S c h i p h o l b e l e i d

S c h i p h o l b e l e i d

“Winst voor alle partijen” Interview met Hans Alders en ‘Het Aldersadvies in vijf aanbevelingen’

Schiphol wordt beter bereikbaar per openbaar vervoer Vier alternatieven voor Schiphol na 2020 CROS: “Experimenten definitief invoeren” Consultatierondes voor de Luchtvaartnota

On the job: handelen en onderhandelen Uitgelicht: beveiliging Schiphol

Luchtpost uit Den Haag

oktober ‘08

“Winst voor alle partijen” Interview met Hans Alders Zicht op de luchthaven en de wijde omgeving. De verkeerstoren van LVNL is een fraaie locatie voor een interview met Hans Alders over de toekomst van Schiphol. We spreken hem aan de vooravond van het Aldersadvies over de ontwikkeling van Schiphol op de middellange termijn. U biedt het advies op 1 oktober aan aan de minister. Wat wilt u dat er de volgende dag in de ochtendbladen staat? “Dat Schiphol zich geleidelijk en selectief kan ontwikkelen, met maximale verbetering voor de omwonenden. Dat is winst voor alle partijen.” Hoe is die winst te behalen? “Schiphol kan groeien tot 510.000 vliegbewegingen in 2020. Dat is meer dan het plafond voor de korte termijn: 480.000 vluchten per jaar. Dat is haalbaar met vlootvernieuwing, preferentieel baangebruik en meer glijvluchten. Zo blijft de situatie in het binnengebied stabiel en wordt de hinder in het buitengebied minder.” Nu is er in 2020 naar verwachting een grotere marktvraag dan die 510.000 vliegbewegingen, namelijk zo’n 580.000. Wat stelt de Alderstafel voor, voor die vluchten die niet op Schiphol kunnen worden geaccommodeerd? “Daarom praten we over de selectieve mainport. Schiphol moet een knooppunt blijven in het internationale netwerk, maar

“Ik droomde dat Nederland blanco was.”

U bent lid van een cabaretgroep. Komt humor van pas in zo’n proces? “Ook over serieuze zaken kun je smakelijk lachen, ja. Maar ongekend ruzie maken hoort er ook bij. Er zijn mensen weggelopen, of niet op komen dagen. Zulke dingen gebeuren. Maar dan vraag ik: wat los je

“Het polderen zit ons in het bloed.” ermee op? Niemand weet met zekerheid of we met z’n allen de eindstreep halen. Maar ik weet wel: als je aan de zijlijn gaat staan, heb je helemaal geen invloed. En er bromt altijd wel íemand. Als de Alderstafel erin slaagt tot een unaniem standpunt te komen, dan moppert de Tweede Kamer wellicht dat de bewegingsruimte van Den Haag beperkt is!” Wat heeft u verder ingezet om de onderhandelingen te laten slagen? “Een paar duidelijke regels, zodat de onderhandelaars zich veilig voelen. Het is heel eenvoudig: alles wat je zegt heeft geen waarde totdat er totale overeenstemming over is. Dat maakt dat partijen minder terughoudend zijn om wat ‘weg te geven’. Je bent het pas kwijt als we het met elkaar eens zijn. Het is goed dat er iemand is die zich puur verantwoordelijk weet voor het proces. Dat is mijn rol als onafhankelijke voorzitter.”

U heeft nog andere voorzitterschappen. Met welke klus zou u deze Alderstafel vergelijken? “Ik was ook betrokken bij de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Dat proces komt nog

“Vertrouwen kómt te voet en gáát per vliegtuig.” het meest overeen. Maar daar waren zoveel partijen, dat we de hal van het Rotterdamse stadhuis nodig hadden om te overleggen.” Heeft zo’n tafel de toekomst? Is het een antwoord op de roep om minder achterkamertjespolitiek? “Sommige mensen zullen dit proces nog steeds achterkamertjespolitiek noemen. Veel dossiers hebben zo’n overleg overigens niet nodig; die zijn helder. Maar voor zoiets complex als de ontwikkeling van Schiphol blijkt het effectief. Anders is degene die niets wil, de baas. Toen ik minister van VROM was, droomde ik er ’s nachts wel eens van dat Nederland blanco was. Leeg om in te richten. Of dat ik kon bepalen: zo gaan we het doen. Maar zo werkt het niet. Het polderen zit ons in het bloed. En dit overleg is polderen pur sang.”

Bewonersvertegenwoordiger VGP uit het overleg gestapt Op 26 september heeft de Vereniging Gezamenlijke Platforms (VGP) besloten af te zien van verdere deelname aan de Alderstafel. Voorzitter Erwin von der Meer laat Hans Alders weten dat de platforms zich niet kunnen verenigen met de voorstellen voor een nieuw handhavingsstelsel. Later blijkt dat acht van de twaalf actiefste platforms zich wél in het akkoord kunnen vinden en bij de uitwerking van het handhavingsstelsel betrokken willen zijn. Ook de twee delegatieleden van de Alderstafel die namens de CROSbewonersvertegenwoordigers aan tafel zaten, staan achter het verschenen advies.

3 Nieuwsbrief Schipholbeleid Jaargang 4, # 15 2008

daarvoor zijn bijvoorbeeld low cost carriers of leisure-verkeer minder noodzakelijk. Schiphol moet zich dus specialiseren in dat verkeer dat belangrijk is voor het internationale netwerk. Twee andere luchthavens komen dan in aanmerking: Eindhoven en Lelystad. Bij die constatering houdt het advies wel op, want Eindhoven en Lelystad zaten niet aan de Alderstafel.”

Waar bent u het meest trots op? “Toen ik aantrad waren de verhoudingen tussen de partijen danig verstoord. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard; in dit geval: per vliegtuig! Hoe krijg je die wantrouwenden met elkaar in gesprek? In de onderhandelingen over de korte termijn bleek er meer mogelijk dan gedacht. Die ervaring is goed geweest voor het overleg over de middellange termijn. Het meest waardevol is nog steeds dat we niet óver elkaar praten, maar mét elkaar.”

Het Aldersadvies in vijf aanbevelingen Een selectieve mainport in balans met de omgeving Hans Alders: “Je moet het zwaar bevochten akkoord zien als deze kubus: als het eenmaal is gelukt de kubus goed te draaien, moet je er daarna vooral niet meer aankomen. We roepen de politiek daarom op om het complete advies, ‘een en ondeelbaar’, over te nemen.”


De Alderstafel kiest voor versterking van de mainportfunctie van Schiphol. De luchthaven Schiphol specialiseert zich in mainportgebonden verkeer en mag tot en met 2020 groeien tot maximaal 510.000 vluchten per jaar. De verdere groei van het vliegverkeer moet worden opgevangen door regionale luchthavens. De groei gaat gepaard met hinderbeperkende maatregelen voor de omgeving en afspraken over een nieuw normen- en handhavingsstelsel. Dat staat in het advies dat Hans Alders op 1 oktober heeft overhandigd aan minister Camiel Eurlings. Een overzicht van de aanbevelingen van de Tafel van Alders, adviescommissie voor de ontwikkeling van Schiphol op middellange termijn. 1 Schiphol mag doorgroeien tot jaarlijks maximaal 510.000 vluchten tot en met 2020. Dat is 30.000 starts en landingen meer dan voor de periode tot 2010 is afgesproken. Daarmee kan Schiphol mainport blijven. De luchthaven moet zich volgens de adviescommissie specialiseren als internationaal knooppunt, als ‘overstapluchthaven’, waarmee Nederland aantrekkelijk blijft voor het internationale bedrijfsleven. Het maximum van 510.000 vluchten betekent een inperking van de groei van Schiphol: de luchthaven rekent op een vraag van 580.000 vluchten over twaalf jaar.

2 Niet-mainportgebonden verkeer wordt verplaatst naar regionale vliegvelden. De 70.000 extra vluchten die Schiphol niet binnen de bestaande milieuruimte kan herbergen, moeten verhuizen. Hierbij wordt gedacht aan Lelystad en Eindhoven. Het gaat vooral over verkeer dat niet noodzakelijkerwijs op de mainport thuis hoort, zoals vakantiecharters en overig point to point-verkeer. Alders laat in het advies de verdeling van de extra vluchten over Lelystad en Eindhoven over aan het kabinet. Eindhoven ligt voor de hand, omdat die luchthaven een eigen verzorgingsgebied heeft van passagiers die in de omgeving wonen. Voorstellen over de verdeling zullen worden gedaan in de Luchtvaartnota van de ministeries van V&W en VROM. 3 De hinder neemt af door een andere manier van vliegen. Om de hinder in de directe omgeving stabiel te houden en die in de wijdere omgeving te verminderen, wordt consequent gekozen voor de inzet van die starten landingsbanen die de minste overlast veroorzaken. Overdag zijn meestal drie banen in gebruik, in piektijden vier. Herkomst en bestemming bepalen welke baan wordt gebruikt. Verder worden meer ‘glijvluchten’ gemaakt. Ook worden lawaaiige toestellen geweerd, en gaat het aantal nachtvluchten terug van 33.600 nu naar 32.000 per jaar in 2012.

4 Er komt een experiment met een nieuw normen- en handhavingsstelsel. Het twee jaar durende experiment moet aantonen of het stelsel inderdaad de noodzakelijke bescherming voor de omgeving biedt én de benodigde flexibiliteit voor de luchthaven. Dan pas wordt het huidige handhavingsstelsel voor de geluidsoverlast afgeschaft. In plaats van handhaving op de grenswaarden voor geluid in 35 zogenaamde handhavingspunten, komt er een stelsel met handhaving op aantalsnormen (het totaal aantal vliegbewegingen en het maximaal aantal woningen en personen dat gehinderd mag worden) en op de naleving van de regels over hoe er wordt gevlogen (regels over baan- en routegebruik en vlieghoogten). Dit biedt volgens onderzoek een vergelijkbare bescherming tegen vliegtuiggeluid als het huidige stelsel met handhavingspunten. De grenzen en regels uit het nieuwe stelsel krijgen een wettelijke verankering. De inspectie Verkeer en Waterstaat kan bij overtredingen optreden. Het experiment start in 2010. Als die proef slaagt, wordt het in 2012 ingevoerd. Tot die tijd blijft het huidige handhavingsstelsel gewoon van kracht. De twee systemen gaan van 2010 tot 2012 dus naast elkaar bestaan.

5 De kwaliteit van de woonomgeving wordt verbeterd. Voor de gebieden waar de hinder – ondanks de hinderbeperkende maatregelen – niet weggenomen kan worden, is 30 miljoen euro beschikbaar tot 2012. Een derde hiervan is bestemd voor de ‘schrijnende gevallen’, huishoudens die naar de letter van de wet niet in aanmerking komen voor compensatie en isolatie. De rest gaat naar pilotprojecten in Aalsmeer, Amstelveen, Haarlemmerliede, Uithoorn en Zwanenburg. Het Rijk, de provincie Noord-Holland en Schiphol Group stellen dit bedrag beschikbaar. Als deze aanpak succes heeft, krijgt dit een vervolg. Het advies is ‘één en ondeelbaar’, wat betekent dat er niet uit geshopt kan worden. Alle onderdelen hangen onlosmakelijk met elkaar samen. Dit unanieme advies over de toekomst van Schiphol is het resultaat van onderhandelingen aan de Alderstafel tussen luchtvaartsector, bestuurders en omwonenden. In juni 2007, na het advies over de ontwikkeling van Schiphol op korte termijn, kreeg oud-minister en voormalig commissaris van de Koningin Hans Alders de opdracht om ook voor de middellange termijn een advies op te stellen met de partijen.

De opdracht aan de Alderstafel was “een door alle partijen aan tafel gedragen advies uit te brengen aan de ministers van Verkeer en Waterstaat en van VROM. Een advies dat de politiek in staat stelt te besluiten over een werkbare afspraak voor de middellange termijn waarmee de beschikbare milieuruimte (criteria voor gelijkwaardigheid) voor Schiphol kan worden benut en waarmee een balans wordt bereikt tussen de ontwikkeling van de luchtvaart, hinderbeperkende maatregelen, vergroten van de kwaliteit van de leefomgeving en de mogelijkheden voor gebruik van de ruimte rond de luchthaven”.

Reacties op het Aldersadvies, 2 oktober 2008:

“Dit advies getuigt van grote realiteitszin en van creativiteit van alle betrokkenen. De waarde van de mainport voor ons land en de verbetering van de leefomgeving rond Schiphol zijn erin geborgd. Bovendien krijgt de luchtverkeersleiding de noodzakelijke tijd en ontwikkelruimte om tot nieuwe In de Luchtvaartnota die eind dit jaar wordt maatregelen en procedures te komen om de verwacht, wordt aangegeven hoe het Alders- geluidshinder te beperken.” advies nader wordt uitgewerkt. Het kabinet Paul Riemens, bestuurslid LVNL moet zich ook buigen over de regionale luchthavens. Om groei mogelijk te maken “Een balans tussen economie en milieu! moeten daar nog stappen worden gezet: De groei van de luchtvaart is nu gekoppeld bij Lelystad over de infrastructuur en aan strikte voorwaarden. Zo blijft de bij Eindhoven over het gebruik van het hinder voor omwonenden beperkt en de luchtruim voor burgerverkeer. knooppuntfunctie van Schiphol behouden.” Remco Pols, BRS-lid i het advies is te vinden op www.crosnet.nl namens Aalsmeer, Amstelveen en Uithoorn

“Het was een intensief proces van geven en nemen. Jammer genoeg is een klein deel van de bewoners uit het overleg gestapt, maar ik ga ervan uit dat de bewindslieden en de Tweede Kamer dit fraaie advies zullen overnemen. Het is een evenwichtig totaalpakket.” Ton Hooijmaijers, gedeputeerde provincie Noord-Holland “Het Aldersadvies biedt perspectief voor de Nederlandse luchtvaart tot 2020. De luchtvaart kan duurzaam groeien, en dat is wat Schiphol wil. In balans met hinderbeperking en leefbaarheid de mainportdoelstelling halen. Verder legt het Aldersadvies de basis voor een verbeterd operationeel concept, en dat is goed voor de betrouwbaarheid.” Gerlach Cerfontaine, directeur Schiphol Group “Belangrijkste succes voor de omgeving is dat het principe erkend is dat Schiphol niet onbeperkt door kan groeien, maar een hoog kwalitatieve en selectieve hub wordt.” Kees van Ojik, bewonersvertegenwoordiger CROS “Amsterdam heeft als geen ander de lusten én de lasten van Schiphol. Met het advies van Alders moet dat evenwicht voor de toekomst nauwkeurig bewaakt worden.” Freek Ossel, wethouder Amsterdam “Wij zijn tegen het loslaten van de huidige geluidsnormen, het advies zet bewoners in de kou. Bovendien wordt de herrie geëxporteerd naar andere luchthavens.” Mirjam de Rijk, directeur Stichting Natuur en Milieu (in NRC Next)


Schiphol wordt beter bereikbaar per openbaar vervoer In maart 2008 heeft het kabinet besloten ruim 600 miljoen euro te investeren in het openbaar vervoer tussen Schiphol, Amsterdam, Almere en Lelystad (OV-SAAL). En dan gaat het alleen nog maar over maatregelen voor de korte termijn, tot 2013. In totaal is er namelijk 1,35 miljard euro beschikbaar. Wat gaat er precies gebeuren?


Op het traject Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad gaat de frequentie van de treinen omhoog. Dit betekent: meer reismogelijkheden, minder vertragingen, minder volle treinen en dus meer comfort voor reizigers. Zenzi Pluut van projectorganisatie OV-SAAL: “Het kabinet wil toe naar spoorboekloos reizen. Ons project past helemaal in die ambitie. Straks rijden er twee keer zoveel treinen tussen Almere en Amsterdam en ben je verzekerd van een zitplaats.” Capaciteit Schipholtunnel vergroot Het is al druk op het spoor rond Schiphol. Hoe is er dan nog winst te boeken? Dat kan bijvoorbeeld met dynamisch verkeersmanagement, waardoor het treinverkeer in de Schipholtunnel soepeler kan worden afgewikkeld. Daarvoor is 2 miljoen euro uitgetrokken. Pluut: “Met technologische vernieuwingen kunnen treinen dichter op elkaar rijden, op een veilige manier. Ook kunnen treinstellen gemakkelijker zowel rechts als links van een perron aankomen.” Samen met de aanpassing van het spoor bij Riekerpolder moet deze investering leiden tot extra capaciteit in de Schipholtunnel. Die extra capaciteit is nodig, want het aantal treinreizigers tussen Schiphol en Lelystad groeit sterk. Zo is het aantal passagiers over de Hollandse Brug bij Muiderberg de afgelopen tien jaar verdubbeld tot ongeveer 40.000 per dag. Verwacht wordt dat dit aantal in 2020 is toegenomen tot 70 à 80.000 per dag. Zeker met de uitbreiding van Almere (de

stad bouwt 60.000 woningen tussen 2010 en 2030) is er veel meer verkeer te verwachten naar Amsterdam en Schiphol. “En denk ook aan de Hanzelijn, die al in 2013 gaat rijden naar Zwolle. Ook die zorgt voor extra reizigers”, voegt Pluut eraan toe. Het kabinet laat daarom het totaal aantal treinen tussen Flevoland en Amsterdam stijgen van de huidige zes naar de ‘spoorboekloze’ frequentie van twaalf per uur in 2013: zes intercity’s en zes stoptreinen. Dominostenen Behalve de maatregelen in de Schipholtunnel wordt het bestaande spoor ten oosten en westen van station Amsterdam-Zuid uitgebreid, wordt op delen van de Flevolijn het spoor verdubbeld naar vier sporen, en komt er een wachtspoor bij Venserpolder (Amsterdam-Zuidoost) voor kruisende goederentreinen. Pluut: “Treinen moeten elkaar gemakkelijker kunnen passeren. Zodat als er ergens een opstopping is, die vertraging niet als dominostenen wordt doorgegeven aan de rest van het treinverkeer.” ProRail is inmiddels gestart met de voorbereidingen voor de maatregelen. Voorjaar 2009 moet er een ontwerptracébesluit liggen. Over de OV-maatregelen op (middel)lange termijn neemt het kabinet eind 2009 een beslissing. Pluut licht toe: “We moeten daarbij rekening houden met verschillende toekomstscenario’s: wat gaan Schiphol en Lelystad Airport op lange termijn doen? Hoe pakt de ‘schaalsprong’ in Almere uit? En wat mag je in het IJmeer en Markermeer? Daarom wordt over deze vier projecten in samenhang besloten.” Ze voegt eraan toe: “En dan komt Schiphol meer aan de beurt. Voor de korte termijn hebben we vooral gekeken naar het traject Amsterdam-Almere. Voor de middellange en lange termijn zal er meer aandacht zijn voor de westzijde van de corridor, dus Schiphol-Amsterdam.”

Concurrerende Randstad OV-SAAL is één van de projecten van Randstad Urgent, het programma waarmee de concurrentiepositie van de Randstad wordt versterkt. Bereikbaarheid is een belangrijke voorwaarde voor zo’n sterke positie: de Randstad wordt bijvoorbeeld een aantrekkelijker vestigingslocatie, het stimuleert bedrijvigheid, en vergemakkelijkt het woon-werkverkeer. Niet alleen het openbaar vervoer draagt daaraan bij; ook de weginfrastructuur. Eind 2007 heeft het kabinet er daarom voor gekozen ook de wegen in het gebied (A6, A1, A9 en A10-Oost) uit te breiden. “Investeringen in de weg blijven nodig. De wisselwerking tussen OV en auto is niet zo groot”, nuanceert Pluut. Het duo Eurlings-Herrema Het project OV-SAAL wordt aangestuurd door een zogeheten bestuurlijk duo, bestaande uit minister Eurlings en wethouder Herrema van de gemeente Amsterdam.

Zij vertegenwoordigen Rijk en regio. Deze gezamenlijke aansturing is uniek te noemen: “De vertegenwoordigers zijn gelijkwaardig. Het is niet zomaar dat de rijksoverheid de regio bij de besluitvorming betrekt, aan beide kanten is er besluitvorming”, aldus Pluut van OV-SAAL.

OV-investeringen tussen Schiphol en Lelystad Uitbreiding van het bestaande spoor (tot 2013): € 531 miljoen Beheer en onderhoud nieuwe maatregelen (2014-2020): € 75 miljoen Maatregelen middellange termijn (tot 2020): € 744 miljoen –––––––––––– Totaal €1,35 miljard i www.verkeerenwaterstaat.nl

Schiphol Forenskaart: 2800 werknemers reizen ermee In december 2007 heeft staatssecretaris Huizinga de Schiphol Forenskaart gelanceerd: een kaart waarmee Schiphol-forenzen de file kunnen mijden met goedkoop openbaar vervoer op maat: trein en bus, eventueel in combinatie met fiets, deeltaxi of vanpool. Dit initiatief, een samenwerking tussen de Stadsregio Amsterdam, de provincie Noord-Holland en bereikbaarheidsmakelaar Verkeer.Advies, moet de luchthaven per auto bereikbaar houden voor vracht en passagiers. Door het vastlopende verkeer rond de mainport komt immers de aanvoer naar Schiphol, en bijvoorbeeld ook naar de Greenport Aalsmeer, in gevaar.

worden verleid de auto in te ruilen voor OV-achtige oplossingen. Een voorbeeld voor andere bedrijven.” Wouter Verkerk, directeur van Verkeer.Advies, vult aan: “Doordat we de reisbehoefte inventariseren, kunnen we ook suggesties doen voor betere dienstregelingen. De eerste aanpassing van een OV-lijn is een feit: de buslijn naar Flora Holland is beter afgestemd op de werktijden van de bloemenveiling.”


die vrijwel dagelijks op de weg zaten, maar er zitten ook minder frequente autorijders tussen. Dit betekent een reductie van 3,6% van het aantal ‘autodagen’, en we hebben becijferd dat dat gedurende de looptijd 14 miljoen autokilometers bespaart.” Verkeer en Waterstaat vindt de proef toch niet geslaagd genoeg (het ministerie streefde naar 3.000 ex-automobilisten) en stopt de subsidie. Verkerk antwoordt: “Zoveel switchers, dat was een utopie. Zeker omdat de bedrijven De Schiphol Forenskaart is één van de negen op Schiphol ook veel in ploegendiensten proeven met gratis of goedkoop openbaar werken. Die medewerkers hebben helemaal vervoer voor forenzen. Doel van deze geen last van files en zien dus geen noodzaak experimenten is te laten zien dat openbaar om over te stappen.” vervoer een concurrerend alternatief kan zijn Aan de proef deden bij de start vier bedrijven voor het woon-werkverkeer op filegevoelige De Stadsregio noemt de proef wel een mee: KLM, KLM Catering Services, Sodexo trajecten. De kaart wordt gedurende succes. Woordvoerder Ruud van der Ploeg: Altys en Flora Holland (de bloemenveiling 18 maanden beproefd met financiële steun “Al kiest een automobilist maar één keer van Aalsmeer). Alle 30.000 werknemers van van het ministerie van Verkeer en Waterstaat per week voor een alternatief: er treedt deze bedrijven kregen de kaart aangeboden (2 miljoen subsidie in het kader van toch modal shift op. En een goed half jaar in ruil voor hun reiskostenvergoeding. Fileproof). Het initiatief borduurt voort op voorbereidingstijd is te kort om draagvlak Inmiddels doen al twaalf bedrijven mee het succes van de A4-A10 Zuidpas, ingesteld te creëren onder werkgevers, bonden te en zijn er 2800 kaarten in gebruik. ten tijde van werkzaamheden aan de Ring overtuigen, de privacy van werknemers te Geïnteresseerde personeelsleden krijgen Amsterdam. Naar verluid is 7% na de waarborgen, fiscale regelingen aan te passen een persoonlijk reisadvies (gebaseerd op onderhoudsperiode ‘blijven hangen’ aan het et cetera. Dat hele proces vergt een lange een vragenlijst: hoe reist u nu, op welke alternatief voor de auto. Zo leidt een tijdelijke adem. Maar elke forens in de spits uit de tijdstippen, hoe lang doet u daarover et kennismaking met het OV tot een structurele auto is er één.” cetera) en een financieel aantrekkelijke omslag. aanbieding. “Een onorthodoxe aanpak van i www.schipholforenskaart.nl het filevraagstuk”, aldus portefeuillehouder Hoeveel automobilisten haalt de Schiphol Leen Verbeek van Stadsregio Amsterdam Forenskaart van de weg? Verkerk: “Van tijdens de startmanifestatie. “Werknemers die 2800 zijn er zo’n 800 automobilisten

Vier alternatieven voor Schiphol na 2020 Hoe worden de alternatieven voor de ontwikkeling

in Almere) en OV SAAL (beter openbaar vervoer op het

van de mainport Schiphol op lange termijn tegen elkaar afgewogen? Dat staat in het Plan van aanpak luchthavenontwikkeling voor de mainport, dat de minister van Verkeer en Waterstaat op 3 oktober naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

traject Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad, zie artikel op pagina 6).

Niets doen, het banenstelsel aanpassen, regionale luchthavens inzetten, of verkeer doorverwijzen naar spoor of buitenland. Deze vier alternatieven voor luchthavenontwikkeling (zie kader) ziet het kabinet globaal voor de toekomst van de mainport Schiphol na 2020. Het Plan van aanpak dat nu gereed is, beschrijft de manier waarop de vier alternatieven worden uitgewerkt en afgewogen. Het Rijk gaat in overleg met sector, regio en omgeving: – een ruimtelijk ontwerp maken: hierin wordt verbeeld hoe de luchthaven zich ontwikkelt in de vier alternatieven. Bijvoorbeeld: wat betekent het voor de passagiersstromen als Lelystad een low cost-luchthaven wordt?; – een plan-m.e.r. schrijven: dit is een milieu-effectrapportage op strategisch niveau, minder gedetailleerd dan een project-m.e.r. De rapportage over de milieueffecten levert ook input voor de kosten-batenanalyse;


Lelystad is geen ‘overlooplocatie’. Dat klinkt alsof de luchthaven het ‘afvoerputje’ van Schiphol is. – een kosten-batenanalyse opstellen: hierin worden de welvaartseffecten van de luchthavenontwikkeling in de vier alternatieven in geld uitgedrukt (reistijd, natuur, arbeidsplaatsen, geluid en dergelijke). Bestuurders in de regio’s worden vooral betrokken bij het ruimtelijk ontwerp. Dit gebeurt bijvoorbeeld in ontwerpateliers en werkgroepen, en in samenhang met andere projecten zoals Schaalsprong (60.000 extra woningen

De uiteindelijke voorkeur voor een alternatief (of een combinatie van alternatieven) wordt onderbouwd in de Structuurvisie Schiphol, die naar verwachting eind 2009 gereed is.

Het kabinet heeft in de Langetermijnverkenning Schiphol van maart dit jaar vier alternatieven geschetst voor de toekomst van de mainport: 1 het ‘nulalternatief’: hierbij gaat het maximum aantal vliegbewegingen voor Schiphol op de middellange termijn (zie het artikel over het Aldersadvies) en voor de regionale luchthavens ook gelden voor de lange termijn. Er verandert dus in feite niets; 2 aanpassing van het banenstelsel Schiphol: het banenstelsel en het baangebruik op Schiphol worden in deze variant aangepast en geoptimaliseerd. Dit alternatief biedt kansen voor zowel de knooppunt- als de vestigingsplaatsfunctie van Schiphol en kan een positief effect hebben op de leefomgeving, bijvoorbeeld door andere aanvliegroutes; 3 inzet van regionale luchthavens: hierbij komt er extra ruimte voor vliegverkeer op regionale luchthavens als Lelystad (zowel de huidige als een nieuwe locatie) en/of de militaire luchtvaartterreinen Eindhoven in combinatie met Twente; 4 het ‘ruimtelijke krimpalternatief’: hierbij wordt bekeken hoe toekomstige groei opgevangen kan worden door gebruik te maken van bijvoorbeeld hogesnelheidslijnen en buitenlandse luchthavens.

i www.verkeerenwaterstaat.nl

CROS: “Experimenten definitief invoeren” De Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol (CROS) heeft de ministers van V&W en VROM geadviseerd vijf van de acht lopende hinderbeperkende experimenten in te voeren. Twee experimenten zouden volgens de commissie verlengd moeten worden om het effect op de geluidshinder nader te kunnen onderzoeken en voor één experiment is de afspraak gemaakt dat dit een tijdelijke maatregel blijft. Op 31 oktober 2008 lopen de ministeriële regelingen af die het mogelijk hebben gemaakt de CROS-experimenten uit te voeren. Voor die tijd moeten de ministers daarom per experiment besluiten of ze het stopzetten, verlengen of definitief invoeren. Basis daarvoor is een evaluatie van de experimenten: Motivaction heeft onderzoek uitgevoerd onder omwonenden, NLR heeft de geluidsbelasting berekend en verder zijn gegevens verzameld over de effecten op de operatie, de veiligheid en de ruimtelijke ordening. De CROS heeft de uitkomsten van deze evaluatie getoetst aan twaalf succescriteria, zoals afname van de slaapverstoring, minder spreiding van vliegtuigen en technische uitvoerbaarheid. Advies: geen enkel experiment hoeft te worden stopgezet. Slechts twee experimenten behoeven nader onderzoek. De rest is technisch-operationeel succesvol en beperkt per saldo de geluidshinder, en kan dus in de praktijk worden voortgezet. Naast de acht lopende experimenten is er in juni al een experiment afgerond, namelijk parallel starten.

Advies CROS aan minister: voer deze experimenten in 1 Routewijzigingen uitvliegroutes (minder over bewoond gebied) ter hoogte van: – IJmuiden – IJmeer – Abcoude – IJmond 2 Aanpak microklimaat Rijsenhout (geluidsmanagement op niveau van woonkernen) Advies CROS aan minister: verleng deze experimenten voor één jaar 1 Routewijziging: optimaliseren SID (nieuwe vaste uitvliegroute) Polderbaan over Amsterdam 2 Vaste bochtstraal tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep (concentratie van vliegbewegingen) 3 Verlenging van nachtprocedures van 6.00 tot 6.30 uur (experiment loopt sowieso tot 2010 en wordt dan vervangen door een alternatieve maatregel) De ministers hebben het advies van de CROS overgenomen en de Tweede Kamer op 30 september over hun besluit geïnformeerd. i op www.crosnet.nl vindt u de brief aan minister Eurlings van 22 september met een toelichting op de experimenten en de argumenten voor het advies

On the job: handelen en onderhandelen Het ministerie van Verkeer en Waterstaat telt ruim 100 beleidsambtenaren en nog eens 150 inspectiemedewerkers die zich bezighouden met de luchtvaart. Wat doen zij? In deze nieuwsbrief: jurist Susan Overakker, trainee bij Leefomgeving en Milieu (directie Luchthavens). keld in elkaar, maar het systeem bevordert wel schone innovaties. Daar gaat het om.” Ook als rijkstrainee heeft ze gericht naar het thema klimaatverandering gezocht. “Het is een onderdeel van de Luchtvaartnota [zie pag. 10] waar ik het afgelopen half jaar hier

mechanisme, waarbij bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappijen emissierechten moeten kopen. Stoten ze meer broeikasgassen uit, dan moeten ze meer kopen. Stoten ze minder uit, dan kunnen ze die rechten verhandelen, zoals op de beurs. Het zit juridisch ingewik-

aan meegewerkt heb. Voor een duurzame luchtvaart is klimaatbeleid van belang, net als beleid over geluid, ruimtelijke ordening, leefbaarheid en luchtkwaliteit. Ik heb bijvoorbeeld overlegd met KLM over ons beleid. En verder heb ik het onderhandelingsproces ge-

maar iets kleins te noemen: bij VROM staat onderaan de mailtjes al standaard de oproep om het bericht niet te printen, bij V&W nog niet!” i [email protected]


“Het klimaat, daar ben ik van”, stelt Susan Overakker enthousiast. Haar scriptie – in 2006 studeerde ze af in Internationaal en Europees Recht – handelde al over de klimaatverandering. “Vooral de emissiehandel vind ik heel boeiend. Dat is een markteconomisch

volgd met gemeenten, provincie, bewoners en de sector over het convenant leefomgevingskwaliteit rond Schiphol. Heel interessant om mee te maken gezien de vele belangen.” Binnen het traineeship van twee jaar word je ook een periode gedetacheerd bij een ander departement. Overakker heeft voor VROM gekozen, ze start binnenkort bij Internationale Klimaatzaken waar eveneens het emissiehandelssysteem op het programma staat. En over duurzaamheid gesproken: “Om

Consultatierondes voor de Luchtvaartnota Dit najaar consulteren de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM alle betrokken partijen voor de Luchtvaartnota: een visie op de luchtvaart in Nederland tot en met 2040. Er worden twee consultatierondes georganiseerd: één vond in september plaats over de analyse van de opgave waar Nederland voor staat (luchtruim, veiligheid, duurzaamheid et cetera), en één ronde wordt in oktober gehouden waarin inzicht wordt gegeven in de te maken keuzes. De ministeries hebben hiervoor alle relevante partijen uitgenodigd: de luchtvaartsector, gemeenten, stadsregio’s, provincies,

bewonersplatforms, maatschappelijke organisaties, adviesraden, planbureaus…. Van LVNL tot en met de lobbyclub voor zweefvliegers in Nederland.

De Luchtvaartnota is de ‘Nota Mobiliteit’ voor de luchtvaart. Het is de bedoeling dat de Luchtvaartnota eind 2008 gereed is. De nota schetst een integrale visie op de luchtvaart in Nederland op lange termijn, geredeneerd vanuit

verschillende (internationale) ontwikkelingen. In de nota komt bijvoorbeeld te staan welke luchthavens van nationaal belang worden geacht, en welke van regionaal belang zijn. Daarmee kan ook het besluit vallen over decentralisatie van de luchthavens aan de provincies. Het kabinetsstandpunt over het Aldersadvies (zie artikel op pagina x) is ook een belangrijke basis voor de Luchtvaartnota. In dat advies staan uitspraken over het maximum aantal vliegbewegingen voor de periode tot en met 2020. Ook het advies van de commissie Van der Zee (zie Luchtpost) over specialisatie van de luchthavens is voor de Luchtvaartnota van belang.

Luchtvaartnota kabinetsstandpunt over

Kabinetsstandpunt over adviezen adviezen Alderstafel en AlderstafelCommissie en Commissie VanVan der der ZeeZee

structuurvisie Schiphol

Structuurvisie Schiphol

DGTL heet sinds 1 juli DGLM: directoraat-

10

Nieuwsbrief Schipholbeleid Jaargang 4, # 15 2008

DGLM zet zich in voor duurzame en concurrerende mainports, lucht- en scheepvaart De ‘luchtvaarttak’ van DGLM bestaat uit Directie Luchthavens twee onderdelen: de directie Luchthavens en – programma Leefomgeving en Milieu de directie Luchtvaart, die samenkomen in (o.a. convenanten hinderbeperkende één managementteam en gezamenlijk wermaatregelen en leefbaarheid, Alderstafel, ken aan onderwerpen als de Luchtvaartnota. handhavingsstelsel) – programma Luchthavenontwikkeling Van links naar rechts op de eerste twee (o.a. langetermijnbeleid Schiphol en foto’s: (1) Jan Busstra, René Fennes en Ellen regionale luchthavens, regelgeving Bien, (2) Johan Weggeman, Anja Zantinge burgerluchthavens en militaire luchthavens) en Jeroen Fukken. Niet aanwezig, maar wel – programma Luchtverkeer (o.a. luchtruim, lid van het managementteam: Jacqueline single European sky, LVNL) Prins en André van Lammeren

Directie Luchtvaart – programma Luchtvaartveiligheid (o.a. safety en security) – programma Marktordening en Internationaal (o.a. liberalisering, staatssteun, internationale spelregels)

Uitgelicht: beveiliging Schiphol Waar houden ze zich mee bezig? Er wordt samengewerkt op onder meer de volgende onderwerpen: – beveiliging tegen terroristische dreiging, bijvoorbeeld uitbreiding van het cameranetwerk op het vliegveld, toezicht op nooduitgangen en kentekenregistratie en -analyse; Wie nemen er deel aan BPVS? – logistieke proces van grenscontroles en Alle direct betrokken partijen zijn hierin beveiligingscontroles op personen en hun vertegenwoordigd, zoals: Amsterdam Airport bagage en douanefaciliteiten en toezicht Schiphol, Koninklijke Marechaussee, Douane, op vracht, bijvoorbeeld onderzoek naar AIVD, ministerie van V&W, OM, het openhet wegnemen van Schengen-barrières; baar bestuur, KLM en andere luchtvaartmaatschappijen en de Nationaal Coördinator – gemeenschappelijke meldkamerinfrastructuur voor gezamenlijk gebruik (obserTerrorismebestrijding. Het is voor het eerst veren, signaleren, registreren); dat publieke en private partijen samen de beveiliging van Schiphol centraal aansturen. – onderzoek naar nieuwe technologische apparatuur, zoals de handscan en de milTerrorismebestrijding, orde en veiligheid, criminaliteit en grensbewaking: voor een integrale aanpak van (on)veiligheid rond de mainport is de overlegstructuur BPVS opgericht. BPVS staat voor Beveiliging en Publieke Veiligheid Schiphol.

Welk doel heeft BPVS? limeterwavescan. BPVS wil de effectiviteit en efficiency in de beveiliging en criminaliteitsbeheersing op Hoe werken ze daaraan? Schiphol verbeteren, via publiek-private inte- Er zijn vier werkgroepen actief: Beveiliging gratie van controleactiviteiten. en terrorismebestrijding, Criminaliteit, orde en veiligheid, Grensbewaking personen en bagage, en Grensbewaking vracht. Deel nemers in de werkgroepen stellen gezamen-

lijk maatregelen voor die aansluiten bij de (inter)nationale weten regelgeving en de bevoegdheden van de betrokken partijen. Wanneer is de overlegstructuur ingesteld? Naar aanleiding waarvan? De BPVS-overlegstructuur bestaat sinds juni 2005. De organisatie is in het leven geroepen na adviezen van de Commissie Toegangsbeheer Schiphol. Die onderzocht de beveiliging van Schiphol na incidenten zoals de diamantenroof (een gewapende overval op een waardetransport van KLM Cargo) en drugs- en mensensmokkel. Hoe is de BPVS georganiseerd? Spil van de overlegstructuur is de Stuurgroep, die zorgt voor een integrale aanpak van de uitvoering van de beveiligings- en veiligheidsmaatregelen. Het BPVS-Platform ziet toe op de werkzaamheden van de Stuurgroep. Deelnemers aan het platform zijn onder anderen de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, de directeur van Schiphol Group, de directeur van KLM en de directeur-generaal Justitie.

generaal Luchtvaart en Maritieme Zaken Directeur-generaal Mark Dierikx

Luchtvaart Ellen Bien

Leefomgeving & Milieu André van Lammeren Anja Zantinge

Luchtvaartveiligheid Jan Busstra

Luchthavenontwikkeling André van Lammeren wnd. Johan Weggeman

Marktordening & Internationaal René Fennes

Luchtverkeer Jacqueline Prins

Maritieme Zaken

Internationaal en Strategie


Luchthavens Jeroen Fukken

Formele sturingsmaatregelen zijn weinig geschikt om vliegverkeer te verdelen over Nederlandse luchthavens. Meer valt te verwachten van een combinatie van ‘lok- en prijsmaatregelen’. Dat is de strekking van het advies van de commissie Van der Zee, die in opdracht van Schiphol en het ministerie van Verkeer en Waterstaat zogeheten selectiviteitsinstrumenten in kaart heeft gebracht. De commissie, onder voorzitterschap van slotcoördinator Van der Zee, stelt dat sturing via bijvoorbeeld Europese regelgeving lastig zal zijn en nauwelijks het gewenste resultaat zal hebben. Wel kunnen luchthavens via acquisitie

en marketing vliegmaatschappijen overhalen er te landen. Om een voorbeeld te geven: als toeristen dicht bij een luchthaven kunnen parkeren, wordt die luchthaven voor charters aantrekkelijker. Ook kan selectiviteit worden bevorderd via prijsmaatregelen en operationele beperkingen: het kan voor bepaald verkeer duurder worden om op Schiphol te landen, of toestellen van een bepaalde geluidsklasse kan de toegang worden ontzegd. Dit advies, voorjaar 2008 verschenen, biedt inzicht in de haalbaarheid en effectiviteit van dergelijke selectiviteitsmaatregelen

Inspecteur-generaal: “Geen regulerende maatregelen” De inspecteur-generaal Verkeer en Waterstaat heeft geen maatregelen opgelegd aan de luchtvaartsector voor geluidsnormoverschrijdingen in 2007. Dat is op 16 juli gemeld aan de Tweede Kamer naar aanleiding van de Handhavingsrapportage Schiphol 2007 (zie NWSBRF #14). De geconstateerde afwijkingen van de geluidsnormen zijn veroorzaakt door het groot onderhoud aan de Kaagbaan in combinatie met veel noordwestenwind. Het vliegverkeer moest daardoor vanuit het zuiden vaak landen op de Zwanenburgbaan,

waardoor twee handhavingspunten ten zuiden van de baan (tijdelijk) zwaar zijn belast. Hier is sprake geweest van een specifieke gebeurtenis: het is niet waarschijnlijk dat de dezelfde handhavingspunten in 2008 opnieuw worden overschreden. Daarom acht de inspecteur-generaal regulerende maatregelen niet nodig. Wel wil hij in 2008 nadrukkelijker de “vinger aan de pols houden” omdat het voor de sector een complex jaar is (met experimenten en groot onderhoud aan de Zwanenburgbaan). i www.ivw.nl

Wilt u de nieuwsbrief Schipholbeleid ook ontvangen? Stuur dan een e-mail naar de redactie: [email protected]


Tekst MIES/tekst en training Ontwerp en productie Studio Guido van der Velden bv, Blaricum en Studio 1+1

[email protected]. Deze nieuwsbrief is ook te downloaden via www. luchtvaartbeleid.nl. Artikelen uit deze nieuwsbrief kunt u met bronvermelding overnemen.

luchthaven. Eindredactie Corrie de Jongh Redactieadres ministerie van Verkeer en Waterstaat t.a.v. redactie NWSBRF Schipholbeleid, postbus 20901, 2500 EX Den Haag

Colofon Deze nieuwsbrief bericht over het huidige en toekomstige Schipholbeleid van de rijksoverheid en is bedoeld voor bestuurders en andere geïnteresseerden in de omgeving van de

Sturing van vliegverkeer vooral effectief via ‘zachte’ maatregelen

S c h i p h o l b e l e i d

Recommend Documents