RAPPORTAGE INVENTARISEREND ONDERZOEK ONDERGRONDSE LEIDINGEN PROVINCIE GRONINGEN

Rapportage "Inventariserend onderzoek ondergrondse leidingen provincie Groningen" ___________________________________________________________________________________

RAPPORTAGE INVENTARISEREND ONDERZOEK ONDERGRONDSE LEIDINGEN PROVINCIE GRONINGEN

Provincie Groningen Afdeling

: MB

Datum Versie Status

: 5 juli 2005 : 0.3 : definitief

1


1. ALGEMEEN 1.1 Aanleiding De aandacht voor het onderzoek naar de staat van de voormalige rioolpersleiding GroningenDelfzijl heeft geleid tot de vraag of er binnen de provincie Groningen meer ondergrondse leidingen aanwezig zijn, die mogelijk tot problemen (risico's voor de volksgezondheid en het milieu) kunnen leiden. Gelet hierop is besloten tot het uitvoeren van een inventariserend onderzoek naar ondergrondse leidingen in de provincie. In de vergadering van de statencommissie Landschap, Water en Milieu van 2 maart 2005 heeft gedeputeerde Musschenga gemeld dat er een inventarisatie zal plaatsvinden, waarvan een overzicht beschikbaar komt. 1.2 Afbakening De provincie Groningen en de gemeente Groningen zijn als bevoegd gezag verantwoordelijk voor het toezicht op de zorgplicht in het kader van de Wet bodembescherming (Wbb) binnen de provincie. De gemeente heeft deze verantwoordelijkheid voor leidingtracé's binnen de eigen gemeentegrens, de provincie voor de overige tracé's. Het onderzoek heeft dan ook geen betrekking op het grondgebied van de gemeente Groningen. Het onderzoek heeft betrekking op ondergrondse leidingen. Er bestaat alleen een monitoringsverplichting van de provincie in het kader van de Wbb voor de voormalige rioolpersleiding Groningen-Eems en niet voor de overige ondergrondse leidingen. Blijkens een eerste verkenning bevinden zich buiten de voormalige rioolpersleiding Groningen-Delfzijl diverse ondergrondse leidingen in de provincie. Het gaat hierbij om: leidingen voor de afvoer van afvalwater naar zuiveringstechnische werken c.q. naar oppervlaktewater; leidingen voor het transport van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen; zoutleidingen. De voormalige persleiding Groningen-Eems valt overigens buiten dit onderzoek. Gemeentelijke rioolstelsels, waarvoor de verantwoordelijkheid bij de gemeenten ligt, zijn niet in het onderzoek meegenomen, hoewel ook deze ondergrondse leidingen mogelijk tot milieuproblemen kunnen leiden. Landelijk is de problematiek van achterstallig onderhoud van rioleringen al gedefinieerd als object van onderzoek. Dit heeft o.m. geleid tot vervanging en intensivering van onderhoud. 1.3 Doelstelling Het doel van het onderzoek (een quick-scan) is het globaal inventariseren van: in gebruik en buiten gebruik zijnde ondergrondse leidingen, die mogelijk door lekkage als gevolg van een incident, aantasting of slijtage een risico kunnen vormen voor de volksgezondheid en het milieu (bodem); de verantwoordelijkheden van de betrokken overheden en eigenaren; verleende vergunningen;

2


monitoringsgegevens; de toestand van de leidingen en de eventuele gevolgen voor de bodem; conclusies en aanbevelingen (acties).

2. ONDERZOEK 2.1 Onderzoeksvragen Tijdens het onderzoek is getracht een antwoord te krijgen op de volgende onderzoeksvragen: 1. Welke in gebruik en buiten gebruik zijnde ondergrondse leidingen, die mogelijk door lekkage als gevolg van een incident, aantasting of slijtage een risico kunnen vormen voor de volksgezondheid en het milieu, zijn er in de provincie Groningen aanwezig? 2. Wie zijn verantwoordelijk voor de aanwezige ondergrondse leidingen, zowel publiekrechtelijk als privaatrechtelijk? 3. Welke vergunningen zijn verleend? 4. Is in deze vergunningen of anderszins ook een monitoringsverplichting opgenomen? 5. Wat is de toestand van de aanwezige ondergrondse leidingen? 6. Wat zijn de eventuele gevolgen voor de bodem? Er is geen dossieronderzoek uitgevoerd.

3. RESULTATEN 3.1 Leidingen voor de afvoer van afvalwater Naast gemeentelijke rioolstelsels en (rioolwater-)persleidingen zijn in de provincie de volgende afvalwaterleidingen aanwezig: de afvalwaterleiding Hoogkerk-Waddenzee en de afvalwaterleiding Veenkoloniën-Eems. Ook Groningen Seaports heeft een aantal leidingen in beheer en onderhoud (industrieterrein Oosterhorn en Eemshaven). In 1990 is binnen de provinciale organisatie de dienst Zuiveringsbeheer ingesteld, een provinciaal bedrijf in de zin van de toenmalige Provinciewet. Beheer en onderhoud van de persleidingen en de beide afvalwaterleidingen waren bij deze dienst ondergebracht. Met ingang van 2000 zijn deze taken overgedragen en berust de verantwoordelijkheid voor de leidingen bij de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's. 3.1.1 (Rioolwater-)persleidingen De in gebruik zijnde en buiten gebruik geraakte (rioolwater-)persleidingen zijn per 1 januari 2000 in beheer en onderhoud overgedragen aan de waterkwaliteitsbeheerders, i.c. de waterschappen. Via deze leidingen wordt c.q. is vanuit gemeentelijke rioolstelsels, waarop

3


ook bedrijven afvalwater lozen of hebben geloosd, afvalwater afgevoerd naar zuiveringstechnische werken (rwzi's) of naar oppervlaktewater. Bedrijven lozen niet rechtstreeks op deze leidingen. Op basis van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) worden c.q. zijn lozingen gereguleerd (vergunningen en algemene regels). Het bevoegd gezag (vergunningverlening en handhaving) berust sinds 2000 bij de waterschappen, daarvoor bij de provincie, en bij het Rijk. Behoudens eventuele illegale lozingen, die mogelijk een verstoring van het zuiveringsproces kunnen veroorzaken, bestaat er bij de waterschappen een goed beeld van de samenstelling van het op zuiveringstechnische werken of op oppervlaktewater te lozen water. Overigens hebben ook gemeenten een goed beeld van lozingen op de gemeentelijke rioleringen. Alle persleidingen (ca. 140) zijn bij de waterschappen bekend en zitten in een kaartenbestand. De waterschappen onderzoeken de leidingen niet regelmatig; er wordt gereageerd op signalen ("piepsysteem"). Meerdere buiten gebruik zijnde leidingen worden op termijn door de waterschappen verwijderd. Hiervoor is in 2000 een periode van veertig jaar uitgetrokken. Voor ontmanteling van deze oude persleidingen is een fonds ingesteld, dat eveneens van de provincie is overgedragen aan de waterschappen. Een enkele leiding wordt mogelijk weer opnieuw in gebruik genomen. Verschillende buiten bedrijf gestelde leidinggedeelten zijn volgezet met een hydraulisch product (dämmer) of er zijn beton- of dämmerproppen geplaatst. Ook hebben de waterschappen en de provincie delen van leidingen verwijderd. Vaak zijn de leidingen eerst doorgespoeld. Van de zijde van de waterschappen is aangegeven dat er geen complete documentatie aanwezig is over de toestand van de leidingen. Er zijn geen gegevens over het eventueel in de leidingen aanwezig slib. Het vergunningenregime en het toezichts- en handhavingskader ingevolge de Wvo, de samenstelling van het afvalwater en de afwezigheid van zgn. risico-bedrijven zijn voor de provincie en later het waterschap in voorkomende gevallen geen redenen geweest om bodemonderzoek uit te voeren. Er zijn dus geen bodemgegevens beschikbaar. Er is voor de waterschappen, gezien de opgedane kennis bij werkzaamheden aan de buiten bedrijf gestelde leidingen, geen aanleiding om deze strategie te wijzigen. Daarnaast heeft Groningen Seaports als privaartechtelijk verantwoordelijke instantie het beheer en onderhoud over een aantal ondergrondse leidingen (7) op het industrieterrein Oosterhorn te Delfzijl (Chemiepark) voor lozingen op binnenwater en in de Eemshaven voor lozingen op buitenwater. Besprekingen zijn gaande om een deeel van het leidingsysteem onder het gemeentelijk rioolbeheer te brengen. Ook hier zijn lozingen gereguleerd en aan voorschriften verbonden door middel van Wvovergunningen. Het bevoegd gezag berust bij resp. het waterschap Hunze en Aa's en de minister van Verkeer en Waterstaat. Er vindt geen structurele monitoring plaats. Buiten bedrijf zijnde leidingen komen voorzover bij Groningen Seaports bekend niet voor. Bij werken worden buiten bedrijf zijnde leidingen als regel verwijderd. De toestand van de leidingen is als redelijk te kwalificeren. Bij lekkages worden maatregelen getroffen en wordt indien nodig bodemonderzoek uitgevoerd.

4


(rioolwater-)persleidingen eigendom vergunning bevoegd gezag monitoring

toestand leidingen

materiaal evt. gevolgen bodem

waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's, Groningen Seaports Wvo waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's, Rijk ja (afvalwater), verder geen structurele monitoring leidingen (verantwoordelijkheid: waterschappen en Groningen Seaports) geen onderzoeksgegevens, wel inzicht verkregen bij werkzaamheden aan leidingen gietijzer, beton, gewapend beton, asbestcement en pvc geen onderzoeksgegevens

3.1.2 Afvalwaterleidingen Hoogkerk-Waddenzee en Veenkoloniën-Eems Via de in 1977 in gebruik genomen afvalwaterleiding Hoogkerk-Waddenzee, in 2000 in beheer en onderhoud overgedragen van de provincie aan het waterschap Noorderzijlvest, wordt gezuiverd afvalwater van een suikerfabriek te Groningen (Suiker Unie) en zout afvalwater van een zuivelfabriek te Bedum (DOMO) afgevoerd naar resp. een lozingspunt in het Reitdiep (en in de toekomst het Van Starkenborghkanaal) en een lozingspunt in de Waddenzee. Voor deze lozingen is vergunning verleend op grond van de Wvo. Het bevoegd gezag (vergunningverlening en handhaving) berust sinds 2000 bij het waterschap, daarvoor bij de provincie. Voor de lozing op buitenwater is de minister van Verkeer en Waterstaat bevoegd gezag. Er is nu feitelijk sprake van twee leidingen. In de komende jaren zal het waterschap met de op deze leidingen aangesloten bedrijven in onderhandeling treden om de leidingen aan hen over te dragen. In het verleden zijn meerdere bedrijven op deze afvalwaterleiding aangesloten geweest, die via deze leiding en op basis van een Wvo-vergunning (ongezuiverd) afvalwater (na inspanningsverplichting AMvB gezuiverd afvalwater) op de Waddenzee hebben geloosd, te weten: een tweetal suikerfabrieken te Groningen (Suiker Unie) en Hoogkerk (CSM), een strokartonfabriek te Hoogkerk (De Halm), een zuivelfabriek te Bedum (DOMO) en een conservenfabriek te Warffum (Rixona). Via deze leiding is c.q. wordt met name biologisch afbreekbaar organisch afvalwater (o.m. kalk- en zouthoudend) afgevoerd. Er is geen sprake (geweest) van zgn. risico-bedrijven. Via de afvalwaterleiding Veenkoloniën-Eems (de zgn. veenkoloniale afvalwaterleiding), in 2000 in eigendom overgedragen van de provincie aan het waterschap Hunze en Aa's, wordt zoutenhoudend afvalwater van een aantal bedrijven afgevoerd naar de Eems: Nedmag (Veendam), PPG (Westerbroek) en Avebe (Foxhol). Via de aansluiting van Nedmag loost Kisuma zout proceswater op deze leiding. Ook wordt via deze leiding effluent van De Kroon (Pekela) geloosd op oppervlaktewater. In het kader van de Wvo is voor deze lozingen vergunning verleend. Het bevoegd gezag (vergunningverlening en handhaving) berust sinds 2000 bij het waterschap, daarvoor bij de provincie. De minister van Verkeer en Waterstaat is bevoegd voor de lozing op buitenwater. Nedmag beschikt over een eigen aansluiting, die oorspronkelijk was uitgevoerd in asbestcement. Deze leiding is in het verleden meerdere malen lek geraakt, waardoor lokale milieuschade en gewasschade is ontstaan door het verzilten van de bodem. Deze schade kon met eenvoudige middelen worden verholpen, zoals het tijdelijk bronneren en het vervangen van verzilte grond. Inmiddels heeft Nedmag een nieuwe aansluitleiding van PVC gemaakt.

5


In het Beheersplan 2003-2007 van het waterschap Hunze en Aa's is aangegeven dat zal worden onderzocht hoe het waterschap met eigendom, beheer en gebruik van de leiding wil omgaan. De risico's en de manier, waarop de continuïteit kan worden gewaarborgd, zullen worden onderzocht. Dit alles in relatie tot de staat van onderhoud van de leiding. In het verleden zijn meerdere bedrijven op de veenkoloniale afvalwaterleiding aangesloten geweest, die via deze leiding op basis van een Wvo-vergunning (ongezuiverd) afvalwater op de Eems hebben geloosd: aardappelzetmeel- en strokartonbedrijven. Ook via deze leiding is c.q. wordt met name biologisch afbreekbaar organisch afvalwater (o.m. kalk- en zouthoudend) afgevoerd. Er is geen sprake (geweest) van zgn. risico-bedrijven. In de afgelopen jaren hebben de provincie en later de waterschappen verschillende delen van beide leidingen buiten bedrijf gesteld. Voor de afvalwaterleiding Hoogkerk-Waddenzee gaat het hierbij om de leidinggedeelten CSM Hoogkerk tot aan het gemaal Hoogkerk, aansluiting Rixona Warffum, spoelleiding gemaal Hoogkerk, zinker Reitdiep nabij Garnwerd en Van Starkenborghkanaal-Reitdiep (nog niet verwijderd). Ook van de afvalwaterleiding Veenkoloniën-Eems zijn leidingdelen afgekoppeld. Een aantal leidingdelen is volgezet met "dämmer" ter opvulling van de leiding. In andere delen zijn afsluiters aangebracht. Soms zijn leidingen voorafgaand doorgespoeld. Ook zijn delen van de leiding verwijderd. Deze gegevens zijn bekend bij de waterschappen. Er vindt geen structurele monitoring plaats van de toestand van de leiding. Ook bij lekkages en reparatiewerkzaamheden is geen bodemonderzoek uitgevoerd. Er is geen informatie over het eventueel in de leidingen aanwezig slib en de bodemkwaliteit beschikbaar. Gelet op het vergunningenregime en het toezichts- en handhavingskader ingevolge de Wvo, de samenstelling van het afvalwater, de verkregen inzichten bij werkzaamheden aan de leidingen en de afwezigheid van zgn. risico-bedrijven is er voor de provincie en later het waterschap geen aanleiding geweest tot het uitvoeren van bodemonderzoek. Er is voor de waterschappen geen aanleiding om deze strategie te wijzigen. Op basis van de aan de vigerende Wvo-vergunningen verbonden voorschriften vindt structureel monitoring van de afvalwaterleidingen plaats. De bemonsteringsresultaten (gehaltes en hoeveelheden van het geloosde afvalwater) worden gerapporteerd aan de minister van V&W als bevoegd gezag in het kader van de Wvo. afvalwaterleidingen Hoogkerk-Waddenzee en Veenkoloniën-Eems eigendom waterschap Noorderzijlvest resp. Hunze en Aa's vergunning Wvo bevoegd gezag Rijk en waterschap Noorderzijlvest resp. Hunze en Aa's monitoring ja (afvalwater), verder geen structurele monitoring (verantwoordelijkheid: waterschappen) toestand leiding geen onderzoeksgegevens, wel inzicht verkregen bij werkzaamheden aan leidingen materiaal beton, resp. asbestcement en pvc evt. gevolgen bodem verontreiniging (m.n. verzilting), geen onderzoeksgegevens

3.1.4 Overige leidingen Momenteel worden in samenwerking met o.m. de provincie als bevoegd gezag in het kader van de Wbb plannen ontwikkeld om te komen tot een totaaloplossing voor de problematiek rond het Ceresmeer in Stadskanaal. Een onderdeel van dit project is de ondergrondse leiding Spoorsloot-Stadskanaal.

6


In deze leiding, eigendom van de gemeente Stadskanaal, is blijkens onderzoek uit 2002 plaatselijk sprake van een ophoping van sterk verontreinigd slib dat, afhankelijk van de doorstroming van de leiding, in meer of mindere mate met het afgevoerde water in het Stadskanaal terecht komt. De interventiewaarden voor cadmium, koper, lood, nikkel, zink, antimoon, barium, tin en PAK worden in ruime mate overschreden. Er zijn zeer hoge gehalten aangetroffen. Er is sprake van gevaarlijk afval. Als gevolg hiervan vindt, zoals blijkt uit een in 2003 uitgevoerd onderzoek, nog steeds herverontreiniging van de waterbodem van het Stadskanaal plaats. In het eerstgenoemde onderzoek is overigens geen aandacht besteed aan de toestand van de leiding. De betonnen leiding heeft circa 25 inspectieputten, die deels op particulier terrein liggen. Of en in hoeverre als gevolg van eventuele lekkages bodemverontreiniging is ontstaan, is niet bekend. Er is derhalve geen informatie over de bodemkwaliteit beschikbaar. Het water vanuit het Ceresmeer stroomde via de Spoorsloot en de ondergrondse leiding naar het Stadskanaal. Tot 1998 is afvalwater van Philips via o.m. de ondergrondse leiding op het Stadskanaal geloosd. De voormalige Dideldomsloot, waarin de ondergrondse leiding is gelegd, is in de tachtiger jaren gesaneerd. De Spoorsloot, die in verbinding staat met de ondergrondse leiding, en het Stadskanaal zijn inmiddels ook gesaneerd. De ondergrondse leiding is overigens niet tijdens de sanering van de Spoorsloot in 1998 gereinigd. De gemeente Stadskanaal en het waterschap Hunze en Aa's hebben, gelet op de in voorbereiding zijnde totaaloplossing voor de problematiek rond het Ceresmeer c.a., nog geen verdere actie ondernomen. leiding Spoorsloot-Stadskanaal eigendom vergunning bevoegd gezag monitoring toestand leiding materiaal evt. gevolgen bodem

gemeente Stadskanaal gemeente Stadskanaal Wvo waterschap Hunze en Aa's nee (verantwoordelijkheid: gemeente) geen onderzoeksgegevens beton verontreiniging, geen onderzoeksgegevens

3.2 Leidingen voor het transport van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen en zoutleidingen Naast leidingen voor de afvoer van afvalwater zijn er in de provincie Groningen ondergrondse leidingen voor het transport van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen aanwezig: aardgas- en condensaatleidingen en defensieleidingen. Daarnaast zijn er zoutleidingen aanwezig. Defensieleidingen zijn in deze inventarisatie buiten beschouwing gelaten. Binnen Defensie is de aandacht voor risico's van deze leidingen al langer een aandachtspunt. Alle leidingen zijn aangemeld bij het Kabels en leidingen informatiecentrum (Klic). Vergunningen voor deze leidingen hebben betrekking op het kruisen van percelen, die in eigendom zijn van overheden. Naast vergunningen zijn er concessies, waarin wordt voorgeschreven dat het leidingennetwerk moet voldoen aan de voor dat type werken gebruikelijke en gangbare normen.

7


Betrokken bedrijven zijn verantwoordelijk voor de eigen leidingen en risico-aansprakelijk bij ongevallen. Dit geeft een bepaalde zorgplicht, naast de algemene zorgplicht op grond van de Wm en de Wbb. Deze aansprakelijkheid brengt met zich mee dat er een uiterst strikt integriteitsregime van kracht is. Vanuit de overheid is er geen verantwoordelijke aan te wijzen op pijpleidinggebied. De leidingen zijn/worden opgenomen in bestemmingsplannen, omdat leidingen vanwege veiligheidsaspecten en een ongestoorde energievoorziening een planologische relevant gegeven zijn, waar gemeenten bij het ontwikkelen van eigen plannen/activiteiten en plannen/activiteiten van derden rekening mee hebben te houden. Het bestemmingsplan vormt bijv. een eerste toetsingskader voor bouwvergunningen. Op een bij het POP behorende kaart (kaart 3: infrastructuur) zijn buisleidingenstroken aangegeven. Op de Risicokaart provincie Groningen (kaart 2: vervoer) de pijpleidingen. Een interdepartementale taskforce gaat het beleid voor buisleidingen (transportleidingen voor gas, olie en chemicaliën) in 2005 vernieuwen en op orde brengen. VROM wordt in plaats van EZ eerstverantwoordelijke voor buisleidingen. Het gaat hierbij o.m. om het beheer en toezicht op buisleidingen, veiligheid, registratie van essentiële gegevens, risicozonering en de doorwerking in ruimtelijke plannen. Het IPO wordt hierbij eveneens betrokken. Om de gevolgen van ongelukken met ondergrondse pijpleidingen zo klein mogelijk te maken, is in 2005 een nieuw landelijk alarmeringssysteem opgezet. De Vereniging van Eigenaren van Leidingen in Nederland (Velin), de VerzekeraarsHulpDienst (VHD) en het Kabels en leidingen informatiecentrum (Klic) hebben hierover een samenwerkingscontract getekend. 3.2.1 Aardgas- en condensaatleidingen In de provincie bevindt zich een netwerk van aardgas- en watercondensaatleidingen van resp. NAM en Gasunie. Zowel NAM als Gasunie beheren als eigenaren gastransportleidingen. NAM de leidingen tussen de NAM-gaswinningslocaties en naar de NAM-gasoverslagstations, waar het gas aan Gasunie wordt geleverd. Daarna volgt het gasleidingnetwerk van Gasunie. Daarnaast beheert NAM als eigenaar ook watercondensaatleidingen. Het leidingnetwerk voor aardgas (hogedrukleidingen en regionale lagedrukleidingen) wordt intensief gemonitord. De leidingen worden op verschillende wijze geïnspecteerd op integriteit (o.m. kathodische bescherming leidingen, 2-wekelijkse inspectie vanuit de lucht, jaarlijkse loopcontroles tracés, maar ook inwendige inspecties op met name corrosieplekken). Drukverliezen kunnen onmiddellijk worden waargenomen, waarna passende maatregelen worden genomen. De wachtdienstorganisatie is bemand met eigen deskundig personeel. Bij onvoorziene omstandigheden nemen NAM en Gasunie volledig hun verantwoordelijkheid. Monitoringsgegevens en bodemgegevens worden bewaard. De watercondensaatleidingen worden intensief geïnspecteerd door NAM en zijn o.m. voorzien van een kathodische bescherming. Buiten bedrijf gestelde leidingen worden eveneens regelmatig geïnspecteerd en na verloop van tijd verwijderd.

8


In het verleden zijn af en toe lekkages opgetreden (de zgn. "zwetende" moffen), die op deze wijze in zeer korte tijd konden worden getraceerd. In dergelijke gevallen onderneemt NAM onmiddellijk actie (reparatie) en wordt het bevoegd gezag Wbb, i.c. de provincie, geïnformeerd. Ook wordt bodemonderzoek uitgevoerd. Indien nodig saneert NAM de ontstane bodemverontreiniging in het kader van de Wbb. Gegevens worden bewaard. aardgas- en condensaatleidingen eigendom NAM resp. Gasunie vergunning concessie bevoegd gezag minister van EZ / Staatstoezicht op de Mijnen monitoring structurele monitoring (verantwoordelijkheid: NAM resp. Gasunie) toestand leiding goed materiaal hoogwaardig gecoate staalsoorten en kunststof evt. gevolgen bodem verontreiniging, onderzoeksgegevens bekend

3.2.2 Zoutleidingen In de provincie bevindt zich een netwerk van leidingen voor het transport van zouten: Zuidwending/Heiligerlee-Delfzijl (AKZO) en Tripscompagnie-Veendam (Nedmag). Er is hierbij geen sprake van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen. Er is sprake van structurele monitoring van de leidingen. Zo wordt de leiding van AKZO, die op onderdelen o.m. is voorzien van een kathodische bescherming, wekelijks geïnspecteerd. Eens per maand vindt nog een meer uitgebreide inspectie plaats in de vorm van controle van aangrenzende sloten en van aanwezige peilbuizen. In het verleden heeft leidingbreuk een aantal malen gewasschade tot gevolg gehad. Door aanpassing van het drukregime wordt getracht dit te voorkomen. Bij het optreden van lekkage vindt reparatie plaats en wordt dit voorval gemeld aan het bevoegd gezag Wbb, i.c. de provincie. Er vindt bodemonderzoek plaats en indien nodig wordt de bodem in het kader van de Wbb gesaneerd. Gegevens worden bewaard. De twee pekeltransportleidingen van Nedmag verbinden de zoutwinning met de fabriekslocatie en zijn in de geschiedenis van het bedrijf nog nooit lek geweest. Eventuele lekkage van een leiding zou kunnen leiden tot een tijdelijke verzilting van de bodem in de omgeving van het lek. Afhankelijk van de omvang van de lekkage kan deze verzilting worden bestreden met een tijdelijke bronnering, al of niet aangevuld door afpompen van vrije vloeistof en het verwijderen en behandelen van verzilte grond. Voorts zijn de beide zoutwinningslocaties nog met elkaar verbonden met een aantal leidingen, waarvan één lagedrukpekelleiding in GVK-uitvoering en twee hogedrukpekelleidingen in stalen uitvoering. De laatste twee leidingen zijn voorzien van een kathodische bescherming. Ook de leidingen van Nedmag worden structureel gemonitord. Gegevens worden bewaard.

9


zoutleidingen eigendom vergunning bevoegd gezag monitoring toestand leiding materiaal gevolgen bodem

AKZO resp. Nedmag concessie minister van EZ / Staatstoezicht op de Mijnen structurele monitoring (verantwoordelijkheid: AKZO resp. Nedmag) goed asbestcement, staal, GVK en pvc verontreiniging (verzilting), onderzoeksgegevens bekend

4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 4.1 Conclusies Algemeen De in de provincie aanwezige in gebruik en buiten gebruik zijnde ondergrondse leidingen zijn bij de betrokken overheden bekend. Leidingen voor de afvoer van afvalwater Er is een volledig beeld van de op de leidingen aangesloten gemeentelijke rioolstelsels en bedrijven bij de betrokken overheden, evenals van de samenstelling van het af te voeren water, behoudens bij illegale lozingen. Er is geen sprake van risico-bedrijven. Op basis van de Wvo worden c.q. zijn lozingen gereguleerd en aan voorschriften verbonden. Gegevens over de staat van onderhoud en de monitoringsgegevens van de leidingen zijn vaak niet bekend; in veel gevallen, met name ten aanzien van (rioolwater-)persleidingen en de afvalwaterleidingen Hoogkerk-Waddenzee en Veenkoloniën-Eems, vindt geen structurele inspectie c.q. monitoring plaats. Er zijn geen gegevens over het eventueel in de leidingen aanwezig slib. Gelet op de aard en samenstelling van het via de afvalwaterleidingen Hoogkerk-Waddenzee en Veenkoloniën-Eems geloosde afvalwater (biologisch afbreekbaar organisch afvalwater) is er voor de waterschappen geen reden om hiernaar onderzoek te doen. Het vergunningenregime en het toezichts- en handhavingskader ingevolge de Wvo, de samenstelling van het afvalwater en de afwezigheid van zgn. risico-bedrijven zijn voor de provincie en later het waterschap in voorkomende gevallen bij verwijdering van leidingdelen en lekkages geen redenen geweest om bodemonderzoek uit te voeren. Er zijn geen bodemgegevens beschikbaar. Er is voor de waterschappen geen aanleiding om deze strategie te wijzigen. In de ondergrondse leiding Spoorsloot-Stadskanaal te Stadskanaal is plaatselijk sprake van een ophoping van sterk verontreinigd slib dat, afhankelijk van de doorstroming van de leiding, met het afgevoerde water in het Stadskanaal terecht komt. De interventiewaarden voor cadmium, koper, lood, nikkel, zink, antimoon, barium, tin en PAK worden in ruime mate overschreden. Er zijn zeer hoge gehalten aangetroffen. Er is sprake van gevaarlijk afval.

10


Leidingen voor het transport van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen en zoutleidingen De leidingen voor het transport van brandgevaarlijke, explosieve en/of giftige stoffen en de zoutleidingen geven voor wat betreft de beschikbare gegevens een ander beeld te zien. Hier spelen uiteraard economische belangen een rol. Er vindt structureel en intensief monitoring van gas- en watercondensaatleidingen en zoutleidingen plaats. Bij lekkage, e.d. wordt bodemonderzoek uitgevoerd en wordt indien nodig de bodem in het kader van de Wbb gesaneerd. Gegevens over leidingen en bodemgegevens worden bewaard. 4.2 Aanbevelingen

De ondergrondse leiding Spoorsloot-Stadskanaal te Stadskanaal verdient als onderdeel van de totaaloplossing van de problematiek rond het Ceresmeer hoge prioriteit van de gemeente Stadskanaal, het waterschap Hunze en Aa's en de provincie als bevoegd gezag c.q. toezichthouder Wbb.

11


Overzicht ondergrondse leidingen Ondergrondse leidingen:

Bijlage 1 Eigenaar:

in gebruik zijnde rioolstelsels gemeentelijke rioolstelsels gemeenten in gebruik zijnde (rioolwater-)persleidingen rioolstelsels-zuiveringstechnische werken waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's leidingen industrieterrein Oosterhorn Delfzijl Groningen Seaports leidingen Eemshaven Groningen Seaports buiten gebruik zijnde (rioolwater-)persleidingen Groningen-Eems waterschap Noorderzijlvest Appingedam-Eems waterschap Noorderzijlvest Delfzijl-Eems waterschap Noorderzijlvest Van der Bend-rwzi Leek waterschap Noorderzijlvest Oldekerk-Niekerk waterschap Noorderzijlvest Uithuizermeeden-rwzi Uithuizermeeden waterschap Noorderzijlvest Roodeschool-rwzi Uithuizermeeden waterschap Noorderzijlvest Wedde-rwzi Wedde waterschap Hunze en Aa's effluentleiding Wedde waterschap Hunze en Aa's Blijham-rwzi Blijham waterschap Hunze en Aa's effluentleiding Blijham waterschap Hunze en Aa's Musselkanaal-rwzi Musselkanaal waterschap Hunze en Aa's in gebruik zijnde afvalwaterleidingen afvalwaterleiding Hoogkerk-Waddenzee: waterschap Noorderzijlvest - Suiker Unie-Van Starkenborghkanaal - DOMO-Waddenzee afvalwaterleiding Veenkoloniën-Eems: waterschap Hunze en Aa's - injectiepunt Nedmag-gemaal Scheemda - PPG-Avebe - Avebe-Beukema - Beukema-gemaal Scheemda - gemaal Scheemda-Eems - gemaal De Kroon-uitmonding rwzi Pekela buiten gebruik zijnde delen van afvalwaterleidingen afvalwaterleiding Hoogkerk-Waddenzee: waterschap Noorderzijlvest - diverse leidingdelen afvalwaterleiding Veenkoloniën-Eems: waterschap Hunze en Aa's - diverse leidingdelen overige leidingen Spoorsloot-Stadskanaal gemeente Stadskanaal aardgas- en condensaatleidingen netwerk gasleidingen Gasunie netwerk watercondensaatleidingen NAM zoutleidingen Zuidwending/Heiligerlee-Delfzijl AKZO Tripscompagnie-Veendam Nedmag defensieleidingen brandstofleidingen ministerie van Defensie

12

RAPPORTAGE INVENTARISEREND ONDERZOEK ONDERGRONDSE LEIDINGEN PROVINCIE GRONINGEN

Recommend Documents