Geroepen om te leven. foto Herman Heijn. Algemene Doopsgezinde Sociëteit

09

2015

Geroepen om te leven foto Herman Heijn

september 2015

Algemene Doopsgezinde Sociëteit

uitgelicht

vooraf ongekende mogelijkheden

Symposium: kerken als ruimten voor vernieuwing ‘Jullie moeten je niet aan deze wereld aanpassen’, schrijft Paulus aan de christenen van Rome, ‘maar je laten vernieuwen door de vernieuwing van jullie gezindheid’ (Romeinen 12,2). De kerk zou dus een plaats van vernieuwing moeten zijn, van tegendraadse visies en verrassende praktijken. Zij komt echter vaak in beeld als plaats van conformisme waar wordt vastgehouden aan achterhaalde ideeën. De kerken slagen er nogal eens in het beeld op te roepen dat ze uitsluiten wat ze zouden moeten omarmen, en zich laten gijzelen door datgene waarvan ze zich

los zouden moeten maken. En dan gaan er stemmen op om dan maar af te schaffen wat niet meer van deze tijd is, en te omhelzen wat hedendaagse mensen van belang vinden. Er zijn binnen het christendom altijd bewegingen en stromingen geweest die een andere weg bewandelden. Zij waren en zijn er niet op uit een onveranderlijke waarheid te formuleren, noch aansluiting te zoeken bij de dominante cultuur. Zij nemen geen afstand van het ‘gewone’ leven van eten en drinken, van vriendschap en voor elkaar zorgen, van gesprek en

debat, van arbeid en geld verdienen. Zij zoeken wat zich te midden van dit leven aandient aan ongekende mogelijkheden, en sluiten hierbij aan. Zij grijpen niet terug op wat zij uit het verleden meenamen, maar stellen zich open voor wat zij ontvangen als voorafschaduwing van een toekomst waarin God ‘alle dingen nieuw’ maakt. Dit symposium verkent de actualiteit van bovengenoemde traditie, en onderzoekt de speurtocht naar vernieuwende mogelijkheden die deze biedt in de huidige situatie van de kerk.

programma

praktische gegevens

Het symposium begint om 10.30 uur, waarna Erik Borgman onder de titel ‘Aangeraakt door Gods toekomst’ zal spreken over kerken als plaatsen van vernieuwing. Andere sprekers zijn onder meer Eddy van der Borght, Christa Anbeek en Rick Benjamins. In het middaggedeelte staan onder meer workshops op het programma.

Symposium Ongekende mogelijkheden ter gelegenheid van de benoeming van Erik Borgman als visiting professor aan het Doopsgezind Seminarium > Datum en tijd: 16 oktober 2015 | 10.30-16.00 uur > Locatie: Singelkerk, Singel 452 | Amsterdam > Kosten: € 10,– > Informatie en aanmelden: [email protected]

14.30-15.30 uur – workshops Voorbeelden van vernieuwing > Tjitske Hiemstra – nieuwe vormen van spiritualiteit vanuit/bij de gemeente, concreet oefenen van bepaalde meditatievormen en reflectie. Kansen en dilemma’s voor gemeenteopbouw. > Herman Heijn – expositieruimte Fotogalerie De Gang als plek van kerkvernieuwing. De workshopdeelnemers gaan aan de slag naar aanleiding van een grote foto. > Wieteke van der Molen – Dopersduin: op zoek naar een nieuwe gemeenschapsvorm? > Machteld Stam – doopsgezinde gemeenteopbouw tussen droom en realiteit; een gesprek. > Marjan Kip – doopsgezind Almere: diaconale presentie, vanuit spiritualiteit en als vorm daarvan. > Henk Leegte – Amsterdam, Preek van de Leek.

www.seminarium.doopsgezind.nl

Erik Borgman

inhoud

In de gang hangen tekeningen van katten. Overal in het huis staan de deuren en ramen open, want het is bloedheet. Ik zit in de woonkamer tegenover een tachtigjarige vrouw die ik zojuist heb geïnterviewd voor de rubriek Uit de Kast. ‘Ik moet je eigenlijk nog wel iets vertellen…’, zegt ze met enigszins gedempte stem terwijl een lach op haar gezicht verschijnt. Ik wilde het gesprek eigenlijk net afronden - de vragen waren beantwoord. Ze vertelt me dat ze steeds meer bezig is met haar joodse familieachtergrond. Het interview blijkt nog niet klaar.

6 10

Als ik een kwartier later dan toch naar de deur loop maak ik een opmerking over de kattenfoto’s. Terwijl ik in de deuropening sta te smelten, houdt de vrouw me nog vijf minuten bezig en vertelt ze hoe gek ze is op de beesten. ‘Kijk dan hoe deze mooi op dat muurtje ligt, ze kunnen zo lekker lui zijn.’ Als ik terug naar huis rijd vraag ik me af hoe ik de zojuist gehoorde verhalen in het interview kan verwerken. Haar laatste opmerkingen sluiten eigenlijk niet bij de vragen aan. De rubriek vraagt van mensen zich voor te stellen en iets over hun leven te vertellen. En wat deze vrouw me vertelde, is essentieel voor haar leven. Maar het was niet de eerste keer dat ik bezig was met Uit de Kast, en op iemands levensverhaal stuitte dat te mooi was om niet op te schrijven, maar niet paste in de formule.

12 16 Ode aan de overtuiging

6

Meer dan drie jaar lang stelde ik een vaste set persoonlijke vragen aan doopsgezinden van alle leeftijden, uit verschillende kringen. Vragen als: waar maakt u zich boos over? Welke bijbelse persoon zou u een dag willen zijn? Als schrijver van de rubriek leerde ik op die manier veel doopsgezinden kennen. Soms face-to-face, vaak via de telefoon of skype, en soms via de mail.

Gods handen en voeten

10

De kunst van het leven

12

Maar drie jaar lang dezelfde vragen stellen leverde steeds vaker dezelfde soort antwoorden op. De klad kwam erin. Het werd een invuloefening, in plaats van zoeken naar mooie verhalen. En daarom gooien we, voordat de rubriek de verscheidenheid van de doopsgezinde gemeenschap niet meer uitdraagt, het roer om.

Gaan met God

16

Een soortgelijke rubriek blijft bestaan. Maar met meer ruimte voor de verhalen die eerder niet aan bod kwamen. Misschien merkt u de verandering nog niet na de eerste keer lezen. Maar dat komt wel na de tweede of derde editie van de nieuwe rubriek waarin iemand met een paar woorden wat over zichzelf vertelt: Mondig & Bondig.

ingekomen 4 Mennokate 22 titel volgt 8 Geen touringcars voor Menno subkop kort 23 WereldWerk 14 column 24

Jan Willem Stenvers Redacteur Doopsgezind NL [email protected]

Wereldwijd geroepen om te leven

Generatiegesprek rondom het jaarthema

Vallen en opstaan en weer verdergaan

Wat is een volk zonder verhalen?

en verder…

Good to see you again! Carolien Cornelissen boeken & bladen 18 mondig & bondig 20 Jasper Pondman

ingekomen

Global Village

gevoelvol

Menno Simons-lezing

Ik ruik de herfst tussen de planten op het terras een ragfijn web beweegt in de wind die zacht is het zomert nog Het is een van de gedichten uit de nieuwste, in eigen beheer uitgegeven bundel van dichteres Berthe A. Zwama. In sobere taal verbindt zij, zoals zij dat zelf noemt, de binnen- en de buitenwereld. Het is als met veel poëzie. Soms raakt een gedicht je, soms laten de woorden weinig ruimte voor verbeelding. Het zijn gevoelvolle duidingen in een mooi vormgegeven boekwerk.

In tegenstelling tot eerdere berichten zal de Menno Simons-lezing dit jaar plaatsvinden in de doopsgezinde kerk in Heerenveen. De reden is dat de renovatie van het kerkgebouw van de doopsgezinde gemeente in Leeuwarden uitloopt. Leeuwarden is normaal gesproken de gastheer van de lezing. In Heerenveen werd eerder dit jaar een ingrijpende verbouwing juist afgerond. De Menno Simons-lezing wordt gehouden door Maurits Groen. Groen bezet de tweede plaats in de Duurzame 100 van dagblad Trouw en heeft vele initiatieven opgezet rondom duurzaamheid en/of ontwikkelingswerk. Een van zijn meest recente projecten is de WakaWaka led-lamp. Ook was Groen betrokken bij de rechtszaak die klimaatorganisatie Urgenda aanspande tegen de Nederlandse staat, om (meer) actie met betrekking tot het Nederlandse klimaatbeleid af te dwingen.

Gedichten van Zwama

De bundel is in linnen gebonden, telt 56 pagina’s en kost € 15,–, excl. € 2,75 verzendkosten. Bij bestelling van meerdere bundels dalen de verzendkosten. De opbrengst van de verkoop is bestemd voor de renovatie van de kleuterschool van de Iringa Road Mennonite Church te Dodoma, Tanzania, een project van Doopsgezind WereldWerk. Bestellen kan bij D.J. Houwen te Paterswolde 050 309 67 31 | [email protected]

Young Anabaptists Jantine Huisman is tijdens de Global Youth Summit, de jongerentop voorafgaand aan het Doopsgezind Wereldcongres, gekozen tot bestuurslid van de Young Anabaptists (yab). Ze volgt - onder voorbehoud van instemming van het Executive Committee – Marc Pasqués uit Spanje op. Daarmee wordt Jantine de komende zes jaar binnen de yab afgevaardigde namens alle doopsgezinde jongeren in Europa. Jantine is lid van de doopsgezinde gemeente in Joure en gaat frequent voor in kerkdiensten in het hele land. Op de Global Youth Summit was Jantine al vertegenwoordiger voor de Nederlandse jongeren. Dat hield in dat zij samen met de vertegenwoordigers uit andere landen sprak over vragen rondom thema’s als gifts, calling, sharing en receiving. Het bestuur van de Young Anabaptists zal zich de komende jaren bezighouden met het opvolgen van de afspraken die tijdens het Wereldcongres gemaakt zijn. Daarnaast organiseren zij de volgende Youth Summit, die over zes jaar plaats zal vinden. Jantine doet regelmatig verslag van haar werkzaamheden op haar eigen blog: www.geloofinontwikkeling.nl

4

Heerenveen

Wereldcongres 2015

>>

Menno Simons-lezing 7 november 15.00 uur Kerkstraat 36 | Heerenveen

Wereldcongres Het Doopsgezind Wereldcongres is achter de rug. Door middel van foto's, video's, blogs en diverse artikelen kunt u terugblikken op het congres. Zie www.doopsgezind.nl of www.mwc-cmm.org

gdb-map

Geroepen om te leven De Gemeenschap voor Doopsgezind Broederschapswerk heeft een map samengesteld rond het nieuwe jaarthema Geroepen om te leven. De map wil een reisgids zijn voor iedere deelnemer aan de oecumenische Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede, en een leidraad om zelf nieuwe ontdekkingen te doen en onderweg de a/Ander(en) vragenderwijs te ontmoeten. Informatie: 020 670 83 12. Bestellen: Margreet van der Schee Havelter Schapendrift 7 | 7971 ba Havelte | 0521 34 02 34 06 135 21 723 | [email protected] Kosten: € 10,– plus verzendkosten. De map is ook (tegen betaling) af te halen op het ads kantoor.

5

Wereldcongres 2015

tekst Kalle Brüsewitz & Jan Willem Stenvers – fotografie mwc-cmm.org

Ode aan de overtuiging

Je bent geroepen. Geroepen om op deze aarde een bijdrage te leveren. Maar waar ligt jouw talent? Wat is de zin van jouw bestaan? Waarom doe jij wat je doet in jouw leven? Allemaal anabaptist, allemaal authentiek, allemaal anders. Allemaal geroepen om te leven. Geroepen door God Felicity (21), VS Ik wil laten zien dat houden van mensen, zoals God van mensen hield, de beste weg is naar Jezus.

Ik ben geroepen om te doen wat ik doe. Ik heb daar geen intrinsieke reden voor. God wil dat iedereen zijn talenten gebruikt, en mijn talent is om pastor te zijn en mensen te wijzen op het benutten van zijn of haar talent in het leven.

Ik wil mensen leren dat God degene is die ze helpt opstaan als ze vallen. God is de enige redder – en dat is de reden dat ik leef.

Geroepen door en voor de maatschappij

Sinanziwe (44), Zibabwe

Jeremiah (56), Hongkong

Ik ben er alleen maar om mensen te helpen tot God te komen. Dat is alles, en de enige juiste weg.

6

Heiko (23), Canada

Rhoda (61), VS Ik wil vluchtelingen helpen een bestaan op te bouwen in onze gemeenschap. Ik wil ze leren hun eigen cultuur te waarderen en die in te zetten om zo dichtbij zichzelf te

blijven. Ik leer ze wél zich aan te passen, maar niet hun eigen identiteit te verliezen.

alles in het teken te stellen van dat ene doel. Als dat doel gehaald is, stel je een volgend. Eén voor één.

Ik zoek wegen van bijbelse geweldloosheid, in mijzelf, tussen mensen, tussen groepen en tussen naties. Een weg die vrede met gerechtigheid in zich draagt. Dat is waar ik voor leef.

Julia (18), Zwitserland

Maarten (67), Nederland

Of vooral geroepen om het beste uit jezelf en anderen te halen Simon (30), Nepal Ik wil beter doen dan Nelson, beter zijn dan Jezus. Dat is de enige manier om het beste uit jezelf te halen: proberen beter te zijn dan de beste mensen die er ooit waren. Dat wil ik de wereld meegeven.

Esther (40), Canada

Het is genetisch bepaald dat ik het beste wil halen uit mensen. Ik ben opgegroeid met het idee dat diversiteit iets geweldigs is. Iedereen is anders, en ik wil die diversiteit van mensen en van mijzelf tot het uiterste aanmoedigen. Laten zien dat het een rijkdom is om anders te zijn.

Melanie (16), India

Ik wil dokter worden en mensen helpen. Dat is nu mijn enige doel en reden dat ik leef. Ook wil ik mensen leren om van doel naar doel te werken, en gedurende de reis

Ik zet mijn talenten in om anderen te helpen. Ik kijk veel naar anderen, probeer ze na te volgen en het beste van hen te verenigen in mijzelf. Ik probeer iedereen te zien, en hun oren, mond en stem te geven. Daarmee ga ik soms voorbij aan mezelf, maar het maakt wel dat ik doe wat ik doe. Door anderen te zien, en daaruit inspiratie te halen om te handelen.

Arida (64), Nederland

Wie goed doet, goed ontmoet. Met dat levensmotto leef ik vanuit mijn geloof. In mijn werk met mensen met een beperking was ik gelukkig met een glimlach of een natte zoen en dat heb ik nog steeds. Ik wil het graag mensen naar de zin maken. Daartoe ben ik geroepen.

Ze zijn geroepen om te leven. Te doen waar zij het beste in zijn of waar ze heilig in geloven. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar als je antwoordt, doe dat dan met overtuiging. Net als zij. Die overtuiging is wat ons uiteindelijk bindt. Wat je ook roept of door wat je ook geroepen wordt – doe het met overtuiging. Leef met overtuiging. <<

7

PinkMenno

Roze Iets van deze spanning werden mijn echtgenoot en ik gewaar aan de ontbijttafel in ons hotel, en tijdens een geweldloze maar weerbare actie van PinkMenno op het Wereldcongres. Homo’s zijn ‘tegennatuurlijke’ en ‘handicapped’ people (gehandicapte mensen), werd op de vroege ochtend gesteld. Ik vond het tijd om maar eens te bedanken voor dat compliment... Men werd sprakeloos toen ik bekendmaakte dat ik met ‘hem’ – tegenover mij zittend – getrouwd was, dat ik dominee ben en niethuwelijkse relaties een zegen meegeef. Even sprakeloos waren wij op onze beurt over hun onbekendheid met de herkomst van de roze kleur: de roze driehoek waarmee de nazi’s(!) homoseksuelen stigmatiseerden tot Untermenschen, waarop zij hun vernietiging tegemoet konden zien. tekst Pieter Post & Paul Steenbergen – foto Janneke Timmerman

Roependen

D

at je als twee mensen van het zelfde geslacht een samenlevingsverband bent aangegaan, maakt dat je overal in de wereld behoort tot een minderheidsgroepering. In Nederland, dat een inclusieve grondwet heeft, staat deze groepering sinds het jaar 2001 formeel niet meer onder druk. Toen stelde ons land als eerste in de wereld het burgerlijk huwelijk open voor partners van hetzelfde geslacht. President Obama van de Verenigde Staten volgde het afgelopen voorjaar. Reden voor lhtbqs (vrouwelijke en mannelijke homoseksuelen, transgenders, biseksuelen en queer) in de VS om zich te verheugen. Maar met de openstelling van het burgerlijk huwelijk is het probleem van

8

acceptatie van de huwelijkse status nog verre van opgelost. In Kansas City vond begin juli een conventie van de Mennonite Church US plaats. Op de agenda stond de algemene confessie die de mennonieten in theologisch en ethisch opzicht bijeenhoudt. Voor de mennonitische lhtbqs betekende dit een kans om het ‘homohuwelijk’ onder de aandacht te brengen. Om meer aandacht voor hun positie te verkrijgen, confronteerden lhtbqvertegenwoordigers – waaronder ook solidaire hetero’s – de binnenkomers met hun (dood)gezwegen plaats binnen de kerk. In roze T-shirts gekleed en met duck-tape over de mond geplakt, maakten zij duidelijk hoezeer de kerk verdeeld is. Uit de verhalen die wij uit eerste hand hoorden, bleek dat dit een zeer gespannen en ongemakkelijke bijeenkomst moet zijn geweest. Sommige mensen van de anti-lhtbq-lobby uit de conservatieve stromingen, zouden zelfs het woord ‘nazi’s’ in de mond hebben genomen. De Mennonite Church koerst af op een kerksplitsing.

Indrukwekkend was de wijze waarop het mennonitische verband van lhtbqs, PinkMenno, zich manifesteerde op het congres. Je zag hen overduidelijk, verspreid tussen de duizenden congresgangers, in hun roze T-shirts. En onder hen iedereen die zich solidair verklaarde. Daarmee werd een helder statement gemaakt: niet iedereen hoeft lhtbq te zijn om de kant te kiezen van deze zich emanciperende minderheid. Dat hebben wij ook ervaren in de vele ontmoetingen met individuen, en bij welcoming churches. Andere Nederlanders werden echter geconfronteerd met kerkdiensten waarin een verklaring werd afgelegd vóór de anti-lhtbq-lobby in Kansas City.

‘Men werd sprakeloos toen ik bekendmaakte dat ik met hem getrouwd was’ mensen van hetzelfde geslacht met: ‘ben je dan vóór polygamie’? Dat sommigen hun afkeer wettigen met een beroep op het Oude Testament (Sodom, Gen. 19:1-11), zou ook moeten betekenen bereid te zijn polygamie te accepteren (Lamech, Abraham, Jacob, David). Maar daar kwamen deze broeders in de gesprekken niet uit. Exegese, bijbelse leeswijze en christelijk-doperse traditie – als je je leven daarop wilt enten, is het belangrijk je onderscheidingsvermogen te gebruiken. Wat staat er, wat wordt er bedoeld, wat is ervan gemaakt?

Onder vele Noord-Amerikaanse lhtbqs leeft het misverstand dat het emancipatieproces in Europa al is afgerond. In het noordwestelijk deel misschien, dat door de Verlichting werd beïnvloed. Maar in het door het piëtisme beïnvloede Zuid-Duitsland, Zwitserland en de Elzas, stuit de lhtbq-emancipatie op evenveel weerstand als bij de conservatieve doopsgezinden in de VS. Vandaar dat jonge Europese doopsgezinden (‘ho’ en ‘he’) onder meer via Facebook de krachten bundelen, vanuit het besef dat ook op dit continent iets als een ‘EuroPinkMenno’ nodig is om

Pieter Post is doopsgezind theoloog en predikant. Paul Steenbergen is socioloog en maatschappelijk werker. Zij namen deel aan het Doopsgezind Wereldcongres in Harrisburg, VS.

advertentie

te huur De Roosebrink te Wageningen

De Timanshof te Bennekom

Onderscheidingsvermogen Dat Obama het huwelijk heeft opensteld voor iedereen, was voor deze antilobby geen reden om dat over te nemen, vanwege de scheiding tussen kerk en staat. Dat is op zichzelf een sterk punt. Maar minder sterk is de letterlijke leeswijze van de bijbel van deze pressiegroep. Sommigen associëren het zegenen van twee

tot meer begrip en acceptatie te komen. Nederland zou hierbij de helpende hand kunnen bieden. In de jaren 1980-90 organiseerde de doopsgezinde werkgroep Ho-He bijeenkomsten die bijdroegen aan zowel emancipatie als acceptatie in de gemeenten. Die ervaringen zouden kunnen worden gedeeld. <<

Seniorenappartementen met een vrijzinnig religieuze uitstraling In de complexen heerst een tolerante, vrijzinnig religieuze sfeer; iedereen is er welkom. Alle drie de gebouwen zijn op loopafstand gelegen van het stads-, respectievelijk dorpscentrum. De gebouwen liggen tevens gunstig ten opzichte van het openbaar vervoer. Voorzieningen De appartementen zijn aangesloten op een alarmsysteem. Hierdoor kan er 24 uur per dag in geval van nood snel eerste hulp geboden worden. Tevens beschikken de gebouwen over twee liften, een wasserette, fietsenstalling, logeerkamers, recreatieruimte, hobbykamer en een bibliotheek | vergaderruimte. De bewoners worden vertegenwoordigd door enthousiaste bewonerscommissies. Huurprijs De huurprijs varieert van € 459,– tot € 779,–. De servicekosten variëren van € 73,– tot € 194,–. Bent u geïnteresseerd en 50 jaar of ouder? Maak geheel vrijblijvend een afspraak met mw. L. Kik of mw. C. Besselink voor meer informatie en/of een bezichtging.

De Aleidahof te Bennekom

Seniorenhuisvesting Zuid-Veluwe | Hof van Sint Pieter 27 | 6721 tn Bennekom 0318 43 11 34 | www.vrssh-zuidveluwe.nl | [email protected]

9

jaarthema

‘In kleine gemeenten kun je jezelf zijn, je hoort erbij, je bent gekend en uniek’

Gods handen en voeten tekst & foto’s Tjitske Hiemstra

Een jongere en een oudere praten over het nieuwe jaarthema Geroepen om te leven. Predikante Tjitske Hiemstra tekent op. en toen ging ik naar de kerk. Vervolgens werd me Tjitske: Wat zegt het nieuwe jaarthema ‘Geroepen om te leven’ jullie?

Rinse: Hoe vond jij die titel, Bauke Tjeerd? Bauke: Hij spreekt mij wel aan. Als je leeft wil je ook iets betekenen. Ieder mens is anders en draagt op eigen wijze iets bij aan deze wereld. Dat is het eerste waar ik aan denk. Rinse: Maar heeft ‘geroepen’ nog een diepere betekenis voor jou, voel je dat? Ook wie niet gelooft kan een drang hebben om het goede te doen! Bauke: Dat weet ik nog niet precies. Als ik kan helpen, voel ik: ze hebben me nodig, ik ga ervoor. Dus inderdaad toch geroepen om er te zijn en bij te dragen. Dat zit in me. Rinse: Ik vroeg me af waarom er geen uitroepteken of vraagteken achter de titel staat. Ik ging bij mezelf na wanneer dat gevoel ‘ik wil naar de kerk’ bij mij begon. In Wergea was ds. Sixma, een consulent, die ook de catechisatie gaf. Zijn verhalen maakten me nieuwsgierig

10

gevraagd of ik ‘pûstetraper’ (iemand die handmatig lucht in het orgel pompt) wilde worden. Ik was dus bij de dienst en hoorde de preken. Heb ik er veel van opgestoken? Tja. Maar zo is het wel begonnen. In eerste instantie was het nieuwsgierigheid, later komt het besef en de vraag: wat doe ik ermee. Bauke: In de doopsgezinde gemeente in St. Anneparochie vertrokken op mijn twaalfde alle jongeren van de zondagschool. Altijd alleen in de kerk zijn is niet leuk meer. Mijn moeder zei op mijn zestiende: we kunnen wel eens in Leeuwarden kijken hoe het daar is. Eerst was het wat vreemd. Daarna dacht ik: wat een mooie plek, er is hier veel te doen én er is veel jeugd. Je wordt nieuwsgierig. Wat is er nog meer, wat zit hierachter en wat kan ik hier zelf doen? Rinse: Hoe sta jij tegenover de ‘God is dood’-theorie? Kun je God overal de schuld van geven? Is Hij inderdaad afwezig? Wij hebben beiden de dood van nabij meegemaakt. Jij met je vader, wij met ons eerste kindje. Was Hij er toen niet bij? En nu met al die gewelddadigheden

in de wereld. De roep om God is groot, maar de mensen luisteren niet. Ze willen en kunnen het niet meer. Zou een gehoorapparaat helpen? God wil juist vrede. Bauke: God de schuld geven, dat Hij het maar moet oplossen, dat kan nooit allemaal. Je moet zelf iets doen in en met de wereld om verder te komen. Bij Hem komen we vandaan en in elk mens zit een klein beetje God met wie we iets kunnen doen. Rinse: Wij zijn in wezen de handen en voeten van God. Het gaat om ons samen leven en werken! Bauke: Dat maakt het menist-zijn zo mooi. Iedereen mag geloven en doen zoals hij zelf denkt. Dat maakt de band tussen menisten heel sterk. Rinse: Dat vind ik ook. Op zondagmorgen niet alleen de dienst, maar ook de ontmoeting met elkaar. Koffiedrinken met z'n allen en informeren naar elkaar. Bauke: De gemeenten zijn kleiner dan bij de katholieken of baptisten. En dat kleine is juist zo mooi. Dat massale met duizend mensen is net een fabriekshal. Hier is het bescheidener, je kent de verhalen van elkaar. Rinse: In 1965 had de doopsgezinde gemeente in Leeuwarden nog zo’n twaalfhonderd leden. Zelfs de kraak zat ’s zondags propvol. Nu is het ledental erg gedaald. Veel mensen worden opgeslokt door het leven. Dat is anders dan toen wij twintig waren. Bauke: Ik denk dat toen u twintig was, er meer jongeren actief waren. In onze kleinere gemeenten voelen we een sterke onderlinge band. Leeuwarden is voor mij niet te groot, want van negentig procent van de trouwe kerkgangers ken ik de namen al. Veel jongeren zijn betrokken bij activiteiten en groepen, maar minder bij de diensten. Ik heb een goede vriend – Pascal – die menist is in Drachten. We zeggen allebei: we moeten er wat aan doen. Pascal komt ook bij de groep ‘Rondom 20’.

Tjitske: Wat spreekt jullie aan in ons meniste geloof? Bauke: Iedereen gelooft op een eigen manier. Niet van: zo moet het, maar samen in gesprek gaan. Iedereen heeft een eigen verhaal en mening, dat maakt het zo interessant om van elkaar te leren. Rinse: Het onderscheid ligt meer in de woorden, want de grondslag is het geloof in God. De één verwoordt het zus, de ander zo. Mijn vrij traditionele geloofsbelijdenis heb ik herschreven bij mijn vijftigjarig doopjubileum. En in 2019, bij mijn zestigste jubileum, herschrijf ik hem misschien wel opnieuw! Het gaat niet om statisch beleven en geloven. De maatschappij verandert, ik verander en ook mijn geloof.

Tjitske: Hebben jullie ideeën voor de toekomst van gemeente of broederschap? Bauke: Waar ik bang voor ben is dat het steeds wat

‘De maatschappij verandert, ik verander en ook mijn geloof’’ weer terug, als een opleving? Ik wil niet teveel over de toekomst nadenken. Ik maak liever plannen, dan gaat het óók door. Samen heb je meer ideeën dan alleen. Met Pascal maak ik ideeën voor heel Friesland, te beginnen in Leeuwarden. We starten met de twintigersgroep op woensdag 30 september aanstaande. Rinse: De toekomst hangt af van wat wij willen investeren. Ik bedoel niet financieel, maar mentaal: om jongeren erbij te betrekken. In wezen zijn er nog maar weinig jongeren. Die nemen moeilijk verantwoordelijkheden, vanwege allerlei maatschappelijke verplichtingen. Door de druk van de huidige maatschappij is er voor de kerk geen tijd. Het vrije beleven van ons geloof heeft ook een grote factor van vrijblijvendheid, en dat is een gevaar voor de gemeenten. Bauke: Bij kleine gemeenten ligt de kracht niet in het massale met hapklare brokken, maar in de enthousiastelingen die je nieuwsgierig maken naar de inhoud, en die moet je zelf ontdekken. In kleine gemeenten kun je jezelf zijn, je hoort erbij, je bent gekend en uniek. <<

Bauke Tjeerd Kikstra is 19 jaar en woont thuis bij zijn meniste mem en twee broertjes. Hij is pas afgestudeerd in commerciële techniek en maakte een wereldreis naar familie in Japan en Nieuw Zeeland. Ook is hij onlangs met de jongerenreis meegegaan naar Amerika, voor de Youth Summit en het Doopsgezind Wereldcongres in Harrisburg. Komend jaar begint hij met de studie bedrijfskunde-techniek, bestaande uit drie dagen per week werken en twee dagen studie. Bauke Tjeerd is actief bij de doopsgezinde gemeente Leeuwarden. Hij is onder meer leider bij de ‘keien’ (zondagschool) en de jeugdgroep, en is betrokken bij de oprichting van de groep ‘Rondom 20’. Hij wil belangstellende worden van de doopsgezinde gemeente.

Rinse Rinsma is een dag na het gesprek 78 jaar geworden. Hij woont in Tytsjerk met zijn vrouw Geertje, met wie hij vierenvijftig jaar getrouwd is en drie kinderen heeft grootgebracht. Toen hij elf jaar was werd Rinse lid van de Meniste Bouwers. In 1959 werd hij in Baard gedoopt door ds. M.C. Postema. Sinds 1960 was hij actief in de Friese Doopsgezinde Jongerenbond en de landelijke Doopsgezinde Jongerenbond. De laatste vijfentwintig jaar van zijn beroepsleven was Rinsma directeur van de Stichting Beeldende Kunst Friesland en verhuisde hij naar Leeuwarden. Ook daar was hij actief in het jeugdwerk en de doopsgezinde gemeente. Hij was diverse malen kerkenraadslid.

minder wordt, en tot hoever gaat het dan? Of komt het

11

vallen & opstaan dagelijkse bestaan mensen afbrengt van hun opdracht iets méér van hun leven te maken dan materieel gewin en succes. Voor Dohmen verwijst levenskunst naar twee aspecten, namelijk zo bewust mogelijk proberen te leven, en je oefenen in zelfexpressie. Met dit tweede aspect bedoelt Dohmen je bewust zijn van wat voor jou belangrijk is en daarnaar proberen te leven.

Soms is er teveel om uit te kiezen, teveel vrijheid

De wijze rabbi Susja zei kort voor zijn dood: ‘In het toekomende Rijk zal mij niet gevraagd worden: Waarom zijt gij niet Mozes geweest? Mij zal gevraagd worden: Waarom zijt gij niet Susja geweest?’ tekst Tea G. Rienksma

N

Is deze uitspraak van een van de beroemdste chassidische wijzen in wezen niet eenzelfde opdracht als die van het doopsgezinde jaarthema Geroepen om te leven? Je hebt maar een leven gekregen en – zoals elders in het chassidische verhaal staat – ‘met

12

De kunst van het leven iedere mens is er iets nieuws ter wereld gebracht, dat er nog niet was, een eerste en enig iets’. Om die unieke mens te worden, om je eigen weg te gaan, dat is een zware opdracht. Je hebt een leven lang nodig om antwoorden te vinden, of op z’n minst een richting. ‘Een heel leven lang leren leven’, volgens de Romeinse wijsgeer Seneca.

Druk Onlangs was ik in Parijs. Opnieuw trof mij het grote aantal zwervers, daklozen, bedelaars. Regelmatig moesten we opzij stappen voor iemand die dwars op het trottoir lag te slapen. Ook deze mensen zijn unieke schepselen Gods. Is het hen

gelukt de opdracht ‘geroepen om te leven’ te verstaan? Is hun manier van leven voor hen een vorm van levenskunst? Ik geloof beslist dat er onder hen mensen zijn die niet anders zouden willen leven. Maar voor de meerderheid geldt dat het hen niet gelukt is om iets van hun leven te maken. Overigens hoeft het niet direct zo met je af te lopen wanneer je de weg in het leven op een gegeven moment wat kwijt bent. Soms is er teveel waaruit we moeten kiezen, teveel wat we kunnen doen of waar we achteraan kunnen, teveel vrijheid om ons leven zelf vorm en inhoud te geven – maar ook teveel druk om zo authentiek mogelijk te zijn. Niet iedereen kan tegen die

druk, of wil daar tegen kunnen. Is dat de reden waarom levenskunst zo in de belangstelling staat?

Filosofen In de jaren ’80 van de vorige eeuw voerde de Franse filosoof Michel Foucault een pleidooi voor de kunst van het leven, als reactie op de onverschilligheid van de moderne westerse cultuur. Joep Dohmen,1 inmiddels emeritus hoogleraar ethiek aan de Universiteit voor Humanistiek, laat zich door hem inspireren in zijn boeken over levenskunst. Hij beaamt de noodzaak van levenskunst in een samenleving die steeds meer vercommercialiseert, waarin de jachtigheid en vluchtigheid van het

De Benedictijner monnik Anselm Grün ziet in de huidige tijd een bestaansleegte waarin veel afleiding en vermaak is, maar nergens rust.2 Kern van zijn levenskunst is zoveel mogelijk in het hier en nu leven en het besef ontwikkelen dat er voor alles een tijd en een uur is. Ook de beroemde kerkvader Augustinus heeft zich uitgesproken over levenskunst. De waarden waarachtigheid, eerlijkheid en oprechtheid vormen de basis van zijn christelijke levenskunst.3 Veel hedendaagse denkers over levenskunst baseren zich op de ideeën van de klassieke Griekse en Romeinse wijsgeren, zoals Socrates, Plato, Aristoteles, Seneca, Marcus Aurelius. Dezen stichtten diverse scholen waar mensen zelfkennis konden verwerven en zich konden oefenen in de levenskunst.

Leefregels Ook in de huidige tijd is een groeiend aanbod van activiteiten op het gebied van de levenskunst. Niet alleen ouderen tonen hiervoor belangstelling. Vorig jaar werd in Amsterdam de School of Life opgericht die zich met name richt op dertigers die op zoek zijn naar zichzelf, als tegenwicht tegen een leven vol verplichtingen en stress. De School of Life werd in 2008 in Londen opgericht door de Zwitsers-Britse filosoof Alain de Botton en heeft inmiddels wereldwijd vestigingen. Doel is mensen in een geseculariseerde wereld te leren hun leven te ritualiseren. Dat is ook de kern van de kloosterregel van Benedictus en de benedic-

tijnse spiritualiteit. Benedictus van Nursia (480-547) bedacht drie basisgeloftes voor zijn monniken: trouw blijven aan datgene waaraan je je verbonden hebt (stabilitas), zelfreflectie en werken aan jezelf om een beter mens te worden (conversatio morum), en aandachtig luisteren naar jezelf en naar de ander (obedientia). Daarbij wordt het dagelijkse leven gestructureerd middels vaste tijden voor werken, bidden, eten, slapen en ontspanning. Nu wij tegenwoordig de mogelijkheid hebben om zeven dagen in de week boodschappen te doen, 24 uur met de hele wereld online te zijn en in onze eigen tijd te werken, vormt deze benedictijnse levenskunst voor een groeiende groep mensen een belangrijke inspiratiebron.

Schat Rabbi Eisik, zoon van rabbi Jekel, had eens een droom waarin hem opgedragen werd onder de centrale brug in Praag te zoeken naar een schat. Toen de droom drie keer terugkwam, ging rabbi Eisik naar Praag. Maar bij de brug stonden wachtposten, want de brug voerde naar het koninklijk paleis, en rabbi Eisik durfde niet te graven. Hij ging echter iedere dag naar de brug, totdat één van de wachtposten hem op een morgen vroeg wat hij daar kwam doen. Rabbi Eisik vertelde hem over zijn droom. De wacht lachte hem uit: ‘Wie gelooft er nou zijn dromen. Dan had ík zeker naar Krakau moeten gaan om onder de haard van een zekere Eisik, zoon van Jekel, naar een schat te zoeken.’ Rabbi Eisik keerde vervolgens naar huis terug, groef de schat onder zijn eigen haard op en liet een bedehuis bouwen.

1 Joep Dohmen (red.), Over levenskunst. De grote filosofen over het goede leven, uitgeverij Ambo Joep Dohmen, Tegen de onverschilligheid. Pleidooi voor een moderne levenskunst, uitgeverij Ambo 2 Anselm Grün, Boek van Levenskunst, uitgeverij Ten Have 3 Paul van Geest, Waarachtigheid, levenskunst volgens Augustinus, uitgeverij Meinema

De schat vinden in je eigen hart en proberen je eigen, unieke weg te gaan in al je kwetsbaarheid, kleinheid en grootsheid: dat is de basis van de kunst van het leven. Om hier iets van gestalte te geven is een leven lang leren leven nodig, met vallen en opstaan en weer verdergaan. <<

13

Doopsgezind Wereldcongres

Good to see you again! ‘Wat leuk dat ik je zie!’ ‘Hey, I haven’t seen you since… Paraguay? Ethiopia? Really, Calcutta?’ ‘Grossartig, dass du auch wieder da bist.’ ‘Comment vas-tu et comment va ta soeur?’ Global Anabaptist Service Network door Bert Duhoux

A

ls je deze begroetingen na elkaar leest valt het nog wel mee, maar tijdens het Doopsgezind Wereldcongres klinkt het allemaal door elkaar. Aangevuld met nog veel meer talen, klapzoenen, omhelzingen waarbij de lucht uit je longen wordt geperst, klappen op je schouder waarvan je gemakkelijk zou kunnen instorten als je niet tegelijkertijd van iemand een hand kreeg... Mensen in alle kleuren en maten, van baby tot hoogbejaard, from every corner of the earth – uit alle hoeken van de wereld. Buiten is het behoorlijk warm en vochtig, binnen blaast de airconditioning je op volle sterkte richting verkoudheid. Gelukkig hebben we al in de week voor het congres op het Messiah College een sjaal gekregen, gemaakt van oude T-shirts. <<

14

Voorafgaand aan het Doopsgezind Wereldcongres in Harrisburg vergaderden verschillende commissies die onderdeel zijn van Mennonite World Conference. Doopsgezind WereldWerk is lid van het Global Anabaptist Service Network, een groep van 55 organisaties die op een of andere manier betrokken zijn bij de uitvoering van projecten, onder meer op het gebied van gezondheidszorg, scholing en armoedebestrijding. De deelnemende organisaties zijn zeer verschillend van aard. Er zijn er die ook werkzaam zijn op het gebied van zending en andere, zoals WereldWerk, die ook actief zijn in vredeswerk. Het is moeilijk om voor elke organisatie maatwerk te leveren, en de uitvoering van gemaakte afspraken komt maar moeizaam op gang. Toch ziet iedereen het nut van het Service Network in. Vooral de face to face contacten zijn waardevol. We willen een buddy-systeem oprichten voor nieuwe organisaties die zich willen aansluiten. Komt er een peace network (vredesnetwerk) dat zich aansluit bij gasn? En moeten we

sectoren binnen gasn onderscheiden? Bijvoorbeeld gezondheid, vrede, en onderwijs? Het resultaat van zes dagen overleg in verschillende samenstellingen – per werelddeel, per taalgroep – is een waslijst van activiteiten en wensen waarvan een deel over drie jaar, als we elkaar weer ontmoeten, uitgevoerd moet zijn. Belangrijkste wens is een database waar de aangesloten organisaties ervaringen, successen, teleurstellingen, talenten, programma’s en bronnen met elkaar kunnen delen. Mogelijk kan de website van Mennonite World Conference daarvoor gebruikt worden. Digger en de tasjes De samenwerkende Europese doopsgezinde hulpwerkorganisaties, uit Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Nederland, organiseerden een workshop over het opruimen van landmijnen in Bosnië en hulp aan vluchtelingen in onder meer Syrie. Bij ons is een en ander beter bekend als ‘tasjes en quilts’. De samenwerking oogstte lof omdat we veel taal-, cultuur- en andere verschillen hebben overwonnen omwille van effectief hulpwerk. Bij deze wil ik alle Nederlandse mensen die quilten en tassen naaien

en vullen alvast heel hartelijk danken. We hopen begin november twee zeecontainers gevuld met hulpgoederen te kunnen versturen. Verdere berichten over inzamelen e.d. volgen later. En kijk vooral op www.vluchtelingenquilt.nl voor inspiratie! << Bishop John Nyagwegwe uit Tanzania heeft het boek gekocht.

Anne gaat naar Amerika door Christien Duhoux-Rueb

Het boek Het Anne Zernike Fund heeft een boek uitgegeven met verhalen van vrouwelijke predikanten uit Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en Europa. De titel is: It’s no problem, at least not for me. Als je het boek omdraait heet het ineens: No es un problema, al menos no para mi. De verhalen zijn dus zowel in het Engels als in het Spaans te lezen. Ze gaan over de soms vreemde obstakels die vrouwelijke predikanten tegenkomen, en over de oplossingen die ze daar soms wel, soms niet voor vinden. Als het goed is wordt het boek binnenkort in Doopsgezind NL besproken. In Nederland is het verkrijgbaar voor € 10,– plus verzendkosten, via de website www.annezernikefund.nl.

De workshop Anne presenteerde zich ook in een workshop over gender challenges in a changing world – met een Spaanse tolk. In het Nederlands zou de titel zijn: sekse-uitdagingen in een veranderende wereld. We hadden een interactieve workshop voorbereid voor twintig mensen, maar kregen een tent toegewezen voor tweehonderd personen, dus er moest worden geïmproviseerd! Coot Winkler Prins en ik zijn gelukkig ervaren genoeg om daar niet van wakker te liggen. Verreweg de meeste stoelen waren bezet. Men maakte kennis met de uitdagingen in het leven van Anne Zernike, die de eerste… eh, waarom was dat nu zo’n punt? En wat zegt dat over onze kijk

vooraankondiging In het weekend van 24 en 25 oktober vindt de najaarsconferentie van Doopsgezind WereldWerk plaats. De conferentie wordt gehouden op Dopersduin rondom de thema’s talent, talentontwikkeling en persoonlijk leiderschap. Onder meer Hans Rouw (pax), Marjan Kip (Inloophuis De Ruimte) en Jan Hendrik Veenkamp (stembevrijder) verlenen hun medewerking aan de conferentie. Jongeren (16-30) en de groep 30+ beginnen op vrijdagavond 23 oktober om 18.00 uur. Er is opvang voor de allerkleinsten (0-4 jaar) en een programma voor kinderen van 4-15 jaar. Prijzen: kinderen vanaf 4 jaar € 15,– | niet-werkende jongeren € 27,50 | volwassenen naar draagkracht € 55,–, € 82,50, of € 97,50 Meer informatie en aanmelden: [email protected]

Cynthia Peacock ontvangt de Pioneer Award namens het Anne Zernike Fund

op het leven? Enthousiast werden verhalen uitgewisseld, en ook al zijn de tijden veranderd, men herkende toch veel van het leven van Anne in de ervaringen van nu. De workshop is ook te gebruiken bij zusterkringen, gemeenteavonden enzovoort. Dus mail, bel of schrijf ons, al dan niet via Doopsgezind WereldWerk. De prijs Cynthia Peacock uit India kreeg namens het Anne Zernike Fund een Pioneer Award (pioniersprijs) uitgereikt voor haar inzet voor rechten van vrouwen. Jarenlang heeft zij zich voor mwc ingezet als vertegenwoordiger voor Zuid-West Azië en als voorzitter van de Deacons Commissie. Daarmee is zij roldoorbrekend geweest in een door mannen gedomineerde omgeving. Door de jaren heen was zij voor velen een bron van inspiratie. Een haag van (pers)fotografen maakte het moment van prijsuitreiking extra bijzonder. <<

15

opinie

doopsgezinde gemeenschap blijven, maar ik voorzag dat de liturgie – inmiddels voor mij een louter rituele aangelegenheid – mij steeds meer zou tegenstaan, met als gevolg dat ik niets meer van de vieringen zou verwachten.

Gaan met God?

D

Gegrepen Terug naar Genesis. Een aantal maanden geleden zag ik een recensie van een toneelvoorstelling – vijf bolletjes! Nieuwsgierig geworden las ik verder. Het betrof een experimentele voorstelling over Genesis, het eerste hoofdstuk van de bijbel. Ook al was het een marathon van zes uur… we besloten te gaan. We zaten in een amfitheateropstelling zonder enige franje, met vóór ons een imposante kale ruimte waarin een aantal verrijdbare bouwvakkersstellingen stonden, een aantal videocamera’s op wielen en een enkele stoel. Buitengewoon sober.

tekst Eelke Sietsma – illustratie Feiko Wouda



twee figuren, een volwassene en een kind, met onderaan de woorden ‘Gaan met God’. Op pagina vier staat een aankondiging van het boek Thuis bij de Amish – een leven van eenvoud. ‘Heb jij iets met de Amish?’ vraag ik mijn vrouw Anneke. ‘Ze leven heel sober, maar verder ik voel geen affiniteit met ze’, zegt ze. ‘Ze zijn me te streng, niet van deze tijd.’ ‘Wat is dan wel van deze tijd?’ vraag ik. ‘Dat kan ik niet zo goed onder woorden brengen, maar waar we laatst naartoe zijn geweest, je weet wel:

16

Genesis – daar voelde ik wel iets bij.’

e cover van het juni- Dat gevoel ga ik proberen onder nummer van Doops- woorden te brengen. gezind NL toont Anneke en ik zijn achterin de in warme tinten

zeventig. We zijn beiden van jongs af aan belijdend lid van de doopsgezinde broederschap geweest. Maar een jaar of vijf geleden heb ik afscheid genomen van de doopsgezinde gemeente, omdat ik niet meer geloofde zoals in de liturgie wordt verondersteld. Anneke is lid gebleven maar voelt zich steeds meer een randfiguur; de betrokkenheid van vroeger is tanende. Mede als gevolg van mijn ontwikkeling als niet in God gelovende, zegt de doopsgezinde gemeente haar steeds minder. Toch

wil ze graag bij een gemeenschap horen, in haar geval de doopsgezinde gemeente. Tijdens mijn ontwikkeling kwam ik tot de overtuiging dat de God waar ik in geloofde een verbeelding was, een creatie van mijzelf. Dat ik geloofde was mij meegegeven door mijn opvoeding en doordat ik openstond voor iets sacraals, iets dat er moest zijn omdat ik anders geen houvast dacht te hebben. Op de vraag aan de kerkenraad van de doopsgezinde gemeente in Utrecht of ik zo nog wel lid kon blijven, was het antwoord: ‘Ieder gelooft op zijn of haar manier, het is aan jou of je wel of niet lid wilt blijven.’ Natuurlijk wilde ik graag bij de

De voorstelling begint met de opkomst van een man in een sleets bruin pak met een prachtige kleurrijke mantel op zijn arm. De man is duidelijk geëmotioneerd, kijkt lang de zaal in terwijl hij de mantel op beide armen voor zich houdt. Hij verbeeldt Jacob met de bebloede jas van Jozef, ten teken dat Jozef dood is. ‘Wat ben jij voor God, die mensen hun kinderen afpakt! Een achteloze God is geen God.’ En zo gaat Jacob maar door, hij voelt zich in de steek gelaten door zijn God. Het is een indrukwekkende proloog die mij direct pakt en waar ik nog vaak aan terugdenk. De voorstelling is nu een aantal weken geleden, en ik vraag me af waarom ik er zo door gegrepen ben. De verhalen waren toch bekend? Ze gaan toch over mensen als ik? Ik dacht: hoe is het mogelijk dat Abraham en Jacob en al die anderen zo’n rotsvast geloof hebben gehad? Het was natuurlijk een moeilijke periode voor de mensen in de verhalen. Geloof bood houvast, perspectief.

‘Mijn normen en waarden zijn niet veranderd sinds ik niet meer geloof’ Maar als je nu eens God uit die verhalen weglaat, en kijkt naar Jacob als een vader die boos en opstandig is omdat zijn zoon dood is? Ik zou denk ik niet heel anders reageren. Niet God beschimpen, maar… ja, wie of wat eigenlijk? Het lot, het leven dat je leeft misschien? Ik kan het niet goed onder woorden brengen. Ik weet van mezelf dat ik in dergelijke situaties heel boos kan zijn, dat ik mij moet afreageren, iets wat Jacob ook doet. Maar boos zijn op God gaat bij mij niet meer, ik heb geen God. Ik moet het zelf zien te rooien.

Worsteling Een aantal verhalen verder is Jacob aan het worstelen aan de Jabbok, vlak vóór hij Ezau ontmoet – zijn oudere broer die hij ooit het eerstgeboorterecht heeft ontfutseld. Het verhaal suggereert dat Jacob worstelt met God. Ik denk dat Jacob bang is dat Ezau nog altijd kwaad op hem is, en dat hij de hulp van God aanroept, of probeert af te dwingen, om sterk te staan in het uur van de waarheid. Maar je kunt het ook zo zien: Jacob ziet er tegenop Ezau te ontmoeten, hij heeft wroeging van zijn bedrog en verwacht dat Ezau hem wil straffen. Maar slim als Jacob is, dwingt hij diens medelijden af. Immers, hij, Jacob, is al gestraft, want zijn geweten (zijn God) heeft hem na de worsteling aan de Jabbok niet alleen steun – Zijn zegen – gegeven, maar hem ook gestraft door hem op zijn heup te slaan. Jacob loopt mank en toont daarmee Ezau: kijk hoe ik al gestraft ben. Waarom ben ik nu geboeid door al die verhalen? Want ondanks dat ik er ‘geen geloof ’ aan hecht, houden ze mij wel in hun greep. Niet zozeer door hun inhoud, maar wel door hun

strekking. Wellicht zeggen gelovigen nu: dat is nu juist het geheim van het geloof. Maar in mijn optiek zijn het grote verhalen met veel zeggingskracht, waarin – in bijbelse zin – de verbeelding hoogtij viert. Jacob is boos en opstandig en worstelt met God: dat is verbeelding. Ik zie het als een worsteling met zijn geweten, een geweten dat we allemaal hebben.

Verhalen Genesis fascineert me nog steeds, zij het op een heel andere manier dan vroeger. De verhalen confronteren mij met situaties die ik herken en waar ik betekenis aan hecht, zonder de steun van het geloof. De essentie in de verhalen is voor mij niet God, maar ze inspireren me wel, nopen tot nadenken. ‘Gaan met God’ stond op de voorpagina van Doopsgezind NL. Betekent dat dat je een ander mens bent wanneer je niet met God gaat? Mijn normen en waarden zijn niet veranderd sinds ik niet meer geloof, integendeel: ik ben me er meer bewust van geworden. Ook besef ik dat Anneke en ik dezelfde verhalen hebben, niet alleen bijbelse. We koesteren een gezamenlijk verleden, dat is van ons. De bijbelse verhalen horen daarbij, en wel of niet in God geloven is dan niet zo belangrijk. ‘Wat is een volk zonder verhalen?’ wordt verderop in Genesis gezegd. Dat slaat op het joodse volk, maar is het niet veel algemener? Ook doopsgezinden – ik heb de neiging ‘wij doopsgezinden’ te zeggen – koesteren hun verhalen. Het verschil is dat joden jood blijven, ook als ze niet geloven, omdat ze dezelfde verhalen hebben. <<

Reacties kunt u sturen aan [email protected] o.v.v. ‘Reactie Gaan met God’

17

boeken & bladen

Tenzij anders vermeld, zijn de bijdragen op deze pagina’s van de hand van Martin Maassen, [email protected]

offer

Nooit afgelopen Ieder jaar, vooral in en rondom de meimaand, komen er tientallen nieuwe boeken over de Tweede Wereldoorlog op de markt. Daarvan gaan er steeds meer over ‘gewone’ mensen. Het grote verhaal van verzet, collaboratie, stilzwijgen en jodenvervolging krijgt een menselijk gezicht. Vaak is de conclusie dat de oorlog nooit voorbijgaat, met name voor diegenen die fysiek of psychisch hebben geleden onder de naziterreur. ‘De oorlog was in vijf jaar afgelopen, maar zij en haar ouders ondervonden de gevolgen ervan voor de rest van hun leven.’ De ‘zij’ in dit citaat is Marion Swaab die in september 1942 als joodse onderduikbaby terechtkomt bij de Zaanse doopsgezinde familie Pel. Haar geschiedenis is te lezen in het boek Een gegeven leven. Een Zaanse vrouw, een Joodse baby en een daad van verzet, geschreven door Hanneloes Pen. In maart 1944 wordt Marion verraden door de buurman, een berucht jodenjager. Moeder Geertje Pel weet

18

voor Marion nog net op tijd een veilig onderkomen te vinden en geeft zichzelf aan bij de Sicherheitsdienst. Ze wordt via Kamp Vught gedeporteerd naar concentratiekamp Ravensbrück en komt daar om het leven. Marion overleeft de oorlog, maar de impact van dit offer op haar verdere leven is verwoestend. Ook haar ouders overleven de oorlog en het gezin wordt herenigd. Dag in dag uit herinneren de ouders Marion aan wat er in de oorlog gebeurd is. ‘Ze mocht geen fouten maken, ze mocht niet huilen, ze moest vooral dankbaar zijn. Voor jou is iemand doodgegaan, voor jou heeft iemand haar leven opgeofferd.’ Marions leven is voor altijd getekend door gevoelens van schuld. Het aangrijpende relaas van Marion Swaab is toegankelijk geschreven. Bovendien legt Hanneloes Pen haarfijn uit hoe complex het leven in oorlogstijd is en hoe verschillend mensen met hun verantwoordelijkheden omgaan. door Jehannes Regnerus Een gegeven leven. Een Zaanse vrouw, een Joodse baby en een daad van verzet, Hanneloes Pen, uitgeverij Atlas Contact, € 19,99

dubbelslag Ruimte

Met hemelvaart trok ik vier dagen naar de Ardennen, goed voorzien door de boekenredactie van Doopsgezind NL: niet één, maar twee boeken over de bijbel. Haal meer uit de bijbel is een Amerikaans boek, vertaald in opdracht van de organisatie Jeugd met een Opdracht. Het was mij wat aarzelend onder de aandacht gebracht, gezien de toch wel zwaarchristelijke kleur. Het andere, Vreemd en bizar, was mij

toegestuurd met de mededeling: ‘Echt iets voor jou!’ Een interessante combinatie. Ik bewaar het lekkerst altijd tot het laatst, en dus sloeg ik rond Utrecht Haal meer uit de bijbel open en las het tot mijn grote verbijstering in een ruk uit. Even voor La Roche-en-Ardennes was ik klaar en onverwacht opgetogen. Het is een heel helder boek, nuchter en verstandig. De inleiding over interpreteren, het schetsen van het basisgereedschap (een goede bijbelvertaling!), de nadruk op de context van de tekst, de hermeneutische problematiek... alles is scherp verwoord en heel duidelijk. Goed leesbaar voor leken, voor zover ik dat kan bezien. Toegegeven, mijn optimale bijbelvertaling is een andere dan hun eerste keuze. De keuzes die je kunt maken worden echter onbevooroordeeld geschetst en de verschillende vertalingen wordt recht gedaan. Althans, in mijn ogen. Ook de afkeer van het gebruik van commentaren deel ik volmondig. Ik maak andere theologische keuzes in mijn interpretaties van de tekst, dat is waar. Maar dat zit nergens in de weg. Het is niet dwingend,

moeilijk het is om een goed boek te schrijven over moeilijk te verteren teksten uit de bijbel. Dat Woord van God ligt zo gevoelig, dat het bijna een onmogelijke opgave is om het vast te houden en tegelijkertijd de gruwelijke realiteit van de teksten in hun context overeind te houden. Dapper geprobeerd van emeritus predikant Piet Schelling, en met goede bedoelingen. Maar de truttige stijl staat haaks op het vreemd bizarre onderwerp... Nee. Van mij hoeft het niet. door Wieteke van der Molen

de auteurs geven alle ruimte voor andere visies. Het boek is met respect geschreven, en het is interessant om te zien dat je met dezelfde methodes en hetzelfde respect voor de tekst toch theologisch zo ver uit elkaar kunt eindigen. Ik vind dat mooi! En wie weet staat het eerste deel van het boek straks wel op de leeslijst van de doperse cursus...

Haal meer uit de Bijbel. Ontdek de boodschap van toen voor nu, Gordon D. Fee en Douglas Stuart, vertaling Jeugd met een Opdracht, uitgeverij Highway Media, € 16,95 www.haalmeeruitdebijbel.nl Vreemd en bizar. Lastige Bijbelverhalen, Piet Schelling, uitgeverij Boekencentrum, € 11,90

Geen ruimte Na dit onverwachte kadootje begon ik op de terugweg vol smaak aan Vreemd en bizar. De inhoudsopgave is veelbelovend, en de eerste inleidende stappen zijn op zichzelf in orde. Toch schuurt er iets. De toon is geruststellend, pamperend, zoet, alsof mijn tere ziel op het punt staat onherstelbaar beschadigd te raken door de gruwelijke teksten. Ik krijg daar onkrabbare jeuk van, van zo’n behandeling. En dat wordt alleen maar erger als de gruwelijke teksten zelf aan bod komen. Er zit geen ruimte meer in, alles wordt rondgepraat en glad geïnterpreteerd. Zelfs de afschuw die ik zou moeten voelen en de vragen die ik zou moeten stellen, zijn al vastgelegd. Dit boekje laat duidelijk zien hoe

oriëntatie Geen medelijden

‘Gemeente, zijn we niet allen blind?’ Een waarschuwing van een dominee

vanaf de kansel. De auteur van Een witte stok met gps, Christiane Berkvens-Stevelinck, is slechtziend en heeft moeite met een dergelijke uitspraak. Haar reactie: ‘Verlos ons van dit soort metaforen’. De ondertitel van haar essay luidt: Spiritualiteit van de beperking. Wat kunnen mensen met een beperking doen om zich in de maatschappij staande te houden? Ervaringsdeskundige Berkvens noemt vier opeenvolgende stadia: aanvaarding – het moeilijkst; aanpassing – o.a. het gebruik van hulpmiddelen; identiteitsvorming – de innerlijke kracht die nodig is om afhankelijkheid te aanvaarden; en osmose – hoe zullen we het samen aanpakken? Elke fase vraagt om geduld en vasthoudendheid. Christiane Berkvens is remonstrants predikant. Geloven in God, schrijft ze, kan kracht geven. Maar hoe zit het met gehandicapt zijn en tal van bijbelverhalen? Dat is geen gelukkig huwelijk. Berkvens: ‘Je struikelt in die verhalen over lammen, blinden en doven, en die handicap is meestal het gevolg van een zondig leven.’ Ze wilde het heikele onderwerp niet weglaten, maar de gehandicapte kan er geen troost uit putten. Voorbeelden van de manier waarop mensen met hun beperking omgaan, zijn interessanter. Ze noemt er enkele die leuk zijn om te lezen, maar zó spectaculair dat ze voor de gemiddelde man of vrouw met een beperking niet haalbaar zijn. Ik zie hen nog niet de marathon lopen of de Mount Everest beklimmen. Een witte stok is een lezenswaardig essay, ook voor niet gehandicapten. Vooral geen medelijden tonen is Berkvens’ advies. door Bart Smits

De zonnetjes bij de besproken boeken en bladen geven de waardering van de recensent weer. Die kan uiteenlopen van

Een witte stok met gps, Christiane Berkvens-Stevelinck, uitgeverij Meinema, € 9,50

één zonnetje (niet best) tot vijf (mag op uw nachtkastje niet ontbreken).

19

mondigenbondig In deze rubriek reageren doopsgezinden op een aantal steekwoorden. Zo ontstaat een beeld van wie zij zijn, wat hen raakt en wat hun idealen zijn.

Zondag ‘Altijd als ik op zondag naar de kerk ben geweest, bedenk ik me hoe prettig dat eigenlijk is. Mijn vriendin Margit gaat erg graag, dus als we bij elkaar zijn – vrijwel elk weekend – ga ik met haar mee. Ik blijf ook graag na de dienst een tijdje hangen bij de koffie om met andere gemeenteleden te kletsen. Met lekker weer ga ik graag naar buiten, met name om te wielrennen of te mountainbiken, en dan schiet het kerkbezoek er weleens bij in. Soms omschrijf ik dat als ‘God ervaren in de natuur’ – vooral om goed te praten dat ik er niet was zondag!’

Hemel

Jasper Pondman

‘Hemel maak je met elkaar. Hemel staat voor een utopie. Het gaat om het streven naar het hemelse. Ik kan dan ook niet zoveel met een voorstelling van het hemelse na het leven. Daar gaat het voor mij niet om en ik geloof eigenlijk ook niet dat dat überhaupt bestaat. Een perfect leven zal ook niet haalbaar zijn. Zelf haal ik veel geluk uit kleine dingen: dat de zon schijnt, dat mijn auto perfect middenin een vak staat, dat mijn risotto perfect gaar is. Een verzameling van dat soort momenten kan ik omschrijven als hemels.’ tekst Jan Willem Stenvers – foto Rienk van der Star

Jasper Pondman (30) komt uit Groningen en werd daar onlangs gedoopt in de doopsgezinde gemeente. Hij zit in het bestuur van de Doopsgezinde Zending en werkt bij een zou moeten, maar tegelijk voel ik ook dat juist dát lessen adviesbureau voor bouw en milieu. Daden ‘Binnen de doopsgezinde wereld ben ik actief als penningmeester van de Zending. Daarnaast houd ik me als bestuurslid ook bezig met alles wat er bij de Zending aan projecten speelt. Bijvoorbeeld de organisatie van het jongerenuitwisselingsproject Strangers No More, twee jaar geleden in Guatemala. Ik ben lid van GroenLinks, omdat ik binnen die partij veel van mijn dopers geïnspireerde idealen terug vind. Zoals zorg voor zwakkeren in de samenleving. Wat ik persoonlijk het belangrijkste vind, is de zorg voor de wereld om ons heen. De zorg voor het milieu. Ik geloof dat we vanuit een christelijke overtuiging ons dienen in te zetten voor het behouden en beschermen van de wereld om ons heen.’

Woorden ‘Het lied Wat de toekomst brengen moge verwoordt mijn worsteling met God. Het bevat termen die ik moeilijk vind in het geloof, bijvoorbeeld de zin ‘Leer mij volgen zonder vragen’. Dat is volledig in tegenspraak met wat ik voel dat

20

voor mij zijn. De eerste zin is ook prachtig: ‘Mij geleidt des Heren hand’. Het lied vertelt over God die meereist tijdens alles wat je doet. Het gaat over overgave. Dat is voor mij moeilijk in geloof. En juist dat maakt het lied inspirerend voor mij. De strijd tussen afkeer en wens om het toch zo te laten zijn.’

Talent ‘Ik ben goed in organiseren, met name in dingen opstarten. En wat minder goed in ze dan ook daadwerkelijk afmaken. Daar zou ik wel wat bij willen leren. Een talent waarvan ik baal dat ik het mis, is ritmegevoel. Muziek maken, zingen en dansen vormen voor mij nu een grotere uitdaging dan ik leuk vind.’

Vertrouwen ‘Ik ben goed van vertrouwen. Ben over het algemeen snel geneigd aan te nemen dat mensen goede bedoelingen hebben. Gelukkig gaat dat over het algemeen goed.’

Leerling ‘Ik ben leerling van mensen om me heen die belangrijk voor me zijn. Recent is mijn moeder voor mij een inspirerende persoon. Nadat alle kinderen het huis uit waren besloot ze predikant te worden, en ze is daar nu in geslaagd. De Doopsgezinde Zending is van mening dat je

‘De strijd tussen afkeer en wens om het toch zo te laten zijn’ in contacten zowel leerling als leraar bent. Interactie en leren van elkaar is belangrijk. Ik deel die mening en probeer me dan ook altijd open op te stellen en – hoe moeilijk dat ook kan zijn – altijd te luisteren naar wat anderen te zeggen hebben, ook als ik denk wel te weten hoe iets moet.’

Jaarthema: geroepen om te leven! ‘Ik voel me geroepen om het leven te ervaren. Ik haal inspiratie uit 1 Tessalonicenzen 5:21 ‘Onderzoek alles, behoud het goede’. Dat zorgt ervoor dat ik niet heel snel nee zal zeggen tegen nieuwe dingen die op mijn weg komen.’

Morgen ‘Huisje, boompje, liever geen beestje. Innerlijke strijd tussen succesvol willen zijn op zakelijk vlak, of juist meer vrije tijd hebben. Me in blijven zetten voor de kerk in diverse clubjes. Toekomst blijft maar een lastig iets. Alles waar ik naar streefde is wel zo’n beetje gelukt. Ik heb een fijn huis, leuk werk, auto, ben gezond, heb leuke vrienden. Dan blijven er snel enkel de wat oppervlakkiger zaken over als reizen (ja leuk!). Wat ik op termijn nog graag zou doen is een keer een universitaire studie afmaken, ik weet alleen nog niet zo goed in welke richting. In ieder geval niet die waarin ik nu ben opgeleid, liever geen techniek meer.’

Mondig en bondig ‘Voorts zijn we van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie’* << *Marianne Thieme, vrij naar Cato de Oude

advertentie

Vrijzinnig Leerhuis Elspeet Seizoen 2015/2016

Open doperse groep voor studie en ontmoeting: 4 weekenden, 2 groepen! Thema’s: vijandschap, geroepen om te leven, geluk en vrijzinnigen in hun politieke keuzes. Start op 30 oktober en 6 november 2015. Meer informatie en aanmelden via www.mennorode.nl (cursussen)

Irritatie ‘Traagheid: mijn geduld is veel sneller op dan ik prettig vind. Helaas ben ik ook een open boek, en dus is dat opvallend voor mijn omgeving. Daar zou ik eigenlijk wat beter op moeten letten.’

www.mennorode.nl | [email protected] | Apeldoornseweg 185, Elspeet | 0577 498 111

21

Mennokate

kort

Geen touringcars voor Menno tekst Kees Posthumus

N

a drie weken kamperen in het merengebied van het Duitse Mecklenburg-Vorpommern rijden wij terug naar huis. Verkeersborden wijzen naar Bad Oldesloe. Dit mogen wij niet missen. Sinds het jubileumjaar en onze tournee door doopsgezind Nederland heb ik een zwak voor de Friese boerenzoon, die de weg van geweldloosheid baande voor zijn volgelingen. De eerste scène van onze voorstelling over Menno liet ik spelen in Bad Oldesloe. Na een lange en vermoeiende reis door de noordelijke Nederlanden komt Menno moe en gedesillusioneerd terug in zijn Duitse ballingschap. Nu kan ik die plaats met eigen ogen zien. Realiteit ontmoet fictie. Kom op jongens, wij gaan op bedevaart!

Bordje

Kees Posthumus is verhalenverteller en kerkjournalist

22

De verwachtingen zijn hooggespannen. Aan de rand van de stad zullen borden staan, die de verkeersstroom richting Mennokate sturen. Touringcars vol ontroerde Mennonieten van all over the world zullen het grote parkeerterrein oprijden. Er zal een presentatie zijn over verleden en heden van de doperse traditie. Een museumwinkel met doopsgezinde hebbedingetjes in mennistenblauw. Een museumcafé met koffie, thee en doperse zoetigheden. Nou, mooi niet. Geen bord te zien en wij verzeilen in het gezellig drukke centrum van dit kuuroord. Op zoek naar het VVV-kantoor – dat dicht is op deze zaterdagmorgen. Met enig gepuzzel vinden wij op een stadsplattegrond de straat waar Menno’s huis staat. Toch nog een bordje. Hobbelend rijdt mijn bestelwagen de rommelige parkeerplaats in aanbouw op. Er is niemand. De deur

Spaarzame bordjes verwijzen naar een eenvoudige woning met rieten dak. De naam ‘museum’ lijkt overdadig, de deur is dicht. Mennokate – hier leefde en werkte Menno Simonszoon. is dicht. Dan komen er achterom het huis drie doopsgezinde mannen. Het zijn broeders uit naburige doopsgezinde gemeenten, die de verantwoordelijkheid voor het huis dragen. Zij beginnen zich direct te verontschuldigen over de staat van het huis. Momenteel vindt een verbouwing plaats vanwege de komst van nieuwe bewoners. Komt u helemaal uit Nederland? Kom verder, en let niet op de troep.

Aandoenlijk Een aantal kamers is ingericht als aandoenlijk museumpje. Op de muur schilderingen waarop de verspreiding van doopsgezinden over Europa is te zien. Er ligt een bijbel open, het dopen-wat-mondig-is-bord hangt aan de muur. De mannen weten ons veel te vertellen over de geschiedenis van de doopsgezinden in hun streek. Het kost ze moeite dit pand overeind te houden. De adellijke familie waarvan zij het huis pachten is coulant, maar het onderhoud kost geld. Het rieten dak moest opgeknapt worden – het geld daarvoor kwam uit eigen fondsen. Laat staan dat er middelen zijn om deze historische plaats weer bij de tijd te brengen. Nee, doopsgezinden doen niet aan persoonsverheerlijking. Waarom komen er dan wel Noord-Amerikanen naar de vermaning in Pingjum waar Menno nooit preekte? Terwijl dit een historische plaats is die je met recht en reden kunt gebruiken om de actualiteit van de doopsgezinde traditie te presenteren. Er rest slechts één conclusie: de doopsgezinde wereld laat dit erfgoed ernstig versloffen. Mennokate roept om nieuw leven. En niemand die het hoort. <<

oplossing zomerpuzzel Doopsgezind NL van juli/augustus 2015 Oplossing 1 Eeuwige 2 Gouden kalf 3 Paulus 4 Kaïn 5 Petrus 6 Heiland 7 Koningen 8 Hof van Eden 9 Aäron 10 Daniel 11 Eva 12 Benjamin 13 Judas 14 Elisabeth 15 Mozes 16 Thomas 17 Noach 18 Lazarus 19 Rachel 20 Job 21 Potjeslatijn 22 Jezus 23 Spreuken 24 Genesis In de gearceerde kolom komt de eindoplossing te staan: welk een vriend is onze Jezus

Prijswinnaars Jubileumarrangement Mennorode voor 2 personen > G. Lokhorst uit Nieuwerkerk a/d IJssel

Boekenbon t.w.v. € 10,– > F. de Vries-Dros uit Den Burg > B. de Haan uit Leeuwarden > C. Kik-van Gils uit Blokker

Wandelgids naar keuze > G. Velink uit Warten > H. Niermeijer uit Wilnis > K. Cornet uit Haarlem

Ik voel de winden Gods vandaag. Vandaag hijs ik het zeil. Want Christus zelf, als stille gast Reist in mijn scheepje mee. Dankbaar voor het vele goede dat zij ons tijdens haar leven heeft gegeven, hebben wij afscheid genomen van onze lieve moeder, schoonmoeder, grootmoeder en overgrootmoeder



Maria Jannetta Schuddeboom-van Calcar



Weduwe van Gerrit Jan Schuddeboom

* Zaandijk 12 september 1911 Gerrit Jan en Bep Jeannette en Alex Els en Aart Paul en Sandra

volgende nummer Thema: ruimte voor vernieuwing > Jonge lekenprekers aan het woord > Vernieuwing vanuit stilte > Column Erik Borgman

Jaap en Jeanne Wouter en Ellen Eric Jan en Barbara

† Zaandijk 4 mei 2015

Marty en Jan (†) Jan en Ryan Elsemiek en René Tim en Marjo Bram en Elly Geert en Roelie Andras en Manja Ceska en Nik Bas

en achterkleinkinderen De afscheidsdienst heeft plaatsgevonden op maandag 11 mei in de doopsgezinde vermaning te Koog aan de Zaan

en nog veel meer…

colofon

U kunt uw bijdrage overmaken op

Doopsgezind NL is een uitgave van

Algemene Doopsgezinde Sociëteit

de Algemene Doopsgezinde Sociëteit

onder vermelding van ‘dnl 2015’.

iban nl19 abna 0243 4938 86 t.n.v.

(ads) en verschijnt tien keer per jaar. Het blad wordt tegen een vrijwillige

Hoofdredactie Johan Tempelaar

bijdrage toegezonden aan alle leden

(coördinator communicatie)

van doopsgezinde gemeenten.

Eindredactie Marijke van Duin

Vrienden en belangstellenden die

Redactie Kalle Brüsewitz, Yko van

het blad willen ontvangen, betalen

der Goot, Martin Maassen, Wieteke

€ 40,– per jaar. U kunt zich opgeven

van der Molen, Tea Rienksma, Marion

via de contactgegevens in dit colofon.

Slotboom, Jan Willem Stenvers

Ontwerp & opmaak Susan de Loor, Kantoordeloor, Haarlem Druk gbu Grafici, Urk Advertenties Saskia Meerts Oplage 7.500 Papier G-Print Proost & Brandt, fsc-gecertificeerd Contact redactie & advertenties Singel 454 | 1017 aw Amsterdam t 020 623 09 14 | [email protected] www.doopsgezind.nl

Abonnement Groot letter cbb 0341 56 54 99 of [email protected] Het volgende nummer van Doopsgezind NL verschijnt begin oktober 2015. Reacties voor ‘ingekomen’ uiterlijk 14 september 2015 aanleveren. Brieven dienen kort en zaakgericht te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten of niet op te nemen. © ads 2015

23

column naar anderen die groene vingers, gouden handen of een fijne neus hebben gekregen. Waarom hebben wij die niet?! We zouden een protestbrief kunnen sturen naar God, waarin we eisen dat iedereen voortaan een gelijke startkwalificatie krijgt, maar ik ben bang dat we ernstig ruzie gaan krijgen over hoe die startkwalificatie er dan uit zou moeten zien. Dus het gaat niets worden met die brief. We moeten het doen met wat we gekregen hebben. En zo beroerd is dat nou ook weer niet, want we zijn allemaal Gods kinderen, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Dat is onze startkwalificatie, daar mogen we mee aan de slag.

Gegeven

Maar wat? En hoe? Als je een tekst Carolien Cornelissen – foto Johan Tempelaar

O

p een dag was ik er. Zomaar. Had iemand mij geroepen?

Carolien Cornelissen is predikant in de doopsgezinde gemeente Utrecht en lid van de Adviesgroep Geestelijke Zaken van de ads.

Ik kan het me niet herinneren, wat niet zo gek is, want ik kan me sowieso niet zoveel van dat moment herinneren. Het eerste wat ik deed was mijn moeder roepen, hetgeen de omstanders opvatten als huilen. Meteen daarop begon ik te groeien. Ik groeide en groeide, niet alleen mijn lijf, maar ook mijn zintuigen en mijn denkvermogen. Ik begon de wereld te zien en te horen. Grote mensen denken vaak dat kinderen zich wel zullen verwonderen over die grote wereld, vol vliegende vogels en vliegtuigen. Wat bijzonder toch dat die niet uit de lucht vallen! Maar kinderen verwonderen zich daar niet over. De wereld is zoals die is. Het gras is groen, de lucht is blauw, kinderen gaan naar school, vliegtuigen vliegen, olifanten eten balen hooi. Wat is daar nou voor bijzonders aan?

Pas later, als je groter wordt, ontdek je dat niet alles zo vanzelfsprekend is.

24

Sommige kinderen gaan niet naar school, sommige vliegtuigen vallen wel uit de lucht. Juist doordat het soms anders is, in andere gezinnen, andere landen, andere tijden, begint de verbazing, de verwondering. Verwondering over het gemak waarmee een vogel vliegt, over een kind dat met alles erop en eraan geboren wordt. Soms leidt verbazing tot verontwaardiging. Want de dingen in het leven zijn niet gelijk verdeeld. Chris Froome heeft goede benen en Stephen Hawking heeft goede hersens, maar weer niet die benen. Ik heb van allebei maar gewone versies. Anderen hebben zelfs dat niet. Waarom ben ik zo en de ander zó? Waarom is dit mijn lijf, is dit mijn leven? Waarom ben ik wie ik ben? Is er wel een waarom of moeten we gewoon constateren dat al die verschillende levens een gegeven zijn? Het leven als gegeven. Mijn leven is mij gegeven, een geschenk, cadeautje van God.

Niet altijd zijn we blij met dat cadeau. We mopperen over de gebrekkigheid ervan, kijken jaloers

nieuwe tv koopt, krijg je daar een gebruiksaanwijzing bij. ‘Gefeliciteerd met uw aankoop! Lees deze gebruiksaanwijzing goed door, voor u het product installeert. Bij problemen kunt u contact opnemen met de fabrikant.’ Zo’n prachtig boekwerkje met stap-voor-stap instructies ontbreekt echter bij het cadeau ‘leven’. Het is meer een Doe-Het-Zelf en Zoek-Het-Maar-Uit pakket. Dat maakt het leven tot een uitdaging. Hoe gaan wij ons leven gebruiken? Wat doen we met dat hemelse cadeau? Het aardige is dat mensen door de eeuwen heen zelf gebruiksaanwijzingen zijn gaan schrijven. Soms heel gedetailleerd, meestal in de vorm van verhalen. Daarin vinden we aanwijzingen over hoe je dat kunt doen: leven. Hoe kun je ervoor zorgen dat het een puinhoop wordt – een hel – en hoe kun je van het leven op aarde een hemelse gebeurtenis maken? De keus is aan ons. Ik denk overigens dat optie twee de leukste is.

Zo komt het dat ik onderweg ben door het leven, samen met allemaal andere mensen, die hun leven ook maar cadeau hebben gekregen. Werd ik daartoe geroepen? Heb ik er zelf om gevraagd? Ik heb geen idee. Maar ik ben blij met mijn cadeau. <<