Jaar
verslag
2012
1
2
Voorwoord ................................................................................................................... 4 1 Collectie
- Beheer en behoud.......................................................................... 7 - Verwerven en afstoten................................................................. 8 - Digitalisering ...................................................................................10 - Uitgaande bruiklenen.................................................................10 - Publicaties.........................................................................................11
4 Communicatie
- Heropening........................................................................................17 - Museum nieuwe stijl...................................................................17 - Promotie van publieksaanbod..............................................17 - Bezoek in cijfers............................................................................17 - Participaties................................................................................... ???
5 Bedrijfsvoering
- Financiën .......................................................................................... 20 - Personeel ......................................................................................... 20 - Netwerkbeheer.............................................................................. 21 - Naar buiten...................................................................................... 22
6 Bijzonder hoogleraar
- Onderwijs.......................................................................................... 24 - Wetenschappelijk onderzoek............................................... 25 - Overige activiteiten.................................................................... 25
7 Stichting Vrienden
- Vrienden maken Vrienden...................................................... 27 - Aanwinsten....................................................................................... 27 - Financiën........................................................................................... 27 - Activiteiten voor Vrienden..................................................... 27 - Samenstelling bestuur.............................................................. 27
8 Functionarissen
- Hoofdbestuur.................................................................................. 29 - Vaste medewerkers in dienst van het Rijk................... 29 - Tijdelijke medewerkers (via uitzendbureaus).......... 29 - Freelance medewerker............................................................. 30 - Vrijwillige medewerkers.......................................................... 30 - Stagiaires........................................................................................... 30
inhoud
2 Presentatie - Semi permanente opstelling..................................................13 - Tentoonstellingen.........................................................................13 3 Educatie Activiteiten programma.................................................................15 - Individueel bezoek .....................................................................15 - Groepsbezoek ................................................................................15 - Onderwijs...........................................................................................15
3
4
v oo r woo r d
Voorwoord Het hoogtepunt in dit verslagjaar was de heropening van museum. Na twee jaar bouwen en inrichten kon op 7 juni de staatssecretaris van Financiën de heer mr. drs. F.H.H. Weekers het museum feestelijk heropenen. Een gedenkwaardig moment in het 75-jarig bestaan van het museum.
Voordat het zover was, verhuisden alle medewerkers van het museum terug van het Centrale Belastingkantoor aan de Laan op Zuid in Rotterdam naar Parklaan 14-16. De hele operatie van deze verhuizing werd gecoördineerd door collega’s van het Centrum voor Facilitaire Dienstverlening (B/CFD), de verhuizing van een deel van de collectie ten behoeve van de herinrichting, werd door de medewerkers van het museum gecoördineerd. Niet alleen de inrichting van de museumzalen naar het ontwerp van Frank Tjepkema, maar ook de moderne kunst van Rueben Margolin en Caspar Berger alsmede de op elkaar afgestemde multimedia binnen het verhaal van de belastinggeschiedenis, oogstten veel lof bij het publiek. De opening van de DouaneDoeRuimte, dé plek voor kinderen in de leeftijd van 4-10 jaar, gebeurde op 10 juni door een groep Rotterdamse kinderen. Directie en bestuur willen iedereen bedanken die aan de totstandkoming van het vernieuwde museum hebben meegewerkt.
Rotterdam, 10 april 2013
Drs. P.W.A. Veld voorzitter
Drs. Frans Fox directeur
5
6
co l l e cti e
1
De collectie De collectie van het Belasting & Douane Museum bestaat uit ongeveer 30.000 objecten en circa 20.000 foto’s. Het is een gemengde collectie, waarvan een deel Rijkscollectie is en een ander deel eigendom van de Stichting Prof. Dr. Van der Poel. Het eerste deel omvat vooral gebruiksvoorwerpen (uniformen, kantoor-
artikelen, belastingformulieren, meet- en weeginstrumenten en een auto), het tweede betreft vooral de kunstcollectie (schilderijen, prenten, tekeningen, moderne kunst).
Behoud en beheer Het grootste gedeelte van de collectie bevindt zich in het depot van Hizkia van Kralingen (Den Haag). Een klein -niet kwetsbaar- gedeelte bevindt zich in het Koetshuis (Parklaan 15). Met de herinrichting van de museumzalen is een representatief deel van de collectie voor het publiek toegankelijk gemaakt. De voorbereidingen voor de nieuwe opstelling waren richtinggevend voor schoonmaak en restauratie van de objecten. Voor restauraties van de papier-, schilderijen-, glas- en zilvercollecties werkten de collectiemedewerkers van het museum samen met externe erkende restauratoren. Prenten, tekeningen en kaarten werden, waar nodig, vlak gemaakt, gereinigd en gebleekt. Storende vlekken werden verwijderd, ontbrekende delen werden aangeheeld en scheurtjes werden hersteld met Japans papier. Het ‘platte werk’ werd in passe-partout gezet door papierrestaurator Frank Götz. Van het portret van Jacob Muys, van schilder Holy Pietersz, werd de schildering gerestaureerd door schilderijenrestaurator Barbara Susijn. Het schilderij Tolhuis aan de Merwede door Jan van Goyen 1645, kreeg een klimaatkast. De lijst om het portret van Johan van Oldenbarnevelt (J. Vos 1610-1651) werd door Ton van Loon gerestaureerd, ook de robbelijst – een gegolfde lijst – werd door hem onder handen genomen. Het restauratieproject van de zogeheten Trompbank werd dit jaar afgerond. Nadat het meubel in 2011 was gerestaureerd door meubelrestaurator Ruud van Schouten, werden in 2012 beide schilderingen gerestaureerd: Barbara Susijn boog zich over het portret van admiraalluitenant Cornelis Tromp (1629-1691) en over de schildering van een zeeslag. Een gift van het Vaderlandsch Fonds ter Aanmoediging van ’s-Lands Zeedienst financierde een groot deel van de restauratie van de Trompbank. Alle zilveren munten, penningen en sierbekers ondergingen een microlytisch reinigingsprocédé en werden voorzien van een uiterst fijn waslaagje door Archeoplan uit Delft. In de categorie Instrumenten/gereedschap werd de korenweegschaal (Engeland 10de eeuw) gerestaureerd door Museum Boerhaave in Leiden. De maquette
7
‘de Dodendraad’ (gemaakt door museummedewerker J.H. Wintersdorff in 1985) werd gerestaureerd door Kobalt Museale Producten en Diensten uit Koudekerk aan den Rijn. De twee grote rijkswapenschilden die ooit het Belastingkantoor aan de Boompjes sierden en later in de voortuin en boven het poortje van het museum stonden, werden opgeknapt in eigen beheer door de heer F. Wijnvoord. De kronen werden verguld door Atelier Titus Peters uit Cuijk. De schilden staan weer opgesteld in de voor- en achtertuin van het museum. Het klimaatbeheersysteem werd geheel vernieuwd waarmee temperatuur en luchtvochtigheid nauwkeurig afgeregeld kunnen worden en aangepast aan de diverse seizoenen. De verlichting werkt volgens het Dali-systeem. De collectiebeheerder schafte een lichtmeter (Elsec 7650) aan.
Verwerven en afstoten
co l l e cti e
In 2012 legde het museum zich verder toe op de profilering van de collectie. Dit houdt in dat er selectief geworven wordt, en ook selectief afgestoten.
Schenkingen Het museum ontving in 2012 diverse particuliere schenkingen: een potje rode verificateur-inkt en een benen doosje met opschrift ‘Rendez à César que appartient à César’. Van de Erven Engels ontving het naast de persoonlijke papieren van F.J. Engels, componist van het Douanelied, diens kruik jenever voor veertig jaar trouwe dienst en enkele medailles, behaald op douanesportdagen. Ook ontving het museum een correspondentiedossier met de financiële afwikkeling van belastingaanslagen van joodse familieleden na de Tweede Wereldoorlog. Van diverse (oud)belastingdienstmedewerkers ontving het museum boeken, formulieren, dossiers en interne lesmaterialen, evenals een bureaurekenmachine (Rheinmetall 89926) en een Adrema adresseermachine. Verder breidde het museum zijn collectie uit met een model van een illegale stokerij, vijf medailles en een blauw draagkoord voor een wapen. Uit de recente geschiedenis kreeg het een aangiftediskette 2002 met handleiding en begeleidende brief en een kastje voor het rekeningrijden met toebehoren.
8
Vanuit het Rijk werd de collectie aangevuld met objecten van de Douane, de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën. Het Douane Laboratorium Amsterdam schonk een verwarmingsapparaat en magneetroerder, automatische pipetten, een DNA thermocycler, Electrophoresis PowerSupply en een gas chromatograph. Van Douane Schiphol Pax ontving het museum namaak DVD’s en CD’s. Door tussenkomst van de Douane droeg de Havenpolitie Rotterdam een smokkeltorpedo over. Van de Belastingdienst kantoor Amsterdam ontving het museum een demonstratiebord dat gebruikt werd bij het protest tegen de reorganisatie bij de Deurwaarders. De Belastingdienst kantoor Arnhem leverde een Kodak carrouselprojector en een camera met toebehoren, een houten bord met naamplaatjes, een houten bak met metalen plaatjes en een riem met diagonale schouderband. De FIOD in Amsterdam droeg aan het museum instrumenten voor fabricage van cocaïnepakketten over waaronder drie stalen buizen met deksel, twee persen om pakketten per kilo te persen en een vacumeermachine. Vanuit het Ministerie van Financiën ontving het museum oude aangifteformulieren en restanten van de laatste vernietigde server van Dignotar.
Aankopen Het museum kocht in 2012 de ‘Gevleugelde uitspraken uit onze belastinggeschiedenis’ aan, afgedrukt op vijf munten (uitgave Belasting & Douane Museum). Met steun van de Stichting Vrienden wist het museum de hand te leggen – via de Veiling Rietdijkop de bijzondere Collectie Clarien van Beek. Met de financiële steun van de Vrienden werd het schilderij De definitieve aanslag van schilder Fiep van der Veen aangekocht. Dit vormt een pendant van het schilderij De voorlopige aanslag dat al in het bezit was van het museum.
Ontzamelen Het museum ontzamelt volgens de Leidraad Afstoten Museale Objecten (LAMO), opgesteld door de Nederlandse Museumvereniging (NMV). Dat houdt in dat af te stoten objecten in eerste instantie worden aangeboden aan de oorspronkelijke schenker en vervolgens binnen het netwerk van geregistreerde musea. Indien hier voor objecten geen belangstelling bestaat, kunnen deze op de markt worden aangeboden. Deze procedure wordt door tenminste twee personen begeleid. In 2012 heeft het museum enkele stukken uiteindelijk aangeboden bij Van Stockum’s Veilingen. Bij de Nederlandse Postzegelveiling werden 26 insteekboeken met een collectie fiscale zegels die het museum reeds dubbel in de collectie had, verkocht.
Project museale verwervingen In het kader van het nationale project Museale Verwervingen is ook in de collectie van het Belasting & Douane Museum gekeken naar de herkomst van collectiestukken uit de periode 19331940, 1940-1955 en 1955-heden. In 2011 leidde het onderzoek door de Commissie Ekkart tot de voorlopige conclusie dat alle objecten legaal zijn verworven. Het onderzoek werd in december van dit verslagjaar afgesloten. De definitieve conclusie wordt in de loop van 2013 verwacht.
9
Digitalisering van de collectie Collectieregistratie in Adlib Twee vrijwilligers werkten mee aan de digitalisering van de collectie. In het depot in Den Haag werden objecten gefotografeerd die vervolgens weer werden verwerkt in het collectieregistratiesysteem Adlib en de digitale beeldbank van het museum.
Documentatie De collectie Documentatie werd in Heerlen bij B/CFD gedigitaliseerd tot 11.000 bestanden. Deze data zal in digitale mappen worden gesynchroniseerd met de oorspronkelijke hangmappen waaruit de documentatie afkomstig was. Het aanbrengen van zoekingangen per map maakt de documentatie digitaal doorzoekbaar en raadpleegbaar.
co l l e cti e
De netwerkbeheerder ondersteunde enkele digitaliseringsprojecten, waaronder de afronding van de ontsluiting van kladkaarten. Hierdoor werden ruim 37.000 pdf-bestanden toegankelijk gemaakt voor museummedewerkers. Ook werden circa 1300 fotobestanden aan Adlib toegevoegd.
DIMCON en Europeana Met de collectieregistratie en de digitalisering treft het Belasting & Douane Museum voorbereidingen om zich aan te kunnen sluiten bij DiMCoN (Digitale Museale Collectie Nederland) en Europeana. Met DiMCoN als hèt nationale platform voor de digitale ontsluiting van museumcollecties wil de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zoveel mogelijk museumcollecties digitaal toegankelijk maken. Als domeinaggregator kunnen deze collecties gemakkelijk hun weg vinden naar het Europese erfgoedportaal Europeana.
Uitgaande bruiklenen, t.b.v. • Geloof, heimwee en Liefde, Kunsthal, 10 december 2011 - 4 maart 2012 • Snel Geld, Over geld en misdaad, Geldmuseum Utrecht, 28 mei 2012 tot 15 juni 2013 • Tersluiks, alcoholsmokkel en slukstokerij in de lage landen, Jenevermuseum Schiedam, 15 september 2012 tot en met 27 januari 2013 (reizende tentoonstelling)
10
Publicaties De conservatoren leverden hun bijdragen aan de volgende publicaties: • Museumlesboekje Opstand van Historisch Museum Den Briel, 2012 • Ellen Akkerman, Fiel van der Veen schilder, Haarlem 2012 • Ons voorgeslacht, tijdschrift van de Hollandse Vereniging voor Genealogie, jaargang 67, november 2012 • Renger E. de Bruin, Bedreigd door Napoleon, De Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van utrecht 1753-1838, Hilversum 2012 • Paul Spapens e.a., Tersluiks. Alcoholsmokkel en sluikstokerij in de Lage Landen • Peter Essers, Belast verleden. Het Nederlandse belastingrecht onder nationaalsocialistisch regime, Deventer 2012 • Tom Pfeil, Van tollenaar tot poortwachter. Geschiedenis van de Douane, oudste rijksdienst van Nederland, Rotterdam 2012 • Anna Koldeweij en Anne-Marieke van Schaik, Een Keur aan Zilver, Rotterdam 2012 In 2012 werden 120 verzoeken om informatie en/of foto’s afgehandeld, ook voor de media Quest, NRC Next, Next Question, Radio 1, BNN Today, Trouw.
11
12
p r e s e nt a ti e
2
Presentatie Semi-permanente opstelling
Een belangrijke doelstelling van het museum is om het thema belastingen in historische en actuele context toegankelijk te maken voor een zo breed mogelijk publiek. Dit is uitgangspunt geweest voor de grondige renovatie en herinrichting van de semi-permanente opstelling van het museum, zoals reeds in het Jaarverslag 2011 beschreven. Ter voorbereiding werden enkele pilots op locatie gepresenteerd zoals Opgestookt (Ministerie van Financiën, Den Haag) en De Luisterpost/Het Oor (Koninklijke Bibliotheek, Den Haag). In het stadhuis en de Gemeentelijke Bibliotheek van Rotterdam werden bescheiden exposities over het museum ingericht. De semi-permanente tentoonstelling die in samenwerking met Douane Nederland in het Aviodrome in Lelystad te zien was, werd definitief gesloten en ontmanteld. Tijdens de voorbereidingen van de heropening werd de Staatssecretaris van Financiën ontvangen voor een voorbezichtiging op 18 mei. De eerste maanden na de opening op 7 juni werd de nieuwe opstelling in de praktijk beproefd, waarbij vooral de interactieve objecten en exhibits werden getest en verbeterd. Ook andere zaken werden afgewerkt, zoals het herschrijven van zaalteksten. Enkele hedendaagse kunstwerken geven een actuele dimensie in de presentatie: ze verbeelden de samenhang tussen belastingen, overheid en burgers. Ter inspiratie voor zijn kinetische kunstwerk Balance bezocht de Amerikaan Rueben Margolin het museumdepot in Den Haag. Dit werk toont de voortdurende zoektocht van de Belastingdienst naar balans tussen draagkracht en belastingdruk. Caspar Berger geeft in Body of State juist gezicht aan de belastingbetaler. Het kunstwerk ‘Balance’ is een rijksaankoop, terwijl de installatie van Caspar Berger een aankoop is door de Stichting Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel. Deze aankoop werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Uyttenhooven-Doyen Fonds.
Tentoonstellingen In huis
•
•
pgestookt. Deze reizende tentoonstelling uit 2011 werd O opnieuw ingericht, 12 juni – 19 november 2012 Een keur aan zilver, 20 december 2012 – 31 maart 2013
Actualiteitenkabinet
• •
Voetbal en de fiscus, 12 juni 2012 – 16 september 2012 BTW, 17 september 2012 – 26 april 2013
Reizend • Douane Harmonie, Ministerie van Financiën Den Haag, 5 april 2012 – 30 juli 2012 • Vrienden van het Belasting & Douane Museum, Belastingdienst Amsterdam, 25 juni 2012 – 23 december 2012
13
14
e duc a ti e
3
Educatie In de vernieuwde opzet geeft het museum een eigentijdse kijk op belastingen en maakt deze abstracte wereld inzichtelijk voor jong en oud. Educatie vormt dan ook een belangrijk onderdeel in de vertaalslag tussen collectie en publiek.
De educatieve activiteiten zijn sterk gefundeerd op de pijlers uit het Merkkompas: maatschappelijke verbondenheid, grensoverstijgende verbeeldingskracht, ervaringsdeskundigheid en praktische creativiteit. Ze sluiten aan bij de (actuele) leefwereld van het publiek en prikkelen de nieuwsgierigheid om de weerbarstige belastingwereld te ontdekken. Het museum geeft een inhoudelijke boodschap mee en wil mensen inspireren een eigen mening te vormen, zonder daarbij belerend of sturend te zijn. Met dit uitgangspunt zijn rond de semi-permanente en tijdelijke tentoonstellingen activiteiten ontwikkeld, voor zowel individuele bezoekers als voor groepen, in het bijzonder voor het onderwijs. Het activiteitenprogramma dat in de tweede helft van 2012 werd aangeboden bestond – per doelgroep – uit: Individueel bezoek • Structureel aanbod van zelfstandig te ondernemen activiteiten Families met kinderen t/m 12 jaar in de presentatie: Doetafels, speurtochten en kleurplaten • Bezoek aan de Douane Doe Ruimte • Workshopprogramma op alle woensdagen en zondagen, in het museum Verjaardagsfeestjes (t/m 12 jaar) • Kinderrondleiding met workshop Algemeen • Deelname aan collectieve evenementen (o.m. Wereldhavendagen, (incl. niet-bezoekers, jongeren) Museumnacht, Museumweekend, 24-uurcultuur) Groepsbezoek Volwassenen, m.n. senioren, Museum- kaarthouders en (oud) medewerkers Belastingdienst/Douane Onderwijs BSO en Basisonderwijs
• Rondleidingen door vaste presentatie, danwel tentoonstelling • Maatwerk bij bijeenkomsten en ontvangsten
• groep 3-4: Ik ga op reis en neem mee • groep 5,6,7,8: Snuffelen met Doerak en Is dat jouw straat? • klas 1-2 VBMO/MBO/HAVO/VWO: De zwarte bende, Dat is geen kunst, Wie gaat dat betalen? Commiezen Route • spreekbeurthulpen MBO-HBO vakopleiding W. de Kooning • 2e jaars leerlingen grafiek: Signed, Sealed, Delivered Academie - Grafisch Lyceum Rotterdam
Het educatief programma kon in 2012 nog niet op alle onderdelen worden geïmplementeerd. Er werd gestart met de activiteiten voor individuele bezoekers en voor groepen. De programma’s voor het onderwijs werden ontwikkeld en gedeeltelijk getest. Door uitval van de educator kon dit in het najaar niet gecontinueerd worden.
15
16
C O M M U N I C AT I E
4
Communicatie
Na de heropening werd het team Publiekszaken gesplitst in Educatie en Communicatie. Na het plotselinge vertrek van de communicator, werd medio oktober een interim communicator aangesteld met de opdracht om lopende trajecten te begeleiden en uit te voeren, nieuwe trajecten te starten en een communicatiebeleid te ontwikkelen dat de (her)positioneringsstrategie van het museum ondersteunt. Door uitval van de educator kon de verdeling tussen beide disciplines nog niet geëffectueerd worden. Door vertraging in de publieksprogrammering kwam ook de promotie onder druk te staan.
Heropening De communicatie richtte zich dit jaar op de heropening van het museum, het positioneren van het vernieuwde museum en het terugveroveren van publiek. De promotie vanuit het museum liet door diverse factoren te wensen over. Het museum heeft dit gedeeltelijk weten te herstellen door actief deel te nemen aan diverse grootschalige evenementen zoals Wereldhavendagen (7-9 september), 24-uurcultuur, Open Monumentendag (9 september), Week van de Geschiedenis en Burendag. Kinderen konden in de zomervakantie deelnemen aan het Jeugd Vakantie Paspoort.
Museum nieuwe stijl De nieuwe huisstijl en website die in 2011 ontwikkeld werd in samenwerking met Villaro Creatieve Media, werd in 2012 geïmplementeerd. Enkele huisstijldragers werden aangepast aan praktische toepasbaarheid. Met de wisseltentoonstelling Een keur aan zilver werd een begin gemaakt met het combineren van de huisstijl met specifieke tentoonstellingsvormgeving. Na een eerste evaluatie is gebleken dat de nieuwe website onvoldoende aansluit op de communicatiedoelstellingen, beoogde doelgroepen en uitstraling van het museum. In het najaar werden enkele kleine aanpassingen doorgevoerd.
Promotie van publieksaanbod Behalve de reguliere interne en externe communicatie werd gewerkt aan programmatische conceptontwikkeling en communicatie ten behoeve van de publieksactiviteiten en de wisseltentoonstelling Een keur aan Zilver. In samenwerking met het Douane Landelijk Kantoor realiseerde het museum de #BD Challenge. Dit jongerenmarketingproject krijgt een vervolg in 2013.
Bezoek in cijfers In de zeven maanden na de opening werd het museum bezocht door in totaal 6611 bezoekers. Het grootste deel hiervan, 4706, betrof individuele bezoekers. Via verhuringen en bijeenkomsten bedroeg het bezoek 1308, waarvan 501 afkomstig uit externe en 807 uit interne groepen (Belastingdienst). In schoolverband werd het museum door 597 leerlingen bezocht uit basisonderwijs, voortgezet onderwijs en buitenschoolse opvang. Geëxtrapoleerd zou het bezoekersaantal in een heel jaar 11.333 bedragen. Hoewel dit nog niet
17
het niveau van voorgaande jaren is, kan geconstateerd worden dat het individuele bezoek (geëxtrapoleerd 8067) juist boven dat niveau zit. Het groepsbezoek, en met name het bezoek door scholen moet na twee jaar sluiting duidelijk weer terugveroverd worden. Topmaanden waren juli en oktober, met goed bezochte vakantieweken waarin de verhouding tussen kinderen en volwassenen respectievelijk 40% en 60% was. In de reguliere weken verschuift deze naar 23% en 77%.
De overgang van gratis toegankelijkheid naar een museum met entreeprijzen laat in de beginmaanden na de opening relatief veel gratis bezoek zien (81%). Naast kinderen tot 12 jaar trok het museum door gerichte promotie veel houders van Museumkaart en Rotterdampas. Ook werden voorafgaand aan de opening gratis entreebewijzen uitgedeeld, evenals kort nadien, in verband met technische storingen in de beginfase.
C O M M U N I C AT I E
De bezoekcijfers geven richting aan de doelstellingen voor 2013, waarin het streven is om 15.000 bezoekers te trekken. Dit vormt de start van een groeicurve naar 30.000 in 2017. Vooral het groepsbezoek, met name het schoolbezoek, zal verder worden gestimuleerd door middel van de nieuwe schoolprogramma’s. Ook het verhogen van betaald bezoek behoort tot de doelstellingen. De kinderactiviteiten worden meer geconcentreerd in de schoolvakanties en deelname aan collectieve evenementen (Museumnacht, Wereldhavendagen, Open Monumentendag 24 uurcultuur) en samenwerkingsprojecten (Museumstraat) wordt geïntensiveerd.
18
19
BEDRIJFSVOERING
5
Bedrijfsvoering
Financiën Structureel budget
BEDRIJFSVOERING
Het door het Douane Landelijk Kantoor toegekende budget bleek voldoende om de exploitatiekosten voor personeel en materieel te kunnen financieren. De extern financieel adviseur controleerde namens het bestuur de financiële stukken die betrekking hadden op de financiële administratie van de Stichting Belastingmuseum Prof. dr. Van der Poel en die van de Stichting Vrienden. Door de nieuwe budgetstructuur vanuit de Douane, zijn de uitgebreide controle werkzaamheden voor het exploitatie deel van het museum niet meer nodig.
Projectbudget Voor de verbouwing en herinrichting van het museum stelden het Ministerie van Financiën en de Stichting Belastingmuseum Prof. dr. Van der Poel budget beschikbaar. Dit budget werd beheerd door de directeur van het museum en een collega van B/CFD.
Personeel Ziekteverzuim Het ziekteverzuim was ook in 2012 wederom boven het landelijke gemiddelde van de Douane en de Belastingdienst. Ziekteverzuim inclusief langer dan 1 jaar = gemiddeld 16,3% Ziekteverzuim exclusief langer dan 1 jaar = gemiddeld 14,6% Meldingsfrequentie 2,86 Het 12 maandsgemiddelde van het museum was in het jaar 2012 inclusief > 1 jaar ziek 16,3%, < exclusief 1 jaar ziek 14,6%. De meldingsfrequentie stond op 2,86. De realisatie van de cijfers ligt boven de jaardoelstelling, dit heeft te maken doordat er twee langdurige zieken zijn. Echter de ontwikkeling van het < exclusief 1 jaar was in het jaar 2012 met enig voorzichtigheid positief te noemen. In januari stond het ziekteverzuim op 12,1% en in december op 5,3%. Dit geldt tevens ook voor de verzuimfrequentie. In januari bedroeg deze nog 4,46 en in december 1,93.
20
Daar waar mogelijk vangen collega’s de verzuimuren op. Het komt echter de continuïteit van het werk en de ambitie om het museum verder uit te bouwen niet ten goede. Getracht wordt dit verzuim lager te krijgen door zieke collega’s actief en direct te benaderen of op te roepen bij de bedrijfsarts. De filosofie van Falke & Verbaan is hierbij leidraad.
Beweging in het team Met P&O van het Douane Landelijk Kantoor werden nieuwe gastheren/vrouwen via Randstad Uitzendbureau geworven en door museummedewerkers opgeleid om de taken van suppoost, kassa- en museumcafémedewerker uit te kunnen voeren. Uit de poule van uitzendkrachten werden twee weekendcoördinatoren aangesteld. Eén van de vaste medewerkers van het museum was eindverantwoordelijk voor de weekenden. Achteraf heeft dit een te grote wissel op deze medewerker getrokken. Met B/CFD werd een overleg gestart om de taken van onze gastvrouwen/ heren deels via de Belastingdienst te laten lopen. Dit overleg is nog niet afgerond. Het lag in de bedoeling om rondleidingen in eigen beheer te nemen. Uiteindelijk werd gekozen deze werkzaamheden uit te besteden aan een extern bureau. Deze uitbesteding in samenwerking met B/CFD Inkoop, heeft nog niet tot een bevredigend resultaat geleid waardoor de rondleidingen weer ad hoc door medewerkers van het museum werden gegeven. Het museum werkt naast het team van vaste medewerkers ook met vrijwilligers. Zij gebruiken hun expertise ten behoeve van het registreren, fotograferen en digitaliseren van de collectie. Een van de vrijwilligers werkt voor het museumblad Impost dat in 2012 driemaal verscheen. Voor de herinrichting van het museum was in 2011 reeds een tijdelijk conservator aangenomen, naast deze tijdelijke conservator werd een medewerker voor de eerste tentoonstelling in het Actualiteitenkabinet ingehuurd. In verband met het vertrek van de communicator mevrouw J. Schut, werd een tijdelijk communicator mevrouw A.H. de Jong aangesteld. De functie van hoofd publiekszaken kwam te vervallen, deze functionaris kreeg de functie van conservator. Mevrouw E. Tieman kreeg een vaste stoel bij het team communicatie.
Netwerkbeheer De netwerkbeheerder leverde een belangrijke bijdrage aan de technische herinrichting en infrastructuur van het museum. In aanloop naar de heropening van het museum werd het kassasysteem voor winkel en museumcafé opnieuw ingericht. Ten behoeve van de bezoekersregistratie werd in samenwerking met communicatie een ticket ontwikkeld, en werden hardware en software voor bijbehorende ticketprinter en barcodeprotocol geïnstalleerd.
Naar buiten In september vond in Rotterdam en Antwerpen de jaarlijkse IACM-conferentie plaats (International Association of Tax & Custom Museums). Deze bi-nationale bijeenkomst had als thema: Is your museum part of the Public Relations for the Customs organisation or not and what are the consequences? Tijdens de conferentie bleek dat bijna alle leden van de IACM zeer nauwe banden hebben met de communicatie afdeling van de moederorganisatie en dat ze worden ingezet als promotiemiddel van de eigen organisatie.
21
De directeur van het museum had zitting in SAREC - Strategic Allocation Review Commission, een technische commissie binnen ICOM Parijs. Daarnaast leidde hij als voorzitter van de Vereniging Musea in Zuid Holland diverse vergaderingen en woonde hij de bijeenkomsten van de Vereniging van Rijksmusea bij. Verder is de directeur bestuurslid van de Stichting Werkspoormuseum te Amsterdam en secretaris van de Stichting Geschiedenis van de Overheidsfinanciën. Als lid van de Nederlandse Museumvereniging namen medewerkers deel aan het Museumcongres te Maastricht, waar de directeur een presentatie hield over het vernieuwde museum. De collectiebeheerder gaf presentaties en een workshop over museaal registreren in Adlib, en over de restauratie van de Trompbank. Tevens nam zij deel aan enkele symposia en congressen: Vernieuwd Museumregister (Legermuseum, Delft), informatiedag over brand (Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Amersfoort), binnenklimaat (Stedelijk Museum, Dordrecht), European Registrars Conference (Edinburgh) en de stofworkshop (RCE in Amsterdam Museum).
BEDRIJFSVOERING
De communicator a.i. is actief lid van o.m. de Vereniging Musea Rotterdam en de Sectie PR & Marketing van de Nederlandse Museumvereniging. De educator is lid van het Rotterdams Educatief Netwerk (REN), de stuurgroep Jeugd Vakantie Paspoort en de klankbordgroep Jongerenmarketing.
22
23
H O O GLERAAR
6
Bijzonder hoogleraar
H O O GLERAAR
Het bestuur van de Stichting Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel heeft de heer dr. mr. Onno I.M. Ydema aangesteld als bijzonder hoogleraar aan het departement Fiscaal Recht en Economie van de Universiteit Leiden. De bijzonder hoogleraar is voorts verbonden aan de Amsterdamse vestiging van het Amerikaanse advocatenkantoor Greenberg Traurig, LLP, en is raadsheer-plaatsvervanger aan het Gerechtshof ‘s-Gravenhage. In 2007 werd zijn benoeming met vijf jaar verlengd. Per 1 april 2012 is de bijzondere leerstoel Geschiedenis van het Belastingrecht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid formeel vacant. Het bestuur heeft de heer Ydema verzocht om als hoogleraar aan te blijven tot 1 oktober 2013, in afwachting van de besluitvorming rond de herziene invulling van de leerstoel. De bijzonder hoogleraar is één dag per week voor de Universiteit Leiden beschikbaar. Diens taken vallen uiteen in drie onderdelen: onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en algemene diensten als hoogleraar aan het Instituut Fiscale en Economische Vakken (Belastingrecht) van de Faculteit.
Onderwijs Het onderwijs aan de Universiteit Leiden, dat zich aanvankelijk beperkte tot een facultatief bijvak, is onder leiding van de bijzonder hoogleraar uitgegroeid tot een verplicht hoofdvak waarvan het accent is verschoven naar de belastingtheorie. Binnen de cursus Theorie van het Belastingrecht, dat wordt aangeboden samen met prof.dr. H. Vording, wordt de historische ontwikkeling van de fiscale rechtstheorie tot aan de huidige tijd toegelicht.
24
De bijzonder hoogleraar verzorgde een collegereeks voor het Fiscaal-Juridisch Departement van de Erasmus Universiteit, binnen het kader van het zogeheten Fiscaal Confrontatievak. Dat vak maakt aan de Erasmus Universiteit ook deel uit van het verplichte curriculum. De bijzonder hoogleraar onderwijst daarbij over de historische ontwikkelingen van de rechtstheorie en koppelt die ontwikkelingen door naar het hedendaagse belastingrecht. Ook werden gastcolleges gegeven aan de Universiteit van Gent en aan de Universiteit Maastricht. Daarnaast begeleidde hij diverse scripties van Bachelor en Master studenten.
Wetenschappelijk onderzoek De bijzonder hoogleraar is op grond van zijn bijdragen aan het facultaire onderzoek sedert 2009 recentelijk herbenoemd tot fellow van het Meijers Instituut tot 2015. In 2012 verscheen Het Algemeen Stelsel van 1805 en de invoering van Franse belastingen in Holland, in: Het Franse Nederland: de inlijving 1810-1813, De juridische en bestuurlijke gevolgen van de ‘Réunion’ met Frankijk (Birkvens e.a., eds.), Pro Memorie 2012, p. 107-142. Vervolgens heeft de bijzonder hoogleraar in 2012 een lezing verzorgd op de Tax History conference aan de Universiteit van Cambridge ‘The Dutch tax reforms of Alexander Gogel’, over de achtergronden van de vroeg-19de eeuwse fiscale regelgeving in ons land, tezamen met prof. Vording voormeld. Dit zal resulteren in een Engelstalige publicatie die voor 2013 wordt verwacht, een bewerking van voormeld artikel in Pro Memorie. Verder is doorgegaan met een studie over de geschiedenis van de belastingprogressie in Nederland vanaf de Bataafse Republiek tot 1900. Dit wordt een omvangrijke publicatie in de Engelse taal. Een publicatiedatum is nog niet voorzien.
Overige activiteiten De bijzonder hoogleraar heeft de nodige tijd besteed aan bestuurlijke- en overige activiteiten zoals het voorzitten van afstudeercommissies, bijwonen van afdelingsvergaderingen etc. van de afdeling Belastingrecht. Voorts heeft hij deelgenomen aan academische sessies zoals promoties, oraties etc. Ook is de bijzonder hoogleraar sedert 2007 lid van de jury voor de jaarlijkse facultaire scriptieprijs en is hij sedert 2011 plaatsvervangend voorzitter van de Examencommissie bacheloropleiding Fiscaal recht. Tenslotte trad hij op als referent bij de presentatie van het boek Belast Verleden van de hand van Prof. Mr. P. Essers van de Universiteit van Tilburg op 19 december 2012.
25
26
v r i e nd e n
7
Stichting Vrienden van Belastingmuseum Prof. Dr.Van der Poel Vrienden maken Vrienden
De laatste jaren groeide het aantal vrienden van 410 naar 665. Het bestuur ambieert het vriendenaantal uit te breiden tot 750. Daarvoor bezochten delegaties van het bestuur, evenals in 2011, een aantal eenheden van de Belastingdienst. Ook in ontmoetingen tijdens conferenties werden aanwezige belastingdienstmedewerkers uitgenodigd Vriend te worden van het museum.
Aanwinsten In het verslagjaar werden voor een bedrag van ruim €10.000 aankopen gedaan ten behoeve van de collectie. Een opvallende aankoop is het schilderij De definitieve aanslag van Fiel van de Veen. Dit is een pendant van het schilderij De voorlopige aanslag dat al in het bezit was van het museum. Ook kon de verzameling Clarien van Beek, omvattende fiscaal zegel, prenten en plakkaten, worden aangekocht.
Financiën De financiële situatie van de stichting is in het verslagjaar nog verder versterkt. Dit komt met name door de bijdragen van onze Vrienden en sponsors in combinatie met een vrij ingetogen aankoopbeleid. Het jaar 2012 kon worden afgesloten met een reserve van ruim € 34.000, hetgeen in 2013 zeker ruimte biedt voor aankopen. Behalve op het werven van Vrienden wil het bestuur zich verder toeleggen op het benaderen van mogelijke sponsors. In 2012 werden de eerste bijdragen ontvangen van bedrijven in de periferie van de Belastingdienst. Met vier bedrijven, alle werkzaam in de haven van Rotterdam, werden sponsorafspraken gemaakt.
Activiteiten voor Vrienden Vriendendagen In 2012 organiseerde het museum ter ere van de heropening, twee goedbezochte Vriendendagen (9 juni en 17 november). Vrienden konden zo kennis maken met het vernieuwde museum, ook het reüniekarakter van de Vriendendagen werd zeer op prijs gesteld. Reizende tentoonstelling In het verslagjaar werd de nodige aandacht besteed aan het tot stand brengen van een reizende tentoonstelling. Begin mei werd deze voor het eerst geopend in Amsterdam.
Samenstelling van het bestuur van de Vrienden (situatie per 31 december 2012) dhr. mr. T. Groenendijk voorzitter, dhr. mr. J. Lunneker penningmeester, dhr. mr. H. Haverkamp secretaris, dhr. mr. H. Bakker lid, dhr. mr. F. Imhof lid
27
28
F U N C T I O N AR I SSE N
8
Functionarissen Stichting Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel (situatie per 31 december 2012)
Hoofdbestuur dhr. drs. P.W.A. Veld, voorzitter (directeur-generaal Belastingdienst) dhr. J. Wardenier, secretaris-penningmeester* (oud voorzitter MT Douane Rotterdam) mw. mr. M. Nell* (directeur bedrijfsvoering Douane Landelijk Kantoor) mw. dr. E.S. van Eijck van Heslinga (directeur bedrijfsvoering Koninklijke Bibliotheek) dhr. dr. S.R.A. van Eijck (voorzitter Landelijke Huisartsen Vereniging / oud-staatssecretaris van Financiën) mw. drs. E. Pluymen (conservator bij het Huis van de Europese Historie te Brussel) dhr. dr. J.C.K.W. Bartel (oud-lid van de Raad van State) dhr. mr. J. Lunneker (oud-voorzitter MT Belastingdienst/Douane Noord)
* tevens dagelijks bestuur
Vaste medewerkers dhr. drs. F.M. Fox, directeur in dienst van het Rijk mw. R. Bogaart, educator mw. C.J. van den Bosch-van Dijk, medewerkster administratie dhr. W. van Es, conservator mw. L. Gadjradj-Balwantsingh, managementassistente mw. J.W.E. van der Griend-Verbaan, medewerkster balie / reserveringen dhr. A.C.A. van Kuijen, conservator mw. G. Peneux, gastvrouw mw. drs. A.J.I. van Schaik, conservator mw. drs. A.M. Simon-de Jong, collectiebeheerder mw. P. Tieman, medewerkster communicatie dhr. F. Visser, netwerkbeheerder dhr. F. Wijnvoord, medewerker technische dienst/gebouwenbeheer Tijdelijke medewerkers (via uitzendbureaus)
mw. S. Aghmir, gastvrouw mw. drs. A.H. de Jong, communicator mw. drs. A.Y. M. Estourgie, conservator actualiteitenkabinet mw. V.S.G.M Polak, gastvrouw dhr. M.W.F. Pool, gastheer mw. N. Prein, gastvrouw mw. M.W.M. Roessen, gastvrouw mw. drs. S.C.E.M. Smit, conservator herinrichting dhr. S. Sprangers, gastheer mw. K.G. Stolk, gastvrouw
29
30
Freelance medewerker
dhr. B. Kraayo, financieel adviseur
Vrijwillige medewerkers
dhr. H . Duym, redacteur museumtijdschrift Impost dhr. A.H. Hammer, digitale beeldbewerker dhr. G. Reininga, fotograaf dhr. G.C. van Teylingen, collectiemedewerker fiscaal zegel mw. M.A. van der Veer-Bik, collectiemedewerker fiscaal zegel
Stagiaires
mw. A. Koldeweij, collectie dhr. J.M. Molina, collectie
31
Parklaan 14-16
[email protected]
3016 BB Rotterdam
www.bdmuseum.nl
