INHOUD HOOFDSTUK 1. ALGEMENE INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1.
Werkingssfeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1.1. Handelingen onderworpen aan de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1° De levering van goederen en diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2° De intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3° Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2.1. Handelingen onder bezwarende titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2.2. Hoedanigheid partijen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.3. Praktische benadering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.3.1. Analyse van een operatie inzake btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1° Wordt de handeling verricht door een belastingplichtige? . . . 7 2° Betreft het een belastbare handeling? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3° Waar vindt de handeling plaats? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 4° Is er geen vrijstelling mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 5° Wie moet de btw voldoen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.3.2. Andere gegevens die van belang zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1° Tijdstip verschuldigdheid btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2° Maatstaf van heffing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3° Btw-tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 4° Aftrekbare btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 5° Maatregelen ter bestrijding van misbruik . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.4. Definities. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.4.1. Geografisch toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1° Lidstaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2° Gemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3° Derdelandsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 4° Binnenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.4.2. Intracommunautair goederenvervoer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1.4.3. Accijnsproducten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.4.4. Gebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.4.5. Maatregel ter bestrijding van misbruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 HOOFDSTUK 2. BELASTINGPLICHTIGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.1.
Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Intersentia
vii
Inhoud
2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5.
Hoedanigheid van de persoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Economische activiteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geregelde werkzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zelfstandige activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Stagiairs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Familiale helpers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Lesgevers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Bestuurders/zaakvoerders/vereffenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Journalisten en dagbladcorrespondenten . . . . . . . . . . . . . . . . G. Stille handelsvennootschappen, tijdelijke handelsvennootschappen en feitelijke vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Stille handelsvennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Tijdelijke handelsvennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Feitelijke vennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. EESV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.6. Met of zonder winstoogmerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.7. Hoofdzakelijk of aanvullend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Mede-eigendom – Daden van behoud en beheer . . . . . . . . . . C. Loon- of weddetrekkers, gepensioneerden, studenten . . . . . 2.1.8. Begin en einde van de belastingplicht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begin belastingplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Einde belastingplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Invoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Omschrijving en algemene werking van de btw-eenheid . . . . . . 2.3. Incidentele belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Verkoop van een nieuw gebouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Nieuw gebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Optie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Btw-controlekantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Medecontractant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Aftrekbare btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Verkoop van een nieuw vervoermiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vervoermiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Nieuwe vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Niet-belastingplichtige rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
viii
19 20 24 26 26 27 28 28 28 30 30 30 31 32 33 33 33 33 34 35 35 35 37 38 38 39 43 44 44 45 46 46 46 46 47 47 47 48 48 50
Intersentia
Inhoud
2.4.1. 2.4.2. 2.4.3.
Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Belastingplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Belastingplichtigen zonder recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Sommige vrije beroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Medische beroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Medische instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Zelfstandige groeperingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Maatschappelijk werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Cultuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Instellingen die geen winst beogen en religieuze instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Levering van goederen en diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. Onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Verzekerings- en financiële diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M. Weddenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N. Openbare postdiensten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.2. Verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Mededeling door ontvanger dienst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. De kleine ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.2. Uitsluiting van de vrijstellingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.3. Bepaling omzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Op te nemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uit te sluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. Landbouwondernemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2. Personen onderworpen aan de bijzondere regeling . . . . . . . . . . . 2.7.3. Toegelaten werkzaamheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.4. Niet toegelaten werkzaamheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.5. Teruggaaf van de btw op aankopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.6. Aftrek van de betaalde forfaitaire compensatie. . . . . . . . . . . . . . . 2.7.7. Teruggaaf van de betaalde forfaitaire compensatie . . . . . . . . . . . 2.8. Bijzondere regeling voor het beleggingsgoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50 51 61 61 63 63 64 64 65 66 67 67 69 71 74
Intersentia
ix
77 78 78 80 83 84 84 85 85 86 86 86 87 87 87 87 88 88 88 89 89 90 91 91 92
Inhoud
HOOFDSTUK 3. BELASTBARE HANDELINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 3.1.
x
Levering van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 3.1.1. Goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 A. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 B. Gelijkstelling met lichamelijke goederen . . . . . . . . . . . . . . . . 95 C. Uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 1° Erfpacht in het kader van een onroerende financieringshuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 2° Hypotheekrecht en recht van bewoning. . . . . . . . . . . . . . 96 3° Effecten aan toonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4° Aandeel in vereniging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 5° Opleidingscheques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 6° Dienstencheques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 D. Namaakgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 E. Grond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 3.1.2. Levering van goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.1.3. Worden eveneens als een levering van een goed beschouwd . . 100 A. Vordering door de overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 B. De afgifte van een goed als verbruiklening en de teruggaaf ingevolge een zodanige lening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 3.1.4. Recht grondstoffen uit een stuk grond te halen . . . . . . . . . . . . . . 102 3.1.5. Waarborgverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 3.1.6. Overdracht algemeenheid of bedrijfsafdeling . . . . . . . . . . . . . . . 105 A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 B. Hoedanigheid overnemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 C. Algemeenheid van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 D. Bedrijfsafdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 E. Overdracht huurceel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 F. Vestiging zakelijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 G. Overdracht om niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 H. Overdracht nieuwe gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 I. Formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 3.1.7. Gelijkstelling met levering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 B. Onttrekking roerend goed voor privédoeleinden . . . . . . . . 111 C. Onttrekking goed om het om niet te verstrekken . . . . . . . . 111 1° Handelsmonsters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2° Handelsgeschenken van geringe waarde . . . . . . . . . . . . 112 3° Hulpacties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 4° Gratis leveringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Intersentia
Inhoud
3.1.8.
3.1.9.
Intersentia
D. De ingebruikneming als bedrijfsmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . 115 E. De ingebruikneming anders dan als bedrijfsmiddel . . . . . . 116 F. Beëindigen economische activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 G. Vernietiging bedrijfsmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Onttrekking door een beroepsoprichter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 A. Beroepsoprichter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 B. Onttrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 De overbrenging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 A. Gelijkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 B. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 C. Niet beschouwd als overbrenging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 1° Levering met installatie of montage . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2° De verkoop op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 3° De levering van goederen aan boord van een schip, vliegtuig of een trein tijdens het gedeelte van een binnen de Europese Unie verricht passagiersvervoer . 121 4° De levering ter uitvoer en de ermee gelijkgestelde handelingen, alsmede de vrijgestelde intracommunautaire leveringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 5° De verrichting van een dienst voor de belastingplichtige in verband met werkzaamheden aan een goed, die daadwerkelijk worden uitgevoerd in de lidstaat van aankomst van de verzending of het vervoer van het goed, voor zover de goederen na bewerking opnieuw worden verzonden naar deze belastingplichtige in België waarvandaan zij oorspronkelijk waren verzonden of vervoerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 6° Het tijdelijk gebruik van een goed op het grondgebied van de lidstaat van aankomst van de verzending of het vervoer van het goed ten behoeve van een dienstverrichting door de in België gevestigde belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 7° Het tijdelijk gebruik van een goed voor een periode van ten hoogste 24 maanden op het grondgebied van een andere lidstaat. Daartoe moet de invoer van hetzelfde goed uit een derde land, met het oog op tijdelijk gebruik, in aanmerking komen voor de regeling voor tijdelijke invoer met volledige vrijstelling van invoerrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 8° Gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 D. Register van niet-overbrengingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
xi
Inhoud
E. Niet meer vervuld zijn van de voorwaarden . . . . . . . . . . . . . 3.1.10. De commissionair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aanmerking als koper/verkoper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gelijkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Inkoop- en verkoopcombinaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Directe verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Vordering door of namens de overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. Overdracht algemeenheid van goederen of bedrijfsafdeling . . . 3.2.4. Onroerende financieringshuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Belastbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Belastingplicht van de leasinggever. . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Voorwaarden m.b.t. de gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Voorwaarden m.b.t. het contract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verkoop van de goederen aan de leasingnemer voor het verstrijken van de termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Overdracht van de goederen voor het verstrijken van de termijn aan iemand anders dan de leasingnemer . . . . . . . . E. De overdracht van huur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.5. Roerende financieringshuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.6. Verlenen van het recht een beroepswerk zaamheid uit te oefenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Onderscheid met de onroerende verhuur . . . . . . . . . . . . . . . C. Aftrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Bijzondere gevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Reclame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Bedrijvencentra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Exploitatie van pompstations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.7. Gelijkstelling met een dienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Gebruik van een goed voor privédoeleinden . . . . . . . . . . . . B. Werk in onroerende staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Gelijkstelling met een dienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Antimisbruikmaatregel btw-eenheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.8. Commissionair bij diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.9. Reisbureaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xii
125 125 125 125 126 126 127 127 131 132 133 133 133 133 134 136 139 140 140 141 142 142 143 147 147 147 148 149 150 150 153 153 153 155 156 157 160 160
Intersentia
Inhoud
3.3.2.
Voorwaarden waaronder de goederen op het grondgebied van België mogen worden gebracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Intracommunautaire verwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verkrijgen van de macht om als eigenaar te beschikken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Lichamelijke roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verzonden of vervoerd met als bestemming de afnemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Verzonden of vervoerd naar een andere lidstaat dan die waaruit het goed is verzonden of vervoerd . . . . . . . . . . . E. Vervoer door de verkoper, door de verwerver of voor hun rekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.2. Gelijkstelling met intracommunautaire verwerving . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verbruiklening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.3. Intracommunautaire verwervingen in België . . . . . . . . . . . . . . . A. Belastbaar in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Hoedanigheid van de afnemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Hoedanigheid van de verkoper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Goed niet geïnstalleerd of gemonteerd, geen verkoop op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° De intracommunautaire verwervingen van goederen waarvan de levering in België krachtens artikel 42, §§ 1, 2 en 3, 1° tot 6° van het Wbtw zou worden vrijgesteld, zijn niet aan de btw onderworpen . . . . . . . . . . . 2° De intracommunautaire verwervingen van goederen, andere dan nieuwe vervoermiddelen en accijnsproducten, zijn niet aan de btw onderworpen indien de volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn . . . . . . 3° Optie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Driehoeksverkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.4. Intracommunautaire verwerving van nieuwe vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onderworpen aan btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Hoedanigheid van de verwerver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Nieuwe vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.5. Overbrenging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Hoedanigheid van de overbrenger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
161 161 161 162 162 162 162 163 163 163 163 164 164 164 165 165 165
165
168 169 169 172 172 173 173 173 173 174
xiii
Inhoud
3.4.6.
B. Hoedanigheid van de goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Voor zijn economische activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Overbrenging gelijkgesteld met een levering . . . . . . . . . . . . De toewijzing door het Belgische leger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
174 174 174 175
HOOFDSTUK 4. PLAATS VAN DE BELASTBARE HANDELINGEN . . . . 177 4.1.
Levering van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Afwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De goederen worden vervoerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Levering met installatie of montage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Levering aan boord van een schip, een vliegtuig of een trein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3. Levering door importeur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.4. Verkoop op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verzending of vervoer naar België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verzending of vervoer vanuit België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Europese beslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.5. Goederen verzonden vanuit een derdelandsgebied . . . . . . . . . . 4.1.6. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Regeling van toepassing tot 31 december 2009 4.2.1. Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Afwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Plaats. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Diensten die verband houden met een onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Het schatten van een onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . 4° Studiewerk m.b.t. een onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . B. Roerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vervoersdiensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Intracommunautair goederenvervoer. . . . . . . . . . . . . . . 3° Tussenpersonen bij intracommunautair goederenvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Diverse diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Diensten in verband met culturele, artistieke, sportieve, wetenschappelijke, onderwijs- en vermakexiv
177 177 177 177 180 182 183 184 187 187 188 190 191 192 192 193 193 195 195 195 196 198 198 199 201 201 202 206 207
Intersentia
Inhoud
B.
lijkheidsactiviteiten of soortgelijke activiteiten, met inbegrip van die van de organisatoren van zulke activiteiten, alsmede van daarmee samenhangende diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Diensten in verband met het verschaffen van spijs en drank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Diensten in verband met een activiteit die met het vervoer samenhangt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Verhuur vervoermiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Vervoermiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Plaats. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Toepassing op de verhuur van personenauto’s zonder chauffeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Bepaalde intellectuele diensten, verhuur roerende goederen, e.a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Dienst verleend aan een ontvanger die buiten de Europese Unie is gevestigd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Dienst verleend aan een belastingplichtige die in de Europese Unie doch buiten het land van de dienstverrichter is gevestigd en handelt voor de doeleinden van zijn economische activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Vaste inrichting waarvoor de dienst wordt verricht . . . 5° Bewijsvoering van het feit dat de ontvanger van de dienst in het buitenland is gevestigd . . . . . . . . . . . . . . . . 6° Welke diensten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Tussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Plaats. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Tussenpersoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° De regeling is niet van toepassing op bepaalde diensten van tussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Levering van goederen en diensten die in de Europese Unie plaatsvinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Telecommunicatiediensten, radio- en televisieomroepdiensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Langs elektronische weg verrichte diensten door nietEU-ondernemingen aan niet-belastingplichtigen . . . . . . . . 4.2.3. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regeling van toepassing vanaf 1 januari 2010
Intersentia
207 209 210 213 213 214 214 216 216 217
217 218 218 219 228 228 229 229 229 230 230 231 231
xv
Inhoud
4.3. Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.1. Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2. Afwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Goederen geplaatst onder douaneregeling . . . . . . . . . . . . . . B. Goederen geplaatst onder intern communautair douanevervoer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Intracommunautaire verwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.1. Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.2. Afwijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Correctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Driehoeksverkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.3. Verwerving door een niet-belasting plichtige rechtspersoon na invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.4. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
238 238 238 238 239 239 239 240 240 240 240 242 243
HOOFDSTUK 5. BELASTBAAR FEIT EN VERSCHULDIGDHEID VAN DE BTW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 5.1.
xvi
Levering van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Belang van de begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2. Tijdstip van levering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het goed wordt verzonden of vervoerd door de afnemer . . C. Wanneer het goed wordt verzonden of vervoerd door de leverancier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het goed wordt geïnstalleerd of gemonteerd door de leverancier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Doorlopende levering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Vervreemding nieuwe gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Goed ter beschikking van de verkrijger. . . . . . . . . . . . . . . . . H. Goederen in consignatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Toepasselijke principes in de btw-wetgeving . . . . . . . . . 2° Consignatiezendingen vanuit een andere lidstaat naar België door een niet in België gevestigde btw-plichtige 3° Consignatiezendingen vanuit België naar een andere lidstaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Huurkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.3. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
245 245 245 245 245 245 246 246 246 247 247 247 247 248 248 254 254 255
Intersentia
Inhoud
5.1.4.
Belastbaar feit/opeisbaarheid btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Betaling of facturering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Intracommunautaire leveringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Uitreiking factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Incassering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Doorlopende diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Opeisbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitreiking factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Incassering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Telecommunicatiediensten verricht na 31 mei 1997 . . . . . . E. Werken in onroerende staat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Goederen afkomstig uit bepaalde gebieden . . . . . . . . . . . . . C. Goederen onderworpen aan bepaalde heffingen . . . . . . . . . D. Goederen niet onderworpen aan communautaire rechten 5.3.2. Voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. Vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Intracommunautaire verwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.1. Tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Hoofdregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het goed wordt verzonden of vervoerd door de afnemer . . C. Het goed wordt verzonden of vervoerd door de leverancier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Doorlopende levering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Belastbaar feit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.3. Opeisbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitreiking factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
255 255 255 255 255 256 257 258 258 258 258 258 258 258 258 259 259 260 260 260 260 260 260 260 261 262 262 262 262 262 262 263 263 263 263 264
Intersentia
xvii
Inhoud
HOOFDSTUK 6. MAATSTAF VAN HEFFING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 6.1.
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1.1. Binnenlandse handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Tegenprestatie in geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Algemeen principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Wettelijke uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Tegenprestatie die niet uitsluitend uit geld bestaat . . . . . . . C. Binnenlandse handelingen zonder tegenprestatie . . . . . . . . 1° Handelingen gelijkgesteld met een levering onder bezwarende titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Uitbreiding van het begrip ‘levering’ . . . . . . . . . . . . . . . 3° Voordelen van alle aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Werken in onroerende staat voor de economische activiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Handelingen verricht tussen partijen met een bijzondere band . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Afronding van de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1.2. Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Douanewaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vreemde munt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Invoer van postcolli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Invoer van soft ware . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1.3. Intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vreemde munt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1.4. Bouwwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
265 265 265 265 272 276 277 277 277 278 279 280 280 282 284 284 285 285 286 288 288 289 290
HOOFDSTUK 7. TARIEVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. 7.7. 7.8. 7.9.
xviii
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tijdstip voor de vaststelling van tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tarief voor handelingen waardoor de staat van de behandelde goederen wordt gewijzigd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanbod van verschillende goederen of diensten voor een enige prijs . . Onderhouds- en herstellingswerk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verpakken en herverpakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verpakkingsmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Btw-tarieven in de Europese Unie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Btw-tarieven in andere landen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
291 292 293 294 294 295 295 295 297
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 8. VRIJSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 8.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Vrijstellingen wegens uitvoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Uitvoer van goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vervoer door of voor rekening van de verkoper. . . . . . . . . . 1° Vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vervoer door of voor rekening koper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Diensten aan goederen die de Europese Unie verlaten . . . . . . . A. Vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.3. Leveringen i.v.m. internationaal reizigersverkeer . . . . . . . . . . . . A. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Vrijstelling voor goederen onder een douaneregeling. . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1. Welke regelingen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.2. Vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.3. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.4. Voorlopig karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4 Vrijstelling voor goederen geplaatst onder een andere regeling van entrepot dan douane-entrepot (btw-entrepot) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.1. Bedoelde regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5. Intracommunautaire leveringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5.1. Intracommunautaire levering van goederen andere dan accijnsproducten en nieuwe vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . A. Vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Bewijs geldig btw-identificatienummer . . . . . . . . . . . . . 2° Bewijs vervoer of verzending naar een andere lidstaat 8.5.2. De intracommunautaire levering van nieuwe vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5.3. De intracommunautaire levering van accijnsproducten . . . . . . 8.5.4. De overbrengingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
299 300 300 301 301 301 301 303 303 304 305 306 306 306 306 307 307 307 308 308 309 309 310
Intersentia
xix
310 310 311 315 315 315 317 317 317 319 323 325 326
Inhoud
8.6. Leveringen door taxfreeshops . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.7. Invoer en intracommunautaire verwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.7.1. Vrijstelling voor invoer en intracommunautaire verwervingen, indien de levering in het binnenland is vrijgesteld . . . . . . . 8.7.2. Vrijstelling voor de definitieve invoer van goederen en voor intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.7.3. Vrijstelling voor de invoer van goederen die intracommunautair worden geleverd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.7.4. Wederinvoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wederinvoer van goederen in de staat waarin ze werden uitgevoerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wederinvoer van goederen in geval van passieve veredeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Omvang van de vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.7.5. Invoer gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.8. Levering, verwerving en diensten aan goederen onder een bijzondere douaneregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.8.1. Bedoelde regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.8.2. Vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.9. Definitieve invoer van goederen in de persoonlijke bagage van reizigers en kleine zendingen zonder commercieel karakter . . . . . . . . . 8.9.1. Persoonlijke bagage van reizigers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.9.2. Kleine zendingen zonder commercieel karakter. . . . . . . . . . . . . 8.10. Intracommunautaire verwerving door buitenlandse belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.11. Internationaal vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.12. Diensten van makelaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13. Diverse vrijstellingen van artikel 42 Wbtw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.1. Zeeschepen en binnenschepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.2. Internationale luchtvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.3. Diplomaten en internationale instellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.4. Levering van goud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.5. Leveringen aan erkende organisaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.13.6. Parels en natuurlijke edelstenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xx
327 327 328 328 328 329 329 330 331 331 331 331 332 333 333 333 333 334 335 335 336 336 336 338 338 340 340 340
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 9. RECHT OP AFTREK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 9.1.
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1.1. Omvang van het recht op aftrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitsluitingen van het recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Tabaksfabrikaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Geestrijke dranken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Kosten van logies en van spijzen en dranken om ter plaatse te worden verbruikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Kosten van onthaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Reisbureaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6° Tweedehandse goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7° Bijzondere regeling beleggingsgoud . . . . . . . . . . . . . . . . C. Beperking van het recht op aftrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Specifieke gevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Maaltijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Terbeschikkingstelling van een bedrijfswagen . . . . . . . 3° Terbeschikkingstelling van een woning . . . . . . . . . . . . . 4° Collectieve sociale voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Sociale voordelen van privéaard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6° Reis- en verblijfskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7° Btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Uitoefening van het recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.1. Ontstaan van het recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Binnenlandse handelingen en intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Conforme factuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Verlies/diefstal van de originele factuur . . . . . . . . . . . . . 3° Specifiek geval: verlegging van heffing . . . . . . . . . . . . . . B. Invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.3. Wijze van uitoefening van het recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.4. Termijn van het recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3. Herzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.2. Onderscheid herziening van aftrek en onttrekking . . . . . . . . . . 9.3.3. Soorten herzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
341 341 341 350 350 350 350 352 355 355 356 358 358 359 363 363 363 364 364 364 365 365 366 366 367 367 367 369 369 370 370 370 371 371 372 372
xxi
Inhoud
9.3.4.
9.4.
Herziening van de gewone aftrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De oorspronkelijke aft rek is onjuist berekend . . . . . . . . . . . B. Creditnota’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wijziging van de oorspronkelijke bestemming . . . . . . . . . . D. Verlies van de hoedanigheid van belastingplichtige . . . . . . 9.3.5. Herziening van de aftrek m.b.t. bedrijfsmiddelen. . . . . . . . . . . . A. Begrip bedrijfsmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Btw geheven van bedrijfsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vijf- of vijftienjarige herzieningsperiode . . . . . . . . . . . . . . . . D. Toepassing van de bijzondere herziening . . . . . . . . . . . . . . . 1° Wijziging in het gebruik van het bedrijfsmiddel. . . . . . 2° Wijziging in de beoordelingsfactoren van de werkzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Verkoop of onttrekking van een bedrijfsmiddel . . . . . . 4° Bedrijfsmiddelen die ophouden in de onderneming te bestaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Het verlies van de hoedanigheid van belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6° Btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Tabel van de bedrijfsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gemengde belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1. Begrip gemengde belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.2. Algemeen verhoudingsgetal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorlopig en definitief verhoudingsgetal . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.3. Werkelijk gebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.4. Herziening van de aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Herziening van de aftrek van btw geheven van andere dan bedrijfsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Toepassing van het algemeen verhoudingsgetal . . . . . . 2° Toepassing van het werkelijk gebruik . . . . . . . . . . . . . . . B. Herziening van de aft rek m.b.t. bedrijfsmiddelen . . . . . . . . 1° Toepassing van het algemeen verhoudingsgetal . . . . . . 2° Toepassing van het werkelijk gebruik . . . . . . . . . . . . . . .
373 373 374 374 374 375 375 376 377 378 378 379 379 380 381 382 382 383 383 384 384 385 386 388 388 388 389 389 389 391
HOOFDSTUK 10. VOLDOENINGSPLICHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 10.1. Voldoeningsplicht in hoofde van de leverancier/dienst verrichter . . . . . . 10.1.1. De schuldenaar is een belgische belasting plichtige . . . . . . . . . . 10.1.2. De schuldenaar is een niet in belgië gevestigde belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. EU-ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxii
393 393 393 393
Intersentia
Inhoud
B. Niet-EU-ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 10.2. Voldoeningsplicht in hoofde van de intracommunautaire verwerver . . 394 10.2.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 10.2.2. Modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 A. De verwerver is een in België gevestigde belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 B. De verwerver is een buitenlandse belastingplichtige . . 395 10.3. Voldoeningsplicht wegens aanrekening van btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 10.4. De ontvanger van de dienst is schuldenaar van de btw . . . . . . . . . . . . . . 396 10.4.1. Diensten gepresteerd in België op grond van artikel 21, § 3, 7° Wbtw door een buitenlandse belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . 397 10.4.2. Diensten inzake intracommunautair goederenvervoer en van tussenpersonen gepresteerd door een buitenlandse belastingplichtige zonder vaste inrichting in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 10.5. Voldoeningsplicht in hoofde van de medecontractant (verlegging van heffing) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 10.5.1. Driehoeksverkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 a. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 b. Modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 10.5.2. Leveringen van goederen en diensten onder bijzondere douaneregelingen of onder het regime btw-entrepot . . . . . . . . . 402 10.5.3. Leveringen en diensten door niet in België gevestigde belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 10.5.4. Leveringen van gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 10.5.5. Btw verschuldigd over de bijkomende maatstaf voor de oprichting of de overdracht van nieuwe gebouwen . . . . . . . . . . 403 10.5.6. De Koning verplicht de medecontractant tot voldoening van de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404 A. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 1° Werk in onroerende staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 2° De medecontractant is een belastingplichtige die ertoe gehouden is periodieke btw-aangiften in te dienen . . . 406 B. Modaliteiten voor de voldoening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 1° Verplichte vermelding op de factuur. . . . . . . . . . . . . . . . 407 2° Verwerking in de btw-aangiften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 10.6. Hoofdelijke aansprakelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408 10.6.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408 10.6.2. Gevallen van hoofdelijke aansprakelijk heid . . . . . . . . . . . . . . . . 409 A. In België verrichte belastbare leveringen en diensten . . . . . 409 1° Hoofdelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 2° Ontslag van de hoofdelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Intersentia
xxiii
Inhoud
B. De ontvanger van de dienst is schuldenaar van de btw of bij KB werd bepaald dat de medecontractant de btw moet voldoen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. In België verrichte verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Regeling btw-entrepot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Antimisbruikbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Leden btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.7. Voldoening van de btw bij invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.7.1. Schuldenaars van de btw bij invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De verkrijger of overnemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Optie door de verkoper, de overdrager of de vorige verkoper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De leverancier bij verkoop of installatie met montage . . . . D. De eigendom of het vruchtgebruik is niet overgedragen . . 10.7.2. Voldoening van de btw bij invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Zonder vergunning voor de verlegging van de heffing . . . . B. Vergunning voor de verlegging van de heffing. . . . . . . . . . .
410 411 411 412 412 412 412 413 413 414 414 415 415 415
HOOFDSTUK 11. TERUGGAAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 11.1. Teruggaaf van het saldo van de btw-aangiften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.1. Belastingplichtigen die periodieke aangiften indienen . . . . . . . A. Uitoefening van het recht op teruggave . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden voor de teruggave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Intresten bij niet-tijdige terugbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Maandelijkse terugbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Blokkering van teruggevraagde tegoeden . . . . . . . . . . . . . . . F. Teruggaaf btw-tegoed bij stopzetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2. Belastingplichtigen die geen aangiften indienen. . . . . . . . . . . . . 11.2. Teruggaaf van btw op verrichte leveringen en diensten en op invoer . . 11.2.1. Btw geheven op leveringen en diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.2. Btw geheven bij invoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.3. Modaliteiten van het recht op teruggaaf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3. Teruggaaf van buitenlandse btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.2. Teruggaafprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.3. Niet voor teruggaaf vatbare btw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.4. Btw-eenheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xxiv
417 417 417 418 418 418 420 421 422 422 422 424 425 427 427 428 431 431
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 12. VERPLICHTINGEN INZAKE BTW . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 12.1. Belastingplichtigen met recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.1.1. Registratieverplichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aangifte bij de aanvang van een economische werkzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aangifte bij wijziging van de economische werkzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Aangifte bij de stopzetting van de werkzaamheid . . . . . . . . 12.1.2. Factureringsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De factureringsverplichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Ontheffing van de factureringsverplichting . . . . . . . . . . . . . C. Elektronische facturering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Tijdstip van het uitreiken van de factuur . . . . . . . . . . . . . . . 1° Leveringen en diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Vrijgestelde intracommunautaire leveringen . . . . . . . . E. Verplichte vermeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Bewaring van de facturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Taal van de factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Vervanging van de factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Stuk opgemaakt door de medecontractant (selfbilling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Openbare verkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Verplichting tot het opmaken van stukken . . . . . . . . . . . . . . 1° Overbrengingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Met leveringen en diensten gelijkgestelde handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Verkoop op proef, zending op zicht of in consignatie . 4° Stuk opgemaakt door de schuldenaar van de btw . . . . 5° Buitenlandse belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6° Aankoop bij een niet-belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . 7° Overdracht van een algemeenheid van goederen of een bedrijfsafdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8° Btw-eenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Verbeterende stukken en creditnota’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. Vereenvoudigde factuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Uitreiken van ontvangstbewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.1.3. De btw-boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Boek voor inkomende facturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Vormvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
433 433 433 435 436 437 437 438 441 444 444 445 445 448 449 450 450 451 451 451 452 453 453 454 454 454 455 456 458 458 461 462 462 462
xxv
Inhoud
B. Boek voor uitgaande facturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 C. Dagboek van ontvangsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 1° Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 2° Kleine ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 D. Registers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 1° Register van niet-overbrengingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 2° Register van ontvangen goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 3° Register van de garagisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 12.1.4. De periodieke btw-aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 A. Personen gehouden tot indiening van periodieke btwaangiften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 B. Tijdvak van de periodieke btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . 468 1° Maandaangiften en kwartaalaangiften . . . . . . . . . . . . . . 468 2° Overgang van één regeling naar een andere . . . . . . . . . 468 C. Indienen van de periodieke btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . 469 1° Indieningsdatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 2° Verplichte elektronische indiening . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 3° INTERVAT-toepassing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 4° Wijzigingen per 1 januari 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473 5° Laattijdige indiening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473 6° Bijlagen bij de periodieke btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . 474 D. Invullen van de periodieke btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . 475 E. Betaling van de btw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 1° Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 2° Voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476 3° Uitstel van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477 12.1.5. Jaarlijkse opgave der afnemers-belasting plichtigen . . . . . . . . . . 478 12.1.6. Opgave van de intracommunautaire handelingen . . . . . . . . . . . 480 A. Belastingplichtigen gehouden tot de indiening . . . . . . . . . . 481 B. In de opgave op te nemen handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 482 C. Nieuwigheden vanaf 1 januari 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 12.2. Niet-belastingplichtige rechtspersonen en belastingplichtigen zonder recht op aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 12.2.1. Voorafgaande verklaring van het overschrijden van de verwervingsdrempel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 12.2.2. Optie voor het belasten van alle intracommunautaire verwervingen met btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 12.2.3. Toekenning van een btw-identificatienummer . . . . . . . . . . . . . . 486 12.2.4. Verplichte mededelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486 A. Mededeling door een belastingplichtige zonder recht op aftrek die ontvanger is van een welbepaalde dienst . . . . . . . 486
xxvi
Intersentia
Inhoud
B. Mededeling voor leveringen en diensten verstrekt door een buitenlandse btw-plichtige zonder Belgisch btwidentificatienummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2.5. Bij gebreke aan een factuur opstelling van een stuk . . . . . . . . . . 12.2.6. Bijhouden van documenten die het mogelijk maken het al dan niet overschrijden van de verwervingsdrempel te controleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2.7. Bijhouden van een boekhouding waarin alle stukken voor de handelingen waarvoor zij schuldenaar zijn van de btw worden opgetekend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2.8. Bijzondere btw-aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Handelingen waarvoor een bijzondere btw-aangifte moet worden ingediend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Intracommunautaire verwervingen . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Diensten waarvoor de ontvanger schuldenaar is van de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° ABC-transacties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° De leveringen en diensten verricht door een buitenlandse belastingplichtige die geen aansprakelijke vertegenwoordiger heeft laten erkennen, terwijl hij schuldenaar is van de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Kwartaalaangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Invullen van de bijzondere btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3. Buitenlandse belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.1. Erkenning van een aansprakelijke vertegenwoordiger . . . . . . . A. Verplichting tot erkenning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Ontslag van de verplichting tot erkenning . . . . . . . . . . . . . . C. Hoedanigheid van de aansprakelijke vertegenwoordiger . . D. Verplichtingen van de aansprakelijke vertegenwoordiger . 1° Indeplaatsstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Facturering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.2. Rechtstreekse btw-identificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.3. Specifieke btw-aangifte voor manifestaties, beurzen en merchandising . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.4. Bijzondere regeling voor langs elektronische weg verstrekte diensten . .
Intersentia
487 487 487
488
488 489 489 489 489 490
490 490 490 491 491 491 492 492 493 493 494 494 495 495
xxvii
Inhoud
HOOFDSTUK 13. PROCEDURE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 13.1. Bewijsmiddelen en controlemaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.1.1. Bewijsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.1.2. Controlemaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bewaring boeken en stukken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorlegging boeken en stukken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verstrekken van inlichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Mits machtiging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Vrije toegang verlenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Vervoermiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Wettelijke vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Levering van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Btw-tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4° Pas opgerichte gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5° Goederen in consignatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Aanslag van ambtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.2. Strafbepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.2.1. Administratieve geldboeten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Niet-voldoening van de btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Onrechtmatige aftrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Niet uitreiken of onjuiste factuur of stuk . . . . . . . . . . . . . . . D. Andere overtredingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Opgerichte gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Verminderde boetes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.2.2. Strafrechtelijke sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Gevangenisstraffen en geldboetes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verbod om beroep uit te oefenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Strafvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.3. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4. Vervolgingen en gedingen – rechten en voorrechten van de Schatkist . 13.4.1. Verzoekschriften. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.2. Dwangbevel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.3. Tenuitvoerlegging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.4. Procedure voor de rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.5. Interesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.6. Provisionele storting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xxviii
497 497 498 498 499 501 502 502 502 503 503 503 503 503 503 504 504 505 505 505 505 506 506 507 507 507 507 508 508 509 511 511 513 514 515 515 516
Intersentia
Inhoud
13.5. Beroepsgeheim en aansprakelijkheid – antifraudemaatregelen – wederzijdse bijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.1. Beroepsgeheim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.2. Notarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vraag naar btw-plicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Mededeling btw-schuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Notificatieverplichting voor notarissen en deurwaarders bij openbare verkopen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.3. Attest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.4. Maatregel tegen georganiseerd onvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.5. Aansprakelijkheid van bestuurders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.6. Stellen van bijkomende waarborgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.7. Sluiting van de onderneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.8. Bewarend beslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.5.9. Verplichtingen van kredietinstellingen of -organismen . . . . . . 13.5.10. Wederzijdse bijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.6. Aan alle belastingen gemene bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.7. Openbaarheid van bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.8. Relatie ambtenaar – belasting plichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.9. Datamining . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.10. Voorafgaande beslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.11. Fiscale regularisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.12. Onbeperkt uitstel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.13. Fiscale bemiddeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.14. Infolijn FOD Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
517 517 518 518 518 519 520 520 521 522 524 525 526 527 532 533 533 533 535 535 536 536 537
HOOFDSTUK 14. DE EURO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539 14.1. Aanschrijvingen m.b.t. btw en de euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539 14.2. Afronding van de euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540 14.3. Eurozone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540 HOOFDSTUK 15. DE BTWAANGIFTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541 15.1. 15.2. 15.3. 15.4. 15.5. 15.6. 15.7. 15.8.
Binnenlandse verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vrijgestelde handelingen en positieve verbeteringen . . . . . . . . . . . . . . . . Uitgereikte creditnota’s en negatieve verbeteringen . . . . . . . . . . . . . . . . . Aankopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene uitsplitsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontvangen creditnota’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gegevens betreffende sommige handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aftrekbare btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
541 542 543 543 543 544 544 546 xxix
Inhoud
15.9. Herzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.10. Aftrekbare btw van een andere lidstaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.11. Tussenberekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.12. Afrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.13. Decembervoorschot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15.14. Nieuwigheden vanaf 1 januari 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
546 547 547 547 547 548
BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549 NUTTIGE WEBSITES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 OEFENINGENREEKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 1. Herzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 2. Aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 FORMULIERENBOEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Periodieke btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Model voor manuele invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Model voor geautomatiseerde invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Globaal overzicht per kader en rooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kwartaalopgave van de vrijgestelde intracommunautaire levering van goederen en de daarmee gelijkgestelde handelingen . . . . . . . . . . . . . 2.1. Model voor manuele invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Model voor geautomatiseerde invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bijzondere btw-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Jaarlijke opgave van afnemers-belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Model voor manuele invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Model voor geautomatiseerde invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
557 559 559 561 562 567 567 569 571 573 573 575
TREFWOORDENLIJST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577
xxx
Intersentia
