Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Sigmoïdoscopie
De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u
Inhoud Sigmoïdoscopie
dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.
De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden.
Een verhaal uit de praktijk
4
De spijsvertering
5
Wat is een sigmoïdoscopie?
7
Waarom een sigmoïdoscopie?
8
Voor het onderzoek
10
De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is
Patiënten met andere aandoeningen
11
de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-
Patiënten die medicijnen gebruiken
11
Tijdens het onderzoek
12
Medicatie tijdens een sigmoïdoscopie
14
Mogelijke ingrepen tijdens een sigmoïdoscopie
15
Na het onderzoek
16
Wat levert het onderzoek op?
18
Alternatieven voor een sigmoïdoscopie
19
Extra informatie of vragen?
20
Overzicht brochures
22
leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.
Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.
De spijsvertering
Een verhaal uit de praktijk
Het verteren van voedsel wordt ook wel spijsvertering genoemd. Alle organen die samen zorgen voor de spijsvertering noemen we het
‘Het onderzoek is me meegevallen. Ik zag er vreselijk tegenop maar dat
spijsverteringsstelsel.
was achteraf gezien niet nodig. Het inbrengen van de slang was even vervelend maar het deed geen pijn. Van de rest van het onderzoek voelde ik
De spijsvertering begint in de mond. In
nauwelijks iets. Ik schaamde me wel toen ik na het inblazen van de lucht
de mond wordt voedsel fijngekauwd en
een paar winden liet, maar de assistent verzekerde me dat dit normaal
vermengd met speeksel. Hierdoor
was. De arts die het onderzoek uitvoerde was heel aardig en legde me van
kunt u het voedsel makkelijk door
alles uit. Ik bleek een paar kleine poliepen te hebben en die heeft zij meteen
slikken. In het speeksel zitten stoffen
verwijderd. Daar voelde ik niets van. Ik heb na het onderzoek nog een dag
die het voedsel helpen verteren. Zodra
last gehad van bloedverlies, maar nu is het over.’
u voedsel doorslikt, komt het in de
1
slokdarm. De slokdarm is in feite een
2
In deze brochure krijgt u informatie over een sigmoïdoscopie. Dit is een kijk
soort transportkanaal. De spieren in
onderzoek van de endeldarm en het laatste deel van uw dikke darm. U kunt lezen
de slokdarmwand duwen het voedsel
welke aandoeningen opgespoord kunnen worden met een sigmoïdoscopie, welke
naar de maag. Op de overgang van
voorbereiding nodig is en wat u kunt verwachten tijdens en na afloop van het
slokdarm naar maag zit een sluit
11
onderzoek. Ook vindt u in deze brochure informatie over mogelijke complicaties
spiertje. Het gaat open als er voedsel
10
en alternatieven voor een sigmoïdoscopie.
vanuit de slokdarm naar de maag Hierdoor stroomt voedsel en maagsap
de rol van de dikke darm.
uit de maag niet voortdurend terug in
9 4
gaat. Daarna gaat het weer dicht. Hiernaast vindt u eerst een korte uitleg over de werking van de spijsvertering en
3
5 6
de slokdarm. Zo zorgt het sluitspiertje
7 8
voor eenrichtingsverkeer.
vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en het bevat onder andere zoutzuur. Het zure maagsap bevordert de verdere Sigmoïdoscopie
4
5
Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
© Van der Zon – Visueel
In de maag wordt voedsel gekneed en
vertering van het voedsel in de maag. Daarnaast vormt het zoutzuur een barrière tegen eventuele ziekmakende bacteriën die u met het eten binnenkrijgt. Daarna gaat de voedselbrij via de maaguitgang in kleine porties door naar de dunne darm. In het eerste deel van de dunne darm worden galvloeistof en alvleesklier sap toegevoegd aan de voedselbrij. Deze spijsverteringssappen zijn nodig voor de
Wat is een sigmoïdoscopie?
afbraak van vetten, eiwitten en suikers. In de dunne darm vindt het grootste deel van de voedselvertering plaats. Belangrijke voedingsstoffen worden via de wand
Met een sigmoïdoscopie kan de arts de binnenkant van uw endeldarm en
van de dunne darm door het lichaam opgenomen. De dunne darm gaat over in de
het laatste deel van uw dikke darm onderzoeken. Als de arts uw gehele
dikke darm. De dikke darm onttrekt water en zouten aan deze dunne brij. Wat
dikke darm onderzoekt, dan heet het onderzoek ‘colonoscopie’.
daarna overblijft is de normale vaste ontlasting. De ontlasting wordt door de dikke darm naar de endeldarm geduwd. Als er ontlasting in de endeldarm komt
Een sigmoïdoscopie wordt uitgevoerd met een kijkinstrument: de endoscoop. Een
voelt u aandrang. De spijsvertering is voltooid als de ontlasting via de anus het
endoscoop is een flexibele slang die ongeveer de doorsnede heeft van een vinger.
lichaam verlaat.
De arts schuift de endoscoop via uw anus in de darm. Aan het uiteinde van de
De dikke darm is ongeveer een meter lang en ligt als een soort U vorm ‘hoefijzer’
binnenkant van uw darm goed kan
in uw buik. De dikke darm begint rechtsonder in de buik en loopt via een aantal
bekijken. De beelden die de camera
bochten naar de linker onderbuik. Daar gaat de dikke darm over in de endel
maakt zijn te zien op een beeld
darm. De endeldarm eindigt in de anus.
scherm. Deze beelden kunnen worden
© 2008 BSL Praktijk Atlas
slang zitten een lampje en een camera. Het lampje zorgt ervoor dat de arts de
bewaard. Hierdoor kan de arts de De medische naam voor dikke darm is colon. De medische naam voor het laatste
beelden na het onderzoek nog eens
s-vormige deel van de dikke darm is sigmoïd. De medische naam voor endeldarm
rustig bekijken. Van elk onderzoek
is rectum.
wordt ook een schriftelijk verslag
7
gemaakt.
4
Met een sigmoïdoscopie kan een arts
5
vrijwel alle darmafwijkingen in het laatste deel van uw darm opsporen.
3 1
Een sigmoïdoscopie is een inwendig
6
onderzoek. Dit heeft voor- en nadelen. Een belangrijk voordeel is dat de arts direct kleine ingrepen kan uitvoeren. In veel gevallen is de sigmoïdoscopie daarom het onderzoek van eerste Sigmoïdoscopie
6
7
2
Sigmoïdoscopie 1 Flexibele slang van de endoscoop 2 Licht uit de endoscoop 3 Dikkedarmpoliep 4 Sigmoïd 5 Endeldarm 6 Anus 7 Dikke darm
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
keus. Verderop in deze brochure krijgt u meer informatie over de betrouwbaar
→ Divertikels
heid van dit onderzoek, de eventuele nadelen en de mogelijke alternatieven. Als
Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Divertikels
de gehele dikke darm onderzocht moet worden, is het onderzoek van eerste keus
zijn onschuldig en veroorzaken meestal weinig klachten. Divertikels kunnen gaan
meestal een colonoscopie. Uitgebreide informatie vindt u in de brochure
ontsteken, als ontlasting in de uitstulpingen achterblijft. We spreken dan van een
‘Colonoscopie’.
diverticulitis. De klachten bij diverticulitis zijn: koorts, hevige buikpijn en verstopping of diarree. Soms zit er bloed bij de ontlasting. Divertikels komen vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. De oorzaak van divertikels is niet precies bekend. Waarschijnlijk speelt een vezelarme voeding en
Waarom een sigmoïdoscopie?
een slechte stoelgang (verstopping) een rol bij het ontstaan van divertikels.
→ Poliepen Een poliep is een soort woekering van het slijmvlies van de darmwand. De binnenkant van de dikke darm is bekleed met een slijmvlieslaag. Uit deze slijm
Een sigmoïdoscopie is een onderzoek dat vaak gedaan wordt in Nederland.
vlieslaag kan een klein gezwel groeien: een poliep. De meeste poliepen zijn
Het onderzoek geeft veel informatie over de oorzaak van darmklachten.
goedaardig en zullen altijd goedaardig blijven. Sommige poliepen kunnen op den
Met een sigmoïdoscopie kan de arts afwijkingen in het laatste deel van uw
duur kwaadaardig worden. Dit zijn de zogenaamde adenomen of adenomateuze
dikke darm opsporen, zoals ontstekingen, zweertjes, bloedingen,
poliepen. Deze adenomen kunnen na verloop van tijd uitgroeien tot dikkedarm
vernauwingen, divertikels (uitstulpingen), poliepen en tumoren. Hieronder
kanker. Poliepen in de dikke darm worden altijd verwijderd, om de kans op
staan de meest voorkomende aandoeningen.
dikkedarmkanker te verkleinen. Kleine poliepen geven meestal geen klachten, grotere wel. Deze kunnen bloed bij
→ Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
de ontlasting veroorzaken en u kunt last hebben van verstopping of diarree.
Bij chronische darmonstekingen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa,
Poliepen komen vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar.
zijn ontstekingen en/of zweertjes in de darmwand te zien. Bij colitis ulcerosa ontstaan de ontstekingen alleen in de dikke darm. De ziekte van Crohn kan ontstekingen veroorzaken in het hele spijsverteringskanaal. De bekendste klachten
→ Dikkedarmkanker
zijn hevige buikpijn en diarree, soms met bloed en pus. Bij beide ziekten wisselen
IN 2009 werd bij bijna 13.000 Nederlanders dikkedarmkanker vastgesteld.
perioden met veel klachten zich af met perioden zonder klachten. De oorzaak
Dikkedarmkanker is de tweede meest voorkomende vorm van kanker in
van deze ziekten is niet bekend. Beide ziekten komen voor bij kinderen en (jong)
Nederland. Het gaat dan om een kwaadaardige tumor in de endeldarm of dikke
volwassenen. De eerste klachten ontstaan meestal bij mensen tussen de 15 en
darm. Dikkedarmkanker ontstaat uit een poliep. De ziekte komt voornamelijk
de 35 jaar.
voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. In ongeveer 5-10 % van de gevallen speelt erfelijkheid een belangrijke rol. Dikkedarmkanker is een ernstige ziekte. Maar het is ook één van de best behandelbare vormen van kanker, als de
Sigmoïdoscopie
8
9
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
diagnose in een vroeg stadium wordt gesteld.
→ Laxeermiddelen
De klachten bij darmkanker kunnen zijn: bloed bij de ontlasting, een veranderde
Op de dag voor het onderzoek krijgt u meestal laxeermiddelen voorgeschreven
stoelgang, onverklaarbaar gewichtsverlies, vermoeidheid, buikpijn of andere
die de darmwand prikkelen. Deze medicijnen stimuleren de darmbeweging en
ongemakken in de buik. Meer informatie vindt u op www.darmkanker.info.
zorgen ervoor dat ontlasting sneller uit het lichaam verdwijnt. Meestal worden laxeermiddelen met bisacodyl of sennosiden gebruikt. Het is goed om hierbij veel heldere dranken te gebruiken. Mogelijke bijwerkingen van deze medicijnen zijn
Voor het onderzoek
buikkrampen, buikpijn, een opgeblazen gevoel, misselijkheid en soms braken. Neem bij ernstige bijwerkingen contact op met uw behandelend arts.
→ Patiënten met andere aandoeningen Een goede voorbereiding is belangrijk bij een sigmoïdoscopie. Het is raad
Als u een andere aandoening hebt, is het goed om dit van tevoren met uw arts te
zaam om van tevoren met uw arts te bespreken of u tijdens het onderzoek
bespreken. Voor mensen met diabetes (suikerziekte) kan de voorbereiding op het
een roesje wilt of niet. Op de dag van het onderzoek kunt u meestal niet
onderzoek anders zijn.
meer kiezen voor een roesje. Het ziekenhuis moet namelijk een aantal extra
Voor mensen met een stoma verloopt het onderzoek anders dan in deze brochure
voorbereidingen treffen voor mensen die een roesje krijgen. Meer informatie
staat. Een stoma is een kunstmatige darmuitgang via de buikwand. Het darm
over een roesje vindt u op pagina 14 in deze brochure.
onderzoek gebeurt bij deze mensen daarom niet via de anus, maar via het stoma. Uw arts kan u hierover informeren.
Daarnaast is het noodzakelijk dat het laatste deel van uw dikke darm helemaal schoon en leeg is. De arts kan het onderzoek dan meestal zonder problemen uitvoeren. De precieze voorbereiding voor een sigmoïdoscopie verschilt per
→ Patiënten die medicijnen gebruiken
ziekenhuis. Als u vragen hebt, kunt u daarom het beste contact opnemen met de
Als u medicijnen gebruikt, dan is het ook belangrijk dat u dit voor de sigmoïdo
endoscopieafdeling van uw ziekenhuis. In de meeste gevallen krijgt u dieetadviezen
scopie bespreekt met uw arts. Soms is het nodig om geruime tijd voor het onder
in combinatie met laxeermiddelen. De laxeermiddelen moet u de dag voor het
zoek te stoppen met bepaalde medicijnen. Zorg daarom dat uw arts op tijd op de
onderzoek innemen. Kort voordat het onderzoek begint krijgt u meestal een
hoogte is.
klysma. Meer informatie over een roesje vindt u verderop in deze brochure.
Tijdens een sigmoïdoscopie kan de arts kleine ingrepen uitvoeren, als dat nodig is. Daardoor kan een klein wondje in de darmwand ontstaan. Als u bloedverdunnende
→ Dieetadviezen
medicijnen gebruikt, is de kans op complicaties dan groter. Uw arts kan u vertellen
De dieetadviezen verschillen per ziekenhuis en zijn afhankelijk van het tijdstip van
of en vanaf wanneer u met deze medicijnen moet stoppen. Voorbeelden van
het onderzoek. Vanaf een bepaald tijdstip mag u meestal alleen nog heldere
bloedverdunnende middelen zijn Sintrommitis® (acenocoumarol), Marcoumar®
dranken gebruiken, zoals water, thee, bouillon en limonade zonder koolzuur.
(fenprocoumon), Ascal® (carbasalaatcalcium), Plavix® (Clopidogrel) en Aspirine®
Afhankelijk van het tijdstip van het onderzoek, mag u op de dag van het onderzoek
(acetylsalicylzuur).
soms licht ontbijten. Sigmoïdoscopie
10
11
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Ook als u ijzertabletten gebruikt, is het verstandig dit te bespreken met uw arts.
u naar het toilet. Daarna is uw darm schoon en leeg en kan de arts het onderzoek
Meestal is het nodig om ten minste één week voor het onderzoek tijdelijk te
uitvoeren. Via het infuus krijgt u eventueel de medicijnen voor het roesje toegediend.
stoppen. IJzertabletten veroorzaken een zwarte, kleverige laag op de darmwand.
Vervolgens gaat u op uw linkerzij op de onderzoekstafel liggen. De arts brengt de
Dit maakt het onderzoek moeilijker en minder betrouwbaar.
endoscoop voorzichtig via uw anus in de endeldarm. Daarna schuift de arts de endoscoop langzaam op, tot ongeveer 50 centimeter in uw dikke darm. Vanaf dat moment begint de arts met het onderzoek. De arts trekt de endoscoop rustig terug
Bespreek voordat u naar het ziekenhuis komt voor de
en bekijkt de darmwand nauwkeurig. Soms is de darmwand of het slijmvlies van
sigmoïdoscopie met uw arts:
de darm niet goed zichtbaar. Dan blaast de arts via de endoscoop lucht in uw
• De precieze voorbereiding op het onderzoek; de dieetadviezen en
darm. De darm gaat daardoor wijd openstaan. Door het inblazen van deze lucht
laxeermiddelen kunnen per ziekenhuis verschillend zijn.
kunt u pijnlijke darmkrampen krijgen. Waarschijnlijk laat u ook winden tijdens het
• De mogelijkheid van een roesje (sedatie) tijdens het onderzoek.
onderzoek. Dat is normaal. U hoeft zich hier niet voor te schamen. Houd de
• Als u een bepaalde ziekte of aandoening heeft.
winden vooral niet op. Door het ophouden kunt u meer last krijgen van krampen.
• Als u medicijnen gebruikt.
De arts kan tijdens het onderzoek vragen of u op uw rug of andere zij wilt gaan liggen. Ook kan een assistent met de handen op uw buik drukken. Als het onder zoek klaar is, wordt de endoscoop voorzichtig verwijderd. De sigmoïdoscopie
Tijdens het onderzoek
duurt 10 tot 15 minuten, zonder de voorbereiding. Wanneer de arts tijdens het onderzoek extra ingrepen uitvoert, dan duurt het onderzoek langer. Als u een roesje hebt gehad, kunt u na het onderzoek rustig uitslapen in een uitslaapkamer. → Doet het onderzoek pijn? Pijnbeleving is voor iedereen anders. Voor mensen met darmaandoeningen, zoals het prikkelbare darm syndroom, de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, kan
Er kunnen kleine verschillen zijn tussen ziekenhuizen, maar in het algemeen
een sigmoïdoscopie pijnlijk zijn. Als u zich tijdens het onderzoek kunt ontspan
verloopt een sigmoïdoscopie als volgt. U meldt zich op de endoscopie
nen, dan is het onderzoek vaak minder pijnlijk. Het inbrengen van de endoscoop
afdeling van het ziekenhuis. Hier wordt u voorbereid op het onderzoek.
en het opschuiven van de slang gaat dan makkelijker.
Als u dit met uw arts heeft afgesproken, dan krijgt u ook een infuus voor
Veel mensen vinden vooral het inbrengen van de endoscoop vervelend. Als u last
het ‘roesje’. Meer informatie over een roesje vindt u verderop in deze
hebt van aambeien of kloofjes rond de anus, kan dit extra pijnlijk zijn. In dat geval
brochure op pagina 14.
smeert de arts meestal een verdovende zalf op en rond de anus. Het opschuiven van de endoscoop door de dikke darm kan vooral bij de bochten pijnlijk zijn. De
De verpleegkundige brengt u vervolgens naar de onderzoeksruimte. In sommige
pijn wordt meestal snel minder als de endoscoop voorbij een bocht is. Van
ziekenhuizen krijgt u eerst een klysma. Dat wil zeggen dat er een vloeistof in uw
eventuele kleine ingrepen voelt u niets.
anus wordt gebracht om de darm te reinigen. Hierdoor krijgt u aandrang en moet
Als u een roesje hebt gekregen, dan merkt u weinig van het onderzoek.
Sigmoïdoscopie
12
13
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
→ Medicatie tijdens een sigmoïdoscopie
Als u een roesje krijgt, dient u iemand mee te nemen naar het ziekenhuis. Na het
In de meeste ziekenhuizen kunt u kiezen of u een roesje wilt tijdens het onderzoek.
onderzoek kunt u enige tijd versuft en slaperig zijn. Hierdoor weet u vaak niet meer
De arts zal dit van tevoren met uw bespreken. Als dat niet gebeurt kunt u er zelf
goed wat de arts heeft verteld. Daarom is het verstandig om uw partner, een familie
naar vragen. Een sigmoïdoscopie wordt minder vaak met een roesje uitgevoerd
lid of een vriend(in) mee te nemen. Deze kan samen met u naar de uitslag van het
dan een colonoscopie. Een colonoscopie duurt veel langer, omdat de hele dikke
onderzoek luisteren. Ook kunt u na een roesje niet aan het verkeer deelnemen.
darm wordt onderzocht. Bovendien gaat het opschuiven van de endoscoop tot in
Het is noodzakelijk dat iemand u naar huis begeleidt.
de eerste 50 centimeter van de darm, zoals bij een sigmoïdoscopie gebeurt,
Bij jonge kinderen wordt een sigmoïdoscopie meestal niet met een roesje, maar
meestal vrij gemakkelijk. Daarna wordt het opschuiven van de endoscoop
onder narcose uitgevoerd. Bij volwassenen gebeurt dit alleen in zeer zeldzame
moeilijker en vaak ook pijnlijker.
gevallen.
Een roesje wordt ook wel ‘sedatie’ genoemd. Dat wil zeggen dat u kalmerende, slaapbevorderende medicijnen krijgt. Meestal wordt hiervoor Dormicum®
→ Mogelijke ingrepen tijdens een sigmoïdoscopie
(midazolam) gebruikt. Het effect van een roesje verschilt per persoon. Sommige
Tijdens een sigmoïdoscopie kan de arts kleine ingrepen doen. De arts kan
mensen vallen in slaap, terwijl anderen alleen wat versuft zijn. Door het roesje
instrumenten door de endoscoop opschuiven. Op die manier kan de arts de
voelt u zich meer ontspannen en voelt u minder pijn en angst. U bent wel in staat
volgende kleine ingrepen uitvoeren:
om aanwijzingen van de arts op te volgen en u kunt zich bijvoorbeeld omdraaien als dat nodig is. De medicijnen voor het roesje worden toegediend via een infuus.
→ Een poliep verwijderen. Dit wordt ook wel poliepectomie genoemd. De arts
Dit infuus krijgt u in uw arm of hand. Tijdens een sigmoïdoscopie met roesje
legt een metaaldraadje als een lus om de poliep heen. Bij kleine poliepen
controleert een verpleegkundige uw hartslag en ademhaling. Dit gebeurt met
kan de steel van de poliep op die manier doorgesneden worden. De arts kan
een knijper op een van uw vingers. Via het infuus kan de arts eventueel ook
ook een zwakke elektrische stroom door het metaaldraadje leiden. De steel
pijnstillende medicijnen toedienen die op morfine lijken. Meestal is dit fentanyl.
van de poliep wordt zo doorgebrand. Indien mogelijk worden poliepen die verwijderd zijn onder de microscoop onderzocht. → Een stukje weefsel (biopt) uit de darmwand wegnemen. Dit wordt een biopsie
→ Wel of niet een roesje? Het verschilt per ziekenhuis of en wanneer een roesje bij een sigmoïdoscopie
genoemd. De arts kan stukjes weefsel wegnemen voor verder onderzoek, om
toegediend wordt. In sommige ziekenhuizen krijgen patiënten standaard een
met zekerheid de juiste diagnose te kunnen stellen. Dit weefsel wordt onder
roesje aangeboden. In andere ziekenhuizen moet u zelf vragen om een roesje.
de microscoop onderzocht. Met een biopsie kunnen ziektes zoals de ziekte van
Doe dit niet op de dag van het onderzoek, maar tijdens een eerdere afspraak. Het
Crohn, colitis ulcerosa of andere darmontstekingen vastgesteld worden. Ook
ziekenhuis kan dan de nodige voorbereidingen treffen. Uw arts zal de voor- en
onrustige of kwaadaardige cellen kunnen op deze manier aangetoond worden. → De arts kan ook andere kleine afwijkingen aan de darmwand wegbranden
nadelen van een roesje met u bespreken. Er is een kleine kans op complicaties door de medicijnen, zoals ademhalingsproblemen en stoornissen in de hart
met elektrische stroom. U krijgt dan eerst een metalen plaat op uw bil
functie. Dit geldt vooral voor mensen die ouder zijn dan 70 jaar en last hebben
geplakt. Dit is een zogenoemde aardeplaat, die nodig is voor een goede
van een hartaandoening, longaandoening of andere aandoeningen.
geleiding.
Sigmoïdoscopie
14
15
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
→ Soms is het mogelijk om tijdens een sigmoïdoscopie een bloeding in de
Tot enkele dagen na het onderzoek kunt u wat slijm en vocht verliezen via uw anus. Als uw arts een poliep of een stukje weefsel heeft weggehaald, dan kunt u
darm te stelpen. → Een buisje (stent) plaatsen. Als er een vernauwing in de darm zit,
daarnaast wat bloed verliezen. Dit stopt vanzelf binnen enkele dagen. Als het
bijvoorbeeld vanwege littekenweefsel of een tumor, kan de arts een buisje
bloedverlies langer aanhoudt of als de bloedingen heviger worden, dan is het
plaatsen. De doorgang voor ontlasting wordt daardoor verbeterd.
belangrijk dat u uw behandelend arts waarschuwt.
De ingrepen zijn vrijwel pijnloos. Er is een kleine kans op complicaties. Deze
Normaal gesproken verminderen en verdwijnen bovengenoemde klachten binnen
vindt u verderop in deze brochure.
enkele dagen. Als de klachten juist erger worden, of als u koorts krijgt, neem dan contact op met de dienstdoende Maag-Darm-Leverarts (MDL-arts) via de Spoed eisende Hulp van het ziekenhuis.
Na het onderzoek
→ Complicaties Complicaties komen niet vaak voor bij een sigmoïdoscopie. Bij ongeveer 2 op de 1.000 patiënten ontstaan complicaties. De kans op een complicatie neemt toe als
Na de sigmoïdoscopie kunt u even bijkomen van het onderzoek en eventueel
de arts tijdens het onderzoek een ingreep uitvoert. Als de arts een poliep verwijdert
van het roesje. Gaat alles goed en bent u weer helemaal wakker? Dan mag
of een andere handeling uitvoert, ontstaan complicaties bij 1 tot 2 op de 100
u wat eten en naar huis. U mag in principe weer alles eten en drinken. Het
patiënten.
is verstandig om op de dag van het onderzoek rustig aan te doen. De meest voorkomende complicatie is een bloeding. De bloeding kan direct na
→ De uitslag van het onderzoek
het onderzoek optreden, maar ook nog in de eerste week na het onderzoek. Een
Als de arts poliepen heeft verwijderd, of als er een stukje weefsel is weggehaald,
zeldzame, maar zeer ernstige complicatie is een darmperforatie. Dit is een gaatje
dan wordt dit onderzocht onder de microscoop. U krijgt de uitslag van dit onder
of scheurtje in de wand van de darm. Ontlasting kan op dat moment in de buik
zoek bij de volgende afspraak met uw behandelend arts. De arts zal dan ook met
holte terecht komen. Hierdoor kan een buikvliesontsteking ontstaan. Dit is een
u bespreken of er een behandeling nodig is, en zo ja, welke.
gevaarlijke situatie, waarbij meestal een spoedoperatie nodig is. Beide complicaties komen vooral voor bij mensen die ontstekingen, vernauwingen of uitstulpingen (divertikels) in de darm hebben.
→ Klachten na het onderzoek Na een sigmoïdoscopie hebben veel mensen nog enige tijd klachten. De eerste tijd na het onderzoek kunt u last hebben van buikpijn, darmkrampen, een op geblazen gevoel en winderigheid. Dit is normaal en wordt meestal veroorzaakt
.
door de ingeblazen lucht. Het is belangrijk dat u die lucht snel kwijtraakt. Dit doet u door winden te laten. De pijn is dan vaak snel weer weg. Sigmoïdoscopie
16
17
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Neem direct contact op met uw MDL-arts of met de Spoedeisende
worden met een sigmoïdoscopie. De arts maakt een keus voor een sigmoïdoscopie
Hulp van het ziekenhuis als u in de week na het onderzoek:
of colonoscopie, op basis van uw klachten. Daarbij houdt de arts rekening met
• koorts krijgt;
het feit dat een sigmoïdoscopie sneller en gemakkelijker verloopt. In het algemeen
• plotseling last krijgt van hevige pijn, of als de pijn niet binnen enkele
geven de laatste 50 centimeter van uw dikke darm een goed beeld van de gezond heid van uw hele dikke darm. Bovendien komen veel afwijkingen, zoals divertikels
dagen verdwijnt; • last hebt van hevig bloedverlies, of als het bloedverlies niet binnen
en poliepen, vaker voor in het laatste deel van de dikke darm dan verderop in de
enkele dagen verdwijnt.
darm. Soms besluit de arts na de sigmoïdoscopie dat een volledig onderzoek van de dikke darm nodig is.
Wat levert het onderzoek op?
Alternatieven voor een sigmoïdoscopie
De sigmoïdoscopie is een nauwkeurig onderzoek, waarbij de arts de
Een groot voordeel van de sigmoïdoscopie, in vergelijking met andere
binnenkant van het laatste deel van uw darm goed kan onderzoeken. Ook
darmonderzoeken, is dat de arts tijdens het onderzoek kleine ingrepen kan
is het mogelijk om hapjes weefsel (biopten) en poliepen direct tijdens het
uitvoeren. Het onderzoek heeft echter ook nadelen. Het is een vervelend
onderzoek te verwijderen. Deze worden vervolgens onder de microscoop
onderzoek voor de patiënt en er is een kleine kans op complicaties. Hieronder
onderzocht. Wanneer deze uitslag bekend is, kan de arts met zekerheid
vindt u een korte omschrijving van een alternatief onderzoek: röntgen
diagnoses stellen, zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of dikkedarm
onderzoek van de dikke darm. U kunt dit alternatief bespreken met uw arts.
kanker.
→ Röntgenonderzoek van de dikke darm
Toch biedt dit onderzoek geen 100% betrouwbaarheid. Kleine poliepen of andere
Met een röntgenonderzoek van de dikke darm kan de arts afwijkingen zoals
afwijkingen zijn in de bochten van de darm soms moeilijk te zien. Het onderzoek
divertikels, poliepen en tumoren opsporen. Voor dit onderzoek moet uw dikke
wordt bovendien minder betrouwbaar als u last hebt van littekens of uitgebreide
darm helemaal schoon en leeg zijn. De voorbereiding is ongeveer hetzelfde als
divertikels in uw darm of verklevingen rond uw darm. Het zicht van de arts kan
bij een colonoscopie en dus uitgebreider dan bij de sigmoïdoscopie. Voorafgaand
hierdoor belemmerd worden. Hetzelfde geldt als er ontlasting is achtergebleven
aan dit onderzoek brengt de arts contrastmiddel (bariumpap) via uw anus in de
en uw darm niet goed schoon is.
dikke darm. Vervolgens worden röntgenfoto’s gemaakt, waarop de darmwand
Met een sigmoïdoscopie onderzoekt de arts alleen de laatste 50 centimeter van
goed zichtbaar is. Dit onderzoek wordt ook wel een coloninloopfoto of X-colon
uw dikke darm. Afwijkingen verderop in de dikke darm kunnen niet opgespoord
genoemd. Röntgenonderzoek van de dikke darm is minder betrouwbaar dan een
Sigmoïdoscopie
18
19
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Notities en vragen
sigmoïdoscopie of colonoscopie. Kleine afwijkingen kan de arts moeilijker opsporen. Röntgenonderzoek is voor veel mensen iets minder pijnlijk, maar nog steeds belastend. De kans op complicaties is heel klein, maar wel aanwezig.
Extra informatie of vragen? Hebt u nog vragen over het onderzoek, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen. De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag
en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur
E-mail
[email protected] Internet www.mlds.nl Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over andere onderwerpen die ter sprake zijn gekomen? Op pagina 22 vindt u een brochureoverzicht. U kunt o nze brochures bestellen via onze website: www.mlds.nl.
Sigmoïdoscopie
20
21
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Meer brochures
1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!
U kunt meer brochures vinden op onze website www.mlds.nl. U kunt onze
Helpt u mee aan een betere toekomst
Met uw bijdrage kunnen wij:
brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn
voor ruim twee miljoen Nederlanders met
• Uitgebreide
verschillende brochures over de volgende onderwerpen:
een spijsverteringsziekte? De Maag Lever
darm-, leverziekten, onderzoeken en
Darm Stichting zet zich in om deze veel
behandelingen
SLOKDARM EN MAAG
LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER
DARM
VOEDING EN SPIJSVERTERING
voorkomende ziekten te voorkomen, te
informatie bieden over maag-,
• Wetenschappelijk
onderzoek financieren
bestrijden en het leven van deze patiënten
om deze veel voorkomende ziekten te
draaglijker te maken.
voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting
Uw steun is hard nodig
geven via de
Infolijn (0900-2025625)
Wij krijgen geen subsidies van de overheid.
ONDERZOEK
KINDEREN
SONDEVOEDING
Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij
Hoe kunt u ons helpen?
ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig
Vul onderstaande machtiging in of doneer via
jaar. En we gaan door zolang het moet.
www.mlds.nl. Alvast heel hartelijk bedankt!
Ja, ik help mee!
PREVENTIE
SEPA machtiging
Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:
€ 10,-
€ 20,-
per maand
per jaar
€ eenmalig
VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT
Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een
POSTCODE/PLAATS
voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele
E-MAIL
versie verwijzen wij u naar onze website www.mlds.nl.
IBAN REKENING DATUM
22
HUISNUMMER
HANDTEKENING
Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.mlds.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000
Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5028
