Nieuwe energie. foto waka-waka.com. november 2015 Algemene Doopsgezinde Sociëteit

11

2015

Nieuwe energie

foto waka-waka.com

november 2015 | Algemene Doopsgezinde Sociëteit

uitgelicht

vooraf preek van de leek

foto Jurjen Alkema

Singelkerk Amsterdam

Cabaretier Vincent Bijlo is een van de vier prekers in de nieuwe reeks van Preek van de Leek die zondag 8 november in de Singelkerk in Amsterdam van start gaat. Bijlo is katholiek opgevoed maar gelooft niet meer in een God.

‘Het goddelijke zit volgens mij in de mens zelf.’ De andere lekenprekers zijn schrijfster en actrice Nazmiye Oral, presentatrice Annemiek Schrijver en zangeres Irene Hemelaar. De vier leken die de preekstoel beklimmen hebben in de samenleving van zich laten horen: van theater tot politiek, van dichtkunst tot muziek. Of ze nou gelovig zijn of niet, gepreekt hebben ze nog nooit. Op de kansel houden ze een persoonlijk betoog over een bijbeltekst die ze zelf hebben uitgekozen. Alle onderdelen van een kerkdienst komen aan bod.

verzorgden onder meer Lodewijk Asscher, Dries van Agt, Stef Bos, Arie Boomsma en Jan Jaap van der Wal een Preek van de Leek in de Singelkerk. Aan het succesvolle initiatief is overal in het land navolging gegeven: in meer dan veertig dorpen en steden zijn soortgelijke projecten opgezet. Preek van de Leek: 8, 15, 22 en 29 november om 17.00 uur Doopsgezinde Singelkerk, Singel 452, Amsterdam www.preekvandeleek.amsterdam

Preek van de Leek is een initiatief van Doopsgezind Amsterdam en de Protestantse Kerk Amsterdam. Eerder

advertentie

te huur De Roosebrink te Wageningen

De Timanshof te Bennekom

Seniorenappartementen met een vrijzinnig religieuze uitstraling In de complexen heerst een tolerante, vrijzinnig religieuze sfeer; iedereen is er welkom. Alle drie de gebouwen zijn op loopafstand gelegen van het stads-, respectievelijk dorpscentrum. De gebouwen liggen tevens gunstig ten opzichte van het openbaar vervoer. Voorzieningen De appartementen zijn aangesloten op een alarmsysteem. Hierdoor kan er 24 uur per dag in geval van nood snel eerste hulp geboden worden. Tevens beschikken de gebouwen over twee liften, een wasserette, fietsenstalling, logeerkamers, recreatieruimte, hobbykamer en een bibliotheek | vergaderruimte. De bewoners worden vertegenwoordigd door enthousiaste bewonerscommissies. Huurprijs De huurprijs varieert van € 459,– tot € 779,–. De servicekosten variëren van € 73,– tot € 194,–. Bent u geïnteresseerd en 50 jaar of ouder? Maak geheel vrijblijvend een afspraak met mw. L. Kik of mw. C. Besselink voor meer informatie en/of een bezichtging.

De Aleidahof te Bennekom

Seniorenhuisvesting Zuid-Veluwe | Hof van Sint Pieter 27 | 6721 tn Bennekom 0318 43 11 34 | www.vrssh-zuidveluwe.nl | [email protected]

inhoud

Nieuwe Energie. Net terug van de najaarsconferentie van Doopsgezind WereldWerk bruist en borrelt het nog na in mij. Machtig mooi vond ik het. Bijna honderd mensen, van groentjes tot grijsaards, waren naar Schoorl afgereisd voor de conferentie met als thema Leef met je eigen talent. Verdieping en ontmoeting vonden elkaar, in een sfeer waarin iedereen haar stem mocht laten horen en mensen het beste in elkaar naar boven brachten. Jij bent één en ik ben één, samen zijn wij drie. Dat idee. Voorafgaand aan de conferentie werden er vanuit het hele land bananendozen vol hulpgoederen aangeleverd en in een grote zeecontainer geladen. Een goede 100 comforters (quiltdekens) en niet minder dan 2000 (!) schoolen hygiënekits* werden er gebracht, bestemd voor Syriërs die op drift zijn geraakt, gevlucht voor oorlog en geweld. Niks geen Arabische lente. Honderdduizenden doden en miljoenen mensen die huis en haard verlaten hebben. Tussen de voor- en tegenschreeuwers die de media lijken te beheersen, steken vele stillen in den lande de handen uit de mouwen. Om verbondenheid te tonen en verlichting en perspectief te bieden, ook al is het misschien maar een heel klein beetje. Een druppel op de gloeiende plaat? Ongetwijfeld. Je kunt ook niks doen natuurlijk… Los van hoe mooi het is dat mensen hart en handen beschikbaar stellen voor anderen – het met elkaar bezig zijn maakte ook nog een andere energie los. In Wildervank mobiliseerde een vrouw haar netwerk, waarmee ze gezamenlijk 350 tasjes in elkaar zette. De plaatselijke stoffenwinkel leverde gratis materiaal. In Apeldoorn maakte men evenveel tasjes als de doopsgezinde gemeente leden telt, ook hier gesponsord door de plaatselijke middenstand. Een zuster van ver boven de 80 quiltte een comforter. Mocht u overigens denken dat dit werk louter het domein van zusterkringen is: de broederkring pakte alles in en zorgde voor het nodige laad- en loswerk. In Almere, in Haarlem, in… enfin, u begrijpt het.

5 10

12 16 Weg met alternatieve energie! Maurits Groen verzorgt Menno Simons-lezing 2015

5

Kerken en klimaat

10

Hogere energetica

12

Meer dan het gewone

16

Behoud van de schepping

‘Meteen bij de eerste trilling was ik verkocht’

Heerenveen en Tjalleberd klaar voor gezamenlijke toekomst

Er gebeurt veel, als je scheppend met elkaar bezig bent. Iemand attendeerde me in dit verband op het in doperse kring bekende boek De verbindende kracht van quilts. Nu ben ik zelf niet zo’n handwerker, maar bij die verbindende kracht kan ik me alles voorstellen. Eén en één is drie. Dat idee. Waar die extra één vandaan komt? Nieuwe Energie.

en verder…

Johan Tempelaar Coördinator communicatie ads [email protected]

WereldWerk Werken aan rechtvaardige vrede

* www.vluchtelingenquilt.nl

boeken & bladen

ingekomen geef me kracht Een rondje redactie

4 mondig & bondig Lykle de Graaf 9 feitjes Meer nieuwe energie… 14 kort

20

column Marion Slotboom 18 Alice in Energieland

24

22 23

ingekomen

Menno Simons-lezing 2015

oudere lekenprekers Bijdragen aan kerkvernieuwing

In Doopsgezind NL nummer 10 worden onder het thema Vernieuwing jonge lekenprekers geïnterviewd. Mijn hoop en wens is dat ook oudere lekenprekers hun steen aan kerkvernieuwing kunnen blijven bijdragen. Enkele van hen zijn door praktijkervaring zo gerijpt dat zij in kunnen gaan op de hernieuwde belangstelling voor levens- en zingevingsvragen die gelukkig ook in onze doopsgezinde gemeenschap bestaat. Daarbij wordt de intentie van de Jezus-figuur belicht, door onder meer esoterie, het invoelend vermogen, en het belang van dromen en van oude mythes aan de orde te stellen. Levensvragen behandelen vanuit het oude denken is niet meer van deze

polair denken

Gelijkwaardig en aanvullend

chram 27-08-15 11:33 Pagina 1

e wereld zijn ik en de ander ook twee tegengestelden en dat en. Zij zijn niet concurrerend, maar aanvullend aan elkaar. t in een hiërarchische verhouding, maar zijn gelijkwaardig aan

n heeft daarom alles te maken met onze persoonlijke relaties, ofsleven, met ons dagelijks handelen. nken gaat het om een humane wijze van omgaan met onze en met onze omgeving.

midden zet aan tot het denken over de vraag op wat voor olariteit in stand kan worden gehouden.

m plaatst aan de hand van theologische en filosofische voorrippen als mens, God, goed en kwaad, oorlog en vrede, in erspectief.

m volgde de kweekschool, waarna hij muziek studeerde in erlijn en andragologie, theologie/filosofie in Utrecht. Verder or. Hij werkte in verschillende takken van onderwijs en was an een afdeling van de Vrijzinnigen Nederland N P B.

9

7 89056 2 5447 6

Harry Schram W EG VA N H ET MIDDE N

n gaat ervan uit dat de werkelijkheid is gebaseerd op de polen. Vanuit dit denken komt de stelling voort dat de mens estaat, hij staat altijd in relatie tot een ander, polair. rkelijkheid moet hij zich bewust worden.

Harry Schram

va l k h o f p e r s

W EG VA N H ET EEN MIDDE N CONCEPT VAN POLAIR DENKEN In september verscheen het boek Weg van het midden – een concept van polair denken van Harry Schram. Schram studeerde onder meer theologie en filosofie, werkte als voorganger bij een afdeling van de Vrijzinnigen Nederland npb en is al sinds zijn jeugd actief in de doopsgezinde geloofsgemeenschap.

tijd; veel doordenkende mensen verlaten om die reden de kerk. Persoonlijk heb ik de nodige ervaring opgedaan met deze manier van lekenpreken. Wel is daarbij voorzichtigheid geboden, om gemeenteleden die nog in het oude denken staan niet kopschuw te maken. Het is mijn passie om ruimte te scheppen in denken en handelen, ondogmatisch en met respect voor andere geloofsrichtingen, en zo bij te dragen aan kerkvernieuwing. Al vanaf 1982 sta ik op de kansel, naast mijn werk indertijd, o.m. als vertrouwensfunctionaris bij de Rijksuniversiteit Groningen. Uiteraard heb ik me geschoold, onder meer in de praktische theologie. Inmiddels ben ik bijna 82 en heb ik nog steeds een volle agenda met op jaarbasis gemiddeld 27 zondagse preekbeurten in de wijde regio.

Nieuwe energie Het klinkt opwekkend en enthousiasmerend, maar wees voorbereid op een boodschap die lang niet zo vrolijk is. >>

Hemmo Meiborg Roden

Polair denken gaat ervan uit dat de werkelijkheid is gebaseerd op tegengestelde polen. Vanuit dit denken komt de stelling voort dat de mens alleen niet bestaat: hij staat altijd in relatie tot een ander, polair. Van deze werkelijkheid moet hij zich bewust worden. In die polaire wereld zijn ‘ik’ en ‘de ander’ twee tegengestelden en dat moet zo blijven. Zij zijn niet concurrerend, maar aanvullend aan elkaar. Zij staan niet in een hiërarchische verhouding, maar zijn gelijkwaardig aan elkaar. Polair denken heeft daarom alles te maken met onze persoonlijke relaties, met ons geloofsleven, met ons dagelijks handelen. Bij polair denken gaat het om een humane wijze van omgaan met onze werkelijkheid, met onze omgeving. Harry Schram plaatst aan de hand van theologische en filosofische voorbeelden begrippen als mens, God, goed en kwaad, oorlog en vrede in een nieuw perspectief.

verantwoordelijk Mennorode tekent code

Conferentiehotel Mennorode heeft een nieuwe stap in duurzaam ondernemen gezet door op 22 oktober de Code Verantwoordelijk Marktgedrag te ondertekenen. Mennorode besloot eerder dit jaar de schoonmaak uit te besteden aan een bedrijf dat openstond voor de duurzame ideeën van het conferentiehotel. Duurzaam ondernemen omvat echter niet alleen het gebruik van milieuvriendelijke producten, maar ook een goed sociaal beleid, met oog voor de belangen van de medewerkers. In dat kader besloten beide partijen samen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag te tekenen. Op die manier wordt bijgedragen aan de verbetering van duurzame marktcondities. Een landelijke commissie ziet erop toe dat de code daadwerkelijk en op effectieve wijze wordt nageleefd. www.mennorode.nl/nieuws

Weg van het midden – een concept van polair denken, Harry Schram, uitgeverij Valkhof Pers, € 19,50

De WakaWaka-lamp van Maurits Groen

4

5 foto waka-waka.com

Menno Simons-lezing 2015

tekst Annelies Roon foto’s waka-waka.com

Weg met alternatieve energie! Maurits Groen reist de hele wereld over om zijn duurzame WakaWaka-lamp te promoten, maar vooral om aan te zetten tot spoed. We moeten haast maken met de transitie naar duurzame energie, anders maken we de aarde onleefbaar voor onze kinderen.

O

ns gesprek vindt plaats in het Grand Café op het Centraal Station in Amsterdam. Daarvóór had Maurits Groen een – ‘sorry, erg uitgelopen!’ – bespreking en aanslui tend volgt een overleg met zakenpartner Camille van Gestel. Deze tikt halverwege het sterk bekorte interview alvast even op Groens schouder om te melden dat hij er is. ‘Tien minuten, Camille, we ronden zo af ’, reageert hij. Dan rinkelt zijn mobieltje. ‘O, deze móet ik even nemen, sorry.’ Het is duidelijk: de dagen van deze duurzame ondernemer zijn tot de laatste minuut gevuld. ‘Zo’n veertien uur per dag’ schat hij, is hij in de weer. Zo wordt hij morgen alweer in New York verwacht, om tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het Clinton Global Initiative de mondiale aandacht te vestigen op de WakaWaka-lamp. Die heeft inmiddels het bestaan verlicht van meer dan een miljoen van de minst draagkrachtigen ter wereld, in ruim vijfenveertig verschillende landen.

6

Ondanks je volle agenda reageerde je heel enthousiast op de vraag of je de Menno Simons-lezing wilde verzorgen. Heb je iets speciaals met de doopsgezinden? ‘In zekere zin wel. De directeur van de basisschool van mijn dochters is doopsgezind. Ik heb gezien hoe hij in het dagelijks leven vorm geeft aan waarden als respect, zorgzaamheid en rechtvaardigheid. Hij zorgt voor veiligheid op school en de kinderen worden op hun individuele talenten beoordeeld. Doopsgezinden vertalen hun geloof naar het hier en nu en proberen maatschappelijk relevant te zijn. Dat spreekt me erg aan.’

Ben je zelf gelovig opgevoed? Ja. Mijn moeder is hervormd. Haar vader was zelfs dominee. Mijn vader is gereformeerd opgevoed en had eigenlijk ook wel dominee willen worden. Die kans heeft hij nooit gekregen, maar hij gaf wel jeugdpreken voor jongeren van 12 tot 18 jaar.’

Spelen christelijke waarden voor jou nog een duidelijke rol? Zie jij jezelf als praktiserend christen? ‘Ik ervaar georganiseerde religie als iets waar ik me helemaal niet bij thuis voel. Religie zou moeten verbinden, maar in de praktijk verdeelt het juist: ‘wij zijn van dit geloof, wij van dat geloof ’. Daar ben ik ontzettend op afgeknapt.’

Uit recent onderzoek blijkt dat de christelijke partijen zich het minst druk maken om klimaatverandering. Snap jij hoe dat komt? ‘’God zorgt er wel voor’, zal de achterliggende gedachte zijn. Vooral in de VS is de klimaatdiscussie eigenlijk een geloofsdiscussie geworden. Daar zeggen velen: ‘God waakt over zijn schepping. Wie zijn wij dat we denken dat wij het klimaat kunnen beïnvloeden?’ De fysica leggen ze volkomen naast zich neer. In Nederland zijn we dat stadium misschien ontgroeid, maar hier is de klimaatdiscussie vooral een politiek issue geworden, een strijd tussen links en rechts. Terwijl je er inhoudelijk naar moet kijken: iedereen zal hier in toenemende mate mee te maken krijgen.’

Het thema van je lezing wordt ‘nieuwe energie’. Bedoel je dat letterlijk of figuurlijk? ‘Beide. Wij hebben het heel veel over alternatieve, nieuwe energie. Maar eigenlijk zijn olie, kolen en gas de alternatieve energiebronnen. Vanuit het perspectief van de mensheid zijn zon, wind en water de traditionele energie-

bronnen: die hebben honderdduizenden jaren volstaan. Fossiele bronnen hebben we maar heel korte tijd gebruikt. Daar zijn we mee begonnen rond 1800 en die periode is bijna afgelopen, want als we meer dan de helft van de fysieke hoeveelheid hebben gebruikt, worden de kosten om de rest te winnen zó hoog dat het veel aantrekkelijker wordt om de traditionele bronnen weer te gaan gebruiken. Maar dan met eenzelfde inventiviteit en technologie als we nu doen met olie, kolen en gas. We moeten ervoor zorgen dat we die transitie snel maken, want we zijn zo vaardig geworden in het gebruik van fossiele bronnen, dat we onszelf een behoorlijk probleem op de hals hebben gehaald.’

Je bedoelt dat de aarde opwarmt doordat we de in die bronnen opgeslagen CO2 weer in de atmosfeer brengen. Met alle gevolgen van dien: extreme regenval, superorkanen, lange periodes van droogte… In de media laat jij regelmatig je frustratie doorklinken over het feit dat deze boodschap niet aanslaat bij degenen die de transitie zouden moeten maken. ‘Klopt. Ik vind dat zwaar onverantwoordelijk gedrag, terug te voeren op geld, macht en kortetermijndenken.’

De Shells van deze wereld kunnen toch ook veel geld verdienen met wat jij de traditionele energiebronnen noemt? Groots investeren in zon, wind en water? ‘Juist. Het is een kwestie van mindset. Bij Shell zitten de beste geologen ter wereld. Zij weten precies welke >>

7

nieuwe energie

methodes inmiddels zijn ontwikkeld: geothermie, valenergie, getijdenenergie, noem maar op. Daar zal ik tijdens mijn lezing meer over vertellen. Er kán al genoeg, maar ze doen het niet, ze gingen naar de Noordpool om naar schaliegas te boren. Veranderen is heel moeilijk, als je 150 jaar niks anders gedaan hebt dan olie en gas pompen…’

Wat is er voor nodig om de transitie te versnellen? ‘De wal zal het schip keren. Uiteindelijk wordt het gewoon te duur om de bestaande fossiele voorraden te winnen. Omdat de energietechnologie voor zon, wind en water doorontwikkelt, omdat de milieukosten steeds meer in de prijs verdisconteerd worden en omdat het vinden van nieuwe voorraden steeds duurder wordt. Bovendien zegt de samenleving op een gegeven moment: die droogte, die overstromingen, die bosbranden… het wordt nu echt te gek. Zodra het kwartje valt dat de fossiele sector verantwoordelijk is, is dat voor die sector einde oefening.’

Politicoloog Maurits Groen was hoofdredacteur van het magazine van Milieudefensie, werkte mee aan radio- en televisieprogramma’s over natuur en milieu en richtte in 1982 adviesbureau Maurits Groen Milieu en Communicatie op. In 2006 haalde hij Al Gore naar Nederland met diens film An Inconvenient Truth (een ongemakkelijke waarheid). Naast zijn onvermoeibare activiteiten als initiatiefnemer en verbinder van duurzame projecten en activiteiten, richtte hij een drietal bedrijven op, waarvan Off-Grid Solutions het bekendst is. Dit bedrijf produceert de WakaWaka-lamp die op zonnecellen werkt en steeds vaker wordt ingezet als noodverlichting in crisisgebieden. Groen is verder lid van onder meer Platform Urgenda, de Stuurgroep ‘Duurzame Dinsdag’, de Nederlandse Raad van Advies van de Club van Rome en de redactie van het vaktijdschrift Milieu. Dit jaar werd Maurits Groen, na een aantal top-5 noteringen in de afgelopen jaren, gekozen op de eerste plaats in de Duurzame Top 100 van dagblad Trouw.

Maar hoeveel natuurrampen zijn er nodig voordat dat kwartje valt? ‘Nog heel wat, ben ik bang. Daarom mijn frustratie, want we hebben de kennis en het geld om het tij te keren. We zitten nu op een wereldwijde gemiddelde temperatuurstijging van 0,9 graden Celcius. Ons doel is een maximale temperatuurstijging van 2 graden. Mocht dat lukken, dan hebben we alsnog een fifty-fifty kans dat het uit de hand loopt, dat allerlei klimaatprocessen op hol slaan. We nemen een fifty-fifty gok met onze beschaving.’

Gloort er nog ergens hoop? Is het spreekwoordelijke schip al bijna bij de wal? ‘Ja, dat gaat best hard. De prijs van zonne-energie is de afgelopen vijf jaar een factor vijf goedkoper geworden. Maar of dat genoeg is? Waar we uiteindelijk uitkomen hangt sterk af van hoe we ons opstellen. En dat perspectief geeft veel nieuwe energie, figuurlijk gesproken. Je ziet dat mensen mee willen doen met die beweging. Wat kun je doen tegen giganten als Shell? Nou: zonnepanelen op je dak leggen. Verwarming ietsje lager zetten en een dikke trui aan doen. Groenten uit het seizoen eten. Honderd dingen. Ik doe wat ik kan. Als ik boos of gefrustreerd raak, ben ik alleen maar ineffectief. Ik drijf op de positieve energie die vrijkomt. Gelukkig. Anders hou je het niet vol.’ <<

Maurits Groen geeft op 7 november de jaarlijkse Menno Simonslezing, met als thema Nieuwe Energie. Daarin zal hij ingaan op omvang en gevolgen van de huidige klimaatproblematiek op mondiaal niveau, spreekt hij zijn zorgen uit over de huidige koers op milieu- en klimaatgebied én schetst hij een hoopvol perspectief voor de toekomst. Aanvang: 15.00 uur Locatie: doopsgezinde kerk | Kerkstraat 36 | Heerenveen

Inspiratie. Energie. Dat wat je nodig hebt om ergens vol voor te gaan. Steeds opnieuw. tekst Kalle Brüsewitz – foto Depositphotos

D

at wat je op de been houdt. Dat wat je steeds weer boven jezelf uit doet stijgen. De moti vatie om door te gaan. De energie om te doen wat je doet. De energie om steeds weer het beste uit jezelf te halen. En: de energie om steeds weer een betere Doopsgezind NL te maken dan de vorige. Maar waar halen wij redacteuren die energie vandaan? Wat geeft ons kracht?

Uit creativiteit van mezelf of van anderen

Geef me kracht… Kalle Brüsewitz: ‘Van plekken of dingen die drukker zijn dan ikzelf.’

Uit het even helemaal weg zijn, weg van de dagelijkse sleur of even helemaal weg van de wereld Yko van der Goot: ‘Uit een lekker stuk fietsen.’ Jan Willem Stenvers: ‘Uit een drie uur durend concert van Bruce Springsteen.’

Martin Maassen: ‘Uit een gedicht dat het onzegbare verbeeldt.’

Marion Slotboom: ‘Uit gewoon heerlijk slapen.’

Tea Rienksma: ‘Uit het creëren van nieuwe dingen. Schrijven, schilderen, kleien, bakken en knutselen met mijn kleindochter.’

Johan Tempelaar: ‘Laatst was ik ergens waar een soortgelijk rondje werd gemaakt en toen dacht ik: er zal toch wel íemand zijn die heel eerlijk zegt ‘van seks’? Dus ik kan nu sociaal wenselijk gaan antwoorden, maar eigenlijk krijg ik daar gewoon heel veel nieuwe energie van.’

Uit interactie met mensen Wieteke van der Molen: ‘Uit een gesprek met iemand die echt geïnteresseerd is.’ Marijke van Duin: ‘Uit het contact met mensen die in zichzelf en in een betere wereld geloven en daar vol voor gaan.’

Of uit dat wat we stiekem allemaal willen zeggen

Energie. Meer is het niet. De kracht om door te gaan met wat je doet. Dit is onze energie. Wat is de uwe? Zoek naar wat u het meeste energie geeft. Fiets, zuip, brei, loop, werk, zing, huil, zorg, zit, schaterlach, slaap, luister en zwijg. Dat is alles. <<

9

in de wereld

Initiatieven als de oprichting van het Europees Christelijk Milieunetwerk (ecen), verschillende programma’s van de Wereldraad van Kerken, en allerlei nationale en lokale projecten, hielpen. Het besef begon te dagen dat het behoud van de schepping, of anders gezegd de bescherming van de natuur, wel degelijk tot de kern van het christelijk getuigenis behoort. Een andere belangrijke invalshoek was en is het sociale en economische onrecht dat gepaard gaat met klimaatverandering: de rijke landen veroorzaken het probleem, terwijl de arme er het meest last van hebben. Inmiddels wordt breed ingezien dat alleen een snelle transitie naar een duurzaam economisch model ervoor kan zorgen dat gevaarlijke klimaatverandering binnen de perken blijft.

Kerken en klimaat tekst Marijke van Duin – foto’s Mariska de Graaf & Hans van der Meulen

Klimaatloop op 3 oktober van Alkmaar naar Egmond

Over een paar weken is het weer zover. Dan komen voor de 21e keer praktisch alle landen van de wereld bij elkaar om te praten over klimaatverandering en hopelijk een overeenkomst te sluiten. Ook de kerken houden zich al jaren met dit thema bezig.

G

root was de opschudding in de nationale en internationale pers toen paus Franciscus afgelopen juni zijn encycliek Laudato Si’ uitbracht. Daarin gaat de kerkvader in op de klimaatproblematiek en het onrecht van armoede en verspilling. Paus Franciscus schuwt radicale uitspraken niet. Hij roept ieder van goede wil op om te werken aan een betere wereld, verspilling tegen te gaan en de schepping te beschermen. Kom daar maar eens om in deze wereld die gedomineerd wordt door marktdenken, consumptie verheerlijkt en armen buitensluit. In Nederland kopte nrc Handelsblad dan ook ‘Van kerkvorst tot klimaatactivist’. Tja, het is even wennen, zo’n uitgesproken figuur in het Vaticaan…

10

Wat weinigen weten, is dat deze encycliek – toch een Rooms-katholieke aangelegenheid – op zeer oecumenische wijze tot stand is gekomen. Achter de schermen hebben niet alleen veel wetenschappers, maar ook mensen van andere kerken en de Wereldraad van Kerken meegeholpen. Zo wordt in de encycliek zelf de ‘groene patriarch’ van Constantinopel, Bartholomeus, geprezen om zijn jarenlange inzet. En diens voorganger riep al in 1989 1 september uit tot jaarlijkse Dag van de Schepping. In de jaren daarna kwamen milieuvragen geleidelijk aan op de agenda van de kerken te staan. Geleidelijk, want waren milieu, klimaat en duurzame ontwikkeling niet al te profane onderwerpen?

Andere invalshoek Wat is een duurzaam economisch model? Heel in het kort: zorgen dat de economie draait op schone energie en dat grondstoffen hergebruikt worden. Concreet betekent dat onder meer dat we afscheid moeten nemen van fossiele brandstoffen (kolen, olie, gas), en over moeten schakelen op zonne- en windenergie en andere nietvervuilende energiebronnen. Uiteraard gaat dat niet van de ene op de andere dag. Het gebruik van fossiele brandstoffen is zó verweven met ons dagelijks leven en met het economisch model waar we aan gewend zijn, dat we moeten denken aan een proces van jaren – wat zeg ik, van decennia. Wat de zaak extra gecompliceerd maakt, is dat met deze energietransitie enorme belangen gemoeid zijn. Denk aan olieproducerende bedrijven en landen, om er een paar te noemen. Vanwege dit enorme machtsvraagstuk, en vanwege het schrijnende sociale en economische onrecht, is het dringend noodzakelijk dat de klimaatproblematiek vanuit een andere invalshoek benaderd wordt, namelijk de morele. Precies daar hebben de kerken, en uiteraard ook andere godsdienstige en levensbeschouwelijke stromingen, een heel belangrijke taak. En wat mij betreft zelfs een opdracht. Vanuit die opdracht volgt een werkgroep van de Wereldraad van Kerken de klimaatonderhandelingen van de

Verenigde Naties al sinds het begin in 1995, en probeert er met speciale bijeenkomsten invloed uit te oefenen. Vanuit die opdracht roept de Wereldraad op tot een wereldwijde vastendag voor het klimaat, iedere eerste dag van de maand. Vanuit die opdracht hebben kerken als de United Church of Canada besloten al hun investeringen terug te trekken uit fossiele brandstoffen, en alles te herbeleggen in schone energie. Vanuit die opdracht vergroot ecen voortdurend haar netwerk, en brengt mensen met elkaar in contact ter onderlinge inspiratie en bemoediging. Vanuit die opdracht is de Duitse Kirchentag al jaren klimaatneutraal. Vanuit die opdracht organiseerden en organiseren werkgroepen van de Raad van Kerken in Nederland diverse projecten en bijeenkomsten. Vanuit die opdracht is de Groene Kerken beweging in Nederland ontstaan, waar onder meer de doopsgezinde gemeente in Aalsmeer zich bij heeft aangesloten. Vanuit die opdracht geven kerkelijke ontwikkelingsorganisaties als icco, maar ook Doopsgezind WereldWerk, de Stuurgroep Duurzame Ontwikkeling en de Doopsgezinde Zending, hun werk invulling. En vanuit die opdracht worden deze maanden diverse klimaatlopen en -pelgrimages georganiseerd, om de onderhandelaars in Parijs de dringende boodschap mee te geven: genoeg is genoeg. Het is nu tijd voor daden in plaats van woorden. <<

Marijke van Duin is sinds 1995 betrokken bij de Raad van Kerken in Nederland als lid van de werkgroep Kerk en Milieu en later de werkgroep Ecologische Duurzaamheid. Zij was in 1998 mede-oprichtster van het Europees Christelijk Milieunetwerk, en behoort sinds 2000 tot de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken. Zij heeft een twaalftal VN-toppen bijgewoond over klimaatverandering en duurzame ontwikkeling. Eind dit jaar zal zij aanwezig zijn bij de tweede week van de VN-klimaattop in Parijs (van 30 november t/m 11 december). Zie www.marijke-van-duin.com Nuttige websites www.rkkerk.nl (voor de Nederlandse vertaling van de encycliek) | www.groenekerken.nl www.raadvankerken.nl/pagina/3551/klimaatloop_toont_urgentie | www.klimaatloop.nl www.kerkenmilieu.nl | www.stichtingoikos.nl | www.icco.nl | www.ecen.org | https://cecpilgrimage. wordpress.com | www.oikoumene.org/en/what-we-do/climate-change | www.climatemiles.nl

11

trillingen ‘Wat heb jij hier als ziel te doen?’ In de oude christelijke mystieke traditie was er meer aandacht voor het lichaam, voor energie, meditatie. Ook Jezus zelf, die werkte niet alleen vanuit het hoofd, uit het denken. Hij had aandacht voor het lijf, hij genas mensen. Ik noem dat goddelijke energie. Hoe zou je dat anders willen noemen? Ik geloof dat je pas via je lijf in contact komt met je ziel. We zijn teveel aan het denken, we voelen niet meer. Maar je ziel heeft je lijf nodig om naar buiten te kunnen. Letterlijk. Het lijf zit aan jou, en meestal vinden we dat maar lastig. Als je er aandacht aan besteedt, kun je via dat lijf in contact komen met wie je werkelijk bent. Je hebt een stukje goddelijkheid uit te werken hier op aarde.’

Inkeer tekst Wieteke van der Molen – portretfoto Wim de Heus

Hogere energetica ‘Op een dag, niet zo lang geleden, werd ik op het Bijlmerplein in Amsterdam aangesproken door een christelijke healer – Jezus voor, Jezus na.’ ‘Ik had goeie zin, dus ik zei dat ik ook klankschalen. Dus daar stond ik met healer was, en: ‘jij hebt het over Jezus, ik noem dat het goddelijke, of soms zelfs het universum… maar eigenlijk is dat allemaal hetzelfde’. Maar dat was niet zo, vond hij. Wat ik deed was toch meer van de satan. Maar bij het weggaan kreeg ik wel een knuffel.’ Odile Oort (1970) werkte als sociaaljuridisch hulpverlener lange tijd voor Bureau halt en Stichting mee. Nadat ze voor zichzelf was begonnen als onafhankelijk juridisch adviseur kwam ze bij toeval in aanraking met klankschalen. ‘Klankschalen, echt niet mijn ding. Ik wilde een cursus in touch for health gaan doen. Deze man deed dat gedeeltelijk, maar wel met

12

zo’n ding in mijn handen. Ik zei nog: ‘nou, ik hoop maar dat ik hier wel wat leer’. Maar bij de eerste trilling was ik verkocht.’

Trilling ‘Kijk, zo’n klankschaal, daar geef je een klap op en dan gaat het ding trillen. Trilling maakt iets los, dat weet iedereen. Muziek, goede muziek, doet dat ook. Dat is ook trilling. Ik gebruik die trilling ook op je lijf. Als je bijvoorbeeld pijn in je schouder hebt, dan werkt die trilling de verkramping los. Zo’n klankschaal is niet meer dan een middel. Net als fysiotherapie, of massage, of zalfjes. Het is een manier

van ontspannen, van blokkades loskrijgen. Daar is niets zweverigs aan. Het is heel praktisch. Natuurlijk werkt die trilling ook door op alle systemen die je niet ziet: je energieveld, je aura. En dan wordt het voor veel mensen zweverig, dat vinden ze eng. Toch is ook dat energieveld heel reëel. Iedereen heeft weleens het gevoel dat een ander te dichtbij komt, in je persoonlijke ruimte staat. Die ruimte hoort bij jou, ook al kun je dat niet zien.’ Odile is energetisch therapeut, ze geeft lichaamsgerichte therapie. ‘We hebben allemaal een lijf. En dat lijf waarschuwt je: luister! Er is iets aan de hand. Daar zitten verschillende lagen in. Als je een schouderprobleem hebt, dan kun je kijken naar je gedrag: heb je je schouder overbelast, zit je misschien verkeerd, moet je minder tijd achter de computer doorbrengen, meer bewegen? Maar als het niet overgaat zit het misschien dieper. Hoe ga je met jezelf om? Past je gedrag bij wie jij bent? Dan kijk je meer op zielsniveau. Dat begint vaak met: ‘Wat heb jij nodig? Waar word jij blij van?’ Een laag dieper, en je vraagt:

Odile hoort ook in kerkdiensten weleens iets dat raakt aan de kern. ‘Maar soms krijg ik er echt jeuk van. Op de Slangenburg in Doetinchem bijvoorbeeld. Die broeders zingen misschien wel een kwartier lang: Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld. Dat is gewoon een mantra. Maar wat zing je dan? En als je dat elke avond doet, weet je dan nog wel wat je zegt? Wat het met je doet? Deze zomer was ik gastenleider op Dopersduin. Ik had mijn klankschalen meegenomen, want ik dacht: dan kan ik een workshop geven voor de mensen die dat willen. Maar ja, waar laat je die dingen? Dus had ik ze maar zolang in de kerk neergezet. Er nooit bij stilgestaan wat de mensen zouden denken als ze die eerste avond binnenkwamen voor de viering, ha, ha, ha! Ik heb ze niet in de vieringen gebruikt hoor. Het past niet bij iedereen, je moet het nooit

opdringen. Bij de workshop waren vijfendertig mensen en ze waren echt geïnteresseerd, er was meer ruimte dan ik had gedacht.’ ‘Een viering, dat is altijd een compromis. Ik moet het wel kunnen dragen, het moet bij me passen. Ik ben niet tegen de bijbel, helemaal niet. Maar ik ben er te weinig in thuis. Hoe vind je dan de juiste teksten? Daar wil ik me de volgende keer meer in verdiepen. Want juist de combinatie lijkt me spannend, twee werelden bij elkaar brengen. Hoewel, het is natuurlijk gewoon één wereld, alleen misschien een andere taal. Bijvoorbeeld: het begin van een viering begint met een moment van inkeer. Je wordt stil, laat achter wat je bedrukt en beroert in het dagelijkse leven. Je stelt je open, hart en ziel. Ik doe aan het begin eigenlijk hetzelfde. Alleen vraag ik mensen eerst om goed rechtop te gaan zitten. Voeten op de grond, even aarden, heel bewust zitten. En zich dan te richten op de één-puntigheid van energie. We noemen het anders, maar er gebeurt hetzelfde. Het is allebei liturgie. Je achtergrond en geschiedenis bepalen hoe je ermee omgaat, welke woorden je gebruikt. Niks zweverigs aan.’ ‘Voor mij is spiritueel leven: je pad volgen, je Zelf ontwikkelen, je ziel. Dat is keihard werken en heeft niets met wierookstokjes of goeroes of soepjurken te maken – ‘oh, ik ben zo spiritueel en dat is zó leuk…’ Als je van die zelfgenoegzame uitspraken hoort moet er eigenlijk al een belletje gaan rinkelen. Want als je echt probeert je Zelf, je ziel te ontwikkelen, kom je jezelf zo hard tegen, daar is niks leuks aan. Nou ja, uiteindelijk wel natuurlijk. Ha, ha, ha!’ <<

Wonen in een mooie omgeving, zorg van hoge kwaliteit

Zorggroep Oldael beheert twee bijzondere woonzorgcentra in Den Haag: Aelbrecht van Beijeren (Benoordenhout) en Oldeslo (Duttendel). Beide centra liggen in goede wijken, bieden ruime appartementen, een eigen keuken en begeleiding, zorg en verpleging op maat. Gunstige tarieven U kunt bij ons terecht met én zonder indicatie. De tarieven voor wonen, zorg en service zijn gunstig. Kennis maken? Graag. U kunt ons bellen op 070 - 530 05 08 (cliëntadviseur) of 070 - 530 05 30 (bedrijfsbureau). U vindt ook uitgebreide informatie op www.oldael.nl.

Odile Oort verzorgt van 27 t/m 29 november het Leeftochtweekend ‘meditatie & stilte’. Een heerlijk weekend op Dopersduin om tot rust te komen, te ontspannen en tot jezelf te komen. Er worden verschillende vormen van meditatie beoefend, waaronder zonsopgang-meditatie, wandelmeditatie, klankschaalmeditatie, dansmeditatie en meer. Ook zijn er elke dag twee stilteblokken en is er tijd voor individuele ondersteuning. Zie www.leeftocht.nl

13

Werken aan rechtvaardige vrede tekst Henk Blom

D

e oproep is bedoeld als alternatief voor de door velen nog steeds gepro pageerde ‘rechtvaardige oorlog’. Vanuit verschillende invalshoeken wil Kerk en Vrede de ineffectiviteit van het gebruik van geweld duidelijk maken. Vijfhonderd jaar geleden deed Erasmus dit reeds in zijn De klacht van de vrede. De notitie van Kerk en Vrede bevat veel overeenkomst met het manifest Investeer in vrede, maar ook met het eerder verschenen manifest tegen de verhoging van het Defensiebudget Oorlog Is Geen Oplossing. Wel is Werken aan rechtvaardige vrede breder van opzet. Achtereenvolgens komen motieven aan de orde die de grondslag vormen voor de publicatie, en enkele belangrijke brandhaarden van dit moment plus wat deze ons kunnen leren, waarna wordt aangegeven welk ander beleid nodig is om te komen tot rechtvaardige vrede en wat wij zelf kunnen doen. Tenslotte worden aanbevelingen gedaan voor de politiek. Onder meer het volgende valt te lezen.

Over pacifisme Het is opmerkelijk dat in discussies over geweld veel mensen – ook in de media, de kerken en zelfs in de vredesbeweging – zich haasten te

14

In deze tijden van geweld, waarin de roep klinkt om verhoging van de defensiebegroting, publiceerde Kerk en Vrede ter gelegenheid van de Vredesweek een pleidooi om te werken aan rechtvaardige vrede.

verklaren dat ze geen pacifist zijn. Hierin schuilt de bedenkelijke suggestie dat geweldloosheid in deze wereld het grotere kwaad zou zijn. Dat isoleert pacifisten, brandmerkt hun opvattingen in het beste geval als naïef en maakt ze soms zelfs tot zondebok. Dit doet volstrekt geen recht aan blijvende gewetensvorming over het zesde gebod (‘Gij zult niet doodslaan’) en het willen blijven leren van wat geweld met mensen doet, vroeger en vandaag. Daarom dienen we pacifisme eerder te zien als ruimte voor bezinning.

rol van economische belangen in de internationale veiligheidspolitiek. In het bijzonder wordt de vraag gesteld hoeveel er eigenlijk bekend is over de enorme omvang van de wapenhandel en wapenindustrie, waarin ook Nederland een zeer grote plaats inneemt. Kenmerkend is de uitspraak van een wapenfabrikant: ‘Door alle ellende in de wereld gaan landen zich weer bewapenen. En dat is voor ons goed nieuws. De één z’n dood is de ander z’n brood, hè. Dat is nou eenmaal het wezen van ons werk.’

De rol van de media

Kiezen voor vrede vraagt ander beleid De Nederlandse overheid levert zeker haar bijdrage aan conflictpreventie en hulp aan door gewapende conflicten geteisterde gebieden, bijvoorbeeld met programma’s in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Maar de laatste jaren is de tendens waar te nemen om het economisch eigenbelang van Nederland voorop te stellen. Dit beleid moet radicaal omgebogen worden, zowel op korte als op lange termijn. Zo moet er meer aandacht zijn voor alternatieven voor militaire inzet. Voorbeelden van geweldloze conflictpreventie en conflictoplossing zien we bij cpt (Christian Peacemaker Teams), pbi (Peace Brigades International), Eirene,

Als journalisten rond de oorlog tegen Irak hun werk fatsoenlijk hadden uitgevoerd, als ze de propaganda ter discussie hadden gesteld en onderzocht in plaats van er de megafoon voor te zijn, dan waren honderdduizenden mannen, vrouwen en kinderen vandaag nog in leven geweest; miljoenen hadden hun huizen niet hoeven te ontvluchten; de sektarische oorlog tussen de soennieten en de sjiieten was niet in gang gezet en de beruchte Islamitische Staat (IS) had nu waarschijnlijk niet bestaan.

Economische belangen De notitie besteedt aandacht aan de

Aanbieding Vredesmanifest Laat de kinderen spelen

geweldloze vredesmissies op de kaart gezet Het Vredesmanifest ‘Laat de kinderen spelen: Investeer in vrede’ is een reactie op het onlangs verschenen Manifest over versterking van de Nederlandse Defensie. Het Vredesmanifest werd op 21 september, de internationale vredesdag, gepresenteerd in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. En op 22 september werd het aangeboden aan de vaste Tweede Kamercommissie Buitenlandse Zaken. Het Vredesmanifest onderstreept het belang van het voorkomen van oorlogen en de oplossing daarvan zonder wapens, en doet aanbevelingen hiertoe aan de politiek. Het manifest oppert verassende visies op bondgenootschappen, het oplossen van gewapende conflicten en het belang van vredesmissies zonder wapens. Het Vredesmanifest is geen blauwdruk, maar wil een aanzet vormen tot opbouwende maatschappelijke en politieke discussie over het bereiken van duurzame vrede. Boeiende verhalen van vredeswerkers uit conflictgebieden illustreerden hoe deze andere aanpak in zijn werk gaat. Zo vertelde Mieke van Opheusden over haar werk in

ifor (International Fellowship of Reconciliation) en avp (Alternative to Violence Project).

Wat kunnen wij doen? Vaak voelen we ons machteloos en sluiten we ons liever af voor de wereldproblemen. Die kun je in je eentje ook niet oplossen. Toch zijn er wel handreikingen te geven: laat je

Guatemala, Stephanie Buljugic over haar werk voor Nonviolent Peaceforce in Zuid-Soedan en Sri Lanka, Maarten van der Werf van Christian Peacemaker TeamsNL over het werken in Hebron, en Stephanie Mbanzendore van Burundian Women for Peace and Development over het werken te midden van de dreigende burgeroorlog in Burundi. De vier vredeswerkers kregen door de burgemeester van Wageningen, Geert van Rumund, de penning ‘Vredesheld 2015’ omgehangen als teken van waardering voor hun organisaties.

Desiderius Erasmus (15e eeuw): ‘Gij wilt oorlog voeren? Onderzoek dan eerst wat vrede is: wat de eerste voor goeds en de laatste voor kwaads meebrengt; en bereken dan eens of het werkelijk loont de vrede met de oorlog te verwisselen.’ (Citaat uit De klacht van de vrede)

Het Vredesmanifest is opgesteld door initiatiefnemers African Sky, Burundi Women for Peace and Development, cpt-nl, eirene nl, Multicultural Women Peace Network, Peace sos, en Platform Vrouwen voor Duurzame Vrede. Medeondertekenaars zijn evs EcoVrede, Kerk en Vrede, Stichting voor Aktieve Geweldloosheid, Sundjata, Vrouwen voor Vrede, en Vredesbeweging Pais. Het Vredesmanifest kan opgevraagd worden door te mailen naar [email protected].

breed informeren, geef die informatie door en biedt tegengas in gesprekken, bijvoorbeeld door het perspectief van de ‘andere partij’ (Russen, Irakezen, moslims, joden) te laten zien. Let ook op hoe geprobeerd wordt om ons de oorlog te ‘verkopen’. In de notitie worden gespreksvragen aangedragen om je in groepsverband een mening te kunnen vormen.

Tenslotte wordt een aantal concrete aanbevelingen gedaan voor de politiek. << De notitie, die is uitgekomen als speciale uitgave van het kwartaalblad Vredesspiraal, is ook los te verkrijgen voor € 5,–exclusief verzendkosten. Bestellen via [email protected] of 030 231 66 66 (di, wo, do)

15

gemeente

Meer dan het gewone ‘Het is uiteindelijk niet meer dan een kwestie van vertrouwen.’ Het ruikt nog nieuw in de prachtig verbouwde gemeenschapsruimte van de doopsgezinde kerk in Heerenveen. tekst Kalle Brüsewitz – foto’s Gerrit van der Meulen

D

e kerk en de gemeente kregen een make over. Maar eigenlijk veran derde er niets. De verbouwing duurde lang, maar voorganger Henk Klein Nagelvoort wilde de afronding ervan nog meemaken voor zijn pensioen, komende winter. Dat was ook de uitdrukkelijke wens van de beide gemeenten, Tjalleberd en Heerenveen. Dus werd er het laatste jaar flink vaart achter gezet. En het was meer dan een gewone transitie. Alles ging op de schop. Klein Nagelvoort: ‘We vonden het voor het hele proces veel beter dat we beide gemeenten formeel zouden opheffen en gezamenlijk opnieuw zouden

16

beginnen. We heten nu Verenigde Doopsgezinde Gemeente Heerenveen en Tjalleberd. We houden beide kerken en gaan in volledige harmonie en gelijkwaardigheid verder. En dat geeft energie. Veel energie.’

Elkaar versterken ‘De samenwerking tussen Tjalleberd en Heerenveen gaat ver terug. We weten niet anders dan dat we samen kerken. Drie zondagen in Heerenveen en één zondag in Tjalleberd’, zo vertelt Henk de Vries, voorzitter van de kerkenraad van Tjalleberd. ‘De kerkgangers komen uit beide gemeenten en de nieuwste leden kunnen al bijna niet meer onderscheiden wie er uit

Tjalleberd komt en wie uit Heerenveen. Al zijn er wel verschillen’, zo gaat de Vries verder, ‘Heerenveen is een stadsgemeente, Tjalleberd niet. Maar dat verschil in mentaliteit was ooit veel groter. We zijn naar elkaar toegegroeid. In feite is het al één grote gemeente. Er zijn kleine verschillen in traditie, maar die krijgen in de nieuwe gemeente wel een plek.’ ‘Eigenlijk verandert er niets. Het is er al’, voegt Klein Nagelvoort eraan toe. Het is natuurlijk bijzonder dat Tjalleberd (23 leden) zich niet bij het grote Heerenveen (150 leden) voegt. En het is misschien nog wel bijzonderder dat Heerenveen bereid was in

volledige gelijkwaardigheid de samenwerking aan te gaan. Voor beide gemeenten voelt het echter als volledig natuurlijk. ‘Het is een kwestie van vertrouwen. Van beide kanten. Het is een kwestie van erin geloven dat beide gemeenten zichzelf kunnen blijven en elkaar uiteindelijk versterken’, zo vertelt Marjan van der Meulen, voorzitter van de kerkenraad van Heerenveen. Voor beide gemeenten was het van belang dat de kerk in Tjalleberd behouden bleef. ‘Voor de streek is die kerk heel belangrijk, net als voor een aantal oudere leden die niet ver meer kunnen reizen. Dat is in de huidige constructie gewaarborgd en daar zijn we heel blij mee’, zo vervolgt Van der Meulen. ‘Er zijn mensen geboren, getrouwd, gestorven en begraven in die kerk. Het is meer dan een kerk, het is het leven zelf ’, vult de voorganger aan.

Klaar voor de toekomst Het vertrouwen en de volledige harmonie tussen beide gemeenten komt nog het best naar voren in het proces van de bouw. De Vries: ‘Leden van Tjalleberd en Heerenveen hebben gezamenlijk muurtjes gesloopt en stoelen gestapeld. Ze hebben samen

‘Dit heden en die toekomst: dat geeft ons bakken energie!’ gelachen en gezwoegd. Ze hebben samen de schouders eronder gezet.’ ‘Het voelt allemaal zo natuurlijk. En het is echt ook allemaal heel natuurlijk gegaan. Zo doen we dat hier, en we hebben niet het idee dat we iets heel bijzonders aan het doen zijn. We doen wat wij goed achten en we doen dat op een manier die maakt dat we klaar zijn voor de toekomst’, aldus Van der Meulen. Er zitten drie mensen tegenover me die echt zin lijken te hebben in die gezamenlijke toekomst. Het gebouw is van alle gemakken voorzien en er gebeurt van alles. De nieuwe ruimtes zijn klaar om voor allerlei doeleinden ingeschakeld te worden. De bibliotheek wordt gerund door gemeenteleden en kan worden gebruikt door de hele buurt. De ruimtes boven zijn klaar voor gebruik door allerlei clubjes kinderen, jongeren en volwassenen, kortom door iedereen die maar wil. De hele ‘Meniste Wurkplaets’ (doopsgezinde werkplaats, zoals het

gebouw officieel heet) heeft een functie in de buurt. Het is een plek zoals de gemeente die wil zijn. Er is ook een pastorale werkgroep. Die bestaat uit gewone gemeenteleden die zich bekommeren om andere gemeenteleden en zorgen dat er niemand buiten de boot valt. De energie die de mensen hier in de gemeente steken lijkt een bruisende gemeente op te leveren. ‘Natuurlijk heeft het hele proces veel energie gekost’, gaat Klein Nagelvoort verder. ‘Het was en is een lang en intensief proces, maar het levert ons allemaal nog veel meer energie op, omdat alles met elkaar gebeurt in volledige harmonie en vanuit volledig vertrouwen.’ De drie kijken elkaar tevreden aan: ‘Je kunt je echt geen betere gemeente wensen’, sluit Klein Nagelvoort af. ‘Wat hier gebeurt en zal gebeuren is meer dan het gewone. Dit heden en die toekomst: dat geeft ons bakken energie!’ <<

17

geloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloo kgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgelo eloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofi geloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloof boeken & bladen

Tenzij anders vermeld, zijn de bijdragen op deze pagina’s van de hand van Martin Maassen, [email protected]

façade

Inkijkje in Sovjettijd ‘De radio en televisie verkondigden iedere dag hoe gelukkig zij allemaal waren omdat ze het voorrecht hadden om in zo’n prachtig land geboren te worden, het enige land ter wereld waar de burgers in vriendschap en ware vrijheid leefden.’ De alledaagse realiteit is echter totaal anders: winkelschappen blijven leeg, jongeren worden cynischer, losbandiger en gewelddadiger. Het zijn de zogenaamde hoogtijdagen van de SovjetUnie onder partijleider Leonid Brezjnev. Sara Valiulina, een Nederlandse schrijfster met Estse, Tartaarse en Russische wortels, heeft met Kinderen van Brezjnev een aangrijpende roman geschreven over de Sovjetmaatschappij in verval. Kinderen van Brezjnev is opgebouwd uit vier delen. Het eerste deel speelt zich af in de jaren zeventig, wanneer de ontbindingsverschijnselen van de Sovjetmaatschappij al waarneembaar zijn. De volgende delen spelen zich achtereenvolgens af in de eindfase van de Sovjet-Unie, tijdens het wildwestkapitalisme van de jaren negentig

en in de huidige Poetin-tijd. De roman begint idyllisch, met het strandleven van Esten en Russen in een Estse badplaats. De idylle maakt echter al gauw plaats voor verhalen over verraad en oplichting, de Russische maffia die ongestoord haar werk kan doen, en moorden op klaarlichte dag. ‘De politie had hem later teruggevonden, met een kogel in zijn achterhoofd, ja, ja, precies als bij de Poolse officieren bij Katyn.’ Het grimmige van de situatie weet Valiulina goed op de lezer over te brengen. De wisseling van personages maakt het verhaal nog interessanter, het geeft inkijkjes in de levens van mensen. Tegelijkertijd is dat ook een manco aan het boek. Op het moment dat je net lekker in iemands verhaal zit spring je weer over naar het volgende personage. Rusland, voorheen de Sovjet-Unie, werd en wordt door de leiders verkocht als het mooiste land ter wereld, waar alle burgers gelijk zijn. Kinderen van Brezjnev toont aan dat dit toch écht een façade is.

is niets mis mee, maar dat is wat anders dan de titel suggereert. Je krijgt een andere tekst voorgeschoteld dan je verwachtte. Beute gelooft – dat zie je in elk hoofdstuk terug – in een persoonlijke God, een God die ons ziet en hoort. De bijbel is het woord van God en geloof word je gegeven: ‘Het is een geschenk van God en geen gevolg van uw daden’ (Ef 2:8-9). Maar daarnaast blijkt geloven ook uit wat je doet, zegt Beute Jacobus na. Een mooie aanvulling. In zijn slotzin kunnen orthodoxen en vrijzinnigen elkaar qua geloofsopvatting vinden. Hij schrijft: ‘Ik houd van Jezus, omdat Hij mensen heeft geïnspireerd zich met hart en ziel in te zetten voor hun medemens en voor een betere wereld.’ Dat verdient een extra zonnetje. door Bart Smits Ik geloof, geloof ik, Bram Beute, uitgeverij Plateau, € 14,95

door Jehannes Regnerus Kinderen van Brezjnev, Sana Valiulina, uitgeverij Prometheus, € 19,95

gegeven Ernaar leven

Bram Beute, dominee van de Bazuinkerk in Kampen, heeft een boek geschreven met de intrigerende titel: Ik geloof, geloof ik. Die titel houdt twijfel in. Een vrijgemaakt gereformeerde dominee die twijfelt aan het bestaan van God? Kan dat wel? Nee dus, want hij zet ons met die titel op het verkeerde been. Beute begint zijn verhaal dan wel enigszins met twijfel, maar al gauw blijkt dat hij ervan overtuigd is dat God bestaat. Het boek is bestemd voor de zoekende lezer. Daar

manifest

Zachte krachten? Wie in de Nederlandse politiek mee wil tellen doet aan framing: alles

duiden binnen een bepaald kader. Pim Fortuijn had het over ‘de puinhopen van paars’, Alexander Pechtold wil alles ‘hervormen’, SP-voorman Jan Marijnissen wist het neoliberalisme neer te zetten als een keiharde, Amerikaanse ideologie, en Geert Wilders ziet zelfs in hondendrollen nog de uitwassen van islamisering van de samenleving. De nieuwe GroenLinks voorman Jesse Klaver kiest ervoor het begrip ‘economisme’ te framen: ‘Alles wordt gereduceerd tot een economische en financiële kwestie. Alles wordt verkleind tot een rekensom.’ Bij zijn aantreden in mei van dit jaar gaf Klaver aan Nederland te willen veranderen. Om zijn verwachtingen wekkende optreden luister bij te zetten schreef Klaver een boek over ‘de mythe van het economisme’. Daarin wordt helder hoezeer hij als product van multiculturele liefde beïnvloed werd door de waarden van zijn familie. Zo bracht zijn Indonesische oma hem ‘kassian’ bij. Wat zoveel betekent als compassie, het jezelf verplaatsen in de ander. Naast de aandoenlijke familieschetsen is het boek vooral een economisch manifest. Er wordt geageerd tegen ‘de afrekencultuur in het

onderwijs’, tegen de rekenmodellen van het Centraal Planbureau, tegen de ‘onzichtbare hand’ van Adam Smith en voor een nieuw welvaartsbegrip. In feite blaast Klaver de tegenstelling tussen (ogenschijnlijke) welvaart en welzijn nieuw leven in. Niet alles is in geld uit te drukken. Het pleidooi voor een nieuwe nivelleringspolitiek en meer banen in de publieke sector doen weinig verrassend aan. Dit soort voorstellen kun je ook in iedere SP-bijdrage aantreffen. Teleurstellend is dat Klaver geen vrijzinnige, meer immateriële agenda ontvouwt. Bij een felle strijd tegen economisme hoort toch ook de hartstocht voor de zachte krachten die overwinnen. Doordat Klaver blijft steken in vage economische noties trapt hij in de framingsval die hij zelf strikt. Wat overblijft is een economistisch staaltje framing in een flinterdun framework.

behandelen vragen als: was Jezus een historische of mythische figuur? Conclusie: ‘Er is geen reden om aan zijn bestaan te twijfelen’. Heeft Jezus wel geleefd? Antwoord: ‘Als zijn dood onomstotelijk vaststaat – en dat blijkt uit ‘buitenchristelijk materiaal’ en de ‘grote christelijke variëteit van christelijke overleveringen’ – moet Jezus bijgevolg ook geleefd hebben’. De vraag of Jezus getrouwd was blijft open. Het themanummer is te bestellen via [email protected] 088 700 27 00 | € 8,50

De mythe van het economisme, Jesse Klaver, uitgeverij De Bezige Bij, € 17,90

kort

Rijp en groen Uit de nalatenschap van priester/ dichter Herman Verbeek werd de oecumenische liedbundel Zangen van zoeken en zien (uitgeverij Kok, € 25,00) gefinancierd. Bedoeld voor kerken en geloofsgemeenschappen die ‘zoeken naar vernieuwing in taal en muziek’. De bundel bevat een verzameling liederen die de laatste jaren binnen de progressieve oecumene zijn ontstaan. Veel teksten van Huub Oosterhuis, maar ook de doopsgezinde kaskraker De steppe zal bloeien. Het tijdschrift Schrift, ‘Tijdschrift over de Bijbel’, produceerde een themanummer over Jezus. Theologen

De vijftigste verjaardag van het legendarische nummer ‘Like a Rolling Stone’ van Bob Dylan was aanleiding om tachtig Nederlandse dichters te vragen naar hun visie op de mythische figuur Bob Dylan. Het resultaat is creatief en mooi werk naast volstrekte niemendalletjes. Dat krijg je als je groen en rijp in een bundel opneemt. Als een zwerfkei, samengesteld door Kees ’t Hart en John Schoorl, verscheen bij Nijgh & Van Ditmar voor € 15,00.

De zonnetjes bij de besproken boeken en bladen geven de waardering van de recensent weer. Die kan uiteenlopen van één zonnetje (niet best) tot vijf (mag op uw nachtkastje

geloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloo kgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgelo eloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofikgeloofi 18

niet ontbreken).

19

mondigenbondig

Ego ‘Daar sta ik boven.’

Gemeente

Lykle de Graaf (49) woont in Hoorn en is daar lid van de DoRegemeente. Hij is getrouwd en vader van drie kinderen. Hij werkt als milieu-inspecteur bij de Omgevingsdienst in Friesland. tekst Jan Willem Stenvers – foto Silvia Schoute

Daden ‘Ik ben ooit in Franeker gedoopt door ds. Andries Bakker, die mij de woorden uit de Jacobus-brief meegaf: “Wat is een geloof dat alleen uit woorden bestaat? Is dat geen dood geloof? Geloof is pas levend als je het laat zien met daden.” Op mijn manier vul ik dat in door mijn werk, want ik vind dat ik daarmee bijdraag aan een betere wereld.’

Woorden ‘Ik word altijd geïnspireerd door mensen die met het milieu bezig zijn en een antwoord proberen te vinden op vragen over bijvoorbeeld afval en energie. Afval is zo’n begrip waarvan iedereen maar gewoon accepteert dat het er is. Maar afval is, als je erover nadenkt, helemaal niet logisch: het betekent dat we ons eigen nest aan het bevuilen zijn en het voor onszelf en de komende generaties moeilijker maken om hier te leven. Je moet juist streven naar 100% hergebruik van grondstoffen en zo de cyclus van gebruikte materialen proberen te sluiten. Als dat bij sommige producten niet lukt, kun je ze misschien van een ander materiaal maken dat wel recyclebaar is. Gelukkig wordt daar best wel veel onderzoek naar gedaan.

20

Neem bijvoorbeeld Boyan Slat, een Nederlandse student lucht- en ruimtevaarttechniek, die The Ocean Cleanup Foundation heeft opgericht. Daarmee wil hij het plastic in onze oceanen opruimen. Dat wil iedereen natuurlijk wel, maar híj heeft een manier bedacht waardoor het technisch en economisch ook kan. Fantastisch. Dan zet je echt een stap. Daar word ik blij van.’

Zondag ‘Ik, of eigenlijk wij, gaan niet vaak naar de kerk. We zijn een soort van stil lid. We komen wel bij bijzondere dagen, maar laten de diensten meestal aan ons voorbij gaan. Ergens wel jammer, omdat de dienst vaak inspireert en in elk geval je hoofd bijstelt. Je sluit je even af voor de wereld en laat die daarna weer binnen. Toch is er dan een steentje in de rivier verlegd. Maar met een gezin met drie kinderen is het meestal druk: door de week naar school en werk, en zaterdags langs de lijn bij voetbal of hockey. Dan is het fijn om zondags thuis te blijven.’

Trouw

‘Ik denk dat het voor tal van plaatselijke gemeenten moeilijk wordt om te overleven. Een gemeente moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden, maar dat is lastig met een grote grijze massa. De ultieme vorm van gemeentezijn tref ik het meest in Dopersduin, een heerlijke plek. Ik denk dan ook dat deze vorm wel zal overleven. De omgeving is mooi, er werken veel vrijwilligers waardoor het verblijf betaalbaar blijft; er zijn gezinnen maar ook mensen alleen, van jong tot oud. En de sfeer is er fantastisch. Je krijgt er de tijd om echt tot rust te komen en mensen te ontmoeten. Daarvoor is een zondagse dienst meestal te kort. Ik ben nu zo’n twaalf jaar lid in Hoorn, maar er zijn nog veel mensen die ik niet ken en die mij niet kennen. Dat komt natuurlijk ook door onze eigen afwezigheid. Maar de setting van Dopersduin leent zich erg goed voor het leggen van contact. En dat is voor mij de kern. Ook hebben wij al bijna vijfentwintig jaar een eetgroep die ooit begon in de kelder van de Singelkerk in Amsterdam. In het begin aten we wekelijks samen, maar met de jaren werd het drukker, kregen mensen werk buiten Amsterdam en verhuisden. En vervolgens kwamen er kinderen. De wekelijkse frequentie ging toen omlaag, maar we hielden wel vol. Nu komen we ongeveer eens per twee maanden samen en gaan we bijna elk jaar een weekend weg. Vorig jaar zijn we naar Berlijn geweest en verbleven we met z’n zeventienen in Mennoheim. Ook dat is voor mij gemeente-zijn.’

‘Die krant lees ik, met elke week een openbaring.’

Openbaring ‘Ik heb een yucca in de tuin die ik met het huis erbij heb gekregen, maar hij bloeide nooit. Tot er een paar jaar geleden ineens een bloemstengel omhoog groeide en hij uitbundig ging bloeien. Dat had ik niet verwacht. Het was een cadeautje van moeder natuur.’

Irritatie ‘Ik kan best weleens geïrriteerd zijn. Maar ik vind het moeilijk om iets te noemen waaraan ik mij langdurig erger. Misschien het nos-journaal. Van huis uit kijken wij altijd naar het Achtuurjournaal en meestal ook naar Nieuwsuur. Soms kan ik me mateloos ergeren aan de tendentieuze manier van interviewen. Ronduit suggestief, slecht luisteren naar deskundigen en gasten die uitgenodigd zijn. Dat hoort naar mijn beleving niet bij de nos, maar ik zie het steeds vaker. En toch kijken, hè.’

Mondig & bondig ‘De afgelopen twee seizoenen heb ik de basiscursus Doperse Theologie gedaan. Een heel fijne ervaring, omdat ik een beetje ingedut was voor wat betreft het nadenken over geloven. De cursus gaf echt verdieping en is een aanrader. Jezelf een etmaal lang onderdompelen en laten inspireren door deskundige docenten en andere gemeenteleden. Ik kwam mezelf weer eens tegen! En dat is nooit verkeerd.’ <<

Achteraf gezien… ‘… is het goed dat we niet naar het EK-voetbal gaan. Iedereen heeft het er telkens over dat we dan als land één zijn, en dat het de saamhorigheid versterkt. Geloof ik niks van. Het land zit vol met PVV-stemmers die elkaar na-papagaaien en bang zijn voor alles wat anders is. Zo wordt het nooit wat met de integratie. Een toernooitje overslaan is niet erg.’

‘Het was een cadeautje van moeder natuur’

colofon

U kunt uw bijdrage overmaken op

Doopsgezind NL is een uitgave van

Algemene Doopsgezinde Sociëteit

de Algemene Doopsgezinde Sociëteit

onder vermelding van ‘dnl 2015’.

iban nl19 abna 0243 4938 86 t.n.v.

(ads) en verschijnt tien keer per jaar. Het blad wordt tegen een vrijwillige

Hoofdredactie Johan Tempelaar

bijdrage toegezonden aan alle leden

(coördinator communicatie)

van doopsgezinde gemeenten.

Eindredactie Marijke van Duin

Morgen

Vrienden en belangstellenden die

Redactie Kalle Brüsewitz, Yko van

‘Ik sta over het algemeen positief in het leven: ik geloof – of wil geloven - dat de wereld door het goede te doen een beetje beter wordt. Geloof helpt mij daarbij. Misschien ben ik het mij niet altijd bewust, maar God is dan bij me. Het morele kompas.’

het blad willen ontvangen, betalen

der Goot, Martin Maassen, Wieteke

€ 40,– per jaar. U kunt zich opgeven

van der Molen, Tea Rienksma, Marion

via de contactgegevens in dit colofon.

Slotboom, Jan Willem Stenvers

Ontwerp & opmaak Susan de Loor, Kantoordeloor, Haarlem Druk gbu Grafici, Urk Advertenties Saskia Meerts Oplage 7.500 Papier G-Print Proost & Brandt, fsc-gecertificeerd Contact redactie & advertenties Singel 454 | 1017 aw Amsterdam t 020 623 09 14 | [email protected] www.doopsgezind.nl

Abonnement Groot letter cbb 0341 56 54 99 of [email protected] Het volgende nummer van Doopsgezind NL verschijnt begin december 2015. Reacties voor ‘ingekomen’ uiterlijk 14 november 2015 aanleveren. Brieven dienen kort en zaakgericht te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten of niet op te nemen. © ads 2015

21

energie-feitjes

kort

zonnerevolutie Alleen al in Afrika hebben bijna 600 miljoen mensen geen toegang tot elektriciteit. Zij zijn afhankelijk van prijzige alternatieven als kerosinelampen, die brandgevaar met zich meebrengen en waarvan de giftige rook schadelijk is voor de gezondheid. Het gebruik van (kleine) zonnecellen voor huishoudelijk gebruik biedt een oplossing en dat neemt dan ook een vlucht. De WakaWaka van Maurits Groen (zie pag 5-8) is daar een voorbeeld van. De internationale liefdadigheidsinstelling SolarAid zet zich in om zonne-energie beschikbaar te maken in de armste en meest afgelegen delen van de wereld. Dat doet SolarAid onder meer door te werken aan onderzoek en innovatie en door een platformfunctie in te nemen voor bestaande en nieuwe initiatieven op dit gebied: de solar revolution. www.solar-aid.org

lectoraat

22

Dr. Ivo Opstelten is sinds augustus 2012 lector Nieuwe energie in de stad aan de Hogeschool Utrecht en sinds mei 2014 directeur praktijkgericht onderzoek van het door de Hogeschool geïnitieerde Centre of Expertise Smart Sustainable Cities. Duurzaamheid is een van de speerpunten van het onderzoek aan de Hogeschool Utrecht. Het lectoraat draagt bij aan kennisontwikkeling en -deling met bedrijven en regionale overheidsorganen op het gebied van energietransitie in de gebouwde omgeving. Centrale thema’s zijn vraagreductie, duurzame energieopwekking en efficiënt omgaan met ‘oude’ (fossiele) energie. Ivo Opstelten – niet te verwarren met de gelijknamige oud-minister – is tevens actief als programmaregisseur van Energiesprong, dat zich inzet om energieneutrale huizen en gebouwen te realiseren. Ook droeg hij als coauteur bij aan de totstandkoming van de Dutch Innovation Agenda, waarin

uitgebreid wordt ingegaan op energietransitie in de gebouwde omgeving. www.onderzoek.hu.nl/Onderzoekers/ Ivo-Opstelten

werkelijke zelf Voelt u dat u klaar bent om uw Werkelijke Zelf helemaal binnen te laten in uw leven? Kijk dan eens op de site van Nieuwe Energie. De nieuwe energie, zo meldt de site, is vanaf de quantumsprong die gemaakt is in het jaar 2007, de oude energie aan het vervangen. Een geleidelijk proces waarbij dagelijks steeds meer mensen overgaan naar het nieuwe tijdperk van vrijheid, liefde en ongekende mogelijkheden. De site biedt inspiratie rondom onderwerpen als Sourcefulness, Ademen met je ziel en Kom in contact met je essentie. ‘Vertrouw! Vertrouw dat jij van binnen weet wat je doet. Net zoals de Karate Kid (film uit 1984) zijn meester heeft moeten leren vertrouwen.’ www.nieuweenergie.nl

kies groen In ons eigen land werd in 2001 Greenchoice opgericht, de eerste energiemaatschappij die zich als doel stelde om 100% groene energie te leveren: stroom en gas opgewekt uit natuurlijke bronnen als zon, wind, water en biomassa. Greenchoice stimuleert klanten om zelf stroom op te wekken door zonnepanelen af te nemen of een aandeel te nemen in een windmolen. Ook ondersteunt het bedrijf lokale energieprojecten door kennis, ervaring en kunde te delen, bijvoorbeeld bij het oprichten van een eigen energiecoöperatie. Verder geeft het bedrijf tips om energie te besparen. In 2015 kwam Greenchoice als beste uit de test bij een onderzoek van de Consumentenbond naar service, klantgerichtheid en duurzaamheid. www.greenchoice.nl

De Verenigde Doopsgezinde Gemeente Heerenveen en Tjalleberd zoekt een

‘Friesland is een beetje minder wijs geworden’

proponent (m/v)

Niet onverwacht, maar toch nog plotseling, is overleden onze commissaris

in een 75%-baan

In verband met het emeritaat van onze voorganger zoeken wij een proponent (75%) die in goede samenwerking met onze pastoraalwerker (40%) en kerkenraad een inspirerende leraar en voorganger in onze gemeente is. We zijn een actieve en ondernemende pastorale geloofsgemeenschap, met 165 leden en veel vrienden en belangstellenden. De komende jaren wil de gemeente zich bezighouden met het borgen en versterken van de pastorale geloofsgemeenschap en met het verder ontwikkelen van de gemeente als werkplaats voor ontmoeting. Met deze gedachte willen wij een nieuwe uitdaging aangaan en wegen zoeken om vanuit onze gemeenschap bewust en actief in de wereld te zijn. We willen actief zoeken naar thema’s die te maken hebben met onze geloofsbeleving, het actualiseren van onze doperse traditie en de actualiteit van de samenleving. Hiermee hopen we als gemeente ons geloofsleven en onze rol naar elkaar, naar de broederschap, naar de medemensen en de wereld, verdere verdieping te kunnen geven in de komende jaren. Graag nodigen wij kandidaten die zich in het gewenste profiel herkennen, uit om naar deze functie te solliciteren. Een uitgebreide vacaturetekst is te vinden op www.doopsgezind.nl/vacaturesdoopsgezind.php Voor meer informatie en het beleidsplan van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Heerenveen en Tjalleberd kunt u contact opnemen via [email protected] of telefonisch met zr. Baukje Ybema: 0513 625 249. Uw schriftelijke sollicitatie (brief en cv) kunt u vóór 13 december per e-mail sturen aan de beroepingscommissie: [email protected]



Jo Bosma

Wij ervaren dit als een groot verlies. Wij zijn hem dankbaar voor zijn jarenlange betrokkenheid en hij heeft veel voor Mennorode betekend. Jo was een fijn mens. Bestuur, commissarissen en directie van Mennorode conferentiehotel Elspeet, 21 september 2015

tocht Even stilstaan in de drukte van alledag. Om dan geïnspireerd, verrijkt weer verder te gaan. Nieuwe paden vinden op oude wegen. Andere, bredere gezichtspunten opdoen in een inspirerende omgeving en binnen een ongedwongen sfeer. Dat is wat Leeftocht u wil bieden, met een buitengewoon aanbod van activiteiten, lezingen en cursussen op het gebied van religie en spiritualiteit.

Programma Hopman of Teamplayer? 7 & 8 november Dopersduin Doopsgezinden en andere enge ketters 13 & 14 november Fredeshiem Pinksteren in november 23 t/m 27 november Dopersduin Meditatie & Stilte 27 t/m 29 november Dopersduin In de sfeer van Taizé 22 t/m 24 januari Dopersduin

volgende nummer

Uitgelicht

Thema: Follow the leader

Weg van de Tora 27 & 28 november Fredeshiem • Steenwijk Onderwerp van deze cursus zijn de verhalen over Sara, die op verschillende momenten in de geschiedenis van haar man Abraham een beslissende rol speelt. En over de rol die zij speelt, zijn verschillende meningen mogelijk! Prijs: vanaf € 124,- p.p.

> Over leiders en volgers > Interview met Jan Philipsz Schabaelje (1585-1656) > Wereldheerschappij in beeld en nog veel meer…

Kijk voor meer informatie & prijzen op www.leeftocht.nl

23

column die er in de jaren zestig is ingeramd: wantrouw de multinationals. Het ‘militair-industriële complex’ zoals dat toen heette. Ik zei Nuon vaarwel toen kleinere energieleveranciers in aantal toenamen. Ondanks het gedoe van overstappen en een onaangename, volstrekt niet genoemde naheffing. Maar vervolgens verzandde ik helaas opnieuw in een tobberig dilemma. Er begonnen minder fraaie geruchten rond te zingen over mijn nieuwe leverancier… Nu betrek ik mijn stroom van een windmolen die ik zelf heb uitgekozen. Foto met boer erbij. Ik kan hem opzoeken en een kop koffie met hem drinken. Het geheel wordt gefinancierd door de Triodosbank en ook dat schept vertrouwen.

Alice in Energieland

tekst Marion Slotboom – foto Depositphotos

Elektriciteit komt uit een stopcontact en je moet oppassen dat je de stekker er niet met natte handen in doet, want dan krijg je een schok. Om te koken steek je met een lucifer het gasfornuis aan. ’s Winters brandt de kolenkachel.

Marion Slotboom is redactielid van Doopsgezind NL. In 2013 werd zij lid van de Doopsgezinde Gemeente Amsterdam, waar zij zich onder meer inzet als kerkenraadslid.

24

Zo was dat in mijn kinderjaren. Het liefst had ik het zo gehouden. Maar ik heb er een hoop ongemakkelijke kennis bijgekregen – terwijl de kolen bij de Eemshaven opnieuw branden. Nadat in de jaren zestig de westerse oliemaatschappijen moesten inbinden, volgden heerlijke autoloze zondagen en betere prijzen voor de olieproducerende landen. Bleef het daar maar bij. Er kwamen onrustbarende rapporten over de aantasting van de aarde. Door ons en dus ook door mij! Alles wat je deed had catastrofale consequenties als je niet uitkeek. Dus deed ik voortaan inkopen in biodynamische winkels. Maar mijn onschuld was ik kwijt en ik kon me heel goed voorstellen hoe Eva zich gevoeld moet hebben na die eerste hap.

Toen werd de hele wereld ‘vermarkt’. Van de aardappel tot en met de zorg en de energie. Ik werd consument, liefst een calculerende consument, want anders was ik een dief van mijn eigen portemonnee. Met deze banale richtingwijzer moet ik de marktjungle in. Naakt en bibberend word ik geacht mij een weg te banen, met behulp van onduidelijke sites waar ik mijn consumentenvoordeel op af kan lezen. Onderweg moet ik ook letten op mijn ecologische voetafdruk. ‘Gelukkig’ kan ik bomen laten planten om die te compenseren… Misschien wel in de tropische regenwouden die dagelijks worden omgehakt?

Zo zwabber ik tussen gevoel en verstand, met gelukkig één leidraad

Ik heb nog gevraagd naar de herkomst van het gas en dat blijkt te worden aangekocht met de grootst mogelijke compensatie van de CO2-uitstoot. Je kunt dus vragen stellen en je krijgt nog antwoorden ook. Al begrijp ik ze niet. Tevreden doe ik waar mogelijk mijn boodschappen bij de middenstand en vermijd supermarkten. Behalve als ’s avonds mijn sigaretten op zijn. Ik eet biologisch en nu bereid ik dat eten ook nog eens met nette energie. Hoewel machteloosheid overheerst, heb ik toch het gevoel mijn (kiezel) steentje bij te dragen. Ik doe het goede.

Maar… op de fiets naar de Singelkerk zie ik op de Herengracht de naamplaat van mijn energieleverancier glanzen in de zon. In de Gouden Bocht nota bene. Zijn ze nu al in de valkuil van het succes getuimeld? Willen ze nu al meedoen met andere grote jongens? Moet ik binnenkort wéér verkassen? <<