Denkraam
Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Opvang Verslavingszorg
gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond
nummer 10 - september 2004
Van de redactie
nummer 10
Bij verschijning van dit nummer zit de zomer er bijna op. In Rotterdam hebben we nog van de hagelstenen mogen genieten. Troost voor ons was dat het in de rest van Nederland ook geen denderend weer was. Ondanks de hittegolf hebben we het weer voor elkaar gekregen om een interessant nummer in elkaar te zetten. Een gevarieerd nummer met een aantal informatieve artikelen o.a. over het W.A.O.- gat en de Wet Maatschappelijke Opvang. (W.M.O.) Over de W.M.O. is tijdens de 7e Conferentie Platform Cliëntenraden door de cliëntenraden en het Basisberaad Rijnmond uitvoerig gediscussieerd. Een aspect dat ik uit de conferentie wil lichten is het feit dat er in de regio nog te weinig bekend is over wat de cliëntenraden en cliëntenorganisaties zoal aan werk verzetten en wat ze doen voor de belangenbehartiging van hun achterban. Het in de picture brengen en zetten van hun activiteiten is van groot belang. Publiciteit is hiervoor nodig. “Denkraam, GGzPlaza en CLIP zijn producten die zijn ontstaan vanuit de Conferentie en die hiervoor uitstekend geschikt zijn,” was de opmerking van Jaap Meeuwsen (Directeur van het Basisberaad Rijnmond). Terecht!!! Natuurlijk zouden wij graag meer aandacht willen besteden aan de cliëntenraden en cliëntenorganisaties in de regio. Opmerking mijnerzijds is dat Denkraam destijds alle cliëntenraden in de regio heeft aangeschreven met de vraag om kopij aan te leveren over ontwikkelingen en/ of nieuws vanuit de raden. Het resultaat was dat wij van geen enkele raad respons kregen. Hoezo een gemiste kans! Dus bij deze een oproep. Kom maar op met jullie kopij. Aan ons ligt het niet. Op de Conferentie is ook het lang verwachte Convenant ondertekend over de samenwerking tussen de cliëntenraden uit de Geestelijke Gezondheidszorg, Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg in de regio Rijnmond en het Basisberaad Rijnmond. Er is lang gepraat en overlegd over dit Convenant. Nu is er een vorm van samenwerking op papier gezet waar een belangrijk deel van de cliëntenraden zich in kunnen vinden. Een belangrijk moment dus. In dit nummer een ervaringsverhaal over hoe het bijna mis kan gaan bij het aanvragen van een schuldsanering. De familie, die dit leed moest ondergaan, had in totaal twee jaar leed met het bureaucratische gedoe van de Gemeentelijke ambtenaren en deurwaarders. Onder het motto van: “ Rustig aan dan breekt het lijntje niet,” gaan ze te werk (jongens ga zo door). Zijn die moppen over ambtenaren terecht……? Daarna komen de Straatadvocaten in beeld (ze werken bij het Basisberaad Rijnmond). De versnelling gaat omhoog van de 1e naar de 5e, 6e of 7e of misschien nog wel hoger (ik weet niet hoeveel versnellingen een formule één wagen heeft maar er zat flink tempo in). Ze krijgen het voor elkaar om in acht maanden de schuldsanering rond te krijgen. Een schuldsanering moet toch volgens wettelijke normen in acht weken zijn afgehandeld? “Jaaaa, maar niet in Rotterdam dus.” Gemeente Rotterdam doe er is wat aan. “In Rotterdam hebben we gelukkig de Straatadvocaten. In Schiedam zijn ze nog gekker daar word je voor 0,08 Euro cent op straat gezet. Regels zijn regels. Beleid is beleid. Eruit, geen gelul. Als ik een prijs uit mocht reiken voor meest ‘lullige gemeente’ in de regio Rijnmond dan weet ik er wel één…..” Door het overlijden van Jan Burger, de vader van eindredactielid en columnist Jan B. Burger, verschijnt er in dit nummer geen ‘Hersenverfloddering.’ Jan en familie, namens mij de redactie en de eindredactie veel sterkte toegewenst. Tenslotte wil ik u er op wijzen beste lezer, dat bij verschijning van dit nummer, het Basisberaad Rijnmond gaat verhuizen. Vanaf 10 september is het nieuwe adres: Zomerhofstraat 86, 3032 CM Rotterdam, Tel: 010-4665062, Fax: 010-4660077, E-mail:
[email protected] Internet: www.basisberaad.nl Wij gaan later naar de overkant en blijven nog even op nummer 71 zitten. Zoals ook GGzPlaza, Clip en de Straatadvocaten. Veel leesplezier toegewenst.
nummer 10
Raden maar! Oplossing
Op Kilimanjaro zag ik het licht, daarna slechts pure duisternis. Verwoeste Stad was als een schicht op Rotterdams hoogste punt gericht. Kralingens’Verborgene, goed verhuld, was d’ opmaat van ons geduld. De finale bleek reeds in gang gezet; ‘Ode aan Marten Toonder’ was het zwanenzang-banket! U begrijpt wel wat ik bedoel te zeggen: Denkraam zonder ‘Raden maar!’ valt echt niet uit te leggen! Ton Hensing
Namens de redactie, Teus van Wijk. Redactie ‘Denkraam’ Postbus 21078 3001 AB Rotterdam E-mail:
[email protected] Website: www.denkraam.info [3]
WAO-gat verzekering een wassen neus De werknemer is verplicht met ingang van de aanvangsdatum van indiensttreding toe te treden tot de bij de werkgever bestaande collectieve risicoverzekering welke een aanvulling geeft op de WAO -uitkering tot 70% van het WAO -dagloon, alsmede de verzekering voor de Algemene Nabestaande Wet (ANW).
ringen (1998) bepaalt dat verzekeraars niet meer mogen keuren voor WAO -gat verzekeringen en sommige pensioenverzekeringen die via de werkgever worden afgesloten. Het is verzekeraars verboden om bepaalde ziekten of aandoeningen uit te sluiten. Verzekeraars mogen geen lijsten voor medisch lichamelijk onder-
Bovenstaande
zoek en gezondheidsvragen gebruiken
clausule wordt
bij toelating tot een WAO -gat verzeke-
vaak in een
ring en pensioenverzekering die je via
arbeidsovereen-
de werkgever afsluit. Een WAO -gat
komst opgeno-
verzekering dekt het inkomensverschil
men.
dat ontstaat bij overgang van de WAO
Met de invoe-
-loondervinguitkering (70% van het
ring van de Wet
laatst verdiende loon) naar de WAO -
op de Medische
vervolguitkering.
Keuringen leek het allemaal zo
Een voorbeeld uit de praktijk.
mooi geregeld:
Meneer van de Berg is op 1 November
“elke werkne-
2000 gereïntegreerd via de Wet op de
mer kan zonder
Reïntegratie van Arbeidsgehandicapten
medische keu-
(REA) en is via bemiddeling aan een
ringen deelne-
jaarcontract gekomen bij werkgever
men aan WAO -
Bees (hierna om te zetten in een dienst-
gat verzekerin-
verband voor onbepaalde tijd). Hij
gen die via de
wordt toegelaten tot de collectieve ver-
werkgever wor-
zekering. Er bleek ineens in Maart 2001
den afgesloten.”
onvoldoende werk te zijn, en boven-
Helaas blijkt er
dien werd hem het leven zuur gemaakt.
een adder onder
De ondersteunende reïntegratiedeskun-
het gras te zit-
dige die bemiddeld had bij het tot
ten waardoor
stand komen van het arbeidscontract
veel mensen
gaf niet thuis! Gevolgen: overspannen
met een chroni-
eind Augustus 2001, kort voor het
sche aandoe-
einde van het contract. Werkgever heeft
ning niets aan
nog een REA subsidie van NLG
een WAO -gat
12.000,00 ontvangen en de ziekenwet
verzekering
heeft hem van Augustus 2001 tot
hebben. Vaak
November 2001 niets gekost. Sinds
komen mensen
2002 ontvangt de Heer van de Berg een
daar pas bij uit-
WAO - vervolguitkering. Hij is binnen
betaling van
de lopende risicotermijn tot en met
zo’n verzeke-
2001 ziek (overspannen) naar huis
ring achter. De
gestuurd door werkgever Bees en het
Wet op de
WAO -gat zou gedekt moeten zijn. De
Medische Keu-
polisvoorwaarden heeft de werkgever.
[4]
[column]
Uitsluitingen van ex-WAO’ers op de polis zijn niet bekend. Enkele verzekeraars hebben in de polis-
Weg met de verzorgingsstaat!
voorwaarden van de WAO -gat verzekering een clausule opgenomen waarin staat dat bij arbeidsongeschiktheid als gevolg van bestaande aandoeningen de verzekeraar niet zal uitbetalen. Veel mensen komen daar pas achter als ze al in het WAO-gat zijn beland. De ruime uitsluitingclausules hebben tot gevolg
Eigenlijk heb ik een haat-liefdeverhouding tot de institutionele gezondheidszorg. Enerzijds zou het niet best zijn, als de reguliere zorg morgen ineens haar activiteiten staakt. Tegelijk geeft de institutionele gezondheidszorg in Nederland soms eerder het beeld een werkgelegenheidsproject voor de maatschappelijke middenklasse te zijn, dan dat de belangen van de klanten 100% centraal staan. Het budgetomvang van de verzorgingstaat wordt volgens economen vooral bepaald door de welvaartsontwikkeling in een bepaalde tijd. Hoewel dit verband logisch verklaarbaar is heb ik daar grote moeite mee.
dat een groep mensen met bijvoorbeeld een chronische aandoening of een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering vrijwel niets aan een WAO -gat verzekering heeft. Einde arbeidscontract is einde WAO gat verzekering. Veel werknemers worden na twee jaar ziekte en arbeidsongeschiktheid door de werkgever ontslagen. De periode van ontslagbescherming bij ziekte is 2 jaar. Als de werknemer na die 2 jaar in het WAO -gat belandt en van de verzekeraar uitbetaling verlangt, keren sommi-
De belangrijkste reden is, voor zover het gaat om noodzakelijke gezondheidszorg, dat die niet afhankelijk mag zijn van de beschikbare middelen. Zorg is nodig als ze nodig is en zal er dan dus moeten komen. Maar in de praktijk zie je soms dat ineens het budget op is en dan kan er niets meer, terwijl bestaande uitgaven niet omgebogen kunnen worden (verworven rechten van personeel enz). Ik suggereer hiermee natuurlijk dat er blijkbaar ook zorg verleend wordt die niet nodig is. Het is alweer ruim tien jaar geleden dat de regering de commissie -Dunning de vraag liet beantwoorden of de vele mogelijke behandelingen, die de zorgsector kan bieden, wel nodig zijn of net zo goed achterwege kunnen laten. Ik zie daar een bevestiging van mijn standpunt in. De laatste jaren is het budgetomvang van de curatieve genezende gezondheidszorg immers sterk gestegen, ook gecorrigeerd voor bijvoorbeeld de vergrijzing. Ook is het natuurlijk vreemd dat de ontvangers van die zorgproducten ontvankelijk zijn voor zinloze behandelingen. Misschien speelt het feit dat veel zorgconsumenten geen flauw benul hebben van de inhoudelijke meerwaarde van allerlei mogelijkheden die een rol van betekenis kunnen spelen.
ge verzekeraars niet uit. Zij beroepen zich op de polisvoorwaarden waarin staat dat de WAO-gat verzekering eindigt op het moment dat het arbeidscontact eindigt. De werknemer dacht dat hij of zij goed verzekerd was, maar komt bedrogen uit. Hij of zij blijkt al die tijd voor niets premie te hebben betaald. Deze handelwijze van verzeke-
Ik denk dat de verzorgingsstaat in wezen niet meer is dan een beheersstructuur. Ik denk dat het werkelijke doel niet (in de eerste plaats) het helpen van de cliënt is, maar daarentegen het beheersen en beteugelen van mensen die de zorgverleners om allerlei redenen niet als gelijke kunnen of willen beschouwen. Ik krijg het benauwd als ik zie hoeveel papier zorginstellingen over mij hebben verzameld. Dat geeft mij een gevoel van overmeestering en accentueert ongelijkheid. Ik begin hard te lachen als in al die omvangrijke papierbrij dingen vermeld staan, waarvan een kleuter je kan vertellen dat de inhoud klinkklare onzin is.
raars is onaanvaardbaar. In de nieuwe WAO voorstellen krijgen de verzekeraars een nog grotere rol. Meer weten? Bel dan de Helpdesk Gezondheid, Werk en Verzekeringen 020-4 800 300 (ma t/m vr. van 12.00-20.00 uur) of kijk op www.bpv.nl J.van de Hoede, Rotterdam. Fotografie: Michiel v Gog
In deze tijd wordt flink geprivatiseerd in de zorg. Hoewel je kan treuren om het verlies van de solidariteitsgedachte is het wel zo dat privatisering typisch genoeg meer gelijkheid brengt. Dit zal er toe kunnen leiden dat de patiënt steeds meer echt de baas is over zichzelf, zonder dat sprake is van egocentrisme of bestaan om zichzelfs wille. In plaats van schijnbaar min of meer vrijwillig en gratis allerlei medische kunststukjes te zullen ondergaan. Bepalend hoort ‘naar mijn mening’ immers te zijn dat al die kennis en kunde uiteindelijk bijdraagt aan levenskwaliteit van mensen. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid en het maken van eigen keuzen, waar dat kan, draagt aan die levenskwaliteit bij. Cor Noordegraaf
[email protected] [5]
Het leed dat schuldhulpverlening heet Hallo allemaal mijn naam is Yvonne Barning. Ik ben 43 jaar en ben sinds 12 juli getrouwd met Berry Barning. We wonen in Vreewijk een mooi rustig groen plekje in Rotterdam Zuid. Er is mij gevraagd om een stuk te schrijven in Denkraam over schuldhulpverlening. Dit verhaal berust op echte waarheid, het is mijn eigen ervaring. Berry en ik hebben allebei een eerder huwelijk achter de rug, Berry 30 jaar en ik 23 jaar. Berry z’n ex liet hem achter met een enorm probleem, ze betaalde al geruime tijd de rekeningen niet meer. Hij vertrouwde haar voor 100% dat alles in orde was, maar ze vertrok met de mededeling dat ze liever verder ging met een vrouw. Berry werd zonder pardon een paar maanden later op straat gezet en zijn huis ontruimd, ja daar sta je dan met een tasje kleren en 2 honden, en verder alles weg. Mijn ex heb ik door de politie thuis weg laten halen nadat hij onze oudste dochter het ziekenhuis had ingeslagen. We hadden een aardige bankrekening maar toen hij wegging begon de ellende: hij haalde alle rekeningen leeg.Het huishoudgeld, de bankrekeningen, de spaarrekeningen (ook die van de kinderen). Alles was in een keer weg. Daar zat ik dan met 2 kinderen. Een uitkering aangevraagd bij de sociale dienst. Ja hoor, dat duurde nog eens 4 maanden voor ik een keer betaald kreeg. De schulden liepen aardig op. In september 2002 gingen Berry en ik ons aanmelden bij schuldhulpverlening in de Twentestraat. Na een aantal gesprekken en na de schuldenlijst te hebben opgemaakt en de desbetreffende stukken te hebben aangeleverd, hebben we het contract getekend, op 24 november 2002. ‘Zo’, dachten Berry en ikke, “dat is helemaal in kannen en kruiken,” maar vanaf die datum ging alles helemaal mis. We hoorden maar niets van onze contactper[6]
soon de heer Ton, we werden iedere keer weer afgewimpeld met een goedkope smoes. Hij was er niet, hij was ziek of hij was op vakantie. Degene die er ziek van werden dat waren wij. Het was echt te gek voor woorden. Je wordt geestelijk helemaal kapot gemaakt. En ik maar bellen. Ik heb heel wat telefoonkaarten verbeld om een simpel antwoord te kunnen krijgen maar dat kwam maar niet. Ik heb toen tot 3 keer toe mezelf van het leven willen beroven. Het werd me echt te veel. De deurwaarders bleven maar komen soms 4 tot 5 keer per week.Weer bellen naar schuldhulpverlening, weer aanhoren ” het komt allemaal wel goed wij regelen het wel met de schuldeisers” maar helaas, het kwam maar niet goed. De woningbouw ging een datum prikken voor de ontruiming. We waren inmiddels al een jaar verder met de aanvraag en de schulden waren inmiddels al verdubbeld, maar nog steeds geen reactie van schuldhulpverlening. We zaten echt met onze handen in het haar. Het liep nu echt uit de hand. Via een vriendin van mij kregen we het telefoonnummer en e-mail adres van de straatadvocaten. Ik ben dezelfde avond nog gaan mailen met hen. En ja hoor, de andere ochtend had ik al bericht van hen. Hanneke en John zijn zich gaan verdiepen in ons probleem bij schuldhulpverlening. Ze kwamen er al snel achter dat er weinig van de werkwijze van de schuldhulpverlening aan de Twentestraat klopte. Ze stuiten op de ene na de andere fout. Het dossier lag al een jaar in de kast
zonder dat iemand er wat mee had gedaan, er waren dingen weg uit het dossier, schulden die we hadden opgegeven waren er opeens niet meer. Waar waren al die dingen opeens gebleven? Het zijn toch vertrouwelijke stukken die je aanleverd hebt vind ik. Niemand die het wist. Ons bloed ging aardig koken we hadden er daar graag een paar achter hun buro vandaan willen trekken en willen vragen of ze wel wisten wat ze mensen aandede. Dit was volgens mij geen hulpverlenen, maar mensen nog verder in de goot helpen. Hanneke en John maar werken. Ze hebben er zoveel tijd en werk ingestopt. Na verloop van tijd kregen we een afspraak samen met Hanneke in de Twentestraat met weer een andere contactpersoon de heer Spoor. Weer veel praten, en we mochten de ontbrekende stukken weer aanleveren. We waren 14 maanden verder na de aanmelding. Is het niet schandalig? Maar het is zo: “je kan weinig zeggen want je bent wel afhankelijk van hen om zo je schulden af te kunnen betalen.” Steeds weer andere mensen die zich over ons dossier bogen, en er ook weer niet uitkwamen, en weer afwachten. Eindelijk kwam de afspraak met de Gemeentelijke Kredietbank. Berry, Hanneke en ik gingen daar vol van de zenuwen naar toe. Weer een preek van hier tot aan Tokio en terug maar uiteindelijk konden we tekenen en konden we gaan betalen. We dachten ”zo, nu is alles echt rond, eindelijk rust na zoveel tijd.” Maar weer, helaas voor ons, kwam na een paar weken het telefoontje dat het minnelijke traject (Gemeentelijk traject dat je eerst moet doorlopen om in aanmerking te kunnen komen voor schuldsanering) op niets was uitgelopen. Dus begon het weer van voor af aan. Een mens zou helemaal gek worden maar we hebben ons erdoor heen geslagen, Berry en ik. Nu op naar de Wettelijke Schuldsanering Natuurlijke Personen
[verslag] (WSNP), en het lullige van dit alles is dat schuldhulpverlening zwart op wit hun fouten heeft toegegeven, ze zouden de extra kosten van de deurwaarders en de rente op zich nemen, en nu zeggen ze gewoon “deze mensen hebben geen extra kosten geleden” nee alleen de schulden zijn deze 2 jaar bijna 3 keer zoveel geworden. En dan onze geestelijke schade. Het kan ze helemaal niets schelen het dossier is bij hun toch afgesloten. Deze schaamteloze instantie deugt van geen kanten. Ze noemen het schuldhulpverlening maar hulpverlenen is er niet bij. Ja ze verlenen nog meer schuld en een behoorlijk schuldgevoel. Je gaat de schuld bij jezelf zoeken en niet meer bij hun. Maar we hebben het uiteindelijk toch gered. Eerst zonder. Daarna 8 maanden met de straatadvocaten. Dit heeft er toe geleid dat we met spoed behandeld zijn bij de rechtbank Rotterdam en het WSNP trajekt toegewezen hebben gekregen. Het worden 3 moeilijke jaren, maar ze kunnen nooit moeilijker worden als wat we hebben meegemaakt met schuldhulpverlening. Berry en ik zijn op 12 juli 2004 getrouwd, en dat we zijn toegelaten bij de WSNP was voor ons het mooiste huwelijkskado. Op ons trouwboekje staat: ‘Sterker door Strijd’ en dat zijn we zeker wel geworden in die bijna 2 jaar van onzekerheid. Onze ervaring met schuldhulpverlening is zeer slecht te noemen. Ik hoop voor andere mensen dat hun ervaring beter is -en zal wordenals ze met schuldhulpverlening te maken krijgen. Berry en ik wensen deze mensen veel succes, en blijf in jezelf geloven. Hanneke, John en Evelien. (van de straatadvocaten) Berry en ik willen jullie langs deze weg bedanken voor jullie inzet en jullie tijd. Zonder jullie waren Berry en ik nu dakloos geweest. Laat onze ervaring een les zijn voor een ander.
Theoretische perspectieven tussen arts en cliënt
Yvonne Barning
Verslag RIAGG Rijnmond Noord-West, 12-01-2004
Illustratie: Kristian Esser, Amsterdam 1993
Bewerkt door Carla A.M. Berkhof
Een cliënt komt bij een instelling voor de Geestelijke Gezondheidszorg of een arts voor de behandeling van klachten. Aan de behandeling en de relatie tussen de hulpverlener en de cliënt zijn een aantal kwaliteitsaspecten verbonden. Volgens Parsons wordt de arts -patiëntrelatie allereerst gekenmerkt door wederkerigheid: twee mensen streven een gezamenlijk doel na: de gezondheid van de cliënt. Tot op heden is er vaak sprake van een ongelijke relatie tussen arts en cliënt. Het gezag van de arts wordt door de cliënt erkend omdat de arts het beter weet en ook beter kan. De cliënt werkt ten volle mee met de arts omdat deze de behoeften en de belangen van de cliënt op het oog heeft. Dit betekent niet dat de cliënt altijd begrijpt wat de arts voor ogen heeft voor de behandeling maar wel dat de cliënt de arts gelooft en vertrouwt als vertegenwoordiger van zijn professie. Voor de arts is de cliënt een van de velen die hij op een dag in zijn praktijk krijgt. Ervaring staat hem toe problemen in beknopte medische termen te formuleren. Voor de cliënt echter, is zijn ziekte iets bijzonders. Wat voor een cliënt vaak een moeilijk en persoonlijk probleem vormt, is voor de arts vaak een routineklus. Hierbij komt dat de arts vaak een andere ziekte opvatting heeft dan de cliënt. Bij chronische aandoeningen verwerven cliënten meestal meer kennis over hun toestand. Ze worden na verloop van tijd actiever. Ze beginnen dan vragen en informatie uit de arts te persen. In plaats van een actieve arts en een passieve cliënt is er dan sprake van een relatie waarbij beide partijen even sterk zijn in de behandeling. Cliënten hebben ideeën over het gebruik van geneesmiddelen, zodat ze een basis hebben om de voorschriften van de arts te beoordelen. Een van de rechtstreekse bepalende factoren van een ontwikkeling of toestand van therapietrouw, blijkt de tevredenheid met het consult te zijn. Hoe meer informatie, des te groter blijkt de therapietrouw te zijn. Een voorbeeld van hoe het soms gaat: Een cliënt had wel een huisarts maar moest vanwege een verhuizing van huisarts veranderen. Dit kon niet anders omdat de huisarts een postcodelimiet hanteerde. Maar goed, de cliënt zocht en vond een nieuwe huisarts en dacht dat nu alles in orde was. Dat bleek toch niet het geval te zijn. De nieuwe huisarts had de zaak namelijk nog eens overwogen en besloot de cliënt alsnog af te wijzen. Deze moest dus terug naar zijn oude huisarts. Maar daar was de cliënt inmiddels uitgeschreven, dus was de cliënt ineens huisartsloos. Hij moest dan maar naar de huisartsenpost gaan en daar kon de cliënt het mee doen. Gelukkig woonde de cliënt in een beschermde woonvorm en de begeleiders daar hebben hemel en aarde bewogen om toch een arts te vinden. Het resultaat was nu dat de cliënt weer terug kon bij zijn oude huisarts. Voorwaar, een bizar verhaal. Maar het is wel echt gebeurd! Aanbeveling die nu al gedaan kan worden: Ervaringsdeskundigheid van cliënten moet benut worden. Veel praktische zaken die niet in de bijsluiter staan moeten nu in de praktijk ondervonden worden. Het is vanuit cliëntenperspectief verstandig om bij aanvang van de behandeling meer informatie te geven over de inhoud van de behandeling en eventueel de medicijnen die voorgeschreven zouden kunnen worden. Tenslotte: Een goede arts trekt tijd uit voor zijn cliënt en geeft hem alle aandacht. Hij gaat tactvol om met de gevoeligheden van de cliënt en geeft ruimte tot een gesprek over een behandelingsvoorstel.
[7]
Internationaal schaduwkabinet psychiatrie
“Drie dagen internationaal wordt vervolgd”
wordt omgesprongen met bijvoorbeeld ECT (Electro Convulsie Therapie) en gedwongen behandelingen.
Het Basisberaad GGz heeft al jaren geleden contacten opgebouwd met Zuid-Afrika alwaar zij onderdelen van de cliëntenbeweging ondersteunt. Doordat de wens en wil is ontstaan naast alle bezigheden ook internationaal het Basisberaad te vertegenwoordigen mochten een professioneel en een vrijwilliger naar Vejle in Denemarken. In deze stad werd van 17 juli tot en met 21 juli een conferentie belegd waar leden van de Europese en de wereld vereniging bijeen kwamen.
De afsluitende dag stond in het teken van beslissingen nemen. Er moest een raad van bestuur worden gekozen voor zowel de ENUSP als de WNUSP. Daarnaast werd er beslist over de toekomst van beide verenigingen en werden de financiën goedgekeurd. Na een feestelijk maal en de afsluitingsrede was het met elkaar feesten, dan-
Georgette Groutars en ondergetekende
komen in de speeches die de volgende
sen, en nadiscussiëren.
pakte 16 juli het vliegtuig vanaf
dag werden gehouden door onder ande-
Deze vier dagen bleken dagen van
Amsterdam Schiphol om zo’n uur later
re Tina Minkowitz en Moosa Salie. Tina
velerlei contacten leggen te zijn gewor-
te landen in Billund, Denemarken. Van-
werkt aan de verdragen die worden
den hetgeen zo motiverend heeft
daar was het een twintig minuten met
afgesloten met de Verenigde Naties.
gewerkt dat ik er wel pap van lust.
de bus om in Vejle te komen. Neder-
Moosa houdt zich in Zuid – Afrika bezig
Naast het met elkaar in gesprek raken
land had tien mensen als delegatie die
met zaken die de menselijke waardig-
was het tevens nuttig te horen over de
of op persoonlijke titel, via het Trim-
heid betreffen. Tijdens de vergaderin-
toestand van de psychiatrie in de
bosinstituut of via het Basisberaad ope-
gen is er een motie aangenomen die
wereld over mensenrechten en het res-
reerde. Na elkaar op het vliegveld van
drie artikelen behandeld over o.a
pect voor waardigheden waar het in de
Billund begroet te hebben bleek het dat
gedwongen behandelingen. Het stuk
wereld niet altijd even nauw mee wordt
we aardig met elkaar konden opschie-
dat in de Verenigde Naties behandeld
genomen. Misschien is de toekomst ons
ten, hetgeen af en toe prettig is in inter-
wordt gaat over sociale, economische,
zo gewillig dat de volgende internatio-
nationaal gezelschap. De openingstoe-
politieke, civiele en culturele rechten.
nale vergadering in Afrika wordt gehou-
spraak werd vooral gebruikt om elkaar
Waar gezondheidszorg een klein onder-
den mede om de achterstallige positie
wat beter te leren kennen.
deel van is.
van deze landen te bevechten.
In de avonduren waren er open podia
De algemene indruk die mij na is geble-
De eerste dag bleek net als de andere
en filmvertoningen. Misschien zijn
ven is dat het motiverend werkt inter-
dagen te bestaan uit een goed gevuld
deze films gekocht en toonbaar in
nationaler te gaan denken maar ook
programma. Omdat het een gezamenlijke conferentie van de ENUSP(1) en de
Nederland. Ik vond en vind ze erg
handelen. Nederland is een klein landje
waardevol, aangrijpend en zinvol om te
die ondanks vele nadelen ook een ver
ENUSP(2) was, liepen verschillende ver-
vertonen.
ontwikkeld hulpverleningscircuit heeft
gaderingen tegelijkertijd zodat het wijs
Naast de vele toespraken vol interessan-
waar nog veel moet gebeuren.
was keuzen te maken. Geen keuze is
te zaken volgden er workshops waarin
ook een mogelijkheid maar dan kun je
er naast het opbouwen en onderhou-
(1)De ENUSP is de European Network of
niets volgen hetgeen niet de bedoeling
den van netwerken kritische tonen
Users and Survivors in the Psychiatrie en
is omdat je er om te werken naar toe
gehoord konden worden over de ver-
heeft op internet een website:
bent gekomen. Na de algemene verga-
schillende behandelingsvormen. Hier-
www.enusp.org
dering van de ENUSP werden er subre-
naast werden de mensenrechten en
gionale vergaderingen gehouden die
waardigheden van psychiatrische cliën-
(2)De WNUSP is een afkorting van de
inhielden dat de gebeurtenissen werden
ten over de hele wereld behandeld. In
World netwerk of Users and Survivors in
besproken die de Europese landen aan-
een workshop waarin India, China,
the Psychiatry en heeft een webverbinding :
gingen. Gelijktijdig kwamen mensen
Nepal, Nieuw Zeeland en Australië ver-
www.wnusp.org
bijeen die te maken hadden met de
tegenwoordigd waren viel mij op hoe er
wereld. Veel bleek later weer terug te
in de diverse landen om ons heen
[8]
Christian Dogterom
Een Babylonische spraakverwarring Impressie van de werkconferentie ‘A Ponte–Bruggenbouwen, Kaapverdiaanse migranten en de geestelijke gezondheidszorg’, gehouden op 17 juni in de Rode Vaas (Bavo RNO groep, Capelle a/d/IJssel).
verhaal, met veel statistieken en diagrammen via de computer, vertelt hij de geschiedenis van de Kaapverdische eilanden en van de migratie van Kaapverdianen naar andere delen van de wereld. Hij beschrijft de Kaapverdiaanse
Teus, onze hoofdre-
overigens: rassen heb je bij
gemeenschap in Nederland, en in Rot-
dacteur belde me
honden, katten, paarden,
terdam in het bijzonder en geeft aan
dinsdagmiddag op
kippen, koeien, schapen,
waar de knelpunten zitten in het con-
met de vraag of ik
konijnen en varkens -dieren
tact, en het ontbreken daarvan, met de
donderdag iets te
die gefokt worden op bepaal-
GGz. Met name geeft hij een beeld van
doen had. ”Nog niet”,
de eigenschappen -, niet bij
de alternatieve hulp die binnen de
antwoordde ik, “maar
mensen), is het woord aan
gemeenschap bestaat. Het geloof speelt
nu wel, denk ik”.
Rob van Dijk. Hij vertelt over
hier een grote rol. Er zijn twee stromin-
Inderdaad. Met een
het project ‘Partners in
gen, de Igreja Universal (Rooms-katholi-
minimale voorberei-
Health’, een project gefinan-
ding (we moesten nog
cierd door de Europese Unie,
even aangemeld wor-
op initiatief van de Italiaanse
den als deelnemers,
organisatie Alisei, waarbij in
Michiel als fotograaf
zes landen onderzoek is
en ik als razende reporter) bezochten we
Huub Beijers verteld
gedaan naar uitsluiting van migranten en vluchtelingen in
dus de werkconferentie.
de gezondheidszorg. In Nederland is
De zaal is goed gevuld. Achter een
hierbij gekeken naar de Kaapverdiaanse
lange tafel zitten de sprekers van de
gemeenschap en de GGz, omdat Kaap-
dag: Rob van Dijk, consulent intercultu-
verdianen, meer dan andere grote groe-
rele zaken Bavo RNO groep, Huub
pen migranten weinig gebruik maken
Beijers, medisch antropoloog en onder-
van de GGz. Het onderzoek is verricht
zoeker, en Antão Santos, projectleider
door de Universiteit van Amsterdam,
Avanço/ Nôs Saúde. Aan een tafel aan
sectie medische antropologie en Mika-
de zijkant zitten de gasten van de mid-
do, kenniscentrum interculturele GGz.
dag, de Kaapverdiaanse psychiaters
Hierbij zijn ‘learning communities’
cisme met Afrikaanse accenten) en het
Manuel Faustino en Daniël Silves, die
gevormd, werkgroepen met vertegen-
Centro Redentor (christelijk rationa-
deze week op werkbezoek zijn in Rot-
woordigers van gezondheidsinstellin-
lisme). Ook worden er dokters en hel-
terdam, in het gezelschap van Sophia
gen, patiëntenorganisaties en migran-
derzienden in het buitenland (Frank-
Rocha, projectleider Apoio (en organisa-
tenorganisaties, om praktijkervaringen
rijk, Portugal of Kaapverdië) bezocht.
tor van deze conferentie), die voor
te bundelen, knelpunten te inventarise-
Hij is een begeesterd verteller, en hij
Psychiater Manuel Faustino
ren en oplossingen te zoeken.(Het
overschrijdt dan ook ruimschoots de
tolk die hiervoor aangesteld
project, dat twee jaar gelopen
hem toegemeten tijd. Dit wordt onder-
heeft, is op 24 juni met een rappor-
vangen doordat een interessant pro-
tage en presentatie van de resulta-
gramma -onderdeel (een videopresenta-
ten in Brussel afgesloten).
tie over psychiatrie in Kaapverdië) ver-
Huub Beijers is de volgende spre-
valt.
ker. Met een kort toespraakje in het
Na de pauze, waarbij het me opvalt dat
Portugees (met een polderaccent,
veel discussies in het Portugees of het
dat wel) presenteerde hij het eerste
Crioulo (de Afrikaans-Portugese meng-
deel van zijn proefschrift aan
taal van Kaapverdië) gevoerd worden,
Sophia Rocha en Jaap Meeuwsen.
talen die ik niet beheers, is er een inte-
In een uitvoerig gedocumenteerd
ressante discussie met de zaal, waarna
was heeft zich te elfder ure ziek gemeld, en er is geen vervanger gevonden. Dit zal later op de dag nog problemen geven. Na een welkomstwoord van de dagvoorzitter, Jeroen Visser van het LBR (Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie) (foute term [10]
[impressie]
beide heren zal tolken. De
Antão Santos aan het
een vak is. Van alle kan-
Heeft menige inboorling (autochtoon)
woord is. Hij is opbouw-
ten wordt de vertaling
al moeite zich binnen de GGz verstaan-
werker in Delfshaven en
aangevuld, wat de ver-
baar te maken, een buitenlander is dub-
vertelt over zijn ervarin-
warring alleen maar gro-
bel gehandicapt door een andere taal
gen. Er blijkt vooral veel
ter maakt. Sophia geeft
en een andere cultuur. Voor een goede
mis te gaan in de commu-
aan dat ze vermoeid is,
communicatie is dus veel tijd en aan-
nicatie. Ook als men de
en anderen bieden aan te
dacht nodig.
vertalen. Als Daniël Silves
Het is wel jammer dat we nu geen
het woord neemt, en een
beeld krijgen van de indrukken die
taal wel spreekt is er vaak geen begrip tussen hulp-
Psychiater Danïel Silves
verlener en cliënt.
uitgeschreven toespraak
beide psychiaters hebben opgedaan van
Na de lunch staat een presentatie van
voordraagt, is de chaos compleet. De
de GGz in Rotterdam. Immers: vreemde
twee Kaapverdiaanse ervaringsdeskun-
deelnemers die proberen te tolken
ogen zien het bijzondere in wat wij
digen op het programma met als titel
beheersen het Crioulo beter dan het
door gewenning al niet meer zien.
‘Wat heeft mij geholpen de weg te vin-
Portugees, of ze zijn niet thuis in de
De conferentie wordt besloten met een
den?’. Helaas, de sprekers zijn niet aan-
psychiatrische termen waarmee de toe-
stemming over 9 stellingen over vervol-
wezig. Het gat in het programma wordt
spraak vol zit, ze vertalen het Portugees
gacties, waarna bij een hapje en een
opgevuld door Fernanda Lima, zorgcon-
in het Crioulo in plaats van, zoals de
drankje nog enige tijd geanimeerd
sulent en intermediair tussen Kaapver-
bedoeling is, in het Nederlands. Aan
wordt nagepraat.
dianen en huisartsen bij de GGD bij
vrijwilligers om te vertalen ontbreekt
Een vervolgafspraak voor een interview
huisartsencentrum Delfshaven. Zij heeft
het niet, wel aan voldoende kennis van
de volgende dag, en daarmee een laat-
een spreekuur, waar zij 5 mensen per
een of beide talen om ook de nuances
ste kans om beide psychiaters te bevra-
dagdeel ziet, en vertelt welke proble-
te kunnen overbrengen. Ik merk dat ik
gen, gaat niet door.(Het niet nakomen
men met haar besproken worden.
zelf probeer om het Portugees te ver-
van afspraken, als gevolg van een infor-
Vervolgens geeft Sophia een presentatie
staan, maar meer dan ‘obrigado’ en
mele omgangscultuur, is een culturele
over Apoio en het Basisberaad, ze stelt
‘desculpe’ kan ik niet ontcijferen.
handicap voor Kaapverdianen in de
haar 2 nieuwe collega’s voor en heeft
Onbedoeld geeft deze spraakverwarring
Nederlandse maatschappij, weet ik
een nieuwtje: het project wordt uitge-
wel een mooi beeld van waar het pro-
inmiddels). En ik had nog wel zo’n
breid naar een nieuwe doelgroep: Antil-
bleem zit bij het contact tussen Kaap-
mooie anekdote gehoord, te mooi om
lianen.
verdianen en de Nederlandse GGz.
voor me te houden: Bij een bezoek aan
En dan gaat het
de Bavo RNO groep afdeling voor
mis…Manuel Faustino
migrantenhulpverlening op de
en Daniël Silves zullen
Mathenesserlaan maakte een Kaap-
spreken over psychiatrie
verdiaanse cliënt amok. De cliënt
in Kaapverdië en hun
werd, tot verbazing van beide
bevindingen in Rotter-
bezoekende psychiaters door 3 bus-
dam, en Sophia zal
jes met politieagenten overmeesterd
simultaan vertalen.
en afgevoerd. ”Is Nederland een
Manuel Faustino rea-
politiestaat?” vroegen de heren zich
geert op de eerdere spre-
af…
kers, met name op
Hoewel niet alles volgens het boekje
Huub Beijers, in poëti-
verliep, bracht dit congres veel inte-
sche bewoordingen die
ressante informatie. Helaas ont-
zich moeilijk laten ver-
breekt de ruimte om hieraan recht
talen. ”Kaapverdianen
te doen. In een volgend nummer
hebben geleerd stenen
van Denkraam zullen we hier wat
te eten om te overle-
meer aandacht aan besteden!!!!!
ven”, is de enige zin die letterlijk vertaald wordt.
Ernest Smit.
Het blijkt dat vertalen
Fotografie: Michiel v Gog Er werd ook nog geluisterd [11]
Wet Maatschappelijke Opvang
die via de AWBZ naar de (kern)gemeente vloeien. Dit betekent dat er een vorm van controle op deze geldstroom door de cliëntenraden mogelijk moet zijn.
De Wet op de Maatschappelijke Opvang
gen. Veel ervaring hebben de gemeen-
Dit manifest zal worden aangeboden
(WMO) werpt zijn schaduw dreigend
tes niet als het gaat om voorzieningen
aan de vaste Tweede Kamer commissie
vooruit. Nog niet zo lang geleden was
voor ex-psychiatrische patiënten.
voor Volksgezondheid en tevens aan de
het toverwoord voor de GGZ vermaat-
Anders dan in de verslavingszorg zijn
Raden van Bestuur, het Zorgkantoor en
schappelijking. De vernieuwing van de
gemeentes nog niet echt ingevoerd in
alle betrokken partijen. Wat dat betreft
AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Bij-
deze problematiek. Het is belangrijk
hebben de gezamenlijke Cliëntenraden
stand) werd met veel tamtam gepropa-
voor GGz-cliëntenorganisaties om
in de verslavingszorg een voorsprong
geerd, maar helaas nog voordat er van
gemeenten hierover uitgebreid te infor-
op de rest van het GGz-veld en ik zou
enige vernieuwing sprake kan zijn,
meren en hun expertise op dit gebied
de Cliëntenraden in de GGZ willen
wordt de AWBZ onder druk van de
aan te bieden, zodat er beleid gemaakt
oproepen dit goede voorbeeld te vol-
bezuinigingsdrift van Balkenende II
kan worden dat rekening houdt met cli-
gen.
ongeveer gehalveerd. Als het kabinet
ëntenbelangen. Lobbyen dus.
Laten we van de nood een deugd
zijn zin krijgt althans.
Onlangs hebben de gezamenlijke cliën-
maken en gemeentes aanspreken op
Natuurlijk kun je een voorziening als de
tenraden in de verslavingszorg op hun
hun verantwoordelijkheid voor al hun
AWBZ niet eindeloos optuigen zonder
halfjaarlijks trainingsweekend een
burgers. Ook degenen die psychische of
dat daardoor de betaalbaarheid, de pre-
manifest opgesteld met als doel de gel-
psychiatrische problemen hebben, moe-
mies die wij er met zijn allen voor moe-
den , die van de AWBZ naar de gemeen-
ten kunnen rekenen op zinvolle dagbe-
ten ophoesten, in gevaar komt. Een Per-
tes gaan en bestemd zijn voor versla-
steding of op werk in hun eigen
soonsgebonden Budget (PGB) is voor
vingszorg te oormerken. Dat wil zeg-
gemeente. Dan kan vermaatschappelij-
sommige mensen een goede oplossing,
gen, dat het geld dan niet door de
king meer betekenen dan een slogan in
maar of er nog geld voor is als de plan-
gemeente voor andere doeleinden
een campagne en kan de (ex-)psychia-
nen van dit kabinet doorgaan is nog
besteed kan worden. Ook niet om bij-
trische patiënt echt participeren in onze
maar zeer de vraag.
voorbeeld de overlast van drugsgebrui-
samenleving.
Wat ook op de tocht komt te staan zijn
kers te bestrijden, of een park aan te
Terug bij af en weer achter de gerani-
de dagactiviteiten voor psychiatrische
leggen, of lantarenpalen te plaatsen. In
ums gaan zitten kan toch geen optie
patiënten. Een deel van de AWBZ-gel-
het manifest wordt ook gesteld dat de
zijn?
den wordt naar de gemeenten overge-
Wet op de Medezeggenschap Cliënten-
heveld, die daarmee deze en andere
raden Zorg (WMCZ) ook van toepassing
Wilma Eijeriks, voorzitter Patiëntenraad
voorzieningen lokaal moeten bekosti-
moet worden verklaard op de gelden
DeltaBouman
Ik begrijp het niet meer
en hij wordt weer opgenomen in de
den en opvang heb. Wat jammer als
Boumankliniek. Ik ga ook verder op mijn
mensen om wat voor reden dan ook,
weg en we verliezen het contact maar
er toch weer voor kiezen om ermee door
niet de band. En dan, niets vermoedend
te gaan. Toch blijven het voor mij hel-
op weg naar je verloofde, hoor je dat je
den. Ze hebben gestreden tot ze niet
Nietsvermoedend ga je naar je verloof-
goede vriend al drie weken dood op zijn
meer konden en zijn ten onder gegaan
de. Hij woont in een project van Delta-
kamer lag voor ze hem vonden. Waan-
door een door de maatschappij opgeleg-
Bouman. Ik heb daar zelf ook gewoond.
zin. Ik begrijp het niet meer. In al mijn
de schaamte, of wat voor een gevoel je
Als je in een huis woont met meerdere
tijd in de cyclus van DeltaBouman ben ik
ook mocht hebben. Ik begrijp het niet…
mensen ga je een band opbouwen met
vijf dierbare vrienden kwijt geraakt, aan
Ik begrijp het wel. De aarde is gewoon
sommigen waar het mee klikt. Uiteinde-
drugs, alcohol en pillen. Je zou zeggen,”
de hel.
lijk word je goede vrienden. Dan gaat
ze moeten toch beter weten,” maar nu ik
Hint: denk aan goede en mooie dingen.
een goede vriend zijn eigen weg.
aan het schrijven ben heb ik ook behoef-
Die geven in ieder geval voor mij het
Hij weet dat hij niet tegen de eenzaam-
te aan drank, ondanks dat ik weet wat
gevoel dat “het leven” de moeite waard
heid kan maar hij wil niet afhankelijk
alcohol met je doet. Maar je moet. Je
is om geleefd te worden.
zijn. En diep van binnen weet hij dat hij
wilt de pijn niet voelen. Wat dan? Tot
het niet gaat redden. Het gaat ook mis
nog toe heb ik geluk dat ik goede vrien-
[12]
Carla A. M. Berkhof
Mijn ervaring met het PGB (Persoons Gebonden Budget) Twee jaar geleden, voordat ik het PGB had, was ik totaal aphatisch. Lag hele dagen op de bank, durfde niet naar buiten, was zeer depressief en psychotisch. Kortom, geen gezonde situatie. Daarnaast dronk ik 8 halve liters bier per dag. Lekker wel, maar niet bevorderlijk voor een gezonde geest. Niks te doen hè. Dodelijk. Dat is wat ik me vooral herinner uit die tijd. Na een lezing van een PGB consulent heb ik de beste man gelijk in de kraag gevat; ik wilde dat ook wel, dat PGB, vooral om dat ik dan € 500 vrij te besteden had. En dat vond Aadt wel leuk. Natuurlijk. Dus een afspraak gemaakt. Met Cor. Zo heet hij: Cor van Houselt, Dure naam. Een kalende man van in de 50, met een slepend been en een kalend hoofd. Een markante verschijning en zeer goed gedocumenteerd. Dus een afspraak met hem gemaakt, vervolgens een indicatiegesprek aangevraagd en zes uur toegewezen gekregen.
In het begin was het vooral aftasten. Wat moest er gebeuren. Ik vond niks. Hij had echter tal van ideeën om mij te activeren. Zo heette het ook; activerende begeleiding. In het begin vond ik het drie keer niks. Veel praten en vooral dat activerende stond me helemaal niet aan. Toch lied ik me meeslepen door Cor. Hij bracht me naar een muziekgroepje bij Vredehof, een dag activiteiten centrum. Ik heb dat een tijdje volgehouden, maar vond het op een gegeven moment wel weer leuk geweest. Tussendoor werd er hard aan mijn huis gewerkt door een handlanger van Cor. En dat was hard nodig ook: het was een gore puinhoop waar ik me zeer ongelukkig in voelde maar niet bij machte om daar iets in te veranderen. En op een gegeven moment zit je zolang in de rotzooi dat het je geeneens meer opvalt. Maar daar was Matthieu en hij bracht licht in de duisternis. Verven, draden aansluiten, lamellen ophangen en weet ik allemaal meer.
Levenslang
te horen. Dat betekent dat ik als ik soms een geluid hoor, ik weer terug in het verleden ben. Iemand zie die op de dader lijkt, ik weer terug in het verleden ben. Een geur. Van alles kan herbelevingen oproepen. Ik kon er niet meer tegen en ben gaan blowen en drinken om het allemaal maar niet meer te voelen. Dit liep zo uit de hand, dat ik werd opgenomen. Eerst twee maal in het Deltaziekenhuis en daarna in de Boumankliniek. Daar zijn ze pas goed met me aan de slag gegaan. Eerst afkicken, dan aan je problemen gaan werken. Week na week, ging het steeds een stukje beter. Natuurlijk had ik ook heel veel dieptepunten en heb ik veel gehuild. Altijd was er iemand die naar me wilde luisteren en die me troostte voor zover dat kon. Maar zelfs nu nog, na bijna twee jaar droogstaan. Heb ik het nog wel eens moeilijk. Dan wil ik
Als je als kind misbruikt bent, dan heb je levenslang gekregen. De dader komt met een alternatieve taakstraf weg. Maar jij? Jij kunt geen kant op. In vele gevallen levert misbruik psychische en lichamelijke klachten op. In mijn geval moet ik leven met een dissosiatieve stoornis. Dat houdt in dat ik van personaliteit kan verwisselen als ik in de problemen kom. Ook had ik last van verzuurde en verkrampte spieren. En zo kan ik nog wel uren doorgaan. Je moet het verwerken, zeggen ze dan. Tuurlijk. Naar de Riagg, in de ziektewet. Baan kwijt. Alles moest ik opgeven om “het” te verwerken. Na veertien jaar dacht ik dat ik het onder controle had, maar nee. De therapie was gestopt maar ik had nog steeds problemen. “Leer er maar mee leven,” kreeg ik
Toen zag ik pas hoe een schoon huis er uit kon zien. Ik leefde weer een beetje op. Ondertussen ging Cor met zijn activering door. Hij bood mij aan vrijwilligerswerk te gaan doen in een informatiewinkel. Deze tent doet in informatieverstrekking aan cliënten van de geestelijke gezondheidszorg. En dat was eindelijk iets waar ik lol in had. Daarnaast had ik nog mijn werk op de markt, wat ik met groot plezier deed. Verder ben ik regiocoördinator van Anoiksis, een patiëntenvereniging voor mensen die te kampen hebben gehad met psychoses. Ook volg ik nog een nazorggroep voor schizofrene mensen, en biljart wekelijks. Concluderend; het was de eerste therapie die bij mij aansloeg, en zelfs een groot succes was; van dagelijks op de bank wat ik nu onderneem. Aadt Klijn
weer gaan drinken om het weer te vergeten. Ook dan word ik weer opgevangen en lukt het me steeds weer om niet toe te geven aan de zucht naar drank, die ik wel mijn hele leven zal blijven houden. Daarom moet ik zeggen: “Je hebt levenslang”. Maar met de juiste hulp, kun je er nog een redelijk leven van maken en nu kan ik zelfs zeggen dat ik af en toe gelukkig ben. Ik heb zelfs een vriend nu, wat ik wel eng vind maar toch ook heel fijn. Voor het eerst in mijn leven ben ik niet meer zo bang voor mannen en ik hoop dat ik steeds vooruit blijf gaan en niet meer in een depressie kom of in een psychose of iets dergelijks. Mocht dat wel gebeuren dan heb ik nu een hele boel handvaten om weer terug op de rails te komen. Dat allemaal dankzij mensen die mij niet opgaven en bleven zeggen: “Het gaat je lukken”. “Je bent een sterke vrouw”. En zolang ik dat ook maar geloof zal het inderdaad gaan lukken. Dan heb ik nog wel “levenslang” maar ik kan ermee omgaan. Carla A.M. Berkhof [13]
DAC ’s ontmoeten elkaar ( 3 ) Zonder samenwerking geen toekomst voor DAC ’s
gemis te vinden in een “inloop” -voorziening voor die mensen die een redelijke mate van zelfredzaamheid hebben. Johan van Dijk (divisiemanager Dagbesteding SP van de RIBW Rijnmond)
De eerste twee bijeenkomsten waarin vertegenwoordigers van bezoekers elkaar troffen vonden beiden plaats in 2003. Op deze twee middagen zijn aanzetten gegeven tot discussie. De eerste middag liet zien dat er rond de gang van zaken in het DAC nog best het nodige verbeterd kan worden. Bijvoorbeeld op het gebied van openingstijden, bereikbaarheid en medezeggenschap van bezoekers.
benadrukte om toch vooral de kansen die én AWBZ én de (nieuwe) WMO ons bieden te gaan benutten. Elisa Passavanti (voormalig ondersteuner van een cliëntgestuurd DAC in Amstelveen) wees vooral op de cliëntendeelname. In haar ogen is het van belang dat mensen de verschillende sociale rollen die zij kunnen hebben, ook daadwerkelijk gaan oppakken.
De tweede middag was er in DAC
andere financiering van de DAC ’s op
(On(t)spand(t) in Spijkenisse een zorge-
komst is. Dit heeft gevolgen voor zowel
In de afsluitende middagdiscussie draaide
lijk geluid te beluisteren. Mede door het
bezoekers als werkers in het DAC ’s. Na
het om de vraag: “Hoe willen wij dat het DAC in
verhaal van spreker Benno van de Pas
2005 gaat de gemeenten via de Wet
de toekomst er uit gaat zien?”
(Basisberaad) over de te verwachten
Maatschappelijke Ondersteuning een
Duidelijk werd dat de aanwezige bezoe-
indicatiestelling voor dagactiviteiten-
aantal taken van de (oude) AWBZ uit-
kers van vanmiddag een DAC wensen
centra. Deze schijnt namelijk hoofdza-
voeren. Er komt een eigen bijdrage die
dat de op komst zijnde indicatiestelling
kelijk een beheersinstrument te zijn om
bezoekers van DAC ’s moeten betalen.
voor DAC ’s de huidige laagdrempelig-
de geldstromen naar de DAC ’s aan ban-
Nog niet duidelijk is wat nog wel onder
heid niet mag gaan frustreren. Betrokke-
den te leggen en beter te controleren.
de AWBZ –regeling blijft vallen.
nen moeten alert reageren op de kansen
De vrees onder de aanwezigen van deze
De volgende spreker Ruben Waelen-
die AWBZ én WMO geven. Het aanbod
middag was vooral de te verwachten
bergh (bezoeker en onderzoeker) wees
van de DAC ’s zou - tegengas voor drei-
teloorgang van het laagdrempelige
erop dat het aanbod van de diverse DAC
gende bezuinigingen - gebundeld moe-
DAC.
’s beter op elkaar af gestemd zou moe-
ten worden. Voor het probleem voor
ten worden. Thans is het nog (te) veel
het vervoer naar het DAC van eigen
De derde bijeenkomst was op 30 Juni
van hetzelfde. Daardoor vallen er men-
keuze moet een oplossing gezocht en
2004 in het Wijkgebouw Stadsdriehoek.
sen uit de boot omdat het aanbod van
gevonden worden! (wordt vervolgd)
Er waren die middag vier gastsprekers.
het DAC in kwestie niet toereikend is
Marianne van Duijn (GGz Groep Euro-
voor de wensen van sommige bezoekers.
Ton Hensing
poort) waarschuwde ervoor dat een
Misschien is een alternatief voor dit
Fotografie: Michiel v Gog en Ton Hensing
Een overvolle zaal luistert aandachtig toe [14]
Mijn gevoel over dak- en thuislozen en verslaafde mensen Mensen zoals daken thuislozen en verslaafden zijn voor mij net zulke mensen zoals jij en ik.
Zij zijn door omstan-
iets van deze problematiek aantrekt? We sturen miljoenen
digheden in het
euro’s naar het buitenland voor oorlogstuig en wapens. Dat
leven, een misstap, of
moet veel minder. We zouden meer geld moeten en kunnen
het falen van het
investeren in goede, degelijke opvang voor onze eigen dak- en
systeem in deze situa-
thuislozen en verslaafden. Opdat hun recht op een mens-
tie terecht zijn geko-
waardig bestaan een reele kans krijgt en zij niet steeds van het
men. Ieder mens
kastje naar de muur worden gestuurd. Dat wordt er al genoeg
heeft volgens mij een
gedaan, naar mijn zin. Het is makkelijk om een stempel te
verhaal. Er is nie-
drukken op degene die volgens onze regering “kansloos” zijn.
mand die vrijwillig kiest voor zo’n bestaan. Vele omstandighe-
Het woord alleen al maakt me woedend. Denk er eens aan
den kunnen je in deze situatie brengen, zoals een scheiding of
hoe het zover heeft kunnen komen, oordeel en veroordeel niet
het hebben van hoge schulden.
zo snel. Denk eens aan de belangen van anderen en niet
Het verlies van een dierbare en dan niet meer weten wat je
alleen aan het eigen belang. We leven in een maatschappij
moet doen. Het komt ook voor dat de begeleiding, die door de
waar iedereen opkomt voor de eigen belangen maar niet voor
verschillende instanties wordt aangeboden, schandelijk faalt.
anderen, die het juist nu moeilijker hebben. Dat kan er bij mij
Ikzelf zal nimmer een oordeel vellen over iemand die daar in
niet in. Politiek Den Haag, maak je eens minder druk over de
terecht gekomen is, want het kan mij ook gebeuren, dus zeg
gouden handdruken die topambtenaren krijgen na hun ont-
nooit, nooit! Ieder mens is een mens, dat geldt ook voor hen.
slag, of vertrek naar een nieuwe, betere funktie met nog meer
Zij hoeven niet bestempeld te worden als melaatsen en we
salaris. Er is in de straten van onze steden nog zoveel te doen
moeten ze geen label omhangen, omdat ze aan de onderkant
waarvoor het geld beter kan worden gebruikt. Stop eens met
van de maatschappij staan. Zij hebben geen pasjes nodig! De
die stropdassen politiek en kijk verder dan de politieke neus
tweede-wereldoorlog is voorbij. Toen kregen mensen een ster
lang is. Dan zijn wij op de goede weg. In deze samenleving
opgenaaid omdat ze joods waren. En dan het gegeven: “Je
zou het opkomen voor de minderbedeelden voorop moeten
mag daar niet op het graslopen of liggen, je mag niet bede-
staan. Kom op! Laat onze dak- en thuislozen en verslaafden
len.” Nee, zulke dingen maken mij erg boos. “We leven in een
niet vallen. Zij hebben hun eigenwaarde en zijn niet per defini-
vrij land,” zeggen ze. Maar een luisterend oor doet veel meer
tie slecht van inborst. Het moet voor elk mens, van ieder
dan alleen maar sancties opleggen. Wie luistert er naar deze
geloof en welke kleur dan ook mogelijk worden gemaakt een
groep? Wie hoort de verhalen, het leven en de problemen waar
menswaardig bestaan op te bouwen en te behouden.
zij mee te maken hebben, aan? Het leed is veel groter dan wij beseffen. Is er dan niemand in dat grote Den Haag die zich
Yvonne Beyl
Is een vrijwilliger altijd gelijk aan een beroepskracht? Bij de bovenstaande vraag kan eigenlijk iedereen het antwoord bedenken: het zou zo moeten zijn. Maar in de praktijk werkt het lang niet altijd zo. Er zijn legio voorbeelden te bedenken. Een van de dingen die opvalt is dat als een vrijwilliger een fout maakt de beroepskrachten om het hardst roepen, dat het een schandaal is. Een collega vrijwilliger was betrokken bij een sterf geval en werd vervolgens ontslagen. Mijn collega heeft het een reanimatie diploma en iemand kreeg een hartstilstand. Voordat de ambulance er was, is mijn collega gaan reanimeren, en hij kreeg een compliment van de ambulance verpleging. Na het overlijden is gebleken dat er spullen ontbraken, enkele spullen. Mijn collega had hem voor het laatst gezien en de beroepskrachten gingen er dus maar van uit dat hij dit gedaan had. Dit is maar een van de vele voorbeelden. Sommige beroepskrachten eisen het onmogelijke van de vrijwilligers maar als er dan een feestje of wat dan ook is worden de vrijwilligers vaak niet of te laat uitgenodigd. Binnen instellingen wordt er weinig tot niets aan scholing gedaan. Naar mijn mening is de beroepskracht dan ook te allen tijde verantwoordelijk voor de gang van zaken. Aan de andere kant mag er van een vrijwilliger verwacht worden dat hij of zij op tijd op het werk komt en niet zomaar zonder reden zijn of haar collega’s in de kou laat staan. Het zou erg prettig zijn als er een belangenvereniging komt voor mensen die vrijwilligerswerk doen. Een van de dingen die gedaan had kunnen worden, maar is nagelaten is mensen opgeven voor het vrijwilligers ontbijt in het stadhuis. Als vrijwilligers en beroepskrachten elkaar zouden proberen te begrijpen zouden we al een heel eind verder zijn. Daarom wens ik iedereen die vrijwilligerswerk doet het beste. Anja [15]
[interview] met Sigrid Bell De diagnose Borderline Persoonlijkheid Stoornis (BPS) omgeving kon veranderen, groeide mij het boven het hoofd. Ik was alleen met mijn baby, suïcidaal, depressief en had psychotische episodes. In 1987/88 ging het niet meer. Het kwam regelmatig voor dat ik helemaal in mezelf opgesloten zat. Dit was heel bizar. Het lichaam, dat mij toebehoorde, had grote gaten. Ik werd me bewust van het gevaar dat mijn kind liep, en was bang dat ik hem zou gaan mishandelen of, erger nog, naar het hiernamaals mee zou nemen. Wanhopig ben ik gaan bellen. Ik kon in Ossian, de God vam de kruiden, brengt zijn kennis over aan de vogel.
Breda terecht in een therapeutisch huis voor moeders en kinderen. Ik kreeg
Een diepgaand patroon van onevenwichtige en intense relaties, gestoord zelfbeeld en onevenwichtige stemmingen, extreem impulsief, zelfbeschadigend en terugkerend suïcidaal gedrag, waanachtige ideeën of ernstige dissociatieve symptomen, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komend in diverse levensgebieden en situaties.
daar gesprekken met een hulpverlener en die heeft me aangemeld voor “De Viersprong” een psychotherapeutische kliniek te Halsteren. Na de intakeprocedure kreeg ik een afwijzing. In deze brief stond dat ik alleen maar structuur nodig had. Ik werd helemaal gek. Ik voelde me onderhuids woedend en vre-
Wat versta je zelf onder diagnose?
een positieve wijze. Ik was erop uit om
selijk verraden. Ik kon echt geen mens
”Een diagnose is een houvast voor
mensen aan mij te binden omdat ik
vertrouwen, dat bleek maar weer eens.
jezelf, voor hulpverleners en artsen,
niet alleen durfde te zijn. Tegelijkertijd
De verschijnselen en symptomen goed
maar ook voor familieleden en vrien-
kon ik er niet tegen als mensen mij
kunnen beschrijven is voor mij voorna-
den. Het is een kader waarin je samen
claimden. Het was alsof ik met een voet
melijk een handicap geweest. Daardoor
kunt bewegen om behandeling en the-
op een wit vlak stond en met de andere
leek het of ik controle over de zaak had,
rapie zo goed mogelijk toe te passen.”
op een zwart vlak. Ik heb met extreme
maar dat was absoluut niet zo. Ik heb
stemmingswisselingen te maken, van
in die tijd geen medicatie gehad.”
Wanneer kreeg je voor het eerst te maken
uitgelatenheid of hyperactiviteit naar
met een diagnose?
neerslachtigheid of passiviteit. Als ik in
Wanneer ben je voor het eerst in aanraking
“Tussen mijn twintigste en tweeëntwin-
contact kwam met mijn gevoelens,
gekomen met de psychiatrie?
tigste jaar heb ik zelf de diagnose
werd ik er volledig door beheerst. Om
“Dit was in 1987/88, na de periode in
gesteld. Ik ben veel gaan lezen over
een voorbeeld te noemen: verliefd zijn
Breda. Ik werd weer suïcidaal en mijn
psychologie en psychiatrische ziekte-
was een verschrikking. Dan bestond er
oom kwam me ophalen. Hij wilde hulp
beelden. Hierdoor begreep ik al snel dat
niets anders meer. Het enige waar ik
voor mij zoeken. We zijn bij Dijkzicht
ik een BPS had ontwikkeld. Na jaren-
aan kon denken was dat vriendje. En
geweest, GG en GD, Delta, RIAGG en
lange problemen in relaties met familie-
dat ging gepaard met hevige verlatings-
acute psychiatrische dienst. Noem maar
leden, partners, en in groepen in de
angsten. Ik voelde mij doorlopend over-
op. Ik had allerlei hele zware klachten.
tehuizen waar ik had gewoond. Maar
spoeld en door twijfels verscheurd of
Ze vonden het niet acuut genoeg. Dat
ook op school merkte ik al heel vroeg
totaal leeg en dan had geen ‘ik’ besef.”
was helemaal geen goede ervaring. Dit heeft er toe geleidt dat ik in latere acute
dat ik grenzeloos en erg impulsief was. Een ander basisgevoel wat ik had in het
Wanneer ben je voor het eerst in aanraking
crisisperiodes in Nederland niet om
contact met mensen was grote onzeker-
gekomen met hulpverlening?
professionele hulp durfde te vragen,
heid en verschillende angsten. Ook kon
“Toen mijn zoon in 1985 geboren werd
omdat het hier toch niet serieus werd
ik erg aanwezig zijn en niet altijd op
en ik niet meer zo gemakkelijk van
genomen. Ik kwam terecht in een the-
[16]
rapeutische gemeenschap, een boerde-
op de rest van anderen. Wanneer je in
de diagnose zwart op wit heb staan, kan
rij. Daar deden ze helemaal niet aan
crisis bent is mijn advies: neem contact
ik mensen folders en literatuur laten
diagnosestelling. In 1989 kwam ik in
op met de behandelaar die jou goed
lezen. Belangrijke mensen in mijn
Duitsland terecht. Ik moest weg uit Rot-
kent en samen met jou direct kan han-
omgeving kunnen nu accepteren dat ik
terdam. Ik bleef ziek. Mijn gedragingen
delen. Zwak de verschijnselen niet af en
een psychiatrisch ziektebeeld heb,
en belevingen veranderden niet. In
overdrijf ze niet. Maak je sterk voor
waardoor zij meer begrip voor mijn
Duitsland werkte ik veel. Ik had een
jouw veiligheid. Wellicht toch een korte
huidige situatie kunnen opbrengen. Er
relatie met een man die zelfmoord
klinische opname, met als doel tot rust
valt meer te verklaren, omdat men weet
pleegde en had veel conflicten met
te komen. Als je geen medicatie hebt,
waar het vandaan komt. Ik word min-
mijn moeder. Ik dronk ontzettend veel
zou ik direct beginnen met medicatie in
der veroordeeld en voel mij gesterkt. Ik
en had black-outs. Ik werd binnen twee
overleg met je behandelaar. Het ver-
heb meer inzicht in mezelf gekregen en
weken opgenomen op een open afde-
trouwen in de behandelaar is van groot
hoef me niet meer zo te pijnigen met
ling van een psychiatrisch ziekenhuis.
belang. Dit geldt tevens voor de echt-
schuldgevoelens.”
Toen hebben ze voor de eerste keer offi-
heid van de behandelaar en een gelijk-
cieel de diagnose gesteld: BPS met
waardige bejegening. In de rustige peri-
Hoe gaat het nu met jou?
psychotische episodes. Dit kwam niet
odes is het belangrijk om negatieve
“Nu ben ik hard aan het werk om mijn
als verrassing, want ik had dit al eerder
gedachten over mezelf en mensen in
zelfbeeld en zelfvertrouwen op te krik-
bedacht. Ik kreeg voor het eerst erken-
mijn omgeving of situaties te controle-
ken. Doordat ik openhartig ben over
ning voor mijn ziektebeeld, de pijn en
ren en deze te relativeren. Ook mijn
mijn sterke en zwakke punten sta ik
mijn innerlijke nood. Met de psychiater
neiging om te veel hooi op mijn vork te
open voor kritiek en adviezen die ik
had ik een goed contact. Hij was de eer-
nemen kan mij overspoelen en het
krijg van behandelaars of andere men-
ste die begreep wat het leven met deze
overzicht doen verliezen. Dan word ik
sen. Ik heb nu een veel beter contact
stoornis allemaal kon inhouden en
ontevreden en twijfel aan alles. Probeer
met mijn gevoelswereld. En een top
betekenen. In dit ziekenhuis werkten de
dit te voorkomen. Ik doe het langzaam
psychologe: Loes. Met haar structureer
artsen en verpleegkundigen vooral van-
aan en stap voor stap. Ik stel duidelijke
ik mijn warrige gedachten en zet ik
uit kwaliteitsaandacht en het weer in
grenzen aan mezelf, maar ook aan men-
zaken op een rij. Dit helpt, en de nega-
balans brengen van de mens. Ik kwam
sen in mijn omgeving. Ik neem gerust
tieve gedachten nemen niet meer zulke
in Rotterdam in contact met het MFC
een stap terug als ik veel inzet heb ver-
bizarre vormen aan. Ik heb daar zoals
Zuid en het RIAGG. Hier kreeg ik
toond. Ik zie dat niet als falen, maar als
een ieder hulp bij nodig. Ik hoef het
ambulante therapie. In 2002 ging het
goed voor mezelf zorgen. Het nemen
niet alleen te doen of te kunnen. Ik
weer fout. Ik werd in het MFC Zuid-
van verantwoordelijkheid voor mijn
accepteer meer van mijzelf en probeer
plein opgenomen. Tijdens deze crisisop-
gedrag en handelen is erg belangrijk,
heel bewust met mijn valkuilen om te
name kwamen vele symptomen en ver-
want alleen ik kan mezelf veranderen.
gaan. Hierdoor heb ik een positiever
schijnselen te voorschijn. Vervolgens
Ik ben zelf al drie maal gestopt met
zelfbeeld gekregen. Dit is erg fijn en
werd ik doorverwezen naar de thera-
medicatie in rustige periodes. Dit nooit
maakt het leven een stuk prettiger. En
peutische kliniek, “De Waard” van Del-
meer! Nu blijf ik mijn medicatie slik-
het belangrijkste voor mij is, dat het
taBouman. Hier is uitgebreid dia-
ken, zodat ik niet meer zo diep kan
contact en mijn relaties met mensen in
gnostisch onderzoek gedaan. De uitslag
terugvallen. Het verschil voel ik heel
mijn directe omgeving zo buitenge-
was BPS en Post Traumatische Stress
duidelijk, bijvoorbeeld ten aanzien van
woon verbeterd zijn. Hier word ik blij
Stoornis. Nu ben ik opgenomen op “De
mijn maatschappelijk functioneren en
van en ik krijg er kracht en energie
Brug,” dit is een resocialisatie afdeling,
gevoelswereld. Dus.. ik stop nooit met
door. Dat stelt mij in staat mijn talen-
waar ik aan het stabiliseren ben. Het
mijn medicatie en zeker niet zonder
ten te gebruiken en ervoor te gaan. Met
behandelteam en ik zijn gericht op
overleg met mijn behandelaar!”
vallen en opstaan. Kortom, willen
mijn terugkeer in de maatschappij.”
leven! Schrijven en proberen zoveel Hoe belangrijk vind je diagnose
mogelijk positiviteit in en uit te ade-
Nu je weet wat je diagnose is, weet je dan
nu eigenlijk?
men en dit over te dragen!”
ook wat een goede behandeling voor je is?
“Ik vind de diagnose wel heel belang-
“Mijn ervaring van vorig jaar was rond-
rijk. Bijv: voor familie en mensen op de
uit slecht. Nu weet ik dat een BPS’er in
werkvloer. Het was niet eenvoudig om
crisis niet opgenomen mag worden in
met mijn gedrag en onvoorspelbare
Bewerkt door: Isabella Fabri
een therapeutische kliniek. Omdat er
stemmingen om te gaan. Ik was zo
Fotografie: Ton Hensing
teveel confrontatie plaatsvindt: ik kreeg
emotioneel, had veel ups en downs, uit-
Illustraties: Edsolêda Santos – Brazilië.
te maken met alles van mijzelf, boven
spattingen en roekeloos gedrag. Nu ik
© ‘K.C. Company’ Gorinchem
[17]
Geachte Redactie, Allereerst mijn complimenten voor de
gunstig werkt op de neurotransmitters.
artikelen in uw blad.
Verder zijn wetenschappers druk doende
[gedicht]
met research naar een geneesmiddel Ik vertrouw dat u in de toekomst meer
voor schizofrenie. Al jaren is de weten-
aandacht zult schenken aan de natuur-
schap bezig met medicijnen op basis van
lijke voedingssupplementen. In het verle-
nicotine zuren. Het recent
den heb ik hier ook wat studie naar
gevonden(genees)middel heeft bijna de
gedaan. Behalve Omega 3 vetzuren die
chemische structuur als die nodig is voor
positief werken op mensen met stem-
het voorkomen c.q. genezen van schizo-
mingswisselingen,depressies komen er
frenie. Zou deze chemische structuur
ook stoffen voor in de volgende natuur
identiek zijn aan de stoffen in de herse-
producten, die gunstig werken op de
nen die schizofrenie in stand houden,
neurotransmitters: walnoten, kaas,
dan zou deze ziekte kunnen worden
tomaten en gember. Het ’s avonds laat
genezen, althans leefbaarder worden.
innemen van visolie,al dan niet in natuurlijke vorm werkt gunstig op het
Vriendelijke groet,
slapen. Zij vermeld, dat verse, vette vis
Johan de Breij.
Geachte Redactie, Met veel plezier heb ik het blad Denkraam van juli 2004 gelezen. Mijn complimenten over de inhoud, maar ook de Lay Out. Vooral de illustratie, dancing lint van Cees van Beusekom, bij het artikel schizofrenie- psychose in prozaïsche vorm sprak mij als beeldend therapeut zeer aan. Ik vroeg mij af of het voor u mogelijk is mij dit bestand van deze afbeelding te mailen, of mij te verwijzen naar waar ik deze afbeelding kan vinden op eventueel het internet. Ik heb het zelf namelijk niet kunnen vinden. Ik wens u veel succes met uw tijdschrift. Vriendelijke groet. Martine Ruijter creatief therapeut beeldend Riagg Rijnmond zuid locatie Hellevoetsluis .
Hallo redactie. Mijn complimenten voor de mooie uitgave van Denkraam. Het ziet er heel professioneel uit. Bij mijn stukje over DIS staat zo’n mooie, toepasselijke foto. Ook het beginstukje, wat jullie hebben toegevoegd en waarin wordt teruggeblikt naar mijn brochure, vond ik duidelijk en leuk om te lezen. Ook de andere artikelen waren verhelderend. Kortom: Een heel mooie uitgave. Laat dit de andere redactieleden even weten. Teus, dat was het weer. Als ik weer een onderwerp weet waarover ik kan schrijven, dan mail ik je naar je. Succes met het volgende nummer. Groetjes van mij….Yvonne van Wely
[18]
Als de zon schijnt Als de zon schijnt, voel ik mij blij. Als het regent, komen de muren op mij af bij mij. Als ik langs het strand loop en ik zie het blauwe water, dan geeft het rust maar aan de andere kant denk ik aan jou. Als ik in de natuur loop, zie ik en hoor ik de vogeltjes en de geur van de aarde laat mij goed voelen. Mijn wens is, als ik ooit sterf. Dat mijn laatste rustplaats in een beboste omgeving is met veel bloemen. Maar door jou, leef ik nog steeds. Jij geeft me de kracht en steun om door te gaan. Soms is het moeilijk, maar jij moet zo denken: Morgen is er weer een nieuwe dag voor ons. D.S.
leclepten met duckie (Eend met Whiskey)
[recept]
(Voor zes personen) Hier een recept dat je beslist eens uit
De twwwiede fles biski pedoen en over-
moeten proberen. Nog en naiff glav
eindzette.
insjenke en opdlinke.
Opsjaan fan te vjoer ent vetssspek ondr-
Na en naiff uui de
de kas vege.
hoven opedoen om deend te sjekkn.
Nogis opsjtaan fan te vjoer en tochma
Blantwondezalf in de padkamer ganaale
biijve zitte.
en op de povekand van de linkerand
De bles op de grondzette.
De eend larderen en de binnenkant
toen.
Uide bles drinke wande glave sijn opof
inwrijven met peper en zout.
Denove hen sgop geve.
kabot.
De oven 10 minuten voorverwarmen op
Twee glave wiskiinsjenke en tmiddeste
Denove aftette, deooge sjuiten en
180 graden.
glaf leegdwinke.
omvalle.
Een longdrinkglas voor de helft vullen
De hove opedoen naadattet eerste glaf
met whiskey.
leeggis en de sjotel vastpakke.
De volgende late voormiddag de eend
De whiskey opdrinken gedurende het
De blantwondezalf op de binnekand van
aansnijden met het zilveren feestbestek
voorverwarmen van de oven. De eend
de regtehantsoen en deent oprape.
en degusteren met citroen en mayonaise.
op een vuurvaste schotel leggen en een
Deent nogis oprape en met nen nant-
De hele rest van de middag en vroege
tweede glas whiskey inschenken.
doek de wantwondesaiv van deent vege.
avond de rotzooi in de keuken opruimen
Koop een eend van ongeveer vijf kilogram. Twee grote flessen Schotse whiskey. Spekreepjes en een fles olijfolie.
en de muren en plafond schoonmaken.
Het tweede glas whiskey opdrinken en de eend in de oven zetten. Na twintig
Ze hande ontvette me viskey en de tupe
De glasscherven en lege flessen naar de
minuten de oven op 200 graden zetten
ssalf veeroprape.
glasbak brengen en op de terugweg
en 2 glaven vubben met whiskey.
Tkapotte glazzopvege en deent terug in
Paracetamol en maagzout kopen.
De glaven opdiinken en de scherven van
dehove doen. Deneent oprape en dove
et eeiste glav oplaapen.
eers opedoen.
Berry Barning
‘Na de schok’ Op 11 oktober wordt in Nederland de Nationale Dag voor de Geestelijke Volksgezondheid georganiseerd. Op deze dag wordt aandacht gevraagd voor een actueel onderwerp in de geestelijke gezondheidszorg. Dit jaar staat het thema ”psychische gevolgen van een éénmalige schokkende gebeurtenis” centraal. ‘Na de Schok’, is de titel van de achtste Nationale Dag voor de Geestelijke volksgezondheid 2004. Wat zijn de gevolgen voor mensen die een ernstig ongeval, brand, een ramp of een plotseling overlijden van een dierbare meemaken. Om deze gevol gen onder de aandacht te brengen bij een groot publiek en begrip hiervoor te kweken, worden landelijk en regionaal activitei ten georganiseerd. Verschillende organisaties in Rotterdam zijn druk bezig met de voorbereidingen. Er wordt gewerkt aan een discussieforum, voorlichtingstafels bij bibliotheken en voorlichtingen op scholen. Door posters te verspreiden in 25 trams vra gen we aandacht voor dit onderwerp. Wilt u meer informatie over de Nationale Dag voor de Geestelijke Volksgezondheid surf dan naar
w w w . n a d e s c h o k . n l , het regionale programma staat binnenkort op w w w . g g z p l a z a . n l
[19]
[gedicht]
Dag lieve medemens Een beetje tijd voor je zelf
Dag, lieve medemens, neem de tijd om gelukkig te zijn. Je bent een wandelend wonder op deze aarde. Je bent enig, uniek, onvervangbaar. Weet je dat? Waarom sta je niet verstomd, ben je niet blij, verbaasd over je zelf en over al die anderen om je heen? Vind je het zo gewoon, zo vanzelfsprekend, dat je leeft, dat je leven mag, dat je tijd krijgt om te zingen en te dansen, om gelukkig te zijn? Waarom dan je tijd verliezen in een zinloze jacht naar geld en bezit? Waarom je een massa zorgen maken om dingen van morgen en overmorgen? Waarom ruzie maken, je vervelen, je verdrinken in zinloos amusement en slapen als de zon schijnt? Neem rustig je tijd om gelukkig te zijn. Tijd is geen snelweg tussen de wieg en het graf, maar ruimte, om te parkeren in de zon! Overgenomen uit: “beukeblad”, juni 2004
