van de leerling geen verbetering optreedt, zal de leerling samen met zijn ouder(s)/verzorger(s) en de mentor en teamleider een gesprek hebben (Fase 2, een negatieve en moeilijk beheersbare situatie).  Indien het gedrag van de leerling dan nog geen verbetering laat zien zal er een gesprek met de ouder(s)/verzorger(s), teamleider en de directeur van de school plaatsvinden.

Tot slot We hebben in dit document niet alle regels en procedures beschreven. Mochten er zaken voor leerlingen en/of ouder(s) / verzorger(s) niet duidelijk zijn, dan kan er contact worden opgenomen met de school. Veel overige informatie staat beschreven in de schoolgids van het schooljaar (soms wordt hier al naar verwezen). In gevallen waarin de huidige omgangsregels of schoolregels niet voorzien, beslist de directeur van de school. Dit document wordt aan het begin van het schooljaar aan iedere nieuwe leerling verstrekt. Wij willen dat het voor iedereen duidelijk is wat de afspraken zijn ten aanzien van de omgangsvormen en regels van Terra Winsum. Als genoemde regels achter elkaar worden doorgelezen, lijkt het misschien dat niets mag op Terra Winsum. Dit is niet het geval. We


40


willen juist dat veel mogelijk is, maar dat kan pas als iedereen de gemaakte afspraken nakomt. Een school waarbij duidelijk is: “zo doen wij het hier”. Dit document “Zo doen wij dat hier” is een levend document van een school in beweging. Veranderingen binnen de school kunnen maken dat schoolregels gedurende het schooljaar kunnen worden gewijzigd c.q. aangevuld. Communicatie hierover zal via het ouderbulletin “Groenvoer” verlopen.


41


Verwijdering Voornaam + achternaam leerling: ………………………………………………… Datum: ……………………………………..

Klas:…………… Mentor:……………..

Naam docent: …………………….................

Lesuur: …………………………………

Vak: ……………………………………….. Waarom ben je uit de les gestuurd?: (door leerling in te vullen)

Reden verwijdering door uitsturende docent omschreven: (door docent in te vullen) 0 Eens met de omschrijving van de leerling

Andere reden, nl.: ………………

Gemaakte afspraken m.b.t. straf tussen leerling en docent: (door docent in te vullen) 0 strafwerk,………………………………………………... Naam docent: …………… 0 1 uur terugkomen, datum: ………………………………. ………………………….. 0 2 uur terugkomen, datum: ………………………………. Naam teamleider: ………. 0 anders nl.: ……………………………………………….. ………………………….. stappenplan: (voor leerling en docent) 1. Uitgestuurde leerling meldt zich in lokaal 0.12 en krijgt een ‘gele brief’. 2. Leerling gaat in de uitstuurruimte deze brief invullen en 2 min. voor het einde van de les terug naar de docent. 3. De docent vult de ‘gele brief’ verder in en maakt afspraken over straf met de leerling. Docent neemt contact op met thuis en communiceert dit met de TL in lokaal 0.12. 4. Docent maakt in magister een notitie hierover. 5. De administratie schrijft de gele brief weg onder SU in aanwezigheidsregistratie magister. 6. De adm. doet de gele brief in het postvakje van de mentor. Nov. 2012


42


2.2 Klassenregels (W) (Deze regels zijn opgenomen in het document “zo doen wij dat hier”. Dit is het school- en omgangsregels document van Terra Winsum).

Regels met betrekking tot de lessen -

-

-

-

-

Het begin van de lessen wordt aangegeven met een belsignaal. Vóór de tweede bel moet de leerling in het lokaal zijn. Is de leerling zonder reden te laat, dan wordt hij als zodanig geregistreerd (zie verder bij “te laat komen”). Je wacht bij het lokaal tot de docent je binnenlaat. Een vrijstelling voor deelname aan het vak lichamelijke opvoeding kan alleen gegeven worden, als de leerling een schriftelijke verklaring daarvoor heeft. De leerling krijgt in dit geval een vervangende opdracht. Je komt rustig de klas binnen en zoekt een plaats op (in sommige gevallen wijst de leerkracht jou de plek). Je neemt iedere dag je schoolspullen mee en je maakt je huiswerk af. Is je huiswerk niet af of ben je je boeken vergeten, dan zal de docent bij controle dit noteren. Een derde keer betekent een uur terugkomen of een taak. We spreken op een normale toon met elkaar, daar horen géén schelden/of vloekwoorden bij. Bij niet acceptabel gedrag kun je uit de les gestuurd worden (zie “verwijdering uit de les”). De regels m.b.t. “fraude bij toetsen” of het “te laat inleveren van werk” en de ”mogelijkheid tot herkansing” (onderbouw) staan in de schoolgids. Een gemist proefwerk of niet gemaakte huiswerkopdracht moet ingehaald worden. Tot die tijd wordt het cijfer 0,1 in de computer gezet. Ligt het missen ervan aan de leerling, dan is de leerling zelf verantwoordelijk voor het inhalen. Tijdens de lessen gaan we niet naar de wc.

2.3 Leerlingenstatuut Leerlingenstatuut AOC Terra (document voor AOC Terra / College van Bestuur, 30 juni 2008)

1

Algemeen

1.1

Leerlingenstatuut

1.1.1

In dit leerlingenstatuut zijn de rechten en plichten van de leerlingen vastgelegd.

1.1.2

Het leerlingenstatuut is vastgesteld door het College van Bestuur. Het College van Bestuur stelt het leerlingenstatuut vast, nadat de medezeggenschapsraad zich erover heeft kunnen uitspreken.


43


1.1.3

Het leerlingenstatuut geldt voor alle bij AOC Terra ingeschreven leerlingen. Het wordt gerespecteerd door het College van Bestuur en alle aan AOC Terra verbonden organen en personeelsleden. Het leerlingenstatuut is zowel in de school als buiten het schoolgebouw of schoolterrein van kracht, zolang er sprake is van een activiteit die te maken heeft met de opleiding of de school. Dit kan onder schooltijd zijn, maar ook daar buiten.

1.1.4

Dit leerlingenstatuut treedt in werking op 1 augustus 2006 en is opnieuw vastgesteld op 30 juni 2008.

1.1.5

Het leerlingenstatuut kan tussentijds worden gewijzigd op voorstel van: – de medezeggenschapsraad – het managementteam van directeuren Een voorstel tot wijziging wordt aan het College van Bestuur aangeboden. Het College van Bestuur kan het leerlingenstatuut wijzigen op eigen initiatief of nadat daartoe een voorstel is ontvangen. Het College van Bestuur gaat pas over tot wijziging van het leerlingenstatuut, nadat de medezeggenschapsraad zich over de wijziging heeft kunnen uitspreken.

1.1.6

Het leerlingenstatuut wordt door het College van Bestuur gepubliceerd. Het leerlingenstatuut staat op de website gepubliceerd en ligt op school ter inzage.

1.1.7

In dit leerlingenstatuut wordt ten behoeve van de leesbaarheid alleen de mannelijke vorm (hij/hem) gebruikt. Daar waar de mannelijke vorm wordt gebruikt, is ook de vrouwelijke vorm (zij/haar) bedoeld.

1.2

Begrippen In het leerlingenstatuut wordt een aantal begrippen gebruikt. Met de onderstaande begrippen wordt bedoeld: leerlingen: personeelsleden: docenten: directeur: het College van Bestuur: Raad van Toezicht: Ondernemingsraad: reglementen:


alle aan AOC Terra ingeschreven leerlingen en deelnemers; de aan AOC Terra verbonden docenten, onderwijsondersteunende personeelsleden, stagiaires en vrijwilligers; de aan AOC Terra verbonden personeelsleden met een lesgevende taak; de directeur van de vestiging het door de Raad van Toezicht ingestelde orgaan dat belast is met het bevoegd gezag en dagelijks bestuur van AOC Terra; orgaan dat toezicht houdt op het bestuur van de Stichting AOC Terra het orgaan binnen AOC Terra ten behoeve van overleg en medezeggenschap (verder is er een ouderraad en een deelnemersraad); samenstel van de regels over de rechten en plichten van de personen en organen die deel uitmaken van de AOCgemeenschap. Hierin zijn onder meer opgenomen: het klachtenreglement , de regeling inzake sexuele intimidatie, bezwaar- en beroepsprocedures; 44


inspecteur: de inspecteur van het onderwijs. 1.3

Rechten en plichten in algemene zin

1.3.1

De rechten die leerlingen, of bij minderjarigheid hun ouders/verzorgers, hebben, vloeien voort uit de inschrijving of onderwijsovereenkomst die met het College van Bestuur is gesloten. De plichten voor de leerlingen, of bij minderjarigheid hun ouders/verzorgers, vloeien eveneens voort uit deze inschrijving of onderwijsovereenkomst.

1.3.2

Van de leerlingen wordt verwacht dat zij in hun gedrag en uitlatingen rekening houden met de grondslag en de doelstelling van AOC Terra.

1.3.3

De leerlingen en personeelsleden hebben ten opzichte van elkaar de plicht te zorgen voor een werkbare situatie, waarin in een passende sfeer goed onderwijs kan worden gevolgd en gegeven. Van leerlingen wordt verwacht dat zij zich in voldoende mate inzetten om in een bij de opleiding passend studietempo een zo goed mogelijk leerresultaat te behalen. De leerlingen zijn verplicht zich te houden aan de regels die gelden bij AOC Terra. Zij hebben het recht organen en personeelsleden te houden aan de regels die voor hen bij AOC Terra gelden.

1.3.4

1.3.5

Van de leerlingen en personeelsleden wordt verwacht dat zij met respect omgaan met elkaar en met alle andere personen bij AOC Terra. Bovendien wordt verwacht dat zij zorgvuldig omgaan met elkaars eigendommen, de eigendommen van alle andere personen die bij AOC Terra werken en alle overige eigendommen van AOC Terra.

2

Kwaliteit van het onderwijs

2.1

De leerlingen hebben recht op het ontvangen van goed onderwijs en een daarbij passende begeleiding. Indien een leerling meent dat het onderwijs onvoldoende kwaliteit heeft, kan hij dit met argumenten kenbaar maken aan het College van Bestuur.

2.2

Leerlingen hebben in gelijke situaties recht op een gelijke behandeling.

3

Schade

3.1

Het College van Bestuur aanvaardt geen wettelijke aansprakelijkheid voor schade die buiten verantwoordelijkheid van het College wordt toegebracht aan bezittingen van leerlingen. Het College van Bestuur aanvaardt ook geen wettelijke aansprakelijkheid voor verlies van bezittingen of schade aan bezittingen van leerlingen van AOC Terra, noch tijdens schooltijd, noch buiten schooltijd. Indien een leerling schade toebrengt aan:  het gebouw;  de leermiddelen die zich in het gebouw bevinden;  andere bezittingen van AOC Terra;


45




andere onder het beheer van AOC Terra staande zaken,

dan wordt die schade hersteld op kosten van de leerling die de schade heeft veroorzaakt, of (bij minderjarigheid) op kosten van de ouders/verzorgers. 3.2

Het College van Bestuur en de directeuren kunnen voorschriften maken die de schade aan bezittingen of het verlies daarvan zoveel mogelijk voorkomen.

4

Disciplinaire maatregelen

4.1

De leerling die zich niet houdt aan de regels die gelden binnen AOC Terra, kan een disciplinaire maatregel (straf) worden opgelegd. Bij het vaststellen van de maatregel dient uitgegaan te worden van het feit dat de school mede een opvoedkundig instituut is. De opgelegde maatregel dient te passen in dat kader.

4.2

De maatregel (straf) moet in verhouding staan tot de ernst van de overtreding van de regels. Dat betekent dat de zwaarte van de straf afhankelijk is van de ernst van de overtreding.

4.3

Indien de leerling meent dat hem ten onrechte een maatregel is opgelegd, kan hij dit aan een hogere functionaris ter beoordeling voorleggen. Deze functionaris dient de leidinggevende te zijn van de persoon die de maatregel heeft opgelegd.

5

Onderwijs- en Examenregeling

5.1

Voor het begin van het studiejaar wordt aan de MBO leerlingen de Onderwijs- en Examenregeling bekend gemaakt. Hierin is aangegeven op welke wijze de kennis en vaardigheden van de leerlingen getoetst worden. Ook is aangegeven op welke wijze het cijfer van een toets wordt vastgesteld. Leerlingen van het VMBO-Groen ontvangen aan het begin van het studiejaar 3 en 4 hun Programma van toetsing en afsluiting inclusief het examenreglement.

5.2

Het College van Bestuur stelt de examenregeling vast. Deze regeling beschrijft: de wijze waarop het examen wordt afgenomen; de wijze waarop de beoordeling wordt gegeven; de regels over verzuim bij examens; de regeling bij examenfraude; de regels voor herkansing; de mogelijkheden om tegen beslissingen met betrekking tot het examen bezwaar te maken of beroep aan te tekenen.

6 6.1

Privacy Leerlingenregistratie Van alle leerlingen zijn door AOC Terra gegevens geregistreerd. Deze gegevens dienen correct te zijn. Leerlingen, en bij minderjarigheid ook de ouders/verzorgers, kunnen de eigen gegevens inzien en indien nodig vragen deze te wijzigen of te verbeteren. Leerlingen/ouders moeten de school toestemming geven hun gegevens over te dragen aan een andere instelling of school (ook binnen AOC Terra).


46


7

Inspraak

7.1

De leerlingen kunnen voor hun belangen opkomen via de in de vestiging georganiseerde inspraakorganen, zoals de leerlingenraden en de Medezeggenschapsraad.

7.2

De directie kan in een reglement vastleggen: de taak en samenstelling van dergelijke inspraakorganen; de verkiezing van de leden van deze organen; de wijze van overleg tussen deze organen en de directie; de faciliteiten die deze organen bij de uitoefening van hun taak ten dienste staan.

8

Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering

8.1

Algemeen

8.1.1

Leerlingen zijn vrij hun mening te uiten, mits deze niet in strijd is met de goede gang van het onderwijs en de regels van AOC Terra.

8.1.2

Leerlingen dienen elkaars mening en die van anderen te respecteren. Uitingen die discriminerend of beledigend zijn, worden niet toegestaan.

8.2

Leerlingenkrant

8.2.1

De directie kan in overleg met de redactie van de leerlingenkrant een redactiereglement vaststellen. Hierin zijn vastgelegd: de verantwoordelijkheid voor de leerlingenkrant en de beschikbaarheid van geld, papier e.d.

8.2.2

De directie kan de publikatie van de leerlingenkrant of een deel daarvan verbieden. De directie zal van deze mogelijkheid gebruik maken als de leerlingenkrant in strijd is met de grondslag of doelstelling van AOC Terra, of wanneer er sprake is van een discriminerende of beledigende inhoud.

8.3

Aanplakborden

8.3.1

De directie kan aanplakborden in de gebouwen aanwijzen waarop leerlingen zonder voorafgaande toestemming mededelingen die voor andere leerlingen van belang zijn, mogen ophangen. Deze mededelingen mogen niet in strijd zijn met de grondslag of doelstelling van AOC Terra, of discriminerend of beledigend van aard zijn.

8.4

Bijeenkomsten

8.4.1

De directie kan ruimte ter beschikking stellen voor bijeenkomsten van leerlingen. Hierbij wordt uitgegaan van de mogelijkheden die binnen AOC Terra aanwezig zijn. Aan het ter beschikking stellen van ruimte kunnen voorwaarden gesteld worden.

9

Klachten

9.1

Het is mogelijk dat leerlingen, personeelsleden en aan AOC Terra verbonden organen menen dat het leerlingenstatuut onjuist of onzorgvuldig wordt toegepast. In dat geval proberen zij in goed overleg het probleem op te lossen met de


47


9.2

persoon/personen of het orgaan/organen met wie het probleem is ontstaan. Indien blijkt dat het onderling oplossen van het probleem redelijkerwijs niet is gelukt, kan het worden voorgelegd aan de klachtencommissie.

9.3

Het klachtrecht is vastgelegd in het Klachtenreglement.

Preventieve afspraken, zoals rond: 2.4 Voorkomen van (digitaal) pesten (W) In het Groene Boek (borging procedures en documenten) staat onder de map “Zorg” een map “Pesten”. Hieronder de documenten m.b.t. de preventie en on-line pesten, verderop onder 3.6 de overige documenten m.b.t. het onderwerp pesten. Online pesten. Het pesten verschuift van het schoolplein naar de computer en mobieltje. Dat komt extra hard aan, omdat het anoniem is. Hoe kun je je verweren? Helaas krijgen we het laatste jaar op onze school te maken met een nieuwe vorm van pesten. Geregeld confronteren leerlingen ons met de mededeling dat zij gepest worden via MSN, Email of mobiele telefoon. Dit krijgen we zo vaak te horen, dat we besloten hebben om hierover een lijst met tips en hints samen te stellen voor het MSN verkeer. TIPS VOOR OUDERS:  Zet de pc op een centrale plek in huis.  Praat met uw kind over wat zij/hij op het internet beleeft.  Neem de tips met kinderen( zie onder) met uw kind door.  Vraag school naar de regels over internet.  Als uw kind lastig gevallen wordt door pestmail of stalking via internet. Doe aangifte bij de politie of dien een klacht in bij de meldpunten (zie onder).  Neem contact op met de provider.  Laat desnoods mailtje, chat, of sms door de provider natrekken. BEWAAR ALTIJD HET BEWIJS.  In veel bibliotheken wordt tegenwoordig de cursus “Mijn kind en internet” aangeboden. TIPS VOOR LEERLINGEN.  Gebruik altijd een nick-name (schuilnaam).  Geef nooit je adres, achternaam, telefoon- of 06-nummer.  Chat alleen als je anderen kunt blokkeren. WAT TE DOEN BIJ PESTEN VIA E-MAIL OF SMS;  Blokkeer het mailtje (dan krijg je geen post meer van deze afzender).  Vertel het thuis en op school.  Bewaar de pestmail (dat is het bewijs). Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 48 van 222

48


 Laat je ouders bij de provider nagaan wie het bericht verstuurd heeft en dien een klacht in.

WAT TE DOEN BIJ BEDREIGING VIA DE CHATBOX:  Meld het aan de chatbox zelf (aan de moderatoren of via E-mail).  Reageer zelf nooit op zulke chats.  Blokkeer de chat van die persoon.  Log eventueel onder een andere naam weer in en chat door met mensen die je wel leuk vindt. INTERNETSITES ONLINE PESTEN: www.surfopsafe.nl www.msn.nl/veiligonline www.kinderconsument.nl www.besafeonline.org www.cybercoaching.nl www.sociosite.nl

Informatie voor mentoren klas 2 over online pesten Het is de bedoeling dat je tijdens een mentor les aandacht besteed aan het probleem online pesten. Als school zijn wij ons ervan bewust dat de virtuele wereld de leerlingen beïnvloedt. Om deze zaken met de leerlingen te bespreken is vanuit de leerlingbegeleiding een informatief stencil gemaakt dat tijdens de mentor les besproken gaat worden en meegegeven zal worden naar huis. Hierin staan tips voor leerlingen maar ook voor ouders. Je kan dit stencil kopiëren en uitdelen aan je klas Met deze informatie hopen wij dat er mogelijk vervelende consequenties voorkomen kunnen worden. KINDEREN LIJDEN ONDER ONLINE PESTEN! Steeds meer hebben we, ook in de school, te maken met de moderne communicatiemiddelen. Leerlingen zijn gemiddeld vele uren per dag bezig met computer en mobiele telefoon. Soms weet je als school, als begeleider en ouder niet waar de kinderen mee bezig zijn. Binnen de school worden we ons steeds bewuster van de vervelende en zelfs kwalijke gevolgen van het gebruik van computer/telefoon e.d. Vaak ben je als opvoeder niet op de hoogte dat leerlingen na schooltijd, virtueel, contact met elkaar houden. De computer staat on line op het bureau. Het huiswerk, als er tijd overblijft om het te maken, ligt ernaast. Een enkele leerling brengt gemiddeld wel 7 uur op de computer door. MSN messenger is een programma dat vele mogelijkheden biedt tot chatten. Willekeurig kan men met anderen communiceren, al of niet met webcam en microfoon. Contacten kunnen in een chatbox worden toegevoegd en verwijderd. Dat jongens en meisjes elkaar daarbij niet zien, heeft vaak als consequentie dat ze hun gevoelens en ideeën gemakkelijker kunnen uiten: er wordt geroddeld, gescholden en de gekste, de mooiste, de lelijkste, de liefste enz. enz. wordt gekozen. Na een avondje schelden


49


lopen ze elkaar, de volgende dag weer op school gekomen, straal voorbij. Je spreekt niet met elkaar, maar zodra je thuis bent gaat het schelden gewoon weer door. De meeste contacten worden gevormd met bekenden. Maar sommige leerlingen geven hun naam en adres op een onbewaakt ogenblik aan onbekenden, die er vervelende dingen mee kunnen doen. Webcams kunnen oneigenlijk worden gebruikt door elkaar uit te dagen en er kunnen foto’s door de hele school en vervolgens door de hele woonplaats worden gezonden. Er zijn leerlingen, die nadat hun relatie is verbroken, vervelende foto’s van hun ex verspreiden. Ook hate mail en treiterboxen zijn mogelijkheden. Mobiele telefoons kunnen, ook in school (hoewel ze daar in de kluisjes horen!), worden gebruikt om vervelende foto’s te maken en te verzenden. Niet alleen van medeleerlingen maar ook van docenten. Online pesten. Het pesten verschuift van het schoolplein naar de computer en mobieltje. Dat komt extra hard aan, omdat het anoniem is. Hoe kun je je verweren? Helaas krijgen we het laatste jaar op onze school te maken met een nieuwe vorm van pesten. Geregeld confronteren leerlingen ons met de mededeling dat zij gepest worden via E-mail of mobiele telefoon. Dit krijgen we zo vaak te horen, dat we besloten hebben om hierover een lijst met tips en hints samen te stellen voor het digitaal verkeer. TIPS VOOR OUDERS:  Zet de pc op een centrale plek in huis.  Praat met uw kind over wat zij/hij op het internet beleeft.  Neem de tips met kinderen( zie onder) met uw kind door.  Vraag school naar de regels over internet.  Als uw kind lastig gevallen wordt door pestmail of stalking via internet. Doe aangifte bij de politie of dien een klacht in bij de meldpunten (zie onder).  Neem contact op met de provider.  Laat desnoods mailtje, chat, of sms door de provider natrekken. BEWAAR ALTIJD HET BEWIJS.  In veel bibliotheken wordt tegenwoordig de cursus “Mijn kind en internet” aangeboden. TIPS VOOR LEERLINGEN.  Gebruik altijd een nick-name (schuilnaam).  Geef nooit je adres, achternaam, telefoon- of 06-nummer.  Chat alleen als je anderen kunt blokkeren. WAT TE DOEN BIJ PESTEN VIA E-MAIL OF SMS;  Blokkeer het mailtje (dan krijg je geen post meer van deze afzender).  Vertel het thuis en op school.  Bewaar de pestmail (dat is het bewijs).  Laat je ouders bij de provider nagaan wie het bericht verstuurd heeft en dien een klacht in.


50


WAT TE DOEN BIJ BEDREIGING VIA DE CHATBOX:  Meld het aan de chatbox zelf (aan de moderatoren of via E-mail).  Reageer zelf nooit op zulke chats.  Blokkeer de chat van die persoon.  Log eventueel onder een andere naam weer in en chat door met mensen die je wel leuk vindt. INTERNETSITES ONLINE PESTEN: www.surfopsafe.nl www.msn.nl/veiligonline www.kinderconsument.nl www.besafeonline.org www.cybercoaching.nl www.sociosite.nl LESBRIEF

HOE REAGEER JIJ? Welke raad geef je aan iemand die gepest wordt? Hoe kun je het pesten het beste stoppen? Kies uit de lijst 3 reacties die volgens jou het beste zijn, onderstreep ze, schrijf het nummer op en waarom je denkt dat het een goede manier om te reageren is. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Doen of je het niet merkt. De pester belachelijk maken De pester uitschelden De pester een flinke dreun geven Tegen een docent zeggen dat je gepest wordt. Je vader of moeder of een andere volwassene van buiten school om hulp vragen. Alles doen wat de pestkop vraagt. Uit de buurt van de pestkop blijven. De pester vertellen dat je niet bang voor hem bent. De pester vertellen dat hij zich met zijn eigen zaken bemoeit. De pester zeggen dat er op hem ook wel wat aan te merken valt. Samen met een vriend of vriendin tegen de pester zeggen dat hij ermee moet stoppen. Proberen redelijk te praten met de pestkop De kindertelefoon bellen. De politie inschakelen.

Volgens mij kun je het beste zo reageren: Nummer………, omdat

………………………………………………………………..... …………………………………………………………………...

Nummer………, omdat

…………………………………………………………………..


51


………………………………………………………………….. Nummer………, omdat

………………………………………………………………….. …………………………………………………………………..

WIE KAN JE HELPEN ALS JE GEPEST WORDT???? * Je ouders of vrienden * De vertrouwenspersoon of leerlingbegeleiding op school * Een docent waar je goed mee kan opschieten. * De kindertelefoon, het landelijke nummer is 0800-0432 (gratis). * De onderwijs telefoon, tel: 0800-1608 * Jeugdgezondheidszorg/schoolarts (contact kan via leerlingbegeleiding )

NDER DRUK Wat doe je? Wat doe je in de volgende situaties?  Nee zeggen, hoe?  Weggaan, waarom?  De situatie voorkomen, hoe?  Iets anders voorstellen, wat?

Situatie 1` Een meisje van school vraagt steeds als ze je ziet of ze je walkman mag lenen. Je hebt een keer ja gezegd maar moest veel moeite doen om hem terug te krijgen. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………………………...

Situatie 2: Een man in een auto vraagt je om met hem mee te gaan naar zijn huis. Hij heeft thuis leuke video’s en computerspelletjes. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………………………...


52


Situatie 3: Je hebt net patat gehaald in de snackbar. Buiten maken twee jongens die je kent ruzie over iets. Ze zijn behoorlijk agressief en willen dat jij er bij komt om je mening te geven. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………...........................

Situatie 4: Je bent met een stel meisjes van school in de stad. Een paar stellen voor om snoep te pikken bij een van de winkels. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... ………………………………………………………………………………...

PESTEN? KOM NOU! Als je het woord pesten hoort waaraan denk je dan? Schrijf hieronder op wat je te binnen schiet. …………………………… ……………………………… ……………………………

……………………………....

……………………………

………………………………

AFSPRAKEN TEGEN HET PESTEN: Afspraken die wij maken om te zorgen dat er niemand gepest wordt in onze klas. Schrijf hieronder alvast een paar afspraken die jij belangrijk vindt. We gaan daarna een gezamenlijke klassenlijst maken. 1)………………………………………………………………………………………………... 2)………………………………………………………………………………………………... 3)………………………………………………………………………………………………... 4)………………………………………………………………………………………………... Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 53 van 222

53


5)………………………………………………………………………………………………...

STOP

PESTEN

Preventieve lessen Tegen het pesten Voor klas 1 + Algemene informatie & Tips

Inhoudsopgave: Blz 3:

Wat te doen als je pesten signaleert? Algemene informatie Stappenplan

Blz 4: Blz 5: Blz 6/7: Blz 8: Blz 9:

Lesbrief 1 Informatie Discussie vragen De knuppel in het hoenderhok Crisis/nazorg

Blz 10: Lesbrief 2 Blz 11,12,13 Kopiëren

Blz 14:

Omgaan met pesten, een lijst met tips


54


WAT TE DOEN ALS JE PESTEN SIGNALEERT? ALGEMENE INFORMATIE Uit onderzoek is gebleken dat 385.000 kinderen in het basis- en voortgezet onderwijs regelmatig tot vaak worden gepest.. Veel van dit pesten vindt plaats op school of op weg van en naar school. Ook uit onderzoek is gebleken dat het zeer belangrijk is dat de sfeer op de school en vooral in de klas goed is. De leerlingen moeten vrijmoedig en in vertrouwen met de mentor en leerkrachten kunnen praten over hetgeen ze dwars zit. Het veilig voelen. Een eerste voorwaarde om pestgedrag te verminderen en uit te bannen is het bespreekbaar maken. Als kinderen er in hun groep vrijuit over kunnen spreken wordt het voor pesters vaak al moeilijker om ongehinderd door te gaan met pesten. Het erover praten in een vroeg stadium, bijvoorbeeld aan het begin van een schooljaar, kan veel leed voorkomen. Het is daarom goed om meteen in klas 1 & 2, tijdens de studie mentor lessen, hier aandacht aan te besteden. We doen dit in de vorm van een aantal lessen. De bedoeling is dat er van deze lessen een preventieve werking uitgaat en dat het bijdraagt aan een goede sfeer in de klas. De strijd tegen het pesten is na deze lessen niet gewonnen, maar wel begonnen!

STAPPENPLAN Voor leerkrachten en ondersteunend personeel  Je moet altijd reageren, stelling nemen. Er direct tussen komen!!!!!!!!!  Het probleem melden bij de mentor. Zowel de mentor van het slachtoffer als de mentor van de pester op de hoogte brengen.  Mentor heeft een gesprek met slachtoffer en pester en bekijkt of er verdere actie noodzakelijk is. * Mentor gaat met de klas in gesprek (bij pesten in de klas) * Is het mentor overstijgend dan overleggen met leerling begeleiding. (bv pesten van leerlingen buiten de klas)  Gaat het pesten door, of is het probleem dusdanig groot dat er meteen actie ondernomen moet worden dan contact opnemen met leerlingbegeleiding en/of coördinatoren.


55


LESBRIEF KLAS 1 Er volgen nu 2 lessen over hoe je het onderwerp pesten kan behandelen in de les. Bij de eerste les gaat het om het bespreekbaar maken. (Een eerste voorwaarde om pestgedrag te verminderen en uit te bannen is het bespreekbaar maken. Als kinderen er in hun groep vrijuit over kunnen spreken wordt het voor pesters vaak al moeilijker om ongehinderd door te gaan met pesten). Bij de tweede les denken leerlingen na over verschillende situaties waarin ze terecht kunnen komen. Aan het eind worden er omgangsregels met/door de klas afgesproken. Dit kan dan ook een klassen pestcontract worden. Iedereen kan zijn/haar handtekening eronder zetten. Dit zijn voorbeeld lessen/materiaal…Niets weerhoudt je als mentor ervan zelf ook creatief te werk te gaan. Rollenspel, liedjes maken of posters ontwerpen zijn enkele van de meest voor de hand liggende mogelijkheden. Actuele gebeurtenissen kunnen goede aanknopingspunten bieden voor een creatieve anti-pesten actie. Belangrijk is om aan te sturen op “oogopeners”. Enkele voorbeelden zijn te halen bij leerlingbegeleiding LES 1: Doel: *) Denkproces in gang zetten *) De leerlingen moeten na afloop van de les in staat zijn (voor zichzelf) hun eigen positie in pestsituaties onder woorden te brengen. *) De leerlingen die tot de zwijgende middengroep behoren moeten zich bewust worden van de macht die zij gezamenlijk, als groep, in pestsituaties hebben. Deze bewustwording komt tot uiting in de wijze waarop zij zich daarover uitspreken *) De leerlingen die gepest worden moeten zich realiseren dat zij niet alleen staan als zij hun leeftijdgenoten uit de zwijgende middengroep aanspreken. *) De pesters moeten zich realiseren dat hun gedrag niet stoer, maar juist laf en wreed is.

Lesinhoud: *Het in zich opnemen van informatie - Informatie, wat moeten de leerlingen weten over pesten. (deze kan je ook verwerken in het kringgesprek) *kringgesprek. (30 min)

INFORMATIE Wat leerlingen (en leerkrachten) moeten weten over pesten: Wat is het verschil tussen plagen en pesten?


56


Het is belangrijk dat we de leerlingen duidelijk maken dat pesten heel ongewoon is en dat ze het verschil weten tussen pesten en plagen. Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Plagen vind plaats op gelijkwaardig niveau: je plaagt een ander en je wordt terug geplaagd. Pesten daarentegen is ongelijkwaardig: een kind dat gepest wordt zal de pestkop niet terug kunnen pesten.

Wat is pesten? Pesten is een vorm van geweld, waarbij het gaat om het laf en gemeen treiteren van een of meer kinderen, die zich niet of nauwelijks kunnen verdedigen. Pesten doet pijn, het is hinderend, kwetsend en het geeft verdriet. Het gebeurt niet één keer, maar telkens weer en het houdt niet op. De ander is sterker, ouder of machtiger dan het slachtoffer en soms is het een hele groep. Het is niet per ongeluk, maar expres. Het maakt dat het slachtoffer alleen komt te staan. Voorbeelden van pesten zijn: naroepen, uitschelden, duwen, schoppen, nadoen, belachelijk maken, uitsluiten, negeren, spullen afpakken…… Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Nee, dat is geen klikken. Het is het melden van mishandeling. Dat mag en moet. Het moet voor de leerling duidelijk zijn dat, als je het aandurft melding te maken van pestgedrag, het kan vertrouwen op discretie en bescherming van de volwassenen. KRINGGESPREK Nadat je deze informatie hebt gegeven aan de leerlingen kan je een kringgesprek houden met de klas. Je kan er ook voor zorgen dat deze info tijdens het gesprek naar voren komt.  Zet de stoelen indien mogelijk in een cirkel. De kring is voor zo’n gesprek een prima opstelling, omdat het de leerlingen weinig kans geeft zich aan de discussie te onttrekken. Iedereen, incluis jezelf, heeft zo een gelijkwaardig plaats.  Zet de onruststokers zoveel mogelijk uit elkaar, het orde houden gaat zo makkelijker en je kan je aandacht dan richten op inhoudelijke zaken.  Een leeg schoolbord is misschien handig voor aantekeningen en eventueel afspraken.  Probeer de kinderen niet alleen naar jou toe aan het praten te krijgen, maar laat hen met elkaar discussiëren. Zoals altijd zijn er enkelen die de boventoon voeren. Deze mogen niet de kans krijgen de leiding te nemen. De luidruchtige kunnen de pesters zijn, die uit een neiging tot zelfbescherming de meningen van anderen proberen te overschreeuwen. Zij kunnen proberen de meelopers uit de zwijgende middengroep op hun hand te krijgen om zo heel ‘democratisch’ een voor hen veilige meerderheid te vormen. Betrek vooral de zwijgers in het gesprek door hen te prikkelen met vragen waar ze niet alleen ja of nee op kunnen antwoorden Luister alleen maar, vraag zo nodig door maar geef niet teveel commentaar.


57


DISCUSSIE VRAGEN Hier komen een aantal vragen die als basis kunnen dienen voor het kringgesprek Het is niet waarschijnlijk dat je de vragen keurig in een vooraf gekozen volgorde kunt stellen. Je zult ter plekke in moeten spelen op de reacties van de leerlingen.

Wat is pesten eigenlijk? Laat de leerlingen bv. zelf een definitie verzinnen. Geef ter overweging het verhaal bij de algemene informatie.

Als je ziet dat er gepest wordt, maar je houdt je mond, ben je dan toch eigenlijk op een bepaalde manier ook wel schuldig aan pesten? Vraag naar wat de leerlingen onder schuldig verstaan. Is dat alleen als je iets doet, of ook als je iets niet doet? Is medeschuldig ook schuldig? (vgl. het massaal toekijken terwijl iemand verdrinkt.)

Waarom zeggen kinderen uit de klas niets als ze zien dat er gepest wordt? Meestal zal het angst zijn om in een vervelende situatie betrokken te raken. Men vreest wraakacties van de pesters. Er is de angst zelf ook een slachtoffer te worden. Soms hebben kinderen gewoon niet door hoe gemeen het pesten is, omdat het in het geniep gebeurt.

Waarom zegt het slachtoffer zelf niks over het pesten? Wijs erop dat naast de voor de hand liggende angst voor de pesters er ook schaamte is; niet over je vernedering willen praten. Ook kan een slachtoffer de ervaring hebben dat er niet of nauwelijks serieus geluisterd wordt. Zo iemand voelt zich dan door iedereen in de steek gelaten en kan besluiten om verder maar te zwijgen, in de hoop dat het vanzelf over gaat. Veel slachtoffers zijn te angstig om nog een oplossing te zien.

Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Wijs op de ernst van verschillende situaties: Bij een bankoverval bel je de politie. Maar moet je de leerkracht ook vertellen dat er eentje stiekem zit te snoepen? Pesten is iemand kwaad doen. Het is pure mishandeling. Dat moet je melden.

Denk je dat het zou helpen als al die kinderen die niks zeggen nu eens allemaal samen hun mond opendoen en tegen die paar pesters zeggen dat ze moeten ophouden? Probeer het ‘samen’ doen te benadrukken. Je kan als voorbeeld geven, het in je eentje een auto de heuvel op duwen. Dat lukt niet. Met z’n vijftien of twintigen is dat geen probleem. Het idee van ‘samen sterk’ moet groeien. De leerlingen moeten de kracht van hun groep gaan waarderen en zich verantwoordelijk gaan voelen. In de weken en maanden na deze les moet daar regelmatig op teruggekomen worden. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 58 van 222

58


Als jij zelf gepest werd, hoe zou jij het dan vinden als je door een hele groep klasgenoten beschermd werd tegen pesters? Hiermee staan de leerlingen even in de schoenen van de slachtoffers. Probeer het zich in een ander verplaatsen te benadrukken.

Denk je dat het helpt om tegen de leerkracht te zeggen dat er gepest wordt? Blijf zelf zo neutraal mogelijk. Ga je vooral niet verdedigen als het antwoord negatief is. Vraag alleen waarom. Het antwoord kan verrassend zijn.

Waarom wordt er gepest? Wijs op verschillende motieven, zoals pesten om zelf niet gepest te worden, of pesten uit kwaadheid omdat je zelf thuis of ergens anders gepest of mishandeld wordt. Het kan sommige pesters zich bewust doen worden van hun motieven, wat tot gedragsverandering kan leiden.

Er zijn leerlingen die beweren dat sommige kinderen er gewoon om vragen gepest te worden. Is dat eigenlijk niet een dom vooroordeel, dat gebruikt wordt om pesten goed te praten? Niemand vraagt erom gepest te worden. Als je een bril draagt of stottert is dat geen ‘vragen’ om gepest te worden. Vraag de leerlingen om voorbeelden van aanleidingen: Kleding, bril , andere sociale achtergrond, lichamelijke afwijkingen, haardracht, kleur, te dom, te intelligent, enz. Het gaat erom hen zich bewust te laten worden van de onredelijkheid van de motieven. Wijs op de rechten van de mens. De noodzaak van verdraagzaamheid: iedereen heeft het recht om in vrede te leven, onafhankelijk van verschillen in huidskleur, geloof, cultuur, kleding enz. Iedereen heeft ook recht op een eigen karakter. Daar word je mee geboren. Pesten komt voort uit onverdraagzaamheid. Het is wreed en laf.

Benadruk de lafheid en de wreedheid van eindeloos gemeen getreiter. Bij sommige slachtoffers is de wanhoop op het laatst zo groot geworden dat ze proberen zelfmoord te plegen. Een groot aantal slachtoffers hebben de rest van hun leven geestelijke problemen en hebben later psychiatrische hulp nodig. Welke lafaard wil dat op z’n geweten hebben? Daar moeten ze eens serieus over nadenken.

DE KNUPPEL IN HET HOENDERHOK: Er zijn ook enkele gevaarlijke vragen, die meestal niet gesteld mogen of kunnen worden. Maar stel nu dat een van de leerlingen tijdens de discussie er onder tranen uit gooit dat hij of zij gepest wordt en zich totaal alleen voelt staan? Wat dan? Dan is de knuppel in het Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 59 van 222

59


hoenderhok gegooid en moet je er op in gaan. Je moet dan onderzoeken of de zwijgende middengroep te mobiliseren is, zodat de gepeste niet alleen staat. Je zult de pesters moeten identificeren en ter verantwoording roepen. Je zult de veiligheid van het slachtoffer en degenen die voor hem of haar opkomen moeten waarborgen. Een algemene vraag zal in zo’n situatie eerder respons opleveren dan een vraag waarbij een individu zich moet blootgeven. Bijvoorbeeld:

Hoeveel kinderen zijn hier tégen pesten? Steek je hand maar op. Het lijkt een domme vraag, maar het geeft de zwijgende middengroep de gelegenheid om massaal, dus veilig, de hand op te steken. Het schept meteen een sfeer van ‘Pesten, dat pikken we niet’. Als er kinderen aarzelen zich als individu uit te spreken, dring dan niet aan. Let op dreiging die van de pesters kan uitgaan. Je zult de pesters moeten identificeren. Naar hen toe kun je een veel directer vraag stellen:

Wie zijn hier in deze klas de pesters? Als je hierop antwoord krijgt zijn er twee mogelijkheden: De pesters kunnen proberen de schade te beperken door zelf te antwoorden. Vraag naar hun motieven en dring er op aan dat ze een duidelijk antwoord formuleren, niet alleen schouderophalen en ‘weet ik veel’ mompelen. Laat ze niet los voor ze met een motivering aankomen. Confronteer ze met de waarde van hun motieven tegenover het leed dat ze veroorzaken. Vraag of ze het zelf niet laf vinden. Blijf echter zoveel mogelijk redelijk en positief. Trap ze niet in de grond. Te groot gezichtsverlies kan wraakgevoelens wakker maken en dat is het tegengestelde van wat we willen bereiken. De slachtoffers of de midden groepers kunnen de pesters aanwijzen en beschuldigen. Bedaar onmiddellijk de gemoederen. Probeer, rustig, de pesters zo ver te krijgen dat ze het schoorvoetend toegeven. Sla niet teveel acht op alle ‘ja maars’. Daarna kun je ze aanpakken zoals hierboven onder punt 1 beschreven. (Er moet serieus rekening gehouden worden met wraakacties achteraf. Zie ‘crisisbeheersing’ en ‘nazorg’).

CRISISBEHEERSING TIJDENS DE DISCUSSIE Het is mogelijk dat het ‘veilige’ klassengesprek overgaat in een geladen, emotioneel en zelfs bedreigend gesprek. Voor alles moet je hierbij bedenken dat jij de volwassene bent die het slachtoffer bescherming moet bieden, zelfs als je het kind persoonlijk niet zo mag. Beschermen kan, afhankelijk van de omstandigheden, bijvoorbeeld door de emoties wat te remmen en ‘de zaken eens rustig op een rijtje te zetten’. Of door de protesten van de pesters, die zich willen verdedigen, in de kiem te smoren en het slachtoffer rustig uit te laten praten. Je kunt ook de mening van de zwijgende middengroep vragen om zo de emoties wat te temperen. Het schept een sfeer van ‘pesten, dat pikken we niet’ als je het gesprek zo kunt leiden dat een meerderheid zich tegen het pesten opstelt. Dan staat het gepeste kind niet alléén tegenover de pesters.


60


In elk geval moet je er geen twijfel over laten bestaan dat het slachtoffer je kan vertrouwen en dat je wraakacties absoluut niet zult tolereren.

Het gesprek stoppen: Alleen in het uiterste geval, als de situatie uit de hand dreigt te lopen, moet je zo’n emotioneel gesprek afkappen. Maak dan echter wel duidelijk dat het daarmee niet afgelopen is: “Stop maar. Dit is te gek. Op deze manier komen we er niet uit. We gaan dit anders aanpakken!” In zo’n gespannen toestand is het belangrijk zo snel mogelijk daarna, liefst dezelfde dag, gesprekken te organiseren met de pester(s).

NAZORG Nazorg is onder andere het blijven voeden van de gedachte dat pesten verkeerd is en niet mag. De nazorg houdt nooit op. Pesten is een eeuwig probleem, dat ieder schooljaar weer uitgebannen moet worden. Met een uur discussie is de strijd tegen het pesten niet gewonnen, maar hooguit begonnen. Je zult misschien ook meteen persoonlijke aandacht aan een pestgeval moeten schenken dat in de discussie aan het licht gekomen is. Een enkele keer is het daarbij mogelijk een slachtoffer te helpen door adviezen te geven betreffende kleding, houding of reacties. Dat kan geen kwaad, maar het is uiteindelijk symptoombestrijding. De nadruk moet liggen op de mentaliteitsverandering bij de pesters. De kern van het probleem ligt bij hen. Zij moeten hun gedrag veranderen.

Lesbrief 2 Aan het begin van de les krijgen de leerlingen een aantal vragen, situaties waarover ze moeten nadenken. Aan het eind van deze les worden er omgangsregels met elkaar afgesproken. Het is belangrijk dat iedereen zich aan deze regels houdt, je moet als mentor hier ook regelmatig op terug komen.

Doel: Leerlingen laten nadenken over situaties waarin ze terecht kunnen komen. Leerlingen inzicht geven in het effect dat hun gedrag kan hebben op anderen. Met de leerlingen samen naar oplossingen zoeken voor eventuele problemen Met de leerlingen gezamenlijk afspraken maken en daarmee de sfeer in de klas verbeteren.

Lesinhoud: Maken van verschillende vragen. Afspraken maken met de klas. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 61 van 222

61


De eerste les hebben de leerlingen met elkaar gesproken over pesten. Je kan hier aan het begin van de tweede les nog even op terugkomen. Daarna kunnen de leerlingen aan de slag. Je kunt voor verschillende werkvormen kiezen. De leerlingen kunnen individueel, maar ook meteen in groepjes aan de slag. Geef de leerlingen wel de ruimte om antwoorden met elkaar te delen. Je kan een aantal situaties en vragen behandelen en ze voorbeelden geven (laten geven) hoe ze kunnen handelen. Het tweede gedeelte van de les kan je besteden aan het maken van omgangsregels.

OMGANGSREGELS De laatste opdracht bestaat uit het maken van afspraken tegen het pesten. Je kan aan het einde van de les gezamenlijke afspraken met de klas maken, laat je daarna iedereen een handtekening onder de afspraken zetten dan heb je meteen een omgangscontract. * Laat leerlingen zoveel mogelijk zelf bedenken. * Probeer de afspraken positief te verwoorden. * Maak niet teveel regels.

LES 2 HOE REAGEER JIJ? Welke raad geef je aan iemand die gepest wordt? Hoe kun je het pesten het beste stoppen? Kies uit de lijst 3 reacties die volgens jou het beste zijn, onderstreep ze, schrijf het nummer op en waarom je denkt dat het een goede manier om te reageren is. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.

Doen of je het niet merkt. De pester belachelijk maken De pester uitschelden De pester een flinke dreun geven Tegen een docent zeggen dat je gepest wordt. Je vader of moeder of een andere volwassene van buiten school om hulp vragen. Alles doen wat de pestkop vraagt. Uit de buurt van de pestkop blijven. De pester vertellen dat je niet bang voor hem bent. De pester vertellen dat hij zich met zijn eigen zaken bemoeit. De pester zeggen dat er op hem ook wel wat aan te merken valt. Samen met een vriend of vriendin tegen de pester zeggen dat hij ermee moet stoppen. Proberen redelijk te praten met de pestkop De kindertelefoon bellen. De politie inschakelen.

Volgens mij kun je het beste zo reageren: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 62 van 222

62



………………………………………………………………..... …………………………………………………………………...


………………………………………………………………….. …………………………………………………………………..


………………………………………………………………….. …………………………………………………………………..

WIE KAN JE HELPEN ALS JE GEPEST WORDT???? * Je ouders of vrienden * De vertrouwenspersoon of leerlingbegeleiding op school * Een docent waar je goed mee kan opschieten. * De kindertelefoon, het landelijke nummer is 0800-0432 (gratis). * De onderwijs telefoon, tel: 0800-1608 * Jeugdgezondheidszorg/schoolarts (contact kan via leerlingbegeleiding )

ONDER DRUK Wat doe je? Wat doe je in de volgende situaties?  Nee zeggen, hoe?  Weggaan, waarom?  De situatie voorkomen, hoe?  Iets anders voorstellen, wat?

Situatie 1` Een meisje van school vraagt steeds als ze je ziet of ze je walkman mag lenen. Je hebt een keer ja gezegd maar moest veel moeite doen om hem terug te krijgen. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………………………...

Situatie 2: Een man in een auto vraagt je om met hem mee te gaan naar zijn huis. Hij heeft thuis leuke video’s en computerspelletjes. Wat doe je?

...............................................................................................................................


63


Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………………………...

Situatie 3: Je hebt net patat gehaald in de snackbar. Buiten maken twee jongens die je kent ruzie over iets. Ze zijn behoorlijk agressief en willen dat jij er bij komt om je mening te geven. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

...............................................................................................................................

Situatie 4: Je bent met een stel meisjes van school in de stad. Een paar stellen voor om snoep te pikken bij een van de winkels. Wat doe je?

...............................................................................................................................

Waarom?

............................................................................................................................... …………………………………………………………………………………...

PESTEN? KOM NOU! Als je het woord pesten hoort waaraan denk je dan? Schrijf hieronder op wat je te binnen schiet. …………………………… ……………………………… ……………………………

……………………………....

……………………………

………………………………

AFSPRAKEN TEGEN HET PESTEN: Afspraken die wij maken om te zorgen dat er niemand gepest wordt in onze klas. Schrijf hieronder alvast een paar afspraken die jij belangrijk vindt. We gaan daarna een gezamenlijke klassenlijst maken. 1)………………………………………………………………………………………………... 2)………………………………………………………………………………………………... 3)………………………………………………………………………………………………... 4)………………………………………………………………………………………………...


64


5)………………………………………………………………………………………………... OMGAAN MET PESTEN, EEN LIJST MET TIPS.

HOE KUN JE REAGEREN TIJDENS EN NA EEN PESTSITUATIE:  Ingrijpen  Partijen laten afkoelen en dan bemiddelen, de kinderen hebben een probleem.  De kinderen zelf oplossingen laten bedenken voor hun conflict (beter dan van ‘bovenaf’ oplossingen aanpraten)  Geen partij kiezen.  Een oplossing kiezen die voor beide partijen echt acceptabel is.  Een afspraak maken om na een tijdje te bekijken hoe de gekozen oplossingen werken.  Regels stellen, bij overtreding van regels volgt straf. En heel belangrijk:  Werken aan een positieve sfeer in de klas en op school.  Erachter zien te komen waar bepaald gedrag vandaan komt.

HOE KUN JE OMGAAN MET DE GEPESTEN:      

Medeleven tonen, het is echt heel vervelend, accepteren dat het zo is. Luisteren en vragen; waar, wanneer, hoe, door wie wordt gepest. Nagaan hoe het kind dan zelf reageert, wat doet hij/zij voor, tijdens en na het pesten. Laten inzien dat bijvoorbeeld huilen een minder goede reactie is. Nagaan welke oplossingen het kind zelf wil. Zoeken en oefenen van andere reactie bijvoorbeeld je niet meer afzonderen, assertiever optreden.  Sterke kanten van het kind benadrukken  Belonen als het kind zich anders, beter, opstelt. HOE KUN JE OMGAAN MET DE PESTER:     

Praten, zoeken naar de reden van pesten (baas willen zijn, jaloezie, verveling…) Laten inzien wat het effect van zijn/haar pestgedrag is voor de gepeste. Excuses laten aanbieden. Benadrukken van de sterke kanten. Zoeken naar oplossingen.


65


2.5 Afspraken rond ICT gebruik (W)

Computergebruik -

-

-

Zonder toezicht van een docent en/of medewerker Open Leer Centrum (OLC) is het gebruik van de computers in het OLC en andere lokalen niet toegestaan (leerlingen kunnen zonder docent niet naar het OLC gestuurd worden). Gebruik van eigen programma’s is niet toegestaan. Eten, drinken en snoepen etc. is niet toegestaan. Printen alleen met toestemming van de docent en/of OLC medewerker. Printen voor privé gebruik is niet toegestaan. Volg de aanwijzingen van de OLC medewerker op (betreft Hamrik). Het vernielen van eigendommen in het OLC of computerlokaal is niet toegestaan. De kosten worden bij de veroorzaker in rekening gebracht. Let op: Controleer vooraf je computer goed en geef vernielingen e.d. direct aan bij de docent of OLC medewerker. Bij overtreding van de regels kun je geblokkeerd worden en/of de toegang tot het OLC of het computerlokaal geweigerd worden. De leerling is zelf verantwoordelijk voor eigen account en wachtwoord. Je werkt alleen op je eigen account. Bij misbruik word je geblokkeerd. Zit er iemand anders op jouw account te werken, meldt dat dan direct aan je docent of medewerker OLC.

Schoolgebruik Het gebruik van internet en e-mail door leerlingen is alleen toegestaan in relatie met opdrachten die voortvloeien uit het lesmateriaal, tenzij er in overleg met de docenten andere afspraken zijn gemaakt.

Privé gebruik Het gebruik van internet en e-mail voor privé doeleinden is in zeer beperkte mate toegestaan en alleen met nadrukkelijke toestemming van de docent of medewerker. Vervolgens gelden de volgende voorwaarden:  de leerling maakt slechts incidenteel en kortstondig gebruik van de internet en e-mail faciliteiten en zorgt er voor dat het onder geen beding storend is voor de dagelijkse werkzaamheden.  Wanneer de leerling voor privé doeleinden gebruik maakt van de faciliteiten moet duidelijk zijn dat Terra Winsum op geen enkele wijze hiermee in verband staat.

E-mail gebruik -

De berichten zullen voldoen aan de algemene normen en fatsoen. E-mail contacten tussen leerlingen (onderling) moeten leer-gericht zijn.

Het is niet toegestaan om via e-mail: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 66 van 222

66


-

beledigende, dreigende, seksuele intimiderende, dan wel racistische berichten te versturen. illegaal verkregen bestanden als bijlage (zoals mp3 bestanden of software) bij het bericht te versturen. op enigerlei wijze privacygevoelige informatie aan derden door te geven. berichten anoniem of onder een fictieve naam te versturen. ketting-mailberichten te verzenden of door te sturen. ten behoeve van privé gebruik abonnementen te nemen op nieuwsbrieven c.q. deel te nemen aan nieuwsgroepen. iemand lastig te vallen door middel van onnodige en/of ongewenste berichten.

Internet gebruik Internet mag alleen gebruikt worden, als het noodzakelijk is voor een lesopdracht. Het is niet toegestaan om via de internetfaciliteiten:  sites te bezoeken die pornografisch, erotisch, racistisch, discriminerend, beledigend of aanstootgevend materiaal bevatten of in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden.  dating sites en sites die bestemd zijn om te gokken dan wel chat-/babbelboxen te bezoeken.  sites te bezoeken die met name bedoeld zijn voor ontspanning en vermaak (bijvoorbeeld “you tube”), mits verband houdend met de les en toegestaan door de docent.  zich ongeoorloofd toegang te verschaffen tot niet openbare bronnen op internet  software te downloaden (en op het netwerk te plaatsen) zonder toestemming van de school.


67


2.6 Rouwverwerking (W) Plotselinge dood van een leerling of docent op Terra Winsum. INHOUDSOPGAVE (pagina indeling hoort bij het losse document) VOORWOORD

blz. 5

1.

PROTOCOL BIJ EEN PLOTSELING STERFGEVAL

blz. 6

2.

ANALYSE VAN EIGEN EMOTIES Inleiding Uiten van emoties Zelfreflectie

blz. 9

3.

HET BERICHT

blz. 11

4.

CRISISTEAM

blz. 12

5.

INFORMEREN VAN LEERKRACHTEN EN LEERLINGEN Informeren van de leerkrachten De leerlingen inlichten De klas van de overleden leerling inlichten Het vertellen van het slechte nieuws ‘Ik weet het niet' Stilte Verdere informatie Zorg voor de afwezigen

blz. 14

6.

ROOSTER

blz. 17

7.

HET AFSCHEID, DE UITVAART Inleiding Begeleiding tussen overlijden en uitvaart Afscheid nemen van de overledene Deelname aan de uitvaart Rituelen Opvang

blz. 18

8.

VERWERKING

blz. 22

Opvang op school met zelfdoding Opvanglokaal Stiltelokaal Nazorg Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 68 van 222

68


Individuele begeleiding van leerlingen 9.

ZELFDODING Inleiding Afstemming en overwegingen Nazorg

blz. 24

10.

OVERLIJDEN VAN FAMILIE VAN DOCENT OF LEERLING

blz. 26

11.

EVALUATIE

blz. 27

12.

OMGAAN MET DE PERS

blz. 28

13.

SLECHT NIEUWS GESPREKKEN Inleiding Stap 1: De voorbereiding Stap 2: De inleiding Stap 3: Vertel het nieuws, kort en bondig Stap 4: Ga in op de eerste emoties Stap 5: Geef zo nodig verdere toelichting Stap 6: Ga na welke hulp eventueel geboden moet worden

blz. 29

14.

KINDEREN EN HET BESEF VAN DE DOOD Inleiding Kinderen van 12 jaar en ouder

blz. 32

15.

FASEN IN DE ROUWVERWERKING Inleiding Fase 1: Boosheid, verdriet en angst Fase 2: Desoriëntatie en desorganisatie Fase 3: De ontkenning Fase 4: Opstandigheid Fase 5: Aanvaarding Fase 6: Integratie Tot slot

blz. 33

16.

SUGGESTIES VOOR KRINGGESPREKKEN Inleiding Doelen van een kringgesprek Kringgesprekken op verschillende momenten 1. Direct na het bekend worden van het overlijdensbericht

blz. 35

2. Een of twee dagen voor de begrafenis/crematie 3. Direct na de begrafenis/crematie 4. Enkele dagen na de begrafenis/crematie 5. Enkele weken na de begrafenis/crematie


69


Gestructureerde gesprekken 1. Voorbereiding 2. Inleiding van het gesprek 3. De leerlingen aan het woord Specifieke methoden 1. 'Lege hoofdjes' 2. 'Welke kaartjes passen bij jou?' 3. Variant op 'Welke kaartjes passen bij jou?' 4. Vragendoos 5. 'Dood eerlijk' Aandachtspunten bij deze kringgesprekken 17.

ANDERE WERKVORMEN Inleiding Tekenen, knutselen De laatste boodschap op een kaartje Kaarten maken (Voor)lezen Poëzie En verder ... Aandachtspunten bij deze werkvormen

blz. 43

18.

INSTANTIES

blz. 45

19.

BRIEF OUDERS/VERZORGERS

blz. 50

BRONVERMELDING

blz. 51

VOORWOORD Een onverwacht sterfgeval doet zich - gelukkig - maar zelden voor binnen een school. Maar áls het zich voordoet, is het een gebeurtenis die de gehele school raakt. Om te voorkómen dat door de plotselinge dood van een leerling of leerkracht ernstige problemen bij anderen worden opgeroepen, is het van belang dat de school tactvol, snel en weloverwogen reageert. Daarom is het belangrijk dat bij “plotselinge dood” er een gecoördineerde aanpak is voor een zorgvuldige opvang en ondersteuning van de betrokkenen. We hebben daarom een handboek samengesteld die bedoeld is om een zeker houvast te bieden in de - mogelijk - verwarde situatie, die zich voordoet wanneer een leerling of leerkracht onverwacht overlijdt. Hierbij is gebruik gemaakt van het protocol die is samengesteld door de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD Den Haag en de preventieafdeling van de Haagse RIAGG’s en de aanvullingen op deze van de GGD Groningen. Daarnaast is er gebruik gemaakt van “weer-zin in leven”, uitgegeven door het KPC.


70


Plan van aanpak bij een plotseling sterfgeval. HET BERICHT: - Het bericht komt binnen - Informeren + samenstellen crisisteam (vragen of mentor zitting wil nemen) - Eventueel inschakelen externe hulp - Nachecken bericht, duidelijkheid wordt eerst onderzocht: Wie? Wat? Waar? Hoe? - Bij dood op school familie informeren INFORMATIE: - Informeren A. personeel (mondeling + op papier, Afwezigen noteren) B. klas (afwezigen noteren) C. andere leerlingen op school (plenair + afwezigen noteren) D. ouders klasgenoten d.m.v. brief E. derden (scholers, externe verg.) F. wat wordt er van personeel verwacht? VERDERE ACTIE: - Aangepast rooster; uitgaande vanuit de al bestaande roosterwijzigingen - Busvervoer regelen (iemand mee in de bus) - Opvang collega’s (08.15 – 08.45) - Opvang leerlingen (09.00) - Herinneringsboek KPC bestellen - Bezoek ouders zelfde dag en evt. afspraken noteren. Bekend moet worden: A. Wordt aanwezigheid bij begr./cr. op prijs gesteld? B. Welke info mag verstrekt worden m.b.t. de oorzaak? Wordt een herdenkingsdienst op prijs gesteld? D. Mag er afscheid genomen worden ? - Advertentie opstellen namens de school - Advertentie van de klas - Condoleancebrief naar de ouders (als geen bezoek is afgelegd) - Begeleiding van de klas over begr./cr. - Inrichting stilte lokaal en opvangruimte (fotolijstje) - Brief naar ouders met info over begr./cr. - Begr./cr. bezoek door personeel - Evt. sprekers op begr./cr. - Op dag van begr./cr. geen les Schoolveiligheidsplan Terravoor Winsum - Opvang op school en na begr./cr. Pagina 71 van 222 (soep + broodjes voor na de begr./cr. - Opruimen stiltelokaal na begr./cr.

Actie door

-

Dir. (= voorzitter) Dir.

-

Leerlingbegeleiding Dir., teamleiders, mentor

-

Dir.

-

Dir. + crisisteam Mentor/ leerlingbegeleider/externen

-

Directeur

-

Dir. (standaardbrief) Dir. Dir. (op papier)

-

Roostermaker

-

Crisisteam Crisisteam Dir. + mentoren Leerlingbegeleider

-

Dir. + mentor (in 2-tallen)

-

Dir. Mentor + klas Mentor + klas

-

Mentor, leerlingb., + externen Mentor + klas, docent bloem

-

Dir. Dir., mentor, teamleiders, belangstellenden Dir., mentor, teamleiders, 71 belangstellenden Dir., + roostermaker Iedereen die meegaat + evt. externen,

-


NAZORG: - Na de uitvaart de draad van alle dag weer oppakken - Wat doen we met de lege stoel? - Observeren en signaleren leerlingen die moeite hebben met rouwverwerking - Vervolg van activiteiten die helpen bij de rouwverwerking - Administratieve en financiële afwerking uitschrijving - Afgeven nog aanwezige persoonlijke Bezittingen - Evaluatie en evt. bijstelling protocol - Kaartje op de dag van jarig zijn

2.

-

Iedereen

-

Mentor + klas Docenten

-

Mentor, leerlingb. + evt. externen

-

Dir., administratie

-

Mentor + klas

-

Crisisteam Mentor

ANALYSE VAN EIGEN EMOTIES

Inleiding Wanneer we leerlingen willen helpen bij het verwerken van emoties, opgeroepen door het plotselinge sterfgeval, vraagt dat een professionele houding en opstelling. Aan de basis van een professionele opstelling liggen de eigen gedachten over en gevoelens ten aanzien van de dood (eventueel de zelfdoding) en de overledene. Als leerkrachten zich niet bewust zijn van hun eigen gedachten en gevoelens, bestaat het risico dat zij tijdens het begeleidingsproces achter (wellicht pijnlijke) gevoelens komen. Onverwerkte eigen emoties en emoties waarvan men zich niet bewust is, worden gemakkelijk overgedragen op leerlingen, de klas of de groep. Dit kan het begeleidingsproces verstoren en voor leerlingen verwarrend werken. Daarom is een zeker ‘zelfonderzoek' noodzakelijk alvorens aan de begeleiding te beginnen.

Uiten van emoties Wanneer er iemand binnen de school overlijdt, maakt dat niet alleen bij leerlingen, maar ook bij leerkrachten de nodige gevoelens los. In eerste instantie lijken angst, medeleven en onzekerheid het handelen onmogelijk te maken. Toch zal er iets gedaan moeten worden. Wat er ook gebeurt, leerkrachten moeten er zich allereerst bewust van zijn dat ze hun eigen gevoelens niet buiten spel kunnen zetten. Leerlingen en ouders verwachten dat ook niet. Integendeel; ze stellen het juist op prijs en weten zich gesteund als leerkrachten laten zien dat ook zij zijn aangedaan.


72


Zelfreflectie Na de eerste reacties op het overlijden van een leerling of leerkracht zullen leerlingen begeleid moeten worden om met het verdriet om te kunnen gaan. Aan dit begeleidingsproces gaat een zelfreflectie vooraf. Leerkrachten moeten weten wat hun eigen gevoelens en gedachten ten aanzien van de dood (zelfdoding) en de overledene zijn, zodat zij tijdens de begeleiding niet voor (wellicht pijnlijke) verrassingen komen te staan. Vragen die bij de zelfreflectie aan de orde kunnen komen zijn: 

Hoe kijk ik aan tegen de dood? - Wat voor associaties roept het begrip 'dood' bij mij op? - Zijn die associaties rustgevend of onrust-gevend? - Hoe komt dat? - Welke invloed hebben eerdere ervaringen met de dood op mijn associaties?



Hoe kijk ik aan tegen een zelfgekozen dood, suïcide? - Wat voor associaties roept het begrip 'zelfgekozen dood' bij mij op? - Keur ik die associaties goed, begrijp ik ze of keur ik ze af, begrijp ik ze niet? - Hoe komt dat? - Welke eerdere ervaringen heb ik gehad met suïcides of suïcidepogingen en welke invloed hebben die ervaringen op mijn houding van nu?  Hoe ervaar ik dit sterfgeval en de wijze waarop de leerling of mijn collega om het leven is gekomen? - Wat was mijn persoonlijke relatie met de overledene? - In welke opzichten zal ik hem/haar missen? - In welke opzichten voel ik me eventueel 'bevrijd'? - Zijn er nabestaanden of omstandigheden die het sterfgeval extra problematisch maken? Wie/welke zijn dat in dit geval en hoe sta ik daar tegenover? 

Kan ik het begeleidingsproces alleen aan of kan ik beter hulp vragen?

Zo nodig kan een vertrouwde collega steun bieden en mee de klas ingaan. Tot slot: Het is niet nodig om elke leerling individueel te troosten, kinderen zijn heel goed in staat elkaar te troosten. Huilen is een gezonde manier om uiting te geven aan verdriet. Het is een eerste stap in het verwerken van het verlies.


73


3.

HET BERICHT

Ieder geval van plotseling en onverwacht overlijden is anders. De oorzaak kan uitlopend zijn: een ongeval, een suïcide, een hartaanval of hersenbloeding. Ook het moment van overlijden varieert: het kan tijdens de les gebeuren, in het weekend, in de avonduren of tijdens de vakantie. Bovendien kan het overlijdensbericht op diverse manieren binnenkomen. Bij de ontvangst van het bericht moet gelet worden op een aantal dingen:  Het bericht moet z.s.m. worden doorgegeven aan: - de directeur of een vervanger (teamleider); De directeur of de vervanger zorgt dat de volgende mensen z.s.m. mogelijk bericht krijgen: - de mentor van de betrokken klas; - de mensen die deel uitmaken van het crisisteam (directeur, mentor, docent levensbeschouwing en teamleider). Degene die het bericht ontvangt, gaat bij de melder na of er al andere mensen van de school op de hoogte zijn gebracht. De ontvanger bewaart geheimhouding, zodat er geen onrust ontstaat in de school. Z.s.m. betekent: desnoods in het weekend, tijdens de vakantie, tijdens de les of ’s avonds laat.  Als het bericht niet rechtstreeks van de ouders, een arts of de politie komt, moet eerst gecontroleerd worden of de berichtgeving juist is. De directeur kan het bericht verifiëren bij vrienden of buren, bij de politie of de huisarts.  Bij een plotselinge dood van een leerling of docent op school is het vanzelfsprekend dat de ouders/verzorgers/familie direct worden geïnformeerd, bij voorkeur door de directeur. Wanneer ouders/verzorgers/familie niet direct bereikbaar zijn, kan hulp van de politie worden ingeroepen om hen op te sporen.  De waarheid is heel erg belangrijk, wat er ook gebeurd is. Het is daarom van belang om te vragen of de oorzaak van het overlijden bekend mag worden. 4.

CRISISTEAM

De plotselinge dood van iemand binnen de school vraagt om een goed gecoördineerde actie (reactie) van de school. Er wordt een crisisteam opgericht. Bij het overlijden van een leerling bestaat deze uit:  de directeur (voorzitter);  de mentor;  docent levensbeschouwing;  de teamleider;  eventueel anderen, zoals een leerlingbegeleider of een externe deskundige (bijv. GGD).

Bij het overlijden van een docent bestaat deze uit:  directeur (voorzitter)  teamleider  2 collega’s die vrijwillig plaatsnemen Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 74 van 222

74


Het crisisteam ontwikkelt en coördineert de activiteiten, stemt de agenda’s op elkaar af en is de komende week voor onderling beraad bereikbaar. De directeur of zijn vervanger heeft de eindverantwoordelijkheid. Het crisisteam is verantwoordelijk voor:  informatie van de betrokkenen;  organisatorische aanpassingen;  opvang van leerlingen en collega’s;  contacten met de ouders/verzorgers/familie;  regelingen i.v.m. rouwbezoek en uitvaart;  administratieve afwikkelingen;  nazorg van de betrokkenen. Voor het crisisteam is het van belang om stil te staan bij de eigen gevoelens en gedachten tegenover de dood en de eigen betrokkenheid bij de overledene (zie Hs. 2: Analyse van eigen emoties). Het crisisteam zorgt allereerst voor een duidelijk en compleet beeld (zie Hs. 1 : Protocol):  Wie is overleden?  Wat is er precies gebeurd?  Waar is het gebeurd?  Hoe is het gebeurd? Het crisisteam gaat vervolgens na wie geïnformeerd moeten worden over het overlijden en spreekt af wie nu wie informeert:         

5.

het personeel (denk om de afwezigen, bijv. collega’s die op nascholing zijn); de klas van de leerling of docent (denk om de afwezigen); familieleden zoals broers of zussen, neven en nichten die op school zitten; vrienden en vriendinnen in andere klassen; ex-klasgenoten; overige leerlingen; ouders/verzorgers; centrale directie + CVB-bureau; personen en instanties die mogelijke contacten opnemen met de familie, zoals externe hulpverleners, leerplichtambtenaar, GGD, stage bieders.

HET INFORMEREN VAN LEERKRACHTEN EN LEERLINGEN

Informeren van de leerkrachten De leraren en het onderwijsondersteunend personeel worden in de personeelskamer ingelicht tijdens de eerstvolgende pauze, nadat het crisisteam is gevormd en er contact met de ouders Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 75 van 222

75


heeft plaatsgehad. Het crisisteam bekijkt voor welke personeelsleden dit bericht extra moeilijk zal zijn en regelt dat er voor hen extra aandacht zal zijn. De directeur doet verslag van het gebeurde volgens de lezing die is afgesproken met de ouders. De mentoren krijgen deze informatie op papier uitgereikt zodat zij die in de klassen kunnen gebruiken. Voor de personeelsleden wordt later op de dag een moment gepland waarop ze met elkaar van gedachten kunnen wisselen over deze trieste gebeurtenis. Het is te overwegen om bij zelfdoding een deskundige uit te nodigen die informatie kan geven over zelfdoding in het algemeen en ook kan benoemen wat er op zo’n moment in leraren kan omgaan: niet begrijpen, mogelijke schuldgevoelens, vrees voor ‘besmetting’, nazorg voor de leerlingen. Als er een plotseling sterfgeval in het weekend is dan worden alle collegae thuis opgebeld en geïnformeerd.

De leerlingen inlichten Het crisisteam probeert nog vóór de plenaire informatie van het personeel uit te zoeken voor welke leerlingen, afgezien van de eigen klas van de desbetreffende leerling, de mededeling extra zwaar zal zijn: neven en nichten, vrienden en vriendinnen, buurkinderen, klasgenoten van broers en zussen. Mocht bekend zijn dat de overledene duidelijk in onmin leefde met sommige personen, dan vragen deze ook extra zorg vanwege mogelijke schuldgevoelens. Het team maakt een lijst waarop ingevuld wordt welke leraar aan welke van deze leerlingen extra aandacht zal geven en verdeelt deze opdracht nog vóór het einde van de plenaire personeelsbijeenkomst.

In de plenaire bijeenkomst krijgen de mentoren een korte instructie over hoe ze de leerlingen zullen inlichten en welke reacties ze eventueel kunnen verwachten. Elke mentor checkt voor zover mogelijk welke van zijn leerlingen al ervaringen hebben met overlijden of zelfdoding thuis of in de vriendenkring. In het volgende lesuur worden alle klassen en groepen geïnformeerd. Als er langer mee gewacht wordt, beginnen ongetwijfeld geruchten de kop op te steken. Iedereen verzamelt in de kantine om daarna uiteen te gaan in mentorklassen. Voor zover mogelijk krijgt elke klas die informatie van zijn eigen mentor. Is dat niet mogelijk, dan doet de leraar het die op dat moment les geeft aan de klas. De klas van de overleden leerling inlichten In de klas van de overledene moet in ieder geval de eigen mentor aanwezig zijn, ondersteund door de leerlingbegeleider. Het is belangrijk dat de mentor van deze klas zeer duidelijk is over het gebeurde en er geen doekjes om windt, al moet hij zich wel aan de afgesproken lezing houden. Met name de getroffen klas blijft zoveel mogelijk onder de hoede van de mentor of leerlingbegeleider. Het is van belang om de opvang zoveel mogelijk in de klas te houden.


76


Bij het overlijden van een docent zorgt het crisisteam dat de klas, waarvan de docent mentor is, ingelicht wordt door 2 personen.

De mentorklas van de overleden docent inlichten Twee personen van het crisisteam zorgen er voor dat de mentorklas ingelicht wordt. Het vertellen van het slechte nieuws Natuurlijk moeten leerlingen niet overvallen worden met nieuws, waar ze totaal niet op rekenen, maar het heeft ook geen zin om met een lange inleiding de ernst van de situatie te verdoezelen. Begin met een inleidende zin om de kinderen gericht te laten luisteren, bijvoorbeeld:  "Ik heb een verdrietige boodschap voor jullie";  "Ik moet jullie iets heel ergs vertellen". Dan volgt het korte bericht van het overlijden en een beknopte schets van de omstandigheden, waaronder de leerling of leerkracht is overleden. Het is niet nodig een lang verhaal te vertellen, want de leerlingen zijn door de schok de informatie meteen weer kwijt. Het gaat erom dat de boodschap overkomt en dat de kinderen de kans krijgen deze tot zich te laten doordringen. Als ze behoefte hebben aan nadere uitleg, vragen ze die wel. Ook moet er voor gezorgd worden dat een dergelijk bericht geen zakelijke mededeling wordt. Een leerkracht, die op een integere manier het slechte nieuws vertelt en in staat is de eigen gevoelens te tonen, stimuleert leerlingen om zich te uiten.

"Ik weet het niet" Een leerkracht hoeft niet op alle vragen een antwoord te hebben. Ook volwassenen weten niet alles en hebben moeite met sommige dingen om te gaan. Kinderen mogen dit best merken. Het is volkomen aannemelijk dat een leerkracht zegt: "Ik weet het niet, maar ik denk ...". Een dergelijk antwoord is niet alleen eerlijk, maar schept ook ruimte voor een gesprek.

Stilte Kinderen moeten na de onheilstijding van de eerste schrik bekomen. Iedere leerling verwerkt de schok op zijn of haar eigen manier. De meeste kinderen zijn met stomheid geslagen als ze horen dat een klasgenoot of leerkracht overleden is. Het mag echter gerust een tijdje stil zijn in de klas. Wordt de stilte pijnlijk en is deze niet meer functioneel, dan kan de leerkracht de stilte doorbreken door bijvoorbeeld te zeggen: "Jullie zijn er stil van, het is een enorme schok, ook voor mij. Misschien kun je even met je buurman of buurvrouw praten wat dit bericht betekent". De draad kan ook opgepakt worden door een mooi gedicht voor te lezen.


77


Verdere informatie Wanneer de eerste emoties wat luwen en leerlingen vragen hoe het verder moet, kan de leerkracht overstappen naar de volgende informatie. Hoe verloopt het contact met de familie, hoe worden afspraken gemaakt over rouwbezoek en uitvaart, wat kan de school doen, hoe worden de komende dagen ingevuld? Vertel ook bij wie de leerlingen terecht kunnen voor een persoonlijk gesprek (zo nodig kan de school een rooster maken voor de bereikbaarheid in de avonduren, weekenden en vakantie).

Zorg voor de afwezigen Als alle leerlingen geïnformeerd zijn, wordt er geïnventariseerd welke leerlingen/leraren afwezig zijn om ze alsnog te benaderen. In geen geval wordt het de leerlingen toegestaan om naar huis te gaan voordat iedereen geïnformeerd is. In een enkel geval wordt een leerling die absoluut weg wil of helemaal overstuur is persoonlijk thuisgebracht of is er overleg met thuis: het mag niet gebeuren dat zo’n leerling van school wegfietst en in een leeg huis aankomt. 6.

ROOSTER

Bij een onverwacht sterfgeval tijdens het schooljaar moet het lesrooster voor de eerstkomende week worden aangepast. Hierbij wordt uitgegaan van de al bestaande roosterwijziging voor het sterfgeval. Besloten moet worden of roosterwijzigingen voor de hele school nodig/wenselijk zijn of alleen voor de betreffende klas(sen). Proefwerken moeten vervallen,

examens kunnen niet vervallen. Toch is het nodig dat de directeur of de vervanger contact zoekt met de inspectie. Geplande schoolfeesten/schoolreisjes moeten in de week van overlijden worden afgezegd of uitgesteld. Als de familie van de overledene daar prijs op stelt, moet iedereen die dat wenst, in de gelegenheid worden gesteld de crematie/begrafenis bij te wonen. Er zullen die dag geen lessen worden gegeven. Zo is een ieder in de gelegenheid om de crematie/begrafenis te bezoeken. Dit zal door de directeur of de vervanger gemeld worden bij de inspecteur. De bevindingen van het crisisteam zullen doorgegeven worden aan de roostercoördinator. 7.

HET AFSCHEID, DE UITVAART

Inleiding Het is erg belangrijk dat leerlingen afscheid kunnen nemen van de overleden leerling of leerkracht. Dat kan tijdens een bezoek aan de ouders/familie van de overledene, tijdens een begrafenis/crematie of tijdens een afscheidsdienst op school. Leerlingen moeten hierop goed worden voorbereid, ze moeten weten wat ze kunnen verwachten bij het afscheid. Het is daarbij belangrijk om een sfeer te creëren waarin leerlingen het gevoel hebben dat ze al hun Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 78 van 222

78


vragen mogen en kunnen stellen. In dit hoofdstuk komen deze en andere aspecten aan de orde die van belang zijn bij het afscheid. Indien de ouders er geen prijs op stellen dat school een bezoek bij hen aflegt stuurt de school een condoleancebrief.

Begeleiding tussen overlijden en uitvaart Het overlijden van een leerling of leerkracht roept bij veel leerlingen tal van vragen en emoties op. Ruim daarom veel tijd in voor vragen, gesprekken en het uiten van emoties. Het overlijden van een leerling heeft ook praktische consequenties. Wat bijvoorbeeld te doen met een lege stoel in de klas, het rapport, dat net was geschreven, de tekening of het opstel? De stelregel is: doe niet alsof de leerling nooit heeft bestaan. Haal de lege stoel niet direct weg, hij kan beter de eerste weken symbolisch leeg blijven staan. Creëer samen met de leerlingen een herinneringsplek, zoals een foto, een kaars, bloemen. Opstellen, rapporten en tekeningen kunnen het beste persoonlijk naar de ouders worden gebracht. Het is in ieder geval niet verstandig om dergelijke eigendommen aan broertjes of zusjes mee te geven. Leerlingen, die niet zo verbaal zijn, uiten zich soms beter op een creatieve manier (bijvoorbeeld door te tekenen). Zo nodig kan gebruik worden gemaakt van speciale lessen om met de leerlingen te praten over gevoelens en te werken aan het afscheid nemen. Als de nabestaanden dat op prijs stellen, kunnen leerkrachten leerlingen stimuleren om op bezoek te gaan. Als leerlingen op rouwbezoek gaan, is het van belang om na te gaan of de overleden leerling of leerkracht toonbaar is. Wanneer er met de ouders doorgesproken is wat wel en niet kan en waar leerlingen bij betrokken kunnen worden, kan de leerkracht met de kinderen aan het werk gaan om bijdragen te leveren voor de dienst(en) (bijvoorbeeld teksten schrijven, tekstboekjes maken, muziek maken, bloemen dragen, een boek met brieven, tekeningen en collages voor de nabestaanden maken). Dit is een goede manier om met het nare bericht om te gaan en verdriet te verwerken. Als leerlingen de uitvaart bijwonen, moet dit goed worden voorbereid. Wat kunnen ze verwachten? Deze vraag is gemakkelijker te beantwoorden als er vooraf overleg met de ouders is geweest over het verloop van de begrafenis of crematie. Daarna gaan we met z'n allen terug naar de school om nog even na te praten. Hierbij zal er gezorgd worden voor koffie, thee, soep en broodjes. Indien de school niet bij de uitvaart aanwezig mag zijn, kan de school (in overleg met de nabestaanden, personeel en leerlingen) een afscheidsdienst organiseren. Zo mogelijk proberen we een dag na de uitvaart weer te starten met de lessen. Blijf daarbij steeds letten op signalen bij leerlingen die het moeilijk hebben. Sommige leerlingen stellen hun rouw uit en tonen pas na maanden verdriet. Met name leerlingen die al eerder een verlies hebben geleden, lopen dit risico.


79


Zo nu en dan kan de school nog lessen besteden aan het rouwproces van de leerlingen. Wanneer en hoe vaak dit moet gebeuren, is niet te zeggen. Hiervoor is geen standaard te geven. Sommige leerlingen willen dit helemaal niet en vinden het vreselijk als de nog verse wonden opengereten worden. Andere leerlingen hebben hieraan juist wel behoefte. Afscheid nemen van de overledene Wellicht de belangrijkste vorm van verwerking is afscheid nemen: een bezoek aan de overledene en de afscheid- of rouwdienst. Vaak moet eerst de schroom van de leerlingen worden weggenomen om afscheid te gaan nemen, maar er zijn ook altijd leerlingen die het absoluut niet willen. Wanneer de mogelijkheid er is, is het goed dat leerlingen afscheid nemen van de overleden leerling of leerkracht. Allereerst moet duidelijk worden of de ouders/familie een bezoek van leerlingen prettig vinden. Sommige nabestaanden willen liever zoveel mogelijk met rust worden gelaten. De meesten stellen bezoek van leerlingen echter erg op prijs. Zeker de wat oudere kinderen zitten vaak vol met vragen: wat moeten we zeggen, moet je een hand geven, moet je iets meenemen, waar praat je over, wat doe je als ze gaan huilen, hoe lang moet je blijven? Het is belangrijk om aan dergelijke vragen uitgebreid aandacht te schenken. Als de overledene niet meer toonbaar is, kan van de gesloten kist met foto afscheid worden genomen. Vraag zo mogelijk, in overleg met de ouders, om een aparte bezoektijd voor de leerlingen. Vragen die met de leerlingen doorgesproken worden:  Wat staat hen te wachten?  Hoe ziet de overledene eruit?  Hoe voelt de overleden leerling of leerkracht aan? Vertel de leerlingen dat de overledene wit ziet, koud aanvoelt en niet meer kan bewegen. De leerkracht moet ook uitleggen dat leerlingen zelf mogen weten of ze naar de kist toelopen, erin kijken, de kist of de overledene aanraken of juist afstand houden. Het is van belang dat er voldoende leerkrachten of ouders meegaan ter begeleiding. Zorg er voor dat deze begeleiders rustig blijven; dat is voor leerlingen geruststellend en voorkomt dat de emoties hoog oplopen. Deelname aan de uitvaart In overleg met de ouders/familie kunnen leerlingen een aandeel hebben in de uitvaart. Samen met de klas kan de leerkracht:  teksten zoeken of maken en deze tijdens de uitvaart voordragen;  gedichtjes zoeken of maken en deze voordragen;  kaarsen aansteken;  liedjes en muziek uitzoeken, oefenen en tijdens de uitvaart zingen of spelen. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 80 van 222

80


Leerlingen moeten weten wat ze tijdens de uitvaart kunnen verwachten. Wat is de gang van zaken, staat de kist er al of wordt hij binnen gedragen, wat gebeurt er met de kist als de dienst is afgelopen, geef je de nabestaanden na afloop een hand? Indien het niet mogelijk is dat leerlingen bij de uitvaart aanwezig zijn, kunnen we op school een herdenkingsdienst houden. Dit wordt besproken in het crisisteam. Alle leerlingen die dat willen hebben dan de gelegenheid om deel te nemen aan de dienst. Tijdens deze dienst kunnen leerlingen teksten en gedichten voordragen, liedjes zingen en muziek maken. De familie wordt hiervoor uitgenodigd.

Rituelen Rituelen zijn belangrijk voor de rouwverwerking. Ze geven vorm aan het afscheid en scheppen ruimte om aan een nieuwe fase te beginnen. Rituelen geven een gevoel van saamhorigheid en eensgezindheid en zorgen zo voor kracht en steun. Rituelen geven een gevoel van veiligheid. Ze kunnen een belangrijke rol spelen bij de verwerking van een sterfgeval. Enkele voorbeelden:  ieder kind maakt een kaartje met een tekening. Het kaartje wordt aan een bloem gehangen. Tijdens de uitvaart lopen de kinderen langs de kist en leggen hun bloem erop;      

ieder kind loopt tijdens de uitvaart langs het graf en gooit een briefje in het graf; ieder kind schrijft op een ster van gekleurd karton een laatste boodschap voor de overleden leerling of leerkracht. Tijdens de uitvaart gooien de kinderen de sterren in het graf; ieder kind plant een zonnebloempit in de schooltuin rondom een monumentje voor de, overleden leerling of leerkracht; de kinderen gaan samen naar het graf en planten een struikje; de kinderen planten een boom met een naamplaatje van de overleden leerling of leerkracht; ieder kind zet zijn naam op een kiezelsteentje. De steentjes worden vervolgens op het graf gelegd.

Opvang Een rouwdienst is voor leerlingen een aangrijpende gebeurtenis: er zijn veel emoties, die misschien tot onverwachte situaties kunnen leiden. Daarom komen we na de dienst op school samen om iedereen achteraf de kans te geven om na te praten over alles wat we samen hebben meegemaakt. Hierbij zal er koffie, thee, cake, soep en broodjes aanwezig zijn.


81


8.

VERWERKING

Opvang op school De manier waarop de leerlingen reageren op de gebeurtenis verschilt nogal. Sommige leerlingen zullen de overledene niet of nauwelijks kennen. Ook in het laatste geval moeten we niet onderschatten welke invloed dood op hen kan hebben. Sommige leerlingen, vooral klasgenoten, zijn (nog) helemaal niet toe aan een georganiseerd gesprek of discussie en willen liever nog even informeel ‘uithuilen’ en troost zoeken bij vrienden of vriendinnen. Steun van medeleerlingen is belangrijk. Daarom wordt er een ruimte gecreëerd waar deze leerlingen terecht kunnen en waar zo mogelijk voortdurend een begeleider aanwezig is (opvanglokaal). Er zijn ook leerlingen die liever overgaan tot de orde van de dag en gewoon les willen hebben. Datzelfde onderscheid geldt voor leraren. Sommigen willen het liefst aan het werk, andere leraren kunnen zich niet voorstellen dat ze zich nog op hun vak kunnen concentreren. Voor allebei is er ruimte. Opvanglokaal / stiltelokaal Een opvanglokaal wordt ingericht waar leerlingen terecht kunnen die alleen maar willen huilen, praten, erg overstuur zijn of stil willen zijn. Als leerlingen beslist naar huis willen, moet nagegaan worden of de ouders thuis zijn, op de hoogte zijn en hun kind kunnen ophalen. Kunnen ouders hun kind niet ophalen, dan moet de school ervoor zorgen dat het kind onder begeleiding naar huis gaat. Ook zal er een gedenkhoekje gemaakt worden, bestaande uit een foto in een lijstje, bloemen, een kaars en een mooi kleed. Belangrijk is dat er ook thee of iets anders aanwezig is. Dit lokaal wordt ná de terugkomst van de begrafenis/crematie opgeruimd. Nazorg Na de begrafenis/crematie gaat het leven weer langzaamaan zijn gang. Dat is voor de direct betrokkenen vaak een pijnlijke aangelegenheid. Het lijkt of het leven gewoon doorgaat, of de overledene er nooit geweest is. Het kan helpen als de naam van de overleden leerling of leraar regelmatig valt en er gepraat wordt over de gebeurtenissen. Dat hoeft niet per se met veel emotie gepaard te gaan. Tegelijkertijd moet je oppassen dat de persoon die zelfmoord heeft gepleegd niet alleen met zijn laatste daad geïdentificeerd wordt, maar dat er ook gepraat wordt over andere herinneringen. Over de overledenen zijn meestal tal van bijzonderheden of anekdotes te vertellen en ook die zouden een plek in de herinneringen moeten krijgen. De afscheidsdienst betekent niet dat er een punt is gezet achter de gebeurtenis. Regelmatig kan de ervaring terugkomen of hebben leerlingen opnieuw vragen. Soms naar aanleiding van


82


lesstof, zoals gedichten bij Nederlands. Soms omdat ze er onderling weer over gesproken hebben en er samen niet uitkwamen. Een leerkracht, die zich intensief heeft bezig gehouden met het overlijden van een leerling of collega, kan na de uitvaart in een diep gat vallen. Al die tijd heeft hij of zij zich professioneel opgesteld als leerkracht en vertegenwoordiger van de school. Heel veel steun kan zo'n leerkracht ondervinden van het team. Een luisterend oor en oprechte aandacht zijn veel waard. Individuele begeleiding van leerlingen Sommige leerlingen zijn extra kwetsbaar wanneer het gaat om verdriet en rouw. Signalen, die kunnen wijzen op (mogelijk ernstige) problemen zijn: * * * * * * * * * * * *

leermoeilijkheden psychosomatische klachten als hoofden buikpijn; slapeloosheid; ander spelgedrag; angstdromen; slecht eten; lusteloosheid, moeheid; prikkelbaarheid; veel of niet meer kunnen huilen; weer duimzuigen; bedplassen; zich terugtrekken;

* * * * * * * * * * * *

spijbelgedrag, absenties; concentratiestoornissen; concentratieproblemen; stemmingswisselingen; toespelen op suïcide; 'wilde verhalen'; zondebok-verschijnselen; onverschilligheid; agressiviteit; schuldvragen. vreemd lachen; plotselinge gedragsveranderingen;

Deze leerlingen hebben vaak individuele aandacht nodig. Voor kinderen, die behoefte hebben aan extra ondersteuning, kan een wekelijks gesprekje met iemand binnen de school (bijvoorbeeld de mentor, de leerlingbegeleider) al veel betekenen. Andere leerlingen vinden het prettig om eerst hun gedachten op papier te zetten alvorens er met iemand over te praten. 9.

ZELFDODING

Inleiding Zelfdoding is een speciale vorm van een plotselinge dood. Er zijn enkele punten die je moet weten of moet overwegen als er zich een situatie voordoet waarin het gaat om een zelfdoding. In dit hoofdstuk worden deze punten (slechts kort) op een rijtje gezet.

Opvang op school met zelfdoding De manier waarop de leerlingen reageren op de gebeurtenis verschilt nogal. Sommige leerlingen zullen de overledenen niet of nauwelijks kennen. Ook in het laatste geval moeten we niet onderschatten welke invloed een zelfdoding op hen kan hebben. Het zet de wereld op zijn kop. Zingevingsprocessen spelen nadrukkelijke een rol. Het komt zelden voor dat Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 83 van 222

83


leerlingen die er nooit over gedacht hebben hun leven te beëindigen, hierdoor wel plannen gaan maken. Maar leerlingen die er al eerder over gedacht of gefantaseerd hebben en die vaker depressieve buien hebben, kunnen door de gebeurtenis worden gestimuleerd om hun ideeën over zelfdoding concreter te maken. Dat betekent dat er hoe dan ook in elke groep of klas aandacht moet zijn voor het hoe en waarom van zelfdoding en dat er zeer opmerkzaam naar leerlingen gekeken en geluisterd moet worden. Ook is het belangrijk dat ze zelfdoding niet gaan verheerlijken/ romantiseren. Want zelfdoding is niet goed te praten. Sommige leerlingen, vooral klasgenoten, zijn (nog) helemaal niet toe aan een georganiseerd gesprek of discussie en willen liever nog even informeel ‘uithuilen’ en troost zoeken bij vrienden of vriendinnen. Steun van medeleerlingen is belangrijk. Daarom wordt er een ruimte gemaakt waar deze leerlingen terecht kunnen en waar zo mogelijk voortdurend een begeleider aanwezig is (opvanglokaal). Er zijn ook leerlingen die liever overgaan tot de orde van de dag en gewoon les willen hebben. Datzelfde onderscheid geldt voor leraren. Sommigen willen het liefst aan het werk, andere leraren kunnen zich niet voorstellen dat ze zich nog op hun vak kunnen concentreren. Voor allebei is er ruimte.

Afstemming en overwegingen Zelfdoding komt onder leerlingen niet vaak voor, maar als het voorkomt is de ontreddering groot. In zo'n situatie is het wenselijk dat er goed overleg met de ouders/nabestaanden is en dat ouders en school het met elkaar eens zijn over de informatie die wordt verstrekt en over de wijze waarop de school medeleven betuigt. Als dit overleg niet tot overeenstemming leidt, heeft de school een eigen verantwoordelijkheid tegenover de leerlingen. In dat geval zal de schoolleiding, c.q. het crisisteam, moeten beslissen of zij tegemoet komt aan wensen van ouders/familie, waar zij niet achter staat of een eigen koers vaart in het belang van de leerlingen. Dit belang kan zijn:  het bevorderen van adequate rouwverwerking;  het verminderen van gevoelens van schuld, angst en depressiviteit;  het voorkomen van nieuwe suïcide(pogingen).

Nazorg Een leerling die zelfdoding pleegt krijgt veel aandacht: er is veel verdriet en deze leerling beheerst dagenlang ieders denken en staat in het centrum van aandacht. De andere leerlingen mogen niet de indruk krijgen dat de overledene om deze aandacht benijdenswaardig is. En pas op dat de overledene niet alleen geïdentificeerd wordt met zijn laatste daad, maar dat er ook gepraat wordt over andere herinneringen. Over de overledene zijn meestal tal van bijzonderheden of anekdotes te vertellen en ook die zouden een plek in de herinneringen moeten krijgen.


84


De afscheidsdienst betekent niet dat er een punt is gezet achter de gebeurtenis. Regelmatig kan de ervaring terugkomen of hebben leerlingen nieuwe vragen. Soms naar aanleiding van lesstof, zoals gedichten bij Nederlands. Soms omdat ze er onderling weer over gesproken hebben en er samen niet uitkwamen. Dan wordt opnieuw benadrukt:  dat deze leerling zelf verantwoordelijk is voor zijn zelfdoding;  dat het vrijwel nooit zo is dat een bepaalde gebeurtenis leidde tot de zelfdoding, maar dat er altijd sprake is van meerdere factoren;  dat je over eventuele schuldgevoelens moet praten. Mentoren moeten in deze periode goed letten op risicoleerlingen.

10. OVERLIJDEN FAMILIE VAN EEN DOCENT OF LEERLING

We hebben het telkens over wat te doen bij het overlijden van een leerling of docent van onze school. Dit hoofdstuk gaat over wat we doen bij het overlijden van een familielid van een leerling of docent. Bij het overlijden van een familielid van een leerling neemt de mentor na een aantal dagen contact op met de leerling. Dit kan telefonisch of door middel van een bezoek. In dit gesprek is het belangrijk te vragen wat de leerling wil. Stelt de leerling het op prijs dat er iemand op de begrafenis komt? Wat verwacht de leerling van de mentor en zijn klas? Wil de leerling het bespreekbaar maken in de klas? Wanneer denkt de leerling weer naar school te komen? Wil de leerling dan ook mentorgesprekken? Hierdoor kun je, de eerste stap voor de leerling om naar school te gaan, verkleinen. Belangrijk is dat de leerling zich gezien en gehoord voelt. Het is niet zomaar iets. Bij het overlijden van een familielid van een docent neemt de directeur contact op met de docent. In dit gesprek is het belangrijk wat de docent wil. Stelt de docent het op prijs dat er iemand van school op de begrafenis komt. Wat verwacht de docent van de directeur in deze moeilijke situatie? Voor de docent is het net zo belangrijk als voor de leerling dat hij/zij zich gezien en gehoord voelt. Ook voor de docent kan de eerste stap, om weer aan het werk te gaan, zeer moeilijk zijn.

11. EVALUATIE Het is goed om na een tijdje (1-3 maanden) met het hele team aandacht te besteden aan de gebeurtenissen en aan elkaar. Daarbij kan, indien nodig, een extern deskundige worden ingeschakeld. Op dat moment evalueren we de gang van zaken. Waar zijn we tevreden over, wat is voor verbetering vatbaar? Ook kunnen de contacten die er met de nabestaanden zijn geweest onder de loep worden genomen. Hoe kijken zij terug op de rol en aanpak van de school? Hoe gaat de school in de toekomst om met de ouders? Welke invloed heeft het gebeuren gehad op de leerkrachten, de leerlingen en de lessen? Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 85 van 222

85


Ook moet er aandacht zijn voor de opvang van de leerlingen. Hoe signaleer je problemen, wat doe je als je signalen krijgt dat het niet goed gaat? Misschien is het goed om af en toe stil te staan bij bepaalde herinneringen, bepaalde dagen (verjaar- en sterfdag van de overledene) of bepaalde gebeurtenissen (schoolreisje, musical). Denk op zo'n moment aan de ouders/familie, broertjes en zusjes. Een bezoekje, kaart, bloemen of een ander gebaar kan op zo'n moment voor de nabestaanden heel ondersteunend zijn. 12. OMGAAN MET DE PERS In sommige gevallen kan de pers betrokken raken bij de plotselinge dood. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een ongeval, een ramp, etc. De pers zal proberen een goed beeld te krijgen van het gebeuren en hoe de school hierop reageert. Het is niet altijd eenvoudig om de pers te woord te staan en daarom zijn een aantal aanbevelingen te geven:  laat alle contacten met de pers lopen via de voorzitter van het crisisteam;  zorg voor openheid en duidelijkheid (de direct betrokkenen moeten hiervoor wel toestemming geven);  bij telefonisch contact zoeken van de pers met de school een rustpauze nemen en je er op voorbereiden (concreet: bij de administratie komt het verzoek binnen en op dat moment is de voorzitter even niet aanspreekbaar);  weiger onaangekondigd binnendringende pers;  maak eventueel een afspraak voor een interview op een tijdstip dat het de woordvoerder schikt.

13. SLECHT NIEUWS GESPREKKEN

Inleiding Als het overlijdensbericht als eerste bij de school binnenkomt en de ouders/familieleden moeten nog geïnformeerd worden, dan moet er een gesprek gevoerd worden. Dit is een 'slecht nieuws gesprek'. Zo'n gesprek moet ook gevoerd worden wanneer broers/zussen of intieme vriendinnen/vrienden van de overledene (op school) geïnformeerd moeten worden. Het voeren van een 'slecht nieuws gesprek' vraagt om de nodige tact. Er zijn enkele gesprekstechnische aandachtspunten bij aan te geven. In dit hoofdstuk wordt hieraan stap voor stap aandacht geschonken.

Stap 1: De voorbereiding Het is belangrijk om vóór het gesprek na te gaan: Aan wie moet het slechte nieuws worden doorgegeven?  Wie is de meest aangewezene om dat nieuws te brengen? Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 86 van 222

86


 Hoe verloopt de 'aankondiging': Ga je bijvoorbeeld zonder aankondiging vooraf naar de ouders/familie of bel je eerst op, laat je broertjes/zusjes en/of vrienden/ vriendinnen van de overledene naar je kamer komen zonder hen vooraf te laten weten waar je over wilt praten?  Welke voorzorgsmaatregelen worden er eventueel getroffen? Moet bijvoorbeeld vooraf gezorgd worden voor 'opvangmogelijkheden' na het gesprek? Welke opvang is beschikbaar?

Stap 2: De inleiding Een slecht nieuws gesprek mag nooit een overval zijn! Ouders, familieleden of leerlingen aan wie je het nieuws moet melden, moeten de kans krijgen om - bij wijze van spreken - even goed te gaan zitten en hun aandacht te richten op hetgeen je hen wilt meedelen. Een uitgebreide inleiding (er omheen draaien) is niet nodig. Je kunt het slechte nieuws met één of enkele korte zinnen inleiden:  "Ik moet je iets ernstigs meedelen ...";  "Ik vind het moeilijk om te zeggen, maar ik heb bijzonder triest en slecht nieuws voor jou";  "Ik vrees dat ik je er mee overval, maar ik moet je iets meedelen ...".

Elke leerkracht of directeur zal vermoedelijk bij een dergelijke inleiding formuleringen kiezen, die het beste bij hem/haar passen. Toch is het van belang om bij een dergelijke korte inleiding zoveel mogelijk in de ik-vorm te spreken, want:  ik-boodschappen zijn duidelijk. Vooral bij een slecht nieuws gesprek is duidelijkheid een eerste vereiste  met ik-boodschappen is de kans het grootst dat je direct de aandacht krijgt van degene(n) aan wie je het slechte nieuws moet melden.

Stap 3: Vertel het nieuws, kort en bondig Het overlijdensbericht kan nu, zonder nadere omhaal, worden gebracht. Daarbij is van het grootste belang om kort en kernachtig te vertellen wat er is gebeurd en met welk gevolg. In deze fase moeten details, nadere toelichting en eventuele uitleg (of excuses) achterwege worden gelaten. Daarvoor is later in het gesprek waarschijnlijk nog alle gelegenheid. Een belangrijk aandachtspunt in deze fase is: je vertelt het nieuws en laat de ander vooral niet raden wat je komt vertellen. Laat je de ander wel raden, dan laat je de ander als het ware een strop om de eigen hals leggen, dat is in de gegeven omstandigheden wel erg cru. Het is ook niet nodig. Je bent immers gekomen om slecht nieuws te brengen, je hebt de aandacht er voor gevraagd door jou korte inleiding, dan wordt dus nu van jou verwacht dat je het nieuws meedeelt.


87


Stap 4: Ga in op de eerste emoties Waarschijnlijk zal het overlijdensbericht leiden tot directe, heftige of minder heftige emoties: schrik, verbijstering, ongeloof, verzet, misschien ook al verdriet of woede. In feite zijn allerlei emoties denkbaar na een dergelijk bericht. Het is van groot belang daarvoor open te staan en daar actief, invoelend naar te luisteren. Dat kan door op signalen, die wijzen op dergelijke emoties (verbale en non-verbale signalen!) in te gaan:  "Je bent volkomen verbijsterd door dit bericht ...";  "Ik merk dat het bericht je helemaal overvalt ...". Sta stil bij dergelijke emoties, laat de ander de tijd en de gelegenheid om daaraan uiting te geven. Daarna kun je aangeven dat je dergelijke emoties herkent, dat je misschien even verbijsterd was toen je het nieuws hoorde en even geschrokken als degene aan wie je het nu vertelt. Maar geef eerst de ander de gelegenheid om zijn/haar eigen emoties te uiten!

Stap 5: Geef zo nodig verdere toelichting Slecht nieuws roept vrijwel altijd tal van vragen op, zeker als het slechte nieuws een overlijdensbericht betreft van je kind of je (beste) vriend(in):  "Wat is er precies gebeurd?";  "Hoe kon dat gebeuren?";  "Hoe lang heeft het geduurd ...?";  "Waar is het gebeurd?";  "Waarom ...?". Het is van belang om zo open mogelijk de informatie te geven waarover je beschikt. Zeker in gesprekken met ouders van een overleden leerling. Hoe moeilijk en pijnlijk het misschien ook voor hen is, ze hebben er recht op om te weten wat er precies gebeurd is. Het zal soms zelfs nodig zijn om hen te helpen hun eigen vragen te formuleren. Als informatie waarover je beschikt achter gehouden wordt, kan dat nu misschien - in deze fase - het leed lijken te verzachten, maar later zal blijken dat het voor ouders (en anderen) nog pijnlijker is als zij niet alles te horen hebben gekregen, als zij niet die informatie hebben gekregen waar zij in feite recht op hebben. Stap 6: Ga na welke hulp eventueel geboden moet worden Een overlijdensbericht roept bij direct betrokkenen niet alleen heftige emoties op (ook al zullen die niet altijd direct zichtbaar/hoorbaar zijn), maar ook een aantal praktische vragen en problemen:  "Wat moet er nu gebeuren?";  "Hoe vertel ik het aan ...?";  "Hoe kom ik hier ooit overheen?".


88


Het is van belang om, als brenger van het slechte nieuws, ook stil te staan bij de gevolgen, die dit nieuws heeft voor de direct betrokkenen. Ook al ben je geen hulpverlener, je zult in deze fase van het gesprek oog en oor moeten hebben voor de gevolgen van het slechte nieuws en voor de (nieuwe) problemen die er door veroorzaakt worden. Vertel duidelijk welke ondersteuning/(praktische) hulp jij of de school kunt bieden en welke hulpbronnen er nog meer in te schakelen zijn. Met wie kunnen de ouders/leerlingen contact opnemen, als zij na dit gesprek met jou behoefte hebben aan een vervolggesprek? Het is van belang de mogelijkheden in dit opzicht te noemen voordat je het gesprek beëindigt.

14. KINDEREN EN HET BESEF VAN DE DOOD

Inleiding Jonge kinderen kijken op een andere manier tegen de dood aan dan de wat oudere. Wanneer er binnen de schoolgemeenschap iemand overlijdt en er met de leerlingen over de dood wordt gepraat, is het van belang om hiermee rekening te houden.

Kinderen van 12 jaar en ouder De onvermijdelijkheid en universaliteit van de dood dringt door wanneer kinderen de tienerleeftijd hebben bereikt. Hun intellectuele vaardigheden zijn dan zo ver ontwikkeld, dat ze de dood zien als het onvermijdelijke einde van het leven. De persoonlijk emotionele afstand is echter nog groot. Het kan iedereen overkomen, behalve mensen in de eigen omgeving. Maar dat verandert drastisch als ze te maken krijgen met het sterven van een klasgenoot. Juist jongeren worden diep geraakt wanneer de dood in hun nabije omgeving toeslaat. Ze zijn in een fase, waarin ze vraagtekens gaan zetten bij het leven. Ze vragen zich af wat de zin van het leven is: "Waarom en waarvoor zijn we op aarde?". Een confrontatie met de dood maakt dat de vragen en soms ook de verwarring rondom het leven en de dood toenemen. 15. FASEN IN DE ROUWVERWERKING Inleiding Leerlingen rouwen ook, net als volwassenen. In grote lijnen is het rouwproces hetzelfde. Leerlingen ervaren dezelfde pijn, maar hun reacties zijn minder voorspelbaar. In dit hoofdstuk bespreken we de verschillende rouwfasen.

Fase 1: Boosheid, verdriet en angst In de eerste fase moet de realiteit onder ogen worden gezien: de medeleerling of leerkracht is dood, hij of zij is er niet meer. Hoe graag volwassenen dat ook willen, kinderen kunnen niet altijd beschermd worden tegen verdriet en pijn. Ze zullen met de werkelijkheid moeten leren leven. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 89 van 222

89


In deze fase voeren boosheid, pijn, verdriet en angst (om bijvoorbeeld ook een ongeluk te krijgen) de boventoon. Ook kunnen kinderen zich schuldig voelen, omdat ze de overleden leerling hebben gepest of ruzie met hem/haar hebben gemaakt en dit nu nooit meer goed kunnen maken.

Fase 2: Desoriëntatie en desorganisatie In deze fase is er sprake van rusteloosheid en sterk wisselende gevoelens. De leerling is dikwijls druk doende met niks. In de klas kan hij/zij doorlopend met de voeten schuiven, plotseling opstaan en door de klas lopen of lachen op momenten dat dat niet verwacht wordt. Ook kan er sprake zijn van concentratieproblemen. Fase 3: De ontkenning In deze fase ontkent de leerling de werkelijkheid omdat deze te veel pijn doet. Er is geen opvallend gedrag. De meeste leerlingen kiezen in deze fase wat meer voor alleen zijn en de eenzaamheid. Het verdringen van het verlies kan ertoe bijdragen dat de leerling geen nieuwe intieme gevoelsrelaties aan wil gaan om nieuw verlies te voorkomen.

Fase 4: Opstandigheid In deze fase protesteert de leerling tegen de werkelijkheid. Sommige leerlingen zijn kwaad op personen, die in hun ogen de dood hadden kunnen voorkomen (verwijten aan bijvoorbeeld ouders, politie, huisarts, ziekenhuis). Ook kan er sprake zijn van concentratie- en leerproblemen, slapeloosheid en terugval in een vorige ontwikkelingsfase (bijvoorbeeld weer duimen of bedplassen, thuis en op school zich extra aanhankelijk en afhankelijk tonen).

Fase 5: Aanvaarding In deze fase wordt het verlies onder ogen gezien. De leerling koestert bewust sommige spullen van de overledene. Na idealisering van de overleden leerling of leerkracht, wordt het beeld van hem of haar realistischer. De leerling praat over de overledene, over wat hij deed of zei in bepaalde situaties.

Fase 6: Integratie Het verwerken van de rouw maakt de leerling beter toegerust voor de toekomst. De aandacht wordt weer op anderen gericht en er is weer ruimte voor nieuwe relaties. De leerling kan weer genieten van gewone dingen van het leven; het verdriet is verwerkt.


90


Tot slot Voor alle fasen van het rouwproces geldt:  nieuw verlies werpt leerlingen terug in het rouwproces;  elke leerling heeft zijn eigen tempo in het verwerken van een verlies;  een rouwproces verloopt nooit helemaal volgens het boekje. Zeker bij kinderen komt het heel veel voor dat kracht en zwakte elkaar afwisselen. Net als volwassenen de indruk hebben dat de leerling alles vrij goed heeft verwerkt, komt er plotseling weer een periode van terugval;  bij sommige leerlingen komen de eerste rouwreacties pas na weken of maanden. Ze laten aanvankelijk weinig merken van hun gevoelens, vragen niets, ondergaan alles gelijkmatig en gaan hun eigen gangetje;  leerlingen kunnen niet de hele tijd bezig zijn met verdriet, zoveel pijn kunnen ze niet verdragen. Dat betekent ook dat praten over verdriet afgewisseld moet worden met andere activiteiten waarin leerlingen hun gevoelens kwijt kunnen of zich kunnen uitleven;  in tegenstelling tot volwassenen (die hun emoties zoveel mogelijk proberen te beheersen), uiten leerlingen hun emoties soms heel direct. Ze huilen hysterisch, reageren agressief, zijn woedend omdat hun vriend hen is afgenomen, schoppen tegen de deur en bonken tegen de muur. Het is niet gemakkelijk om hiermee om te gaan. Toch moeten de boosheid, de angst en het verdriet eruit, het is een normale explosie na een verlies. Het is daarom van belang om te zoeken naar uitwegen waarbij de leerling zichzelf of anderen geen schade kan berokkenen. Zo kan een leerling zich uitleven tijdens het voetballen of hardlopen of zich afreageren op een boksbal;  met name pubers stellen hun rouw nog al eens uit. De ontwikkelingstaken van jongeren in de puberteit zijn al zo zwaar, dat rouwen er niet meer bij kan. 16. SUGGESTIES VOOR KRING-GESPREKKEN

Inleiding Reeds verschillende malen is gewezen op het feit dat het zo belangrijk is om te praten met leerlingen. Wat voelen ze, wat houdt hen bezig, wat vragen ze zich af, wat willen ze weten? Het voeren van een kringgesprek leent zich er bij uitstek voor om over dergelijke vragen te praten. In dit hoofdstuk worden suggesties gegeven voor het voeren van kringgesprekken op verschillende momenten. Daarnaast worden enkele specifieke kringgesprekken beschreven. Doelen van een kringgesprek Een kringgesprek naar aanleiding van een onvoorzien sterfgeval van een leerling of leerkracht kan meerdere doelen vervullen. Het is van belang dat de leerkracht vooraf duidelijk bepaalt welk doel hij of zij met het kringgesprek nastreeft.


91


Mogelijke doelen zijn:  een uitlaat bieden voor gedachten en gevoelens t.a.v. de dood (eventueel de zelfdoding) en de overledene;  emoties n.a.v. het sterfgeval bespreekbaar maken;  verwerking van emoties;  mogelijke misvattingen corrigeren;  eventuele problemen signaleren, die zijn ontstaan n.a.v. het sterfgeval;  afspraken maken over: - begrafenis/crematie of afscheidsdienst op school; - voorzorgsmaatregelen (ter voorkoming van bijv. ongevallen); - de wijze waarop leerlingen en leerkrachten onderling met elkaar omgaan; - maatregelen ter verbetering van de sfeer in de klas.

Kringgesprekken op verschillende momenten Een plotseling sterfgeval roept bij leerlingen in de verschillende fasen van het verwerkingsproces verschillende emoties en vragen op (zie Hs. 14: Fasen in de rouwverwerking). Daarom is het aan te bevelen om niet één kringgesprek te voeren, maar enkele kringgesprekken. Daartoe lenen zich de volgende momenten: 1. Direct na het bekend worden van het overlijdensbericht Dit gesprek heeft vooral tot doel: leerlingen helpen om hun eerste (waarschijnlijk verwarde) gevoelens en gedachten t.a.v. de dood en de overledene te uiten en hun meest directe vragen te kunnen stellen. Het gesprek concentreert zich op de emoties van de leerlingen. Thema's in dit eerste kringgesprek zijn bijvoorbeeld:  Wie heeft eerder een sterfgeval meegemaakt (bijv. van grootouder, huisdier)?  Hoe hoorde je daarvan?  Wat riep het bij je op?  Wat deed je met die gevoelens of gedachten?  Wat roept dit bericht bij je op?  Wat kun je doen met de gevoelens en gedachten, die dit bericht bij je oproepen? 2. Een of twee dagen vóór de begrafenis/crematie Dit gesprek kan meerdere doelen hebben: emoties, die zijn ontstaan n.a.v. het sterfgeval 'de dood' (in het algemeen) of de overledene bespreekbaar maken, voorbereidingen treffen voor de begrafenis/crematie/afscheidsdienst. Dit gesprek concentreert zich niet zozeer op de eigen emoties (van de leerlingen), maar meer op de overledene. Thema's voor dit kringgesprek zijn bijvoorbeeld:  De overledene: wat weten we van hem/haar? Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 92 van 222

92


     

Hoe willen we ons hem/haar blijven herinneren? Hoe zouden we afscheid van hem/haar kunnen nemen (zie Hs. 7: Het afscheid, de uitvaart)? Hoe verloopt een begrafenis, crematie of afscheidsdienst, welke rituelen doen zich daarbij voor (zie Hs. 7: Het afscheid, de uitvaart)? Wie heeft wel eens een begrafenis of crematie meegemaakt? Wat vond je daarbij, achteraf, mooi en goed? Welke afspraken kunnen wij maken over de begrafenis/crematie/afscheidsdienst van de overledene (bijv. een voordracht, muziek, een brief of advertentietekst)?

3. Direct na de begrafenis/crematie Bij dit gesprek zal het doel vooral zijn: de emoties rond het afscheid bespreekbaar maken en helpen verwerken. Thema's bij dit gesprek kunnen bijvoorbeeld zijn:  Wat betekent 'rouwen'?  Wat betekent 'afscheid nemen'?  Is het erg als je op zo'n moment je gevoelens laat zien of juist niet?  Hoe kun je troosten of helpen als iemand verdriet heeft? 4. Enkele dagen na de begrafenis/crematie Dit gesprek heeft vooral als doel: het bespreekbaar maken van de gevoelens, die sinds de afscheidsdienst hebben post gevat bij de leerlingen en het maken van afspraken voor de toekomst. Centraal staan in dit gesprek: 'de dingen van alledag' en 'vooruitkijken'. Thema's bij dit gesprek kunnen zijn:  Wat doen we met de lege stoel? Blijft de stoel dit jaar leeg of gaat er iemand op zitten?  Ongelukken en ongelukkige gevoelens: hoe kunnen we ervoor zorgen dat er in de toekomst geen nieuwe slachtoffers vallen (als de overledene is omgekomen bij een ongeval of als gevolg van een suïcide)?  Verdriet en andere gevoelens rond de dood: hoe lang mag je daar last van hebben? Waar kun je terecht als je er eens over wilt praten of er hulp bij nodig hebt (zie Hs. 18: Instanties). 5. Enkele weken na de begrafenis/crematie Doel van dit gesprek is met name om leerlingen duidelijk te maken dat allerlei gevoelens over het sterfgeval ook na verloop van tijd nog kunnen spelen. Centraal staat: 'terugkijken'. Thema's voor dit gesprek kunnen zijn:


93


  

Een evaluatie van de voorgaande periode, de berichtgeving, de manier waarop erover gesproken is, de bijdrage, die de school/klas heeft geleverd bij de uitvaart of crematie. De herinneringen aan de overledene: hoe blijft de overledene in de herinnering voortleven, welke aardige dingen blijven we ons herinneren, zijn er ook minder leuke herinneringen? Mag je die hebben ('Ja!') of moet je je daar schuldig over voelen ('Nee!')?

Door regelmatig kringgesprekken te voeren waarin de leerlingen met hun vragen en emoties voor de dag kunnen komen, worden het praten over de dood en de belevingen daaromheen voor de leerlingen vermoedelijk steeds gemakkelijker. Het helpt hen om - in fasen - het sterfgeval te verwerken. Gestructureerde gesprekken Hoewel de kringgesprekken de ruimte moeten bieden aan leerlingen om hun emoties en (mogelijk verwarde) gedachten te uiten, is het van groot belang om de kringgesprekken gestructureerd te laten verlopen. Die structuur biedt leerlingen namelijk veiligheid, die ze - juist bij dit soort (voor hen moeilijke) gesprekken - nodig hebben. 1. Voorbereiding Ga met de leerlingen in een ruimte zitten die voor hen vertrouwd is: de eigen klas, de kantine of het overblijflokaal. Als het enigszins mogelijk is, plaats dan de stoelen in een U-vorm, zonder tafels ervoor. Ga zelf aan het hoofd van de U-vorm zitten. Zorg dat je alle leerlingen kunt aankijken. 2. Inleiding van het gesprek Vertel wat jouw (belangrijkste) bedoeling is met dit gesprek. Vertel dat een sterfgeval/overlijdensbericht van iemand in de directe omgeving altijd bij de nabestaanden allerlei gevoelens, gedachten en vragen oproept. En dat het heel goed en belangrijk is om daarover te praten, zodat je er niet in je eentje over blijft piekeren. Als je een thema wilt bespreken, leid dat dan - kort - in. Vertel erbij dat het thema alleen een 'opstapje' is voor het gesprek, maar dat alles wat de leerlingen willen inbrengen of vragen voor gaat. Vertel ook dat het niet de bedoeling is dat iemand - wie dan ook - zich gedwongen voelt om iets te vertellen of te zeggen wat hij/zij niet kwijt wil. Aandachtspunten:  wees zelf open en eerlijk;  wees niet bang jouw eigen gevoelens te tonen, het zal de leerlingen waarschijnlijk alleen maar helpen om jouw voorbeeld te volgen;  praat daarbij zoveel mogelijk in de ik-vorm ('Ik-boodschappen'). 3. De leerlingen aan het woord Het kan voor leerlingen heel moeilijk zijn om in een groep hun gevoelens kenbaar te maken of hun (misschien verwarde) gedachten uit te spreken. Je kunt hen helpen door bijvoorbeeld te vragen: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 94 van 222

94


 

"Ik ben ontzettend geschrokken van dit bericht. Ik ben er ook heel erg door aan het denken geslagen. Ik vraag me af hoe jullie er tegen aan kijken. Wie zou daar iets over willen zeggen?"; "Het is nu al een paar weken geleden dat ...x... overleden is. Ik merk dat ik nog regelmatig aan hem/haar terugdenk. Is dat bij jullie ook zo? Wie wil daar iets over zeggen?".

Als de leerlingen met hun emoties, vragen en gedachten voor de dag komen, is het van belang om zoveel mogelijk te luisteren. Geef geen commentaar. Luister en vraag zo nodig door. Bedank leerlingen die iets verteld of gevraagd hebben of geef ze op een andere manier een complimentje daarvoor. Als leerlingen elkaar becommentariëren, leg dan uit dat iedereen zijn/haar eigen gevoelens en gedachten heeft en dat het niet nodig is dat anderen er precies zo over denken. Aandachtspunten:  luister zoveel mogelijk actief, invoelend ("Je bedoelt ...?", "Je voelt je ...?", "Je probeert me duidelijk te maken, dat ...?");  iedere leerling die iets wil zeggen, moet daartoe de kans krijgen. Sommige leerlingen moeten daar extra toe worden uitgenodigd door hen met hun naam aan te spreken: "Saskia, wat denk jij als je dit hoort? Wil jij daar ook iets over vertellen?" (Als Saskia er niets over wil vertellen, moet dat uiteraard gerespecteerd worden!). Soms leidt een kringgesprek tot voornemens, plannen of ideeën. Probeer die steeds zo concreet mogelijk samen te vatten en peil de meningen van de klas. Schrijf zo nodig afspraken, plannen of wensen die geuit zijn op het bord. Peil ook - tot slot de meningen over het gesprek en ga na of er behoefte is aan meer gesprekken. Of kondig aan wanneer je van plan bent een vervolggesprek te houden. Specifieke methoden Soms is het nodig om met behulp van een specifieke methode de leerlingen te helpen hun gevoelens en gedachten in de groep te bespreken. Bij het eerste gesprek (direct na het overlijdensbericht) is het niet wenselijk om specifieke methoden te hanteren: dat gesprek zal een vrijwel onvoorbereid gesprek zijn. Maar bij het tweede en eventueel volgende gesprek kan een specifieke methode heel nuttig zijn. Er zijn verschillende methoden voor dit soort kringgesprekken denkbaar. We noemen er enkele: 1. 'Lege hoofden' Geschikt voor: leerlingen vanaf de middenbouw van het basisonderwijs. Doel: leerlingen helpen hun eigen gedachten en gevoelens over de dood onder woorden te brengen. Werkwijze: teken de contouren van een hoofd ter grootte van een A-4; kopieer dat voor elk kind; deel de fotokopieën uit en vraag aan de kinderen om in de hoofden Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 95 van 222

95


de woorden te schrijven, die - volgens hen - als eerste door het hoofd schieten bij iedereen die erbij betrokken is. Als iedereen klaar is, kunnen de hoofden ophangen worden. Vraag aan de leerlingen hun hoofd zelf toe te lichten, vervolgens kan aan de groep/klas gevraagd worden of zij dat ook hebben. Vraag de leerlingen ook: "Wat kun je het beste doen als je zoiets denkt of voelt?". 2. 'Welke kaartjes passen bij jou?' Geschikt voor: leerlingen in de eerste klassen van het voortgezet onderwijs. Doel: leerlingen helpen zich bewust te worden van de gevoelens, die het overlijdensbericht bij hen oproept en leerlingen duidelijk maken dat er nooit sprake is van één gevoel, maar dat er meestal meerdere gevoelens tegelijk opspelen. Werkwijze: neem een aantal kaartjes of velletjes papier (max. A-5 formaat), schrijf op elk kaartje met viltstift één van de volgende emoties: boos geschrokken somber verdrietig verbaasd vreemd verward verwonderd onwennig bang opgelucht teleurgesteld onverschillig razend wanhopig moe angstig verongelijkt schuldig troosteloos alleen kwaad niet-schuldig jaloers verbijsterd gespannen woedend Leg de kaartjes op de grond en vraag leerlingen om de beurt twee kaartjes te pakken, die het meest op hen slaan of die het meest overeenkomen met hun stemming. Vraag ze om - kort - uit te leggen waarom ze die twee kaartjes hebben gekozen. Begin zelf. Als een leerling het moeilijk vindt om uit te leggen waarom hij/zij die kaartjes heeft gekozen, kun je uitleggen dat het soms moeilijk is om daar méér over te vertellen. Ook kun je in zo'n geval laten blijken dat je het heel begrijpelijk vindt dat een leerling die emotie(s) heeft en waarom je je dat kunt voorstellen. 3. Variant op 'Welke kaartjes passen bij jou?' Je kunt als variant ook een aantal uitspraken op kaartjes zetten, die jongeren vermoedelijk veel in zichzelf doen n.a.v. het sterfgeval. Bijvoorbeeld: 'Waarom nou?' 'Waarom hij/zij en niet ik?' 'Ik kan het nog steeds niet geloven' 'Ik denk steeds dat hij/zij morgen gewoon weer hier is' 'Het is de schuld van ons allemaal' 'Het is ook mijn schuld' 'Het is niet eerlijk' 'Wie is de volgende?' Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 96 van 222

96


'Ik zal hem/haar vreselijk missen' 'Ik zal hem/haar nauwelijks missen' 'Als het mij was overkomen ...' 'Ik heb dit nog nooit meegemaakt' 'Ik weet het allemaal niet meer' 'Gisteren leek alles nog zo zeker ...' 'Ik voel me in de steek gelaten' 'Ik kan aan niets anders meer denken

4. Vragendoos Geschikt voor: leerlingen vanaf de middenbouw van het basisonderwijs. Doel: leerlingen helpen met de verwerking van het gemis en verdriet. Werkvorm: de kinderen stoppen in een doos de vragen, die hen bezighouden. Niemand hoeft zich te schamen omdat hij/zij een gekke vraag heeft want er is de bescherming van de anonimiteit. Tijdens een kringgesprek worden alle vragen besproken. De leerkracht kan zelf ook vragen aan de kinderen voorleggen: - "Wat zou je nog tegen je overleden klasgenoot willen zeggen?" - "Waar denk je het meeste aan als je aan hem/haar denkt?" - "Wat zul je het meeste missen?" Vervolgens kunnen de leerlingen voor zichzelf of in groepen gaan werken. Enkele ideeën: - ze bedenken wat de overleden leerling of leerkracht voor iemand was en zetten dat in enkele regels op papier; - ze bedenken hoe ze zich de overledene willen blijven herinneren en schrijven dat op; - ze maken een tekening voor de overledene of voor de ouders/familie; - ze maken een collage, waarin ze de kenmerken van de overleden leerling of leerkracht en de herinneringen aan hem/haar verwerken; - ze schrijven een gedichtje voor de overledene; - ze verwoorden hun gevoelens in een afscheidsbrief aan de leerling of leerkracht of in een troostbrief aan de ouders. De werkstukken kunnen worden gebundeld in een boek en aan de ouders/familie worden gegeven. Dat boek kan een plaatsje krijgen bij de kist, waarin de overledene is opgebaard. 5. 'Dood eerlijk' Geschikt voor: leerlingen vanaf de middenbouw van het basisonderwijs. Doel: leerlingen helpen te praten over hun gedachten en gevoelens. Werkvorm:

voordat het spel gespeeld kan worden, schrijft de leerkracht een aantal aanvulzinnen op kaarten. De leerlingen zitten in een kring en pakken om beurten een kaart van de stapel. Ze lezen de zin voor en vullen die vanuit hun eigen beleving aan. Ook de andere leerlingen krijgen de kans de zin aan te vullen.


97


Voorbeelden van aanvulzinnen: - 'Toen ik hoorde dat ...' - 'Er is mij nooit verteld dat ...' - 'Ik wou dat ik kon ...' - 'Vaak vraag ik me af ...' - 'Ik zou willen dat ik nooit ...' - 'Ik zou nu nog tegen (naam overledene) willen zeggen ...'

Aandachtspunten bij deze kringgesprekken 1. Het is mogelijk dat leerlingen bij dergelijke gesprekken hun eigen emoties niet de baas kunnen, er geen grip meer op hebben en de compenseren ("flippen / uit de bol gaan"). Als dat gebeurt, is het van het grootste belang om direct hulp in te schakelen. Instanties: GGD/CGG-jeugdafdeling of Jeugdhulpverlening. Stop het gesprek, blijf bij de leerling die de compenseert en schakel een collega in om de rest van de klas op te vangen. 2. Als je de indruk hebt dat een leerling in de klas zo labiel is dat de kans bestaat dat deze bij een kringgesprek de compenseert, overweeg dan wat je het beste kunt doen: - geen kringgesprek voeren (heeft het nadeel dat de rest van de klas minder goed opgevangen wordt dan zou kunnen); - een kringgesprek voeren zonder de labiele leerling erbij (heeft mogelijk een stigmatiserende uitwerking); - een voorgesprek voeren met de labiele leerling. 3. Accepteer negatieve gevoelens t.o.v. de overledene. 4. Wees alert op 'wilde verhalen', 'verheerlijking van de (zelfgekozen) dood' en andere signalen. 5. Zorg dat je jouw indrukken en de signalen die je opvangt in een dergelijk kringgesprek binnen de school kan bespreken met een collega, een leerlingbegeleider en/of een groep collega's.

17. ANDERE WERKVORMEN Inleiding Naast het voeren van kringgesprekken, kunnen ook andere werkvormen worden gebruikt om leerlingen te helpen bij het verwerkingsproces. De keuze zal afhangen van de omstandigheden, de leeftijd van de leerlingen en hun relatie met de overledene. In dit hoofdstuk worden enkele werkvormen opgesomd.


98


Mijn boek met herinneringen Bij de leerlingbegeleiding is meer informatie te krijgen over dit onderwerp, bijv. het boek ‘Ik zal je nooit vergeten’. Dit is een werkboek die je vol kunt maken met herinneringen. Als docent kun je er opdrachten uithalen om klassikaal of met een specifieke leerling te doen. Of je kunt voor de klas of een specifieke leerling het boek bestellen bij het KPC.

Tekenen, knutselen Vaak willen ze iets maken voor hun overleden klasgenoot of leerkracht. Dat kan een mooie tekening zijn of iets toepasselijks, dat ze zelf in elkaar knutselen. De laatste boodschap op een kaartje De leerlingen kunnen op kaartjes schrijven wat ze nog tegen de overleden leerling of leerkracht willen zeggen. De kaartjes worden aan de ouders gegeven of aan een bloem gehangen en meegenomen naar de uitvaart. Kaarten maken Laat de leerlingen een mooie kaart maken en naar iemand sturen die verdriet heeft. Dat kan de familie van de overledene zijn, maar ook iemand anders in de omgeving van de leerlingen. (Voor)lezen Het voorlezen of zelf lezen van een verhaal of boek levert een belangrijke bijdrage aan het verwerkingsproces. Leerlingen voelen zich gesteund door de gevoelens van de hoofdpersoon. Leerlingen kunnen zelf een boek kiezen waarin dood, verdriet of rouw een thema is. Laat ze vertellen over het boek dat ze hebben gelezen. Ze kunnen er ook eerst in tweetallen over praten. Stel vervolgens de volgende vragen:  "Vond je het een mooi boek?"  "Werd je er verdrietig van?"  "Wat raakte je?"  "Wie huilt er wel eens bij een verhaal, liedje, boek of film?"  "Hoe vind je het als je geraakt wordt door een verhaal, liedje, boek of film? Wat doe je dan?" Poëzie Ook het werken met poëzie helpt leerlingen het verdriet te verwerken. Vraag de leerlingen wat de gedichtjes voor hen betekenen, worden ze er door geraakt? Vervolgens kunnen de leerlingen zelf een gedichtje schrijven voor de overledene of diens ouders/familie.


99


En verder ... En verder kan nog gebruik gemaakt worden van de volgende werkvormen:  het schrijven van een opstel;  het schrijven van een afscheidsbrief, individueel of gezamenlijk;  het schrijven van een condoleance brief, individueel of gezamenlijk;  het opstellen van een rouwadvertentie namens de klas/school;  het uiten van emoties in expressievakken (tekenen, schilderen, musiceren);  het maken van een fotoboek of collage als gezamenlijke herinnering aan de overledene;  activiteiten ter voorbereiding en invulling van de afscheidsbijeenkomst (teksten en muziek zoeken en oefenen, advertentietekst opstellen). Aandachtspunten bij deze werkvormen 1. Er kunnen ook negatieve gevoelens jegens de overledene aanwezig zijn. Schep hiervoor ruimte. 2. Houd rekening met religie/cultuur en religieuze/culturele verschillen. 3. Houd ook rekening met bijgeloof en fantasie-voorstellingen bij leerlingen (als gevolg van films en literatuur). 4. Als het gaat om een zelfdoding dan zijn er leerlingen (vooral pubers) die deze zelfdoding verheerlijken. Wees hierop attent. 5. Kinderen kunnen niet 24 uur achter elkaar rouwen. Het is daarom goed om ook activiteiten te organiseren die niets met het overlijden te maken hebben. Het is ook mogelijk om leerlingen keuze-opdrachten te geven, ze kunnen dan zelf bepalen of ze met het overlijden en de overledene bezig willen zijn of liever iets anders doen. 6. Sommige kinderen hebben pas geleden ook al een ernstig verlies geleden. Deze kinderen hebben in de meeste gevallen extra aandacht nodig. Je kunt met hen overleggen of ze bij alle werkvormen aanwezig willen zijn. Sommige kinderen willen dat en vervullen een soort leidersrol, anderen willen dat niet.

18. INSTANTIES

Inleiding In dit hoofdstuk vind je een aantal instanties die hulp kunnen bieden als er plotseling en onverwacht een leerling of leerkracht overlijdt. Bij elke instelling staat kort beschreven welke hulp ze kan bieden.

Politie Voor het opsporen en eventueel informeren van familieleden van de overledene kan de politie worden ingeschakeld. Wanneer de plotselinge dood het gevolg is van een ongeval (bijv. op school) of van een misdrijf moet de politie vanzelfsprekend worden ingeschakeld.


100


In bijzondere gevallen (bijv. bij een acute uitgebreide betrokkenheid van een dorpsgemeenschap) kan de politie hulp bieden bij de opvang. Zij kan ondersteunen en adviseren bij de eerste rouwverwerking. Algemeen toegangsnummer : 0900 - 8844 Alarmnummer: 1-1-2

GGD Groningen De GGD heeft via haar medewerkers een directe relatie met de scholen. Wanneer een school ondersteuning wenst, kan de GGD geraadpleegd worden. Bij overlijden door een ongeval of misdrijf is de gemeentelijk lijkschouwer (meestal een arts van de GGD) als één van de eersten op de hoogte van het overlijden. Voor zover mogelijk zal deze arts de, bij de school betrokken, GGD-medewerkers van het overlijden op de hoogte stellen. De GGD-voorlichter (continu bereikbaar via de Meldkamer Groningen, tel. (050) 368 51 11) is daarnaast altijd bereid, ook in acute gevallen, te adviseren of ondersteuning te bieden bij zaken als de omgang met de media/pers. GGD Groningen Hanzeplein 120 Postbus 584 9700 AN Groningen Tel. (050) 367 40 00 CGG-jeugdafdeling (Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg) Hulp van het CGG kan worden ingeschakeld wanneer het plotselinge sterfgeval aanleiding geeft tot (ernstige) psychische problemen. Soms is een plotseling sterfgeval aanleiding (bij leerlingen) tot depressie, soms tot suïcidaal gedrag. Er kunnen ook andere signalen zijn die wijzen op een ernstige verstoring van het psychisch evenwicht bij leerlingen: gedragsproblemen, regressieverschijnselen (bijvoorbeeld weer in bed plassen), leer- en concentratieproblemen of spijbelen. Wanneer dergelijke verschijnselen de docenten of de ouders zorgen baren, kan het CGG worden ingeschakeld. Aanmelding geschiedt via de jeugdarts van de GGD, de huisarts of Jeugdzorg. De huisarts kan bij spoedgevallen - zo nodig - de 24 uurdienst van het CGG inschakelen. CGG Groningen Afdeling Jeugd Hereweg 80 Postbus 86 9700 AB Groningen Tel. (050) 522 32 23


101


JABC (Jongeren Advies- en Begeleidingscentrum) Het JABC kan hulp bieden aan individuele leerlingen die problemen hebben met de verwerking van het overlijden van een medeleerling of leerkracht. Leerlingen kunnen zelf contact opnemen met het JABC, maar het is ook mogelijk om samen met een leerkracht, ouder, medeleerling of iemand anders naar het centrum te komen. Bureau voor Westerkwartier en Noordwest Groningen Hajon Auwemalaan 1 9356 AG Tolbert Tel. (0594) 51 50 53 Bureau Stad Groningen Oude Boteringestraat 13 9712 GB Groningen Tel. (050) 312 95 95

Bureau Slachtofferhulp Het bureau Slachtofferhulp kan helpen bij schokkende gebeurtenissen zoals een ongeval of misdrijf. Medewerkers van het bureau kunnen snel ter plekke zijn en de eerste opvang bieden. De opvang kan variëren van het voeren van gesprekken tot het regelen van praktische zaken. Vervolggesprekken zijn mogelijk. Bureau Slachtofferhulp Mauritsstraat 15 9724 BH Groningen Tel. (050) 318 62 66 Algemeen Maatschappelijk Werk Nagenoeg elk team van het Algemeen Maatschappelijk Werk beschikt over een gespecialiseerde jongeren maatschappelijk werker. Deze kan ingeschakeld worden, bijvoorbeeld voor hulp bij en advies over problemen die naar aanleiding van het plotseling sterfgeval naar boven zijn gekomen. Het kan daarbij gaan om problemen van uiteenlopende aard (materiële, immateriële problemen). Met het maatschappelijk werk kan direct, dus zonder formele verwijzing, contact worden opgenomen. Adres en telefoonnummer van het maatschappelijk werk in de regio: Maatschappelijk Werk Armare Bovenweg 58 9861 GJ Grootegast Tel. (0594) 613802


102


Landelijke Zelfhulporganisatie 'Ouders van het overleden kind' Bij de zelfhulporganisatie 'Ouders van een overleden kind' kunnen diverse brochures en literatuurlijsten worden besteld. Centraal contactadres: Postbus 418 1400 AK Bussum tel. (0252) 37 06 04 (werkdagen van 09.00 - 12.00 / 14.00 - 17.00 / 19.00 - 22.00 uur) Landelijk Steunpunt Rouwbegeleiding Bij het Steunpunt Rouwbegeleiding kunt u terecht voor alle informatie (o.a. brochures, voorlichting en verwijzing) met betrekking tot rouw. LSR Oude Gracht 325 3511 PC Utrecht tel. (030) 234 38 68 (werkdagen van 09.00 - 13.00 uur) Themabijeenkomsten over rouwverwerking voor leerlingen en/of leerkrachten. Invulling op maat: Nelian Dijkema, uitvaartverzorging Bovenrijgerweg 19 9797 TD Thesinge tel. (050) 302 17 31

Vormgeving en informatie rondom de dood: Schoolholm 3 9711 JD Groningen (050) 3024873

Stichting ACHTER DE REGENBOOG Biltstraat 449a Postbus 13300 3507 LH Utrecht Tel. 030 - 2368282 Fax. 030 - 230 08 93


103


19. BRIEF Voorbeeldbrief ouders/verzorgers: Winsum, Geachte ouders/verzorgers,

In verband met een trieste gebeurtenis bij ons op school wil ik het volgende onder uw aandacht brengen. Vanmorgen (het bericht) Ook aan de leerlingen van onze school is verteld wat er gebeurd is. Omdat dit uw zoon of dochter zeker diep geraakt heeft, vind ik het belangrijk ook u als ouders/verzorgers in te lichten over de feitelijke gebeurtenissen. Uitleg over de oorzaak van het overlijden. We kunnen ons goed voorstellen dat een gebeurtenis als deze ook gevolgen kan hebben voor de emotionele ontwikkeling van onze leerlingen. Ook die kant van de gebeurtenis zal onze voortdurende zorg moeten krijgen. De leraren die aangesteld zijn voor de begeleiding van de leerlingen, willen zich volledig inzetten om hen te helpen bij het verwerken van dit bericht. We zijn steeds bereid om met leerlingen hierover in gesprek te komen. Wanneer u merkt dat uw zoon of dochter het moeilijk heeft met deze gebeurtenis, is het zinvol ook thuis daarover met elkaar te praten. Heeft u daarbij hulp van de school nodig, dan kunt u desgewenst behalve met ondergetekende ook met de volgende collega’s contact opnemen: (Namen vertrouwenspersoon, leerlingbegeleiding, mentor, evt. namen externe instanties). Daarnaast kunt u overdag altijd contact zoeken met de school. In principe zijn alle collega’s overdag op school bereikbaar. Ik hoop u in eerste instantie voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groeten,

B. Bos (directeur)


104


BRONVERMELDING 'Plotselinge Dood; protocol en werkmap' Monné-van Wirdum, M., Zwartendijk-Schats, M.A.T.W., Janssen, Th., Janssen, H.C.M. GGD/RIAGG, Den Haag 1992 'Afscheid voor altijd; omgaan met verdriet en rouw bij leerlingen in het primair onderwijs' Fiddelaers-Jaspers, R. Schoolpers, Houten 1996 ‘Weer-zin in leven’ Fiddelaers-Jaspers, R en Spee, I. Educatieve Partners Nederland BV, Houten 2000 'Dood normaal; verdriet en rouw bij leerlingen' Fiddelaers-Jaspers, R. Educatieve Partners Nederland BV, Houten 1996

(Sociale) vaardigheden 2.7 Programma’s voor leerlingen (sova, anti pest, e.d.) (W) Leerlingen krijgen sociale vaardigheden training aangeboden als onderdeel van de hulplessen. Dit programma wordt gegeven door twee geschoolde trainers. Een ander programma is het weerbaarheidsprogramma “rots & water”. Hulples: sociale vaardigheden (programma schooljaar 2009-2010) Docent: T. Scheedler (sova trainer) Datumperiode activiteit 2 17 november

- Introductie. - Invullen NZES vragenlijst. - Naamkaartjes maken. - Vertel iets over jezelf. De anderen luisteren goed en zorgen dat ze tenminste 3 vragen aan de verteller kunnen stellen.

24 november

-Verder met de


materiaal

opmerkingen

-Gekleurd karton -NZES vragenlijst

Kinderen staan in eerste instantie afwijzend tegenover deze hulples. Na uitgebreide uitleg willen ze het een kans geven. Ze gaan serieus aan het werk en doen ontzettend gemotiveerd mee. Geven aan het eind van de les aan “blij” te zijn deze lessen te gaan volgen.

Leerlingen doen goed 105


introductie van de leerlingen. - Kringgesprek over “Wat is geluk”?

1 december

- Kringgesprek over Geluk voortgezet. - Geluk poster en Ongeluksposter maken.

Tijdschriften, kranten en gekleurde posters.

8 december

Idem vorige les

idem

15 december

Complimenten maken.

.Kringgesprek .Opdracht: let eens op hoe vaak je een compliment krijgt van leraren/ouders. Hoe vaak geef je zelf een compliment?

5 januari

Complimenten

12 januari

Gevoelens


.Kringgesprek .Rollenspel .Gevoelskaarten

mee met de introductieronde. Proberen goed naar elkaar te luisteren en vragen te stellen. Kringgesprek over “Wat is Geluk?” verloopt goed: komt veel uit. Gedurende het gesprek komt ook veel verdriet naar boven. De sfeer is dus veilig genoeg. Ook komen pestgevallen naar boven. Ik los ze buiten leerlingbegeleiding op, maar overleg wel altijd met hun wat ik doe. Kinderen knippen allerlei artikelen en plaatjes uit over Geluk, maar ook over ongeluk/verdriet. Er ontstaan veel discussies over wat nou bij Geluk hoort en wat niet. Bijvoorbeeld : word je gelukkig van (veel)geld of juist niet? Posters worden afgemaakt. Prachtig materiaal. Veel gesprekken. Komt veel los: erg veel complimenten krijgen ze niet, zowel thuis als op school niet. Nu we het er over hebben missen ze dat eigenlijk wel. Weer tranen bij kinderen die eigenlijk alleen maar kritiek krijgen en nooit een compliment. Groep reageert goed en meelevend. Opdracht over complimenten besproken. Leerlingen kiezen uit 106


.Kringgesprek

19 januari

Gevoelens

.Tekening van de 4 basisgevoelens. .Keuzespel over welk basisgevoel hoort bij welke gebeurtenis

26 januari

Afsluiting SOVA

.discussie in de vorm van het programma Lagerhuis, met stellingen over sociale vaardigheid, veiligheid, vertrouwen, enz. spelvorm “Pictionary” korte evaluatie

verschillend door mij gemaakte kaarten met tekst en/of plaatjes 3 kaarten die echt bij hem/haar past en vertelt waarom. Doel hiervan is de leerling duidelijk te maken dat bij dezelfde gebeurtenis iedereen een ander gevoel kan krijgen: de een kan ergens boos om worden terwijl de ander zich terugtrekt en verdrietig wordt. Leerlingen geven aan de SOVA lessen als prettig te ervaren. Ze voelden zich veilig genoeg om hun emoties te laten zien. Ze geven aan ook dingen thuis te vertellen over het geleerde.

De programma’s m.b.t. pesten en het voorkomen hiervan, staan in hoofdstuk 2 “Sociale aspecten”, paragraaf 2.4.

2.8 Coaching van (nieuw) personeel -

persoonlijke coach startersmap lesobservatie school video interactie begeleiding

Iedere nieuwe docent op Terra Winsum krijgt een persoonlijke coach toegewezen. Deze zijn kernteam overstijgend en locatie gebonden. Er zijn dus twee geschoolde coaches aanwezig. Een nieuwe collega die werkzaam is op één van de locaties, krijgt de coach van die locatie toegewezen. Als de nieuwe collega werkzaam is op twee locaties, dan krijgt hij/zij de coach van de locatie waar de meeste uren gegeven worden.


107


De coach verstrekt de nieuwe collega een “starters map”. Dit is een map met informatie op papier en/of digitale verwijzingen. De starters map staat op de W-schijf onder de kop ‘docentenbegeleiding’ en in het ‘Groene Boek’, in de map ‘personeel’, map ‘docentenbegeleiding’. Ook kun je hier het begeleidingstraject voor nieuwe docenten vinden. De coach heeft regelmatig (persoonlijk) contact met de nieuwe collega en op nauwgezette tijden belegt de coach (indien van toepassing) bijeenkomsten met meerdere nieuwkomers tegelijk. In deze bijeenkomsten kan men aan intervisie doen. De coach kan voor een goede pedagogisch-didactische begeleiding een les bezoeken. De coach gebruikt hiervoor de ‘kijkwijzer’. Ook kan de coach ter ondersteuning besluiten een traject van school video interactie begeleiding (SVIB) op te starten. In dit traject worden er video opnamen gemaakt ter beoordeling en evaluatie van de les. Deze school video interactie begeleiding wordt gegeven door een hiervoor geschoolde docent. Iedere locatie heeft een eigen SVIB’er. School Video Interactie Begeleiding (ook voor coaching van zittende docenten) School Video Interactie Begeleiding (SVIB) is één van de begeleidingsmethodieken die de school hanteert om het onderwijs zo goed mogelijk af te stemmen op de leerlingen. Op onze school wordt het middel voornamelijk ingezet om de docenten te ondersteunen bij hun onderwijstaak. De methodiek wordt zowel ingezet bij vragen rondom leerlingenzorg, als bij vragen rondom onderwijsvernieuwing. Aan de school is zowel op locatie Onderdendamsterweg als op locatie Hamrik een gespecialiseerde SVIB’er verbonden, die korte video-opnames maakt in de klas en dit vervolgens met de docent en/of betrokken leerling(en) nabespreekt. Net zoals dat bij andere begeleidingsfunctionarissen het geval is, hanteert de SVIB’er een beroepscode, waarin o.a. staat dat de gemaakte opnames niet voor andere doeleinden gebruikt worden. Zo blijven videobeelden die in de klas gemaakt worden, onder het beheer van de SVIB’er en worden niet, zonder zijn/haar uitdrukkelijke toestemming en die van de betrokken docent(e), aan anderen vertoond. Indien de methodiek wordt ingezet bij specifieke begeleidingsvragen van één of meer leerlingen, dan worden de leerlingen zelf en/of hun ouder(s)/verzorger(s) hiervan in kennis gesteld en om toestemming gevraagd.

Gezondheid en School 2.9 Beleid t.a.v. middelengebruik en alcohol (W) In het document “Zo doen wij dat hier” staan de omgangs- en schoolregels van Terra Winsum. Hierin staat m.b.t. genoemd onderwerp het volgende: Op onze school hebben en gebruiken we géén drugs, alcohol en wapens. Het in bezit hebben of gebruiken van deze middelen betekent dat de leerling geschorst zal worden. In geval van drugs en wapens kán na schorsing de procedure tot verwijdering worden opgestart. Ook wordt altijd de politie ingelicht. We zijn een alcohol- , drugs- en wapenvrije school! Ook op schoolfeesten accepteren we geen Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 108 van 222

108


alcohol. (Daarnaast zijn we ook nog een kauwgom vrije school) Roken op school is uitsluitend toegestaan op de daarvoor aangewezen twee plekken: Leerlingen: vaste plek op het schoolplein (daar waar de pleinschildering is). Docenten: onder de overkapping op het terras. In de lessen onderbouw wordt aandacht besteed aan alcohol en drugs (en roken) door middel van digitale lessen. Na deze lessen gaat de mentor met de leerlingen hierover in gesprek. Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) verzorgt trainingen over genotmiddelen voor mentoren om vervolgens deze informatie in de klas te behandelen. Met ingang van schooljaar 2010-2011 zal er door de VNN ook op de ouder informatie avonden van klas 1 voorlichting gegeven worden over genotmiddelen.

Privacy afspraken 2.10 Relatie personeel – leerling – ouders/verzorgers 2.11 Bijzondere afspraken rondom privacy bij gescheiden ouders/verzorgers Evenals andere scholen, hebben ook wij steeds vaker te maken met gescheiden ouders van leerlingen. Volgens de wet (artikel 1:377c burgerlijk wetboek) zijn scholen verplicht om de niet met het gezag belaste ouder desgevraagd informatie te verschaffen over belangrijke feiten en omstandigheden (schoolfoto’s vallen daar niet onder) betreffende het kind of de opvoeding. Als de school in het belang van het kind informatie weigert aan de ouder waar het kind niet woont, dan kan dit alleen als er zwaarwegende redenen zijn om deze informatie te weigeren (in geval van een contactverbod bijv.). Wij verstrekken beide gescheiden ouder(s) / verzorger(s) schoolinformatie, dus ook aan de ouder waar het kind niet woont. Uitsluitend in situaties waar de ouder de ouderlijke macht is ontnomen, wordt informatie onthouden. Uiteraard ook in situatie waan sprake is van een contactverbod. Het geven van informatie mag de betrokken leerling niet schaden. Dus: geen informatie over adressen, geen recht om het kind te spreken binnen de school. Wel inzage van het leerling dossier (niet automatisch alle informatie op schrift). Wel worden rapportgegevens schriftelijk verstrekt en mogen gesprekken met docenten gevoerd worden. Soms is het wenselijk om gesprekken met docenten en beide ouders niet tegelijk te voeren.


109


2.12 Privacy zorgen adviesteam 3. Grensoverschrijdende aspecten Schorsing en verwijdering 3.1 Procedure voor schorsing en verwijdering leerlingen (Procedure schorsing en verwijdering Onderwijsgroep Noord, het betreft hier het kerndeel. Het complete document met voorbeeld brieven staat in het Groene Boek van Terra Winsum). Overwegingen vooraf bij procedure schorsing en verwijdering Onderwijsgroep Noord 

Zorgvuldigheid “Schorsing” en “verwijdering” zullen, als het goed is, nooit tot ons dagelijks repertoire behoren. Mede gezien de ernst van deze maatregelen is een uiterste zorgvuldigheid van handelen en verslaglegging geboden. In onze samenleving is al langer sprake van een zekere juridificering. Ook het onderwijs heeft hiermee te maken. Dit legt een extra druk op de “procedure schorsing en verwijdering”. Uiteindelijk gaat het om een goede mix tussen zakelijkheid en empathie, passend bij het werken met jonge mensen in een veilige en lerende omgeving. Bij vragen of twijfels is het zaak contact op te nemen met het College van Bestuur / bestuur bureau. Indien een leerling / deelnemer per direct geschorst wordt, vereist de zorgvuldigheid, dat met de leerling / deelnemer en diens ouders, voogden of verzorgers goede afspraken gemaakt worden over de reis naar huis. Ook is het belangrijk de leerling / deelnemer en diens ouders, voogden of verzorgers zo spoedig mogelijk persoonlijk te spreken. Bij voorkeur nog op de dag van het voorval, doch in ieder geval op de daarop volgende dag.



Verslaglegging Een goede procedure staat en valt bij goede communicatie en een deugdelijke verslaglegging. Verslaglegging begint in een vroeg stadium. De verslaglegging van incidenten en gesprekken moet aan een aantal basisvoorwaarden voldoen. Vermelding van de volledige datum (dag/maand/jaar) en de volledige namen en functie van de aanwezigen. Beschrijvingen dienen objectief te zijn en ontdaan van emotie. Vermijd vet gedrukte passages en uitroeptekens, (vage) vermoedens, eigen psychologische analyses, etc.. Al het vastgelegde moet gelezen kunnen worden door de betrokkenen.



Anonieme verklaringen Speciale aandacht voor anonieme verklaringen en/of beschuldigingen. Wees hiermee uiterst terughoudend. Indien men niet om anonieme verklaringen heen kan (bv omdat de veiligheid van andere leerlingen in het geding is), dan kan een geanonimiseerd verslag opgenomen worden in het dossier van de leerling/deelnemer.


110


1



Tekenen “voor gezien” Leg alle verslagen, die opgenomen worden in het dossier 1, voor aan de betrokken leerling/deelnemer en diens ouders, voogden of verzorgers. De betrokkenen worden telkens gevraagd (op genomen in de standaardbrieven) een exemplaar “voor gezien” getekend te retourneren. Eventuele opmerkingen van betrokkenen kunnen als bijlage aan het verslag worden toegevoegd. Verslagen welke niet aan de leerling/deelnemer en diens ouders/voogden/verzorgers ter inzage zijn gegeven, kunnen niet worden gebruikt om een schorsing of verwijdering te motiveren. Een schaduwdossier heeft om die redenen dan ook totaal geen juridische waarde. Gebruik het dus niet. Houd het dossier van de leerling/deelnemer bij voorkeur bij in een digitaal leerlingvolgsysteem (LVS).



Bedreigingen Neem bij bedreigingen altijd contact op met de vertrouwensinspecteur en overweeg altijd het doen van aangifte of melding bij de politie.



Vertrouwensinspecteur De vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs heeft meerdere rollen. Zo is hij een klankbord voor leerlingen en personeelsleden die slachtoffer zijn van bijvoorbeeld geweld of intimidatie. De vertrouwensinspecteur adviseert over de te nemen stappen. Ook verleent hij bijstand bij het zoeken naar oplossingen. Als het gewenst is, biedt de inspecteur begeleiding bij het indienen van een klacht of het doen van aangifte. Bij een vermoeden van seksueel misbruik is een school wettelijk verplicht contact op te nemen met de vertrouwensinspecteur. (zie ook hieronder) Ook voor het melden van discriminatie, fundamentalisme, lichamelijk of psychisch geweld of grove pesterijen, kan men terecht bij de vertrouwensinspecteur. Dit geldt niet alleen voor leerlingen, personeelsleden of bestuursleden van de school, maar ook voor ouders en verzorgers die hiermee geconfronteerd worden.



Aangifteplicht In het geval van (het vermoeden van) een seksueel misdrijf is er een wettelijke aangifteplicht voor het College van Bestuur (zijnde het bevoegd gezag). Ook in dat geval kan er altijd overleg gevoerd worden met de vertrouwensinspecteur. Als uit het overleg met de vertrouwensinspecteur blijkt dat er een redelijk vermoeden bestaat van een strafbaar feit, is het College van Bestuur verplicht aangifte te doen. Personeelsleden van een school zijn verplicht het schoolbestuur te informeren als zij weet hebben van een mogelijk geval van ontucht.



Verwijdering Onder “verwijdering” wordt verstaan een verwijdering van het brinnummer. Overplaatsing naar andere vestiging is dus geen verwijdering in de zin der wet.

Zie voor eisen die gesteld worden aan het leerling dossier de in bijlage 10 toegevoegde reader.


111




Verwijdering als ultimum remedium Bij een verwijdering wordt vaak geredeneerd vanuit straf en het overtreden van schoolregels. In de afweging moet ook meegenomen worden in hoeverre door het gedrag aantoonbaar andere leerlingen het recht op onderwijs ontzegd wordt. Of in hoeverre het bevoegd gezag door dit gedrag niet langer in staat is de leerling / deelnemer passend onderwijs te bieden. Daarbij kan in de afweging worden meegenomen, dat het middel van verwijdering als strafmaatregel in feite op gespannen voet staat met het recht op onderwijs, dat in Nederland gelijk staat met het recht op schoolgang. Voordat besloten wordt tot definitieve verwijdering is het zaak goed na te gaan of er alternatieven zijn om de leerling duidelijk te maken, dat zijn gedrag ongewenst is. Hierbij ook betrekken, dat de school een ‘oefenplaats voor de samenleving’ wil zijn, waarbinnen fouten gemaakt mogen worden, waarvan geleerd kan worden. Verwijdering moet dan ook worden gezien als ultimum remedium

Roel Schilt, voorzitter College van Bestuur Vastgesteld door het College van Bestuur op 4 oktober 2010 Deze “Procedure schorsing en verwijdering Onderwijsgroep Noord” is opgesteld conform de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO), het “Inrichtingsbesluit Wet op het Voortgezet Onderwijs” (bijlage 1) en de “Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB)” (bijlage 2). Mochten er ondanks de betrachte zorgvuldigheid discrepanties geconstateerd worden tussen de “Procedure schorsing en verwijdering” enerzijds en de VWO, het Inrichtingsbesluit WVO en de WEB anderzijds, dan geldt de tekst van de drie laatstgenoemden. Eerst zijn de regels op basis van de wetgeving beschreven, daarna de te volgen procedure. Aansluitend zijn de te gebruiken voorbeeldbrieven opgenomen. Tot slot volgen “de routeplanners” met daarin de te nemen stappen in het geval van schorsing of verwijdering.

Hoofdstuk 1 Schorsing 1.1 Regels 1.1.1 Het College van Bestuur (zijnde het bevoegd gezag) heeft de bevoegdheid een leerling te schorsen en de toegang tot (delen van) de school te ontzeggen. 1.1.2 Het College van Bestuur heeft de directeur / rector van een vestiging / locatie gemandateerd een leerling / deelnemer te schorsen en de toegang tot (delen van) de school te ontzeggen. 1.1.3 De directeur / rector mag een leerling /deelnemer met opgaaf van redenen ten hoogste voor een periode van één (1) week (vijf schooldagen) schorsen. 1.1.4 De directeur / rector stelt bij een schorsing van meer dan één (1) dag per direct de Inspectie van het Onderwijs met opgaaf van redenen op de hoogte.


112


1.1.5 Het besluit tot schorsing wordt altijd schriftelijk aan de betrokken leerling / deelnemer bekend gemaakt en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook aan diens ouders, voogden of verzorgers. 1.1.6 Bij schorsing volgt de leerling / deelnemer een vervangend onderwijsprogramma (thuis/school/stage). 1.1.7 Voor het verlengen van een schorsing is telkenmale een aparte en deugdelijk gemotiveerde beslissing vereist. 1.2 Procedure / te zetten stappen 1.2.1 De betrokken leerling / deelnemer en eventuele andere betrokkenen worden door de voor de afdeling verantwoordelijke onderwijscoördinator / adjunct-directeur gehoord. Het verslag van dit horen wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 1.2.2 De verantwoordelijke onderwijscoördinator / adjunct-directeur overlegt met de directeur / rector over een mogelijke schorsing. 1.2.3 De directeur / rector stelt de schorsing, de duur van de schorsing en de eventuele ontzegging van toegang tot (delen van) de school vast. 1.2.4 De verantwoordelijke onderwijscoördinator / adjunct-directeur stelt de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers mondeling op de hoogte van het feit dat de leerling /deelnemer, al dan niet per direct, is geschorst. In dit gesprek komen in ieder geval de volgende onderwerpen aan de orde:  De wijze, indien van toepassing, waarop de leerling / deelnemer naar huis gaat;  de reden(en) van de schorsing;  de duur van de schorsing en, indien van toepassing, het ontzeggen van de toegang tot (delen van) de school;  de taak, die de leerling / deelnemer tijdens de schorsing moet uitvoeren en de setting waarin dit moet gebeuren;  het moment waarop de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 18 jaar 2 nog niet heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers uitgenodigd worden voor een gesprek (in principe uiterlijk de dag volgend op het uitspreken van de schorsing);  het feit, indien van toepassing (bij een schorsing van meer dan één (1) dag), dat de Inspectie van het Onderwijs op de hoogte wordt gebracht van de schorsing en  de aankondiging van de officiële aangetekende schorsingsbrief. Indien de deelnemer via een bedrijf scholing volgt (Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL)) wordt altijd overlegd met het bedrijf. 1.2.5 Bij een schorsing van meer dan één (1) dag wordt per direct, met opgave van redenen, de Inspectie van het Onderwijs via internet (VO) of per brief (MBO) over het besluit tot schorsing geïnformeerd. De hiertoe benodigde adressen en codes zijn opgenomen in de vertrouwelijke bijlage 3. 2

Het Inrichtingsbesluit van de WVO stelt de grens voor het betrekken van de ouders, voogden of verzorgers bij gesprekken over de schorsing of verwijdering op 18 jaar. Gezien de ernst van maatregelen als schorsing en zeker verwijdering, kunnen bij leerlingen/ deelnemers, die nog geen 21 jaar zijn, ook de ouders, voogden of verzorgers worden uitgenodigd om bij het gesprek aanwezig te zijn. Het is dan aan deze leerlingen / deelnemers zelf te bepalen of deze aanwezigheid nodig / wenselijk is.


113


1.2.6 De directeur / rector stuurt een aangetekende standaardbrief (bijlage 4) naar de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook naar diens ouders, voogden of verzorgers. Deze brief bevat in ieder geval de volgende informatie:  de reden(en) van de schorsing;  de duur van de schorsing en, indien van toepassing, het ontzeggen van de toegang tot (delen van) de school;  de afspraken over de taak en het schoolwerk van de leerling / deelnemer tijdens de schorsing en de setting waarin deze moeten worden uitgevoerd;  het moment waarop de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 18 jaar 3 nog niet bereikt heeft ook diens ouders, voogden of verzorgers wordt / worden verwacht voor een gesprek (in principe uiterlijk de dag volgend op het uitspreken van de schorsing);  het feit, indien van toepassing (bij een schorsing van meer dan één (1) dag), dat de Inspectie van het Onderwijs op de hoogte is gebracht van de schorsing;  de mededeling dat het verslag van het horen van de leerling / deelnemer is opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer en  het verzoek een exemplaar van het verslag “voor gezien” getekend te retourneren. Een kopie van deze brief wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer 1.2.7 De onder 1.2.6 genoemde brief wordt met een begeleidend schrijven in kopie verzonden aan 4:  Inspectie van het Onderwijs (bij een schorsing van meer dan één (1) dag);  het College van Bestuur;  eventueel de gezinsvoogd;  de verantwoordelijke functionaris(sen) binnen de school (teamleider / adjunctdirecteur / mentor) en  de eventuele werkgever. 1.2.8 De directeur / rector en/of de adjunct-directeur / teamleider (te bepalen in onderling overleg) hebben een gesprek met de leerling / deelnemer en, en indien deze de leeftijd van 18 jaar 5 nog niet bereikt heeft, ook met diens ouders, voogden of verzorgers. Het verslag wordt opgenomen het dossier van de leerling/ deelnemer. 1.2.9 De adjunct-directeur / teamleider verzendt het verslag van het gesprek in tweevoud aan de leerling/ deelnemer en, indien deze nog niet de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt, ook aan diens ouders / voogden / verzorgers, met het verzoek één exemplaar “voor gezien” te retourneren.

3

Zie voetnoot 2 op bladzijde 3.

4

De leerplichtambtenaar hoeft niet op de hoogte te worden gebracht van een schorsing. Immers de leerling / deelnemer verzuimd op dat moment niet ongeoorloofd. De leerling is tijdens een schorsing ontheven van de verplichting tot geregeld schoolbezoek (artikel 11, onderdeel c van de Leerplichtwet 1969). Tijdens een schorsing geldt , dat “de leerplichtige jongere die de leeftijd van 12 jaren heeft bereikt alsmede de jongere die kwalificatieplichtig is, zijn vrijgesteld van de verplichting de school of de instelling geregeld te bezoeken, indien (…) c. de jongere bij wijze van tuchtmaatregel tijdelijk de toegang tot de school onderscheidenlijk de instelling is ontzegd”. Ook het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) wordt eveneens niet bericht over een schorsing. 5 Zie voetnoot 2 op bladzijde 3.


114


Hoofdstuk 2 Definitieve verwijdering 2.1 Regels 2.1.1 Het College van Bestuur (zijnde het bevoegd gezag van een school) kan besluiten tot de definitieve verwijdering van een leerling / deelnemer. 2.1.2 Een leerling / deelnemer wordt niet op grond van onvoldoende vorderingen in de loop van een schooljaar verwijderd. 2.1.3 Definitieve verwijdering van een leerplichtige leerling / deelnemer kan, indien er sprake is van een leerplichtige leerling aan het voortgezet onderwijs, pas plaatsvinden wanneer de leerling / deelnemer is ingeschreven bij een andere school of instituut waar hij zijn opleiding kan vervolgen. 6 2.1.4 De definitieve verwijdering van een niet leerplichtige leerling / deelnemer in het beroepsonderwijs kan pas plaatsvinden nadat de school zonder succes 8 weken lang heeft gezocht naar een andere school of instituut waar hij zijn opleiding kan vervolgen. 2.1.5 Definitieve verwijdering van een leerplichtige leerling / deelnemer geschiedt slechts na overleg met de Inspectie van het Onderwijs. Dit overleg is er mede opgericht na te gaan op welke andere wijze de betrokken leerling / deelnemer onderwijs zal kunnen volgen. 2.1.6 Hangende dit overleg, kan het College van Bestuur de betreffende leerling / deelnemer schorsen en de toegang tot (delen van) de school ontzeggen. Met een leerling / deelnemer worden in het voorkomende geval afspraken gemaakt over de wijze waarop de leerling / deelnemer een vervangend onderwijsprogramma kan volgen. 2.1.7 Voordat het besluit tot definitieve verwijdering wordt genomen, stelt het College van Bestuur de leerling / deelnemer en, indien deze de leeftijd van 18 jaar 7 nog niet heeft bereikt, ook diens ouders, voogden of verzorgers in de gelegenheid gehoord te worden. 2.1.8 Het College van Bestuur stelt de Inspectie van het Onderwijs van de definitieve verwijdering schriftelijk en met opgave van redenen op de hoogte. Een kopie van deze kennisgeving wordt aan de leerplichtambtenaar 8 van de woongemeente van de leerling / deelnemer dan wel aan het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) 9 gestuurd. 2.1.9 Het besluit tot definitieve verwijdering wordt schriftelijk en met opgave van redenen aan de leerling / deelnemer en, indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet bereikt heeft, ook aan diens ouders, voogden of verzorgers medegedeeld. In dit schrijven worden de belanghebbenden erop gewezen, dat zij binnen zes (6) weken na

6

De redelijkheid en het primaire belang - een zo goed mogelijke schoolloopbaan van de jongere - vereisen dat de school met een behoorlijk tempo een andere school zoekt. Ouders kunnen overigens weigeren hun kind te laten inschrijven op de school die door de oude school is gevonden. De primaire verantwoordelijkheid voor inschrijving (en dus de keuze van school waar de leerling wordt ingeschreven) ligt nu eenmaal bij de ouders. Dat neemt - volgens de wet - niet de plicht van de oude school weg om te (blijven) zoeken, maar het legt de verantwoordelijkheid natuurlijk wel zwaarder op de schouders van de ouders. Het kan in theorie uiteindelijk zo ver gaan dat de ouders alle mogelijke andere scholen weigeren. Er staat niet in de wet of de school in die situatie haar zoektocht kan staken, maar dit kan wel worden getoetst in een eventuele bezwaarprocedure. Bron: www.leerplicht.net (2010) 7 Zie voetnoot 2 op bladzijde 5. 8 In het geval van een leerplichtige leerling / deelnemer 9 In het geval van een niet leerplichtige leerling / deelnemer, die de leeftijd van 23 jaar nog niet heeft bereikt en nog geen startkwalificatie heeft behaald.


115


dagtekening van de bekendmaking bezwaar kunnen aantekenen bij het College van Bestuur. 2.1.10 Het College van Bestuur neemt zo spoedig mogelijk, binnen vier (4) weken na ontvangst van het hiervoor genoemde bezwaarschrift, na overleg met Inspectie van het Onderwijs en eventuele andere deskundigen, een beslissing over het bezwaarschrift. 2.1.11 Het College van Bestuur komt pas tot een beslissing op het bezwaarschrift, nadat binnen de bij 2.1.10 genoemde periode van vier weken de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 18 jaar 10 nog niet heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers in gelegenheid is gesteld gehoord te worden en voorgaand aan dit horen kennis hebben kunnen nemen van op de beslissing betrekking hebbende adviezen en / of rapporten. 2.1.12 Het College van Bestuur kan de betreffende leerling / deelnemer gedurende de behandeling van het bezwaar tegen een definitieve verwijdering de toegang tot (delen van) de school ontzeggen. 2.2 Procedure / te zetten stappen Onder verantwoordelijkheid van de directie van de vestiging / locatie 2.2.1 De betrokken leerling / deelnemer en eventueel andere betrokkenen worden gehoord door de directeur / rector. Het verslag van dit horen wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 2.2.2 De directeur / rector besluit tot voordracht tot verwijdering van de leerling / deelnemer; 2.2.3 De directeur / rector overlegt telefonisch met de Inspectie van het Onderwijs over de voordracht tot verwijdering. 2.2.4 De directeur / rector overlegt telefonisch met de leerplichtambtenaar dan wel het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC). 2.2.5 De directeur / rector stelt mondeling het College van Bestuur op de hoogte van de voordracht tot verwijdering. In dit overleg komt in ieder geval aan de orde:  De reden(en) van de voordracht tot verwijdering;  de opbrengst van het overleg met de Inspectie van het Onderwijs en de leerplichtambtenaar dan wel het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC);  de eventuele schorsing van de leerling / deelnemer tot het moment waarop de verwijdering definitief is en het ontzeggen van de toegang tot (delen van) de school. 2.2.6 De directeur / rector informeert via internet (VO) of per brief (MBO) de Inspectie van het Onderwijs over de voordracht tot verwijdering. De hiertoe benodigde adressen en codes zijn opgenomen in de vertrouwelijke bijlage 3. 2.2.7 De directeur / rector stelt de leerling / deelnemer en indien deze nog niet de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers mondeling op de hoogte van het feit dat de leerling / deelnemer voor verwijdering aan het College van Bestuur wordt voorgedragen. In dit gesprek komt in ieder geval aan de orde:  De wijze, indien van toepassing, waarop de leerling / deelnemer naar huis gaat; 10



116


 

de reden(en) van de voordracht tot verwijdering; het feit, dat de Inspectie van het Onderwijs en de leerplichtambtenaar dan wel het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) op de hoogte zijn gebracht van de voordracht tot verwijdering;  het feit, indien van toepassing bij Beroepspraktijk Vorming (BPV), dat het stage bedrijf op de hoogte is gebracht;  de mededeling, dat het College van Bestuur besloten heeft de leerling / deelnemer tot het moment waarop de verwijdering definitief is te schorsen en dat hem de toegang tot (delen van) de school wordt ontzegd;  de wijze waarop de leerling / deelnemer gedurende de schorsing onderwijs zal kunnen volgen;  de mogelijkheid om over de voordracht tot verwijdering gehoord te worden door het College van Bestuur;  de aankondiging van de officiële aangetekende brief van het CvB. 2.2.8 De directeur / rector informeert de leerling / deelnemer en indien deze nog niet de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers schriftelijk per aangetekende standaardbrief (bijlage 5) over de voordracht tot verwijdering bij het College van Bestuur. Deze brief bevat in ieder geval de volgende informatie:  De reden(en) van de voordracht tot verwijdering;  het feit dat overleg is / wordt gevoerd met de Inspectie van het Onderwijs;  de mededeling, dat het College van Bestuur besloten heeft de leerling / deelnemer tot het moment waarop de verwijdering definitief is te schorsen;  de afspraken over schoolwerk en begeleiding en de setting waarin deze gedurende de schorsing zal plaatsvinden;  de mogelijkheid om over de voordracht tot verwijdering gehoord te worden door het College van Bestuur;  de mededeling dat het verslag van het horen van de leerling / deelnemer is opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer en  het verzoek een exemplaar van het verslag “voor gezien” getekend te retourneren. Een kopie van deze brief wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 2.2.9 De directeur / rector draagt de leerling / deelnemer schriftelijk per mail of per brief voor aan het College van Bestuur om verwijderd te worden. De brief bedoeld in 2.2.8 kan hiertoe gebruikt worden. Onder verantwoordelijkheid van het College van Bestuur 2.2.10 Het College van Bestuur stuurt de leerling / deelnemer en indien deze nog niet de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers aangetekend een standaardbrief (bijlage 6). Deze brief bevat in ieder geval de volgende informatie:  het voornemen tot definitieve verwijdering;  de redenen tot verwijdering;  de mededeling dat de leerling / deelnemer in afwachting van de te nemen beslissing geschorst is en de toegang tot (delen van) de school wordt ontzegd  de mogelijkheid gehoord te worden en de uitnodiging daartoe binnen vijf (5) werkdagen een afspraak maken met het College van Bestuur. Een kopie van deze brief wordt verzonden aan de directeur / rector en opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 117 van 222

117


2.2.11 Het College van Bestuur hoort deelnemer / leerling en, indien deze de leeftijd van 18 jaar 11 nog niet heeft bereikt, ook diens ouders, voogden of verzorgers. Van dit horen wordt een verslag gemaakt, dat wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 2.2.12 Het College van Bestuur stuurt, na overleg met de Inspectie van het Onderwijs, leerplichtige leerlingen / deelnemers binnen tien (10) werkdagen nadat het horen heeft plaats gevonden een aangetekende standaardbrief (bijlage 7A1) en aan nietleerplichtige leerlingen / deelnemers verbonden aan het beroepsonderwijs standaardbrief (bijlage 7B1). In het geval de leerling / deelnemer en de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt vindt verzending ook plaats aan diens ouders, voogden of verzorgers. In deze brief wordt het voornemen tot definitieve verwijdering met opgave van redenen bekend gemaakt. Deze brief bevat in ieder geval de volgende informatie:  De mededeling dat voor het College van Bestuur het horen geen nieuwe gezichtspunten heeft opgeleverd en dat het College van Bestuur de definitieve verwijdering doorzet 12;  de mededeling dat de leerling / deelnemer tot het moment van de definitieve verwijdering geschorst blijft en de toegang tot (delen van) de school wordt ontzegd.  de mededeling, dat bij leerplichtige leerlingen / deelnemers verbonden aan het voortgezet onderwijs de verwijdering definitief is op het moment dat een andere school bereid is de leerling / deelnemer in te schrijven (bijlage 7A1) en bij nietleerplichtige leerlingen / deelnemers verbonden aan het beroepsonderwijs dat de verwijdering definitief is uiterlijk nadat de school gedurende een periode van acht (8) weken een andere school / onderwijsinstelling heeft gezocht (bijlage 7B1);  de mededeling dat een kopie van deze brief en het verslag van het horen is opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer;  het verzoek een exemplaar van het verslag “voor gezien” getekend te retourneren; Een kopie van dit schrijven wordt verzonden aan de Inspectie van Onderwijs en de directeur / rector, die in nauw overleg met de Inspectie van het Onderwijs onverwijld (direct na ontvangst van bijlage 7A1 of 7B1) het zoeken naar een andere school / onderwijsinstelling in werking zet. 2.2.13 Nadat een andere school bereid is gevonden de leerling/deelnemer in te schrijven, dan wel, bij niet leerplichtige leerlingen/deelnemers verbonden aan het beroepsonderwijs, na verloop van acht (8) weken, wordt het besluit tot definitieve verwijdering aan de leerling / deelnemer, en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook aan diens ouders, voogden of verzorgers, schriftelijk kenbaar gemaakt, door het versturen van de standaardbrief (bijlage 7A2 (leerplichtige leerlingen / deelnemers) dan wel 7B2 (niet-leerplichtige leerlingen / deelnemers)). De brief bevat in ieder geval de navolgende informatie:  De mogelijkheid van de leerling/ deelnemer en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers binnen zes (6) weken na dagtekening van deze brief tegen deze beslissing bezwaar kunnen aantekenen bij het College van Bestuur. 11


12

Uiteraard kan het CvB n.a.v. het horen tot de conclusie komen de verwijdering niet door te zetten. In het voorkomende geval worden de redenen tot het niet doorzetten in een schrijven vermeld.


118


2.2.14 Zodra een in 2.2.13 bedoelde bezwaarschrift is ontvangen, stuurt het College van Bestuur aangetekend een (standaard)ontvangst bevestiging (bijlage 8). Deze brief in ieder geval bevat de volgende informatie:  Uitnodiging tot toelichting van het bezwaarschrift;  de aanwezigen namens het College van Bestuur bij het horen;  het bieden van gelegenheid kennis te nemen van alle op de beslissing betrekking hebbende adviezen of rapporten;  de mogelijkheid zich te laten bijstaan;  de mededeling, dat het College van Bestuur, na overleg met de Inspectie van het Onderwijs, binnen vier (4) weken na ontvangst van het bezwaarschrift zijn beslissing bekend zal maken en  de mededeling dat de leerling/deelnemer, gedurende de behandeling van het bezwaar de toegang tot de school wordt ontzegd. Een kopie van deze brief wordt verzonden aan de directeur / rector en opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 2.2.15 Het College van Bestuur hoort, nadat betrokkenen inzage is gegeven in de onder de beslissing liggende stukken, de leerling / deelnemer en, indien deze de leeftijd van 18 jaar 13 nog niet heeft bereikt, ook diens ouders, voogden of verzorgers. Van dit horen wordt een verslag gemaakt, dat wordt opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. 2.2.16 Het College van Bestuur stelt, na overleg met de Inspectie van het Onderwijs, de leerling / deelnemer en indien deze de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt ook diens ouders, voogden of verzorgers binnen vier (4) weken, nadat het bezwaarschrift is ontvangen schriftelijk per aangetekende standaardbrief (bijlage 9) van de beslissing over het bezwaarschrift op de hoogte. Deze brief bevat in ieder geval de volgende informatie:  De beslissing van het College van Bestuur naar aanleiding van het bezwaarschrift;  de mededeling dat het verslag van het horen van de leerling / deelnemer is opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer en  het verzoek een exemplaar van het verslag “voor gezien” getekend te retourneren. Een kopie van deze brief wordt verzonden aan de Inspectie van het Onderwijs en aan de directeur / rector en opgenomen in het dossier van de leerling / deelnemer. Onder verantwoordelijkheid van de directeur / rector van de vestiging / locatie 2.2.17 De directeur / rector handelt, nadat de verwijdering definitief is, indien van toepassing de inschrijving bij een andere school of instelling af en informeert, vervolgens :  Het College van Bestuur;  de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de leerling / deelnemer dan wel het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC);  de eventuele de gezinsvoogd;  de verantwoordelijke functionaris(sen) binnen de school (teamleider / adjunctdirecteur / mentor) en  de eventuele werkgever. 13



119


Aldus vastgesteld door het College van Bestuur, zijnde het bevoegd gezag van het Dollard College, RSG de Borgen en AOC Terra, op 4 oktober 2010 Routeplanner schorsing Actie

VerantTijdslimiet woordelijk AD/OC 14

7

Horen betrokkenen bij voorval / verslag in dossier Voorleggen schorsing aan D/R 16 Besluiten tot schorsing (maximaal 1 week) Informeren (mondeling) betrokkenen Aandachtspunt: naar huis gaan Informeren Inspectie van het Onderwijs (bij meer dan 1 dag) (zie bijlage 3) Verzenden aangetekende standaard schorsingsbrief (bijlage 4) met bijlage en opnemen in dossier. Verzenden kopie schorsingsbrief en bijlage(n)

8

Spreken betrokkenen / verslag in dossier

9

Verzenden gespreksverslag (in tweevoud) met verzoek getekend exemplaar retour

AD/OC / D/R (te bepalen in onderling overleg) AD/OC

1 2 3 4 5 6

AD/OC D/R AD/OC AD/OC D/R

AD/OC

Zsm15 na voorval Zsm na horen Zsm na horen Zsm na besluit D/R Zsm na besluit D/R Zsm na besluit D/R

zie voor details 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6

Zsm na 1.2.7 verzending schorsingsbrief Zsm (uiterlijk 1.2.8 de dag na het uitspreken van de schorsing) Zsm na het gesprek

1.2.9

Routeplanner verwijdering Actie

1 2

VerantTijdslimiet woordelijk Onder verantwoordelijkheid directeur / rector Horen betrokkenen bij het voorval / D/R Zsm 17 na voorval verslag in dossier Besluiten tot voordracht tot D/R Zsm na horen verwijdering

zie

2.2.1 2.2.2

14

AD = adjunct-directeur / OC = onderwijscoördinator/teamleider / teamleider in principe dezelfde dag 16 D= directeur / R = rector 17 in principe dezelfde dag 15


120


3 4 5 6 7 8

9

10

11

12

13

14

15

Overleggen met Inspectie van het Onderwijs Overleggen met leerplichtambtenaar / RMC Inlichten (mondeling) CvB Informeren (schriftelijk) Inspectie van het Onderwijs (bijlage 3) Informeren (mondeling) betrokkenen Aandachtspunt: naar huis gaan.

D/R

Zsm na gesprek

2.2.3

D/R

Zsm na horen

2.2.4

D/R D/R

Zsm na horen Zsm na horen

2.2.5 2.2.6

D/R

Zsm na horen

2.2.7

Verzenden aangetekende D/R Zsm na horen (op de standaardbrief (bijlage 5) inzake dag, waarop de voordracht tot verwijdering met beslissing is genomen) bijlage / opnemen in dossier. Voordragen tot verwijdering D/R Zsm (schriftelijk) bij CvB Onder verantwoordelijkheid CvB & directeur / rector Verzenden aangetekende CvB Zsm na ontvangst standaardbrief (bijlage 6) inzake voordracht tot voornemen tot verwijdering verwijdering (in / D/R principe zelfde dag) Kopie opnemen in dossier Horen betrokkenen CvB Binnen vijf (5) / werkdagen na Kopie verslag in dossier DR dagtekening standaardbrief (bijlage 6) Overleg met Inspectie CvB Binnen tien (10) Verzenden aangetekende werkdagen na horen standaardbrief (bijlage 7A1 (zodra leerling / deelnemer & andere school / instelling gevonden is ouders bijlage 7A2) of 7B1 en indien een andere school gevonden is, of na 8 weken 7B2, inzake definitieve verwijdering D/R / Kopie opnemen in dossier Na ontvangst bezwaarschrift CvB Zsm na ontvangst verzenden aangetekende standaard bezwaarschrift ontvangstbevestiging (bijlage 8) / kopie opnemen in dossier D/R Geven inzage in onderliggende CvB Binnen vier (4) weken stukken na ontvangst bezwaarschrift horen betrokkenen CvB Binnen vier (4) weken / na ontvangst


2.2.8

2.2. 9

2.2.10

2.2.11

2.2.12 2.2.13

2.2.14

2.2.14

2.2.15

121


verslag in dossier

D/R

bezwaarschrift

16 Overleg met Inspectie CvB Binnen vier (4) weken 2.2.1.6 Verzenden aangetekende na ontvangst standaardbrief (bijlage 9) inzake bezwaarschrift beslissing nav bezwaarschrift met bijlage / kopie aan Inspectie & Directeur / rector / D/R kopie opnemen in dossier Onder verantwoordelijkheid directeur / rector 18 Afhandelen definitieve verwijdering D/R Zsm na ontvangst 2.2.17 (in het geval leerplichtige in nauw standaardbrief (bijlage overleg met de Inspectie van het 9) Onderwijs en het College van Bestuur) 19 Informeren betrokken partijen mbt D/R Zsm nadat definitieve 2.2.17 definitieve verwijdering verwijdering een feit is

Voor het schorsen van personeel volgt AOC-Terra de CAO MBO: CAO-MBO, blz. 20 en verder.


122


Schoolverzuim 3.3 Registratie schoolverzuim en 3.4 Aanpak schoolverzuim

Absentie beleid We maken onderscheid in: -

Geoorloofd:

- ziek thuis / ziek naar huis. - bezoek (tand)arts / orthodontist e.d. - eerder naar huis. - toegekend aangevraagd verlof

-

Ongeoorloofd: - te laat komen. - spijbelen. - niet toegekend aangevraagd verlof.

Geoorloofd: # Ziek thuis / ziek naar huis / bezoek (tand)arts e.d.: Is een leerling ziek dan bellen ouder(s) / verzorger(s) naar de school tussen 8.00 uur en 8.45 uur. Men belt naar de eigen locatie. Vrij vragen voor bezoek (tand)arts, orthodontist e.d. wordt ook telefonisch of schriftelijk gemeld. Briefjes hiervoor naar absentiebeheerder (locatie Hamrik) en conciërge of administratie (locatie Onderdendamsterweg). Gaat een leerling ziek naar huis, dan meldt deze zich af bij een teamleider, de leerlingbegeleider (Hamrik) of conciërge / administratie (Onderdendamsterweg). Bij thuiskomst wordt er alsnog naar de school gebeld door ouder(s) / verzorger(s). Ook wordt er een briefje meegenomen als de leerling weer beter is. # Eerder naar huis: Welke leerlingen mogen eerder weg? -

Na het 4e uur vrij? (11.40 / 11.45uur op de Onderdendamsterweg). Dan mogen leerlingen 5 minuten eerder weg! Na het 6e uur vrij? (13.40 uur). Trein/bus gaat om 13.45uur. Dan mogen leerlingen ook 5 minuten eerder weg! Incidenteel zijn er leerlingen die eerder weg mogen na het 7e uur (14.35uur). Dit betreft bijvoorbeeld leerlingen uit Oldehove.


123


-

-

Voor het 1e uur hebben leerlingen uit bijvoorbeeld Spijk een oranje kaartje om 10 minuten later te beginnen. De belbus is er niet eerder of vol is vol (dit is weersafhankelijk). “Eerder weg” pasjes hebben ieder schooljaar een andere kleur.

Om onduidelijkheid in vertrek te voorkomen, kunnen leerlingen in bovengenoemde situaties bij absentiebeheerder of teamleider een “eerder vertrekken” of “later beginnen” kaart krijgen. Heeft de leerling géén kaart, dan blijft hij/zij gewoon in de les zitten. # Toegekend aangevraagd verlof: Een aanvraag voor verlof moet ruim op tijd (zes weken) schriftelijk worden aangevraagd. Hiervoor geldt een maximum van 10 dagen. Langer dan 10 dagen moet aangevraagd worden bij de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de leerling. Hiervoor moeten ouder(s) / verzorger(s) een speciaal formulier aanvraag verlof invullen. Bij de administratie af te halen. De teamleider neemt volgens de wettelijke regels in overleg met de directeur een besluit over de aanvraag. Van toekenning of afwijzing krijgt men schriftelijk bericht (speciaal antwoord formulier). Toegekende verlofdagen direct afhandelen in Magister. Het besluit moet ook medegedeeld worden aan de absentiebeheerder (locatie Hamrik) en de administratie (locatie Onderdendamsterweg). Verlofaanvragen worden maximaal éénmaal per schooljaar toegekend bij: - bijzondere gebeurtenissen (bruiloft, begrafenis, verhuizing (1 dag), 25, 40 en 50 jarige ambtsjubilea, 12,5, 25, 40, 50 en 60 jarige huwelijksjubilea). - calamiteit. - indien in relatie tot het beroep van de ouder(s)/verzorger(s) er geen vakantie tijdens de schoolvakanties genoten kan worden (b.v. horeca, brandweer, campinghouder, etc). Verlof mag niet toegekend worden in de eerste twee weken van het schooljaar. (zie ook de beschrijving / folder van de gemeente in een bijlage in het groene boek)

Ongeoorloofd: # Te laat komen: Locatie Hamrik: Het eerste uur te laat?: Als een leerling het eerste uur te laat komt meldt hij/zij zich bij de absentenbeheerder of conciërge. De docent laat deze leerling met een briefje alsnog in de les. Het tweede t/m het achtste uur te laat? De docent noteert de leerling die te laat is op zijn dagelijkse absenten briefje. Vertraging van (school) bus of trein is géén te laat. Briefjes worden aan het eind van de dag ingeleverd in de witte postbus bij de administratie. Het te laat komen wordt geregistreerd in Magister (ook het aantal keren). Bij 3 keer te laat: De absentenbeheerder geeft twee uur straf. Bij 6 keer te laat: Er gaat een brief naar de ouder(s)/verzorgers(s) met een waarschuwing.


124


Bij 9 keer te laat: De leerling krijgt een oproep voor het spreekuur van de leerplichtambtenaar (LPA) van de gemeente Winsum. Deze zal de LPA van de woongemeente van de leerling inlichten. De LPA houdt op beide locaties maandelijks spreekuren. Na dit gesprek zal er weer een brief naar de ouder(s)/verzorger(s) gaan. Ook dit heeft een waarschuwend karakter. Bij herhaling wordt de leerling doorverwezen naar Halt. Na een Halt traject kan er proces verbaal worden opgemaakt. Halt en processen verbaal verlopen via de LPA van de woongemeente van de leerling. Locatie Onderdendamsterweg: Als een leerling het 1e uur te laat komt meldt deze zich bij de conciërge, is die niet aanwezig, dan bij de administratie. Het tweede t/m het achtste uur te laat? Als een leerling één van deze uren te laat komt, schrijft de docent dat op het absentiebriefje. Deze briefjes worden aan het eind van de dag bij de conciërge ingeleverd door de docent. Er wordt een melding gemaakt in Magister door de conciërge. Tevens wordt bijgehouden hoe vaak de leerling te laat komt. Bij 3 keer te laat: leerling moet 1 uur nakomen bij de conciërge (teamleider wordt op de hoogte gesteld). Bij 6 keer te laat: leerling komt 1 uur na bij de conciërge (teamleider wordt op de hoogte gesteld). Er gaat nu een brief naar de ouder(s)/verzorger(s). Bij 9 keer te laat: de conciërge licht de teamleider en leerlingbegeleider in. Leerlingbegeleider geeft info door aan leerplichtambtenaar. Leerling moet op het spreekuur van de leerplichtambtenaar komen. Na het gesprek gaat er een brief van de LPA naar huis.

# Spijbelen: Af en toe een uurtje spijbelen en te laat komen wordt “licht spijbelen” genoemd. De school zal hier zelf tegen optreden, maar dit ook doorgeven aan de leerplichtambtenaar (spreekuur op school). De ouders worden via de mentor op de hoogte gebracht en de leerling moet de uren dubbel inhalen bij de absentenbeheerder of de conciërge. De betreffende teamleiders worden ook ingelicht. Het betreft hier in z’n totaliteit minder dan 3 dagen in 4 weken tijd. Meer dan twee keer per jaar een “lichte spijbelaar”? Deze regelmatige spijbelaars worden via de leerlingbegeleiding gemeld bij de leerplichtambtenaar van de gemeente Winsum (houdt regelmatig spreekuur op beide locaties). Ook worden de ouder(s)/verzorger(s) ingelicht. In geval van 1 of 2 dagen ongeoorloofd verzuim (b.v. vakantie nemen) zullen we dit ook direct melden bij de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de leerling. Indien de leerling 3 dagen of meer aan één stuk ongeoorloofd afwezig is geweest of in een periode van 4 weken 1/8 deel heeft verzuimd (ongeveer 2,5 dag), dan moet de school dit melden bij het digitale verzuim loket van DUO (sinds sept. 2008). Deze melding gaat dan automatisch naar de LPA van de woongemeente van de leerling. De ouder(s)/verzorger(s) worden ingelicht. We spreken nu over matig verzuim.


125


Digitaal verzuimloket: Via dit verzuimloket (Dienst Uitvoering Onderwijs) wordt ongeoorloofd verzuim aangemeld. Dit is wettelijk verplicht. Zie verder “handleiding verzuimloket” in het groene boek / werkinstructies. Meldingen aan de leerplichtambtenaar worden gedaan door: de absentenbeheerder (locatie Hamrik) en de leerlingbegeleiders (locatie Onderdendamsterweg). Bij herhaaldelijk spijbelen zal de leerling in een Halt traject terechtkomen of een proces verbaal krijgen. Signaal verzuim: Als de mentor het gevoel heeft dat de leerling onwettig afwezig is of thuis gehouden wordt en dus niet ziek is, dan noemen we dit signaal verzuim. Regelmatig signaal verzuim wordt gemeld bij de leerplichtambtenaar. Luxeverzuim: Als de leerling ongeoorloofd afwezig is wegens extra vakantie dagen (“Landall Greenpark” weekendje b.v.), dan spreken we van luxe verzuim. Dit wordt direct bij het verzuimloket van DUO gemeld.

# Niet toegekend aangevraagd verlof: Van niet toegekend aangevraagd verlof krijgen de ouder(s)/verzorger(s) schriftelijk bericht. Hiervoor bestaat (bij de administratie) een speciaal antwoordformulier. Als school wel controleren of het verlof alsnog genomen wordt. Zo ja, dan dit melden bij de leerplichtambtenaar. Ouder(s)/verzorger(s) wijzen op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), dat zij binnen 6 weken na dagtekening een gemotiveerd bezwaarschrift kunnen indienen bij de directeur van de school. Hierin opnemen: NAW gegevens, omschrijving van de beschikking en de gronden van het bezwaar. Bij vragen contact opnemen met de leerplichtambtenaar. (zie ook de beschrijving / folder van de gemeente in een bijlage)

Volgorde van handelen bij ABSENTIE: Locatie Hamrik: 1e lesuur: Administratie haalt absentiebriefjes op en controleert dit met de afmeldingen. De absentenbeheerder belt de absente leerlingen, die niet afgemeld zijn. 2e t/m 8e lesuur: Absenten op de absenten briefjes van de docenten. Volgende morgen controle en bellen bij niet afmelden (door de absentenbeheerder). Spijbellijst: Administratie draait spijbellijst uit en publiceert deze wekelijks bij de conciërge loge. Leerlingen krijgen twee dagen de tijd om afwezigheid af te handelen met de absentenbeheerder.


126


Mentor: Mentor krijgt van de administratie wekelijks een overzicht van niet afgehandelde absente leerlingen. De mentor moet dit zo snel mogelijk afhandelen met leerling/ouder(s) en terugkoppelen met de absentenbeheerder. De absentenbeheerder geeft onwettige absenten door aan de leerplichtambtenaar. Let op 1. De absentenbeheerder is degene die de absentie in kaart brengt en afhandelt met de leerlingen/ouder(s) en LPA. 2. Meldt de leerling zich niet binnen twee dagen bij de absentenbeheerder, dan komt de mentor in actie. Deze communiceert met de absentenbeheerder. 3. Ongeoorloofde absenten worden afgehandeld door de absentenbeheerder. Dit gaat in overleg met de leerplicht ambtenaar (maandelijks op school). Locatie Onderdendamsterweg: 1e lesuur: De conciërge haalt absentiebriefjes op en controleert dit met de afmeldingen. Vervolgens worden de absente leerlingen, die niet afgemeld zijn, gebeld. 2e t/m 8e lesuur: Absenten op de absenten briefjes van de docenten. De conciërge voert ze aan eind van de dag in, en belt er evt. achteraan. Spijbellijst: Administratie draait spijbellijst uit en publiceert deze iedere maandag bij de conciërge loge. Leerlingen krijgen twee dagen de tijd om afwezigheid af te handelen met de conciërge. Mentor: Mentor krijgt overzicht (maandag) van niet afgehandelde absente leerlingen (van administratie). De mentor moet dit zo snel mogelijk afhandelen met leerling/ouder(s) en terugkoppelen met de administratie / conciërge of indien nodig de teamleiders. Opvallende leerlingen doorgeven aan de leerlingbegeleiders LWOO en PrO. Deze geven onwettige absenten door aan de leerplichtambtenaar. Let op 1. Administratie/conciërge brengt absentie in kaart en afhandelt dit af met de leerlingen/ouder(s) en LPA. Administratie verwerkt briefjes orthodontist, ziek geweest e.d. in Magister. 2. Meldt de leerling zich niet binnen twee dagen bij de betreffende teamleider, dan komt de mentor, ll. begeleider of teamleider in actie. Deze communiceert met administratie/conciërge zodat dit afgehandeld kan worden. In geval van problemen altijd naar de teamleider. 3. Ongeoorloofde absenten worden afgehandeld door de leerlingbegeleiders. Dit gaat in overleg met de leerplicht ambtenaar (maandelijks spreekuur op school).


127


Incidenten registratie 3.5 Registratie (arbeids-) ongevallen en incidenten registratie Per 1 aug 2011 digitaal (Magister) / Gewijzigd in september 2013. Wettelijk gezien moeten ongevallen en incidenten op school geregistreerd worden. Dit betreft leerlingen en personeel. Terra Winsum voert het beleid dat alle incidenten van agressie, geweld, pesten, discriminatie en seksuele- en homo-intimidatie worden geregistreerd. Daarnaast worden alle ongevallen waarbij sprake is van letsel of bijna letsel geregistreerd. Registratie vindt plaats in Magister onder de kop ‘incident’. Aangegeven moet worden wat het betreft (pesten, diefstal, vechtpartij, ongeval, vernieling, bedreiging, mishandeling, wapenbezit, drugs, seksuele intimidatie, homo intimidatie of discriminatie). Het ongeval of incident wordt dezelfde dag nog aan de ouders gemeld. Ongevallen en incidenten registratie wordt per school door de preventiemedewerker gecoördineerd. De registratie in Magister moet binnen 24 uur na het ongeval of incident door het betrokken personeelslid worden ingevoerd in Magister. Heb je twijfel of een incident of ongeval wel/niet geregistreerd moet worden? Neem dan contact op met je teamleider. Preventiemedewerker: Jaap Noordhoff Twee keer per jaar bespreekt de preventiemedewerker het register met de directeur. Doel van dit gesprek is om na te gaan of ongevallen of incidenten aanleiding geven tot het nemen van preventieve maatregelen.

Voorschriften hoe te handelen 3.6 Anti pest protocol Actie programma pesten Terra Winsum Beleid Pesten Het is de bedoeling om te komen tot een document, hoe pakken we het pesten aan binnen Terra Winsum, daarin zit een stappenplan en een aantal preventieve lessen die in klas 1 en 2 gegeven worden. Dit kan eventueel nog worden uitgebreid met lessen over respect voor klas 3 en 4. Daarnaast komen een aantal bijlages die zo door leerkrachten, ouders, OOP, te gebruiken zijn. Inmiddels zijn het stappenplan, de preventieve lessen voor klas 1 en 2, en een aantal bijlages klaar. Nog te verwerken: Stappenplan uitbreiden met een individueel pestprotocol. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 128 van 222

128


Hoe ga ik een gesprek aan met slachtoffer en pester? Creatieve ideeën die in lessen te gebruiken zijn Lijst met boeken over pesten Info voor het OOP (bv pesten in de bussen) Informatie voor ouders Goede film ……. …….

Inhoudsopgave: (behoort bij separaat document, derhalve nummering weggelaten)

ACTIE PROGRAMMA PESTEN, TERRA WINSUM .............................................. WAT TE DOEN ALS JE PESTEN SIGNALEERT? ................................................. ALGEMENE INFORMATIE ................................................................................... LESBRIEF KLAS 1 .................................................................................................. LES 1:.................................................................................................................................................................... INFORMATIE ...................................................................................................................................................... KRINGGESPREK ................................................................................................................................................ DISCUSSIE VRAGEN ......................................................................................................................................... DE KNUPPEL IN HET HOENDERHOK:............................................................................................................ CRISISBEHEERSING TIJDENS DE DISCUSSIE .............................................................................................. NAZORG .............................................................................................................................................................. LES 2 ..................................................................................................................................................................... OMGANGSREGELS ........................................................................................................................................... HOE REAGEER JIJ? ............................................................................................................................................ WIE KAN JE HELPEN ALS JE GEPEST WORDT???? ...................................................................................... ONDER DRUK ..................................................................................................................................................... AFSPRAKEN TEGEN HET PESTEN:.................................................................................................................

INFORMATIE VOOR DOCENTEN & LESBRIEF KLAS 2 ................................... KINDEREN LIJDEN ONDER ONLINE PESTEN! .............................................................................................

ONLINE PESTEN.................................................................................................... TIPS VOOR OUDERS:......................................................................................................................................... TIPS VOOR LEERLINGEN. ................................................................................................................................ WAT TE DOEN BIJ PESTEN VIA MSN/E-MAIL OF SMS; .............................................................................. WAT TE DOEN BIJ BEDREIGING VIA DE CHATBOX: .................................................................................. INTERNETSITES ONLINE PESTEN:.................................................................................................................

OMGAAN MET PESTEN, EEN LIJST MET TIPS. ................................................. HOE KUN JE REAGEREN TIJDENS EN NA EEN PESTSITUATIE:................................................................ HOE KUN JE OMGAAN MET DE GEPESTEN:................................................................................................. HOE KUN JE OMGAAN MET DE PESTER: ......................................................................................................

LESVOORBEELD RESPECT TE GEBRUIKEN IN KLAS 3 ................................


129


ACTIE PROGRAMMA PESTEN, Terra Winsum We gaan aan de slag op 3 niveaus: 1. School niveau 2. Klas niveau 3. Individueel niveau Ad 1) De school moet het pestprobleem voorkomen. Preventieve lessen in klas 1 (evt. posters, thema week, vakoverstijgend, bv. bij ne een boekverslag over een boek waarin pesten centraal staat enz.) Preventieve (herinneringslessen) in klas 2. “school regels” in klas 3 en 4. Scholing of voldoende informatie naar de docenten en ondersteunend personeel. Een duidelijk pest beleid. Er moet een duidelijk pest beleid /stappenplan zijn, waarvan iedereen op de hoogte is (leerkracht, OOP, ouders, enz.) Ad 2) Als pesten toch optreedt, moeten leerkrachten dat kunnen signaleren. De leerkrachten nemen kennis van de signalen en oefenen zich in het signaleren. (dit betekent scholing en informatie naar docenten.) Duidelijk stelling nemen Om duidelijk stelling te nemen is zicht op de omvang van het probleem, kennis van de gevolgen voor het slachtoffer, maar bovenal invoelend vermogen vereist. Een leerkracht moet altijd reageren bij pesten. Ad 3) Een pestprobleem altijd doorgeven aan de mentor. De mentor pakt het probleem op (evt. ‘vijf sporen aanpak’) De mentor kan informatie inwinnen bij de leerlingbegeleiding. Is het probleem mentor overstijgend of steekt het toch weer de kop op, kan de leerlingbegeleiding worden ingeschakeld. Lukt het een pester niet om zich aan gemaakte afspraken te houden, dan komt het terecht bij de directie. WAT TE DOEN ALS JE PESTEN SIGNALEERT? STAPPENPLAN

Voor leerkrachten en ondersteunend personeel  Je moet altijd reageren, stelling nemen. Er direct tussen komen! Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 130 van 222

130


 Het probleem melden bij de mentor. Zowel de mentor van het slachtoffer als de mentor van de pester op de hoogte brengen. Er moet door de mentor een notitie in het studielogboek gemaakt worden.  Mentor heeft een gesprek met slachtoffer en pester en bekijkt of er verdere actie noodzakelijk is. * Vijfsporen aanpak * Contact thuis * Mentor gaat met de klas in gesprek (bij pesten in de klas) * Is het mentor overstijgend dan overleggen met leerling begeleiding. (bv pesten van leerlingen buiten de klas) Aanpak vermelden in het studielogboek.  Gaat het pesten door, of is het probleem dusdanig groot dat er meteen actie ondernomen moet worden dan contact opnemen met leerlingbegeleiding en/of coördinatoren.  Een individueel stappenplan of pestprotocol voor de pester en de gepeste.  Een evaluatiemoment afspreken.

ALGEMENE INFORMATIE Informatie naar mentoren klas 1&2 Uit onderzoek is gebleken dat 385.00 kinderen in het basis- en voortgezet onderwijs regelmatig tot vaak worden gepest.. Veel van dit pesten vindt plaats op school of op weg van en naar school. Ook uit onderzoek is gebleken dat het zeer belangrijk is dat de sfeer op de school en vooral in de klas goed is. De leerlingen moeten vrijmoedig en in vertrouwen met de mentor en leerkrachten kunnen praten over hetgeen ze dwars zit. Het veilig voelen. Een eerste voorwaarde om pestgedrag te verminderen en uit te bannen is het bespreekbaar maken. Als kinderen er in hun groep vrijuit over kunnen spreken wordt het voor pesters vaak al moeilijker om ongehinderd door te gaan met pesten. Het erover praten in een vroeg stadium, bijvoorbeeld aan het begin van een schooljaar, kan veel leed voorkomen. Het is daarom goed om meteen in klas 1 & 2, tijdens de studie mentor lessen, hier aandacht aan te besteden. We doen dit in de vorm van een aantal lessen. De bedoeling is dat er van deze lessen een preventieve werking uitgaat en dat het bijdraagt aan een goede sfeer in de klas.


131


Wordt er ondanks deze lessen toch gepest in de klas, dan kan je meer materiaal en informatie halen bij leerlingbegeleiding. Te denken valt aan info over het slachtoffer, de pester, de zwijgende groep, de ouders, hoe kan de school en jij als mentor hiermee omgaan. Is het probleem groot en wordt er buiten de klas ook veel gepest, kan leerlingbegeleiding altijd een rol spelen. Ook is het goed om te kijken of het slachtoffer bij de sova-trainingen ingedeeld kan worden.

LESBRIEF KLAS 1 Er volgen nu 2 lessen over hoe je het onderwerp pesten kan behandelen in de les. Bij de eerste les gaat het om het bespreekbaar maken. (Een eerste voorwaarde om pestgedrag te verminderen en uit te bannen is het bespreekbaar maken. Als kinderen er in hun groep vrijuit over kunnen spreken wordt het voor pesters vaak al moeilijker om ongehinderd door te gaan met pesten). Bij de tweede les denken leerlingen na over verschillende situaties waarin ze terecht kunnen komen. Aan het eind worden er omgangsregels met/door de klas afgesproken. Dit kan dan ook een klassen pestcontract worden. Iedereen kan zijn/haar handtekening eronder zetten. Dit zijn voorbeeld lessen/materiaal…Niets weerhoudt je als mentor ervan zelf ook creatief te werk te gaan. Rollenspel, liedjes maken of posters ontwerpen zijn enkele van de meest voor de hand liggende mogelijkheden. Actuele gebeurtenissen kunnen goede aanknopingspunten bieden voor een creatieve anti-pesten actie. Belangrijk is om aan te sturen op “oogopeners”. Enkele voorbeelden zijn te halen bij leerlingbegeleiding

LES 1: Doel: *) Denkproces in gang zetten *) De leerlingen moeten na afloop van de les in staat zijn (voor zichzelf) hun eigen positie in pestsituaties onder woorden te brengen. *) De leerlingen die tot de zwijgende middengroep behoren moeten zich bewust worden van de macht die zij gezamenlijk, als groep, in pestsituaties hebben. Deze bewustwording komt tot uiting in de wijze waarop zij zich daarover uitspreken *) De leerlingen die gepest worden moeten zich realiseren dat zij niet alleen staan als zij hun leeftijdgenoten uit de zwijgende middengroep aanspreken. *) De pesters moeten zich realiseren dat hun gedrag niet stoer, maar juist laf en wreed is. Lesinhoud: *Het in zich opnemen van informatie - Informatie, wat moeten de leerlingen weten over pesten. (deze kan je ook verwerken in het kringgesprek) Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 132 van 222

132


*kringgesprek. (30 min) INFORMATIE Wat leerlingen (en leerkrachten) moeten weten over pesten: Wat is het verschil tussen plagen en pesten? Het is belangrijk dat we de leerlingen duidelijk maken dat pesten heel ongewoon is en dat ze het verschil weten tussen pesten en plagen. Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Plagen vind plaats op gelijkwaardig niveau: je plaagt een ander en je wordt terug geplaagd. Pesten daarentegen is ongelijkwaardig: een kind dat gepest wordt zal de pestkop niet terug kunnen pesten. Wat is pesten? Pesten is een vorm van geweld, waarbij het gaat om het laf en gemeen treiteren van een of meer kinderen, die zich niet of nauwelijks kunnen verdedigen. Pesten doet pijn, het is hinderend, kwetsend en het geeft verdriet. Het gebeurt niet één keer, maar telkens weer en het houdt niet op. De ander is sterker, ouder of machtiger dan het slachtoffer en soms is het een hele groep. Het is niet per ongeluk, maar expres. Het maakt dat het slachtoffer alleen komt te staan. Voorbeelden van pesten zijn: naroepen, uitschelden, duwen, schoppen, nadoen, belachelijk maken, uitsluiten, negeren, spullen afpakken…… Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Nee, dat is geen klikken. Het is het melden van mishandeling. Dat mag en moet. Het moet voor de leerling duidelijk zijn dat, als je het aandurft melding te maken van pestgedrag, het kan vertrouwen op discretie en bescherming van de volwassenen. KRINGGESPREK Nadat je deze informatie hebt gegeven aan de leerlingen kan je een kringgesprek houden met de klas. Je kan er ook voor zorgen dat deze info tijdens het gesprek naar voren komt.  Zet de stoelen indien mogelijk in een cirkel. De kring is voor zo’n gesprek een prima opstelling, omdat het de leerlingen weinig kans geeft zich aan de discussie te onttrekken. Iedereen, incluis jezelf, heeft zo een gelijkwaardig plaats.  Zet de onruststokers zoveel mogelijk uit elkaar, het orde houden gaat zo makkelijker en je kan je aandacht dan richten op inhoudelijke zaken.  Een leeg schoolbord is misschien handig voor aantekeningen en eventueel afspraken.  Probeer de kinderen niet alleen naar jou toe aan het praten te krijgen, maar laat hen met elkaar discussiëren. Zoals altijd zijn er enkelen die de boventoon voeren. Deze mogen niet de kans krijgen de leiding te nemen. De luidruchtige kunnen de pesters zijn, die uit een neiging tot zelfbescherming de meningen van anderen proberen te overschreeuwen. Zij kunnen proberen de meelopers uit de zwijgende middengroep op hun hand te krijgen om zo heel ‘democratisch’ een voor hen veilige meerderheid te vormen. Betrek vooral de zwijgers in het gesprek door hen te prikkelen met vragen waar ze niet alleen ja of nee op kunnen antwoorden. Luister alleen maar, vraag zo nodig door maar geef niet teveel commentaar. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 133 van 222

133


DISCUSSIE VRAGEN Hier komen een aantal vragen die als basis kunnen dienen voor het kringgesprek Het is niet waarschijnlijk dat je de vragen keurig in een vooraf gekozen volgorde kunt stellen. Je zult ter plekke in moeten spelen op de reacties van de leerlingen. Wat is pesten eigenlijk? Laat de leerlingen bv. zelf een definitie verzinnen. Geef ter overweging het verhaal bij de algemene informatie. Als je ziet dat er gepest wordt, maar je houdt je mond, ben je dan toch eigenlijk op een bepaalde manier ook wel schuldig aan pesten? Vraag naar wat de leerlingen onder schuldig verstaan. Is dat alleen als je iets doet, of ook als je iets niet doet? Is medeschuldig ook schuldig? (vgl. het massaal toekijken terwijl iemand verdrinkt.) Waarom zeggen kinderen uit de klas niets als ze zien dat er gepest wordt? Meestal zal het angst zijn om in een vervelende situatie betrokken te raken. Men vreest wraakacties van de pesters. Er is de angst zelf ook een slachtoffer te worden. Soms hebben kinderen gewoon niet door hoe gemeen het pesten is, omdat het in het geniep gebeurt. Waarom zegt het slachtoffer zelf niks over het pesten? Wijs erop dat naast de voor de hand liggende angst voor de pesters er ook schaamte is; niet over je vernedering willen praten. Ook kan een slachtoffer de ervaring hebben dat er niet of nauwelijks serieus geluisterd wordt. Zo iemand voelt zich dan door iedereen in de steek gelaten en kan besluiten om verder maar te zwijgen, in de hoop dat het vanzelf over gaat. Veel slachtoffers zijn te angstig om nog een oplossing te zien. Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Wijs op de ernst van verschillende situaties: Bij een bankoverval bel je de politie. Maar moet je de leerkracht ook vertellen dat er eentje stiekem zit te snoepen? Pesten is iemand kwaad doen. Het is pure mishandeling. Dat moet je melden. Denk je dat het zou helpen als al die kinderen die niks zeggen nu eens allemaal samen hun mond opendoen en tegen die paar pesters zeggen dat ze moeten ophouden? Probeer het ‘samen’ doen te benadrukken. Je kan als voorbeeld geven, het in je eentje een auto de heuvel op duwen. Dat lukt niet. Met z’n vijftien of twintigen is dat geen probleem. Het idee van ‘samen sterk’ moet groeien. De leerlingen moeten de kracht van hun groep gaan waarderen en zich verantwoordelijk gaan voelen. In de weken en maanden na deze les moet daar regelmatig op teruggekomen worden. Als jij zelf gepest werd, hoe zou jij het dan vinden als je door een hele groep klasgenoten beschermd werd tegen pesters? Hiermee staan de leerlingen even in de schoenen van de slachtoffers. Probeer het zich in een ander verplaatsen te benadrukken.


134


Denk je dat het helpt om tegen de leerkracht te zeggen dat er gepest wordt? Blijf zelf zo neutraal mogelijk. Ga je vooral niet verdedigen als het antwoord negatief is. Vraag alleen waarom. Het antwoord kan verrassend zijn. Waarom wordt er gepest? Wijs op verschillende motieven, zoals pesten om zelf niet gepest te worden, of pesten uit kwaadheid omdat je zelf thuis of ergens anders gepest of mishandeld wordt. Het kan sommige pesters zich bewust doen worden van hun motieven, wat tot gedragsverandering kan leiden. Er zijn leerlingen die beweren dat sommige kinderen er gewoon om vragen gepest te worden. Is dat eigenlijk niet een dom vooroordeel, dat gebruikt wordt om pesten goed te praten? Niemand vraagt erom gepest te worden. Als je een bril draagt of stottert is dat geen ‘vragen’ om gepest te worden. Vraag de leerlingen om voorbeelden van aanleidingen: Kleding, bril , andere sociale achtergrond, lichamelijke afwijkingen, haardracht, kleur, te dom, te intelligent, enz. Het gaat erom hen zich bewust te laten worden van de onredelijkheid van de motieven. Wijs op de rechten van de mens. De noodzaak van verdraagzaamheid: iedereen heeft het recht om in vrede te leven, onafhankelijk van verschillen in huidskleur, geloof, cultuur, kleding enz. Iedereen heeft ook recht op een eigen karakter. Daar word je mee geboren. Pesten komt voort uit onverdraagzaamheid. Het is wreed en laf. Benadruk de lafheid en de wreedheid van eindeloos gemeen getreiter. Bij sommige slachtoffers is de wanhoop op het laatst zo groot geworden dat ze proberen zelfmoord te plegen. Een groot aantal slachtoffers hebben de rest van hun leven geestelijke problemen en hebben later psychiatrische hulp nodig. Welke lafaard wil dat op z’n geweten hebben? Daar moeten ze eens serieus over nadenken. DE KNUPPEL IN HET HOENDERHOK: Er zijn ook enkele gevaarlijke vragen, die meestal niet gesteld mogen of kunnen worden. Maar stel nu dat een van de leerlingen tijdens de discussie er onder tranen uit gooit dat hij of zij gepest wordt en zich totaal alleen voelt staan? Wat dan? Dan is de knuppel in het hoenderhok gegooid en moet je er op in gaan. Je moet dan onderzoeken of de zwijgende middengroep te mobiliseren is, zodat de gepeste niet alleen staat. Je zult de pesters moeten identificeren en ter verantwoording roepen. Je zult de veiligheid van het slachtoffer en degenen die voor hem of haar opkomen moeten waarborgen. Een algemene vraag zal in zo’n situatie eerder respons opleveren dan een vraag waarbij een individu zich moet blootgeven. Bijvoorbeeld:

Hoeveel kinderen zijn hier tégen pesten? Steek je hand maar op. Het lijkt een domme vraag, maar het geeft de zwijgende middengroep de gelegenheid om massaal, dus veilig, de hand op te steken. Het schept meteen een sfeer van ‘Pesten, dat pikken we niet’. Als er kinderen aarzelen zich als individu uit te spreken, dring dan niet aan. Let op dreiging die van de pesters kan uitgaan. Je zult de pesters moeten identificeren. Naar hen toe kun je een veel directer vraag stellen: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 135 van 222

135


Wie zijn hier in deze klas de pesters? Als je hierop antwoord krijgt zijn er twee mogelijkheden: De pesters kunnen proberen de schade te beperken door zelf te antwoorden. Vraag naar hun motieven en dring er op aan dat ze een duidelijk antwoord formuleren, niet alleen schouderophalen en ‘weet ik veel’ mompelen. Laat ze niet los voor ze met een motivering aankomen. Confronteer ze met de waarde van hun motieven tegenover het leed dat ze veroorzaken. Vraag of ze het zelf niet laf vinden. Blijf echter zoveel mogelijk redelijk en positief. Trap ze niet in de grond. Te groot gezichtsverlies kan wraakgevoelens wakker maken en dat is het tegengestelde van wat we willen bereiken. De slachtoffers of de midden groepers kunnen de pesters aanwijzen en beschuldigen. Bedaar onmiddellijk de gemoederen. Probeer, rustig, de pesters zo ver te krijgen dat ze het schoorvoetend toegeven. Sla niet teveel acht op alle ‘ja maars’. Daarna kun je ze aanpakken zoals hierboven onder punt 1 beschreven. (Er moet serieus rekening gehouden worden met wraakacties achteraf. Zie ‘crisisbeheersing’ en ‘nazorg’). CRISISBEHEERSING TIJDENS DE DISCUSSIE Het is mogelijk dat het ‘veilige’ klasse gesprek overgaat in een geladen, emotioneel en zelfs bedreigend gesprek. Voor alles moet je hierbij bedenken dat jij de volwassene bent die het slachtoffer bescherming moet bieden, zelfs als je het kind persoonlijk niet zo mag. Beschermen kan, afhankelijk van de omstandigheden, bijvoorbeeld door de emoties wat te remmen en ‘de zaken eens rustig op een rijtje te zetten’. Of door de protesten van de pesters, die zich willen verdedigen, in de kiem te smoren en het slachtoffer rustig uit te laten praten. Je kunt ook de mening van de zwijgende middengroep vragen om zo de emoties wat te temperen. Het schept een sfeer van ‘pesten, dat pikken we niet’ als je het gesprek zo kunt leden dat een meerderheid zich tegen het pesten opstelt. Dan staat het gepeste kind niet alléén tegenover de pesters. In elk geval moet je er geen twijfel over laten bestaan dat het slachtoffer je kan vertrouwen en dat je wraakacties absoluut niet zult tolereren. Het gesprek stoppen: Alleen in het uiterste geval, als de situatie uit de hand dreigt te lopen, moet je zo’n emotioneel gesprek afkappen. Maak dan echter wel duidelijk dat het daarmee niet afgelopen is: “Stop maar. Dit is te gek. Op deze manier komen we er niet uit. We gaan dit anders aanpakken!” In zo’n gespannen toestand is het belangrijk zo snel mogelijk daarna, liefst dezelfde dag, gesprekken te organiseren met de pester(s).

NAZORG Nazorg is onder andere het blijven voeden van de gedachte dat pesten verkeerd is en niet mag. De nazorg houdt nooit op. Pesten is een eeuwig probleem, dat ieder schooljaar weer uitgebannen moet worden. Met een uur discussie is de strijd tegen het pesten niet gewonnen, maar hooguit begonnen.


136


Je zult misschien ook meteen persoonlijke aandacht aan een pestgeval moeten schenken dat in de discussie aan het licht gekomen is. Een enkele keer is het daarbij mogelijk een slachtoffer te helpen door adviezen te geven betreffende kleding, houding of reacties. Dat kan geen kwaad, maar het is uiteindelijk symptoombestrijding. De nadruk moet liggen op de mentaliteitsverandering bij de pesters. De kern van het probleem ligt bij hen. Zij moeten hun gedrag veranderen. LES 2 Aan het begin van de les krijgen de leerlingen een aantal vragen, situaties waarover ze moeten nadenken. Aan het eind van deze les worden er omgangsregels met elkaar afgesproken. Het is belangrijk dat iedereen zich aan deze regels houdt, je moet als mentor hier ook regelmatig op terug komen. Doel: Leerlingen laten nadenken over situaties waarin ze terecht kunnen komen. Leerlingen inzicht geven in het effect dat hun gedrag kan hebben op anderen. Met de leerlingen samen naar oplossingen zoeken voor eventuele problemen Met de leerlingen gezamenlijk afspraken maken en daarmee de sfeer in de klas verbeteren. Lesinhoud: Maken van verschillende vragen. Afspraken maken met de klas. De eerste les hebben de leerlingen met elkaar gesproken over pesten. Je kan hier aan het begin van de tweede les nog even op terugkomen. Daarna kunnen de leerlingen aan de slag. Je kunt voor verschillende werkvormen kiezen. De leerlingen kunnen individueel, maar ook meteen in groepjes aan de slag. Geef de leerlingen wel de ruimte om antwoorden met elkaar te delen. Je kan een aantal situaties en vragen behandelen en ze voorbeelden geven (laten geven) hoe ze kunnen handelen. Het tweede gedeelte van de les kan je besteden aan het maken van omgangsregels. OMGANGSREGELS De laatste opdracht bestaat uit het maken van afspraken tegen het pesten. Je kan aan het einde van de les gezamenlijke afspraken met de klas maken, laat je daarna iedereen een handtekening onder de afspraken zetten dan heb je meteen een omgangscontract. * Laat leerlingen zoveel mogelijk zelf bedenken. * Probeer de afspraken positief te verwoorden. * Maak niet teveel regels.


137


LES 2 HOE REAGEER JIJ? Welke raad geef je aan iemand die gepest wordt? Hoe kun je het pesten het beste stoppen? Kies uit de lijst 3 reacties die volgens jou het beste zijn, onderstreep ze, schrijf het nummer op en waarom je denkt dat het een goede manier om te reageren is. 31. Doen of je het niet merkt. 32. De pester belachelijk maken 33. De pester uitschelden 34. De pester een flinke dreun geven 35. Tegen een docent zeggen dat je gepest wordt. 36. Je vader of moeder of een andere volwassene van buiten school om hulp vragen. 37. Alles doen wat de pestkop vraagt. 38. Uit de buurt van de pestkop blijven. 39. De pester vertellen dat je niet bang voor hem bent. 40. De pester vertellen dat hij zich met zijn eigen zaken bemoeit. 41. De pester zeggen dat er op hem ook wel wat aan te merken valt. 42. Samen met een vriend of vriendin tegen de pester zeggen dat hij ermee moet stoppen. 43. Proberen redelijk te praten met de pestkop 44. De kindertelefoon bellen. 45. De politie inschakelen. Volgens mij kun je het beste zo reageren: Nummer………, omdat……………………………………………………………………..... …………………………………………………………………………... Nummer………, omdat……………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………... Nummer………, omdat……………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………...

WIE KAN JE HELPEN ALS JE GEPEST WORDT???? * Je ouders of vrienden * De vertrouwenspersoon of leerlingbegeleiding op school * Een docent waar je goed mee kan opschieten. * De kindertelefoon, het landelijke nummer is 0800-0432 (gratis). * De onderwijs telefoon, tel: 0800-1608 * Jeugdgezondheidszorg/schoolarts (contact kan via leerlingbegeleiding ) ONDER DRUK Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 138 van 222

138


Wat doe je? Wat doe je in de volgende situaties?  Nee zeggen, hoe?  Weggaan, waarom?  De situatie voorkomen, hoe?  Iets anders voorstellen, wat?

Situatie 1` Een meisje van school vraagt steeds als ze je ziet of ze je walkman mag lenen. Je hebt een keer ja gezegd maar moest veel moeite doen om hem terug te krijgen. Wat doe je?.................................................................................................................... …......................................................................................................................... Waarom?........................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………..

Situatie 2: Een man in een auto vraagt je om met hem mee te gaan naar zijn huis. Hij heeft thuis leuke video’s en computerspelletjes. Wat doe je?.................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………….. Waarom?....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………….. Situatie 3: Je hebt net patat gehaald in de snackbar. Buiten maken twee jongens die je kent ruzie over iets. Ze zijn behoorlijk agressief en willen dat jij er bij komt om je mening te geven.

Wat doe je?.................................................................................................................... …......................................................................................................................... Waarom?........................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………... Situatie 4: Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 139 van 222

139


Je bent met een stel meisjes van school in de stad. Een paar stellen voor om snoep te pikken bij een van de winkels. Wat doe je?.................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………….. Waarom?....................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………..

AFSPRAKEN TEGEN HET PESTEN: Afspraken die wij maken om te zorgen dat er niemand gepest wordt in onze klas. Schrijf hieronder alvast een paar afspraken die jij belangrijk vindt. We gaan daarna een gezamenlijke klassenlijst maken. 1)………………………………………………………………………………………………... 2)………………………………………………………………………………………………... 3)………………………………………………………………………………………………... 4)………………………………………………………………………………………………... 5)………………………………………………………………………………………………...


140


Informatie voor docenten over online pesten Het is de bedoeling dat je tijdens een mentor les aandacht besteed aan het probleem online pesten. Als school zijn wij ons ervan bewust dat de virtuele wereld de leerlingen beïnvloedt. Om deze zaken met de leerlingen te bespreken is vanuit de leerlingbegeleiding een informatief stencil gemaakt dat tijdens de mentor les besproken gaat worden en meegegeven zal worden naar huis. Hierin staan tips voor leerlingen maar ook voor ouders. Je kan dit stencil kopiëren en uitdelen aan je klas Met deze informatie hopen wij dat er mogelijk vervelende consequenties voorkomen kunnen worden. KINDEREN LIJDEN ONDER ONLINE PESTEN! Steeds meer hebben we, ook in de school, te maken met de moderne communicatiemiddelen. Leerlingen zijn gemiddeld vele uren per dag bezig met computer en mobiele telefoon. Soms weet je als school, als begeleider en ouder niet waar de kinderen mee bezig zijn. Binnen de school worden we ons steeds bewuster van de vervelende en zelfs kwalijke gevolgen van het gebruik van computer/telefoon e.d. Vaak ben je als opvoeder niet op de hoogte dat leerlingen na schooltijd, virtueel, contact met elkaar houden. De computer staat on line op het bureau. Het huiswerk, als er tijd overblijft om het te maken, ligt ernaast. Een enkele leerling brengt gemiddeld wel 7 uur op de computer door. Willekeurig kan men met anderen communiceren, al of niet met webcam en microfoon. Contacten kunnen in een chatbox worden toegevoegd en verwijderd. Dat jongens en meisjes elkaar daarbij niet zien, heeft vaak als consequentie dat ze hun gevoelens en ideeën gemakkelijker kunnen uiten: er wordt geroddeld, gescholden en de gekste, de mooiste, de lelijkste, de liefste enz. enz. wordt gekozen. Na een avondje schelden lopen ze elkaar, de volgende dag weer op school gekomen, straal voorbij. Je spreekt niet met elkaar, maar zodra je thuis bent gaat het schelden gewoon weer door. De meeste contacten worden gevormd met bekenden. Maar sommige leerlingen geven hun naam en adres op een onbewaakt ogenblik aan onbekenden, die er vervelende dingen mee kunnen doen. Webcams kunnen oneigenlijk worden gebruikt door elkaar uit te dagen en er kunnen foto’s door de hele school en vervolgens door de hele woonplaats worden gezonden. Er zijn leerlingen, die nadat hun relatie is verbroken, vervelende foto’s van hun ex verspreiden. Ook hatemail en treiterboxen zijn mogelijkheden. Mobiele telefoons kunnen, ook in school (hoewel ze daar in de kluisjes horen!), worden gebruikt om vervelende foto’s te maken en te verzenden. Niet alleen van medeleerlingen maar ook van docenten. Online pesten. Het pesten verschuift van het schoolplein naar de computer en mobieltje. Dat komt extra hard aan, omdat het anoniem is. Hoe kun je je verweren? Helaas krijgen we het laatste jaar op onze school te maken met een nieuwe vorm van pesten. Geregeld confronteren leerlingen ons met de mededeling dat zij gepest worden via e-mail of mobiele telefoon.


141


Dit krijgen we zo vaak te horen, dat we besloten hebben om hierover een lijst met tips en hints samen te stellen voor digitaal verkeer. TIPS VOOR OUDERS:  Zet de pc op een centrale plek in huis.  Praat met uw kind over wat zij/hij op het internet beleeft.  Neem de tips met kinderen( zie onder) met uw kind door.  Vraag school naar de regels over internet.  Als uw kind lastig gevallen wordt door pest mail of stalking via internet. Doe aangifte bij de politie of dien een klacht in bij de meldpunten (zie onder).  Neem contact op met de provider.  Laat desnoods mailtje, chat, of sms door de provider natrekken. BEWAAR ALTIJD HET BEWIJS.  In veel bibliotheken wordt tegenwoordig de cursus “Mijn kind en internet” aangeboden. TIPS VOOR LEERLINGEN.  Gebruik altijd een Nick name (schuilnaam).  Geef nooit je adres, achternaam, telefoon- of 06-nummer.  Chat alleen als je anderen kunt blokkeren. WAT TE DOEN BIJ PESTEN VIA E-MAIL OF SMS;  Blokkeer het mailtje (dan krijg je geen post meer van deze afzender).  Vertel het thuis en op school.  Bewaar de pest mail (dat is het bewijs).  Laat je ouders bij de provider nagaan wie het bericht verstuurd heeft en dien een klacht in. WAT TE DOEN BIJ BEDREIGING VIA DE CHATBOX:  Meld het aan de chatbox zelf (aan de moderatoren of via E-mail).  Reageer zelf nooit op zulke chats.  Blokkeer de chat van die persoon.  Log eventueel onder een andere naam weer in en chat door met mensen die je wel leuk vindt. INTERNETSITES ONLINE PESTEN: www.surfopsafe.nl www.msn.nl/veiligonline www.kinderconsument.nl www.besafeonline.org www.cybercoaching.nl www.sociosite.nl OMGAAN MET PESTEN, EEN LIJST MET TIPS. HOE KUN JE REAGEREN TIJDENS EN NA EEN PESTSITUATIE:  Ingrijpen  Partijen laten afkoelen en dan bemiddelen, de kinderen hebben een probleem. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 142 van 222

142


 De kinderen zelf oplossingen laten bedenken voor hun conflict (beter dan van ‘bovenaf’ oplossingen aanpraten)  Geen partij kiezen.  Een oplossing kiezen die voor beide partijen echt acceptabel is.  Een afspraak maken om na een tijdje te bekijken hoe de gekozen oplossingen werken.  Regels stellen, bij overtreding van regels volgt straf. En heel belangrijk:  Werken aan een positieve sfeer in de klas en op school.  Erachter zien te komen waar bepaald gedrag vandaan komt.


Medeleven tonen, het is echt heel vervelend, accepteren dat het zo is. Luisteren en vragen; waar, wanneer, hoe, door wie wordt gepest. Nagaan hoe het kind dan zelf reageert, wat doet hij/zij voor, tijdens en na het pesten. Laten inzien dat bijvoorbeeld huilen een minder goede reactie is. Nagaan welke oplossingen het kind zelf wil. Zoeken en oefenen van andere reactie bijvoorbeeld je niet meer afzonderen, assertiever optreden.  Sterke kanten van het kind benadrukken  Belonen als het kind zich anders, beter, opstelt. HOE KUN JE OMGAAN MET DE PESTER:     

Praten, zoeken naar de reden van pesten (baas willen zijn, jaloezie, verveling…) Laten inzien wat het effect van zijn/haar pestgedrag is voor de gepeste. Excuses laten aanbieden. Benadrukken van de sterke kanten. Zoeken naar oplossingen.

Lesvoorbeeld Respect te gebruiken in klas 3 Deel 1 Inleiding Klassengesprek over respect: Vragen als: Voor wie heb je veel respect? Voor wie niet of nauwelijks en waar hangt dat vanaf? Heb je respect voor jezelf of hoef je dat niet te hebben? Kun je respect hebben voor iemand die jou niet respecteert? Heb je respect voor iemand die een ander geloof heeft of andere culturele achtergronden? Deel 2 De leerlingen krijgen een papier en daarop moeten ze vier kolommen maken. In elke kolom vullen zie vier onderwerpen. In kolom 1 moeten ze invullen voor welke persoon ze respect hebben (bijv. een voetballer) . In kolom 2 moeten ze invullen waar ze geen respect voor Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 143 van 222

143


hebben (bijv. een racist). In kolom drie moeten ze eigenschappen waar ze respect voor hebben(bijv. vriendelijkheid) invullen en in kolom vier eigenschappen waar ze geen respect voor hebben (bijv. agressiviteit). Ondertussen maakt de leerkracht vier kolommen op het bord en nodigt wanneer iedereen klaar is de leerlingen uit om 1 of 2 dingen op te schrijven die hij of zij bedacht heeft. (leuke interactiviteit). De uitkomst van het bord kun je kort samenvatten / evalueren. Deel 3 / afsluiting Sluit de les af met het samen definiëren van het begrip respect en noteer deze definitie op het bord. Waar heeft het nou mee te maken?

Voorbeeld les 2 ´Respect´ - Deel 1: Inleiding als boven - Deel 2: Laat de lln. In groepjes van ong. 4 een poster maken (A3) met daarop eigen ontworpen tekens wat met respect te maken heeft (wij kennen bijv. het lieveheersbeestje). Het moet wel in 1 les afkunnen. - Deel 3: Afsl. Elk groepje presenteert de poster en verteld waarom en wat zijn of haar teken met respect te maken heeft.

WAT TE DOEN ALS JE PESTEN SIGNALEERT?

ALGEMENE INFORMATIE Uit onderzoek is gebleken dat 385.00 kinderen in het basis- en voortgezet onderwijs regelmatig tot vaak worden gepest.. Veel van dit pesten vindt plaats op school of op weg van en naar school. Ook uit onderzoek is gebleken dat het zeer belangrijk is dat de sfeer op de school en vooral in de klas goed is. De leerlingen moeten vrijmoedig en in vertrouwen met de mentor en leerkrachten kunnen praten over hetgeen ze dwars zit. Het veilig voelen.

Een eerste voorwaarde om pestgedrag te verminderen en uit te bannen is het bespreekbaar maken. Als kinderen er in hun groep vrijuit over kunnen spreken wordt het voor pesters vaak al moeilijker om ongehinderd door te gaan met pesten. Het erover praten in een vroeg stadium, bijvoorbeeld aan het begin van een schooljaar, kan veel leed voorkomen. Het is daarom goed om meteen in klas 1 & 2, tijdens de studie mentor lessen, hier aandacht aan te besteden. We doen dit in de vorm van een aantal lessen. De bedoeling is dat er van deze lessen een preventieve werking uitgaat en dat het bijdraagt aan een goede sfeer in de klas. De strijd tegen het pesten is na deze lessen niet gewonnen, maar wel begonnen!


144


STAPPENPLAN Voor leerkrachten en ondersteunend personeel  Je moet altijd reageren, stelling nemen. Er direct tussen komen!!!!!!!!!  Het probleem melden bij de mentor. Zowel de mentor van het slachtoffer als de mentor van de pester op de hoogte brengen.  Mentor heeft een gesprek met slachtoffer en pester en bekijkt of er verdere actie noodzakelijk is. * Mentor gaat met de klas in gesprek (bij pesten in de klas) * Is het mentor overstijgend dan overleggen met leerling begeleiding. (bv pesten van leerlingen buiten de klas)  Gaat het pesten door, of is het probleem dusdanig groot dat er meteen actie ondernomen moet worden dan contact opnemen met leerlingbegeleiding en/of coördinatoren.

INFORMATIE Wat leerlingen (en leerkrachten) moeten weten over pesten: Wat is het verschil tussen plagen en pesten? Het is belangrijk dat we de leerlingen duidelijk maken dat pesten heel ongewoon is en dat ze het verschil weten tussen pesten en plagen. Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Plagen vind plaats op gelijkwaardig niveau: je plaagt een ander en je wordt terug geplaagd. Pesten daarentegen is ongelijkwaardig: een kind dat gepest wordt zal de pestkop niet terug kunnen pesten. Wat is pesten? Pesten is een vorm van geweld, waarbij het gaat om het laf en gemeen treiteren van een of meer kinderen, die zich niet of nauwelijks kunnen verdedigen. Pesten doet pijn, het is hinderend, kwetsend en het geeft verdriet. Het gebeurt niet één keer, maar telkens weer en het houdt niet op. De ander is sterker, ouder of machtiger dan het slachtoffer en soms is het een hele groep. Het is niet per ongeluk, maar expres. Het maakt dat het slachtoffer alleen komt te staan. Voorbeelden van pesten zijn: naroepen, uitschelden, duwen, schoppen, nadoen, belachelijk maken, uitsluiten, negeren, spullen afpakken…… Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Nee, dat is geen klikken. Het is het melden van mishandeling. Dat mag en moet. Het moet voor de leerling duidelijk zijn dat, als je het aandurft melding te maken van pestgedrag, het kan vertrouwen op discretie en bescherming van de volwassenen.


145


KRINGGESPREK Nadat je deze informatie hebt gegeven aan de leerlingen kan je een kringgesprek houden met de klas. Je kan er ook voor zorgen dat deze info tijdens het gesprek naar voren komt.  Zet de stoelen indien mogelijk in een cirkel. De kring is voor zo’n gesprek een prima opstelling, omdat het de leerlingen weinig kans geeft zich aan de discussie te onttrekken. Iedereen, incluis jezelf, heeft zo een gelijkwaardig plaats.  Zet de onruststokers zoveel mogelijk uit elkaar, het orde houden gaat zo makkelijker en je kan je aandacht dan richten op inhoudelijke zaken.  Een leeg schoolbord is misschien handig voor aantekeningen en eventueel afspraken.  Probeer de kinderen niet alleen naar jou toe aan het praten te krijgen, maar laat hen met elkaar discussiëren. Zoals altijd zijn er enkelen die de boventoon voeren. Deze mogen niet de kans krijgen de leiding te nemen. De luidruchtige kunnen de pesters zijn, die uit een neiging tot zelfbescherming de meningen van anderen proberen te overschreeuwen. Zij kunnen proberen de meelopers uit de zwijgende middengroep op hun hand te krijgen om zo heel ‘democratisch’ een voor hen veilige meerderheid te vormen. Betrek vooral de zwijgers in het gesprek door hen te prikkelen met vragen waar ze niet alleen ja of nee op kunnen antwoorden Luister alleen maar, vraag zo nodig door maar geef niet teveel commentaar.

DISCUSSIE VRAGEN Hier komen een aantal vragen die als basis kunnen dienen voor het kringgesprek Het is niet waarschijnlijk dat je de vragen keurig in een vooraf gekozen volgorde kunt stellen. Je zult ter plekke in moeten spelen op de reacties van de leerlingen.

Wat is pesten eigenlijk? Laat de leerlingen bv. zelf een definitie verzinnen. Geef ter overweging het verhaal bij de algemene informatie.

Als je ziet dat er gepest wordt, maar je houdt je mond, ben je dan toch eigenlijk op een bepaalde manier ook wel schuldig aan pesten? Vraag naar wat de leerlingen onder schuldig verstaan. Is dat alleen als je iets doet, of ook als je iets niet doet? Is medeschuldig ook schuldig? (vgl. het massaal toekijken terwijl iemand verdrinkt.)

Waarom zeggen kinderen uit de klas niets als ze zien dat er gepest wordt? Meestal zal het angst zijn om in een vervelende situatie betrokken te raken. Men vreest wraakacties van de pesters. Er is de angst zelf ook een slachtoffer te worden. Soms hebben kinderen gewoon niet door hoe gemeen het pesten is, omdat het in het geniep gebeurt. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 146 van 222

146


Waarom zegt het slachtoffer zelf niks over het pesten? Wijs erop dat naast de voor de hand liggende angst voor de pesters er ook schaamte is; niet over je vernedering willen praten. Ook kan een slachtoffer de ervaring hebben dat er niet of nauwelijks serieus geluisterd wordt. Zo iemand voelt zich dan door iedereen in de steek gelaten en kan besluiten om verder maar te zwijgen, in de hoop dat het vanzelf over gaat. Veel slachtoffers zijn te angstig om nog een oplossing te zien. Is het klikken als je vertelt dat er gepest wordt? Wijs op de ernst van verschillende situaties: Bij een bankoverval bel je de politie. Maar moet je de leerkracht ook vertellen dat er eentje stiekem zit te snoepen? Pesten is iemand kwaad doen. Het is pure mishandeling. Dat moet je melden. Denk je dat het zou helpen als al die kinderen die niks zeggen nu eens allemaal samen hun mond opendoen en tegen die paar pesters zeggen dat ze moeten ophouden? Probeer het ‘samen’ doen te benadrukken. Je kan als voorbeeld geven, het in je eentje een auto de heuvel op duwen. Dat lukt niet. Met z’n vijftien of twintigen is dat geen probleem. Het idee van ‘samen sterk’ moet groeien. De leerlingen moeten de kracht van hun groep gaan waarderen en zich verantwoordelijk gaan voelen. In de weken en maanden na deze les moet daar regelmatig op teruggekomen worden. Als jij zelf gepest werd, hoe zou jij het dan vinden als je door een hele groep klasgenoten beschermd werd tegen pesters? Hiermee staan de leerlingen even in de schoenen van de slachtoffers. Probeer het zich in een ander verplaatsen te benadrukken. Denk je dat het helpt om tegen de leerkracht te zeggen dat er gepest wordt? Blijf zelf zo neutraal mogelijk. Ga je vooral niet verdedigen als het antwoord negatief is. Vraag alleen waarom. Het antwoord kan verrassend zijn. Waarom wordt er gepest? Wijs op verschillende motieven, zoals pesten om zelf niet gepest te worden, of pesten uit kwaadheid omdat je zelf thuis of ergens anders gepest of mishandeld wordt. Het kan sommige pesters zich bewust doen worden van hun motieven, wat tot gedragsverandering kan leiden. Er zijn leerlingen die beweren dat sommige kinderen er gewoon om vragen gepest te worden. Is dat eigenlijk niet een dom vooroordeel, dat gebruikt wordt om pesten goed te praten? Niemand vraagt erom gepest te worden. Als je een bril draagt of stottert is dat geen ‘vragen’ om gepest te worden. Vraag de leerlingen om voorbeelden van aanleidingen: Kleding, bril , andere sociale achtergrond, lichamelijke afwijkingen, haardracht, kleur, te dom, te intelligent, enz. Het gaat erom hen zich bewust te laten worden van de onredelijkheid van de motieven. Wijs op de rechten van de mens. De noodzaak van verdraagzaamheid: iedereen heeft het recht om in vrede te leven, onafhankelijk van verschillen in huidskleur, geloof, cultuur, kleding enz. Iedereen heeft ook recht op een eigen karakter. Daar word je mee geboren. Pesten komt voort uit onverdraagzaamheid. Het is wreed en laf. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 147 van 222

147


Benadruk de lafheid en de wreedheid van eindeloos gemeen getreiter. Bij sommige slachtoffers is de wanhoop op het laatst zo groot geworden dat ze proberen zelfmoord te plegen. Een groot aantal slachtoffers hebben de rest van hun leven geestelijke problemen en hebben later psychiatrische hulp nodig. Welke lafaard wil dat op z’n geweten hebben? Daar moeten ze eens serieus over nadenken.

DE KNUPPEL IN HET HOENDERHOK: Er zijn ook enkele gevaarlijke vragen, die meestal niet gesteld mogen of kunnen worden. Maar stel nu dat een van de leerlingen tijdens de discussie er onder tranen uit gooit dat hij of zij gepest wordt en zich totaal alleen voelt staan? Wat dan? Dan is de knuppel in het hoenderhok gegooid en zul je er op in moeten gaan. Je moet dan onderzoeken of de zwijgende middengroep te mobiliseren is, zodat de gepeste niet alleen staat. Je zult de pesters moeten identificeren en ter verantwoording roepen. Je zult de veiligheid van het slachtoffer en degenen die voor hem of haar opkomen moeten waarborgen. Een algemene vraag zal in zo’n situatie eerder respons opleveren dan een vraag waarbij een individu zich moet blootgeven. Bijvoorbeeld: Hoeveel kinderen zijn hier tégen pesten? Steek je hand maar op. Het lijkt een domme vraag, maar het geeft de zwijgende middengroep de gelegenheid om massaal, dus veilig, de hand op te steken. Het schept meteen een sfeer van ‘Pesten, dat pikken we niet’. Als er kinderen aarzelen zich als individu uit te spreken, dring dan niet aan. Let op dreiging die van de pesters kan uitgaan. Je zult de pesters moeten identificeren. Naar hen toe kun je een veel directer vraag stellen: Wie zijn hier in deze klas de pesters? Als je hierop antwoord krijgt zijn er twee mogelijkheden: De pesters kunnen proberen de schade te beperken door zelf te antwoorden. Vraag naar hun motieven en dring er op aan dat ze een duidelijk antwoord formuleren, niet alleen schouderophalen en ‘weet ik veel’ mompelen. Laat ze niet los voor ze met een motivering aankomen. Confronteer ze met de waarde van hun motieven tegenover het leed dat ze veroorzaken. Vraag of ze het zelf niet laf vinden. Blijf echter zoveel mogelijk redelijk en positief. Trap ze niet in de grond. Te groot gezichtsverlies kan wraakgevoelens wakker maken en dat is het tegengestelde van wat we willen bereiken. De slachtoffers of de midden groepers kunnen de pesters aanwijzen en beschuldigen. Bedaar onmiddellijk de gemoederen. Probeer, rustig, de pesters zo ver te krijgen dat ze het schoorvoetend toegeven. Sla niet teveel acht op alle ‘ja maars’. Daarna kun je ze aanpakken zoals hierboven onder punt 1 beschreven. (Er moet serieus rekening gehouden worden met wraakacties achteraf. Zie ‘crisisbeheersing’ en ‘nazorg’).


148


CRISISBEHEERSING TIJDENS DE DISCUSSIE Het is mogelijk dat het ‘veilige’ klassengesprek overgaat in een geladen, emotioneel en zelfs bedreigend gesprek. Voor alles moet je hierbij bedenken dat jij de volwassene bent die het slachtoffer bescherming moet bieden, zelfs als je het kind persoonlijk niet zo mag. Beschermen kan, afhankelijk van de omstandigheden, bijvoorbeeld door de emoties wat te remmen en ‘de zaken eens rustig op een rijtje te zetten’. Of door de protesten van de pesters, die zich willen verdedigen, in de kiem te smoren en het slachtoffer rustig uit te laten praten. Je kunt ook de mening van de zwijgende middengroep vragen om zo de emoties wat te temperen. Het schept een sfeer van ‘pesten, dat pikken we niet’ als je het gesprek zo kunt leiden dat een meerderheid zich tegen het pesten opstelt. Dan staat het gepeste kind niet alléén tegenover de pesters. In elk geval moet je er geen twijfel over laten bestaan dat het slachtoffer je kan vertrouwen en dat je wraakacties absoluut niet zult tolereren. Het gesprek stoppen: Alleen in het uiterste geval, als de situatie uit de hand dreigt te lopen, moet je zo’n emotioneel gesprek afkappen. Maak dan echter wel duidelijk dat het daarmee niet afgelopen is: “Stop maar. Dit is te gek. Op deze manier komen we er niet uit. We gaan dit anders aanpakken!” In zo’n gespannen toestand is het belangrijk zo snel mogelijk daarna, liefst dezelfde dag, gesprekken te organiseren met de pester(s).

NAZORG Nazorg is onder andere het blijven voeden van de gedachte dat pesten verkeerd is en niet mag. De nazorg houdt nooit op. Pesten is een eeuwig probleem, dat ieder schooljaar weer uitgebannen moet worden. Met een uur discussie is de strijd tegen het pesten niet gewonnen, maar hooguit begonnen. Je zult misschien ook meteen persoonlijke aandacht aan een pestgeval moeten schenken dat in de discussie aan het licht gekomen is. Een enkele keer is het daarbij mogelijk een slachtoffer te helpen door adviezen te geven betreffende kleding, houding of reacties. Dat kan geen kwaad, maar het is uiteindelijk symptoombestrijding. De nadruk moet liggen op de mentaliteitsverandering bij de pesters. De kern van het probleem ligt bij hen. Zij moeten hun gedrag veranderen.

OMGAAN MET PESTEN, EEN LIJST MET TIPS.

HOE KUN JE REAGEREN TIJDENS EN NA EEN PESTSITUATIE:  Ingrijpen  Partijen laten afkoelen en dan bemiddelen, de kinderen hebben een probleem. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 149 van 222

149


 De kinderen zelf oplossingen laten bedenken voor hun conflict (beter dan van ‘bovenaf’ oplossingen aanpraten)  Geen partij kiezen.  Een oplossing kiezen die voor beide partijen echt acceptabel is.  Een afspraak maken om na een tijdje te bekijken hoe de gekozen oplossingen werken.  Regels stellen, bij overtreding van regels volgt straf. En heel belangrijk:  Werken aan een positieve sfeer in de klas en op school.  Erachter zien te komen waar bepaald gedrag vandaan komt.


Medeleven tonen, het is echt heel vervelend, accepteren dat het zo is. Luisteren en vragen; waar, wanneer, hoe, door wie wordt gepest. Nagaan hoe het kind dan zelf reageert, wat doet hij/zij voor, tijdens en na het pesten. Laten inzien dat bijvoorbeeld huilen een minder goede reactie is. Nagaan welke oplossingen het kind zelf wil. Zoeken en oefenen van andere reactie bijvoorbeeld je niet meer afzonderen, assertiever optreden.  Sterke kanten van het kind benadrukken  Belonen als het kind zich anders, beter, opstelt.

HOE KUN JE OMGAAN MET DE PESTER:     

Praten, zoeken naar de reden van pesten (baas willen zijn, jaloezie, verveling…) Laten inzien wat het effect van zijn/haar pestgedrag is voor de gepeste. Excuses laten aanbieden. Benadrukken van de sterke kanten. Zoeken naar oplossingen. S JE P

3.7 Protocol voor melding (dreigen met) agressie en/of geweld (verbaal en fysiek) of seksuele intimidatie Seksuele intimidatie en seksueel geweld (Uit Arbo- en veiligheidsbeleid AOC-Terra) Seksuele intimidatie is ongewenst seksueel getint gedrag zonder dat het slachtoffer daarbij wordt aangeraakt. Het begrip ‘ongewenst’ is te omschrijven als: ‘de ervaring respectievelijk grenswaarde die het slachtoffer gevoelsmatig ervaart in de omgang met een medemens’. Het is in de praktijk erg lastig seksuele intimidatie objectief aan te tonen en/of ‘hard’ te maken. De bewijsvoering respectievelijk de bewijslast is eenvoudiger als er een objectieve derde partij is. Het in het maatschappelijk verkeer gangbare onderlinge gedrag tussen mensen kan eventueel ook nog een hulpmiddel zijn om te kijken of er wel of niet sprake is van seksuele intimidatie. Echter: de ervaring van het slachtoffer is doorslaggevend. Seksuele intimidatie kan naar voren Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 150 van 222

150


komen in het maken van licht seksueel getinte tot schunnige opmerkingen, overdreven seksueel getinte aandacht, oneerbare voorstellen, etc. Seksueel geweld is ongewenst seksueel gericht lichamelijk contact. De ergste vormen van seksueel geweld (verkrachting en vaak ook aanranding) zijn als regel duidelijk. Dan is bewijsvoering/- last meestal goed uitvoerbaar. In de lichtere gevallen is de meningsvorming lastiger en vergelijkbaar met die van seksuele intimidatie, daarvoor geldt hetzelfde als hiervoor is aangegeven. Het is te vergelijken met de voetbalsport: aanraking van de bal door een veldspeler met de hand is naar het oordeel van de scheidsrechter soms wel (opzettelijk) en soms niet een overtreding (onopzettelijk, toevallig, onbedoeld, onvermijdelijk). Afhankelijk van de beoordeling is er dan wel of geen vrije trap voor de tegenpartij. In bovenstaande tekst komt het begrip ‘ongewenst’ meerdere keren naar voren. Dit moet niet als absoluut worden gezien. Een (opbloeiende) (liefdes)relatie tussen deelnemers/leerlingen (1) of tussen medewerkers (2) of tussen een medewerker en een deelnemer/leerling (3) kunnen door partijen gewenst zijn. Voor de school kan het storend zijn (gevallen 1 en 2) en in bepaalde gevallen niet te tolereren (gevallen 2 en 3). Bij het gevaar van (dreigende) stoornis (1/2) worden bindende afspraken gemaakt over de gedragscode in de omgang . In de niet te tolereren situaties (er is dan nl. sprake van een gezagsverhouding; 2/3) zijn vergaande maatregelen nodig zoals bijvoorbeeld: overplaatsing, verwijdering, aanpassingen in de organisatie e.d. Sinds medio 1999 is er in de wet een meldplicht en aangifteplicht van seksuele misdrijven vastgelegd. Personeelsleden die op de hoogte zijn van een seksueel misdrijf jegens een minderjarige deelnemer, zijn verplicht het bevoegd gezag hierover in te lichten. Het bestuur dient dan contact op te nemen met de vertrouwensinspecteur. Als er na overleg met de vertrouwensinspecteur een redelijk vermoeden van een strafbaar feit bestaat, is het bestuur wettelijk verplicht direct aangifte te doen bij politie of justitie. In deze procedure kunnen zonder toestemming van de betrokken klager(s) en aangeklaagde(n) de benodigde vertrouwelijke gegevens worden verstrekt aan de inspectie, politie of justitie. De deelnemer en de ouders/verzorgers van de deelnemer worden wel, voordat aangifte wordt gedaan bij politie of justitie, op de hoogte gebracht. Om tot gerechtelijke vervolging te kunnen overgaan, is aangifte bij politie of justitie over het algemeen noodzakelijk. Daarom bevat de wet een aangifteplicht voor het bevoegd gezag van de school. Daarnaast is aan het personeel wettelijk een meldplicht opgelegd. Alleen zo kan worden bewerkstelligd dat het bevoegd gezag daadwerkelijk in kennis wordt gesteld van strafbaar seksueel gedrag binnen de school. Het is niet voldoende voor een personeelslid om zich te wenden tot een tussenpersoon, zoals een lid van zijn of haar managementteam. Het personeelslid is ervoor verantwoordelijk dat de informatie over het strafbare seksuele gedrag het bevoegd gezag bereikt. Meldt een personeelslid dergelijke informatie niet, dan kan hij of zij worden aangesproken op het verzaken van de plichten als werknemer. Dit betekent dat het bevoegd gezag disciplinaire maatregelen kan treffen. Ook is denkbaar dat het slachtoffer of de ouders/verzorgers van het slachtoffer een schadeclaim indienen tegen deze persoon, als door diens zwijgen het seksuele misbruik heeft kunnen voortduren. De meldplicht geldt voor alle personeelsleden. Ook contactpersonen en interne vertrouwenspersonen die binnen hun taakuitoefening informatie krijgen over vermeende zedendelicten, hebben als personeelslid de verplichting om het bevoegd gezag rechtstreeks en onmiddellijk te informeren. Interne Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 151 van 222

151


vertrouwenspersonen kunnen zich in dit geval niet op hun geheimhoudingsplicht beroepen (vertrouwensinspecteurs daarentegen wel!).

Checklist actiepunten bij melding ongewenste seksuele handelingen door medewerker Actiepunten na de melding - Eerste inschatting maken van ernst - Melding bij vertrouwensinspecteur - Wie inlichten / wie licht in - Inschakelen klachtencommissie - Ondersteuning betrokkenen - Melding bij case manager scenarioteam Actiepunten na de aangifte - Overleg juridisch adviseur (nagaan welke formele stap te nemen m.b.t. verdachte) - Melding bij vertrouwensinspecteur - Formeren intern crisisteam (m\v, teamleider, vertrouwenspersonen; doelen, taken, verantwoordelijkheden, communicatie) - Scenarioteam (= extern crisisteam) bijeen (politie en hulpverlening i.s.m. schoolfunctionarissen; doelen, taken, verantwoordelijkheden, communicatie) - Woordvoerder(s) pers, personeel, ouders/leerlingen - Informatie aan (directie, docenten, OOP, leerlingen, ouders), hoe (schriftelijk en/of mondeling) en door wie (directie, coördinatoren, mentoren) Actiepunten na de bekentenis - Intern crisisteam informeren - Personeel informeren (op en OOP eventueel afzonderlijk) - Leerlingen informeren - Persbulletin - Scenarioteam weer in actie - Brief ouders Actiepunten na enkele weken - Personeel informeren over laatste stand van zaken; evalueren - Evalueren met intern crisisteam; draaiboek bijstellen - Evalueren met directie; procedures bijstellen - Evalueren in scenarioteam; draaiboek bijstellen - Nazorg leerlingen/personeel Actiepunten voor en na de recht zaak - Personeel informeren - Persbulletin - Nazorg leerlingen en personeel - Scenarioteam bijeen Fysiek geweld (Uit Arbo- en veiligheidsbeleid AOC-Terra) Fysiek geweld is gerichte dreiging tot aanrichten van lichamelijk letsel en/of geweld met als gevolg lichamelijk letsel. Dreiging is bijvoorbeeld het uitspreken van dreigende taal, het tonen van gevaarlijk voorwerpen (mes, boksbeugel) met het doel die eventueel te gebruiken. Bij Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 152 van 222

152


constatering van fysiek geweld neemt de school maatregelen. Met dader(s)en slachtoffer(s) vindt in ieder geval een gesprek plaats en, afhankelijk van de mate en het karakter van het geweld kunnen strafmaatregelen volgen. Strafmaatregelen volgen in ieder geval als het(de) slachtoffer(s) zich onder geneeskundige behandeling moet(en) stellen. De strafmaatregelen kunnen ver gaan zoals eerder in 4.4.1. is aangegeven. Er bestaat de mogelijkheid trainingen te volgen over hoe om te gaan met fysiek geweld. Voor onderwijsondersteunend en beheerspersoneel kan dit interessant zijn. Bij (dreigend) fors fysiek geweld met externe daders (schoolplein, ‘bij de poort’) wordt direct contact opgenomen met de politie. In het kader van preventie door middel van training t.a.v. conflictsituaties en agressie hebben het OBP en OOP van de school een training gevolgd volgens de RADAR-methode. Nieuwe personeelsleden kunnen deze training volgen. Daarnaast is er een protocol “Hoe te handelen bij ongewenst gedrag van ouders” met richtlijnen voor personeelsleden.

3.8 Protocol voor opvang personeel bij ernstige incidenten 3.9 Protocol voor opvang leerlingen bij ernstige incidenten Protocol opvang personeel en leerlingen bij ernstige incidenten Op het moment dat een ernstig incident heeft plaatsgevonden worden terstond de vertrouwenspersonen geïnformeerd. Met toestemming van het slachtoffer wordt ook de directie op de hoogte gebracht. Als het leerlingen betreft worden de ouders direct geïnformeerd. Taken en verantwoordelijkheden van de vertrouwenspersonen: een luisterend oor. informatie over opvangmogelijkheden. eigen grenzen aangeven, doorverwijzen naar hulpverlenende instanties. vertrouwelijk omgaan met informatie. Opvangprocedure Iedereen is verplicht het slachtoffer uit de situatie te helpen en de eerste opvang te regelen. Contact met het slachtoffer Dit is in eerst instantie de taak van de vertrouwenspersonen. Het slachtoffer kan zelf aangeven met wie hij of zij over het voorval wil praten. Terugkeer op school dit wordt in overleg bepaald met de directie. De directie geeft ook aan welke vormen en mogelijkheden er zijn ten aanzien van begeleiding. De directie of vertrouwenspersonen houden regelmatig contact. Aan de hand daarvan wordt bekeken wanneer terugkeer op school mogelijk is. Ziekmelding De betrokkene wordt ziek gemeld (afhankelijk van de ernst van de situatie), waarbij wordt aangegeven dat de aard van de ziekte ten gevolge van het werk is. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 153 van 222

153


Materiële schade Het vaststellen van eventuele materiële schade gebeurd in eerste instantie door de directie. De directie zorgt voor snelle afwikkeling van schadevergoeding Bij blijvende arbeidsongeschiktheid geldt de normale verzekering van het slachtoffer, tenzij de organisatie onzorgvuldigheid of nalatigheid te verwijten valt. Melding bij de politie Bij een misdrijf wordt altijd door de werkgever aangifte gedaan bij de politie. Arbeidsinspectie De directie kan – afgezien van de wettelijke verplichtingen – besluiten dat de arbeidsinspectie ingeschakeld wordt. Melding bij de arbeidsinspectie dient in ieder geval plaats te vinden indien er sprake is van ernstig ongeval.(definitie ernstig ongeval: indien iemand lichamelijk en/of geestelijk schade aan de gezondheid heeft opgelopen die binnen 24 uur na het ongeval leidt tot opname in een ziekenhuis ter observatie of behandeling, dan wel naar redelijk oordeel blijvend zal zijn; Artikel 9 Arbo wet).

3.10 Protocol ongewenst bezoek in en rondom de school (W) In geval van ongewenst bezoek in of rondom de school verzoeken wij de persoon in kwestie de school en/of het schoolterrein te verlaten. Dit wordt kenbaar gemaakt door een bordje “verboden toegang, artikel 462 van Wetboek voor strafrecht”. Is de persoon niet van plan de school of het schoolterrein te verlaten, dan zullen we contact opnemen met de politie.

Actief beleid 3.11 Wapenbezit (W) In het document “Zo doen wij dat hier”, waarin de gedrags- en omgangsregels van de Groene School staan beschreven, staat over genoemd onderwerp het volgende: Op onze school hebben en gebruiken we géén drugs, alcohol en (nep) wapens. Het in bezit hebben of gebruiken van deze middelen betekent dat de leerling geschorst zal worden. In geval van drugs en (nep) wapens kán na schorsing de procedure tot verwijdering worden opgestart. Ook wordt de politie ingelicht.

3.12 Drugsbezit en alcohol (W) In het document “Zo doen wij dat hier”, waarin de gedrags- en omgangsregels van Terra Winsum staan beschreven, staat over genoemd onderwerp het volgende:


154


Op onze school hebben en gebruiken we géén drugs, alcohol en wapens. Het in bezit hebben of gebruiken van deze middelen betekent dat de leerling geschorst zal worden. In geval van drugs en wapens kán na schorsing de procedure tot verwijdering worden opgestart. Ook wordt de politie ingelicht. Over deze onderwerpen wordt aandacht besteed in de lessen. Zie hiervoor 2.10 Beleid t.a.v. Middelengebruik en alcohol (W)

3.13 Vandalisme (W) Jaarlijks besteedt Terra Winsum aandacht aan vandalisme door deel te nemen aan het project “anti vandalisme bus”. Hiervoor komt de anti vandalisme bus op beide locaties op het schoolplein te staan. Dit project is voor alle tweede klassen. Een team van voorlichters, bestaande uit medewerkers van Halt en de politie praat met leerlingen over vandalisme in de klas en sluit dit af met een bezoek aan de anti vandalisme bus.

3.14 Diefstal (W) In het document “Zo doen wij dat hier”, waarin de gedrags- en omgangsregels van Terra Winsum staan beschreven, staat over genoemd onderwerp het volgende: Indien de school een vermoeden heeft van diefstal of vernieling, dan kan de schoolleiding aangifte doen bij de politie.

Als leerlingen schade aan schooleigendommen of eigendommen van anderen veroorzaken, worden de kosten van herstel of vervanging daarvan op de leerling en/of ouder(s)/verzorger(s) verhaald.

4. Ruimtelijke aspecten Gebouw en veiligheid 4.1 Bouwtechnisch De gebouwen van AOC Terra, locatie Winsum met twee locaties in Winsum: locatie Hamrik en locatie Onderdendamsterweg zijn bouwtechnisch verschillend van aard. Locatie Hamrik is als hoofdlocatie een stenen gebouw met twee verdiepingen. Locatie Onderdendamsterweg is ruimtelijks gesitueerd en is een laagbouw locatie met weinig metselwerk. Beide gebouwen voldoen aan de wettelijke eisen die voor schoolgebouwen gelden.

4.2 Brandveiligheid Beide locaties van de AOC vestiging in Winsum voldoen aan de eisen voor brandveiligheid. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 155 van 222

155


Jaarlijks keurt de brandweer het gebouw en controleert de blusapparatuur. Zaken ter verbetering worden zo spoedig mogelijk uitgevoerd. Ook worden blusapparaten periodiek door “Ansul” gecontroleerd. Zaken m.b.t. de brandveiligheid, zoals aanrij routes voor brandweer en een aanvalsplan voor de brandweer zijn opgenomen in een “schoolnoodplan”. Voor beide vestigingen is er een schoolnoodplan. Deze noodplannen zijn niet in dit schoolveiligheidsplan opgenomen. In beide gebouwen zijn op diverse plekken de vluchtroutes aangebracht. Ook zijn de nooduitgangen verlicht aangegeven.

4.3 (Speeltoestellen) en inventarisatie / Gereedschappen Gereedschappen die aangedreven worden door een motor en derhalve mechanisch zijn, worden periodiek gekeurd en van een goedkeuring voorzien. Op een inventarislijst zijn alle apparaten geregistreerd.

4.4 Ontruimingsplan In het schoolnoodplan is onder hoofdstuk 5 een ontruimingsplan opgenomen. Om een ontruimingsplan te toetsen op werkbaarheid worden regelmatig ontruimingsoefeningen gehouden op beide locaties. Op dinsdag 3 november 2009 heeft Theo Medema (hoofd facilitaire dienst) overleg gehad met B.H.V deskundige dhr. Wiebe Dijkstra. Inzet : ontruimingsoefening op te zetten op beide locaties van AOC terra in Winsum. Plan van aanpak ontruimingsoefening (1e fase) Theo Medema en Wiebe Dijkstra hebben beide het schoolnoodplan doorgenomen, deze ziet er goed uit. Ook de laatste ontruimingen zijn door beide besproken en geanalyseerd. Hieruit bleek dat we te persoonsgebonden bezig zijn. Voor beide ontruimingen gaan we over naar een universeel systeem, dit betekent dat we zo weinig mogelijk over namen van personen praten, maar wel over acties die gebeuren moeten. Theo Medema en Wiebe Dijkstra hebben dinsdag 3 november 2009 op beide locatie rond gelopen en een nieuw plan gemaakt. Afgesproken is dat Theo Medema dit plan in grote lijnen op papier zet en dit bespreekt met Wiebe Dijkstra. Dit plan wordt door B.H.V deskundige Wiebe Dijkstra bekeken en eventueel aangevuld. Daarna maakt Wiebe Dijkstra hier een PowerPoint presentatie van en organiseren we een bijeenkomst met de BHV- ers op de locatie en lopen samen het ontruimingsplan door. Kort hiernaar gaan we een ontruiming op beide locaties houden, deze ontruiming zal qua datum en tijd vast liggen. Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 156 van 222

156


Belangrijk is om collega’s en leerlingen hier over te informeren. Na deze ontruiming zullen we samen de ontruiming evalueren, en eventueel bijsturen, zodat we nog beter voorbereid zijn bij de volgende ontruiming.

Na twee ontruimingen bij elkaar zitten en een bijlage maken van wat te doen bij….. omgevallen trein waar gas in zit, brand in het trappenhuis, enz.

Opgesteld door : Theo Medema Hoofd BHV AOC-Terra, Terra Winsum.

Ontruimingsplan voor locatie Hamrik: 1.

Ontruimingssignaal wordt gegeven door hoofd BHV Theo Medema. Tijd van signaal wordt genoteerd

2.

Hoofd B.H.V. stuurt iemand naar de sporthal voor ontruiming, de gemeentelijke sporthal grenst aan het schoolgebouw (lessen voor AOC en basisscholen worden hier gegeven) eventueel contact met beheerder van de sporthal.

3.

Iedereen verlaat het gebouw zo snel en veilig mogelijk volgens de aangegeven vluchtwegen en begeeft zich naar het verzamelpunt (tekening laten zien).

4.

De docenten laten de leerlingen hun tas pakken, doen de ramen dicht en verlaten het lokaal rustig ( iedere docent is verantwoordelijk voor zijn klas)

5.

Klassen en personen van de 2e- en 1e verdieping voegen zich rustig in- op de trap naar beneden.

6.

Op de verzamelplaats blijf je met je klas staan en probeert iedereen rustig te houden.

7.

Een aantal BHV’ers (moeten we het over hebben wie) meldt zich bij het hoofd BHV voor de conciërge kamer, de rest blijft op de parkeerplaats.


157


8.

Hoofd BHV geeft instructies wat te doen ( aan de hand van de melding) 2 BHV’ers inspecteren de 2e verdieping 2 BHV’ers inspecteren de 1e verdieping 2 BHV’ers inspecteren de begane grond 2 BHV’ers inspecteren de technieklokalen en de plant en dier lokalen + kassen

9.

Na controle afmelden bij hoofd BHV / eventueel overdracht aan externe hulpdiensten / eventueel uitschakelen ontruimingssignaal.

Ontruimingsplan voor locatie Onderdendamsterweg: 1. Ontruimingssignaal wordt gegeven door hoofd BHV Geert Westra. Tijd van signaal wordt genoteerd.

2. Hoofd BHV stuurt iemand naar de sporthal, dierenverblijven en kassen voor het kenbaar maken van een ontruiming.

3. Iedereen verlaat het gebouw zo snel en veilig mogelijk volgens de aangewezen vluchtwegen en begeeft zich naar het verzamelpunt (tekening).

4. De docenten laten de leerlingen hun tassen pakken doen de ramen dicht en verlaten rustig het lokaal (docent is verantwoordelijk voor zijn leerlingen).

5. Je blijft met je leerlingen op de verzamelplaats en probeert rust te creëren . 6. Een aantal BHV’ers meldt zich bij het hoofd BHV, de rest houdt toezicht op de verzamelplaats. 7. Hoof BHV geeft instructie (aan de hand van de melding) wat te doen. Twee BHV’ers inspecteren de zuidkant en PrO afdeling. Twee BHV’ers inspecteren de noordkant en techniek hal, en twee BHV’ers inspecteren de dierenverblijven en kassen.

8. Na controle afmelden bij het hoofd BHV/ eventueel overdracht aan externe hulpdiensten eventueel uitschakelen ontruimingssignaal.


158


Beveiligingsmaatregelen 4.5 Afspraken en regels m.b.t. toezicht / surveillance (W) Tijdens de schoolpauzes is toezicht aanwezig. In de ochtendpauze wordt dit verstrekt met “dienstdoende” docenten op het schoolplein. Tijdens schoolfeesten is op veel plekken toezicht aanwezig. Het draaiboek schoolfeesten bevat een rooster met daarop aangegeven waar en hoe laat toezicht aanwezig is. De toegang tot de school krijgt extra aandacht. Zie hiervoor 4.6 toezicht schoolfeesten Tijdens alle excursies heeft het onderdeel toezicht en begeleiding de prioriteit. Iedere excursie heeft een programma/draaiboek met daarin opgenomen wie waar toezicht heeft. Indien leerlingen zich per fiets verplaatsen, zal er in groepen gefietst worden met voorop en achterop in de groep een docent met een opvallend hesje aan. Ook zij zullen bij een oversteek extra begeleiden.

4.6 Toezicht schoolfeesten De jaarlijkse schoolfeesten kenmerken een karakter van controle en surveillance. De schoolfeesten zijn uitsluitend voor leerlingen toegankelijk. Alcohol is verboden! In de hieronder volgende overzichten wordt melding gedaan van de spelregels en indeling van surveillance:

Wat 1. reserveren Sporthal 2. Aanvraag vergunning gemeentehuis (zie bijlage vergunning aanvraag)

Wanneer

Wie

Begin van het schooljaar Half januari

Hans

3. Bespreking Disco - Bas Bosman - Vrumona (gratis) - Stefan Folders (Shine-up-Drive-in show) 4. regale en uitproberen “we-spel”via beamer /tafelvoetbal/tafeltennis 5. Ontwerpen van een affiche /poster in samenwerking met beeldende vorming 6. Stukje in de Nieuwsbrief /oproep meer mensen en de heleavond een bijdrage 7. Ontwerpen/Drukken van posters

december

8. Leerlingen benaderen via mentoren helpen bij het schoolfeest

Eind februari

9. Kaartjes kopiëren (format is beschikbaar)

Eind februari


Afgehandeld ja

Theo

ja

Eind januari

Theo

Na open dag

?

Na open dag

?

Begin februari

? / Theo

159


10. Brief aan de buurtbewoners

2/3 maart

administratie

11. Kaartjesverkoop (op beide locaties) Prijs €2,50

Vanaf 2 maart

12. Aantal bezoekers doorgeven aan de beheerder van de sporthal

4 maart

? + administratie Op de Onderdendamsterweg worden kaartjes via adm. verkocht Aanpassen datum op de kaartjes Theo (schatting is 300)

13. Catering

Half februari

Theo en Klaas.

14. Regelen Dranghekken/gemeente Winsum

‘s middags laten leveren

Theo

15. In orde maken sporthal

Laatste gymles op 6 maart Taakverdeling surveillance aparte bijlage

? in overleg met vaksectie lo

16. Indeling van collega’s (surveillance) - deuren sporthal (2) - bij de ingang (3) - bij de keuken (3)

? + lijst administratie extra taken

- kantine en wc (1) - begeleiden bussen/trein voor en na het schoolfeest (3) -opruimen kantine +sporthal 17. ……… ‘s ochtends halen (i.v.m. schoolbus) 18. 19.

Spelregels schoolfeest Entree

Sporthal

Kantine

Gangen


Entreebewijs van te voren gekocht Geen introducés Géén alcohol! (blaastest mogelijk). Roken op de patio Drinken/blikjes blijven buiten Deuren naar de kleedkamers worden niet gebruikt Afval in de bakken/appelleren aan leerlingen Tafels tussendoor schoonmaken Toegangswegen naar lokalen zijn afgesloten

160


Toiletten

Let op alcoholgebruik in toiletten

4.7 Toezicht en afspraken buitenschoolse activiteiten Buitenschoolse activiteiten als (meerdaagse) excursies vinden uitsluitend plaats met voldoende begeleiding en toezicht. We hanteren een “toezicht formule” van 1 docent op 10 leerlingen. Tijdens programma’s, ook in de avond wordt er toezicht gehouden. Leerlingen mogen nooit alleen op pad en gedurende alle excursies en/of activiteiten is alcohol verboden! Onacceptabel gedrag wordt niet geaccepteerd. In extreme gevallen wordt een leerling naar huis gestuurd. Ouders worden ingelicht en kunnen hun kind halen. Indien dit niet mogelijk is, zullen de reiskosten op de ouder(s)/verzorger(s) verhaald worden. Alle meerdaagse excursies hebben een programma boekje met daarin opgenomen wie toezicht heeft op welke groep leerlingen. Ook de regels zijn hierin opgenomen.

Omgevingsveiligheid 4.8 Verkeersveiligheid rond de school (O) Verkeersveiligheid heeft een hoge prioriteit op school. Leerlingen die op het station in Winsum aankomen en naar de locatie Onderdendamsterweg moeten, kunnen overstappen in een bus die naar die locatie gaat. Bij activiteiten rondom de school zijn er altijd verkeersregelaars aanwezig om de veiligheid te verhogen. Zij dragen voor de herkenbaarheid een hesje. Om leerlingen van en naar huis voor de gevaren van het verkeer te waarschuwen, bezoeken alle leerlingen van klas 1 jaarlijks een verkeersmarkt. Gedurende een ochtendprogramma in de sporthal krijgen zij middels activiteiten uitleg over allerlei verkeerszaken (bijv. de “blinde hoek” bij een vrachtwagen). De organisatie is in handen van veilig verkeer Nederland. Jaarlijks wordt vooraf het aan te bieden programma doorgesproken met de deelnemende scholen.

Calamiteiten 4.9 EHBO / BHV De school heeft een aantal opgeleide EHBO’ers in dienst. De docenten lichamelijke opvoeding zijn allen EHBO geschoold. Ook volgen zij de jaarlijkse herhalingscursussen. Volgens de ARBO wet moet ook een school voldoen aan de wettelijke eisen voor bedrijfs hulp verlening. Op dit moment zijn er op de locatie Hamrik 20 BHV’ers en op de locatie Onderdendamsterweg 16 BHV’ ers. Op de reboundvoorziening is de daar aanwezige medewerker BHV’er. De bedrijfshulpverleners spelen een belangrijke rol bij de ontruiming in geval van calamiteit (brand bijvoorbeeld). De BHV’ers worden iedere twee jaar geschoold op de verplichte terreinen.


161


AED: de school beschikt over twee AED sets (op iedere locatie één). In beide conciërge loges staat er één. Er zijn 16 personen geschoold om hiermee op een verantwoorde wijze om te gaan. Dat zijn alle BHV personeelsleden.

4.10 Coördinator calamiteiten (W) De coördinator bij calamiteiten is het hoofd BHV. Zie verder het schoolnoodplan.

4.11 Protocol ernstige calamiteiten (brand etc.) (W) 4.12 Richtlijnen omgang met de media (W) Voor Terra Winsum is alleen de directeur aanspreekpunt voor de media. Er zal door een ieder dan ook altijd naar hem verwezen moeten worden.

Registratie en evaluatie 4.13 Risico Inventarisatie & Evaluatie (uit: Arbo- en schoolveiligheid AOC Terra)

Uitvoering en opzet van de RI&E Arbo- en veiligheidsbeleid begint met inventarisatie van risico ‘s. Risicovolle situaties en knelpunten op Arbo en veiligheidsgebied binnen de school worden in kaart gebracht. De Risico Inventarisatie & Evaluatie kent een cyclusduur van 4 jaar. De werkwijze bij de scholen van OGN is als volgt:  De gehele inventarisatie op de vestigingen vindt in enig jaar plaats voor 1 oktober met behulp van een format dat door het bestuur bureau wordt verstrekt. Als regel verzorg(t)(en) de preventie medewerker(s) deze inventarisatie. Het resultaat van deze inventarisatie wordt (in overleg met medewerkers van de vestiging, in ieder geval met daarbij betrokken de directeur) voor 1 oktober vertaald in een Plan van Aanpak. Dit plan vermeldt de aanpak van de geïnventariseerde knelpunten. Vaste onderdelen daarbij zijn de prioriteitsstelling, tijdpad en budgettering. Inschakeling van het bestuur bureau bij deze activiteiten is altijd mogelijk.  Dit Plan van Aanpak wordt voor 1 november ingezonden naar het bestuur bureau. De afdelingen H&F en P&O vertalen deze plannen in het Arbo-instellingsoverzicht. Dit Arbo instellingsoverzicht richt zich op de vestiging overschrijdende- en de algemene aspecten van het Arbo- en veiligheidsbeleid van OGN.  Vervolgens wordt dit instellingsoverzicht geagendeerd in de vergadering van de Arbo commissie. Daarna wordt het uiterlijk 1 februari aangeboden aan de MR resp. het managementteam (MT). Tenslotte wordt het Arbo instellingsoverzicht door het College van Bestuur vastgesteld en dient het als gegevensbron voor het maatschappelijk jaarverslag.  Op de vestigingen wordt de lopende risico inventarisatie en de daaraan gegeven follow up in de maand september geëvalueerd met de format van het voorafgaande jaar als leidraad. Deze evaluatie mondt uit in het geactualiseerde Plan van Aanpak voor het Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 162 van 222

162


 

daarop volgend jaar. Op deze wijze ontstaat een cyclisch proces voor het (vestigings) Arbo en veiligheidsbeleid. In het vijfde jaar na de eerste RI&E volgt een nieuwe Risico Inventarisatie & Evaluatie, enz.

Overige aspecten van de RI&E Het bestuur bureau draagt zorg voor de vereiste certificering van de RI&E uitvoering binnen geheel OGN. Hiervoor worden jaarlijks afspraken gemaakt met de vestigingen en de uitvoerende organisatie. De vestigingen registreren de ‘zware’ en opvallende zaken op het gebied van de arbeidsomstandigheden. Zware en opvallende zaken hebben betrekking op de volgende gevallen: 1. Ongevallen met ernstig lichamelijk letsel. Daarvan is sprake als medische hulp moet worden ingeschakeld en/of 2. ongevallen met forse materiële schade. Daarvan is in ieder geval sprake als de schade meer dan € 500,00 bedraagt en/of 3. niet te voorziene, vaak onverwachte situaties waarbij gevaar ontstaat voor de gezondheid van de medewerkers en leerlingen/deelnemers. 4. Vormen van fysiek en psychisch geweld alsmede seksuele intimidatie/ seksueel 5. geweld die volgens de Wet op het Onderwijstoezicht moeten worden gemeld bij de vertrouwensinspecteur. De aldus op de vestigingen geregistreerde zaken zijn een agendapunt voor de jaarlijkse vergadering van de Arbo-commissie. Zo mogelijk worden algemene conclusies en verbeterpunten geformuleerd. In september 2011 is er voor beide vestigingen van Terra Winsum een digitale RI&E scan gemaakt. Uit deze scan zijn verbeterpunten / acties t.a.v. de sociale- en fysieke veiligheid opgesteld (zie verderop). SCAN Eerst is geïnventariseerd hoe de veiligheidssituatie op dit moment is. Dit is gedaan met behulp van de Arbo scan VO. Deze scan is gehouden voor o.a. de volgende aspecten van veiligheid en is voor het laatst gemaakt en geëvalueerd in 2015.            

Verplichting Arbowet Schoolgebouw Theorielokaal Praktijklokalen/ werkplaatsen algemeen Beelschermwerk Machines, gereedschappen Geluid en lawaai Blootstelling gevaarlijke stoffen Straling Werkbelasting Personeelsbeleid Agressie & geweld


163


 Bedrijfshulpverlening  Verzuim De Arbo-scan VO is grotendeels gericht op het fysieke gedeelte van de veiligheid. Het fysieke gedeelte van de veiligheid wordt structureel gecontroleerd. Acties t.o.v. schoolveiligheidsplan Actie verantwoordelijk/ uitvoering Opstellen schoolveiligheidsplan Teamleider Het evenwichtig plannen van de inzet van iedere medewerker

Directeur

datum/ indicator Jaarlijkse bijstelling voor 1 oktober Elk nieuwe schooljaar. Check formatieplan

Hieronder staan de verbeterpunten / acties t.a.v. de fysieke- en sociale veiligheid. Het vraagnummer verwijst naar de vraag uit de Arbo-scan. Uitvoerder van de fysieke knelpunten is de facilitaire dienst. In geval van de sociale veiligheid: de directeur (staat expliciet vermeld). Fysieke en Sociale veiligheid locatie Ripperda (heet tegenwoordig locatie Hamrik). DE MAATREGELEN STAAN IN EEN APARTE RAPPORTAGE, ALS AANVULLING NA DIT OVERZICHT. School / Nr Locatie: 1 Groene School Locatie Ripperda 2 Ripperda

Vraagnr. Onderdeel / Opmerking 1.1.3 In praktijklokaal houtbewerking

Knelpuntomschrijving: De school heeft geen explosieveiligheidsdocument.

Risico Hoog

1.1.4

De houtstof in het lokaal wordt niet iedere dag op een veilige wijze verwijderd.

Laag

Er is niet vastgesteld of er gewerkt wordt met kankerverwekkende stoffen

Laag

Zakken moeten buiten worden opgeslagen. Voldoet niet meer aan de norm (explosie gevaarlijk).

3 Ripperda

1.2.1

4 Ripperda

2.3.4

Sticker met tekst plaatsen. Lift.

Bij liften ontbreekt de instructie deze niet te gebruiken tijdens brand.

Hoog

5 Ripperda

2.4.3

Sanitaire voorzieningen

De kans op legionellabesmetting is niet gecontroleerd. Een risicoanalyse is niet uitgevoerd.

Gemiddeld


164


6 Ripperda

2.4.4


Op plaatsen waar warm water Gemiddeld wordt gebruikt in vernevelde vorm (bijvoorbeeld douches, bubbelbaden, watersproeiers, autowasplaatsen) zijn geen preventieve maatregelen tegen legionella getroffen.

7 Ripperda

2.5.3

Aula Geen maatregelen i.v.m. klein risico en hoge kosten

Als er in de aula stoelen in rijen worden geplaatst, worden geen koppelstoelen gebruikt.

Laag

8 Ripperda

2.8.9

Onderdeel bij verscheidene praktijkruimten (kas). Onderdeel van de school.

In de lokalen is organisch materiaal aanwezig

Laag

9 Ripperda

2.10.2

Les- en werkruimte.

Laag

10 Ripperda

2.12.1

Les- en werkruimte. Wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingssysteem.

Er wordt hinder ondervonden van lawaai. De temperatuur wordt in de zomer en/of winter als onbehaaglijk ervaren.

11 Ripperda

2.12.3

Les- en werkruimte. Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsinstallatie.

De vochtigheidsgraad is in de zomer en/of winter onaanvaardbaar.

Laag

12 Ripperda

2.12.4

Les- en werkruimte. Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsinstallatie.

Er is onvoldoende ventilatie

Laag

13 Ripperda

2.12.5

Er is sprake van hinderlijke tocht bijv. door de luchtbehandelingsinstallatie.

Laag

14 Ripperda

2.14.6

Balies en recepties. NVT

Er is geen alarmeringsmogelijkheid aangebracht.

Laag

15 Ripperda

2.17.2

Gereedschappen / middelen.

Printers en kopieerapparatuur met een productie van meer dan 5000 vel per maand staan op de werkplek.

Laag

16 Ripperda

2.17.3


De grootvolume printers en kopieermachines zijn niet voorzien van een bronafzuiging.

Laag

17 Ripperda

2.17.4


Handgereedschappen zoals hamers, vijlen en zagen zijn in slechte staat en/of worden niet minimaal jaarlijks gekeurd.

Laag

18 Ripperda

2.17.6


Ladders, trappen en ander klimmateriaal zijn niet minimaal jaarlijks gekeurd, dan wel in slechte staat en/of worden slecht onderhouden.

Laag

19 Ripperda

2.18.1

Gevaarlijke stoffen: Lijst is niet In de RI&E ontbreekt een Gemiddeld actueel (lijst voor scheikunde / overzicht van gevaarlijke stoffen zuurkast moet gemaakt worden). die op de school worden gebruikt.


Laag

165


20 Ripperda

2.19.11

Elektriciteit en gas. Op elektrische app. is nu een sticker gekomen met een goedkeuring voor 3 jaar.

Iedere elektrische beveiliging (aarding, noodschakelaar, noodstop) wordt niet tenminste jaarlijks gecontroleerd.

Laag

21 Ripperda

2.19.15

Elektriciteit en gas. Functioneren Eén of meerdere gastoestellen goed, maar geen jaarlijkse verkeren in slechte staat en/of controle. worden niet jaarlijks door een deskundige gecontroleerd.

Laag

22 Ripperda

3.5.1

Klimaat en temperatuur. Een in De temperatuur wordt in de aanbouw zijnde zomer en/of winter als luchtverversingsinstallatie moet onbehaaglijk ervaren. hierin verandering brengen (m.n. in de zomer).

Laag

23 Ripperda

3.5.4

Klimaat en temperatuur. Een luchtverversingsinstallatie is in aanbouw.

Er is onvoldoende ventilatie.

Laag

24 Ripperda

3.5.5

Er is sprake van hinderlijke tocht bijv. door de luchtverversingsinstallatie

Laag

25 Ripperda

3.5.7

Klimaat en temperatuur.

Er is geen onderhoudsschema voor de mechanische ventilatiesystemen.

Laag

26 Ripperda

5.1.1

Handvaardigheid.

Gemiddeld

27 Ripperda

5.1.3

Handvaardigheid.

Gemakkelijk brandbaar afval wordt niet brandveilig verzameld. Er is geen blusdeken en/of nooddouche aanwezig bij het gebruik van open vuur.

28 Ripperda 29 Ripperda

5.1.5 5.1.9

Handvaardigheid. Handvaardigheid.

Er is geen oogdouche aanwezig. De werking van de aardlekschakelaar wordt niet gecontroleerd.

Laag Laag

30 Ripperda

5.3.3

Handvaardigheid / Elektrisch solderen

Er is geen jaarlijkse controle op de aansluiting van de aarddraad in de bout.

Laag

31 Ripperda

5.6.1

Handvaardigheid

Er is geen of onvoldoende afzuiging van gassen en dampen die vrijkomen bij het lijmen en verwarmen van kunststof.

Laag

32 Ripperda

5.10.1

Handvaardigheid

Het werkblad van tafels waaraan geverfd en getekend wordt is niet eenvoudig in een helling te plaatsen.

Laag

33 Ripperda

6.1.1

Natuurkunde en Biologie

Gemiddeld

34 Ripperda

6.1.9


Gemakkelijk brandbaar afval wordt niet brandveilig verzameld. De werking van de aardlekschakelaar wordt niet gecontroleerd.

35 Ripperda

6.4.3


Tijdens demonstraties wordt gegeten, gedronken of cosmetica aangebracht.

Laag


Laag

Laag

166


36 Ripperda

6.5.5


Er is geen opruim set aanwezig voor het opruimen van gebroken kwikthermometers.

Laag

37 Ripperda

7.1.1

Scheikunde

Laag

38 Ripperda

7.1.9

Scheikunde


39 Ripperda

7.1.10

Scheikunde

Waar permanent stroomvoorziening nodig is worden nog verlengsnoeren of tafelcontactdozen gebruikt.

Laag

40 Ripperda

7.2.2

Scheikunde

De zuurkast is niet geïnstalleerd Laag volgens de voorschriften uit NENEN 14175 en de daarbij horende NPR 4500 of wordt niet conform voorschrift onderhouden.

41 Ripperda

7.5.2

Scheikunde

Er is geen register van de aanwezige chemicaliën met daarin: soort, hoeveelheden en plaats waar zij zich bevinden.

Gemiddeld

42 Ripperda

7.6.4

Scheikunde

Laag

43 Ripperda

7.7.4

Scheikunde

Er is geen procedure voor de afvoer van afval. Luchtsnelheden in de werkopening van zuurkasten worden niet jaarlijks gecontroleerd.

44 Ripperda

8.1.1

Verzorging

Laag

45 Ripperda

8.1.8

Verzorging


46 Ripperda

8.1.10

Verzorging

Er is geen practicumreglement en/of op de naleving ervan wordt niet toegezien.

Laag

47 Ripperda

8.4.5

Verzorging. Krijgen een 3 jaars sticker.

De elektrische keuken- en huishoudelijke apparaten worden niet minimaal jaarlijks gecontroleerd.

Gemiddeld

48 Ripperda

9.7.1

49 Ripperda

9.8.1

Hulpverleningsmiddelen praktijklokalen Afval praktijklokalen

Gemakkelijk brandbaar afval Laag wordt niet brandveilig verzameld. Gevaarlijk afval, papier, glas, Laag hout, metaal en overig afval wordt niet in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld.

50 Ripperda

10.3.2

Beeldschermwerk

Er is geregeld dat beeldschermwerkers periodiek hun gezichtsvermogen kunnen laten onderzoeken door de arbodienst/ arbo deskundige.


Laag

Laag

Laag

Laag

167


51 Ripperda

11.1.8

Machines en gereedschappen

Het bij de machine horende onderhoudsboek wordt niet goed bijgehouden.

Laag

52 Ripperda

11.3.2

Laag

53 Ripperda

11.4.3

Elektrische meetopstellingen. 12 Montageborden zijn vervaardigd Volt is hier van toepassing. van geleidend materiaal. Bediening en alarm De gebruiksinstructies op of nabij machines, gereedschappen en transportmiddelen zijn niet duidelijk.

54 Ripperda

11.5.8

Gereedschappen en hulpmateriaal.

Laag

55 Ripperda

12.3.1

Gemiddeld

56 Ripperda

13.1.1

Lawaaibescherming. Wel Er is geen plan om het lawaai te gebruik van gehoorbeschermers. bestrijden en te beheersen. Blootstelling gevaarlijke stoffen Er is geen register van de aanwezige gevaarlijke stoffen in het lokaal en/of binnen de onderwijsinstelling.

57 Ripperda

13.2.4

Blootstelling gevaarlijke stoffen. Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsinstallatie (juli 2011 nog niet in gebruik).

De lucht in het lokaal wordt in onvoldoende mate ververst.

Laag

58 Ripperda

14.2.2

Opslag gevaarlijke stoffen

Hoog

59 Ripperda

14.2.4

Opslag gevaarlijke stoffen. Vaksecties die hiermee werken moeten voorlichting krijgen over hoe te handelen.

Van de opgeslagen voorraad is geen register aanwezig (geen vermelding van de soorten en hoeveelheden gevaarlijke stoffen). Opslagruimtes zijn niet voorzien van gescheiden opvangmogelijkheden voor de verschillende opgeslagen vloeistoffen.

60 Ripperda

16.1.2

Taakinhoud en taakbelasting Verantwoordelijke: dir.

De taaklast is onevenwichtig over medewerkers verdeeld.

Laag

61 Ripperda

17.2.1

Er zijn geen duidelijke taak- en functiebeschrijvingen.

Laag

62 Ripperda

17.3.3

Taakbeleid. Niet voor alle taken is dit beschreven en helder. Verantwoordelijke: dir. Zwangere vrouwen Verantwoordelijke: dir.

Werkgever ligt zwangere werkneemster niet voor over de risico's van het werk en de genomen maatregelen.

Laag

63 Ripperda

18.1.10

Agressie & geweld. Vertrouwenspersoon intern en extern aanwezig. Verantwoordelijke: dir.

De school heeft geen commissie ingesteld, die klachten over agressie, geweld, pesten en seksuele intimidatie behandelt.

Laag

64 Ripperda

19.1.1

Bedrijfshulpverlening. Wel controle, bezoekers melden zich wel. Verantwoordelijke: dir.

Bezoekers worden niet geregistreerd bij binnenkomst en vertrek.

Laag


Ladders worden niet of niet regelmatig gecontroleerd en/of voldoen niet aan NEN 2484.

Laag

Gemiddeld

Hoog

168


65 Ripperda

20.1.4

66 Ripperda

20.2.8

Verzuim. Gesprekken worden gevoerd, scholing in deze? Training in dec. 2012 Verantwoordelijke: dir. Wet Poortwachter. Verantwoordelijke: dir.

De leidinggevenden zijn niet getraind in het voeren ziekteverzuimgesprekken.

Laag

De school en/of de zieke werknemer weet niet dat bij onduidelijkheid of onenigheid m.b.t. de re-integratie gebruik gemaakt kan worden van een deskundigenoordeel (voorheen: second opinion) van UWV.

Laag

De school wil alles uiterlijk .......realiseren.

MAATREGELEN RIPPERDA:

TERRA Winsum 2015 Organisatie:

Dollard College

Organisatie-eenheid:

Ripperda

Adres:

Hamrik 4a

Postcode en plaats:

9951 JH

RIE-coördinator:

Berthan Slijkhuis, [email protected]

RIE-uitvoerder:

Jaap Noordhoff, [email protected]

Telefoonnummer:

(0595) 44 70 70

Winsum

E-mailadres: Maatregelverantwoordelijke(n):

Theo Medema ([email protected]).

Taakuitvoerders: Scope van deze RIE: Gebruikte inventarisatievragenlijst:

Arboscan Voortgezet Onderwijs (versie 5)

Datum start:

30 juni 2014

Datum goedgekeurd:


169


Wat staat er in dit rapport? Dit rapport bevat de resultaten van de risico-inventarisatie en -evaluatie en de maatregelen die zijn ingevuld om gevonden knelpunten aan te pakken. Dit rapport bevat uitsluitend informatie over de onderwerpen (modules) die geselecteerd waren voor deze RIE en die voldoen aan de criteria die zijn opgegeven bij het genereren van dit rapport. Het kan daarom zijn dat de nummering niet doorloopt.

Proces De risico-inventarisatie en -evaluatie is in drie stappen verdeeld: * Inventariseren: alle vragen beantwoorden op basis van observatie, raadpleging van relevante personen en beschikbare informatie. * Evalueren: voor elk knelpunt bepalen hoe hoog het risico is (risicoklasse). * Maatregelen: bij elk knelpunt één of meer maatregelen formuleren om het risico te verkleinen. De maatregelen vormen samen het plan van aanpak. Hierna kan het plan van aanpak als tekst of als spreadsheet worden geëxporteerd. Er kunnen ook andere rapporten worden gemaakt, zoals een blanco vragenlijst.

Methode van risico-evaluatie Risicoklassen zijn bepaald voor knelpunten die in de inventarisatiefase naar voren kwamen. Het systeem schreef bij elk knelpunt de risico evaluatiemethode voor. In deze evaluatie zijn de risicoklassen direct ingevuld.; or In deze evaluatie zijn de risicoklassen berekend op basis van waarschijnlijkheid, frequentie (ook wel: blootstelling) en effect (ook wel: gevolgen) van het risico..


170


Algemeen Geselecteerde (sub)modules

(Sub)modules met alle (Sub)modules met alle (Sub)modules met inventarisatievragen knelpunten maatregelen voor alle beantwoord geëvalueerd knelpunten

132

1

132/132 (100%)

43/132 (32,6%)

Knelpunten met maatregelen alle afgerond

31/132 (23,5%)

0

Verplichting Arbowet Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

2/2 (100%)


1/2 (50%)

0

Geen knelpunten gevonden

1.1

Algemeen

1.1.3

De school heeft geen explosieveiligheidsdocument. Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Maatregelsuggesties

Maatregel Explosie document regelen Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

1.1.4

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

De houtstof in het lokaal wordt niet iedere dag op een veilige wijze verwijderd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Nieuwe afzuiginstallatie gekregen. Opmerking Zakken moeten buiten worden opgeslagen. Voldoet niet meer aan de norm (explosie gevaarlijk).

Maatregel Zoveel houtstof is er niet dagelijks. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

1.2

Werken met kankerverwekkende stoffen

1.2.1

Er is niet vastgesteld of er gewerkt wordt met kankerverwekkende stoffen Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:We hebben deze stoffen niet vastgesteld.


171


2

Schoolgebouw Geselecteerde (sub)modules


19

19/19 (100%)

10/19 (52,6%)


7/19 (36,8%)

0


2.1

Toegang/schoolplein


2.2

Gangen en trappen


2.3

Liften

2.3.4

Bij liften ontbreekt de instructie deze niet te gebruiken tijdens brand. Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Opmerking Sticker met tekst plaatsen

Maatregel Liftinstructie regelen Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

2.4

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond


2.4.3 De kans op legionellabesmetting is niet gecontroleerd. Een risicoanalyse is niet uitgevoerd. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Geringe kan op besmetting. Douches na vakantie worden met heet water doorgespoeld. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

18-8-2015

Einddatum

Status afgerond

2.4.4 Op plaatsen waar warm water wordt gebruikt in vernevelde vorm (bijvoorbeeld douches, bubbelbaden, watersproeiers, autowasplaatsen) zijn geen preventieve maatregelen tegen legionella getroffen. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:


gemiddeld

172


Maatregel Douches worden na vakantie met heet water doorgespoeld Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

18-8-2015

18-8-2015

Einddatum

Status afgerond

2.5

Lunch- en andere voorzieningen

2.5.3

Als er in de aula stoelen in rijen worden geplaatst, worden geen koppelstoelen gebruikt. Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Maatregel Geen, gering risico, hoge kosten. Wel een doorgang gemaakt. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.6

Onderhoud, orde en netheid


2.7

Hulpverleningsmiddelen


2.8

Les- en werkruimtes algemeen

2.8.9

In de lokalen is organisch materiaal aanwezig Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Opmerking Onderdeel bij verscheidene praktijkruimten (kas). Onderdeel van de school.

Maatregel Geen Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.9

Afmetingen van les- en werkruimtes


2.10 Geluid en lawaai in les- en werkruimtes 2.10.2 Er wordt hinder ondervonden van lawaai. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Maatregelsuggesties Wordt regelmatig geluidshinder ondervonden van verkeer of aangrenzende ruimtes? Laat dan een deskundige (bijvoorbeeld van de arbodienst) het geluidsniveau meten en vergelijken met de normen. Als de verstaanbaarheid regelmatig slecht is door verkeerslawaai (en de normen worden overschreden), moet u contact opnemen met de gemeente.


173



Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.11 Verlichting in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.12 Klimaat en temperatuur in les- en werkruimtes 2.12.1 De temperatuur wordt in de zomer en/of winter als onbehaaglijk ervaren. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingssysteem

Maatregel Luchtverversingssysteem nu aanwezig. In de winter vaak extra koude. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

9-6-2016

Einddatum

Status In uitvoering

Opmerking Wordt nog aan gewerkt door H&F (Niezink en Jensen).

2.12.3 De vochtigheidgraad is in de zomer en/of winter onaanvaardbaar. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsinstallatie. De installatie is gereed, maar voldoet nog niet.

2.12.4 Er is onvoldoende ventilatie Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsinstallatie. De installatie is gereed, maar voldoet nog niet. Voldoende ventilatie, maar niet met de juiste temperatuur. CO2 gehalte is beter. Maatregelsuggesties Wanneer klachten over ventilatie zich voordoen, is met een kooldioxidemeting te bepalen of dit door slechte ventilatie wordt veroorzaakt. Een arbodienst kan deze meting uitvoeren.Bij natuurlijke ventilatie moeten speciale toe- en afvoeropeningen aanwezig zijn (roosters en raampjes boven 1.80 m) en zet ze niet te ver open. Een vingerdikte is al voldoende.Als door natuurlijke ventilatie de lucht onvoldoende ververst kan worden, moet mechanische ventilatie worden toegepast.

2.12.5 Er is sprake van hinderlijke tocht bijvoorbeeld door de luchtverversingsinstallatie. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking De bouw van e.d. installatie is nog niet gereed. De werking en evt. tocht moet nog blijken (juli 2011 nog niet gereed). De installatie nu gereed en voldoet nog steeds niet.


174


Maatregel Installatie nu aanwezig. Voldoet nog niet volledig. H&F ermee bezig, zie eerdere items. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum


2.13 Meubilair in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.14 Ergonomische inrichting balies en recepties 2.14.6 Er is geen alarmeringsmogelijkheid aangebracht. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:NVT Opmerking NVT

2.15 Werkhoudingen/afwisseling (denk aan OOP) Geen knelpunten gevonden

2.16 Beeldschermwerk Geen knelpunten gevonden

2.17 Gereedschappen/middelen 2.17.2 Printers en kopieerapparatuur met een productie van meer dan 5000 vel per maand staan op de werkplek. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Op twee plaatsen staan deze op de werkplek

Maatregel De meest gebruikte heeft een airco in de ruimte. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Theo Medema

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.17.3 De grootvolume printers en kopieermachines zijn niet voorzien van een bronafzuiging. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Grootvolume printer is afgestoten


175


Maatregel Groot volume printer afgevoerd. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.17.4 Handgereedschappen zoals hamers, vijlen en zagen zijn in slechte staat en/of worden niet minimaal jaarlijks gekeurd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Docent controleert dit bij het begin van het schooljaar.

Maatregel Geen, controle bij docent Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.17.6 Ladders, trappen en ander klimmateriaal zijn niet minimaal jaarlijks gekeurd, dan wel in slechte staat en/of worden slecht onderhouden. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Worden door eigen OBP gecontroleerd.

2.18 Gevaarlijke stoffen 2.18.1 In de RI&E ontbreekt een overzicht van gevaarlijke stoffen die op de school worden gebruikt. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Opmerking Lijst is niet actueel (lijst voor scheikunde / zuurkast moet gemaakt worden).

Maatregel Docent Scheikunde moet deze lijst maken en verstrekken. Zuurkast aanwezig. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

2.19 Elektriciteit en gas 2.19.11 Iedere elektrische beveiliging (aarding, noodschakelaar, noodstop) wordt niet tenminste jaarlijks gecontroleerd. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico


176


Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Deze keuring is niet geweest en ligt bij H&F (kan in nov. 2014 moeten gebeuren). Opmerking Op electrische app. is nu een sticker gekomen met een goedkeuring voor 3 jaar.

Maatregel Uitgevoerd. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.19.15 Eén of meerdere gastoestellen verkeren in slechte staat en/of worden niet jaarlijks door een deskundige gecontroleerd. Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Opmerking Functioneren goed, maar geen jaarlijkse controle.

Maatregel Gastoestellen deels vervangen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

Opmerking Gerealiseerd in mei 2015

3

Theorielokaal Geselecteerde (sub)modules


6

6/6 (100%)

0/6

0/6

Knelpunten met maatregelen alle afgerond 0


3.1



3.2



3.3

Geluid en lawaai


3.4

Verlichting Theorielokaal



177


3.5

Klimaat en temperatuur

3.5.1

De temperatuur wordt in de zomer en/of winter als onbehaaglijk ervaren. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Een in aanbouw zijnde luchtverversingsinstallatie moet hierin verandering brengen (m.n. in de zomer). Installatie is gereed: zomer wel beter, maar installatie voldoet nog niet (winter: te koude lucht).

Maatregel Zie eerdere opm. Ligt nog steeds bij Niezink en Jensen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum


3.5.4

Er is onvoldoende ventilatie. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Een luchtverversingsinstallatie is in aanbouw. Installatie gereed, voldoet nog niet.


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

Opmerking Ventilatiesysteem gerealiseerd.

3.5.5

Er is sprake van hinderlijke tocht bijvoorbeeld door de luchtverversingsinstallatie. Risico:

Prioriteit:

Opmerking Luchtverversingsinstallatie in aanbouw zal dit moeten uitwijzen (juli 2011 nog niet werkzaam). Voldoet nog steeds niet.

3.5.7

Er is geen onderhoudsschema voor de mechanische ventilatiesystemen. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Een onderhoudscontract is afgesloten.

3.6

Meubilair



178


4

Gymnastieklokaal Geselecteerde (sub)modules


10

10/10 (100%)

0/10

0/10



4.1

Algemeen Gymnastieklokaal


4.2

Inrichting Gymnastieklokaal


4.3

Klimtouwen


4.4

Ringen


4.5

Rekstokken


4.6

Wandrek


4.7

Turnbrug


4.8

Afzettrampoline


4.9

Bok, paard en springkast


4.10 Matten Geen knelpunten gevonden

5

Handvaardigheid, Techniek Geselecteerde (sub)modules


10

10/10 (100%)

4/10 (40%)

2/10 (20%)



5.1

Algemeen Handvaardigheid

5.1.1

Gemakkelijk brandbaar afval wordt niet brandveilig verzameld. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:


gemiddeld

179


Maatregel Brandvrije afvalbakken worden aangeschaft Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

5.1.3

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Er is geen blusdeken en/of nooddouche aanwezig bij het gebruik van open vuur. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Nooddouches en blusdekens aanwezig.

Maatregel Geen omdat er geen open vuur is. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

5.1.5

Er is geen oogdouche aanwezig. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Aanwezig

Maatregel Gering risico, wel waterkraan aanwezig. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

5.1.9

De werking van de aardlekschakelaar wordt niet gecontroleerd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Bij blijvende storing wordt monteur ingeschakeld.

Maatregel Controle docent. Bij blijvende problemen wordt er direct actie ondernomen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

5.2

Verven en lakken



180


5.3

Elektrisch solderen

5.3.3

Er is geen jaarlijkse controle op de aansluiting van de aarddraad in de bout. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico: gemiddeld. Motivatie afwijking: Geaard stopcontact. Docent controleert.

5.4

Gebruik van propaanbrander


5.5

Keramiek


5.6

Kunststof

5.6.1 Er is geen of onvoldoende afzuiging van gassen en dampen die vrijkomen bij het lijmen en verwarmen van kunststof. Risico:

laag*

*Berekening risico Waarschijnlijkheid:Klein;

Prioriteit: Blootstelling:Bijna nooit;

laag Gevolgen:Hinder of letsel zonder verzuim;

Opmerking Afzuiging geregeld.

5.7

Lassen


5.8

Machines en elektrisch handgereedschap


5.9

Persoonlijke beschermingsmiddelen


5.10 Meubilair 5.10.1 Het werkblad van tafels waaraan geverfd en getekend wordt is niet eenvoudig in een helling te plaatsen. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Maatregel NVT Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT

Opmerking NVT


181


6

Natuurkunde, biologie, algemene natuurwetenschappen Geselecteerde (sub)modules


5

5/5 (100%)

2/5 (40%)


1/5 (20%)

0


6.1

Algemeen

6.1.1


gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Opmerking Afvalbakken worden besteld.

Maatregel Brandvrije afvalbakken worden besteld. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

6.1.9

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond


laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Docent controleert.

6.2

Aardgas


6.3

Elektra


6.4

Demonstratie- en leerling-proeven

6.4.3

Tijdens demonstraties wordt gegeten, gedronken of cosmetica aangebracht. Risico:

laag

Prioriteit:

laag


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT


182


6.5

Chemicaliën

6.5.5

Er is geen opruimset aanwezig voor het opruimen van gebroken kwikthermometers. Risico:

7

Prioriteit:

Scheikunde Geselecteerde (sub)modules


12

12/12 (100%)

5/12 (41,7%)


1/12 (8,3%)

0


7.1

Algemeen

7.1.1


laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Afvalbakken worden aangeschaft.

Maatregel Brandvrije afvalbakken worden aangeschaft. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

7.1.9

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond


laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Docent controleert.

7.1.10 Waar permanent stroomvoorziening nodig is worden nog verlengsnoeren of tafelcontactdozen gebruikt. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Gerealiseerd, o.a. in de keuken.

7.2

Indeling en inrichting Scheikunde

7.2.2 De zuurkast is niet geïnstalleerd volgens de voorschriften uit NEN-EN 14175 en de daarbij horende NPR 4500 of wordt niet conform voorschrift onderhouden. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Nieuwe kast voldoet.

7.3

Werkzaamheden Scheikunde

Geen knelpunten gevonden Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 183 van 222

183


7.4

Gebruik van chemicaliën


7.5

Opslag van chemicaliën

7.5.2 Er is geen register van de aanwezige chemicaliën met daarin: soort, hoeveelheden en plaats waar zij zich bevinden. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Lijst wordt gemaakt door Scheikunde docent Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

7.6

Chemisch afval

7.6.4

Er is geen procedure voor de afvoer van afval. Risico:

laag*

Prioriteit:

Einddatum

Status afgerond

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Afval wordt zoveel mogelijk gescheiden ingezameld.

7.7

Ventilatie Scheikunde

7.7.4

Luchtsnelheden in de werkopening van zuurkasten worden niet jaarlijks gecontroleerd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Docent controleert. Nieuwe zuurkast.

7.8

Aardgas


7.9

Water


7.10 Brandbestrijding Scheikunde Geen knelpunten gevonden

7.11 Kabinet scheikunde Geen knelpunten gevonden

7.12 Persoonlijke beschermingsmiddelen Scheikunde Geen knelpunten gevonden

8

Verzorging Geselecteerde (sub)modules


5

5/5 (100%)

2/5 (40%)

1/5 (20%)



184


8.1

Algemeen Verzorging

8.1.1


laag*

Prioriteit:

laag


Maatregel Brandvrije afvalbakken worden aangeschaft. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

8.1.8

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond


hoog

Prioriteit:

laag

Maatregel Docent controleert. Bij storing worden er direct maatregelen genomen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

8.1.10 Er is geen practicumreglement en/of op de naleving ervan wordt niet toegezien. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Docent instrueert.

8.2

Hygiëne


8.3

Opslag, inkoop en afval


8.4

Aardgas en elektra

8.4.5 De elektrische keuken- en huishoudelijke apparaten worden niet minimaal jaarlijks gecontroleerd. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

gemiddeld

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Keuring ligt nog bij H&F Opmerking Krijgen een 3 jaars sticker.


185


Maatregel Keuring moet plaatsvinden Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum


Opmerking Ligt bij H&F

8.5

Persoonlijke beschermingsmiddelen Verzorging


9

Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen Geselecteerde (sub)modules


9

9/9 (100%)

2/9 (22,2%)


2/9 (22,2%)

0


9.1

Afmetingen en inrichting


9.2

Uitzicht en verlichting


9.3

Klimaat Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.4

Ventilatie Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.5

Meubilair Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.6

Nutsvoorzieningen


9.7

Hulpverleningsmiddelen Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen

9.7.1


laag*

Prioriteit:

laag


Maatregel Brandvrije afvalbakken aanschaffen. Maatregelverantwoordelijke(n) Theo Medema


Budget

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

186


9.8

Afval Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen

9.8.1 Gevaarlijk afval, papier, glas, hout, metaal en overig afval wordt niet in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld. Risico:

laag

Prioriteit:

laag


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

9.9 Persoonlijke beschermingsmiddelen Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen Geen knelpunten gevonden

10

Beeldschermwerk Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

1/3 (33,3%)


1/3 (33,3%)

0


10.1 Opstelling beeldschermwerkplekken Geen knelpunten gevonden

10.2 Instelling beeldschermwerkplekken Geen knelpunten gevonden

10.3 Organisatie 10.3.2 Er is geregeld dat beeldschermwerkers periodiek hun gezichtsvermogen kunnen laten onderzoeken door de arbodienst/ arbodeskundige. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Weten medewerkers.

Maatregel Bekend bij medewerkers. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond


187


11

Machines, Gereedschappen Geselecteerde (sub)modules


6

6/6 (100%)

4/6 (66,7%)


4/6 (66,7%)

0


11.1 Aanschaf, onderhoud, plaatsing, gebruik en instructie 11.1.8 Het bij de machine horende onderhoudsboek wordt niet goed bijgehouden. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Controle heeft plaatsgevonden door een bedrijf.

Maatregel Controle plaatsgevonden Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11.2 Voorzieningen Geen knelpunten gevonden

11.3 Elektrische meetopstellingen 11.3.2 Montageborden zijn vervaardigd van geleidend materiaal. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:12 Volt is veilig. Opmerking 12 Volt is hier van toepassing.

Maatregel Gaat om 12V, niet gevaarlijk. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11.4 Bediening en alarm 11.4.3 De gebruiksinstructies op of nabij machines, gereedschappen en transportmiddelen zijn niet duidelijk. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Docent instrueert.


188


Maatregel Docent geeft instructies. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11.5 Gereedschappen en hulpmateriaal 11.5.8 Ladders worden niet of niet regelmatig gecontroleerd en/of voldoen niet aan NEN 2484. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:OBP controleert.

Maatregel OBP en techniek docent controleren. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11.6 Transportmiddelen Geen knelpunten gevonden

12

Geluid en Lawaai Geselecteerde (sub)modules


4

4/4 (100%)

1/4 (25%)

1/4 (25%)



12.1 Akoestiek en hinderlijk geluid Geen knelpunten gevonden

12.2 Lawaaibronnen Geen knelpunten gevonden

12.3 Lawaaibeheersing 12.3.1 Er is geen plan om het lawaai te bestrijden en te beheersen. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

gemiddeld

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Onderzoek in sporthal van school heeft plaatsgevonden. Voldoet niet aan de norm. Ligt bij H&F. Opmerking Wel gebruik van gehoorbeschermers bij andere vakken als LO.


189


Maatregel Bij techniek e.d. geregeld. Bij L.O. wordt de norm overschreden. Ligt bij H&F of P&O. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum


12.4 Persoonlijke beschermingsmiddelen Geluid en Lawaai Geen knelpunten gevonden

13

Blootstelling Gevaarlijke Stoffen Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

2/2 (100%)


2/2 (100%)

0


13.1 Inventarisatie en evaluatie 13.1.1 Er is geen register van de aanwezige gevaarlijke stoffen in het lokaal en/of binnen de onderwijsinstelling. Risico:

hoog

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Docent Scheikunde maakt lijst. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

13.2 Maatregelen Blootstelling Gevaarlijke Stoffen 13.2.4 De lucht in het lokaal wordt in onvoldoende mate ververst. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Installatie is aanwezig, voldoet niet. Opmerking Er wordt gewerkt aan de bouw van een luchtverversingsonstallatie (juli 2011 nog niet in gebruik).

Maatregel Luchtverversingsinstallatie werkt. Maar niet altijd naar behoren. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond


190


14

Opslag Gevaarlijke Stoffen Geselecteerde (sub)modules


7

7/7 (100%)

1/7 (14,3%)


1/7 (14,3%)

0


14.1 Opslag in het lokaal Geen knelpunten gevonden

14.2 Opslag in speciale ruimtes / Algemeen 14.2.2 Van de opgeslagen voorraad is geen register aanwezig (geen vermelding van de soorten en hoeveelheden gevaarlijke stoffen). Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Maatregel Lijst wordt gemaakt Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

14.2.4 Opslagruimtes zijn niet voorzien van gescheiden opvangmogelijkheden voor de verschillende opgeslagen vloeistoffen. Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Opmerking Vaksecties die hiermee werken moeten voorlichting krijgen over hoe te handelen.

Maatregel Wordt met Scheikunde docenten overlegd Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

14.3 Losse kasten (tot 150 kg/liter) Geen knelpunten gevonden

14.4 Bouwkundige kasten (tot 250 kg/liter) Geen knelpunten gevonden

14.5 Kluizen (tot 500 kg/liter in een gebouw met verdiepingen; tot 5.000 kg/liter in een gebouw zonder verdiepingen) Geen knelpunten gevonden

14.6 Gebouw (tot 10.000 kg/liter) Geen knelpunten gevonden

14.7 Opslag van gassen Geen knelpunten gevonden


191


15

Straling Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

0/2


0/2

0


15.1 Niet-ioniserende straling Geen knelpunten gevonden

15.2 Ioniserende straling Geen knelpunten gevonden

16

Werkbelasting Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

1/3 (33,3%)


1/3 (33,3%)

0


16.1 Taakinhoud en taakbelasting 16.1.2 De taaklast is onevenwichtig over medewerkers verdeeld. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Taakbeleid is verder ingevoerd.

Maatregel Taakbeleid is ingevoerd. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

16.2 Regelmogelijkheden Geen knelpunten gevonden

16.3 Verhoudingen Geen knelpunten gevonden

17

Personeelsbeleid Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

2/3 (66,7%)

2/3 (66,7%)



17.1 Algemeen Personeelsbeleid Geen knelpunten gevonden


192


17.2 Taakbeleid 17.2.1 Er zijn geen duidelijke taak- en functiebeschrijvingen. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Alle functies zijn beschreven. Opmerking Niet voor alle taken is dit beschreven en helder.

Maatregel Veel taken zijn beschreven. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

17.3 Zwangere en pas bevallen vrouwen 17.3.3 Werkgever ligt zwangere werkneemster niet voor over de risico's van het werk en de genomen maatregelen. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Er is voldoende overleg met de zwangere.

Maatregel Voldoende overleg met zwangere hierover. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

18

Agressie & Geweld Geselecteerde (sub)modules


1

1/1 (100%)

1/1 (100%)

1/1 (100%)



18.1 Algemeen Agressie & Geweld 18.1.10 De school heeft geen commissie ingesteld, die klachten over agressie, geweld, pesten en seksuele intimidatie behandelt. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Pestcoördinator heeft de aandacht. Opmerking Vertrouwenspersoon intern en extern aanwezig.


193


Maatregel Interne - en externe vertrouwenspersoon aanwezig. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

Opmerking Pestcoördinatie heeft de aandacht.

19

Bedrijfshulpverlening Geselecteerde (sub)modules


1

1/1 (100%)

1/1 (100%)


1/1 (100%)

0


19.1 Algemeen Bedrijfshulpverlening 19.1.1 Bezoekers worden niet geregistreerd bij binnenkomst en vertrek. Risico:

gemiddeld*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Er is voldoende controle bij de ingang. Opmerking Wel controle, bezoekers melden zich wel.

Maatregel Voldoende controle. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

20

Verzuim Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

2/2 (100%)


2/2 (100%)

0


20.1 Aspecten van verzuim 20.1.4 De leidinggevenden zijn niet getraind in het voeren ziekteverzuimgesprekken. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Geen training, gesprekken zijn afdoende Opmerking Gesprekken worden gevoerd, scholing indeze?


194


Maatregel Gesprekken worden gevoerd. Geen scholing. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

20.2 Wet verbetering Poortwachter 20.2.8 De school en/of de zieke werknemer weet niet dat bij onduidelijkheid of onenigheid m.b.t. de re-integratie gebruik gemaakt kan worden van een deskundigenoordeel (voorheen: second opinion) van UWV,. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Opmerking Niet bekend of dit bekend is. Geen vraag naar geweest.

Maatregel Taak van P&O. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond


195


Fysieke en Sociale veiligheid locatie de Brake: (heet tegenwoordig locatie Onderdendamsterweg). Hier zit het praktijkonderwijs. DE MAATREGELEN STAAN IN EEN APARTE RAPPORTAGE, ALS AANVULLING NA DIT OVERZICHT.

Nr School/locatie: Vraagnr. Onderdeel / Opmerking: 1 Groene 1.1.3 Praktijklokaal houtbewerking. school, locatie de Brake

Knelpuntomschrijving: De school heeft geen explosieveiligheidsdocument.

Risicoklasse Hoog

2 De Brake

1.1.4

Praktijklokaal houtbewerking. De houtstof in het lokaal wordt niet Zakken moeten buiten worden iedere dag op een veilige wijze opgeslagen. verwijderd.

Laag

3 De Brake

1.2.1

Er is niet vastgesteld of er gewerkt wordt met kankerverwekkende stoffen.

Laag

4 De Brake

2.4.3

Sanitaire voorzieningen.

De kans op legionellabesmetting is niet gecontroleerd. Een risicoanalyse is niet uitgevoerd.

Gemiddeld

5 De Brake

2.4.4

Sanitaire voorzieningen.

6 De Brake

2.8.8

Plant & dier. Stro en kleine huisdieren marmotten en vogels.

Op plaatsen waar warm water wordt Gemiddeld gebruikt in vernevelde vorm (bijvoorbeeld douches, bubbelbaden, watersproeiers, autowasplaatsen) zijn geen preventieve maatregelen tegen legionella getroffen. In de lokalen zijn dieren en planten Hoog aanwezig die een allergische reactie kunnen veroorzaken.

7 De Brake

2.8.9

Onderdeel bij verscheidene praktijkruimten (kas). Onderdeel van de school.

In de lokalen is organisch materiaal aanwezig.

Laag

8 De Brake

2.14.1

Balie en receptie.

De balie, kassa of receptie is niet voorzien van een ergonomisch goede kantoorstoel, met verschillende verstelmogelijkheden en het juiste hoogte verstel traject.

Laag

9 De Brake

2.14.2

Balie en receptie.

De balie of receptie is niet zo Laag uitgevoerd dat de ooghoogte van de werknemers op ongeveer gelijke hoogte uitkomt met de ooghoogte van de bezoekers.

10 De Brake

2.16.2

Beeldschermwerk

Bij beeldschermwerk is de werkplekinrichting onvoldoende afgestemd op het werk en de lichaamsafmetingen van de medewerkers.


Laag

196


11 De Brake

2.17.4


Handgereedschappen zoals hamers, vijlen en zagen zijn in slechte staat en/of worden niet minimaal jaarlijks gekeurd.

Laag

12 De Brake

2.18.1

Gevaarlijke stoffen.

In de RI&E ontbreekt een overzicht van gevaarlijke stoffen die op de school worden gebruikt.

Gemiddeld

13 De Brake

2.18.2


Laag

14 De Brake

2.18.3


De verpakking van gevaarlijke stoffen voldoet niet aan de eisen De gevaarlijke stoffen hebben niet de juiste etikettering of etikettering ontbreekt.

15 De Brake

2.19.13

Elektriciteit en gas.

Gemiddeld

16 De Brake

2.19.14

Elektriciteit en gas.

17 De Brake

4.4.5

Gymnastieklokaal.

Schakelruimtes en de CV-ruimte worden voor opslag gebruikt. De centrale hoofdafsluiter van het gas is slecht bereikbaar. De (houten) ringen worden belast over een vlak kleiner dan circa 10 cm. (bijvoorbeeld door er toestellen in te hangen).

18 De Brake

4.10.4

Gymnastieklokaal.

Laag

19 De Brake

5.1.5

Handvaardigheid.

20 De Brake

5.8.11

Machines en elektrisch gereedschap.

De val mat wordt over de vloer gesleept. Er is geen oogdouche aanwezig. Wel in het scheikunde lokaal. De naaimachines en pedalen (textiele werkvormen) vertonen mechanische en elektrische gebreken.

21 De Brake

6.1.1


Gemiddeld

22 De Brake

6.4.3

Demonstratie- en leerling proeven.

Gemakkelijk brandbaar afval wordt niet brandveilig verzameld. Tijdens demonstraties wordt gegeten, gedronken of cosmetica aangebracht.

23 De Brake

6.5.5

Chemicaliën.

Er is geen opruim set aanwezig voor het opruimen van gebroken kwikthermometers.

Gemiddeld

24 De Brake

7.1.1

Scheikunde.

Gemiddeld

25 De Brake

7.1.10

Scheikunde.

26 De Brake

7.4.2

Gebruik van chemicaliën.

27 De Brake

7.5.2

Opslag van chemicaliën.

Gemakkelijk brandbaar afval wordt niet brandveilig verzameld. Waar permanent stroomvoorziening nodig is worden nog verlengsnoeren of tafelcontactdozen gebruikt. Te gebruiken gassen zijn in te grote hoeveelheden aanwezig. Er is geen register van de aanwezige chemicaliën met daarin: soort, hoeveelheden en plaats waar zij zich bevinden.

28 De Brake

7.6.2

Chemisch afval.


Laag

Laag Hoog

Laag Hoog

Laag

Gemiddeld

Laag Laag

Filters, tissues en dergelijke worden Gemiddeld niet als chemisch afval behandeld.

197


29 De Brake

7.7.2

30 De Brake

7.7.4

Ventilatie scheikunde.

31 De Brake

7.8.2

Aardgas.

De bunsenbranders worden niet jaarlijks gecontroleerd op vervuiling van de vlampijp (en ook niet gereinigd).

Laag

32 De Brake

7.9.1

Water.

Er zijn te weinig wasgelegenheden dan wel de wasgelegenheden zijn niet voorzien van zeep en papieren wegwerphanddoeken.

Laag

33 De Brake

7.9.2

Water.

Zwanenhalzen worden niet gecontroleerd op lekkage en verstopping.

Laag

34 De Brake

7.10.2

Bestrijding scheikunde.

Voor branden van lichte metalen (natrium en magnesium) is geen blusmiddel aanwezig.

Laag

35 De Brake

7.12.1

Beschermingsmiddelen scheikunde.

Tijdens het practicum dragen Laag leerlingen noch docent en technisch onderwijsassistent een laboratoriumjas en een veiligheidsbril/gelaatsscherm.

36 De Brake

8.1.1

Verzorging.

37 De Brake

8.1.10

Verzorging.

Gemakkelijk brandbaar afval wordt Gemiddeld niet brandveilig verzameld. Er is geen practicumreglement en/of Laag op de naleving ervan wordt niet toegezien.

38 De Brake

8.2.2

Hygiëne.

39 De Brake

9.1.3

Praktijklokalen / werkplaatsen. De oppervlakte en de hoogte van het lokaal zijn niet afgestemd op de bezettingsgraad (maximale groepsgrootte), en/of het aantal werkplekken en machines en/of de aard van de werkzaamheden.

Laag

40 De Brake

9.2.1

Uitzicht en verlichting.

Er komt geen daglicht binnen en/of er is geen uitzicht naar buiten mogelijk.

Laag

41 De Brake

9.2.2

Uitzicht en verlichting.

42 De Brake

9.7.1

43 De Brake

9.8.1

Hulpverleningsmiddelen praktijklokalen. Afval praktijklokalen.

Het verlichtingsniveau op Laag werkplekken is onvoldoende. Gemakkelijk brandbaar afval wordt Gemiddeld niet brandveilig verzameld. Gevaarlijk afval, papier, glas, hout, Laag metaal en overig afval wordt niet in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld.


Tijdens het ventileren worden de Laag zuurkasten niet (steeds) ingeschakeld Luchtsnelheden in de werkopening Laag van zuurkasten worden niet jaarlijks gecontroleerd.

De wand nabij het keukengedeelte is niet hoog genoeg betegeld (minimaal tot deurhoogte).

Laag

198


44 De Brake

9.8.2

Afval praktijklokalen.

Afval wordt niet tijdig en/of op de voorgeschreven wijze afgevoerd naar een daarvoor geschikte opslagruimte buiten het lokaal.

45 De Brake

9.9.1

Beschermingsmiddelen praktijklokalen.

Leerlingen/studenten en docent Gemiddeld beschikken niet over passende en voor de aard van het werk geschikte werkkleding en -schoeisel.

46 De Brake

9.9.2

Beschermingsmiddelen praktijklokalen.

Er worden geen doelmatige Gemiddeld persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt voor specifieke, niet op andere wijze te vermijden risico’s

47 De Brake

10.3.2

Beeldschermwerk.

Er is geregeld dat beeldschermwerkers periodiek hun gezichtsvermogen kunnen laten onderzoeken door de arbodienst / arbo deskundige.

48 De Brake

11.4.3

Bediening en alarm.

De gebruiksinstructies op of nabij Gemiddeld machines, gereedschappen en transportmiddelen zijn niet duidelijk.

49 De Brake

13.1.1

Blootstelling gevaarlijke stoffen.

50 De Brake

14.1.4

Opslag gevaarlijke stoffen.

Er is geen register van de Hoog aanwezige gevaarlijke stoffen in het lokaal en/of binnen de onderwijsinstelling. Gevaarlijk afval wordt op een Gemiddeld onjuiste wijze ingezameld (niet naar soort en/of in slecht herkenbare, ondeugdelijke vaten).

51 De Brake

16.1.2.

52 De Brake

19.1.1

Bedrijfshulpverlening.

Laag

Gemiddeld

De taaklast is onevenwichtig over medewerkers verdeeld.

Gemiddeld

Bezoekers worden niet geregistreerd bij binnenkomst en vertrek.

Laag

De school wil de knelpunten uiterlijk …..oplossen.


199


Maatregelen Onderdendamsterweg:

Terra Winsum 2015 Organisatie:

Dollard College

Organisatie-eenheid:

De Brake

Adres:

Onderdendamsterweg 43a

Postcode en plaats:

9951 TD

RIE-coördinator:

Berthan Slijkhuis, [email protected]

RIE-uitvoerder:

Jaap Noordhoff, [email protected]

Telefoonnummer:

(0595) 44 70 70

Winsum

E-mailadres: Maatregelverantwoordelijke(n):

Jaap Noordhoff ([email protected]); Theo Medema ([email protected]).

Taakuitvoerders: Scope van deze RIE: Gebruikte inventarisatievragenlijst:

Arboscan Voortgezet Onderwijs (versie 5)

Datum start:

30 juni 2014

Datum goedgekeurd:


200


Wat staat er in dit rapport? Dit rapport bevat de resultaten van de risico-inventarisatie en -evaluatie en de maatregelen die zijn ingevuld om gevonden knelpunten aan te pakken. Dit rapport bevat uitsluitend informatie over de onderwerpen (modules) die geselecteerd waren voor deze RIE en die voldoen aan de criteria die zijn opgegeven bij het genereren van dit rapport. Het kan daarom zijn dat de nummering niet doorloopt.

Proces De risico-inventarisatie en -evaluatie is in drie stappen verdeeld: * Inventariseren: alle vragen beantwoorden op basis van observatie, raadpleging van relevante personen en beschikbare informatie. * Evalueren: voor elk knelpunt bepalen hoe hoog het risico is (risicoklasse). * Maatregelen: bij elk knelpunt één of meer maatregelen formuleren om het risico te verkleinen. De maatregelen vormen samen het plan van aanpak. Hierna kan het plan van aanpak als tekst of als spreadsheet worden geëxporteerd. Er kunnen ook andere rapporten worden gemaakt, zoals een blanco vragenlijst.

Methode van risico-evaluatie Risicoklassen zijn bepaald voor knelpunten die in de inventarisatiefase naar voren kwamen. Het systeem schreef bij elk knelpunt de risico evaluatiemethode voor. In deze evaluatie zijn de risicoklassen direct ingevuld.; or In deze evaluatie zijn de risicoklassen berekend op basis van waarschijnlijkheid, frequentie (ook wel: blootstelling) en effect (ook wel: gevolgen) van het risico..


201


Algemeen Geselecteerde (sub)modules 132

1

(Sub)modules met alle (Sub)modules met alle (Sub)modules met inventarisatievragen knelpunten maatregelen voor alle beantwoord geëvalueerd knelpunten 132/132 (100%)

34/132 (25,8%)


30/132 (22,7%)

0

Verplichting Arbowet Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

2/2 (100%)


2/2 (100%)

0


1.1

Algemeen

1.1.3

De school heeft geen explosieveiligheidsdocument. Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Maatregelsuggesties

Maatregel Explosiedocument wordt geregeld. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

1.1.4

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

De houtstof in het lokaal wordt niet iedere dag op een veilige wijze verwijderd. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Opmerking Zakken moeten buiten worden opgeslagen.

Maatregel Zakken buiten opslaan. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

1.2

Werken met kankerverwekkende stoffen

1.2.1

Er is niet vastgesteld of er gewerkt wordt met kankerverwekkende stoffen Risico:

laag*

Prioriteit:

Status afgerond

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Zijn niet aanwezig


202


Maatregel Niet aanwezig. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2

Schoolgebouw Geselecteerde (sub)modules


19

19/19 (100%)

7/19 (36,8%)


6/19 (31,6%)

0


2.1

Toegang/schoolplein


2.2

Gangen en trappen


2.3

Liften


2.4


2.4.3 De kans op legionellabesmetting is niet gecontroleerd. Een risicoanalyse is niet uitgevoerd. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Na vakanties moeten douches gespoeld worden met heet water. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

2.4.4 Op plaatsen waar warm water wordt gebruikt in vernevelde vorm (bijvoorbeeld douches, bubbelbaden, watersproeiers, autowasplaatsen) zijn geen preventieve maatregelen tegen legionella getroffen. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Geringe kans op besmetting. Na vakanties doorspoelen met heet water. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

2.5

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Lunch- en andere voorzieningen



203


2.6

Onderhoud, orde en netheid


2.7



2.8


2.8.8 In de lokalen zijn dieren en planten aanwezig die een allergische reactie kunnen veroorzaken Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Opmerking stro en kleine huisdieren marmotten en vogels


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.8.9

In de lokalen is organisch materiaal aanwezig Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Opmerking Onderdeel bij verscheidene praktijkruimten (kas). Onderdeel van de school.

2.9

Afmetingen van les- en werkruimtes


2.10 Geluid en lawaai in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.11 Verlichting in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.12 Klimaat en temperatuur in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.13 Meubilair in les- en werkruimtes Geen knelpunten gevonden

2.14 Ergonomische inrichting balies en recepties 2.14.1 De balie, kassa of receptie is niet voorzien van een ergonomisch goede kantoorstoel, met verschillende verstelmogelijkheden en het juiste hoogteversteltraject. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Opmerking Onderzoek is uitgevoerd in 2012 Verbeterpunten aangebracht


204


Maatregel Niet meer. Is gereed. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.14.2 De balie of receptie is niet zo uitgevoerd dat de ooghoogte van de werknemers op ongeveer gelijke hoogte uitkomt met de ooghoogte van de bezoekers. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Bezoekers worden staande te woord gestaan

Maatregel Bezoekers staande te woord. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.15 Werkhoudingen/afwisseling (denk aan OOP) Geen knelpunten gevonden

2.16 Beeldschermwerk 2.16.2 Bij beeldschermwerk is de werkplekinrichting onvoldoende afgestemd op het werk en de lichaamsafmetingen van de medewerkers. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Maatregel Per individu geregeld. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.17 Gereedschappen/middelen 2.17.4 Handgereedschappen zoals hamers, vijlen en zagen zijn in slechte staat en/of worden niet minimaal jaarlijks gekeurd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Word frequent uitgevoerd Opmerking actie voor of na de grote vakantie controle hand gereedschap


205


Maatregel Controle bij docent. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.18 Gevaarlijke stoffen 2.18.1 In de RI&E ontbreekt een overzicht van gevaarlijke stoffen die op de school worden gebruikt. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Geen Scheikunde Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status NVT

2.18.2 De verpakking van gevaarlijke stoffen voldoet niet aan de eisen Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Maatregel Verpakking is wel ok. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.18.3 De gevaarlijke stoffen hebben niet de juiste etikettering of etikettering ontbreekt Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Maatregel Geen. Etiketten voldoen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

2.19 Elektriciteit en gas 2.19.13 Schakelruimtes en de CV-ruimte worden voor opslag gebruikt. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:


gemiddeld

206


Maatregel Ruimtes leeg maken. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

2.19.14 De centrale hoofdafsluiter van het gas is slecht bereikbaar. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Is goed bereikbaar. Er zijn geen opstakels


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

Opmerking Goed bereikbaar

3

Theorielokaal Geselecteerde (sub)modules


6

6/6 (100%)

0/6

0/6



3.1



3.2



3.3

Geluid en lawaai


3.4

Verlichting Theorielokaal


3.5

Klimaat en temperatuur


3.6

Meubilair


4

Gymnastieklokaal Geselecteerde (sub)modules


10

10/10 (100%)

2/10 (20%)

1/10 (10%)



207


4.1

Algemeen Gymnastieklokaal


4.2

Inrichting Gymnastieklokaal


4.3

Klimtouwen


4.4

Ringen

4.4.5 De (houten) ringen worden belast over een vlak kleiner dan circa 10 cm. (bijvoorbeeld door er toestellen in te hangen). Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Maatregel Docenten L.O. daarover voorlichten. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

4.5

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Rekstokken


4.6

Wandrek


4.7

Turnbrug


4.8

Afzettrampoline


4.9

Bok, paard en springkast


4.10 Matten 4.10.4 De valmat wordt over de vloer gesleept. Risico:

5

laag

Prioriteit:

laag

Handvaardigheid, Techniek Geselecteerde (sub)modules


10

10/10 (100%)

1/10 (10%)

1/10 (10%)




208


5.1

Algemeen Handvaardigheid

5.1.5

Er is geen oogdouche aanwezig. Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Opmerking wel in het het scheikunde lokaal

Maatregel Gering risico, wel kraanwater aanwezig. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

5.2

Verven en lakken


5.3

Elektrisch solderen


5.4

Gebruik van propaanbrander


5.5

Keramiek


5.6

Kunststof


5.7

Lassen


5.8

Machines en elektrisch handgereedschap

5.8.11 De naaimachines en pedalen (textiele werkvormen) vertonen mechanische en elektrische gebreken. Risico:

5.9

Prioriteit:

Persoonlijke beschermingsmiddelen


5.10 Meubilair Geen knelpunten gevonden

6

Natuurkunde, biologie, algemene natuurwetenschappen Geselecteerde (sub)modules


5

5/5 (100%)

2/5 (40%)

2/5 (40%)




209


6.1

Algemeen

6.1.1


gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Brandvrije bakken bestellen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

6.2

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Aardgas


6.3

Elektra


6.4

Demonstratie- en leerling-proeven

6.4.3

Tijdens demonstraties wordt gegeten, gedronken of cosmetica aangebracht. Risico:

laag

Prioriteit:

laag


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT

6.5

Chemicaliën

6.5.5

Er is geen opruimset aanwezig voor het opruimen van gebroken kwikthermometers. Risico:

7

Prioriteit:

Scheikunde Geselecteerde (sub)modules


12

12/12 (100%)

7/12 (58,3%)

6/12 (50%)



7.1

Algemeen

7.1.1


gemiddeld

Prioriteit:


gemiddeld

210


Maatregel Brandvrije afvalbakken aanschaffen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

7.1.10 Waar permanent stroomvoorziening nodig is worden nog verlengsnoeren of tafelcontactdozen gebruikt. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Wordt aangepakt. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

7.2

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Indeling en inrichting Scheikunde


7.3

Werkzaamheden Scheikunde


7.4

Gebruik van chemicaliën

7.4.2

Te gebruiken gassen zijn in te grote hoeveelheden aanwezig. Risico:

7.5

Prioriteit:

Opslag van chemicaliën

7.5.2 Er is geen register van de aanwezige chemicaliën met daarin: soort, hoeveelheden en plaats waar zij zich bevinden. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Hier zijn geen chemicaliën


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

Opmerking Geen chemicaliën aanwezig.


211


7.6

Chemisch afval

7.6.2

Filters, tissues en dergelijke worden niet als chemisch afval behandeld. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Docenten daarover inlichten en scheiden. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

afgerond

7.7

Ventilatie Scheikunde

7.7.2

Tijdens het ventileren worden de zuurkasten niet (steeds) ingeschakeld. Risico:

laag*

Prioriteit:

Status

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:Er is geen zuurkast


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT

7.7.4

Luchtsnelheden in de werkopening van zuurkasten worden niet jaarlijks gecontroleerd. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:NVT


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT

7.8

Aardgas

7.8.2 De bunsenbranders worden niet jaarlijks gecontroleerd op vervuiling van de vlampijp (en ook niet gereinigd). Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:NVT Opmerking NVT


212



Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT

7.9

Water

7.9.1 Er zijn te weinig wasgelegenheden dan wel de wasgelegenheden zijn niet voorzien van zeep en papieren wegwerphanddoeken. Risico: 7.9.2

laag

Prioriteit:

laag

Zwanenhalzen worden niet gecontroleerd op lekkage en verstopping. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Maatregel Bij lekkage en klachten worden maatregelen genomen. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

7.10 Brandbestrijding Scheikunde 7.10.2 Voor branden van lichte metalen (natrium en magnesium) is geen blusmiddel aanwezig. Risico:

Prioriteit:

7.11 Kabinet scheikunde Geen knelpunten gevonden

7.12 Persoonlijke beschermingsmiddelen Scheikunde 7.12.1 Tijdens het practicum dragen leerlingen noch docent en technisch onderwijsassistent een laboratoriumjas en een veiligheidsbril/gelaatsscherm. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:gemiddeld. Motivatie afwijking:word hier niet gegeven


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status NVT


213


8

Verzorging Geselecteerde (sub)modules


5

5/5 (100%)

2/5 (40%)


2/5 (40%)

0


8.1

Algemeen Verzorging

8.1.1


gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Brandvrije bakken worden aangeschaft. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

8.1.10 Er is geen practicumreglement en/of op de naleving ervan wordt niet toegezien. Risico:

laag*

Prioriteit:

laag

*Afwijking van standaardrisico Standaard risico:hoog. Motivatie afwijking:Hier wordt geen practicum gegeven

Maatregel Docent geeft instructies. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

8.2

Hygiëne

8.2.2 De wand nabij het keukengedeelte is niet hoog genoeg betegeld (minimaal tot deurhoogte). Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Maatregel Wand is afwasbaar Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

8.3

Opslag, inkoop en afval


8.4

Aardgas en elektra


214


8.5

Persoonlijke beschermingsmiddelen Verzorging


9

Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen Geselecteerde (sub)modules


9

9/9 (100%)

5/9 (55,6%)


4/9 (44,4%)

0


9.1

Afmetingen en inrichting

9.1.3 De oppervlakte en de hoogte van het lokaal zijn niet afgestemd op de bezettingsgraad (maximale groepsgrootte), en/of het aantal werkplekken en machines en/of de aard van de werkzaamheden. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

laag

Maatregel Groepsgrootte is kleiner. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

9.2

Uitzicht en verlichting

9.2.1

Er komt geen daglicht binnen en/of er is geen uitzicht naar buiten mogelijk. Risico:

laag

Prioriteit:

laag


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

9.2.2

Het verlichtingsniveau op werkplekken is onvoldoende. Risico:

9.3

laag

Prioriteit:

laag

Klimaat Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.4

Ventilatie Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.5

Meubilair Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen


9.6

Nutsvoorzieningen



215


9.7

Hulpverleningsmiddelen Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen

9.7.1


gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Brandvrije afvalbakken worden aangeschaft Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

9.8

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Afval Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen

9.8.1 Gevaarlijk afval, papier, glas, hout, metaal en overig afval wordt niet in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld. Risico:

laag

Prioriteit:

laag


Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

9.8.2 Afval wordt niet tijdig en/of op de voorgeschreven wijze afgevoerd naar een daarvoor geschikte opslagruimte buiten het lokaal. Risico:

laag

Prioriteit:

laag

Maatregel Noodzaak wordt doorgegeven. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

9.9 Persoonlijke beschermingsmiddelen Praktijklokalen/Werkplaatsen algemeen 9.9.1 Leerlingen/studenten en docent beschikken niet over passende en voor de aard van het werk geschikte werkkleding en -schoeisel. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:


gemiddeld

216


Maatregel Noodzaak wordt doorgegeven en middelen verstrekt. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

9.9.2 Er worden geen doelmatige persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt voor specifieke, niet op andere wijze te vermijden risico’s Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Noodzaak aangegeven en middelen verstrekt. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

10

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

Beeldschermwerk Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

1/3 (33,3%)


1/3 (33,3%)

0


10.1 Opstelling beeldschermwerkplekken Geen knelpunten gevonden

10.2 Instelling beeldschermwerkplekken Geen knelpunten gevonden

10.3 Organisatie 10.3.2 Er is geregeld dat beeldschermwerkers periodiek hun gezichtsvermogen kunnen laten onderzoeken door de arbodienst/ arbodeskundige. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Weten medewerkers. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11

Machines, Gereedschappen Geselecteerde (sub)modules


6

6/6 (100%)

1/6 (16,7%)

1/6 (16,7%)




217


11.1 Aanschaf, onderhoud, plaatsing, gebruik en instructie Geen knelpunten gevonden

11.2 Voorzieningen Geen knelpunten gevonden

11.3 Elektrische meetopstellingen Geen knelpunten gevonden

11.4 Bediening en alarm 11.4.3 De gebruiksinstructies op of nabij machines, gereedschappen en transportmiddelen zijn niet duidelijk. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Docent geeft instructies Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

11.5 Gereedschappen en hulpmateriaal Geen knelpunten gevonden

11.6 Transportmiddelen Geen knelpunten gevonden

12

Geluid en Lawaai Geselecteerde (sub)modules


4

4/4 (100%)

0/4

0/4



12.1 Akoestiek en hinderlijk geluid Geen knelpunten gevonden

12.2 Lawaaibronnen Geen knelpunten gevonden

12.3 Lawaaibeheersing Geen knelpunten gevonden

12.4 Persoonlijke beschermingsmiddelen Geluid en Lawaai Geen knelpunten gevonden

13

Blootstelling Gevaarlijke Stoffen Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

1/2 (50%)

1/2 (50%)




218


13.1 Inventarisatie en evaluatie 13.1.1 Er is geen register van de aanwezige gevaarlijke stoffen in het lokaal en/of binnen de onderwijsinstelling. Risico:

hoog

Prioriteit:

hoog

Maatregel Geen Scheikunde. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status NVT

13.2 Maatregelen Blootstelling Gevaarlijke Stoffen Geen knelpunten gevonden

14

Opslag Gevaarlijke Stoffen Geselecteerde (sub)modules


7

7/7 (100%)

1/7 (14,3%)


1/7 (14,3%)

0


14.1 Opslag in het lokaal 14.1.4 Gevaarlijk afval wordt op een onjuiste wijze ingezameld (niet naar soort en/of in slecht herkenbare, ondeugdelijke vaten). Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Docenten worden daarover ingelicht. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Theo Medema

Startdatum

Streefdatum

9-6-2015

1-10-2015

Einddatum

Status afgerond

14.2 Opslag in speciale ruimtes / Algemeen Geen knelpunten gevonden

14.3 Losse kasten (tot 150 kg/liter) Geen knelpunten gevonden

14.4 Bouwkundige kasten (tot 250 kg/liter) Geen knelpunten gevonden

14.5 Kluizen (tot 500 kg/liter in een gebouw met verdiepingen; tot 5.000 kg/liter in een gebouw zonder verdiepingen) Geen knelpunten gevonden

14.6 Gebouw (tot 10.000 kg/liter) Geen knelpunten gevonden


219


14.7 Opslag van gassen Geen knelpunten gevonden

15

Straling Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

0/2


0/2

0


15.1 Niet-ioniserende straling Geen knelpunten gevonden

15.2 Ioniserende straling Geen knelpunten gevonden

16

Werkbelasting Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

1/3 (33,3%)


1/3 (33,3%)

0


16.1 Taakinhoud en taakbelasting 16.1.2 De taaklast is onevenwichtig over medewerkers verdeeld. Risico:

gemiddeld

Prioriteit:

gemiddeld

Maatregel Taakbeleid is verder ingevoerd. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

16.2 Regelmogelijkheden Geen knelpunten gevonden

16.3 Verhoudingen Geen knelpunten gevonden

17

Personeelsbeleid Geselecteerde (sub)modules


3

3/3 (100%)

0/3

0/3



17.1 Algemeen Personeelsbeleid Geen knelpunten gevonden

17.2 Taakbeleid Geen knelpunten gevonden Schoolveiligheidsplan Terra Winsum Pagina 220 van 222

220


17.3 Zwangere en pas bevallen vrouwen Geen knelpunten gevonden

18

Agressie & Geweld Geselecteerde (sub)modules


1

1/1 (100%)

0/1


0/1

0


18.1 Algemeen Agressie & Geweld Geen knelpunten gevonden

19

Bedrijfshulpverlening Geselecteerde (sub)modules


1

1/1 (100%)

1/1 (100%)


1/1 (100%)

0


19.1 Algemeen Bedrijfshulpverlening 19.1.1 Bezoekers worden niet geregistreerd bij binnenkomst en vertrek. Risico:

hoog

Prioriteit:

laag

Maatregel Er is voldoende controle. Maatregelverantwoordelijke(n)

Budget

Startdatum

Streefdatum

Einddatum

Status afgerond

20

Verzuim Geselecteerde (sub)modules


2

2/2 (100%)

0/2

0/2



20.1 Aspecten van verzuim Geen knelpunten gevonden

20.2 Wet verbetering Poortwachter Geen knelpunten gevonden


221


Logboek (jaarlijkse) controles (wordt spoedig up to date gemaakt door de facilitaire dienst). Controle object(en)

Uitgevoerd/ gecontroleerd/ bijgesteld op

Machineveiligheid RI&E toetsen (4jaarlijks) Elektrische arbeidsmiddelen

Controle object(en) Schoolveiligheidsplan Verbanddozen Gymtoestellen Noodverlichting, brandblusmiddelen Preventie controles wapens en drugs Liftkeuring Ontruimingsoefening Opstellen RI&E Hefbruggen Luchtbehandelingssystemen Ontruimingsinstallatie

Controle object(en) Incidentenregistratie Volledigheid BHV-organisatie Warmwatervoorzieningen (legionella) Vrije toegang nooddeuren Controle zwanenhalzen Elektrische installaties (bv meter- en stoppenkast) Liftonderhoud Liftcontrole

Gecontroleerd door JOVI OGN afdeling H&F Facilitair bedrijf Noorderpoort

Uitgevoerd/ gecontroleerd/ bijgesteld op jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks

Gecontroleerd door

jaarlijks

Directeur

jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks

Lift instituut Nederland

Uitgevoerd/ gecontroleerd/ bijgesteld op (Maandelijks) (Maandelijks) (Maandelijks, automatisch)

Gecontroleerd door

College van Bestuur

(Dagelijks) (Bij verstopping) (Alleen bij storing) 16-05-2012 (3 keer per jaar) 16-05-2012 (3 keer per jaar)

OTIS OTIS

4.14 Terugkoppeling Ondernemingsraad over RI&E Onderwijsgroep Noord (AOC Terra) zal middels rapportage de OR inlichten.


222

S C H O O L V E I L I G H E I D S P LA N

Recommend Documents