Inhoud
DEEL 1
ALGEMENE INLEIDING BOEKHOUDING EN RAPPORTERING ...........................
1
HOOFDSTUK 1 HISTORISCHE EVOLUTIE .....................................................................................................................
3
1
EVOLUTIE VAN DE BEGRIPPEN ............................................................................................
4
2 2.1 2.2 2.3
ENKELE GESCHIEDKUNDIGE STAPPEN ............................................................................ Belgische ondernemingen ............................................................................................................ Internationale ondernemingen .................................................................................................... Verenigingen en stichtingen .........................................................................................................
5 5 6 8
HOOFDSTUK 2 BASISMODEL VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN ........................................................................
9
1
BOEKHOUDING ALS TAAL VOOR ONDERNEMEN........................................................
10
2
HET ALGEMENE ACCOUNTINGMODEL ...........................................................................
11
3
OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE STAKEHOLDERS ............................................
12
4
RELATIE TOT ‘ALGEMEEN AANVAARDE BOEKHOUDBEGINSELEN EN RAPPORTERINGSSTANDAARDEN’ ......................................................................................
15
BOEKHOUDBEGINSELEN EN RAPPORTERINGSSTANDAARDEN IN BELGIË
17
HOOFDSTUK 1 WETTELIJK KADER EN BASISSTRUCTUUR VAN HET BELGISCHE BOEKHOUD- EN JAARREKENINGRECHT, INCLUSIEF BEPALINGEN MET BETREKKING TOT (I)VZW’S EN STICHTINGEN .................................................................................................................
21
DEEL 2
1
Intersentia
WET VAN 17 JULI 1975 OP DE BOEKHOUDING VAN DE ONDERNEMING EN UITVOERINGSBESLUITEN ......................................................................................................
22 ix
Inhoud
2 2.1 2.2 2.3
22 23 24
2.10 2.11 2.12
WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN EN UITVOERINGSBESLUITEN .................. Boek I: Inleidende bepalingen ..................................................................................................... Boek II: Bepalingen gemeenschappelijk aan alle vennootschappen ....................................... Boek III: De maatschap, de tijdelijke handelsvennootschap en de stille handelsvennootschap .................................................................................................................... Boek IV: Bepalingen gemeenschappelijk aan de rechtspersonen geregeld in dit wetboek ..................................................................................................................................... Boeken V tot en met VIII: Verschillende vennootschapsvormen ........................................... Boek IX: Commanditaire vennootschap op aandelen .............................................................. Boek X: Vennootschappen met een sociaal oogmerk ............................................................... Boeken XI en XII: Herstructurering en omzetting van vennootschappen ............................ Boeken XIII en XIV: De landbouwvennootschap en het economisch samenwerkingsverband ................................................................................................................ Boek XV: De Europese vennootschap......................................................................................... Boek XVI: De Europese coöperatieve vennootschap................................................................ Boek XVII: Diverse bepalingen en overgangsbepalingen ........................................................
3
VERBAND WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN EN BOEKHOUDWET ..............
28
4
WET VAN 2 MEI 2002 BETREFFENDE DE VERENIGINGEN ZONDER WINSTOOGMERK, DE INTERNATIONALE VERENIGINGEN ZONDER WINSTOOGMERK EN DE STICHTINGEN, EN UITVOERINGSBESLUITEN .............
29
HOOFDSTUK 2 DE COMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN .........................................................
31
DEEL 3 ALGEMEEN AANVAARDE BOEKHOUDBEGINSELEN EN RAPPORTERINGSSTANDAARDEN ....................................................................................................
35
HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN AANVAARDE PRINCIPES ..............................................................................................
37
2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9
1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.5 1.2 1.3 1.4
x
BASISVERONDERSTELLINGEN – BOEKHOUDKUNDIGE UITGANGSPUNTEN ... Ondernemingsentiteit ................................................................................................................... Inleiding .......................................................................................................................................... Welke theorie wordt nu in het Belgische boekhoudrecht toegepast? ..................................... Is dit ook van toepassing op (internationale) verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen? ..................................................................................................................................... Voorwerp van de boekhouding ................................................................................................... Definiëring naar grootte ............................................................................................................... Uitdrukking in geldwaarde........................................................................................................... Bestendigheid ................................................................................................................................. Continuïteit ....................................................................................................................................
24 24 26 27 27 27 27 28 28 28
38 38 38 40 42 45 46 59 63 66
Intersentia
Inhoud
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
VASTSTELLEN VAN DE GEBEURTENISSEN ........................................................................ Inleiding ........................................................................................................................................... Verantwoordingsstukken ............................................................................................................... Volledigheid ..................................................................................................................................... Niet-compensatie ............................................................................................................................ Toerekening van de kosten en opbrengsten aan de periode......................................................
68 68 69 79 83 85
VASTSTELLEN VAN DE WAARDE VAN DE GEREGISTREERDE GEBEURTENISSEN ...................................................................................................................... 3.1 Principe van de individuele waardering ...................................................................................... 3.1.1 Omschrijving ................................................................................................................................... 3.1.2 Wettelijke bepalingen ..................................................................................................................... 3.2 Algemene regels inzake ‘aanschaffingswaarde’ ............................................................................ 3.2.1 Omschrijving ................................................................................................................................... 3.2.2 Aanschaffingsprijs ........................................................................................................................... 3.2.3 Aankoopprijs in geval van ruil – Ruilwaarde .............................................................................. 3.2.4 Vervaardigingsprijs ......................................................................................................................... 3.2.5 Inbrengwaarde................................................................................................................................. 3.3 Geherwaardeerde aanschaffingswaarde ....................................................................................... 3.3.1 Algemeen ......................................................................................................................................... 3.3.2 Soorten herwaarderingen .............................................................................................................. 3.3.3 Uitdrukking van de meerwaarde .................................................................................................. 3.4 Waardedepreciatie van activa ........................................................................................................ 3.4.1 Definities .......................................................................................................................................... 3.4.2 Enkele algemene regels................................................................................................................... 3.4.3 Terugneming van afschrijvingen .................................................................................................. 3.4.4 Terugneming van waardevermindering....................................................................................... 3.4.5 Terugnemingen en het meerwaardestelsel van artikel 100 van het KB van 30 januari 2001 . 3.5 Waardecorrecties: voorzieningen voor risico’s en kosten .......................................................... 3.5.1 Algemene bepalingen ..................................................................................................................... 3.5.2 Toepassingsveld ............................................................................................................................... 3.5.3 Boekhoudkundige verwerking inzake voorzieningen voor risico’s en kosten ........................ 3.6 Waarderingsregels in het kader van fusies, splitsingen en inbrengen ...................................... 3.6.1 Wettelijke bepalingen in het kader van een fusie........................................................................ 3.6.2 Boekhoudkundige verwerking van een fusie .............................................................................. 3.6.3 Wettelijke bepalingen in het kader van een grensoverschrijdende fusie ................................. 3.6.4 Boekhoudkundige verwerking van een grensoverschrijdende fusie........................................ 3.6.5 Wettelijke bepaling in het kader van een splitsing ..................................................................... 3.6.6 Boekhoudkundige verwerking van een splitsing ........................................................................ 3.6.7 Wettelijke bepalingen in het kader van partiële splitsingen ...................................................... 3.6.8 Boekhoudkundige verwerking van partiële splitsingen............................................................. 3.6.9 Wettelijke bepalingen in het kader van grensoverschrijdende splitsingen.............................. 3.6.10 Boekhoudkundige verwerking van grensoverschrijdende splitsingen .................................... 3.6.11 Wettelijke bepalingen in het kader van grensoverschrijdende partiële splitsingen ............... 3.6.12 Boekhoudkundige verwerking van grensoverschrijdende partiële splitsingen ......................
93 93 93 93 94 94 95 96 97 102 104 104 104 105 106 106 106 110 110 111 111 111 113 114 115 115 118 127 128 134 135 138 139 140 141 153 154
3
Intersentia
xi
Inhoud
3.6.13 3.6.14 3.7 3.7.1 3.7.2 3.7.3 3.7.4 3.8 3.8.1 3.8.2 3.9 3.10 3.11
Wettelijke bepalingen in het kader van de inbreng van een bedrijfsgeheel ........................... Boekhoudkundige verwerking van de inbreng van een bedrijfsgeheel .................................. Waardering en vreemde valuta .................................................................................................... Problematiek .................................................................................................................................. Basisprincipes voor de omzetting van vreemde valuta ............................................................. Verwerking van de deviezenverrichtingen ................................................................................. Verwerking van de wisselverrichtingen ...................................................................................... Bijzondere waarderingsregels geldend voor verenigingen en stichtingen ............................. Algemeen ........................................................................................................................................ Schenkingen, legaten en subsidies ............................................................................................... Principe van de voorzichtigheid .................................................................................................. Principe van de objectiviteit ......................................................................................................... Principe van de relevantie ............................................................................................................
154 155 156 156 156 156 158 159 159 159 172 173 173
4 4.1 4.2 4.3
REGELS IN VERBAND MET DE RAPPORTERING ............................................................ Principe van de periodiciteit ........................................................................................................ Principe van de vergelijkbaarheid ............................................................................................... Principe van het getrouwe beeld..................................................................................................
174 174 175 180
HOOFDSTUK 2 DE BALANS.................................................................................................................................................. 183 1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.5 1.1.6 1.1.7 1.1.8 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6 1.2.7 1.2.8 1.2.9 1.2.10 1.2.11 1.2.12
xii
ACTIVA .......................................................................................................................................... Vaste activa ..................................................................................................................................... Oprichtingskosten – Ondernemingen ........................................................................................ Oprichtingskosten – Verenigingen en stichtingen .................................................................... Immateriële vaste activa – Ondernemingen .............................................................................. Immateriële vaste activa – Verenigingen en stichtingen .......................................................... Materiële vaste activa – Ondernemingen ................................................................................... Materiële vaste activa – Verenigingen en stichtingen ............................................................... Financiële vaste activa – Ondernemingen ................................................................................. Financiële vaste activa – Verenigingen en stichtingen.............................................................. Vlottende activa ............................................................................................................................. Vorderingen op meer dan één jaar – Ondernemingen............................................................. Vorderingen op meer dan één jaar – Verenigingen en stichtingen ......................................... Voorraden en bestellingen in uitvoering – Ondernemingen................................................... Voorraden en bestellingen in uitvoering – Verenigingen en stichtingen............................... Vorderingen op ten hoogste één jaar – Ondernemingen ......................................................... Vorderingen op ten hoogste één jaar – Verenigingen en stichtingen ..................................... Geldbeleggingen – Ondernemingen ........................................................................................... Geldbeleggingen – Verenigingen en stichtingen ....................................................................... Liquide middelen – Ondernemingen ......................................................................................... Liquide middelen – Verenigingen en stichtingen ..................................................................... Overlopende rekeningen – Ondernemingen ............................................................................. Overlopende rekeningen – Verenigingen en stichtingen .........................................................
184 184 184 186 187 197 198 221 228 257 262 262 275 275 298 301 306 306 332 334 339 339 341
Intersentia
Inhoud
2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9 2.1.10 2.1.11 2.1.12 2.1.13 2.1.14 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6
PASSIVA ......................................................................................................................................... Eigen vermogen ............................................................................................................................. Kapitaal – Ondernemingen .......................................................................................................... Fondsen van de vereniging – Verenigingen en stichtingen ..................................................... Uitgiftepremies – Ondernemingen ............................................................................................. Uitgiftepremies – Verenigingen en stichtingen ......................................................................... Herwaarderingsmeerwaarden – Ondernemingen .................................................................... Herwaarderingsmeerwaarden – Verenigingen en stichtingen ................................................ Reserves – Ondernemingen ......................................................................................................... Bestemde fondsen – Verenigingen en stichtingen .................................................................... Overgedragen winst (verlies) – Ondernemingen ...................................................................... Overgedragen winst (verlies) – Verenigingen en stichtingen .................................................. Kapitaalsubsidies – Ondernemingen .......................................................................................... Kapitaalsubsidies – Verenigingen en stichtingen ...................................................................... Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief – Ondernemingen ........... Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief – Verenigingen en stichtingen ...................................................................................................................................... Voorzieningen (en uitgestelde belastingen) ............................................................................... Voorzieningen voor risico’s en kosten – Ondernemingen ....................................................... Uitgestelde belastingen – Ondernemingen ................................................................................ Voorzieningen voor risico’s en kosten en uitgestelde belastingen – Verenigingen en stichtingen ...................................................................................................................................... Schulden.......................................................................................................................................... Schulden op meer dan één jaar – Ondernemingen .................................................................. Schulden op meer dan één jaar – Verenigingen en stichtingen .............................................. Schulden op ten hoogste één jaar – Ondernemingen ............................................................... Schulden op ten hoogste één jaar – Verenigingen en stichtingen ........................................... Overlopende rekeningen – Ondernemingen ............................................................................. Overlopende rekeningen – Verenigingen en stichtingen .........................................................
341 341 341 352 355 356 356 371 372 379 381 382 382 399 400 401 402 402 415 416 417 417 427 429 432 433 434
HOOFDSTUK 3 DE RESULTATENREKENING ................................................................................................................. 435
Intersentia
1
BEDRIJFSOPBRENGSTEN – ONDERNEMINGEN ............................................................. 436
2
BEDRIJFSOPBRENGSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .............................. 446
3
BEDRIJFSKOSTEN – ONDERNEMINGEN ........................................................................... 448
4
BEDRIJFSKOSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ............................................ 462
5
BEDRIJFSWINST (BEDRIJFSVERLIES) – ONDERNEMINGEN & VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 462
6
FINANCIËLE OPBRENGSTEN – ONDERNEMINGEN ...................................................... 463
xiii
Inhoud
7
FINANCIËLE OPBRENGSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN....................... 466
8
FINANCIËLE KOSTEN – ONDERNEMINGEN.................................................................... 466
9
FINANCIËLE KOSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN..................................... 469
10
WINST (VERLIES) UIT DE GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING (VÓÓR BELASTING) – ONDERNEMINGEN & VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ........... 470
11
UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN – ONDERNEMINGEN ........................................... 470
12
UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN............ 471
13
UITZONDERLIJKE KOSTEN – ONDERNEMINGEN ......................................................... 472
14
UITZONDERLIJKE KOSTEN – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN.......................... 475
15
WINST (VERLIES) VAN HET BOEKJAAR (VÓÓR BELASTINGEN) – VERENIGINGEN EN STICHTINGEN (ONDERNEMINGEN)........................................... 476
16
ONTTREKKING AAN, OVERBOEKING NAAR DE UITGESTELDE BELASTINGEN – ONDERNEMINGEN ................................................................................. 476
17
BELASTINGEN OP HET RESULTAAT – ONDERNEMINGEN ........................................ 477
18
ONTTREKKING AAN, OVERBOEKING NAAR DE BELASTINGVRIJE RESERVES – ONDERNEMINGEN........................................................................................... 480
HOOFDSTUK 4 DE RESULTAATVERWERKING ............................................................................................................ 483 1
ONDERNEMINGEN ................................................................................................................... 484
2
VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 488
HOOFDSTUK 5 DE TOELICHTING .................................................................................................................................... 489 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
xiv
ONDERNEMINGEN ................................................................................................................... Staat van de oprichtingskosten (VOL 5.1) .................................................................................. Staat van de immateriële vaste activa (VOL 5.2.1 – 5.2.4) ....................................................... Staat van de materiële vaste activa (VOL 5.3.1 – 5.3.6) ............................................................ Staat van de financiële vaste activa (VOL 5.4.1 – 5.4.3)............................................................ Inlichtingen omtrent deelnemingen (VOL 5.5.1 – 5.5.2) ......................................................... Geldbeleggingen en overlopende rekeningen (activa) (VOL 5.6) ...........................................
490 490 490 492 493 494 495
Intersentia
Inhoud
1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15
Staat van het kapitaal en de aandeelhoudersstructuur (VOL 5.7)........................................... Voorzieningen voor overige risico’s en kosten (VOL 5.8) ........................................................ Staat van de schulden en overlopende rekeningen (passiva) (VOL 5.9) ................................ Bedrijfsresultaten (VOL 5.10) ...................................................................................................... Financiële en uitzonderlijke resultaten (VOL 5.11) .................................................................. Belastingen en taksen (VOL 5.12) ............................................................................................... Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen (VOL 5.13) .................................... Betrekkingen met verbonden ondernemingen en met ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (VOL 5.14) ...................................................................... Financiële betrekkingen met (VOL 5.15) ................................................................................... Afgeleide financiële instrumenten die niet gewaardeerd zijn op basis van de reële waarde (VOL 5.16) ........................................................................................................................ Verklaring betreffende de geconsolideerde jaarrekening (VOL 5.17) .................................... VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... Staat van de oprichtingskosten (VOL-vzw 4.1) ......................................................................... Staat van de immateriële vaste activa (VOL-vzw 4.2.1 – 4.2.4) ............................................... Staat van de materiële vaste activa (VOL-vzw 4.3.1 – 4.3.6) .................................................... Staat van de financiële vaste activa (VOL-vzw 4.4.1 – 4.4.3) ................................................... Inlichtingen omtrent de deelnemingen (VOL-vzw 4.5.1 – 4.5.3) ........................................... Geldbeleggingen en overlopende rekeningen (activa) (VOL-vzw 4.6) .................................. Staat van de bestemde fondsen en voorzieningen (VOL-vzw 4.7).......................................... Staat van de schulden en overlopende rekeningen (passiva) (VOL-vzw 4.8) ........................ Bedrijfsresultaten (VOL-vzw 4.9) ................................................................................................ Financiële en uitzonderlijke resultaten (VOL-vzw 4.10) .......................................................... Taksen (VOL-vzw 4.11) ................................................................................................................ Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen (VOL-vzw 4.12)............................ Betrekkingen met verbonden entiteiten en met vennootschappen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (VOL-vzw 4.13) ..................................................................... Financiële betrekkingen met (VOL-vzw 4.14) ........................................................................... Afgeleide financiële instrumenten die niet gewaardeerd zijn op basis van de reële waarde (VOL-vzw 4.15) ................................................................................................................
496 498 498 501 502 503 504 517 520 523 523 523 523 524 524 524 525 527 527 528 528 529 530 530 530 531 531
HOOFDSTUK 6 DE SOCIALE BALANS .............................................................................................................................. 533
Intersentia
1
STAAT VAN DE TEWERKGESTELDE PERSONEN – ONDERNEMINGEN & VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .................................................................................... 534
2
TABEL VAN HET PERSONEELSVERLOOP TIJDENS HET BOEKJAAR – ONDERNEMINGEN & VERENIGINGEN EN STICHTINGEN ........................................ 536
3
INLICHTINGEN OVER DE OPLEIDINGEN VOOR DE WERKNEMERS TIJDENS HET BOEKJAAR – ONDERNEMINGEN & VERENIGINGEN EN STICHTINGEN .... 537
xv
Inhoud
BIJLAGE 1 JAARREKENING VOLLEDIG MODEL VOOR ONDERNEMINGEN........................................... 541 BIJLAGE 2 JAARREKENING: VOLLEDIG MODEL VOOR VERENIGINGEN ZONDER WINSTOOGMERK EN STICHTINGEN............................................................................................... 595
xvi
Intersentia
