HANDBOEK SUCCESSIERECHTEN
Fiscale Handboeken
HANDBOEK SUCCESSIER ECHTEN
Dirk De Groot
Tweede editie
Antwerpen – Cambridge
Handboek successierechten. Tweede editie Dirk De Groot ©
2014 Intersentia Antwerpen – Cambridge www.intersentia.be
ISBN 978-94-000-0513-6 D/2014/7849/157 NUR 826
Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.
INHOUD
I. Inleiding: kenmerken en toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.
2. 3.
Kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Indirecte belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Belasting op de overgang van goederen door overlijden . . . . . . . . . 1.3. Ontstaan van de fiscale schuld op het moment van het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Verkrijgingsbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Progressieve belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Fiscale saisine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7. Gewestelijke belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderscheid successierecht – recht van overgang bij overlijden . . . . . . . . Onderscheid overgang door het overlijden – overgang naar aanleiding van het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 1 2 2 3 3 3 3 4 8
II. Aan de belasting onderworpen verkrijgingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.
2.
De wettelijke erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Bijzonderheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Verwerping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Onwaardigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Inkorting en inbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.4. Terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.5. Erfrecht van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Testamentaire erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Het bestaan van een testament en de geldigheid. . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Herroeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Verwerping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Opschortende en ontbindende voorwaarde; tijdsbepaling; machtiging van de overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Alternatief en facultatief legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. Beding van aangroei of van terugvalling van legaat en erfstelling over de hand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. Dadingen met betrekking tot de erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
11 11 11 11 12 12 13 13 13 13 14 14 14 15 15 16 v
Handboek successierechten
3. 4.
2.8. Ten gunste van derden bedongen lasten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9. Inbreng en inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Contractuele erfstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Met verkrijgingen door overlijden gelijkgestelde verkrijgingen onder de levenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17 18 19 20
III. Met verkrijgingen door overlijden gelijkgestelde verkrijgingen . . . . . . . . 21 1. 2.
3. 4. 5.
6.
vi
De afwezige. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schuldbekentenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Alleen bij testament erkende schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Schuldbekentenis onder de levenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sommige schenkingen van roerende goederen onder opschortende voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Huwelijksovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schenkingen in de loop van de drie jaar voor het overlijden . . . . . . . . . . 5.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Toepassingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Schenking binnen de drie jaar voor het overlijden . . . . . 5.2.3. Schenking niet onderworpen aan het evenredig schenkingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4. Geen andere fictiebepaling van toepassing . . . . . . . . . . . . 5.2.5. Begiftigde nog in leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.6. Een verdachte periode van zeven jaar in Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Bewijs van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Schuldenaar van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bedingen ten behoeve van een derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Toepassingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1. Voorwaarden in hoofde van de bedinger . . . . . . . . . . . . . 6.2.2. Voorwaarden in hoofde van de derde-verkrijger . . . . . . . A. De derde-verkrijger moet bepaald of bepaalbaar zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De verkrijger moet uiteraard nog in leven zijn: een dode komt niet tot de nalatenschap . . . . . . . . . . . C. In principe is de verkrijger geen partij bij de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3. Tijdstip van opeisbaarheid van het beding . . . . . . . . . . . . 6.2.4. Gratis voordeel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5. Sommen, renten of waarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 24 24 26 26 27 31 31 31 31 32 33 34 34 34 34 35 36 36 37 37 37 37 38 38 39 39 40
Intersentia
Inhoud
6.3.
7.
Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.1. Evenredig schenkingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.2. Wettelijke verplichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.3. Groepsverzekeringscontract of voorzorgsfonds . . . . . . . . 6.3.4. Derde persoon als bedinger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Levenslange rechten beschouwd als volle eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. De bedoelde handelingen nader bekeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Verkrijgingen onder bezwarende titel van roerende of onroerende goederen of inschrijving van effecten, door de overledene voor het vruchtgebruik en door een derde voor de blote eigendom . . . . . . . . . . . . 7.2.2. Verdeling of met verdeling gelijkstaande akte waarin aan de overledene een vruchtgebruik, een rente of elk ander levenslang recht wordt toebedeeld . . . . . . . . 7.2.3. Verkoop of afstand te bezwarenden titel door de overledene met voorbehoud van vruchtgebruik of een ander levenslang recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. De medecontractant van de overledene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.1. Medecontractant nog in leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.2. Erfgenaam, legataris, begift igde of tussenpersoon . . . . . 7.4. Tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.5. Tempering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
40 40 40 41 42 43 43 44
44
46
47 48 48 48 49 52
IV. Samenstelling van de belastbare grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 1.
Successierecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Begrip en overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Implicaties van het huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . 1.1.3. Voorwaardelijke, betwiste en eventuele rechten . . . . . . . A. Voorwaardelijke goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Betwiste goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Eventuele rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.4. Achtereenvolgende overgangen door overlijden . . . . . . . 1.1.5. Overige specifieke bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. De op de dag van het overlijden bestaande schulden van de overledene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip en overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaardelijke, betwiste en eventuele schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
53 53 53 55 56 57 57 57 58 58 59 59 59 60
vii
Handboek successierechten
2.
C. Schulden die voor onbestaande worden gehouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Bijzonder geval: belastingschulden . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Recht van overgang bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61 62 62 63
V. Raming van het actief en het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 1. 2. 3.
Principe: verkoopwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorafgaande schatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Waarde op het moment van een latere gebeurtenis . . . . . . . . . . . . 3.2. Bijzondere waarderingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Raming van genoteerde effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Forfaitaire raming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. Nominale waarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65 67 68 68 69 69 71 73
VI. Aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 1. 2. 3.
4.
5.
viii
Verplichting tot aangifte en vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Termijn voor het indienen van de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personen die de aangifte moeten indienen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Overlijden van een rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Overlijden van een niet-rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Bijkomende aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Bijzondere gevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bevoegd kantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Overlijden van een rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Overlijden van een niet-rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Bijzondere gevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inhoud van de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Identificatie van de overledene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. De aangevers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Woonstkeuze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Huwelijksvermogensstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5. Weergave van de devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5.1. Wettelijke devolutie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5.2. Testament of contractuele erfstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6. Opgave van het actief en passief van de nalatenschap . . . . . . . . . . 5.6.1. Indeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6.2. Actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Principe: individuele aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitzondering: globale aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75 77 78 78 79 79 80 80 80 81 81 81 82 82 83 84 85 85 85 86 86 87 87 88
Intersentia
Inhoud
6.
C. Afzonderlijke opgave van handels-, nijverheidsof landbouwbedrijf bij grote nalatenschappen . . . . . D. Artikel 60/1 W.Succ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6.3. Passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.7. Schenkingen binnen drie jaar voor het overlijden . . . . . . . . . . . . . 5.8. Fictiebepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.9. Vruchtgebruik of fideï-commis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.10. Verzekeringspolissen met betrekking tot lichamelijke roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onregelmatigheden in de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89 89 90 90 91 92 92 92
VII. Vereffening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 1. 2.
3.
4.
Vlaams Gewest – Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Vlaams gewest – Bepaling van de nettogrondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 2.1. Omslag van het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 2.1.1. Bijdrage in het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 2.1.2. De regel van het netto-overschot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 2.1.3. De omslag van het passief concreet . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 2.2. Lasten die als legaten te beschouwen zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 2.3. De waarde van renten, pensioenen, vruchtgebruik en blote eigendom die van de nalatenschap afhangen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 2.4. Schenkingen binnen drie jaar voor het overlijden . . . . . . . . . . . . 100 2.5. Overlijden van de verkrijger van een vruchtgebruik, rente of pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2.6. De verwerping van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Vlaams Gewest – Tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 3.2. Tarief in rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden . . . 102 3.2.1. Tariefstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3.2.2. Verkrijgingen waarvoor dit tarief geldt . . . . . . . . . . . . . . 102 A. In rechte lijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 B. Gehuwden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 C. Samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 D. Stiefouders en stiefk inderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 E. Sommige gewezen partners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 F. Zorgkinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 3.2.3. Toepassing van dit tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 3.3. Tussen broers en zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 3.4. Tussen anderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 3.5. Bijzondere regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Vlaams Gewest – Vrijstellingen en verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . 108 4.1. Vrijstelling van de nettowaarde van de gezinswoning . . . . . . . . . 109
Intersentia
ix
Handboek successierechten
5. 6.
7.
x
4.1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Opmerkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Vrijstelling voor bepaalde gehandicapte verkrijgers. . . . . . . . . . . 4.1.1. Omschrijving van de gehandicapte persoon . . . . . . . . . 4.1.2 Bedrag van de vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3. Aanvraag van de vrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Legaten aan het Vlaamse Gewest en de Vlaamse Gemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Maatschappelijke rechten in vennootschappen opgericht met als doel het financieren en realiseren van serviceflats . . . . . 4.5. De vrijstelling van VEN-gronden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. De vrijstelling voor bossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7. De vrijstelling bij wettelijke terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8. De vermindering voor familiale ondernemingen en familiale vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.1. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.2. Voorwaarden voor de toepassing van het verlaagde tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.3. Waarop is het verlaagde tarief van toepassing? . . . . . . . 4.9. De verminderingen voor kleinere nalatenschappen en jonge erfgenamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.9.1. In rechte lijn en tussen echtgenoten en samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.9.2. Tussen broers en zusters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.9.3. Alle anderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.10. Vermindering wegens nieuwe overdracht binnen het jaar . . . . . 4.11. Vermindering wegens legaten aan welbepaalde besturen, instellingen en rechtspersonen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.12. Vermindering wegens elders betaalde successierechten . . . . . . . Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Belangrijkste verschillen inzake de toepassing van de tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Vrijstellingen en verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.1. Abattementen en bij-abattementen (art. 54, 1° W.Succ.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Vrijstelling voor legaten aan bepaalde instellingen . . . . 7.1.3. Vrijstelling van de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
109 109 111 111 111 112 112 113 114 114 114 115 116 116 117 118 118 119 120 120 120 121 121 122 122 124 124 124 124 125 125
Intersentia
Inhoud
7.2.
Verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Vermindering wegens kinderlast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.2. Artikel 60bis: de vermindering voor de KMO . . . . . . . . 7.2.3. Artikel 60ter: het bijzondere tarief voor de verkrijging van de woning van de overledene . . . . . . . . . . . . . .
126 126 127 129
VIII. Betaling van de rechten en boeten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 1.
2.
3. 4.
Verplichting en bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Verplichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Termijn van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Moratoire interesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wijze van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Bijzondere wijze van betaling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
131 131 132 133 133 133 134 134 134 135
IX. Waarborgen van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 1. 2. 3.
Algemeen voorrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Wettelijke hypotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 Borgstelling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
X. Aan derden opgelegde verplichtingen teneinde de juiste heffing van de rechten te verzekeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 1. 2. 3.
4. 5.
Verplichting tot kennisgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verplichting tot informatieverstrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verplichtingen in hoofde van houders van gesloten koffers, omslagen of colli’s en de verhuurders van brandkasten . . . . . . . . . . . . . 3.1. Het bijhouden van registers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Inventarisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verplichtingen opgelegd aan de gemeenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nationale en internationale samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
141 142 143 143 144 145 145
XI. Bewijs- en controlemiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 1. 2.
Bewijslast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bewijsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Proces-verbaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
147 147 147 148
xi
Handboek successierechten
2.3.
2.4. 2.5.
2.6. 2.7.
De algemene antimisbruikbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Tekst van de bepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Algemene bespreking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. Specifieke toepassingsgevallen in de sfeer van het successierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overlegging van handelsboeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wettelijke vermoedens van eigendom van roerende en onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.1. Artikel 108 W.Succ.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.2. Artikel 109 W.Succ.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3. Artikel 110 W.Succ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Controleschatting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bewijs van de schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
149 149 149 150 151 152 152 152 154 154 155 156 156 156
XII. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 1. 2.
Fiscale boeten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Correctionele straffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
XIII. Teruggave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 1.
xii
Gevallen waarin teruggave kan worden verkregen . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Onregelmatig geheven rechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Bewijs van schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Terugkeer van een afwezige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. In het buitenland betaalde rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Ten onrechte aangegeven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Vermindering van de actieve samenstelling van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7. Verandering in de devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8. Misslag in de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9. Onzekerheid overeenkomstig artikel 49 W.Succ. . . . . . . . . . . . . . 1.10. Familiale ondernemingen of vennootschappen (Vlaams Gewest). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.11. Attest van gehandicapte erfgenaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.12. Latere vervulling van de voorwaarden voor de vrijstelling van bosgronden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.13. Bepaling van het bedrag van schuldvorderingen . . . . . . . . . . . . . 1.14. Ambtshalve begroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.15. Kind, verwekt bij het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163 163 163 164 164 164 164 165 165 165 166 166 166 166 167 167
Intersentia
Inhoud
2.
1.16. Nieuw overlijden binnen het jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 1.17. Toepassing van artikel 67 W.Succ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Modaliteiten van de teruggave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
XIV. Vervolgingen en gedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 1. 2.
Administratieve procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Gerechtelijke procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
XV. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 1. 2.
3.
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verjaringstermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Termijn van twee jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Termijn van vijf jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Termijn van tien jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. Gemeenrechtelijke verjaringstermijn. . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Teruggave. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stuiting van de verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Teruggave. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
171 171 171 171 172 173 173 173 173 173 174
XVI. Taks tot vergoeding van de successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Begrip en belastingschuldigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Belastbare grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Diversen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
175 176 176 177 177 177
XVII. Taks op de collectieve beleggingsinstellingen, kredietinstellingen en verzekeringsondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 XVIII. Taks op de coördinatiecentra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Intersentia
xiii
