Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk?

Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk? Esli Struys, CLIN, VUB Seminarie VLOR, 25 oktober 2012

30-10-2012

Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk?

1

Overzicht -Mind, Brain, Language & Education (MBLE): mogelijkheden, beperkingen & gronslagen -MBL: tour d’horizon -Casus 1: Dyslexie -Casus 2: Meertaligheid Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.2

MBLE: mogelijkheden -Cognitieve processen ten grondslag aan taalvaardigheden – Dieper analyseniveau dan taalmateriaal – Overlapping met andere vaardigheden

-Individuele variabiliteit – Hoge sensitiviteit – Link met differentiatie?

-Meerwaarde t.o.v. klassieke testing – Zelfde uitkomst, verschillende processen – Zelfde processen, maar compensatie Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.3

MBLE: beperkingen -Wetenschappelijk – Studieobject: populatie van neuronen, geen individuele cellen – Indirecte meetmethode (bijv. fMRI), complexe methodologie & kostprijs

-M.b.t. popularisering – Marketing versus nauwkeurigheid – Steile leercurve

-M.b.t. communicatie met het onderwijsveld – Verschillende communities met verschillende performantieparameters – Verschillend belang van context

Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.4

MBLE: grondslagen -Breinfunctie – Wat gemeten wordt is de lokalisatie of timing van cognitieve processen – fMRI (waar?), ERP (wanneer?)

-Breinstructuur – Wat gemeten wordt is de lokalisatie van structurele verschillen – MRI: DTI (witte massa), VBM (grijze massa) Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.5

MBLE: grondslagen -fMRI meet relatieve activiteit – Subtractiemethode: Experimentele taak minus baseline – Methode wordt problematischer naargelang stijgende taakcomplexiteit

-fMRI heeft een goede spatiële resolutie – Maar niet op het niveau van individuele neuronen – Maar kan niets zeggen over de timing van processen

-ERP biedt een goede temporele resolutie – Zelfs op het niveau van milliseconden – Maar vertelt niets over de lokalisatie


MBLE: grondslagen -Taalvaardigheid als verklarende variabele – Breinstructuur als verklaarde variabele – Invloed leesvaardigheid op structuur witte massa – Invloed meertaligheid …

– Breinfunctie als verklaarde variabele

-Taalvaardigheid als verklaarde variabele – Externe variabelen Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.7

MBL: tour d’horizon -Klinische neurolinguïstiek: beperkingen – Geen controle als onderzoeker – Complexe en gerelateerde netwerken – Statisch – Individuele variabiliteit Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.8

MBL: tour d’horizon -Experimentele neurolinguïstiek: niveaus van analyse – Woorden – Auditieve input (Luisteren) – Visuele input (Lezen) – Semantiek (Betekenis) – Gesproken output (Spreken) – Geschreven output (Schrijven)

– Zinnen – Semantiek en syntaxis – Discours Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.9

MBL: tour d’horizon

Demonet et al., 2005 Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.10

Casus Dyslexie -Leesvaardigheid in het brein vertoont grote variabiliteit – Geen specialisatie gezien evolutionair recent fenomeen (visueel, auditief, motorisch, semantisch) – Afhankelijk van taakparameters – Afhankelijk van taal – Engels: grafo-fonologische route: temporaal/parietaal – Italiaans: directe lexicaal-semantische route: frontaal

– Afhankelijk van leeftijd – Afhankelijk van woordfrequentie Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.11

Casus Dyslexie -Theoretische verklaringen? – Visuele, auditieve (fonologische), articulatorische problemen?

-Effect van behandeling? – Pre- en posttesten van cognitieve processen Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.12

Casus Dyslexie

-Belang fonologische processen – Reductie activiteit temperopariëtale netwerken (Rumsey et al., 1992; 1997) – Compensatie frontale regio’s (Brunswick et al., 1999)

-Fonologisch coderen als compensatie van deficit in decoderen Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.13

Casus Dyslexie -Ook letterbenoemingssnelheid speelt een rol – Wat is de relatie met fonologische decoderingsprocessen? – Gescheiden of overlappend? – Bij hoge leesvaardigheid gescheiden processen in het brein (Misra et al., 2004) Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.14

Casus Dyslexie -Effect van interventies – Verschillende onderwijsvisies

(Lyon et al., 2003;

Wolf & Kennedy, 2003)

– Breinresultaten doelgerichte interventie (Shaywitz et al., 2003; Temple et al., 2003) – Normalisatie – Compensatie

– Testing toont verbetering, maar differentieert niet tussen beide herstelpatronen – Longitudinaal onderzoek vereist Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.15

Casus Dyslexie -Neuroimaging studies rond interventie-effecten – Studie 1: verschillen tussen personen met en zonder herstelpatroon (Shaywitz et al., 2003)

– Studie 2: pre/post-interventie bij kinderen met dyslexie (Temple et al., 2003) Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.16

Casus Dyslexie Studie 1 – Verschillen tussen beide groepen en normale lezers in breinactivatie – Verschillen tussen beide groepen onderling in breinactivatie – Verschillende cognitieve processen – Potentiële interveniërende variabelen Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.17

Casus Dyslexie Studie 2 – Fast ForWord-training – Programma ontwikkeld door bedrijf opgericht door 2 neurowetenschappers – Doel: verbetering fonologisch deficit – Theoretische rationale


Casus Dyslexie -Normalisatie -Compensatie


Casus Meertaligheid -Semilinguïsme – Tweetalig, halfslachtig? – Twee taalsystemen belastender dan één?

-Neuroplasticiteit – Breinstructuur en –functie in interactie met omgeving – Extra prikkeling goed voor het brein Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.20

Casus Meertaligheid

Kim et al., 1997 Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.21

Casus Meertaligheid

Bloch et al., 2009


Casus Meertaligheid

Wartenburger et al., 2003 Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.23

Casus Meertaligheid


Casus Meertaligheid -Trainingseffecten L2verwerving grammatica

(Morgan-

Short et al., 2010)

– Longitudinaal design: verwerving artificiële taal voor en na training – Verandering ERP-breinresponsen – Verschillende effecten manier van verwerving Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.25

Casus Meertaligheid

Mohades et al., 2012 Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.26

Conclusies -Neurowetenschappen onthullen niet alleen verschillen in cognitieve processen tussen mensen met en zonder aandoening -Maar ook tussen mensen met verschillende taalvaardigheid -Maar ook verschillen in breinstructuur -Studie naar verschillen cognitieve processen en breinstructuur is piste voor verder onderzoek bij leerlingen met ontwikkelingsstoornissen -Studie breinresponsen pre/post-interventie is piste voor verder onderzoek naar efficiëntie onderwijsinnovatie Neurowetenschappen, taal en onderwijs: Een verstandshuwelijk? 30-10-2012 Pag.27

Bedankt voor uw aandacht! [email protected]


Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk?

Recommend Documents