1.8
Programma 8 – Cultuur, taal en onderwijs
Portefeuillehouder: mevrouw J.A. de Vries
Inleiding Leeuwarden is uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa in 2018! Hiermee zetten we Leeuwarden en Fryslân, ook internationaal, stevig op de culturele kaart. Kulturele Haadstêd 2018 Met het binnenhalen van de titel Leeuwarden European Capital of Culture 2018 krijgt de sociaal-economische ontwikkeling in de gehele provincie de komende jaren een impuls. Het programma voor Kulturele Haadstêd in 2018 staat beschreven in het Bidbook, dat door de Stichting Kulturele Haadstêd is gemaakt en wordt uitgevoerd. Voor de uitvoering door de Stichting van het Bidbook is vorig jaar in totaal € 11 miljoen in de begroting opgenomen voor de periode 2014–2018. Tot dit programma behoren de beleidsvelden Cultuur, Erfgoed, Taal, Media en letteren, Onderwijs en Wetenschappen. De provincie wil de mienskip versterken. Een mienskip die voortbouwt op wat de Friezen bindt. Wij zetten in op een stevige culturele basisinfrastructuur van toonaangevende instellingen en op een groeiend aantal mensen in Fryslân dat aan cultuur meedoet. Wij willen dat het Friese erfgoed, waaronder monumenten, archeologie en cultuurlandschap wordt behouden en versterkt. Taal is het element dat onze identiteit het sterkst vormt. Het provinciale beleid richt zich op het optimaal benutten van de kansen van meertaligheid. De Friese taal moet integraal onderdeel zijn van al onze activiteiten. Taal is vanzelfsprekend ook een belangrijke drager onder KH2018, bijvoorbeeld in het museum of language/lân fan talen. De kwaliteit van het primair onderwijs in Fryslân is vanaf 2007 aanmerkelijk verbeterd. Onze impuls daarvoor met het project Boppeslach is in 2014 geëindigd. Wij willen de resultaten van dit project vasthouden en zorgen voor kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs. In 2015 zet de provincie in op een doorgaande leerlijn van peuterspeelzaal tot en met academisch onderwijs. Beleids- en normenkader Nationale wetgeving zoals de Monumentenwet en beleidsvisies (bijvoorbeeld over erfgoed en ruimte) zijn randvoorwaarden voor het provinciale cultuur- en erfgoedbeleid. Onze bevoegdheden op het gebied van taal en onderwijs zijn ook in nationale wetgeving vastgelegd. Maar verder bepaalt de provincie via eigen nota’s, zoals de nota Grinzen Oer, uitvoeringsprogramma’s en subsidieregelingen, welke impulsen we geven aan cultuur, taal en onderwijs. Zie bijlage 10 voor de relevante beleidsnota’s en regelgeving. Aan Provinciale Staten voor te leggen nota’s In 2015 wordt de geactualiseerde subsidieregeling voor het behoud en herbestemming van monumenten en karakteristieke bouwwerken aan Provinciale Staten voorgelegd.
Totaal baten en lasten programma programma 8: Cultuur, taal en onderwijs Bedragen x € 1.000,Baten 8.1 Cultuur 8.2 Erfgoed 8.3 Taal, media en letteren 8.4 Onderwijs en wetenschappen Totaal baten Lesten 8.1 Cultuur 8.2 Erfgoed 8.3 Taal, media en letteren 8.4 Onderwijs en wetenschappen Totaal lasten Saldo
Realisatie 2013
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018
163 119 125
166 7 0
167 7 0
71 7 0
71 7 0
71 7 0
0
0
0
0
0
0
408
173
174
78
78
78
17.465 8.270 13.032
23.117 6.198 3.812
22.530 6.093 3.465
19.583 4.185 2.548
16.793 4.190 1.867
21.577 3.716 1.837
13.569
14.653
10.694
4.342
4.219
3.306
52.337 -51.929
47.781 -47.608
42.782 -42.608
30.658 -30.579
27.070 -26.992
30.435 -30.356
Toelichting De begroting van dit programma vertoont een aflopende trend. Dit wordt veroorzaakt door het tijdelijke karakter van een aantal grote budgetten voor bijvoorbeeld Boppeslach en een deel van de nota Grinzen Oer. Zie ook de toelichtingen bij de beleidsvelden. Hieronder wordt de verdeling van de lasten over de beleidsvelden weergegeven.
Beleidsveld bedragen x € 1.000,Cultuur Erfgoed Taal, media en letteren Onderwijs en wetenschappen Totaal
Structurele Niet- Bedrijfslasten, excl. structurele voeringsbedrijfsv. lasten kosten kosten 13.874 7.798 857 1.114 4.044 935 1.964 806 696 2.728 7.190 775 19.680 19.838 3.263
Totaal
22.530 6.093 3.465 10.694 42.782
Beleidsveld 8.1 – Cultuur Wat willen we bereiken? De provincie wil de mienskip verder versterken. Een mienskip die voortbouwt op wat de Friezen bindt. We creëren een culturele basisinfrastructuur door het structureel subsidiëren van toonaangevende instellingen. Bovendien zetten wij sterk in op meedoen: een groeiend aantal mensen in Fryslân dat aan cultuur meedoet, zowel actief als passief. Wij richten ons op een laagdrempelig aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor alle leeftijdsgroepen. Wij zetten sterk in op cultuureducatie om een doorgaande leerlijn te realiseren. Sociaal beleid In het kader van onze inzet voor Meidwaan denken wij mee met de gemeente Leeuwarden over de uitwerking van het programma van Culturele Hoofdstad 2018. Het gaat hierbij om het creëren van kansen in de samenleving, vooral voor kinderen, jongeren en mensen die een barrière ervaren in hun deelname aan de samenleving.
Welke resultaten willen we in 2015 behalen? Culturele ontwikkeling Op grond van de nota Grinzen oer werken wij aan het versterken van de Friese culturele basisinfrastructuur. Wij geven structurele subsidies aan culturele instellingen die essentieel zijn voor de Friese culturele infrastructuur. Het gaat om instellingen en evenementen in Fryslân met een nationaal karakter en een internationale uitstraling, zoals Tryater, instellingen die aan talentontwikkeling doen, zoals jeugdtheaterschool ’n Meeuw en instellingen die inzetten op kennisversterking op provinciaal gebied (Keunstwurk en de Bibliotheekservice Fryslân). De provincie zet ook in op een steviger productieklimaat in Fryslân. Cultureel Klimaat Als aanvulling op de basisinfrastructuur geeft de provincie een tijdelijke impuls aan andere activiteiten die aan de mienskip bijdragen. Zo zetten wij in op innovatief locatietheater, vocale muziek, professionale dans, opera en museale kwaliteit. Maar ook aan projecten op het gebied van crossovers en internationalisering. Brûsfûns Met het Brûsfûns ondersteunt de provincie projecten op het gebied van participatie, meertaligheid en gemeenschapszin. Festivals Doordat de festivals in Fryslân een breed publiek trekken en een betrekkelijk overzichtelijke organisatie kennen vormen zij een belangrijke schakel in het culturele aanbod van de provincie. Daarom zet de provincie ook in 2015 in op festivals. In het kader van de Culturele Hoofdstad 2018 en om redenen van efficiëncy werkt de provincie samen met de gemeente Leeuwarden aan een gemeenschappelijk festivalbeleid. Bibliotheken De lokale bibliotheek is vooral een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Wij steunen, voor zover dat in het kader van de bibliotheekwet bij onze taken past, de basisbibliotheken indirect via de centrale biblioteekdienst. Op die manier dragen wij bij aan het op peil houden van het voorzieningenniveau. Wij zien voor onszelf in 2015 ook een rol bij de
ontwikkeling en uitvoering van nieuwe innovatieve concepten zoals het mobiele Fablab en het project Boekenruil van de Bibliotheekservice Fryslân. Erfgoed Samen met Tresoar en het rijk maken wij ook in 2015 afspraken over toegankelijkheid, beschikbaarheid en het beheer van het in collecties ondergebrachte cultureel erfgoed. Het erfgoed wordt onder de aandacht gebracht van een breed publiek. Meidwaan Wij richten ons op een laagdrempelig aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor alle leeftijdsgroepen. Hiermee wordt een wezenlijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren (door cultuureducatie op scholen) en volwassenen (cultureel aanbod, passief en actief). Het gaat om vaardigheden zoals creatief en innovatief denken, jezelf leren presenteren en het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Het resultaat moet zijn dat meer Friezen betrokken zijn bij culturele activiteiten en uitingen en dat de maatschappij als geheel sterker wordt. Wij willen dat in 2016 38% van de mensen in Fryslân aan cultuur meedoet. In 2015 gaan we door met het project Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) voor kinderen van de basisschool. Het inzetten op cultuureducatie is ook een mooie opmaat naar Kulturele Haadstêd 2018. Talentontwikkeling Talentontwikkeling is nodig om creativiteit tot bloei te brengen en ook om creativiteit als productiefactor te stimuleren. Ook in 2015 willen we talenten in onze provincie stimuleren om hun kwaliteiten verder te ontwikkelen. Dit doen wij door diversiteit in het aanbod van disciplines te stimuleren. Het betreft disciplies als toneel, waaronder amateurtoneel en openluchtspelen, muziek en dans. Talent wordt ook gestimuleerd door het uitreiken van prijzen. Duurzaam collectiecentrum/museumdepot In 2014 hebben de vier provinciale musea (Fries Museum, Fries Scheepvaartmuseum, Natuurmuseum Fryslân en Fries Landbouwmuseum) en Tresoar de bouw van een duurzaam collectiecentrum aanbesteed. Om de kwaliteit van het Friese erfgoed ook voor de toekomst veilig te stellen, steunt de provincie het bouwen van deze voorziening. Kulturele Haadstêd 2018 Onze inzet binnen dit beleidsveld geeft een impuls aan cultuur en taal in Fryslân op weg naar Culturele Hoofdstad 2018. Bij de uitvoering van de integrale beleidsnota Grinzen oer vormt het gedachtegoed van de Culturele Hoofdstad 2018 de rode draad. De provincie is betrokken bij het oprichten van een evenementenkalender richting 2018. Met de gemeente Leeuwarden werken we samen in Stipe 2018 (subsidie-, tref- en informatiepunt Europa 2018), gekoppeld aan het publiekscentrum van KH2018. Als het gaat om de samenwerkingsagenda met Leeuwarden ligt de prioriteit binnen dit beleidsveld bij Festivals en Kultueredukaasje. Kadernota 2015 Dit beleidsveld draagt bij aan de middelen voor het Mienskipsfûns. Wurkje foar Fryslân We financieren het project Digitalisering Frysk Erfgoed (Deltaplan digitalisering) dat als ‘quick win’ deel uitmaakt van het investeringsprogramma. Het project wordt uitgevoerd door Tresoar.
(Prestatie)indicatoren Onderwerp Culturele deelname Culturele ontwikkeling
Indicator Aantal deelnemende mensen in Fryslân Aantal structureel ondersteunde instellingen in de basisinfrastructuur Diversiteit in het aanbod van disciplines Aantal projecten dat door het Brûsfûns tot stand wordt gebracht Aantal scholen, primair onderwijs, dat actief inzet op cultuureducatie (KEKinventarisatie) Aantal scholen, primair onderwijs, dat een doorgaande leerlijn op een van de vakgebieden van cultuureducatie tot stand brengt (KEK-inventarisatie)
Culturele ontwikkeling Culturele ontwikkeling Cultuereducatie Cultuureducatie
Doelwaarde 2015 38% (2016) 24 8 disciplines 7 60% van alle scholen 7% van alle scholen
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Voorzieningen Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 65 98 163
68 97 166
70 97 167
70 2 71
70 2 71
70 2 71
13.741 2.930 0 96 699 17.465
13.456 7.706 1.010 100 845 23.117
13.874 6.028 1.670 100 857 22.530
13.888 3.395 1.280 5 1.015 19.583
13.929 1.200 640 5 1.020 16.793
13.929 6.200 400 5 1.043 21.577
-17.302
-22.951
-22.363
-19.511
-16.722
-21.505
Toelichting De verlaging van het bedrag bij voorzieningen komt doordat de voorziening Grafiekcollectie Knecht-Drenth niet langer nodig is. In 2015 wordt de laatste aflossing van deze lening betaald. Alleen de voorziening Buma-legaat resteert dan nog. Bij de tijdelijke budgetten is een daling in de begroting te zien vanaf zowel 2016 als vanaf 2017. De eerste houdt verband met het bestedingsritme van de subsidie aan het Kolleksjesintrum/Museumdepot. De tweede verlaging houdt verband met het aflopen van de integrale nota Grinzen Oer. De piek in 2018 houdt verband met de Kulturele Haadstêd. Kadernota 2015: budget Taal en Cultuur uitvoeringsregeling In bovenstaande tabel zijn de bedragen voor onderstaand onderwerp uit de kadernota begrepen. bedragen x €1.000,-
S/T
Baten Totaal baten Lasten Budget Taal en Cultuur uitvoeringsregeling Totaal lasten Saldo
S
2014
2015
2016
2017
2018
0
0
0
0
0
0 0
-100 -100
-100 -100
-100 -100
-100 -100
0
100
100
100
100
Beleidsveld 8.2 – Erfgoed Wat willen wij bereiken? Doel is een rijk en breed aanbod van cultuurhistorisch erfgoed. Dat geeft Fryslân karakter, identiteit en ruimtelijke kwaliteit. Op grond van de Nota Erfgoed 2010-2013, waarvan de looptijd is verlengd tot 2016, wi de provincie bereiken dat de Friese monumenten, archeologie en cultuurhistorische waarden worden behouden en versterkt.
Welke resultaten willen wij in 2015 behalen? Behoud en ontwikkeling cultuurhistorische waarden De provincie neemt de aangewezen cultuurhistorische en landschappelijke waarden van provinciaal belang op in provinciale en gemeentelijke ruimtelijke plannen en projecten die vastgelegd zijn in de provinciale thematische structuurvisie Grutsk op’e Romte. De provincie werkt de Cultuurhistorische Kaart uit met ondermeer een bouwsteen voor nederzettingstypen aan de hand van concrete gemeentelijke krimp- en herstructureringsprojecten. De provincie ondersteunt cultuurhistorische projecten vooral via de streekagenda’s. Wij werken samen met het Rijk aan het ontwikkelen van drie projecten vanuit de Visie Erfgoed en Ruimte van het Rijk (noordelijke strategie herbestemming; masterplan Kust, Waddenzee; landgoederenzone Beetsterzwaag). Behoud en herbestemming monumenten en karakteristieke bouwwerken De provincie verleent met extra middelen vanuit Wurkje Foar Fryslân subsidies, waardoor er tenminste vijftig monumenten en karakteristieke bouwwerken duurzaam worden geholpen, er 180 mensjaren werk en 25 leerlingbouwplaatsen worden gerealiseerd. Aan de hand van een inventarisatielijst en in overleg met de gemeenten worden voor het behoud van karakteristieke bouwwerken subsidies verstrekt. Via het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân kunnen laagrentende leningen worden afgesloten Wij ondersteunen het Kennispunt Herbestemming Noord, waarin het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân participeert, zodat herbestemmingen voor karakteristieke gebouwen worden gestimuleerd en gebiedsgerichte strategieën voor herbestemming worden ontwikkeld, onder meer voor krimpgebieden. De provincie zet zich er voor in dat het Deltateam Fryske Tsjerken in 2015 acht lokale gemeenschappen helpt bij het zoeken naar oplossingen voor een herbestemming of nevenbestemming van een kerkgebouw. Wij maken afspraken in het Deltaplatform Fryske Tsjerken over de aanpak van vrijkomende kerkgebouwen. De provincie ondersteunt vier erfgoedinstellingen met jaarsubsidies voor hun bijdrage aan het behoud en de herbestemming van monumenten. Bescherming, onderzoek en voorlichting archeologische waarden Wij actualiseren de FAMKE (Friese Archeologische Monumenten Kaart Extra) als adviesen beleidskaart, onder andere door het steunen van drie gemeentelijke verdiepingsslagen. Hiervan wordt één in 2015 afgerond. Wij houden rekening met archeologische waarden in provinciale plannen en projecten, waaronder de uitvoering van archeologisch onderzoek in provinciale wegenplannen zoals Centrale As, Haak om Leeuwarden en N381. In de uitvoering van het terpenproject beschermen wij bedreigde onbebouwde terpen, waarbij de focus ligt op de gebiedsontwikkeling Harlingen-Franekeradeel. De provincie ondersteunt twee archeologische onderzoeken met betrekking tot terpzolen of vroege veenontginningen. Wij ondersteunen het bijzonder hoogleraarschap terpenarcheologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Wij beheren (als wettelijke taak) samen met Groningen en Drenthe het Noordelijk Archeologisch Depot Nuis en maken afspraken over de taken van het voorlichtingscentrum. Wij maken afspraken met de Museumfederatie over het ondersteunen van het netwerk van archeologische steunpunten. Kulturele Haadstêd 2018 We verkennen hoe we bij het ontwikkelen van cultuurhistorische projecten kunnen aansluiten op Kulturele Haadstêd 2018. Wurkje foar Fryslân In het kader van dit programma verleent de provincie subsidies voor het behoud van karakteristieke gebouwen. Onderwerp
Indicator 2013 30
Restauratie, onderhoud en nieuwe functies van karakteristieke gebouwen
Aantal restauraties en andere functies
Leegkomende kerkgebouwen
Aantal leegkomende kerkgebouwen met een oplossing voor her- of nevenbestemming Aantal aangekochte terpen of terpen waarvoor beheersovereenkomsten zijn afgesloten
Terpen
Doelwaarde 2014 2015 30 50
8
8
8
2
2
2
2016
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 12 107 119
7 0 7
7 0 7
7 0 7
7 0 7
7 0 7
1.129 4.007 2.150 985 8.270
1.093 2.601 1.550 954 6.198
1.114 2.544 1.500 935 6.093
1.114 1.464 500 1.107 4.185
1.114 1.464 500 1.112 4.190
1.114 1.464 0 1.138 3.716
-8.151
-6.191
-6.086
-4.178
-4.184
-3.709
Toelichting De tijdelijke budgetten zijn bestemd voor onder andere de Cultuurhistorische Kaart, het Deltaplan Fryske Tsjerken en cultuurhistorische projecten. Verder zijn er, aanvullend op de structurele budgetten, middelen voor het stimuleren van het behoud van monumenten en het stimuleren van archeologisch beleid. Na 2016 zijn er behalve de decentralisatieuitkering van het Rijk geen tijdelijke middelen voor erfgoed in de meerjarenbegroting opgenomen. Binnen de reserves is voor de periode 2015 t/m 2017 in totaal € 2.500.000,- opgenomen vanuit Wurkje foar Fryslân. Deze middelen worden ingezet voor de subsidieregeling voor monumenten en karakteristieke gebouwen.
Beleidsveld 8.3 – Taal, media en letteren Wat willen wij bereiken? De zorg voor de Friese taal is een kerntaak van de provincie. Het provinciale beleid richt zich op het optimaal benutten van de kansen van meertaligheid. Het feit dat er in Fryslân twee levende talen worden gebruikt, maakt onze provincie tot een natuurlijk laboratorium voor meertaligheid in verschillende maatschappelijke domeinen, zoals het onderwijs, de media en de zorg. De Friese taal moet integraal deel uitmaken van al onze activiteiten. Minderheidstalen in het algemeen spelen ook een belangrijke rol in Kulturele Haadstêd 2018. We laten periodiek de stand van het Fries in kaart brengen. Met de campagne Praat mar Frysk creëren we bewustwording, vergroten we de zichtbaarheid van het Fries en bevorderen we het meertalig karakter van de provincie. We nemen deel aan Europese projecten via het Network for the Promotion of Linguistic Diversity (NPLD). Wij zetten in op het behouden van een regiodekkende omroep met volledige Friestalige programmering. Wij ondersteunen de journalistieke modernisering van de Friese media. De provincie draagt ook bij aan de promotie van de Friese literatuur in het buitenland.
Welke resultaten willen we in 2015 behalen? Taal - Taal in Fryslân De Fryske Akademy wordt financieel ondersteund voor een taalsociologisch onderzoek om beter inzicht te krijgen in de actuele taalsituatie in onze provincie. Het onderzoek is begonnen in 2013 en loopt door in de jaren 2015-2016. De uitkomsten van het onderzoek wordt in 2016 betrokken bij ons toekomstige taalbeleid. Taal – Inzet op bewustwurding Bewustwording is ook in 2015 een belangrijk onderdeel van het provinciale taalbeleid. Wij geven, op basis van een jaarlijke campagneplan, financiële ondersteuning aan de Afûk-campagne Praat mar Frysk. Met instrumenten zoals heitenmem.nl, het Taaltaske of Frysk yn de Soarch vergroot deze campagne de zichtbaarheid van het Frysk en bevordert het meertalige karakter van onze provincie. Taal – Taalwet en gemeenten In 2014 is de Wet Gebruik Friese taal van kracht geworden. De wet schrijft onder andere voor dat de Friese gemeenten een taalbeleid formuleren. Op grond van bestuurlijke afpraken zien provincie en rijk er samen op toe dat dit gebeurt en steunen de gemeenten bij het formuleren van taalbeleid. De gemeenten kunnen praktische hulp krijgen van het Stipepunt 2.0, dat voor dit doel bij de Afûk is ondergebracht. Het doel is dat aan het eind van 2015 alle gemeenten in overeenstemming met de wet Gebruik Friese taal handelen. Daarover zijn met de gemeenten, die een herindelingsproces achter de rug hebben, al bestuurlijke afspraken gemaakt (onder andere over het uitvoeren van proefprojecten).
Taal – Streektalen Op basis van de Fryske streektaalatlas (2014) voeren wij streektaalbeleid in alle plaatsen of streken waar een streektaal of stadsvariant van het Frysk wordt gesproken. Wij ondersteunen de gemeente het Bilt waar het gaat om de positie van het Biltsk in een grotere (fusie)gemeente in 2018. Samen met de gemeente onderzoeken wij of het Biltsk erkend kan worden onder Deel II van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Dit onderzoek moet de basis leggen voor een succesvolle aanvraag voor de erkenning en wordt in 2015 afgerond. Om de vier jaar, opnieuw in 2015, brengen wij een Taalatlas uit. Taal – Frysk in Europa De provincie is van plan om in 2015 tenminste aan drie Europese projecten via het Network for the Promotion of Linguistic Diversity (NPLD) mee te doen. Het NPLD heeft EU-steun ontvangen voor de periode 2013-2015 en wil het netwerk openstellen voor nieuwe leden, zoals universiteiten. Wij staan open voor Fryslân als mogelijke nieuwe vestigingsplaats van het NPLD. Kulturele Haadstêd 2018 In het Bidbook van KH18 is het project Language Lab opgenomen. Onderdeel hiervan is Lân fan Talen. Lân fan Talen is van oorsprong een initiatief van Afûk en Tresoar om hiermee de Friese culturele infrastructuur te verrijken en te verbinden met andere Europese meertaligheidsregio’s. De provincie heeft dit initiatief overgenomen en werkt aan de concretisering, inhoudelijke invulling en verschijningsvorm van Lân fan Talen. Van belang is een sluitende businesscase te krijgen, met voldoende dekking. Media – Omrop Fryslân De verantwoordelijkheid voor de regionale omroepen, dus ook voor Omrop Fryslân, is in 2014 door het rijk van de provincies overgenomen. Het rijk wil de regionale omroepen met de landelijke publieke omroep laten integreren en vanaf 2017 in totaal € 17 miljoen op de regionale omroepen bezuinigen. Onze inzet is om ook in het nieuwe mediabestel een complete Friestalige programmering te hebben, op een eigen regiodekkende zender en met financiering die dat mogelijk maakt. Wij zetten ons er voor in om dit in 2015 mogelijk te maken. Media - Regionaal Mediacentrum In 2014 hebben de verschillende partijen in het Friese mediaveld gezamenlijk de mogelijkheden van een mediacentrum in Fryslân onderzocht. De partijen werken met elkaar verder aan het in 2015 oprichten van een Regionaal Mediacentrum, in de vorm van een digitaal (redactioneel) samenwerkingsverband. Wij geven financiële ondersteuning aan het realiseren van dit centrum. Het mediacentrum kan een bijdrage leveren aan het opnieuw vormgeven van het journalistieke landschap in Fryslân en een impuls geven aan Kulturele Haadstêd 2018. Het mediacentrum kan een publiek digitaal podium vormen voor de inwoners van Fryslân. Letteren Wij stimuleren de uitgifte van buitenlandse vertalingen van Fryske titels. In 2015 wordt er weer een Fryske titel opgenomen in Ten Books from Holland van het Nederlands Letterenfonds. In 2016 is Nederlandse literatuur, en dus ook Friese literatuur, het Schwerpunkt van de Frankfurter Buchmesse. Wij gaan na wat we in de voorbereiding op de Buchmesse 2016 kunnen doen. In ieder geval komt de nieuwe brochure Ten Books from Fryslân uit. Andere promotionele activiteiten zijn het Boek fan de Moanne en het Fryske Boekebal. In 2015 wordt de Gysbert Japicxprijs voor proza uitgereikt. Ook worden schrijversbeurzen uitgereikt, bijvoorbeeld voor Frysktalige jeugdliteratuur, onder andere voor debuterende Friese schrijvers en biografen.
Kulturele Haadstêd 2018 Wij geven financiële ondersteuning aan Omrop Fryslân, die in samenwerking met andere mediapartners in de komende jaren de programmering en uitvoering zal verzorgen voor de verslaglegging van activiteiten en evenementen in de aanloop naar KH2018. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Taalbeleid
Praat mar Frysk Praat mar Frysk
Taaltaske
Streektalen
Streektalen Letteren
Nul-meting
Percentage inwoners in Fryslân dat het Fries redelijk tot heel goed: verstaat spreekt leest schrijft Aantal bezoekers website www.praatmarfrysk.nl Aantal leden gemeenschappen sociale media zoals Facebook en Twitter Aantal door gemeenten aan ouders uitgereikte tasjes bij geboortes
Doelwaarden 2015
2016
60.000
67.500
95 % 75 % 80 % 35 % 75.000
18.000
19.000
20.000
8.000
9.000 (bij 90% van de geboortes) gereed
10.000
2014
2007 / 1e meting 2012 94 % 74 % 76 % 30 % in 2012 50.000 in 2012 15.841 in 2012 7.000
Inventariserend onderzoek voor aanvraag erkenning van het Bildts onder Europees Handvest Uitbrengen nieuwe taalatlas Promotie Friese literatuur op Frankfurter Buchmesse 2016
gereed gereed
(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Taalwet Aantal gemeenten met algemeen taalbeleid Mediabestel Regiodekkende zender met volledige Friestalige programmering en dekkende financiering Mediacentrum Regionaal mediacentrum Letteren Aantal Friese titels in buitenlandse vertaling
Doelwaarde 2015 alle gerealiseerd opgericht
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000,Baten Tijdelijke budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo
Realisatie 2013
Begroting 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
125 125
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
11.443 991 599 13.032
2.149 978 686 3.812
1.964 806 696 3.465
1.273 693 582 2.548
1.282 0 585 1.867
1.238 0 598 1.837
-12.907
-3.812
-3.465
-2.548
-1.867
-1.837
Toelichting Tot en met 2013 ontving Omrop Fryslân subsidie via de provinciale begroting. Met ingang van 2014 krijgt de omrop rechtstreeks een bijdrage van het rijk. In afwachting van de ontwikkelingen bij het rijk over de regionale omroepen zijn de resterende provinciale middelen gereserveerd in beleidsprogramma 10. Hiervan hebben Provinciale Staten tweemaal een tijdelijke bedrag beschikbaar gesteld: voor producties van Omrop Fryslân voor Kulturele Haadstêd en voor het opzetten van een Regionaal Mediacentrum. De tijdelijkheid van deze bijdragen verklaart de daling van de structurele budgetten in dit beleidsveld. De daling van de tijdelijke budgetten vanaf 2017 houdt verband met het aflopen van het Mediafonds en de integrale nota Grinzen Oer, waaronder de budgetten voor taalbeleid.
Beleidsveld 8.4 – Onderwijs en wetenschappen Wat willen we bereiken? De kwaliteit van het primair onderwijs in Fryslân is sinds 2007 aanmerkelijk verbeterd. De impuls van het project Boppeslach voor het primair onderwijs heeft daaraan bijgedragen. Boppeslach is gericht op verbetering van de onderwijskundige kwaliteit (afloop in 2014) en het realiseren van een doorgaande leerlijn. Wy willen de resultaten van Boppeslach behouden en vastleggen en blijven ons inzetten voor kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs. Samen met uitvoerende instellingen realiseren we een meertalige doorgaande leerlijn.
Welke resultaten willen we in 2015 behalen? Onderwijskundige kwaliteit In 2014 hebben we de laatste 120 Boppeslachscholen voor het schooljaar 2014/2015 subsidie voor kwaliteitsverhoging toegekend. Het aantal zeer zwakke of zwakke zwakke scholen in Fryslân is in de periode 2007-2015 sterk afgenomen naar een minimniveau. In 2015 volgt de Fryske Akademy de resultaten van de Boppeslachscholen. De uitkomsten daarvan worden in de loop van 2016 verwacht. Wij overleggen met de voorzitters van de koepels voor het primair en het voortgezet onderwijs, andere onderwijsbestuurders en de gemeenten over de gevolgen van het dalende aantal leerlingen voor het onderwijskwaliteit en de onderwijsvoorzieningen in Fryslân. Doorgaande leerlijn De doorgaande leerlijn is gericht op tweetalige peuterspeelzalen, drietalige basisscholen, meertalig voortgezet onderwijs, de bachelor meertaligheid aan de RuG, de master meertaligheid bij UCF en de meertalige Pabo aan Stenden en NHL. De provincie wil de doorgaande meertalige leerlijn in zoveel mogelijk steden en dorpen op één plek tot stand brengen. In 2015 heeft Fryslân 200 tweetalige peuterspeelzalen, is 25% van alle basisscholen drietalig en zijn er tenminste zes locaties voor voortgezet onderwijs met een meertalige stroom. De groei van het aantal scholen met twee- of meertalig beleid betekent ook een toename van de vraag naar (digitale) Friestalige methoden en Friestalig lesmateriaal. Door financieel bij te dragen zet de provincie in op een digitale leeromgeving voor het Fries voor primair en voortgezet onderwijs. Daarnaast zorgen we – door financiële ondersteuning – voor toetsen en een evaluatiesysteem waarmee de voortgang van het onderwijs in het Fries kan worden gevolgd door scholen en onderwijsinspectie. Uitbreiding bevoegdheid In 2014 heeft de Eerste Kamer de wetswijziging op het gebied van het Fries in het onderwijs aangenomen. Provinciale Staten zijn voortaan bevoegd om de kerndoelen voor
het vak Frysk in het basis- en in het voortgezet onderwijs vast te stellen. In 2015 zullen we samen met het onderwijsveld onderzoeken of er aanleiding is om de bestaande kerndoelen voor het vak Frysk te wijzigen. Gedeputeerde Staten kunnen vanaf het schooljaar 2015/2016 op verzoek van scholen voor basis- of voortgezet onderwijs volledig of gedeeltelijk ontheffing voor het vak Frysk verlenen, bijvoorbeeld voor één of meer kerndoelen (maatwerk). We zullen het ontheffingsinstrument gebruiken om toe te werken naar een situatie dat scholen met een tijdelijke ontheffing voor één of meer kerndoelen, deze in de toekomst niet meer nodig hebben en voldoende onderwijs aanbieden om de kerndoelen van het vak te realiseren. Het aantal scholen waar op verantwoorde wijze Frysk wordt gegeven zal daardoor op termijn toenemen. Volledige ontheffing voor scholen in gebieden in de provincie waar weinig of geen Fries wordt gesproken, zoals voor scholen op de Waddeneilanden, blijft echter mogelijk. University Campus Fryslân Zie paragraaf 9 Grote projecten. Kulturele Haadstêd 2018 In de samenwerkingsagenda met Leeuwarden ligt onze inzet binnen dit beleidsveld bij het bevorderen van ontwikkelingskansen met behulp van Integrale Kindcentra (IKC) en het versterken van de doorgaande leerlijn voor meertaligheid. Om de IKC-ontwikkeling te stimuleren subsidiëren wij in 2014/2015 uit de middelen voor Boppeslach vijf basisscholen in de gemeente Leeuwarden. Prestatie-indicatoren Onderwerp Indicator Onderwijskundige Aantal zwakke scholen kwaliteit Aantal zeer zwakke scholen Fries in de Aantal tweetalige voorschoolse peuterspeelzalen periode Fries in het Aantal drietalige basisscholen primair onderwijs Fries in het Aantal scholen voor voortgezet voortgezet onderwijs met een meertalige onderwijs stroom Onderwijskundige Gevolgen krimp voor onderwijs kwaliteit en onderwijs-voorzieningen Kerndoelen Frysk Vermindering aantal scholen met een tijdelijke ontheffing
Doelwaarden 2014 2015 < 15 < 15 <4 <4 175 200
Nulmeting 70 in 2008 26 in 2008 100 in 2010 20 yn 2011 3 in 2011
20 % (+/- 70) 4
25 % (+/- 80) 6
2015 2015
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000,Baten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo
Realisatie 2013
Begroting 2014
Begrotting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
0
0
0
0
0
0
2.688 10.179 4 699 13.569
2.695 11.190 3 765 14.653
2.728 7.188 2 775 10.694
2.728 1.115 2 497 4.342
2.728 989 2 500 4.219
2.728 65 1 511 3.306
-13.569
-14.653
-10.694
-4.342
-4.219
-3.306
Toelichting De tijdelijke budgetten binnen dit beleidsveld vertonen een dalende trend. De daling vanaf 2015 houdt verband met het aflopen van bijdragen aan de projecten Campus het Bildt en Mercator en een lagere bijdrage voor Boppeslach. Met ingang van 2016 loopt het bouwproject van de Fryske Akademy af en wordt Boppeslach beëindigd. Ook voor de UCF is vanaf 2016 aanzienlijk minder geld geraamd. Door het aflopen van de Integrale nota Grinzen Oer zijn er vanaf 2018 nauwelijks meer tijdelijke middelen in dit beleidsveld. In dit beleidsveld is een voorziening opgenomen voor het Jorritsma-Boschmafonds.
Bijlage Cultuur (B0801) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie
GS budgetautorisatie 2014
Totaal Adviescommissie podiumkunsten Totaal Anna Blamanhus Totaal Argyfynspeksje wurkbudzjet Totaal B2012 Stelpost subsidiebeleid Totaal Beeldende Kunst Nota / Vredeman de Vries Prijs Totaal Bibliotheekservice Fryslan Totaal Budget Taal en Cultuur (T&K) Totaal Budget Taal en Cultuur (T&K) uitvoeringsregeling Totaal Centrum voor film in Friesland Totaal Decentralisatie provinciale archieven Totaal Frysk Lanbou Museum Totaal Frysk Skipfeartmuseum Totaal Iepenloftspullen Totaal Jeugdtheater Totaal Museumfederatie Fryslan Totaal n Meeuw Totaal Natuurmuseum Fryslan Totaal Oerol festival Totaal Popfabryk Totaal Secretariaat Prins Bernard Cultuurfonds Totaal St Befrijdingsfestival Fryslan Totaal St De Kanselarij Totaal St Friesland Pop Totaal St Het Fries Museum Totaal St Keunstwurk Totaal St Keunstwurk stimulering jong muziektalent De Fulkaan Totaal Teaterselskip Tryater Totaal Tresoar Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Brusfuns Totaal Centrum voor film in Friesland Totaal Cultuur Keten Drachten Totaal Festivals overig Totaal Fries Museum Totaal Funs Kultuerpartisipaasje Totaal Integraal Cultuurbeleid Totaal Jeugd Dans Opleiding Fryslan Totaal Kultuer-, taal- en underwiisfuns Totaal Kultueredukaasje Totaal Kultuernota 2009-2012 Totaal Kulturele Haadsted Totaal Kunstmaand Ameland Totaal Leeuwarden festivalstad Totaal Museum Belvedere Totaal Nieuw Fries Museum kwaliteitsslag Totaal Noord Nederlands Orkest Totaal Noordelijk Film Festival Totaal Noorderlicht
Realisatie 2013 Baten
Begroting 2014 Baten
Begroting 2015 Baten
Begroting 2016 Baten
Begroting 2017 Baten
56
45
46
46
46
Begroting 2018 Baten
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten 3 5 5 5 5 5 25 25 26 26 26 26 46 3 5 5 5 5 5 15 2.940
16 2.999
16 2.958
16 2.999
16 2.999
19 74 438 183 290 32 181 219 660 254 50
474 76 446 186 296 47 33 185 224 673 259 51
529 76 446 186 296 47 33 185 224 673 259 51
529 76 446 186 296 47 33 185 224 673 259 51
529 76 446 186 296 47 33 185 224 673 259 51
6 166 148 2.749 1.415
6 220 144 2.533 1.415
6 225 147 2.584 1.443
6 225 147 2.584 1.443
6 225 147 2.584 1.443
6 225 147 2.584 1.443
50 260 3.040 225 13.741
50 260 3.063 375 13.456 25 50 1.500 30 45
51 266 3.153
51 266 3.153
51 266 3.153
51 266 3.153
13.874
13.888
13.929
13.929
50
50
30 45
30 45
25 376 305
25 270 305
25 270 305
1.389 25 6 45 750 20 50 90
1.433 25
1.200 25
1.200
6.200
45
45
20 50 90
20 50 90
3.183 1 44 74 436 183 290 45 32 181 219 660 254 50 9
65
24
68
24
70
24
70
24
70
24
70
50 500 30 43 53 25 104 304 132 1.205 25 45 20 50 90
Specificatie Exploitatie
GS budgetautorisatie 2014
Totaal Oerol festival Totaal Oldeberkoop Open Stal Totaal Opera Spanga Totaal Sintraal depot Fryslan Totaal St Befrijdingsfestival Fryslan Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Inzet NUON Projekt Deltaplan digitalisearring Totaal 3 Reserves Totaal Buma-legaat Totaal Grafiekcollectie Knecht-Drenth Totaal 4 Voorzieningen Totaal Adviescommissie podiumkunsten Totaal Argyfynspeksje wurkbudzjet Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal Bibliotheekservice Fryslan Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B0801
Realisatie 2013 Baten
Begroting 2014 Baten
Begroting 2015 Baten
Begroting 2016 Baten
Begroting 2017 Baten
3 96 98
2 96 97
2 96 97
2
2
2
2
163
166
167
71
71
Begroting 2018 Baten
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten 75 75 75 75 5 5 5 5 40 40 40 40 25 2.835 3.500 1.100 20 20 20 20 89 2.930 7.706 6.028 3.395 1.200 6.200 1.010 1.670 1.280 640 400 1.010 1.670 1.280 640 400 2 5 5 5 5 5 96 96 96 2 96 100 100 5 5 5
71
699
845
857
1.015
1.020
1.043
699 17.465
845 23.117
857 22.530
1.015 19.583
1.020 16.793
1.043 21.577
Bijlage Erfgoed (B0802) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie
GS budgetautorisatie 2014
Totaal Archeologie en Archeologisch Depot Totaal Bouwhistorisch onderzoek Totaal Cultuurtoerisme/archeologische steunpunten Totaal St Alde Fryske Tsjerken Totaal St De Fryske Mole Totaal St Monumentenwacht Totaal St Steunpunt Monumentenzorg Friesland Totaal Subsidieregeling Monumenten Totaal Terpen Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Archeologische verdiepingsslag Totaal Decentralisatieuitkering Monumentenzorg Totaal FAMKE verdiepingsslag Heerenveen Totaal FAMKE verdiepingsslag Opsterland Totaal Nota Erfgoed Totaal Project Thetinga State Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Inzet NUON Monumentenregeling Totaal 3 Reserves Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B0802
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Baten Baten Baten Baten Baten Baten Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten 11 7 7 7 7 7 151 170 174 153 153 153 0 11 21 21 21 195 195 199 199 199 199 87 87 89 89 89 89 255 255 260 260 260 260 214 205 209 209 209 209 216 181 184 184 184 184 1 0 12 7 7 7 7 7 1.129 1.093 1.114 1.114 1.114 1.114 45 45 2.928 1.434 1.464 1.464 1.464 1.464 8 37 60 35 85 0 988 1.045 1.080 2 2 107 4.007 2.601 2.544 1.464 1.464 1.464 2.150 1.550 1.500 500 500 2.150 1.550 1.500 500 500 985 954 935 1.107 1.112 1.138 985 954 935 1.107 1.112 1.138 119 7 7 7 7 7 8.270 6.198 6.093 4.185 4.190 3.716
Bijlage Taal, media en letteren (B0803) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie
GS budgetautorisatie 2014
Totaal AFUK Totaal Europees buro foar lytse talen (EBLT) Totaal Friese taal Rijk Totaal Fryske literer tydskrift De Moanne Totaal Fryske Rie Totaal It Frysk Amateur Toaniel (IFAT) Totaal Omrop Fryslan Totaal Prizen literatuer wittenskip Totaal Producties Omrop Fryslan Kulturele Haadsted 2018 Totaal Project Taaltaske it wolkomstpakket Totaal Raad voor de Friese Taal en Cultuur Totaal Regionaal Mediacentrum Totaal Ried fan Fryske beweging Totaal St Hispel Frysk literer tydskrift Hjir Totaal St It Fryske Boek Totaal St It Skriuwerboun Totaal St Ons Bildt Totaal St Stellingwarver Schrieversronte Totaal St Utjouwerij Frysk Toaniel (STUFT) Totaal Stipe punt 2.0 Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Frysk yn de skreaune media Totaal Garantiebijdrage NPLD Europese Netwerk to Promote Linguistic Diversity Totaal Mediafonds Totaal Omrop Fryslan Totaal Producties Omrop Fryslan Kulturele Haadsted 2018 Totaal Taal yn Fryslan 4 Totaal Taalbelied Totaal Upgraden prizebelied Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B0803
Realisatie 2013 Baten
Begroting 2014 Baten
Begroting 2015 Baten
Begroting 2016 Baten
Begroting 2017 Baten
Begroting 2018 Baten
Realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten 436 436 445 445 445 445 13 13 14 14 14 14 55 53 54 54 54 54 54 54 55 55 55 55 4 4 4 4 4 4 10 10 10 10 10 10 10.202 27 20 23 35 44
151 13 19 23 176 3 2 46 16 55 137 11.443 80 125 71 277
125
125
10 504 49 991 599 599 13.032
600 152 104 100 19 23 179 3 2 46 16 100 215 2.149 80
600 155 106 102 19 24 182 3 2 47 16 102 1.964 80
125 163
116
64 496 50 978 686 686 3.812
64 496 50 806 696 696 3.465
155 106
155 106
155 106
19 24 182 3 2 47 16 102
19 24 182 3 2 47 16 102
19 24 182 3 2 47 16 102
1.273 80
1.282
1.238
585 585 1.867
598 598 1.837
63 500 50 693 582 582 2.548
Bijlage Onderwijs en wetenschappen (B0804) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie
GS budgetautorisatie 2014
Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal 1 Structurele budgetten
Realisatie 2013 Baten
Begroting 2014 Baten
Begroting 2015 Baten
Begroting 2016 Baten
Begroting 2017 Baten
Begroting 2018 Baten
Brusfuns Cedin Frysk bernetydskrift Tsjek Cedin Frysk jongereintydskrift LinKk Cedin Fryske skoalleradio en TV Friese taal materiele instandhouding in onderwijs Fryske Akademy Fryske taal yn it MBU Fryske taal yn it underwiis Kultuer-, taal- en underwiisfuns Tomke
Totaal AU Friese taal voortgezet onderwijs 2013-2018 Totaal Boppeslach Totaal Bouwproject Fryske Akademy Totaal Campus Het Bildt Totaal Doorgaande Leerlijn Totaal Mercator kenniscentrum Totaal University Campus Fryslan Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Jorritsma-Boschmafonds Totaal 4 Voorzieningen Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal Cedin Fryske skoalleradio en TV Totaal Fryske Akademy Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B0804 Totaal P08 Kultuer, taal en underwiis
Realisatie 2013 Lasten 15 15 130 373 1.029 976 125 25 2.688
408
173
174
78
78
78
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 Lasten Lasten Lasten Lasten Lasten 125 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 132 135 135 135 135 373 381 381 381 381 1.030 1.030 1.030 1.030 1.030 50 51 51 926 970 970 1.123 1.123 102 102 27 28 28 28 28 2.695 2.728 2.728 2.728 2.728
4.327 699 1.000
130 4.377 1.131 1.000
200 3.953 10.179 4 4 699
200 4.352 11.190 3 3 765
699 13.569 52.337
765 14.653 47.781
65 1.922 500
65
65
65
189
189
4.513 7.188 2 2 775
861 1.115 2 2 497
924 989 2 2 500
65 1 1 511
775 10.694 42.782
497 4.342 30.658
500 4.219 27.070
511 3.306 30.435
