CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT FACULTEIT GENEESKUNDE K.U.LEUVEN ZILVEREN JUBILEUM CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT Paul Schotsmans, gewoon hoogleraar medische ethiek aan de Faculteit Geneeskunde, K.U.Leuven. Het ligt in mijn bedoeling tijdens een volgend nummer van Ethische Perspectieven een inhoudelijke toelichting te geven bij de werkzaamheden van het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht. Hier wil ik eventjes de ‘geschiedenis’ – hoe recent ook – recht doen en beschrijven hoe de K.U.Leuven ertoe gekomen is een dergelijk Centrum op te richten. Op 6 februari 1986 werd in aanwezigheid van de nieuwe eredoctor, Richard A. McCormick (die trouwens gekozen werd voor zijn verdiensten in de biomedische ethiek) en van talrijke prominenten het Centrum voor Biomedische Ethiek tijdens een academische plechtigheid opgericht. Al snel werd de toen reeds bestaande integratie met het biomedisch recht officieel verankerd in de naam: Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht (CBMER) (website: www.cbmer.be). Hiermee volgde de K.U.Leuven een beweging die oorspronkelijk startte in de Verenigde Staten en snel navolging kreeg in Europa. De K.U.Leuven had haar interesse reeds eerder getoond, met name door de officiële vacantverklaring van een leerstoel voor medische ethiek in 1980. Jos Ghoos (moraaltheologie) verhuisde van de Faculteit Godgeleerdheid naar de Faculteit Geneeskunde om – tijdens de laatste vier jaar van zijn academische loopbaan – de medische ethiek binnen de Faculteit Geneeskunde uit te bouwen. Bij zijn emeritaat werd hij opgevolgd door de huidige titularis, Paul Schotsmans, en werd er ook de expertise van Herman Nys, medisch recht, mee verbonden. Tegelijkertijd immers werd Marcelin Renaer, gynaecoloog en tot dan toe verantwoordelijk voor de medische deontologie en voor de Commissie voor Medische Ethiek, opgevolgd door Jos Vermylen. De Commissie voor Medische Ethiek van de Faculteit Geneeskunde kreeg hiermee een verjongde samenstelling.
Ethische Perspectieven 21 (2), 169-173, doi: 10.2143/EPN.21.2.2118182 © 2011 by Ethische Perspectieven. All rights reserved.
94576_ETH_PERSP_2011/2_08.indd 169
7/06/11 11:28
CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT
Zoals gemeld ging het om een wereldwijde beweging, die oorspronkelijk gestart werd in de Verenigde Staten met de twee (nog steeds bestaande) ‘moeder’centra, met name het Hastings Center (New York) en het Kennedy Institute (Washington D.C.), dat verbonden is aan de Georgetown University. Niemand minder dan Roger Borghgraef, toenmalig vicerector Biomedische Wetenschappen en op dat ogenblik zeer actief binnen het netwerk van katholieke universiteiten met eraan verbonden Faculteiten voor Geneeskunde, ging op prospectie in Washington. Hij vond er een model dat later ook in Leuven gevolgd zou worden: Warren Reich, de eerste editor van de Encyclopedia on Bioethics, was immers volledig geïntegreerd binnen de medische faculteit. Memorabel was dan ook Reich’s bezoek aan Leuven: ten huize van Jos Ghoos werd tot in de vroege ochtenduren – en uiteraard met een glas bordeauxwijn in de hand – besproken hoe dit ook in Leuven geïntegreerd zou kunnen worden. In Europa werd het voortouw genomen door enkele vooraanstaande (ex)jezuïeten, met name Francesc Abel (Barcelona), Patrick Verspieren (Centre Sèvres) en de gewezen hoogleraar moraaltheologie van de K.U.Leuven, Maurice de Wachter (Maastricht). Ook in Louvain-la-Neuve was de emeritus professor paleontologie en jezuïet Edouard Boné sterk gefascineerd door de bio-ethiek. Hij was trouwens ook verbonden met de Fédération Internationale des Universités Catholiques en kende dus heel goed de wijze hoe Georgetown University in deze het voortouw had genomen. Mede dankzij zijn inspanningen en deze van Jean Ladrière werd het Centre de Bioéthique in 1985 aan de UCL opgericht. Een jaar later volgde Leuven. Weze hier onmiddellijk aan toegevoegd dat de Europese beweging zich quasi onmiddellijk ruim pluralistisch heeft opgesteld: in 1985 (dus toen reeds) werd door dezelfde actoren de European Association of Centers of Medical Ethics (EACME) opgericht. De eerste voorzitter van deze Associatie werd een mensenrechtenactiviste uit Lyon, met name Nicole Léry. Dit vormde trouwens de start van een bloeiende Associatie, die tot op de dag van vandaag nog steeds de verschillende Europese centra verbindt. Roger Borghgraef betrok de decanen van verschillende faculteiten bij het initiatief, met name van de Faculteiten Godgeleerdheid, Wijsbegeerte en Rechten. Hij wilde het Centrum tegelijk volledig integreren binnen de Faculteit Geneeskunde. Drie doelstellingen werden voorop gesteld: onderzoek in medische ethiek en medisch recht (mede als ondersteuning van de Commissie voor Medische Ethiek), onderwijs in de verschillende opleidingen (de Faculteit Geneeskunde telt zeven verschillende opleidingen, met – naast geneeskunde – onder meer biomedische wetenschappen,
Ethische Perspectieven 21 (2011)2, p. 170
94576_ETH_PERSP_2011/2_08.indd 170
7/06/11 11:28
CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT
medisch-sociale wetenschappen, sexuologie en andere) en maatschappelijke dienstverlening (ingaand op ontelbaar veel aanvragen rondom bio-ethiek en medisch recht in die en de huidige tijd). De academische staf van het Centrum is op dit ogenblik actief in zeer verschillende domeinen van het biomedisch onderzoek en de klinische praktijk. Het is dan ook de bedoeling om dit jubileumjaar te gebruiken voor interne bezinning en voor externe kwaliteitscontrole. Hiermee kunnen de fundamenten worden versterkt voor een bloeiende toekomst. *** DRIEJAARLIJKSE PRIJS VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK ‘PROFESSOR ROGER BORGHGRAEF’ Het Fonds ‘Professor Roger Borghgraef’ looft voor de vijfde maal een prijs van drieduizend euro uit voor een werk dat een waardevolle bijdrage levert tot de biomedische ethiek. De prijs zal worden uitgereikt op 10 februari 2012 tijdens de feestzitting naar aanleiding van het zilveren jubileum van het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht. Voor meer inlichtingen: website Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht: www.cbmer.be *** INTENSIVE COURSES ‘Publish or Perish. Intensive Course on Research and Publishing in the field of Bioethics’ (Leuven, Belgium, 3-6 October 2011) The Centre for Biomedical Ethics and Law (K.U.Leuven) organises an intensive course on research and publishing in bioethics and medical humanities. Many (young) researchers are struggling to get their work published. This course aims to provide practical tools to get well planned research work published. The course will combine lectures with practical examples. There will be time for discussions. Participants will be invited to present their own research work in progress.
Ethische Perspectieven 21 (2011)2, p. 171
94576_ETH_PERSP_2011/2_08.indd 171
7/06/11 11:28
CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT
The language of instruction will be English. The course is of interest to participants from diverse professional backgrounds, such as nursing, medicine, philosophy and theology, health care administration, to PhD students undertaking courses of study in these areas and to more senior researchers. Anyone interested in publishing in bioethics and the medical humanities will benefit from this course. More information on www.masterbioethics.org. Course Co-ordinator: Pascal Borry Keynote Speaker: Ruth Chadwick Intensive Course ‘Ethics of Reproductive Technologies’ (Leuven, Belgium, 16-18 November 2011) The Centre for Biomedical Ethics and Law (K.U.Leuven) organises an intensive course on Ethics of Reproductive Technologies. The objective of this course is to focus on some of the most challenging ethical issues in reproductive medicine, also at the level of fundamental notions like applied clinical questions. During the course experts will give presentations on various topics in the domain of reproductive medicine. There will be time for intensive discussions. The language of instruction will be English. The course is of interest to participants from diverse professional backgrounds, such as medicine, philosophy and theology, health care administration, and PhD students undertaking courses of study in these areas. More information on www.masterbioethics.org. Course Co-ordinator: Kris Dierickx Keynote Speaker: Paul Devroey Intensive Course ‘Nursing Ethics’ (Leuven, Belgium, 7-9 December 2011) The Centre for Biomedical Ethics and Law (K.U.Leuven) organises an intensive course on Nursing Ethics. The objective of the course is to foster dialogue on foundational and methodological approaches as well as on contemporary and educational issues in nursing ethics. This course works from an interdisciplinary (philosophical, theological, nursing, clinical-ethical) perspective. The intensive course Nursing Ethics is part of the Erasmus Mundus Master of Bioethics programme.
Ethische Perspectieven 21 (2011)2, p. 172
94576_ETH_PERSP_2011/2_08.indd 172
7/06/11 11:28
CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT
During the course, national and international experts will give presentations on various topics in the domain of nursing ethics. There will be time for intensive discussions. The language of instruction will be English. The course is of interest to participants from diverse professional backgrounds, such as nursing, medicine, philosophy and theology, health care administration, and PhD students undertaking courses of study in these areas. More information on www.masterbioethics.org. Course Co-ordinator: Chris Gastmans Keynote Speaker: Ann Gallagher
Ethische Perspectieven 21 (2011)2, p. 173
94576_ETH_PERSP_2011/2_08.indd 173
7/06/11 11:28
