eHealthkoffer Thuiszorg De Friese Wouden
Dichic Dishiki Bukasa Michaline Albertoe Groningen 9 januari 2014
1
Inhoudsopgave
Samenvatting ..................................................................................................................................... 3 Voorwoord ........................................................................................................................................... 4 1. Inleiding .......................................................................................................................................... 5 2. Doelstelling / onderzoeksvraag ............................................................................................. 7 3. Theoretisch kader........................................................................................................................ 8 4. Onderzoeksopzet ....................................................................................................................... 10 5. Analyse resultaten .................................................................................................................... 11 5.2 Deelvragen ............................................................................................................................ 11 6.Conclusie ........................................................................................................................................ 15 7. Aanbevelingen ............................................................................................................................ 17
2
Samenvatting De aanleiding tot dit onderzoek berust bij een eerder onderzoek omtrent het ontwikkelen van een eHealthkoffer binnen De Friese Wouden (Iest, 2014). Uit het onderzoek heeft men geconcludeerd dat veel zorgmedewerkers onbekend zijn met eHealth en de mogelijkheden hiervan binnen hunwerkzaamheden. Ze weten niet op welke manier eHealth de cliënten kan helpen en hoe dit de kwaliteit van hun eigen werk kan verbeteren. Bovendien moet er meer balans komen tussen het doorverwijzen naar professionals en het doorverwijzen naar eHealth- toepassingen (Zwienrenberg, Fekken, Finnema, & Dijkstra, 2012) Om met het onderzoek te beginnen, werd de centrale hoofdvraag en doelstellingen geformuleerd. Centrale onderzoeksvraag: Welke eHealth toepassingen zouden de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden willen en kunnen gebruiken binnen hun werk om de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen? Doelstelling: Extern: Studenten doen onderzoek doen naar de behoefte van zorgmedewerkers m.b.t. ICT middelen/ eHealth toepassingen en kunnen aangeven op welke wijze de zorgmedewerkers hier gebruik van willen maken teneinde te komen tot een eHealth gereedschapskoffer die door de zorgmedewerkers wordt gebruikt bij de dienstverlening aan cliënten van de specifieke doelgroep Intern: De verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg de Friese Wouden kunnen aangeven inzicht te hebben in de verschillende eHealth toepassingen die gebruikt kunnen worden bij hun cliënten en zo bij te dragen aan de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten. Tijdens het onderzoek werden twee onderzoekmethoden gebruikt. De interviews (kwalitatieve onderzoeksmethode) waren een hulpmiddel om zorgmedewerkers te laten meedenken over de inzet van eHealth toepassingen in hun werk, om inzicht te krijgen in welke eHealth toepassingen binnen de groep gebruikt kunnen worden en welke hulpmiddelen maken ze al gebruikt van. Met behulp van de informaties die verkregen zijn uit de interviews werd de (online) enquête (kwantitatieve onderzoeksmethode) opgesteld en verstuurd naar alle zorgmedewerkers van thuiszorg De Friese Wouden. De resultaten van de enquête werden met behulp van het programma Qualtrics verwerkt in tabellen en figuren. Uit de resultaten kan geconcludeerd worden dat de meeste zorgmedewerkers onbekend zijn met het begrip eHealth. Ondanks dat maken de meeste zorgmedewerkers onbewust gebruik van eHealth toepassingen tijdens hun werk. Uit het onderzoek van Iest (2014) kwam dit ook duidelijk naar voren. De medewerkers benoemend verschillende websites en apps die ze al gebruiken en aan andere collega's aanraden om te gebruiken bij hun doelgroep om zo de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen. Bijvoorbeeld: Alzheimer Experience (website) en Verpleegkundige Zakboek(app). De organisatie kreeg drie aanbevelingen van de onderzoekers: scholing organiseren voor de medewerkers omtrent eHealth (toepassingen), internetverbinding regelen voor het gebruik van de eHealthkoffer en het implementeren van de eHealthkoffer binnen de organisatie.
3
Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksrapport voor thuiszorg De Friese Wouden. Het project waarbinnen het onderzoek heeft plaats gevonden werd uitgevoerd door Platform GEEF en WMO Werkplaats Friesland. Gedurende de onderzoeksperiode kregen wij begeleiding van Laura Vuijk stage begeleider en van Anneke Stam stagedocent. Wij willen de gelegenheid nemen om Erik Zwierenberg (Lectoraat), Laura Vuijk en Anneke Stam te bedanken voor de zeer leerzame periode, voor hun tijd en energie en hulp gedurende dit semester. Michaline Albertoe & Dichic Dishiki Bukasa Groningen,16 januari2014
4
1. Inleiding Dit onderzoek is verricht in het kader van de opleiding verpleegkunde aan de NHL Hogeschool. Het onderzoek is een deel van het project eHealthkoffer dat door Wmo werkplaats Friesland en Platform GEEF is uitgevoerd. Het doel van het project is het stimuleren van het gebruik van eHealth door medewerkers en burgers, door middel van een overzichtelijker aanbod en voldoende ondersteuningsmogelijkheden (voor zowel organisatie als medewerkers). Dit rapport is bedoeld voor de organisatie thuiszorg De Friese Wouden. Thuiszorg De Friese Wouden heeft aan Platform GEEF gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar de visie en kennis van de medewerkers over eHealthkoffer en om ervoor te zorgen dat er eHealthkoffer ingezet wordt binnen de thuiszorg De Friese Wouden. Uit de conclusie van vorig onderzoek met betrekking tot eHealthkoffer binnen De Friese Wouden kwam naar voren dat veel zorgmedewerkers onbekend zijn met eHealth en de mogelijkheden hiervan binnen hun werkzaamheden. De zorgmedewerkers weten niet op welke manier eHealth de cliënten kan helpen en hoe dit de kwaliteit van hun eigen werk kan verbeteren. De zorgmedewerkers gaven aan dat de meeste ouderen niet open zullen staan om hulp te ontvangen d.m.v. websites en apps. Ook vinden ze dat het een vermindering van persoonlijk contact als gevolg kan hebben en tijdsgebrek (Iest, 2014). Naast het helpen van cliënten d.m.v. eHealth en het verbeteren van kwaliteit van zorg, moet er meer balans komen tussen het doorverwijzen naar professionals en het doorverwijzen naar eHealth- toepassingen (Zwienrenberg, Fekken, Finnema, & Dijkstra, 2012). De onderzoeksvraag van dit onderzoek luidt als volgt: Welke eHealth toepassingen zouden de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden willen en kunnen gebruiken binnen hun werk om de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen? Thuiszorg De Friese Wouden telt verschillende groepen medewerkers: verpleegkundigen, verzorgenden, thuisbegeleiders en gezinscoaches. Dit onderzoek is alleen bedoeld voor de verpleegkundigen en verzorgenden. De reden waarom er voor de verpleegkundigen en verzorgenden is gekozen, is omdat de eHealthkoffer voor deze groep medewerkers is ontwikkeld. Er is een eerder onderzoek gedaan naar het gebruik van eHealthkoffer binnen de Friese Wouden (Iest, 2014). Dat onderzoek was meer gericht op hoe de eHealthkoffer gebruikt, die zal worden door de medewerkers van thuiszorg De Friese Wouden, eruit zal zien (Iest, 2014). Dit onderzoek is niet gericht naar hoe het eHealthkoffer eruit zal zien, maar op welke manier de (wijk)verpleegkundigen en verzorgende (IG) de eHealth toepassingen in de eHealthkoffer kunnen en willen gebruiken, om zo de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen. Dus het gaat niet alleen om het ontwikkelen van de eHealth koffer, maar ook om te kijken naar de motivatie en vaardigheden van de (wijk) verpleegkundigen en verzorgende (IG) met betrekking tot deze innovatie voor hun werk. Bij het uitvoeren van dit onderzoek is begonnen met een algemeen oriëntatie rondom het thema en het begrip eHealth. Vervolgens is een plan van aanpak gemaakt. De doelstelling, vraagstelling en deelvragen (literatuuronderzoek & praktijkonderzoek) zijn geformuleerd. Voor het theoretische kader is gebruikt gemaakt van de literaturen
5
(internet & boeken). Tijdens het onderzoek zijn interviews gehouden en enquêtes afgenomen. De interviews zijn gehouden in Burgum met acht medewerkers van het team Hurdegaryp. Aan de hand van de resultaten die er verkregen zijn uit de interviews, zijn de vragen van de online enquête opgesteld. De enquête werd naar alle zorgmedewerkers (wijk)verpleegkundigen en verzorgende (IG) gemaild. Na het afnemen van de enquête zijn de resultaten geanalyseerd. De resultaten zijn van belang voor het ontwikkelen van de eHealthkoffer. Dit rapport bestaat uit vijf hoofdstukken. In hoofdstuk twee worden de doelstellingen en de onderzoeksvraag en de deelvragen weergegeven. In hoofdstuk drie is het theoretisch kader uitgewerkt. In hoofdstuk vier is de onderzoeksopzet uitgewerkt en in hoofdstuk vijf worden de analyse van de resultaten verwerkt. Uiteindelijk komt de hoofdstukken conclusie, aanbevelingen en bijlagen aan de orde. Als bijlage is aan te treffen de volgende: I) De Literatuurstudie, II) Vragenlijst interview, III) Enquête vragen, IV) Samenvatting interviews en V) Tabellen en figuren.
6
2. Doelstelling / onderzoeksvraag In dit hoofdstuk worden de doelstellingen, de onderzoeksvraag en de deelvragen beschreven.
Extern Studenten doen onderzoek doen naar de behoefte van zorgmedewerkers m.b.t. ICT middelen/ eHealth toepassingen en kunnen aangeven op welke wijze de zorgmedewerkers hier gebruik van willen maken teneinde te komen tot een eHealth gereedschapskoffer die door de zorgmedewerkers wordt gebruikt bij de dienstverlening aan cliënten van de specifieke doelgroep.
Intern De verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg de Friese Wouden kunnen aangeven inzicht te hebben in de verschillende eHealth toepassingen die gebruikt kunnen worden bij hun cliënten en zo bij te dragen aan de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten. De onderzoeksvraag die leidend is binnen dit onderzoek luidt als volgt: Welke eHealth toepassingen zouden de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden willen en kunnen gebruiken binnen hun werk om de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen? De onderzoekvraag is afgebakend tot deelvragen. De deelvragen zijn vervolgens verdeeld onder literatuurstudie en praktijkstudie. De deelvragen zijn in hoofdstuk twee van dit rapport uitgewerkt. Literatuuronderzoek - Wat is eHealth? - Wat is een eHealthkoffer? - Welke eHealth toepassingen zijn er? - Wat houdt 'zelfredzaamheid' en 'eigen regie bij cliënte in? - Welke voordelen heeft de eHealth toepassingen op de eigen regie en zelfredzaamheid van cliënten? Praktijkonderzoek - Welke werkzaamheden voeren de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden uit? - Van welke eHealth toepassingen maken de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden al gebruik? - Welke eHealth toepassingen willen de verpleegkundigen en verzorgende van thuiszorg De Friese Woudengebruiken bij hun doelgroep? - Welke eHealth toepassingen kunnen de verpleegkundigen en verzorgende van thuiszorg De Friese Woudengebruiken bij hun doelgroep?
7
3. Theoretisch kader In de literatuurstudie werd er gezocht naar literaturen die meer vertellen over eHealth (toepassingen) en wat de begrippen "eigen regie en zelfredzaamheid" inhouden. Hieronder worden uitkomsten weergegeven. Die zijn ook antwoorden op het literatuuronderzoek. Wat is eHealth? Voor het begrip eHealth wordt er verschillende definitie gebruikt. Maar de meest gebruikte definitie is die van de RvZ. Die luidt als volgt: "eHealth is het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën, onder andere internettechnologie, gericht op de patiënt in het primaire zorgproces, met als doel het verbeteren van de individuele gezondheid en de gezondheidszorg over het algemeen (Timmer, 2011)".Zorgvisie geeft een korte definitie van eHealth als volgt: ‘’eHealth is het gebruik van technologie ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en de gezondheidszorg’’(Bassant, 2014). Welke eHealth toepassingen zijn er? Naast de definitie van eHealth, is ook nagekeken naar de verschillende vormen van eHealth. De literatuur van dit gedeelte is gebaseerd op de theorie van Timmer. In bijlage I Literatuurstudie zijn verschillende eHealth toepassingen en de interventies omgeschreven. Wat is een eHealthkoffer? Een eHealthkoffer is een digitaal document waarin medewerkers makkelijk kunnen zien wat een bepaalde toepassing inhoudt, op welke manier deze gebruikt kan worden en waar deze gevonden kan worden. Bij een website of apps, kan de medewerker doormiddel van een link naar de betreffende webpagina gaan. Bij een dienst of fysiek product gebeurt dit door een link naar de website van de ontwikkelaar of een doorverwijzing naar een adres waar men meer informatie kan vinden over het gebruik van de toepassing. eHealthkoffer is goed te beheren in een organisatie. Om het eHealthkoffer bruikbaar te houden, is het van belang om het up-to-date te houden. Dit kan gerealiseerd worden door twee keer per jaar te kijken of er nieuwe diensten bijgekomen zijn en of verouderde diensten verwijderd kunnen worden. (Vuijk & Zwierenberg, 2014). Wat houdt ‘zelfredzaamheid’ en 'eigen regie’ bij cliënten in? Zelfredzaamheid Het begrip zelfredzaamheid wordt op verschillende manier gedefinieerd. Frans Denkers, sociaal wetenschapper beschrijft sociale zelfredzaamheid als het vermogen en de bereidheid die mensen hebben om hun problemen/conflicten met anderen op te lossen (Jansen, 2012).Van der Vijver legt de nadruk bij het bevorderen van zelfredzaamheid voor burgers en dit betekent volgens hem dat burgers zelf de ‘regie’ over hun leven houden. Het gaat meer om het hebben van de regie over je eigen leven en je zelf kunnen redden in de maatschappij (Jansen,2012).Zelfredzaamheid als: ‘’patiënt wil en kan zelf bepalen hoe hij zijn eigen zorg vormgeeft en regisseert’’ (Landelijke Actie Programma, 2010). De Boer definieert het begrip zelfredzaamheid als de mate waarin een individu zich, met of zonder hulp van anderen, in de maatschappij staande kan houden (Spiegel, 2013). Empowerment wordt gedefinieerd als volgt:‘’ iemand meer macht geven op verschillende mogelijke manieren’’; onder ander iemand betrekken bij het beslissingsproces of door iemand meer autonomie te geven (Encyclo, n.d.). Eigen regie Eigen regie gaat om zelf beslissen over het leven en eventuele ondersteuning daarbinnen. Het gaat om zelf bepalen, niet om zelf doen (Movisie, 2013).Een andere definitie van eigen regie is: ieder mens moet in staat gesteld worden zijn eigen leven te leiden, eigen keuzes te maken en mee te doen in de samenleving (Movisie,2013). Dat iemand afhankelijk is van ondersteuning betekent niet dat een ander invult wat iemand
8
wil (Movisie, 2013). Mensen die afhankelijk zijn van zorg of ondersteuning, kunnen alleen hun eigen leven als ze invloed kunnen uitoefenen op welke zorg of ondersteuning ze krijgen en hoe deze uitgevoegd wordt (Movisie,2013). Conclusie literatuurstudie Kortom is eHealth het gebruik van informatie en communicatietechnologie en eHealthkoffer betekent het gebruik van websites en apps. De doelgroep van dit onderzoek kunnen verschillende toepassingen van eHealth gebruiken. Bijvoorbeeld de online informatie. Dit is het uitgangspunt bij dit onderzoek. Want hierin zijn de websites en de apps van andere eHealth toepassingen terug te vinden. De zorgmedewerkers van thuiszorg De Friese Wouden kunnen gebruik maken van de voordelen die de eHealth toepassingen heeft op de zelfredzaamheid en de eigen regie van cliënten. Bijvoorbeeld de online informatie en de E- communicatie die een belangrijke rol speelt in het proces van empowerment van de patiënt (burger). De online informatie creëert de mogelijkheid die de voor burgers kunnen gebruiken om zichzelf beter te informeren, meer weten over hun aandoening en zorgproces. Om bijvoorbeeld afspraak te maken, communiceren via e- mail of chatcontact wordt er gebruik gemaakt van E- communicatie. Dit betekent dat de online informatie (het gebruik van eHealthkoffer) niet alleen een voordeel is voor de zorgmedewerkers maar (in)direct ook voor de patiënten. Dit draagt bij aan hun zelfredzaamheid en eigen regie en de hulpverleners zullen een rol van stimuleren spelen.
9
4. Onderzoeksopzet Om te achterhalen welke eHealth toepassingen de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden willen en kunnen gebruiken binnen hun werk, is er gebruikt gemaakt van twee onderzoeksmethode; kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethode. Voor de kwalitatieve onderzoeksmethode is er gekozen voor een interview. Het ging om een halfgestructureerd interview (Bijlage II Vragenlijst interview). Met behulp van het interview kon informatie verkregen worden voor het opstellen van de enquête. Het interview was een hulpmiddel om achter te komen wat voor werkzaamheden de zorgmedewerkers verrichten in hun functie, welke ICT middelen de medewerkers gebruiken tijdens hun werk, in privé leven en op welke manier ze gebruikt maken van deze middelen. Gezien het feit dat het onderzoek over eHealth gaat, was het van belang om te weten of de zorgmedewerkers ook bekend waren met de term eHealth. Daarom is er in het interview gekozen voor een aparte topic over eHealth. Met de vragen over eHealth probeerde men te achterhalen of de zorgmedewerkers bekend waren met de term eHealth en het gebruik van een eHealth koffer. Er werd ook gevraagd naar de voordelen of nadelen die misschien verwacht konden worden met een zodanig innovatie in hun werk. Het doel van het interview was om zorgmedewerkers (verpleegkundigen en verzorgenden) te betrekken en laten meedenken over inzet eHealth middelen in hun werk, om inzicht te krijgen in welke eHealthmiddelen binnen de groep gebruikt kunnen worden en welke hulpmiddelen maken ze al gebruikt van. Bij het interview stond de beleving van geïnterviewde voorop. Voor de kwantitatieve onderzoeksmethode is er gekozen voor een surveyonderzoek, ofwel enquête (Bijlage III Enquête vragen). Het is de meest gebruikte methode om onder andere meningen houdingen en kennis bij grote groepen personen te meten. Een survey is een gestructureerde dataverzamelingsmethode. Het betekent dat de vraagstelling van te voren vaststaat. (Verhoeven, 2011). Als antwoordmogelijkheden is gebruikt gemaakt van de meervoudige antwoord en halfopen antwoord (Verhoeven, 2011). De enquête bevat de volgende onderwerpen: zorgverleners, cliënten, eHealth, organisatie, MIDI en eHealth literacy Scale. De enquête is naar alle zorgmedewerkers van thuiszorg De Friese Wouden verstuurd. De resultaten van de enquête zijn gebruikt voor het maken van de eHealthkoffer voor thuiszorg De Friese Wouden (Vuijk & Zwierenberg, 2014). Binnen thuiszorg De Friese Wouden zijn verpleegkundigen, verzorgenden, thuisbegeleiders en gezinscoaches werkzaam (De Friese Wouden, 2014). Het onderzoek is bedoeld voor twee groepsmedewerkers: de verpleegkundigen en de verzorgenden. Omdat de eHealthkoffer bedoeld is voor de zorgmedewerker van thuiszorg De Friese Wouden, is het onderzoek ook gericht op deze twee groep medewerkers (Vuijk & Zwierenberg, 2014).
10
5. Analyse resultaten De enquête is als een online enquête naar 835 zorgmedewerkers verzonden. Van de 835 zorgmedewerkers hebben 314 zorgmedewerkers de enquête ingevuld. In dit hoofdstuk staat 100% gelijk aan de 314 zorgmedewerkers die de enquête hebben ingevuld (314=100%). Alle tabellen en figuren van dit hoofdstuk zijn in bijlage V Tabellen en figuren te vinden De meeste respondenten zijn vrouwelijke zorgmedewerkers (99%=312), zie tabel 1. 42% (133) van de zorgmedewerkers is verzorgenden IG, 28 % (87) verzorgenden, 12 % (39) verpleegkundigen, 8% (24) wijkverpleegkundigen en 10 % (31) van de zorgmedewerkers heeft ander functies onder ander helpenden, ziekenverzorgenden enzovoort, zie tabel 2. De hoogst genoten opleiding van de meeste respondenten is mbo niveau 3 (51% = 160). Deze wordt weergeven in tabel 3. 25 % (= 78)van de respondenten is minder dan vijf jaar werkzaam bij de thuiszorg De Friese Wouden en 24 % (= 74)van de zorgmedewerkers is meer dan 20 jaar werkzaam (Figuur 1). 5.2 Deelvragen
Deelvraag 1: Welke werkzaamheden voeren de verpleegkundigen en verzorgenden van Thuiszorg De Friese Wouden uit?
Figuur 2 Werkzaamheden van de zorgmedewerkers Figuur 2 laat zien dat 97% (=302) van de respondenten de ADL werkzaamheden verricht, 84 % (=262)medicijnen klaar maakt en geeft ze aan de patiënten. Insuline en injectie klaar maken worden respectievelijk door 65%(=204) en 47%(=148) van de zorgmedewerkers verrichten. 57% (=177)van de zorgmedewerkers geeft aan bezig te zijn met de psychologische begeleiding, 66% (=206)van de zorgmedewerkers verricht de wondzorg en 55 % (=171) de stomazorg. Naast de bovengenoemde werkzaamheden noemt 47 % (=139)van de respondenten ook andere werkzaamheden aan die ze verrichten. Bijvoorbeeld: palliatieven zorg, het geven van adviezen (bijvoorbeeld over incontinentiemateriaal), ondersteuning en begeleiding bij cliënten met de ziekte van Alzheimer en begeleiden van stagiaires. Deze werkzaamheden zijn terug te vinden in tabel 4. Tenslotte werkt 90 %(=275) van de zorgmedewerkers met ouderen boven de zestig jaar, zie tabel 5.
11
Aangeboden
respo ndent en 115
%
37%
9
1
Dementie
2
Revalidatie na een val Revalidatie na een ongeluk Revalidatie na een operatie Palliatieve zorg
61
20%
10
14
5%
11
54
18%
12
61
20%
13
Opvoedingsonderste uning Voedingsondersteuni ng (bv dieet, sondevoeding Ondersteuning in dag structuur
11
4%
14
58
19%
15
112
36%
16
3 4 5 6 7
8
Aangebo den
Resp .
%
ADL(wass en, douchen ect. ADL maaltijd Medicatie uitzetten Medicatie controle Waarden controle Wondverz orging Stomaver zorging
259
84%
134
44%
172
56%
185
60%
69
69%
83
83%
30
40%
Psychosoc iale begeleidin g
134
82%
Tabel 6: Gebieden waarop zorg wordt aangeboden In tabel 6 is te zien dat 60 % van de zorgmedewerkers aangeeft dat ze bij de laatste cliënt zorg heeft gegeven op het gebied van medicatie controle en 56% op het gebied van medicatie uitzetten. 84% heeft geholpen bij de ADL (wassen, douchen, toilet etc.) en 82 % bij de psychosociale begeleiding. 44% noemt andere gebieden waarop hun cliënten zorg nodig hebben, dit zijn onder ander het toedienen van zuurstof, het begeleiden van cliënten, het begeleiden van ziekte proces, hulp verlenen bij het zelfmanagement en bij gedragsverandering etc. De rest van de zorg zijn in tabel 7 in te vinden.
Deelvraag 2: Van welke eHealth toepassingen (websites en apps) maken de verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden al gebruik?
40% van de respondenten noemt de website: Alzheimer Experience als de meeste gebruikte website en daarna Stomaatje (30%) zie figuur 3. 36% van de respondenten noemt verpleegkundige zakboek als de meeste gebruikte apps daarna komt de farmacotherapeutische Kompas met 24% (Figuur 4). In tabel 8 is te zien dat 4% en 16% van de respondenten maken respectievelijk dagelijks en wekelijks gebruik van websites en apps.
12
In tabel 9 hebben de respondenten de websites en apps genoemd die ze gebruiken tijdens hun werk. Bijvoorbeeld: Nursing.nl, Apotheek.nl, Kiesbeter.nl, rodekruis app, apotheek app etc. Informatie bronnen reacties % Folders 241 80% Internet(doorverwijzen 177 59% websites en apps 3 Boeken 90 30% 4 Anders namelijk 84 28% Tabel 10: Informatiebronnen die worden gebuikt 1 2
Tabel 10 laat zien dat 59% van de respondenten internet gebruiken als informatiebron om bijvoorbeeld clienten door te verwijzen naar eHealth toepassingen. De medewerkers hebben ook andere bronnen benoemd die ze tijdens hun werk gebruiken (Tabel 11).
Figuur 5 Het gebruik van eHealth toepassingen Figuur5 laat zien dat 85% van de respondent gebruik maakt van de eHealth toepassingen om de informatie bijvoorbeeld over de ziektebeelden te zoeken en dat 82 % van de respondent gebruikt de eHealth toepassingen om informatie over medicijnen te zoeken. Bovendien gebruikt 45% van de respondenten de eHealth toepassingen om o.a. door te verwijzen.
Deelvraag 3: Welke eHealth toepassingen willen de verpleegkundigen en verzorgenden van Thuiszorg De Friese Wouden gebruiken bij hun doelgroep? .
13
Figuur 6 eHealth toepassingen als ondersteunden middelen. In figuur 6 is te zien dat 41% van de respondenten vindt eHealth toepassingen ondersteunend en 24% (=70)van de respondenten heeft de eHealthtoepassingen benoemd die ze zou willen gebruiken en geschikt vinden voor hun werkzaamheden. Bovendien vindt 84% van de respondenten dat eHealth toepassingen kunnen bijdragen aan de eigen regie en zelfredzaamheid van hun clienten. Dit is te zien in tabel 12. Van de respondenten wil 85% eHealth toepassingen gebruiken tijdens hun werk, zie tabel 13.
Deelvraag 4: Welke eHealth toepassingen kunnen de verpleegkundigen en verzorgende van Thuiszorg De Friese Wouden gebruiken bij hun doelgroep?
De respondenten hebben bepaalde websites en apps aangegeven die gebruikt kunnen worden bij hun werkzaamheden (tabel 9). Bovendien werden door de respondenten een aantal websites en apps aan andere collega's aangeraden die ze tijdens hun werkzaamheden kunnen gebruiken. In tabel 14 zijn de meeste aangeraden websites te vinden: Alzheimer Experience (58%) en Stomaatje (52%) scoren als de hoogst. In tabel 15 zijn de meeste aangeraden apps door de respondenten genoemd. Het verpleegkundige zakboek (50%) en de Farmacotherapeutisch Kompas (29%) scoren als de hoogst. Antwoord Aantal % mogelijkheden respondenten Helemaal mee 1 28 10% eens 2 Mee eens 156 58% Niet mee 3 eens, niet 72 27% mee oneens 4 Mee oneens 11 4% Helemaal mee 5 0 0% oneens Total 267 100% Tabel 16: Het kunnen gebruiken van internet voor het beantwoorden van cliënte vragen. 68% (=184) respondenten weet hoe ze het internet kunnen gebruiken om vragen over zorg(verlening) voor de cliënten te kunnen beantwoorden.
14
6.Conclusie Dit hoofdstuk is een samenvatting van de deelvragen en geeft antwoord op de centrale onderzoeksvraag. De resultaten van de interviews en die van de enquêtes zijn hier verwerkt. De centrale onderzoeksvraag is: ‘’Welke eHealth toepassingen zouden de verpleegkundigen en verzorgenden van Thuiszorg De Friese Wouden willen en kunnen gebruiken binnen hun werk om de zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënten te bevorderen’’? Uit de resultaten van de interviews en de enquête zijn verschillende conclusies getrokken. De verpleegkundigen en verzorgenden van thuiszorg De Friese Wouden houden zich bezig met verschillende werkzaamheden rondom de cliënten. De werkzaamheden die uitgevoegd zijn, zijn onder andere de verpleegkundige handelingen, de verzorgenden voegen de basis zorg uit en geven bijvoorbeeld geen medicijnen maar de verzorgende IG wel. Het is ook te concluderen dat de werkzaamheden die verrichten worden, niet alleen door verpleegkundigen en verzorgenden worden gedaan, maar ook door een andere groep zorgverleners; de helpenden. Op die manier is het gebruik van apps en websites alleen gebruikelijk bij de verpleegkundigen en verzorgenden die de informatie of advies naar de cliënten geven. Uit de resultaten van de interviews en die van de enquêtes kwamen er naar voren dat de meeste zorgmedewerkers onbekend zijn met de term eHealth. Het is waarneembaar dat de meeste zorgmedewerkers onbewust gebruik maken van eHealth toepassingen waarbij 20% aangaf dagelijks tot wekelijks gebruik te maken van eHealth toepassingen. Bovendien is in figuur 4 te zien dat de medewerkers zelf nog websites en apps hebben benoemd die ze tijdens hun werkzaamheden gebruiken. Uit de resultaten bleek ook dat de zorgmedewerkers gebruik maken van internet als informatiebron (59%) om informatie te zoeken over ziektebeelden (85%), om informatie te zoeken over medicijnen (82%) en/of om door te verwijzen (45%). Het is te concluderen dat de zorgmedewerkers vaak opzoek zijn naar medicijnen of andere belangrijke informatie waarvoor ze websites en apps' gebruiken. De zorgmedewerkers zijn in staat om websites en apps (eHealth toepassingen) te gebruiken, zie tabel 14. Tijdens de interviews lieten sommige geïnterviewde apps zien die ze tijdens hun werk gebruiken. Anderen hebben websites benoemd die ze gebruiken tijdens hun werkzaamheden om informatie te zoeken of om door te verwijzen. De verschillende websites en apps die ze aan hun collega's aanraden is een voorbeeld hiervan. 68% van de zorgmedewerkers geef zelf te weten hoe ze internet kunnen gebruiken om vragen over zorg(verlening) voor de cliënten te beantwoorden De motivatie om eHealthkoffer te gebruiken tijdens hun werkzaamheden is hoog. Uit zowel de interviews en de enquête gaven de zorgmedewerkers aan te willen werken met eHealth binnen hun werk. Zo bleek uit de resultaten dat 85% van de zorgmedewerkers gebruikt willen maken van eHealth tijdens hun werk en 41% vindt het ondersteunend. 84% vindt dat de eHealth toepassingen kunnen bijdragen aan de eigen regie en zelfredzaamheid van de cliënten. Tijdens het interviews werden zelf voordelen benoemd die ze zien bij het gebruik van eHealthkoffer. Zie bijlage IV Samenvatting interviews. De zorgmedewerkers noemden een lijst van apps en websites aan die ze (willen)gebruiken en andere collega’s (kunnen) aanraden voor hun delgroep.
15
De wil om de eHealth toepassingen te gebruiken gedurende hun werk is positief. De zorgmedewerkers vinden het gebruik van eHealth toepassingen ondersteunend en vinden ook dat eHealth toepassingen een bijdrage kan leveren aan de eigen regie en zelfredzaamheid van de cliënten. De websites en apps die zij kunnen en willen gebruiken zijn o.a. Alzheimer Experience, Stomaatje, apotheek.nl, kiesbeter.nl, gezondenzeker.nl (websites). In het geval van apps zijn o.a. verpleegkundige zakboek, rode kruis en farmacotherapeutisch kompas. In tabel 9 werd er door de medewerkers een lijst van andere websites en apps gegeven die ze al gebruiken en willen gebruiken tijdens hun werk. Conclusie per functie Wijkverpleegkundigen 32 van 35 (91%) wijkverpleegkundigen gaf aan met de eHealth toepassingen te willen werken. Verder gaf de 32 wijkverpleegkundigen ook aan dat ze de eHealth toepassingen ziet als een bijdrage aan de eigen regie en de zelfredzaamheid van de cliënten. De wijkverpleegkundigen geven aan dat door de eHealth toepassingen kan de cliënt participeren in de besluitvorming met de zorgverlener en dat de cliënt meer kennis heeft over zijn ziekte waardoor hij meer verantwoordelijk neemt. Er is ook gezegd dat de eHealth toepassingen meer voor de komende generatie wel nuttige zal zijn, want op dit moment gebruiken weinig van ouderen ICT middelen. Verpleegkundigen 94% van de verpleegkundigen heeft aangegeven te willen werken met eHealth toepassingen tijdens hun werk. 88% van de verpleegkundigen denken dat eHealth een bijdrage kan leveren bij het vergroten van de 'eigen regie' en 'zelfredzaamheid' van hun cliënten. 40% van de verpleegkundigen vindt dat doormiddel van eHealth toepassingen kunnen cliënten makkelijk participeren in besluitvorming met de zorgverlener en 29% vindt dat doormiddel van eHealth toepassingen krijgen de cliënten meer kennis over o.a. hun ziekte en nemen de cliënten meer verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid. Verzorgenden IG 169 van 202 (84%) verzorgenden IG gaf aan de eHealth toepassingen te willen gaan gebruiken tijdens hun werkzaamheden. 85% ziet het gebruik van de eHealth toepassingen als een bijdrage aan de eigen regie en zelfredzaamheid van hun cliënten. Over de vraag van op welke manier kan de eHealth toepassingen bijdragen aan de eigen regie en de zelfredzaamheid, is 45 % mee eens dat dit door het participeren van de besluitvorming kan komen, bovendien weten hun cliënten zelf over de verschillende mogelijkheden waardoor ze zelf de regie zullen nemen. De nadruk wordt ook gelegd op de komende generatie aangezien dat die van nu weinig gebruik van de computer maken. Verzorgenden Over de vraag of eHealth toepassingen een bijdrage kunnen leveren bij het vergroten van de 'eigen regie' en 'zelfredzaamheid' van hun cliënten is 75% van de verzorgenden hiermee eens. 54% van de verzorgenden vindt ook dat doormiddel van eHealth toepassingen de cliënten makkelijk kunnen participeren in besluitvorming met de zorgverlener, 27% van de verzorgenden vindt dat doormiddel van eHealth toepassingen de cliënten meer kennis over o.a. hun ziekte krijgen en vindt 16% van de verzorgenden dat door het gebruik van eHealth toepassingen de cliënten meer verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid nemen. Bovendien vinden de verzorgenden dat met behulp van eHealth toepassingen de communicatie over het zorgproces (o.a. praten over ziekte, vragen over medicijnen) tussen verzorgenden en de cliënt optimaal kan verlopen.
16
7. Aanbevelingen In dit hoofdstuk zijn de aanbevelingen voor de organisatie gepresenteerd. Uit de resultaten kunnen de volgende aanbevelingen geformuleerd worden voor de organisatie Scholing De meeste respondenten wisten niet wat het begrip eHealth inhoudt. Dat bleek zowel uit de interviews als bij het ingevulde enquêtes. De meeste medewerkers wisten ook niet of er scholing wordt aangeboden op het gebied van websites en apps. Gezien dat de organisatie het gebruik van eHealthkoffer wil introduceren, is het belangrijk als de zorgmedewerker ook geschoold worden over het gebruik van de eHealthkoffer, zodat ze weten hoe ze het hulpmiddel gedurende hun werkzaamheden op de juiste manier kunnen gebruiken. Wanneer de zorgmedewerkers zelf kennis hebben over wat eHealth is en welke toepassingen er zijn en welke gebruikt kunnen worden bij hun doelgroep, kunnen ze het best mee aan het werk. Internetverbinding Voor het implementeren van de eHealthkoffer is het van belang dat de zorgmedewerkers toegang hebben tot het gebruik van internet. Uit de interviews bleek dat de medewerkers gebruik maken van een PDA, maar er zit geen internet op. De eHealthkoffer is een digitaal document waar de medewerkers doormiddel van een link naar de desbetreffende websites of app kunnen. Zonder internet zijn de websites en/of apps niet te raadplegen. Met als gevolg dat de zorgmedewerker ook niet bij de nodige informatie kan komen. De organisatie kan ervoor zorgen dat de eHealthkoffer op de ICT middelen (computer, laptop of tablet) van de organisatie zelf wordt gezet. Op die manier kunnen de zorgmedewerkers mee aan de slag. Dus dit is een tweede aandachtpunt en ook aanbeveling voor de thuiszorg organisatie De Friese Wouden. Implementeren van de eHealthkoffer De zorgmedewerkers hebben de wil om met eHealthkoffer te werken tijdens hun werk. Ze hebben verschillende voordelen benoemd en vinden het gebruik van eHealth toepassingen tijdens hun werk ondersteunend. Ze gaven al een paar voorbeelden van websites en apps die ze al gebruiken. Dit is een positieve uitkomst voor de organisatie. Door de eHealthkoffer te implementeren kunnen de zorgmedewerker tot meer eHealth toepassingen komen die bruikbaar zijn voor tijdens hun werkzaamheden. De eHealthkoffer kan geïmplementeerd worden met behulp van ICT middel (tablet of de PDA) met internet verbinding. De eHealthkoffer kan opgezet worden als een apart document voor alle zorgmedewerkers van thuiszorg De Friese Wouden. Op die manier kunnen de zorgmedewerkers direct op klikken waardoor deze open gaat en de nodige website of app gebruiken. Bijhouden van de eHealthkoffer Het is ook belangrijk om na de implementatie ook de eHealthkoffer bij te houden. Een up date van de eHealthkoffer helpt om websites en/of applicaties die niet meer werken of niet meer bruikbaar zijn, uit de koffer te halen en een plaats maken voor nieuwe toepassingen. Het bijhouden van de eHealthkoffer kan elk jaar gedaan worden door de ICT team of communicatie team van de organisatie.
17
Vervolgonderzoek Uit het onderzoek bleek dat de zorgmedewerkers verschillende websites en apps kennen, maar maken er weinig gebruik van. Bij een vervolgonderzoek is interessant om achter te halen hoe dat komt.
18
