Imperfectie? foto Roos Prommenschenckel Foundation februari 2014 Algemene Doopsgezinde Sociëteit

02

2014

Imperfectie?

foto Roos Prommenschenckel Foundation

februari 2014 | Algemene Doopsgezinde Sociëteit

uitgelicht

vooraf

Toolkit Duurzaam Kerkbeheer Voor kerkrentmeesters, beheercommissies, kosters en andere kerkbeheerders is er sinds kort een Toolkit Duurzaam Kerkbeheer. Deze internetsite geeft u heldere informatie, praktische tips en voorbeelden op het gebied van inkoop, onderhoud en beheer. De tips zijn onder meer afkomstig van de ca. veertig ‘groene’ kerken die inmiddels ervaring hebben met verduurzaming, waaronder de doopsgezinde gemeente Aalsmeer. De Toolkit helpt u ook in gesprekken met aannemers en bouwbedrijven.

Kerken die via het inkoopcollectief Energie voor kerken hun energie inkopen, kunnen in de Toolkit hun gegevens invoeren om na te gaan of ze naar verhouding veel of weinig gas verstoken of stroom afnemen. Ook krijgen ze suggesties om hun energieverbruik te verlagen. Het Landelijk Dienstencentrum van de pkn verbruikte zo in het eerste hal�aar van 2013 zo’n 8% minder stroom dan in het eerste halfjaar van 2012. Ook in uw kerk is waarschijnlijk nog van alles mogelijk om het

energieverbruik te verminderen. De Raad van Kerken riep kerken in de Klimaatbrief (2009) op zelf werk te maken van duurzaamheid. Sindsdien zijn er veel initiatieven geweest. Nu is de Toolkit op verzoek van het cio-k (interkerkelijk contactorgaan met de overheid) samengesteld door Kerk in Actie en Hellemans Consultancy, onder begeleiding van een klankbordgroep van deskundigen uit kerkelijk Nederland. De Toolkit is te vinden op www.groenekerken.nl/ duurzaamkerkbeheer

Vaak bekijken we in de spiegel niet onszelf, maar dat wat er aan onszelf ‘verbeterd’ of bijgeschaafd moet worden. Een spiegel is een hulpmiddel in ons streven naar perfectie, onze hang naar een schoonheidsideaal. Maar zien we onszelf, of iemand die we niet willen zijn? Zien we onszelf, of (na hard werken) alleen wie we eigenlijk willen zijn? Spiegelen we onszelf maar wat voor, met al die moeite die we doen om onze buitenkant op te poetsen? Wat als die spiegel je werkelijk een spiegel voorhoudt en je laat zien hoe, wat, wie je werkelijk bent? Het is vroeg in de ochtend, je staat in je nakende niksie voor de spiegel en die zegt, in opperbeste stemming: ‘je bent zo lekker lelijk.’ Ha! Dat is pas wakker worden.

door drs. Peter H. Siebe

In het lied ‘Je bent zo lekker lelijk’ van de band Zijlstra geeft de spiegel antwoord… Opgewekt, monter klinkt het: ‘Je bent zo lekker lelijk en een beetje raar, je bent zo lekker lelijk, maar een beetje maar’. Een spiegel die je dwingt om jezelf te zien. Niet wat er verbeterd moet worden, of geschoren, geëpileerd of opgeverfd… Maar gewoon, in de kleren van de keizer: dit ben jij, ten voeten uit. Je bent lekker lelijk. Een beetje maar.

Drs. Peter H. Siebe was betrokken bij de samenstelling van de Toolkit. Hij was oprichter en tot 2010 voorzitter van het Christelijk Ecologisch Netwerk en is lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk.

advertentie

Donatus ver zekert vert ro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

Zo’n spiegel, dat is even wennen. Je dag begint anders. Jij begint anders. Niet met verbergen en verbeteren, maar met acceptatie. ‘’t Leven is een spiegel, geluk jouw spiegelbeeld’, zingt Jeroen Zijlstra. Misschien moeten we minder kijken naar hoe we er uit zouden willen zien, en meer oog krijgen voor wie we zijn, onder al die laagjes en hulpmiddelen. Het gaat niet om het buitenkant, zeggen we toch altijd? Maar ondertussen…

inhoud

5 8

14 16 Een detail van wie je bent

5

Scheve schepping

8

Eerste winnares Mis(s)verkiezing Roos Prommenschenckel

Imperfectie in de bijbel

Als je de dag in kunt met een spiegel die je voorhoudt: ‘de wereld wordt niet beter, maar jij wordt graag gezien, je bent zo lekker lelijk, en aardig bovendien’, begint je dag dan goed? Hoeveel moed is er voor nodig om jezelf onder ogen te zien, van top tot teen? Hoe zeker van jezelf moet je zijn om je voor de spiegel gefabriceerde schoonheid niet langer als een masker voor je uit te dragen? Durf je jezélf te laten zien, aan de spiegel, de wereld, jouzelf?

Verbijsterend vroom gefröbel

14

Een nieuw ideaal?

16

Je bent zo lekker lelijk, en een beetje weird, je bent zo lekker lelijk, maar toch niet verkeerd… Spiegeltje, spiegeltje…

en verder…

Wieteke van der Molen Redacteur Doopsgezind NL [email protected] Deze tekst is een verkorte versie van de Zincast ‘Je bent zo lekker lelijk’ door Wieteke van der Molen. Meer luisteren: www.ikon.nl/zincast aflevering 153

w w w .donat us.nl t el. 073 - 5221700 Op de cover Roos Prommenschenckel (zie pagina 5-7)

Dopers perfectionisme

Hoogleraar Frits de Lange over imperfectie

vacatures 4 dat wat schuurt 10 kunst van de imperfectie WereldWerk 12 bijbelse reflectie boeken en bladen 18 uit de kast 20 Tom Rijken

all you need… 22 feestelijke DoRe-dienst kort 23 exclusief 24 de quilt klopt niet!

advertenties

interview

De Doopsgezinde Gemeente Harlingen zoekt een

Doopsgezinde Gemeente Dordrecht en omstreken zoekt een

voorganger (m/v)

predikant (m/v)

Het betreft een aanstelling in deeltijd en de voorkeur gaat uit naar een proponent van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit.

Dordrecht is een historische stad met een rijke doperse traditie: zo werd hier in 1632 de Dordtse confessie vastgesteld. We zijn trots op onze geschiedenis, maar we leven in het hier en nu. Wij zijn een kleine maar actieve gemeente van rond 50 leden, die naar elkaar omzien. De gemeente heeft goede contacten met de omliggende doopsgezinde gemeenten, en een samenwerkingsverband met de remonstrantse gemeente in Dordrecht.

De Doopsgezinde Gemeente Harlingen is een kleine gemeente met een open karakter. De gemeente heeft de afgelopen jaren een proces van bewustwording en lichte groei doorgemaakt die geleid heeft tot een aantal actieve kringen/groepen. De deels nieuwe, deels gerestaureerde vermaning staat op een historische Doopsgezinde plek in de binnenstad van Harlingen. Wij zoeken een voorganger die: > zowel binnen als buiten de Gemeente uitdraagt waar wij als Doops gezinden voor staan en mensen kan enthousiasmeren en betrekken bij het gemeentewerk > de ontwikkelingen van de afgelopen jaren kan borgen > het werk in groepen en kringen verder kan ontwikkelen > het een uitdaging vindt kadervorming binnen de gemeente tot stand te brengen > goede aansluiting weet te vinden bij de belevingswereld van jeugd/ jongeren en hun ouders Aanstelling gebeurt volgens de richtlijnen van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit. Meer informatie Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met: zr. J. ten Berge, 0517 41 99 88. Uw schriftelijke sollicitatie (brief en cv) kunt u vóór 10 maart 2014 sturen naar: zr. A. Smeding | Noordergrachtswal 16-18 | 8861 sk Harlingen of [email protected]

Wij houden elke zondag dienst. De diensten worden ingevuld door de eigen predikant, door gastpredikanten en door een aantal ledenpredikers. Wie hopen wij te vinden? Een doopsgezind proponent die ons als gemeente inspireert, die liefde heeft voor het pastoraat, en samen met ons op weg gaat naar onze doelstelling een echte vredesgemeente te worden. Wij bieden een aanstelling van 45% voor een periode van 5 jaar die kan uit-lopen naar 10 jaar. De salariëring is conform de regels van de ads en de idgp. Meer informatie Voor meer informatiekunt u kijken op www.dgdordrecht.doopsgezind.nl Kijk ook onder het kopje ‘vacature 2014’. Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met zr. A. Laan-Boogaard, 078 681 62 71. Wij zien uw reactie graag uiterlijk 1 maart 2014 tegemoet op onderstaand adres: Beroepingscommissie doopsgezinde gemeente Dordrecht p/a Bakema-erf 151 | 3315 jc Dordrecht | [email protected]

De Doopsgezinde Gemeenten Hallum en Stiens zijn op zoek naar een

predikant/pastoraal werker voor de gemeente Hallum 35% en voor de gemeente Stiens 15% wegens het vertrek per 1 juli 2014 van onze huidige voorganger Annebouk Veurman-Klaren. Beide gemeenten werken actief samen, o.a. de broederkring en de Sara’s, maar behouden wel hun eigen identiteit.

Wij zijn op zoek naar iemand die: > affiniteit heeft met het doopsgezind

gedachtengoed > de opleiding hbo/master theologie of een aanverwante opleiding heeft afgerond, dan wel hiermee bezig is > zich goed kan vinden in pastoraal werk, vooral met ouderen > inspirerend en verbindend is

Het salaris is conform de richtlijnen van ads en idgp. Meer informatie Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met zr. Syt Hijlkema, voorzitter dg Hallum (0518 43 27 87), of zr. Aaltje de Groot, voorzitter dg Stiens (058 257 38 33). Sollicitaties voorzien van een cv kunnen tot uiterlijk 22 maart gestuurd worden aan: Mw. F. Kalma-Schat, [email protected]

Roos Prommenschenckel foto: Armando Branco

>>

5

interview

familie. Ik ben veel meer bezig met de positie waar ik nu in ben, en stel mezelf steeds de vraag: waar sta ik nu, ben ik gelukkig? Waar wil ik naar toe?’

Een detail van wie je bent Ze doet lopend open. En ook nog zonder haar nekband. Er is veel veranderd sinds Roos Prommenschenckel in 2006 de Mis(s)verkiezing Rekende je jezelf ook onder die sterke vrouwen? voor gehandicapte vrouwen won. tekst Kalle Brüsewitz & Jan Willem Stenvers foto’s Govert de Roos, Bastiaan Musscher & Peter Pijlman

Het gaat goed met Roos, ze kan langer staan en lopen dan eerst. Door een nieuwe Amerikaanse behandelmethode die haar linker hersenhelft traint en stroomstootjes geeft, heeft ze haar dystonie beter onder controle dan ooit. Tijdens het interview gaat ze om de zoveel tijd even op de bank liggen. Perfectie is hoe je je voelt, meer niet. Je hebt in 2006 meegedaan met de Mis(s)verkiezing. Was je altijd al bezig met dat soort dingen? ‘Ik kom uit een gezin met tien broertjes en zusjes, waarvan de jongste zes pleegkinderen zijn. Ik heb daardoor van jongs af aan meekregen dat het niet vanzelfsprekend is dat je het altijd goed hebt. Ik was een vrolijk kind, en wist eigenlijk altijd al wel dat ik iets wilde doen voor de wereld. Alleen was dat idee zo groot, het was zo veel, waardoor ik er voor mijn gevoel geen grip op had. Toen ik mijn handicap kreeg, wees mijn zus me op de Mis(s) verkiezing. Ik weet nog dat ik riep: doe normaal, ik ben toch niet gehandicapt! Ik had mijn handicap pas net en was ervan overtuigd dat ik tegen die tijd allang weer beter zou zijn. Toen ik er anderhalf jaar later achter kwam dat de organisatie echt begaan was met gehandicapte mensen, wilde ik toch graag meedoen en vooral ook winnen. Ik had eindelijk gevonden wat en hoe ik echt iets zou kunnen betekenen en helpen veranderen: me inzetten als ambassadeur van gehandicapt Nederland.’ Hoe was het om mee te doen? ‘Ik was zo gelukkig toen ik eenmaal meedeed. Het waren allemaal zulke sterke vrouwen en het ging eens niet over mooi haar of mooie make-up, het ging écht ergens over. Het waren allemaal vrouwen die niet perfect waren en daarom rekenden ze anderen daar ook niet op af. Ook waren het allemaal vrouwen met een prachtig verhaal, waarvan ik dacht: dat moet Nederland horen en zien!’

6

‘Ik vond het heel lastig, want ik had nog maar kort een handicap, dus ik kende die wereld helemaal niet goed. Ik had daardoor het idee dat ik een achterstand had op de anderen. Aan de andere kant had ik een hele tijd in de wereld van de ‘gewone’ mensen geleefd. Ik was echt in dubio, maar uiteindelijk dacht ik dat ik misschien wel de ideale persoon zou kunnen zijn om een brug te slaan tussen beide werelden.’ Je had dus het idee dat het echt ergens om ging, anders dan haar en make-up? ‘Wanneer je een handicap krijgt, leer je waar het eigenlijk om gaat. Kleine dingen zijn ineens veel minder belangrijk. Ik kon me druk maken om een valse noot, of om een 7 in plaats van een 10. Als er iets groots gebeurt, weet je pas waar het echt om gaat. Na een aardbeving gaan mensen niet op zoek naar waardering van hun baas, maar zoeken ze naar hun familie en naar eten.’ Hoe zie je in dat kader perfectie? ‘Ik heb gemerkt dat perfectie veel subjectiever is dan ik dacht. Ik ben altijd een perfectionist geweest, waardoor dingen soms belangrijker leken dan ze in werkelijkheid zijn. Nu heb ik leren relativeren. Je kunt alles hebben: mooi haar, een duur huis en het perfecte figuur, maar als je je niet gelukkig voelt heb je niets aan perfectie.’ Je hebt ook niet het idee dat je minder perfect bent dan voordat je gehandicapt raakte? ‘Nee, totaal niet. Ik denk zelfs dat ik mezelf leuker vind dan daarvoor.’ Wat zijn de grote dingen waar je nu op focust? ‘Toen ik op de theaterschool zat was ik veel weg, ook in het weekend. Ik ging ervan uit dat iedereen dat begreep, maar nu merk ik dat je dingen niet moet uitstellen, maar tijd moet maken voor de echt belangrijke zaken, zoals

Ben je nu dan ook echt gelukkiger dan vroeger? ‘Jazeker! Er zijn mensen die zeggen: wat zonde dat zo’n jong meisje dit gekregen heeft. Maar ik ben blij dat ik het nu al gekregen heb. Ondanks dat ik minder kan, is de kwaliteit van mijn leven verbeterd. Vroeger kon ik bergbeklimmen maar deed ik het niet, en nu kan ik het niet meer en doe ik het dus ook niet, terwijl er nu ook dingen zijn die ik nog steeds kan, maar vroeger niet deed en nu wel. Een handicap is maar een detail van wie je bent. Door mijn beperking heb ik vooral geleerd dat ik de regie heb over mijn eigen leven. Iedereen maakt leuke en vervelende dingen mee, maar uiteindelijk is het aan jezelf wat je daarmee doet.’ Heb je daarom ooit getwijfeld om mee te doen aan een missverkiezing die juist de nadruk legt op de handicap? ‘Nee, je moet altijd in een hokje beginnen om er uit te komen. Je moet iets hebben dat schuurt. Je associeert gehandicapten niet direct met schoonheid. Daarom is het interessant om datgene te kiezen wat je wel associeert met schoonheid: een missverkiezing. Tegelijk geef je het fenomeen missverkiezing zo ook iets meer inhoud. Zo’n verkiezing heeft tegenwoordig ook niet meer zo’n best imago tenslotte.’ In je antwoorden klinkt door dat je het gevoel hebt dat het zo had moeten zijn. Klopt dat? ‘Dat heb ik sowieso. Ik ben ervan overtuigd dat dit is wat ik moet doen, dat dit mijn lot is. Ik vind het ook een hele geruststelling dat ik geloof. Ik geloof op een andere manier dan mijn katholieke opvoeding. Ik denk niet dat het de duivel is die mij dit gegeven heeft. Dit is mijn lot en ik heb de taak om mensen te helpen. Ik denk ook nooit: wat als het niet gebeurd was? Ik ben ervan overtuigd dat er dan wat anders gebeurd zou zijn. Ik geloof dat het de bedoeling is dat ik iets moet leren en dat weer aan anderen moet leren.’ Zou je dan ook niet beter willen zijn als dat zou kunnen? ‘Als je mij vraagt of ik het meegemaakt zou willen hebben zeg ik ja, als je vraagt of ik het zou willen hebben, zeg ik nee.’ Je hebt er toch ook veel aan te danken? ‘Ja, ik zou de levenslessen die ik door mijn beperking heb meegekregen niet willen missen. Wat dat betreft zou je kunnen zeggen dat ik blij ben dat ik het heb meegemaakt. Ik zou datgene wat je ervan leert iedereen gunnen. Soms krijgen mensen op latere leeftijd een hartinfarct of hersenbloeding, waardoor ze zichzelf de vraag stellen: waarom heb ik altijd zo hard gewerkt? Waarom ben ik er

‘Ondanks dat ik minder kan, is de kwaliteit van mijn leven verbeterd’

niet meer voor mijn kinderen geweest, of waarom heb ik niet meer genoten? Ik heb mijzelf nu al dit soort vragen gesteld, waardoor de kwaliteit van mijn leven de rest van mijn leven hoger zal zijn. Daarom geef ik ook workshops. In de hoop dat mensen leren wat ik heb geleerd, zonder dat ze meemaken wat ik heb meegemaakt. Zodat ze niet alleen meer kunnen dan ik, maar ook meer genieten.’ <<

In 2006 en 2007 werd naar een idee van Lucille Werner een Mis(s) verkiezing gehouden voor vrouwen met een handicap. In 2008 werden in samenwerking met de tros en de Lucille Werner Foundation in plaats hiervan de capawards ingesteld.

Roos Prommenschenckel (1985) heeft sinds negen jaar dystonie,een neurologische aandoening die zich kenmerkt door motorische stoornissen. De ziekte begon in haar nek (torticollis spasmodica). Zij was na haar winst van de Mis(s)verkiezing in 2006 een jaar lang ambassadeur van gehandicapt Nederland. Sinds 2008 heeft Roos haar eigen stichting, de Roos Prommenschenckel Foundation (www.roosprommenschenckelfoundation. nl). Die zet zich op allerlei gebieden in voor verbeterde omstandigheden voor gehandicapten. Ook heeft Roos ‘PimpedbyRoos’ opgericht (www.pimpedbyroos.nl). Dit initiatief ontwikkelt producten voor het ‘opleuken’ van rolstoelen, rollators en krukken voor alle leeftijden.

7

menselijke verhalen

Scheve schepping tekst Wieteke van der Molen illustratie Feiko Wouda

Wat zou Jakob zijn zonder de slinkse streken waarmee hij Esau zijn eerstgeboorterecht en de vaderlijke zegen ontfutselt? Hoe alledaags zijn romance met Rebecca, zonder het bedrog van Laban en Lea? Als Jozef niet zo’n over het paard getild arrogant etterbakje was geweest, dan zou het verhaal over zijn broers die hem in die put gooien niet overtuigen, toch? En de grote koning David, die zou ongeloofwaardig zijn geweest als hij niet ook gewoon ziekmakend verliefd was geworden op de vrouw van een ander en alles op alles zette om haar te krijgen.1 De bijbel weet het als geen ander: de onvolmaakte mens verkoopt zoveel beter dan de volmaakte. Volmaaktheid is saai, blijft niet hangen, is niet spannend, niet sexy. Volmaaktheid leidt tot moedeloosheid, niet tot navolging. Zelfs Golgotha zou minder indrukwekkend zijn geweest als de twijfel en wanhoop van Getsemane er niet aan vooraf ging.2 De bijbel gebruikt al die al te menselijke verhalen om mensen te waarschuwen, inzicht te verlenen, te bemoedigen, te vermaken, tot inkeer te brengen. Er is altijd een weg terug. Altijd de mogelijkheid tot berouw en inkeer. Nergens wordt de lat onmogelijk hoog gelegd. De bijbel weet als geen ander: de mens is de mens. Vergissen is menselijk. De

8

bijbel roept op om mens te zijn, niet om je leven te slijten als een heilig boontje. De verhalen zijn vaak op het scherpst van de snede, want dat beklijft beter. Smeuïg, spannend, ondeugend, gevaarlijk… en daar dan een boodschap in stoppen die oproept tot… ja, tot wat? Niet tot perfectie of volmaakte vroomheid, maar tot hoop en vertrouwen. Tot inkeer. De meesten van ons weten maar al te goed dat we niet volmaakt zijn. Niets menselijks is ons vreemd, maar dat is gelukkig niet het einde van het verhaal. Ja. Maar dat gaat alleen op voor, hoe noem ik dat, ‘geestelijke’ imperfectie. Hoe staat het eigenlijk met lichamelijke imperfectie? Met bijvoorbeeld een lichamelijke handicap of gebrek? Eigenlijk is de bijbel daar opvallend stil over. Vreemd misschien, omdat door de gebrekkige geneeskunst de kans op een blijvende lichamelijke handicap toen veel groter was. Een eenvoudige beenbreuk die niet goed gezet werd kon je al voor je leven kreupel maken. Toch is het nauwelijks een item. Melaatsheid (zichtbare, vaak besmettelijke huidziekten) krijgt wel veel aandacht. Melaatsen werden als onrein beschouwd en de mensen die er aan leden werden verwijderd uit de gemeenschap. Een eventuele genezing moest bevestigd worden door de priesters. Maar andere lichamelijke gebreken, daar wordt nauwelijks over gerept. Toch kun je uit enkele (met name nieuwtestamentische) teksten van alles opmaken over de omstandigheden van gehandicapten in die tijd.3 Hier en daar worden mensen

Lichamelijke imperfectie, dat hoort niet bij de mens genezen door Jezus: verlamden, blinden. Het grootste verschil tussen ‘geestelijke’ onvolmaaktheid en lichamelijke onvolmaaktheid zit ’m in de bijbel vooral in dat ene woord, dat ene wonder: genezen. Hoewel het nergens zo expliciet gezegd wordt, lijkt het erop dat geestelijke onvolmaaktheid een soort natuurlijke toestand is voor de mens. De mens kan daarin zelf verbetering en inkeer nastreven (al wordt totale perfectie nooit echt geëist). Dit is echter voor lichamelijke onvolmaaktheid onmogelijk. Lichamelijke imperfectie kan alleen genezen worden. Hoe hard en bot dat in onze moderne oren ook mag klinken, er zit ook een verbluffende eerlijkheid in: in de bijbel hoort geestelijke imperfectie bij de mens. Zo is de mens nu eenmaal. En God kreunt en klaagt weleens, Hij ontsteekt wel eens in toorn, maar het hoort erbij. En als de mens tijdig tot inkeer komt (en daar doet God natuurlijk het nodige aan, met wonderen en profeten etc.) dan is er altijd een weg terug. Of misschien beter: een weg vooruit, als mens-met-God. Maar lichamelijke imperfectie, handicap of gebrek… dat hoort níet bij de mens. Ten diepste is het niet de mens maar de schepping zelf die is scheefgetrokken, gebroken. Zo’n imperfectie is níet de bedoeling, zo is de mens eenvoudigweg niet bedoeld. De mens zelf kan die weg terug niet bewandelen, want eigenlijk

hoort die imperfectie niet bij de mens, die ligt niet binnen zijn invloedssfeer. Een dergelijke breuk in de schepping kan alleen maar door de Schepper zelf worden rechtgezet, door een wonder, een direct goddelijk ingrijpen in de schepping zelf.4 De bijbelse manier van kijken naar lichamelijke imperfectie kan voor moderne mensen kwetsend overkomen: ‘Horen gehandicapten er dan niet bij? Zijn ze dan niet net zoveel mens als de niet-gehandicapte medemens? Hoe durf je ze ‘een breuk in de schepping’ te noemen? Hoezo zijn ze zo niet bedoeld? Schande!’5 Maar dat is eigenlijk juist het tegenovergestelde van wat de bijbel wil zeggen. Er zit een fundamentele erkenning van het mens-zijn van degenen die lichamelijk onvolmaakt zijn in. Impliciet geeft de bijbel aan: dit zijn mensen zoals wij, en ten diepste klopt deze onvolmaaktheid (en het lijden dat erbij hoort) niet. Zo zou het niet moeten zijn voor deze mens. En wie kan dat ontkennen? De erkenning van de lichamelijke onvolmaaktheid in de bijbel is niet mooi, niet verbloemend, eufemistisch of lief. Maar wel eerlijk. En in die eerlijkheid, daarin schuilt een grotere compassie dan in welk modern eufemisme voor welke handicap dan ook. Want in de gebrokenheid van de schepping, daarin wordt God aangesproken, omwille van de – al dan niet lichamelijk onvolmaakte – medemens. <<

1 Het interessante is dat zowel de spannende David als de onuitstaanbaar vrome David in de bijbel voorkomen: de eerste in Samuël, de tweede in Kronieken. De lezer mag raden welke er model stond voor de latere zondagsschoolprentjes. Getsie. 2 Voor de niet bijbelvaste lezers onder ons; Golgotha is de plaats waar Jezus aan het kruis genageld werd, Getsemane is de tuin waar hij de avond tevoren doorbracht, biddend en twijfelend. Lees ook bijvoorbeeld Mattëus 26:36 ev., of Marcus 14:32 ev. 3 Bijvoorbeeld Mattëus 9, Marcus 2, Lucas 5. 4 Daarom heet het ook een wonder. Het is iets dat de mens zelf niet kan bewerkstelligen, alleen God zelf (al dan niet door een profeet). 5 En, ook vaak gehoord: ‘wat is die bijbel toch een stom boek!’

9

imperfectie in de kunst

Dat wat schuurt Wabi-sabi is de kunst van de imperfectie. Het is een Japanse filosofie die uitgaat van het feit dat alles vergankelijk en imperfect is. Alles. Niets blijft hetzelfde, alles verandert. tekst Kalle Brüsewitz

note buigt tonen en geeft net dat beetje extra. De blue note geeft meer dan er mogelijk is. Imperfectie in de muziek – de ziel van de melodie.

Wat maakt imperfectie sexy? Dat het dichtbij ons allemaal komt. Dichterbij dan perfectie. Het schuurt, het kraakt. Zoals het leven. Wabi-sabi, de kunst van de imperfectie. Imperfectie in de kunst?

‘Al lig je diep Jojo, je lied wordt gehoord’ ( Jeroen Willems) ‘Imperfection is beauty, madness is genius’ (Marilyn Monroe)

‘What we see mainly depends on what we look for’ ( John Lubbock) De eerste interessante zoektocht naar imperfectie in de kunst speelt zich af in de late Middeleeuwen en het begin van de Renaissance. Er wordt gezocht naar de perfecte manier om perspectief weer te geven in de schilderkunst. Het is de Trinità van de Italiaanse schilder Tommaso Masaccio uit 1425 dat een doorbraak veroorzaakt binnen de schilderkunst. Tientallen historici en wiskundigen hebben hier even zoveel modellen op losgelaten en laten zien dat het perspectief klopt. Masaccio’s zelf uitgedachte perspectiefregels werken: de figuren op het schilderij, en vooral het tongewelf in de achtergrond van dit fresco, lijken in het juiste perspectief te staan. Toch vind ik dit werk niet zo heel interessant qua voorstelling en perspectief. Ruim honderd jaar eerder was een andere beroemde Italiaanse kunstenaar ook al bezig met perspectief. Giotto Di Bondone’s fresco’s in de Scrovegni kapel in Padua laten in verschillende beelden het leven van Christus zien. Op dit fresco zie je duidelijk dat er veel aandacht is besteed aan het perspectief, maar ook dat er overduidelijk weinig van klopt. Waar het perspectief van de kapel redelijk klopt, is er rechts een stuk dat een heel ander verdwijnpunt heeft. Dat was kenmerkend voor het werk

10

vlnr: Masaccio,Trinità, 1427 Richard Avedon, Monroe, 1958 Picasso, Les Demoiselles d’Avignon, 1906/07

van Giotto en zijn tijdgenoten, die het perspectief nog niet feilloos konden toepassen. Toch stoort het mij niet. Het werk krijgt eerder iets magisch dat een extra dimensie aan het verhaal van Christus geeft. ‘Have no fear for perfection – you’ll never reach it’ (Salvador Dali) Les Demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso was ongeveer het eerste dat ik zag binnen de moderne kunst. Ik was gefascineerd. Niets klopte, maar alles leek perfect. Scheve ledematen, vervormde gezichten, maar perfecte vlakken en lijnen. De compositie is perfect, de figuren zijn dat niet. Het geheel klopt, de losse aspecten niet. Een werk dat eindeloos blijft boeien: je kunt er uren naar kijken en ziet steeds nieuwe dingen. Dat gebeurt doordat alles wat je ziet buiten je gewone ‘frame’ valt, buiten alles wat je gewend bent te zien in het dagelijks leven. Imperfectie schuurt en kraakt en houdt je scherp. Je kunt niet terugvallen op dat wat je kent. Dat maakt Picasso interessant. Dat maakt imperfectie interessant.

Jaren geleden kwam ik in aanraking met de foto’s van Richard Avedon. En dan vooral een foto van Marilyn Monroe. Het perfecte sekssymbool. De perfecte vrouw. Op elke andere foto perfect geposeerd, perfect uitgesneden. Met perfecte glimlach en houding. In al haar films stijlvol en feilloos. Tot die ene foto van Avedon uit 1958. Geen photoshop, geen manipulatie. Een foto van Marilyn, even uit haar rol. De ongelukkige Marilyn. Haar ogen kijken net langs je heen naar het niets en alles lijkt haar even niks te kunnen schelen. Een kwelling lijkt het. Haar hele leven lijkt een kwelling, zichtbaar in die blik. Ze is even niet perfect, niet zoals Marilyn hoorde te zijn en iedereen wilde dat ze was. Prachtige imperfectie op een, dat dan weer wel, perfecte foto. ‘Well, if you find a note tonight that sounds good, play the same damn note every night!’ (Count Basie) Ik heb niets met jazz en niets met blues. Toch is er iets dat me raakt: imperfectie. Ik krijg uitslag van gelikte popdeuntjes en word heel agressief van musical. Als alles klopt, als alles perfect past en loopt, dan is de muziek dood. Muziek moet schuren. Moet ziel en zaligheid hebben. Niet de beste zangers maken de mooiste muziek. Niet de zuiverste tonen maken de mooiste melodieën. De blue note schuurt en kraakt, maar geeft ziel aan dat wat je speelt. Niet perfect, maar wel prachtig. De blue

Niet de beste zangers maken de mooiste muziek. Het beste voorbeeld daarvan is Jacques Brel. Niet een begenadigd zanger, technisch gezien. Wel een begenadigd verteller. Brel zingt zijn verhalen met overtuiging. Het gaat niet om de techniek, maar om de ziel. Geloofwaardige imperfectie – misschien is dat het wel. Tenslotte: wat komt er dichter bij de mens? Perfectie of imperfectie? Brel is geloofwaardig en vertelt zijn verhalen perfect, omdat hij imperfect durft te zijn. Net als Maarten van Roozendaal. Net als Jeroen Willems. Geen perfecte zangers, geen prachtige mannen. Maar het raakt tot op het bot. ‘We should embrace wabi-sabi’ ( J.A. Pak) Imperfectie raakt. Steeds weer. Wabi-sabi, de kunst van de imperfectie. Alles is vergankelijk en niets is perfect. Streef niet naar perfectie, maar dompel jezelf onder in de imperfectie. Niets is mooier dan dat. Het is het mooiste als het schuurt en als het kraakt. Dat wat afwijkt, beklijft. Dat wat schuurt zal overleven. Dat wat je niet verwacht, of wat net niet klopt. Dat is imperfectie. En dat is niet per se wat we zoeken, maar wat we kunnen zien en kunnen voelen, als we maar willen. Ik vind het prachtig, dat wat schuurt. <<

11

Bijbelse reflectie

van de bestuurstafel

Wie de worsteling met de bijbel aangaat en reflecteert op zinloos geweld, de schending van mensenrechten en internationaal recht, en daarnaast interesse heeft om op solidariteitsbezoek te gaan, vindt bij Sabeel genoeg uitdaging om in eigen context mee aan de slag te gaan. tekst Els du Rieu – foto’s Mina Olsson

In november 2013 vond in Jeruzalem de negende internationale conferentie van Sabeel plaats, met als thema ‘De bijbel en het conflict Israël/Pales-

tina’. Daarnaast vierde Sabeel 25 jaar Palestijnse bevrijdingstheologie. Vanuit deze wijze van theologiseren en het verlangen om met bijbelse inspiratie God’s licht te laten schijnen op het conflict, organiseert Sabeel sinds de negentiger jaren plaatselijke, regionale en internationale samenkomsten voor jongeren en volwassenen. ‘Sabeel’ is Arabisch voor bron en inspiratie. Middels bijbelstudie, ontmoeting en excursies inspireert Sabeel haar deelnemers tot reflectie op de wijze waarop wij de bijbel lezen en hoe wij de bijbelse verhalen, zoals de landbelofte, interpreteren.

voorjaarsconferentie Wat hebben vrede en economie met elkaar te maken? Waarschijnlijk veel meer dan gedacht wordt. De voorjaarsconferentie van WereldWerk, op 8 en 9 maart te Fredeshiem, gaat hieraan uitgebreid aandacht besteden. Tijdens de Assemblee van de Wereldraad van Kerken, afgelopen november, werd gesproken over Just Peace (rechtvaardige vrede). Vrede kan niet zonder gerechtigheid, en daarbij speelt de (wereld-)economie een uiterst belangrijke rol. Hoe verhouden de rijke landen zich tot het minder welvarende deel van de wereld? Wat is de rol van de banken? Hoe vaak zijn inheemse volken het slachtoffer van westerse, internationale ondernemingen, die met hun grootschalige mijnbouw en houtkap het leefmilieu vernietigen of vergiftigen? En er zijn nog veel meer zaken te noemen, bijvoorbeeld de wereldwijde

12

In de afgelopen weken heeft Doopsgezind WereldWerk ruim € 10.000,– ontvangen voor de Filippijnen. Hartelijk dank daarvoor. Het geld is direct overgemaakt naar Mennonite Central Committee (mcc) dat samen met Church World Service actief is in gebieden ten zuiden van Tacloban. Er worden voedselpakketten verstrekt aan 3750 families en hun sanitaire voorzieningen worden verbeterd. Voor vluchtelingen uit Syrië die in vluchtelingenkampen verblijven, verzorgt mcc eveneens voedselpakketten.

wapenhandel. Kunnen wij daar persoonlijk iets tegen doen? Wat is de rol van de consument? Kortom, een belangrijk thema. Vrijdagavond 7 maart beginnen de jongeren van 16 tot 30 jaar al met een eigen programma, dat op zaterdagmiddag aansluit op de conferentie. Hetzelfde geldt voor een groep jonge ouders, die desgewenst hun kinderen mee kunnen brengen: de kinderen hebben tijdens de conferentie een eigen programma. Meer informatie over het programma, de kosten en de wijze van aanmelden is te vinden op www.dgwereldwerk.nl en in de maandelijkse nieuwsbrief van Doopsgezind Wereldwerk. Opgeven voor de conferentie (tot 1 maart), of voor de nieuwsbrief, bij [email protected]

Het Anne Zernike Fund (azf) heeft er sinds enige tijd een nieuw bestuurslid bij: dr. Iris van der Tuin. Zij gaat zich onder meer bezighouden met het evalueren van studieresultaten van de vrouwen die een beroep doen op het azf voor aanvullende financiële ondersteuning. Een waardevolle aanvulling op de kwaliteiten van de andere bestuursleden.

geschopt, blootgesteld aan misbruik en bedreiging, en eenzaam opgesloten. Bij de gevangenispoort luisterden wij naar Gerard Horton, advocaat van Military Court Watch, en tot voor kort werkzaam voor Defence for Children International.

‘Wie bezet de bijbel en wie bezet het land?’ was een van de onderliggende thema’s. Sinds de negentiger jaren zijn Vrienden van Sabeel (fos)-groepen opgericht. In 2007 ook in Nederland. Zo mogelijk vindt elke twee jaar een internationale conferentie plaats. In november 2013 kwamen bijna tweehonderd deelnemers – Palestijnse christenen, Israëli’s, vertegenwoordigers van fos-groepen uit 15 landen – o.a. theologen, pastores, pelgrimsleiders, advocaten, docenten, onderzoekers, schrijvers, pensionado’s enz. voor zes of meer dagen bijeen in Notre Dame, het pelgrimshotel en

Uw bijdrage, zowel voor de Filippijnen als voor Syrië, is nog steeds welkom op nl27 trio 0786880333 t.n.v. Doopsgezind WereldWerk o.v.v. Filippijnen of Syrië.

conferentiecentrum van het Vaticaan in Jeruzalem. Uit Nederland waren er twee vertegenwoordigers van Vrienden van Sabeel Nederland, onder wie ondergetekende namens Doopsgezind WereldWerk. De kracht van Sabeel is de bijbelse reflectie in de context van de steeds grimmiger wordende bezetting. Zo wordt het systematisch geweld in de Palestijnse samenleving inzichtelijk en invoelbaar. Een verhaal over Palestijnse kinderen in Israëlische gevangenissen kreeg diepgang in de vorm van een busreis door bezet gebied naar de Ofir-gevangenis nabij Ramallah, met uitleg van een advocaat die zich inzet voor kinderen in gevangenschap. Sinds 2000 zijn achtduizend kinderen vanaf twaalf jaar opgepakt, geblinddoekt en geboeid meegenomen naar een militaire rechtbank, en/of gevangen gezet. Kinderen worden geslagen en

De voortgaande landroof in de bezette gebieden voor de aanleg van de scheidingsmuur of Israëlische wegen en nederzettingen, en de schrikbarende armoede van de bedoeïnen, is zichtbaar als wij met een bus via Oost-Jeruzalem naar Jericho reizen. In Oost-Jeruzalem is een kaalslag van woonwijken te zien die plaats moeten maken voor Israëlische nederzettingen; voor onze Nederlandse beeldvorming beter te duiden als immense Vinex-locaties. Die staan in schril contrast tot de golfplaten hutjes en met plastic doek gefabriceerde onderkomens van de plaatsmakers. Het racisme ten aanzien van de niet-joodse bevolking van Israël wordt zichtbaar tijdens een bezoek aan een van de vijfenveertig troosteloze, zogenaamde niet-erkende bedoeïnendorpen: Alsira, waar dorpelingen in 1983 grote delen van hun grond inleverden voor de aanleg van een luchtmachtbasis. Vanwege het hoge percentage werkloosheid, criminaliteit, drugs-trafficking en prostitutie weigeren veel bedoeïnenstammen de gedwongen verhuizing

naar de zeven voor bedoeïnen ontwikkelde steden, ontwikkeld in het Prawer Begin Plan. De ongeveer negentigduizend bewoners van de niet-erkende dorpen hebben een beperkte mate van zelfbestuur, geen vergunning voor permanente bebouwing, en ontvangen een minimum aan overheidsgeld voor scholen en gezondheidscentra, de aanleg van electra, een watervoorziening, verharde wegen, en het ophalen van vuilnis. Zij strijden voor het behoud van grond, huizen, vee, hun levenswijze en identiteit. Zij willen geen plaats maken voor chemische industrie, militaire basis, fosforwinning of joodse nederzettingen. Khalil Alamour, een van de leden van het dorpscomité van Alsira, heeft de benarde situatie van deze allerarmste Israëlische bevolkingsgroep in oktober 2013 uit de doeken gedaan in het Europees Parlement.

links: op bezoek bij Khalil Alamour, dorpsleider van Alsira, een niet erkend dorp rechts: graffiti op een van de scheidingsmuren in Bethlehem

De Sabeel-conferentie en de confrontatie met de harde werkelijkheid van het bedoeïnenleven in de bezette gebieden, zetten aan tot nader onderzoek van de christelijke, joodse, seculiere en christen-zionistische metaforen voor het Beloofde Land. <<

13

historie

advertentie

Wonen in een mooie omgeving, zorg van hoge kwaliteit

Dopers perfectionisme tekst Piet Visser – beeld Doopsgezinde Bibliotheek

Het verbijsterend vroom gefröbel van Jan en alleman rimpel. Menno was een nuchter type – niet zo’n profetische Heilige-Geesthijger die het doperdom zijn smetten had bezorgd. Een strenge tucht moest garant staan dat alle ledematen van Christus’ lichaam, de gemeente, zuiver en harmonieus functioneerden. Het hemels ideaal van perfectionisme moest hier en nu gestalte krijgen. Voor wie die meetlat te hoog lag, restte afzondering van de gemeente. Zo’n zwakke broeder of zuster werd dan uit de gemeente verbannen. Dat werd niet beschouwd als een kille verstoting, maar als daad van naastenliefde. De afzondering stelde de zondaar in staat tot inkeer en berouw te komen. Wanneer de gemeente daarvan overtuigd was, werd het boetvaardige lid weer in de gemeenschap opgenomen. De ban kon ook gepaard gaan met mijding: het verbod op omgang met de zondaar.

De ban werd niet beschouwd als een kille verstoting, maar als daad van naastenliefde Toen Menno Simons rond 1539 naar buiten trad als het nieuwe gezicht van de doperse hervormers was het zaak een totaal nieuw imago op te bouwen: de Münsterse miserie vóór hem had de haat en de hoon van de wereld over zich afgeroepen. Dat zou Menno gaandeweg lukken met zijn vredelievende, van de wereld afgezonderde gemeente zonder vlek of

14

Betrof het een huwelijkspartner, dan kon de mijding zelfs leiden tot scheiding van tafel en bed! Verscheurd beeld Deze strenge tuchtmaatregelen zouden nogal wat ellende veroorzaken. Aan het einde van zijn leven kon Menno niet verhinderen dat door deze tuchtpraktijk zijn gemeenschap

uiteenviel. In 1557 keerden de rekkelijker Hoogduitsers en de Waterlanders hem de rug toe. Menno had erin toegestemd dat de echtmijdingskwestie rond ene Swaen Rutgers – zij weigerde haar verbannen man in de steek te laten – gehandhaafd moest worden. De eerste grote scheuring was daarmee een feit. Het streven naar dagelijks perfectionisme zou heel wat mensenlevens frustreren. Wat te denken van het rigorisme van Jan van Ophoorn, een fanatieke leraar in Emden? Rond 1574 ontwaarde hij zoveel zondigheid in zijn gemeente, dat hij alle broeders en zusters in de ban deed! Behalve zijn vrouw – zij tweeën vormden als enigen nog de ware gemeente! De strijd om de meest zuivere gemeente Gods leidde tot een heus ‘Babel der Wederdooperen’. Dat werd naast Waterlanders en Hoogduitsers bevolkt door Zachte en Harde Friezen, Jan Jacobsgezinden, Jonge en Oude Vlamingen, onderverdeeld in Groninger en Dantziger Oude Vlamingen, en wat niet al. De buitenwacht smulde van dat vroomdoperse gedoe! ‘Schickinghe Godts’ Werden de Waterlanders voor de meest vrijzinnige richting versleten, toch hield men ook daar de teugels vrij strak. Neem het geval van Jan Philipsz Schabaelje. Deze gortmolenaar maakte begin zeventiende eeuw fortuin in bruisend Amsterdam. Hij kerkte bij de Waterlandse

zich in eenzaamheid aan zijn privéGod en het christelijk schrijverschap zou wijden.

gemeente van Joost van den Vondel. In 1624 werd hij vermaner in het Alkmaar van Hans de Ries. Gort was niet meer zijn ding, maar God. Jan had herderlijke talenten, terwijl het stichtelijk schrijverschap hem op het lijf geschreven was. Hij dichtte geestelijke liederen, bestudeerde de bijbel, en zette zich in om oud-doperse waarden in zijn tijd van luxe en welvaart te doen herleven. Totdat het noodlot toesloeg. Net weduwnaar geworden, raakte de treurende Jan in de ban van dienstmaagd en kousenstopster Judith Lubberts. Niet enkel haar geest, maar klaarblijkelijk ook haar lijf bood hem lustig troost. (Eufemistisch noemde men destijds seks bedrijven ‘conversatie hebben’)! Na een ernstig gesprek met de gemeente bleken Jan en Judiths posities onhoudbaar te zijn. Judith verdween banwaardig uit het zicht van het doperdom. Deze ‘schickinghe Godts’ bracht haar zelfs in de schoot van de katholieke kerk, door zich als vroom klopje (een soort begijntje) dienstbaar te maken aan de God van Rome. En Jan? Die huurde een achterkamer aan het Fnidsen, waar hij

De lust van de last Als door berouw en boete bezeten produceerde Jan Philipsz het ene stichtelijke lied na het andere. Hij schreef boek na boek: spreukenverzamelingen, samenvattingen van de evangelies, een leven van Jezus, en later, toen hij weer naar Amsterdam was teruggekeerd, zeer omvangrijke prentbijbels. Zeer onlangs heeft de Doopsgezinde Bibliotheek dankzij een erfenis daarvan een zeldzaam exemplaar weten te verwerven: Den Grooten Figuer-Bibel met meer dan 500 paginagrote gravures. Ondanks zijn kommervolle lot zou Jan echter eeuwige roem verwerven met zijn geestelijke dialoog, de Lusthof des Gemoets: een klein formaat boekje van zo’n 600 bladzijden, dat sedert de eerste druk van 1635 maar liefst 103 keer herdrukt is. Dit is, zonder overdrijving, Nederlands meest succesvolle boek uit de Gouden Eeuw! De faam van grootheden als Vondel en Cats verschraalt daarbij. Tot op de dag van vandaag wordt dit kassucces – Schabaelje heeft er overigens nooit een cent aan verdiend – in het Duits en Engels nog gelezen door de Old Order Amish en Mennonites (onze ouderwetse knuffelgetuigen van moderne splijtzucht…).

Zorggroep Oldael beheert twee bijzondere woonzorgcentra in Den Haag: Aelbrecht van Beijeren (Benoordenhout) en Oldeslo (Duttendel). Beide centra liggen in goede wijken, bieden ruime appartementen, een eigen keuken en begeleiding, zorg en verpleging op maat. Gunstige tarieven U kunt bij ons terecht met én zonder indicatie. De tarieven voor wonen, zorg en service zijn gunstig. Kennis maken? Graag. U kunt ons bellen op 070 - 530 05 08 (cliëntadviseur) of 070 - 530 05 30 (bedrijfsbureau). U vindt ook uitgebreide informatie op www.oldael.nl.

Hoe dat ook zij, ik zou het doodzonde hebben gevonden als Jan nimmer die zonde had bedreven. <<

15

interview

Imperfectie

een nieuw ideaal? Het lijkt tegenstrijdig. Dankzij de razendsnelle ontwikkelingen in de technologie zijn wij steeds beter in staat ons leven te perfectioneren. De maakbare mens en de maakbare samenleving lijken binnen bereik. Maar daarnaast is een ontwikkeling gaande waarin imperfectie centraal staat. tekst Tea G. Rienksma – foto’s Rienk van der Star Die ontwikkeling zien we met name in de kunst. De sloophouten meubelen van Piet Hein Eek, het bewust imperfecte servies van Hella Jongerius, de expres stuntelig gemaakte kleistoelen van Maarten Baas. Imperfectie als nieuwe trend. Een reactie op al teveel Blokker en Ikea? Of is er meer aan de hand? Streven naar perfectie Volgens Frits de Lange, hoogleraar Ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen, is er niets mis met het streven naar verbetering. Hij benadrukt dat de drang tot perfectie diep in de mens verankerd is. Dat was al zo bij de oude Grieken. Zij wilden het leven en het lot beheersen en streefden de ideale mens na. De Lange ziet ook in het communisme een poging de ideale samenleving tot stand te brengen, maar dat is compleet mislukt… Onze huidige liberale samenleving is erop gericht ieder individu een perfect leven te laten nastreven, mits de markt goed werkt. We zien dat ook dat een illusie is.

16

Opmars van de technologie De maakbare mens in een maakbare samenleving? Is dat eigenlijk wel een nastrevenswaardig ideaal? De Lange schreef er destijds een bijdrage over in de bundel De nieuwe mens. Maakbaarheid van lijf en leden.1 Hij zegt: ‘Zie de ontwikkelingen in de geneeskunde. Daar komen we op het punt dat de grens tussen natuur, lichaam en techniek vervaagt. Vroeger was de geneeskunde gericht op genezen. Tegenwoordig is het doel het menselijk leven te verbeteren. Daarmee zijn we inmiddels heel ver. Denk aan plastische chirurgie, aan de mogelijkheden op het gebied van sekseverandering. Door bio- en nanotechnologie kunnen we diep ingrijpen in onze genetische structuur. Wanneer dat betekent dat het lijden van de mens teruggedrongen kan worden, dat we verlost worden van bepaalde ziektes, dan moeten we vooral niet op de rem trappen. Maar wanneer ons streven naar perfectie erop uit is de eindigheid van het leven te bestrijden, dan vind ik dat geen nastrevenswaardige ontwik-

keling. Er zijn wetenschappers die voorspellen dat het over niet al te lange tijd mogelijk is 120 jaar oud te worden. Maar moeten we een leven nastreven dat helemaal op technologie gebaseerd is?’ Zacht zijn voor elkaar Dan toch maar liever een imperfect leven in een imperfecte samenleving? De Lange: ‘In het christendom staat juist de imperfecte, de onvolmaakte mens centraal. Hoewel ook het christendom de neiging naar perfectie wel kent in het streven naar een ascetisch leven en de navolging van Christus. Maar wij zijn niet als God. Daarnaar streven wordt als een oerbeeld van zonde gezien. De mens is sterfelijk, eindig en onvolmaakt.2 Nietzsche zei daarom ooit: het christendom is een religie voor mislukkingen. Zet een crucifix naast een beeld van een Griekse god, en je ziet twee totaal verschillende werelden en een totaal verschillende spiritualiteit. De bijbel geeft allerlei voorbeelden van de onvolmaaktheid van mensen. In het Oude Testament zijn belangrijke

figuren als David en Mozes onvolmaakt: ze maken fouten, doen de verkeerde dingen, zijn allesbehalve perfect. En God is een God van barmhartigheid, van vergeving. Hoe zou het leven zijn wanneer wij elkaar niet meer zouden kunnen of hoeven te vergeven? Ik denk dan aan dat mooie gedicht van A. Roland-Holst, waarin hij zegt: ‘Laten wij zacht zijn voor elkander’ (uit Zwerversliefde). En in de meest bejubelde film van 2013, de Italiaanse film La Grande Bellezza, wordt het leven verbeeld als één groot feest. Er komt een scène in voor waarin twee mensen elkaar confronteren met de donkere kant van hun bestaan, en desondanks elkaar oproepen mild te zijn voor elkaar. Voor mij is dat de mooiste scène uit de film.’ Is imperfectie sexy? De Lange verwijst naar een psychologisch onderzoek naar wat mensen mooie mensen vinden. Daaruit bleek dat de ondervraagden vooral symmetrische jonge meisjes en jongens mooi vonden. Maar ook zeiden ze niet verliefd te kunnen worden op zulke mooie jonge mensen. Ze waren 3

te perfect gephotoshopt. Met andere woorden: wij worden kennelijk wel verliefd op imperfecte mensen. De imperfectie van de ander heeft een bepaalde aantrekkingskracht. Misschien omdat die ons meer boeit, misschien omdat de ander iets heeft wat ik niet heb, of wat juist mijn eigen imperfectie weerspiegelt? De Lange houdt zich bezig met de ethiek van het ouder worden. ‘Juist in het ouder worden komt het imperfecte tot uitdrukking. Meestal vinden we ouder worden niet aantrekkelijk, eerder afstotend, maar ik wil de schoonheid van de ouderdom benadrukken: een gezicht waarop het leven staat getekend, ogen die veel gezien hebben, handen die hard gewerkt hebben.’ Vergeven Het waren profeten en wijzen die de mensen terugfloten wanneer ze te overmoedig werden. Zijn het nu de kunstenaars die als hoeders van de humanitaire samenleving naar voren treden? De Lange: ‘De kunst heeft altijd een bepaalde profetische kant. Dat is zeker ook nu aan de orde. Daarnaast biedt ook religie een

manier om te leren leven met de eindigheid van het leven en dus met de imperfectie. Toen Bonhoeffer ontdekte dat zijn streven Jezus na te volgen gedoemd was te mislukken, werd hij in de erkenning van zijn imperfectie juist een groots mens. Dat we het leven willen verbeteren, onszelf willen verbeteren, is niet verkeerd, maar laten we in staat blijven elkaar te vergeven als dat niet lukt.’ <<

1 De nieuwe mens. Maakbaarheid van lijf en leden, red. Frits de Lange, Kampen, 2000. 2 Japan kent een kunstvorm, wabi-sabi, geworteld in het zenboeddhisme, waarin schoonheid ervaren wordt in de imperfectie en in het accepteren van de eeuwige cyclus van groei, verval en dood. In de Japanse theeceremonie wordt gedronken uit raku gestookte kommen, die juist door hun onvolmaakte vormgeving een grote schoonheid hebben. (Zie ook het artikel op pagina 10 en 11, red.) 3 In juni 2013 besteedde prof. Ellen Rutten (Faculteit der Letteren van de Universiteit van Amsterdam) in haar oratie aandacht aan de vraag waarom met name Rusland en Nederland gefascineerd zijn door imperfectie. De titel van haar oratie: Vintage-Rusland: wat imperfectie sexy maakt.

17

boeken & bladen

Tenzij anders vermeld, zijn de bijdragen op deze pagina’s van de hand van Martin Maassen, [email protected]

Op het moment dat je zoiets probeert na te vertellen vervliegt een groot deel van dat gevoel omdat woorden slechts armzalige duiders zijn. Toch is het de schrijfsters aardig gelukt om hun gevoel van verwondering te verwoorden. Maar om dat nu allmaal toe te schrijven aan engelen… Engel met gebarsten vleugel, Renata Barnard en Folly Hemrica, uitgeverij Docete, € 8,50

kwakdenken Bewust zijn?

vonk

Boodschappers van de Eeuwige ‘Hebt u ooit engelen gezien? Wij niet! De één gelooft er heilig in, een ander kijkt met milde ironie naar dit merkwaardige fenomeen. Misschien moet je wel een groot mystiek talent hebben om ze waar te nemen. En dat hebben we niet! Maar soms, in onze pastorale praktijk en daarbuiten, zagen we in mensen wel een verwijzing naar de Eeuwige zelf. Alsof ze boodschappers van een andere wereld waren en even boven zichzelf uitstegen.’ Het zijn woorden van de oud-predikanten Renata Barnard en Folly Hemrica. Zij stelden een boekje vol engelenverhalen samen, waarin gewone mensen op redelijk invoelbare wijze een vonk laten overslaan van ontroering, bewondering, opwinding of verwarring. Er worden ontmoetingen beschreven met (dood) zieken, gevangenen (‘bajesengelen’), zwervers en verslaafden (‘straatengelen’) en ‘Bijbelse engelen’. Af en toe gelardeerd met fraaie stukjes poëzie. De bijbelse engelen detoneren wat met de beschreven verhalen van ‘gewone’ mensen. Mensen die bij de waarneemsters een bijzonder, onbeschrijfelijk gevoel teweeg brengen.

18

‘Het leven is eenvoudig, het leven is iets echts, het leven is levend.’ Waar vind je ze nog, de tegeltjeswijsheden die een mens positief proberen te stemmen? Juist, in het tweemaandelijks magazine BewustZijn. ‘Persoonlijke ontwikkeling’ staat centraal in het blad, waarin de hoofdredacteur schrijft dat zij zich thuis voelt bij Rudolf Steiner (grondlegger van de antroposofie). Steiner komt bij haar ‘telkens weer even om de hoek kijken’. BewustZijn besteedt aandacht aan de Duitse filosoof en natuurkundige Marcus Schmieke. Van hem leren we dat het bij ziekte ‘is alsof de verbinding tussen de geest en het

lichaam ergens verbroken is’. De TimeWaver kan de verbinding tussen materie en geest tot stand brengen, zo wordt beschreven. Naast aandacht voor kwakdenken is er een interview met de actrice Julika Martijn. Zij schreef samen met Ton Jorna een boek over Etty Hillesum. Martijn laat ons weten dat zij veel ‘merkwaardige synchroniciteiten’ ziet tussen het leven van de in Auschwitz gestorven Etty Hillesum en de periode waarin Martijn aan een script van een voorstelling over Hillesum werkte. Tja.

Tegelijkertijd ligt juist daar de kracht van het boek: lees het, en hou op met analyseren en denken en redeneren. Lees het, en laat je meeslepen door de kracht van Gods aanwezigheid in deze wereld, zijn zorg en liefde voor recht en mensen. Lees: er ligt nu een prachtige vertaling van Hans van der Heiden, met een terecht gebruik van de Naardense Bijbel. Lees, laat niets je tegenhouden. Lees, en laat je overspoelen door een profetische gloed die ook nu nog raakt en bindt. Lees! door Wieteke van der Molen

BewustZijn, uitgever Onno van Lith, € 7,50 (incl. porto) of in de boekhandel

stilte

Gedachten gevisualiseerd In 2001 is achter de doopsgezinde vermaning in Twisk een slordig schuurtje opgeknapt tot Stilte Boetje. Een meditatieruimte waarin naast een kruis en ‘heilige boeken’ ook een groen schrift ligt. In dat schrift zijn door de bezoekers gedachten opgeschreven. De doperse Twiskers haalden uit de gedachtestromen verschillende thema’s die vervolgens door fotografe Jane Verijzer gevisualiseerd zijn. Zo zien we bij het thema ‘gecodeerd’ koeien met een nummer in het oor. ‘Chaos’ toont een totaal verwarde elektriciteitsmast. ‘Belofte’ laat een regenboog zien in een verstild landschap. Veel fraaie, stralende natuurfoto’s, maar ook foto’s die de kwetsbaarheid van het leven weergeven. Het boekje is een cadeau aan de bezoekers van het Stilte Boetje. In de stilte zal ik je ontmoeten is uitgegeven door de doopsgezinde gemeente Twisk. Te bestellen bij mevr. C. Laros, [email protected] | 0227 57 05 96, € 6,65 (excl. porto)

gegrepen

De Profeten, Abraham Joshua Heschel, uitgeverij Skandalon (vertaling door Hans van der Heiden van The Prophets, Harper & Row New York, 1962), € 50,–

Profetische gloed

In de vorige eeuw werd het bijbelonderzoek voortdurend beïnvloed door allerlei andere takken van wetenschap: antropologie, politicologie, psychologie, filosofie etc. Steeds vanuit een andere invalshoek werden bijbelteksten en de achterliggende context tegen het licht gehouden en verklaard. Dat leverde talloze nieuwe inzichten op, en bevrijdde de bijbel van een hoop dogmatisch aankleefsel. Maar er ging ook wat verloren: de aandacht voor de Geest van, en in, en achter die teksten. Tot het boek The Prophets van Abraham Joshua Heschel verscheen. Heschel veegde fijntjes al die interpretatiemethoden van tafel en liet de profeten zien als mannen die gegrepen waren door Gods pathos. In en door de profeet keert God zich naar de mens toe. Krachtig, oorspronkelijk, meeslepend, sprankelend. Lang niet altijd makkelijk, nog steeds niet. Hoewel we tegenwoordig misschien minder moeite hebben met de precieze boodschap van de profeten, als met de wijze waarop de profeet zich gegrepen weet door God.

tegengesteld aan mijn geloofsbeleving – ‘Ja, ik ben totaal onmachtig om ook maar iets te doen. Ik heb jou niets te bieden, Jij, die Alles bent. Jij geeft mij alles, ‘om niet’, gratis. Jij doet mij leven en ik mag alles aannemen uit Jouw hand’ – is bewondering op zijn plaats. Zonder zich te bezondigen aan mooischrijverij geeft Philipse zich volledig bloot, en ze doet dit spontaan en authentiek. Dapper om dit te publiceren. Poëzie en proza wisselen elkaar af. Het is aan te bevelen het dagboek niet in één ruk uit te lezen, maar het te lezen als ware het een gedichtenbundel. Lees een stukje en laat het op je inwerken. Lees het in ieder geval met eerbied en respect. door Jehannes Regnerus

blootgegeven

Jij zingt in mij Jouw naam. Mystiek dagboek. Bloemlezing, Carine Philipse, uitgeverij Discovery Books, € 19,90

‘Dit boek is mijn dagboek. Maar het gaat niet over mij, over mijn leven met alle dagelijkse gebeurtenissen of over mijn eigen ervaringen. Het gaat over de werking van God in ‘mijn’ leven. Mijn leven, dat in feite niet ‘van mij’ is, maar van Hem. Mijn leven en de persoon die ik ben, zijn in wezen niet van belang. Ze zijn niet meer dan de bedding waarin dit mystieke proces kan plaatsvinden.’ Deze woorden schrijft Carine Philipse in de inleiding bij Jij zingt in mij Jouw naam. Mystiek dagboek. Bloemlezing. Bij het lezen van dit citaat, en ook bij het lezen van de titel van het boek, dacht ik: oef, wat moet ik met dat zweverige? Hoewel aangetrokken tot de Keltisch-christelijke mystiek, zou ik dit boek in de boekwinkel niet uit de kast hebben getrokken. Maar mijn volgende gedachte was: waarom zou ik me niet openstellen voor de gedachtegang van Philipse? Hoewel haar geloofstaal meerdere keren niet de mijne is, soms zelfs volledig

avonturen

Bedding van God

Kinderboek

Ton van der Stelt, lid van de doopsgezinde kring te Harderwijk, heeft een kinderboek geschreven: De avonturen van Bick en Pup. De veertienjarige Yaxin Man verzorgde de illustraties. Het boek bestaat uit zeven verhalen en is bedoeld om voor te lezen, of voor beginnende lezers om zelf te lezen. De hoofdpersonen Bick en Pup zijn broer en zus, ze zijn twaalf en acht jaar oud en samen beleven ze veel spannende en leuke dingen. Een deel van de opbrengst van het boek gaat naar de Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa). De avonturen van Bick en Pup, Ton van der Stelt, uitgeverij Boekscout, € 13,45

De zonnetjes bij de besproken boeken & bladen geven de waardering van de recensent weer. Die kan uiteenlopen van één zonnetje (niet best) tot vijf (mag op uw nachtkastje niet ontbreken).

19

uit de kast Over doopsgezinden wordt gezegd dat zij ‘stillen in den lande’ zijn. In deze rubriek dagen we hen uit om uit de kast te komen, zichzelf te laten zien en hun geloof onder woorden te brengen.

Waarover werd u voor het laatst echt kwaad? ‘Toen mensen in mijn omgeving zich een tijdje geleden niet aan al gemaakte afspraken hielden. Ik kan daar slecht tegen.’ Wat zou u veranderen in Nederland als u ministerpresident werd? ‘Ik zou het begrotingstekort terugbrengen naar nul. Ik vind dat wij nu niet moeten leven op het tegoed van onze kinderen en kleinkinderen. Laten wij onze uitgaven aanpassen naar wat ons land verdient.’ Waar bidt u voor? ‘In de basis bid ik niet, maar dank ik voor het leven. Danken is mijn uitgangspunt van het leven, daar ik mij een begenadigd, gezegend mens weet. In mijn danken komen wel elementen van bidden tot uiting. Als ik dank voor mijn gezondheid, zit daar de gedachte achter dat ik mijn gezondheid mag behouden, en mag leren omgaan met datgene wat vanwege mijn gezondheid niet meer kan.’

Tom Rijken tekst Jan Willem Stenvers – foto Johan Tempelaar

Tom Rijken (57) is predikant in de doopsgezinde gemeente Amsterdam. Hij was betrokken bij de oprichting van het Platform Church Mediation, en is inzetbaar als mediator en coach. Hij woont in Oosterhout in het Brabantse land, waar hij volgens eigen zeggen niet weg te branden is. Wat betekent het woord ‘doopsgezind’ voor u? ‘Dat ik in de ruimdenkendheid van het geloof onderweg mag zijn, en niet word afgerekend op dogmatische geloofsstellingen die mensen bedacht hebben om elkaar in een keurslijf te houden.’ Welke bijbelse figuur zou u een dag willen zijn? ‘Mozes. Met name het moment dat hij onderweg is met zijn schaapskudde in de woestijn, en uiteindelijk een bijzondere ervaring heeft met een innerlijke stem die hij als God duidt. Mozes is niet zoekende naar iets – hij heeft een vrouw, kinderen en werk. Hij heeft een balans gevonden in zijn leven. Maar op het moment dat hij

20

Hoe ziet de hemel er uit ? ‘De hemel is het universum, de oceaan van liefde waar wij in terechtkomen als we de laatste levensadem uitblazen. Energie kan niet vergaan, dus ons leven kan niet vergaan. Wij leven in de geest dóór op een plek van licht en goedheid; welke mooie metaforen u daar ook maar aan wilt verbinden. Maar als ik mijn eigen hemel mag ontwerpen, is er veel bier en goede wijn. En vieren we constant carnaval!’

Van welk lied krijgt u kippenvel? ‘Het lied uit het Nieuwe Liedboek Die chaos schiep tot mensenland van Huub Oosterhuis. Bij de prachtige tekst en melodie kan ik ontroerd raken, alsof er een snaar in mij wordt geraakt. Ik zet het vaak heel hard op in de auto als ik moe ben. Van dit lied zegt mijn organist: “Tom, je hebt de gemeente dit lied het afgelopen halfjaar al vier keer laten zingen”.’ Welk boek ligt er op uw nachtkastje? ‘Het boek van de filosoof Frédéric Lenoir De Wereldziel. Een mooi boek, waarin in romanvorm de verbondenheid tussen de wereldgodsdiensten wordt verwoord. Dit boek zou ik mensen aanraden. Ik geef het ook cadeau op verjaardagen. Het boek waar ik dagelijks uit put in dit stadium van mijn leven, is Dag Hammarskjöld’s De langste reis is de reis naar binnen. In dit boek klinkt de volgende spreuk door: “Zeg dank tegen het verleden en zeg ja tegen de toekomst”.’ Waar mogen we u om drie uur ’s nachts voor wakker maken? ‘Om met mijn liefste naar de prachtige sterrenhemel te kijken, of een heerlijke Bossche bol te eten.’ <<

herdenking Frits Kuiper (1924), Krommenie (1928), Alkmaar (1932) en Amsterdam (1947-1963). Kuiper was de meest uitgesproken en meest markante doperse theoloog in ons land gedurende de twintigste eeuw. Zijn sterfdatum lijkt een goede gelegenheid te zijn om zijn persoon en werk nog eens vanuit verschillende perspectieven te belichten.

onderweg is met zijn schapen, overkomt dit hem in de woestijn. Dat vind ik een mooi beeld.’ Welke niet-bijbelse persoon is voor u een profeet? ‘Dag Hammarskjöld. Hij is eind vijftiger jaren van de vorige eeuw vn-secretaris geweest en omgekomen bij een vliegtuigramp. Hij was vredelievend en stond voor het oplossen van conflicten op pacifistische wijze. Toen zijn dagboek werd uitgebracht, bleek hij een religieus en spiritueel persoon geweest te zijn. Dat was helemaal niet bekend. Hij schreef dat ieder mens uniek is en in ieder mens God aanwezig is. Daar word ik warm van. Ik wil ook in ieder mens iets unieks zien.’

‘Energie kan niet vergaan, dus ons leven kan niet vergaan’

Symposium > Amsterdam, donderdag 6 maart

Op 7 maart is het veertig jaar geleden dat de doopsgezinde theoloog en predikant Frits Kuiper overleed. Als predikant werkte hij in de doopsgezinde gemeenten Amersfoort

10.00-16.00 uur Tijdens dit symposium, waaraan verschillende bekende theologen deelnemen, zal het boek Naar Messiaans Communisme over Frits Kuiper van de hand van dr. Pieter Post worden gepresenteerd.

Herdenking echtpaar Kuiper-Heuvelink > Oosterbeek, vrijdag 7 maart Een feestelijke herdenking, met onder meer een kleine expositie, levensverhaal aan de hand van dia’s en een lezing door ds. Gert-Jan Loor.

afbeelding: Frits Kuiper (ca. 1942) door Edgar Fernhout (1912-1974)

Kerkdienst > Alkmaar, zondag 9 maart 10.00 uur Dienst onder leiding van de predikanten Carolien Cornelissen, Pieter Post en Alle Hoekema. Daarna samenzijn met onder meer persoonlijke indrukken van ds. en mevrouw Kuiper door ds. George Schepperle. Meer informatie en volledig programma op www.doopsgezind.nl | agenda

21

DoRe

kort

Feestelijke kerkdienst in Leiden met Leoni Jansen

Na een leven vol trouw, zorg en aandacht is overleden

Johannes Anthony Veen

Getrouwd geweest met Johanna Alberta Veen-Arink



Steenwijk * 8 november 1919 † 19 december 2013

De kerkdienst ter nagedachtenis was dinsdag 24 december in het kerkgebouw van zijn Doopsgezinde Gemeente Steenwijk.

Na een lang en bewogen leven is op 14 december 2013 in Australië overleden

Foppe Brouwer Zijn leven stond in het teken van het dienen van God en het uitdragen van zijn woord. Wij wensen zijn vrouw en dochters heel veel sterkte om dit verlies te dragen. Kerkenraad en leden Federatie Doopsgezind-Gereformeerd Ameland

Correspondentieadres Onnastraat 12 | 8331 hm Steenwijk

 D oopsgezind

Valentijn DoRe

 400 jaar

 Remonstrant verkering

tekst Michel Peters – foto PR

‘All you need is love’. Doopsgezinden en remonstranten kunnen dat beamen. Zij staan in 2013-2014 stil bij hun verbintenis die maar liefst vier eeuwen wist te trotseren. Om die lange liefde te vieren is er in de week van Valentijnsdag op zondag 16 februari een feestelijke kerkdienst in Leiden. oerteksten die raken aan dingen die groter zijn dan Leoni Jansen zingt tijdens deze dienst en na afloop ervan liederen van haar cd Wat ongezegd bleef (2013). Op deze cd staan bewerkingen van bekende en minder bekende liederen van Huub Oosterhuis. Ze vertelt: ‘Tijdens een bijeenkomst van Preek van de Leek werd ik eens gevraagd om het Lied van Rispa van Huub Oosterhuis te zingen. Ik werd er door aangestoken en ben meer van hem gaan lezen. Ik ben niet christelijk en benader zijn teksten als poëzie. Het bijzondere is dat de liederen een universele betekenis hebben – het zijn archetypes, een soort Leoni Jansen is presentatrice, zangeres en theatervrouw. Op het moment toert zij samen met Eric Vaarzon Morel door het land met het theater/muziekprogramma Santiago. Vanaf maart speelt en zingt zij ook de solovoorstelling Het geheim, waarin ze het verhaal van haar overleden vader vertelt. De rode draad in haar werk is het bruggen willen slaan tussen verschillende culturen. Niet voor

22

wijzelf. Er zit bovendien veel lucht in de liederen: als zangeres heb ik de ruimte om zelf veel in te vullen. Later heb ik contact gehad met Huub Oosterhuis zelf. Hij ging ermee akkoord dat we liederen zouden samenvoegen en dat mijn man, Onno Krijns, nieuwe composities op zijn teksten zou maken. Het resultaat is een cd met kleine, gevoelige liederen met pianobegeleiding. Op 14 maart gaan wij tijdens een workshop in het klooster in Huissen de nieuwe composities en arrangementen met koren instuderen. Fijn om de liederen ook op 16 februari in Leiden te mogen zingen.’ <<

niets is zij ambassadeur van de interna tionale organisatie MasterPeace, die muzikanten uit landen in oorlog samenbrengt om door middel van muziek eenheid te creëren. Binnenkort gaat zij de regie voeren over een groot MasterPeace-concert in Istanbul.

Feestelijke Valentijnsdienst 16 februari 10.30 uur, Lokhorstkerk, Pieterskerkstraat 1, Leiden. Voorgangers: ds. Laura van Asselt (remonstrants) en ds. Sonja van der Meulen (doopsgezind). Na afloop is er gelegenheid een broodje te eten. Graag vooraf aanmelden via [email protected] of 020 6230 914.

prijswinnaars kribtogram



‘Ik ben dankbaar voor al het goede dat het leven mij gegeven heeft’

Doopsgezind NL december 2013 | januari 2014

Vandaag is overleden ûs mem, beppe en âlde beppe

Driedaags seizoensarrangement op Mennorode voor twee personen > J. Hoogland-Duiker uit St. Annaparochie

Hijlkje de Jong-de Vries Hieke

Dopper Steel > A. Brienne-Wielenga uit Medemblik > Henk Swart uit Bussum Driemaal een boekenbon van € 10,– > E.R. Killian uit Aalsmeer > F.G. Nijenhuis uit Oldekerk > N. Stuiver uit Aalsmeer De winnaars hebben persoonlijk bericht ontvangen.

volgende nummer > God of Mammon? > Matthias Smalbrugge over

> Identiteit vs. exploitatie > Seminarium-special

‘Een godvergeten crisis’

en nog veel meer…

via de aangegeven contactgegevens in dit colofon. U kunt uw bijdrage overmaken op Doopsgezind NL is een uitgave van de rekeningnummer 24.34.93.886 t.n.v. Algemene Doopsgezinde Sociëteit Algemene Doopsgezinde Sociëteit (ads) en verschijnt tien keer per jaar. onder vermelding van ‘dnl 2013’. Het blad wordt tegen een vrijwillige Hoofdredactie Johan Tempelaar bijdrage toegezonden aan alle leden (coördinator communicatie) van doopsgezinde gemeenten. Eindredactie Marijke van Duin Vrienden en belangstellenden die Redactie Kalle Brüsewitz, Martin het blad willen ontvangen, betalen Maassen, Wieteke van der Molen, € 35,– per jaar. U kunt zich opgeven Tea Rienksma, Jan Willem Stenvers

colofon



Sedert 20 februari 1976 weduwe van Fokke Aukes de Jong



* Terhorne 10 maart 1912

†Akkrum 20 januari 2014

Driebergen: Auke en Bep Akkrum: Geart en Joukje Twello: Wybren † en Hinke Rolde: Wytske † en Stoffer en Petra Leeuwarden: Ypie en Rein Melick: Anno en Annemarie Klein- en achterkleinkinderen Correspondentieadres G. de Jong | Leppedijk 20 | 8491 gl Akkrum

Ontwerp & opmaak Susan de Loor, Kantoordeloor, Haarlem Druk gbu Grafici, Urk Advertenties Saskia Meerts Oplage 7.500 Papier G-Print Proost & Brandt, fsc-gecertificeerd Contact redactie & advertenties Singel 454 | 1017 aw Amsterdam t 020 623 09 14 | [email protected] www.doopsgezind.nl

Abonnement Groot letter cbb 0341 56 54 99 of [email protected] Het volgende nummer van Doopsgezind NL verschijnt begin maart. Reacties voor ‘ingekomen’ uiterlijk 10 februari 2014 aanleveren. Brieven dienen kort en zaakgericht te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten of niet op te nemen. © ads 2014

23

humility block

Exclusief

Als mens ben je perfect als je iets aflevert wat net niet klopt

Groen, rood en wit wisselen elkaar af in printjes en afbeeldingen van bloemen op het doek. Eén lapje is echter blauw. De quilt klopt niet. Of toch wel? tekst Jan Willem Stenvers foto iStock

24

Lapjes stof en naald en draad verspreid over de tafel. Een groepje vrouwen dat er rustig kwebbelend omheen zit en druk aan het werk is. Een gemoedelijke bezigheid: quilten. Je zou het bijna perfect noemen. Maar volgens sommigen is dat het pas als de quilt uiteindelijk imperfectie bevat, ofwel een ‘humility block’. Een stukje dat afwijkt van de rest. Hoe komt men daarbij, en klopt het wel?

zoeken ook vaak ongelijkheden vinden. Het is alleen de vraag of de theorie als zodanig bewust bedacht is door de Amerikaanse geloofsgemeenschap. Het is namelijk niet zo gek dat de doeken fouten bevatten, zeggen quilters op internetfora en websites. Het vereist zoveel werk en precisie om een perfecte versie af te leveren, dat het praktisch onmogelijk is. Bewust een fout plannen hoeft helemaal niet.

De theorie zou van de Amish komen. Alleen God is volmaakt zeggen zij, dus mag je als mens niet iets perfects maken. Ook niet een prachtige quilt. Hoe nauwkeurig en intensief er ook aan gewerkt wordt. Om God niet te tarten, moet een stukje van het doek net afwijken van het patroon. Het is geen onbekend verhaal, en wie naar een quilt kijkt kan met goed

In de Amish-wereld gaan daarnaast stemmen op dat de theorie, theologisch gezien, niet klopt. Er is er maar immers één volmaakt, en dat is God. De gedachte dat je bewust een fout moet inplannen, omdat je in staat bent iets perfects af te leveren, is veel te arrogant. Als mens ben je perfect als je iets aflevert wat net niet klopt. Eigenlijk wordt zo ook gezegd dat

niemand zijn best hoeft te doen voor een imperfecte quilt! Het Amish-verhaal achter het ‘humility block’ lijkt dus vooral een excuus. Een theorie om zelfs de onvolmaaktheden in een quilt bijzonder te maken. Volgens sommige bronnen is het zelfs ooit bedacht door een fabriek die per ongeluk een lading doeken met een foutje erin afleverde. Als mooi verkooppraatje bedachten ze dat het zo hoorde volgens de boerengemeenschap uit de Verenigde Staten. Er zijn ook bronnen die beweren dat de afwijking in een quilt helemaal niks te maken met een fout. Het heeft te maken met exclusiviteit. Veel quilters maken hier en daar heel bewust een ongelijkheid in hun creatie. Niet om imperfectie na te streven en daarmee op de Amish te lijken. Nee, om de quilt uniek te maken. Als ware het een handtekening op een schilderij, zo zorgen quilters dat hun doek de enige in zijn soort is. Uniek en imperfect. <<