118de jaargang sept. - okt tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail P209042

Vlaanderen 118de jaargang | sept. - okt. 2014 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

5



Hoofdredacteur

Steven Pinnoo

Adviesraad

R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Een salesiaanse Een

kijk



op de wereld op de salesiaanse wereld

inhoud

Ingeblikt

3

De kleine prinses

4

Eindredactie en redactieadres

Mark Den Haerynck Stationsstraat 87 3150 Haacht [email protected]

Adreswijziging

Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Verantwoordelijke uitgever

Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Lay-out en druk

Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur.

Passie voor muziek, liefde voor de jongeren

6

(Stijn Convents) Je engageren voor je levensdroom

8

Een ondersteunende omgeving uitbouwen

9

Citaat

10

Open Happening in Zwijnaarde

11

Don Bosco’s beeld verfijnen

12

Bodemloos – Over het ‘geen-bodemsyndroom’ bij jongeren

14

Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen.

Net zo goed uit zijn droom geboren

16

Sprokkel

17

In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be

Met een hart als dat van Don Bosco

In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org

De Boekenplank

20

In memoriam

21

Saved by the Bell

22

Ruggespraak

24

Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

(Ángel Fernández Artime)

18

Foto voorpagina: Eindredactie

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Sxc

“Dromen zijn bedrog!” Dat zullen ze de kleine Giovanni Bosco ook wel duidelijk gemaakt hebben toen hij durfde vertellen over wat hij gedroomd had… Want je moet met je voetjes op de grond blijven, en over ‘voeten op de grond’ hoefden ze de boerenzoon niets meer te leren. Toch dúrfde Giovanni dromen! Zonder te beginnen zweven durfde hij het aan om ver te kijken, over alle muren heen en voorbij de horizon, en een toekomst te vermoeden waar nog niemand in durfde te geloven: zoiets was toch té mooi, té goed om waar te zijn? Maar Giovanni durfde de sprong wel te wagen: hij geloofde erin, sloeg de handen aan de ploeg, en geleidelijk – door alle moeilijkheden heen – maakte hij zijn droom waar. Een droom waarin iedere jongere met zachtheid en liefde de kans krijgt om te groeien, zich ten volle te ontplooien. Een droom waarin we niet alleen Giovanni Bosco, maar ook God zelf mogen herkennen.

| INGEBLIKT

Uit zijn droom geboren

Uit die droom werd een beweging geboren die vandaag, wijdvertakt en verspreid over de hele wereld, dankbaar Don Bosco viert. Een beweging die, zoals Don Bosco zelf, dag aan dag blijft voortwerken aan de droom: in onderwijs en huizen van de jeugdzorg, in vrije tijd en bij vormingsmomenten, in solidariteit met jongeren over heel de wereld… Een droom die jonge mensen groot maakt, en die ‘grote mensen’ jong houdt. In deze Don Boscobeweging voelen de ‘doeners’ zich zeker thuis, want er is veel om de handen ervoor uit de mouwen te steken. Maar ook de ‘verrekijkers’ zijn er nodig: durf ook zelf maar ver kijken, dromen zoals Don Bosco – want niet alle dromen zijn bedrog.

3

PIT IN ‘T KLOKHUIS | Tekst: Roger Burggraeve en Steven Pinnoo Foto: James Gordon Pittige Bijbelverhalen voor gezinnen vandaag

Van vrouw tot zuster: de ware schoonheid Haast terloops vermeldt de Bijbel in Genesis 11 dat Sarai de vrouw is van Abram, en benadrukt daarbij dat ze onvruchtbaar is. Onmiddellijk daarna ontvangt Abram van God een roeping en een opdracht die hem tot ‘aartsvader’, tot vader van het geloof zullen maken: hij moet wegtrekken uit zijn land – en dus ook uit zijn eigen huis, zijn eigen volk… – naar het land dat God hem wijzen zal. Hij is in de eerste plaats geroepen om te ‘verlaten’, om het in iedere mens ingebakken etnische, nationale denken los te laten. Door op die zending in te haken zal hij gaandeweg van alles leren. Leven is niet altijd je ideaal volgen, maar soms ook inhaken op wat van elders komt. Gelukkig mag Abram een en ander meenemen voor onderweg: ook wie ‘verlaat’, draagt van alles mee waardoor hij zich toch thuis kan voelen. Uiteraard neemt Abram zijn vrouw Sarai met zich mee, evenals zijn neef Lot, al zijn bezittingen en heel zijn huishouden.

Eenmaal in Kanaan aangekomen trekt Abram verder tot aan de Negeb-woestijn. Hier wordt hij geconfronteerd met honger en dorst, met het gevoelen van verloren-zijn; in zijn nood wordt Abram helemaal op zichzelf teruggegooid en is hij uiteindelijk alleen bezig met zichzelf te redden. De drang om te overleven maakt van Abram een zeer baatzuchtig, zelfbetrokken mens. En pas vanuit die nood gaat hij ontdekken wie hij meeheeft op zijn tocht: zijn vrouw Sarai. Pas hier ontdekt hij haar schoonheid, en pas hier spreekt hij haar in het verhaal voor de eerste keer aan. Ook al blijkt duidelijk dat Abram in de schoonheid van Sarai enkel een bedreiging ziet en dat hij haar enkel uit eigenbelang aanspreekt, toch zal ze meestappen in zijn plannetje en zich niet als zijn vrouw maar als zijn zuster uitgeven. Volgens de joodse traditie doet ze dit niet alleen omdat ze haar man nu eenmaal moet gehoorzamen, maar kiest ze er stilzwijgend voor om Abrams leven te redden door zichzelf op te offeren. Door haar eerste zelfstandige optreden in de Bijbel wordt Sarai

De kleine prinses – Een zwerftocht naar vruchtbaarheid

4

Ook in de Bijbel wekken vrouwen, ook al blijven ze vaak op de achtergrond, onze bewondering op door hun innerlijke kracht en hun veelzijdige persoonlijkheid. Daarom willen we eens in de Bijbel duiken vanuit het perspectief van een vrouw: we zwerven met Sarai door het boek Genesis.

op een heel eigen manier ‘zuster’ van Abram. Ze toont ons een zusterschap dat niet afhangt van een biologisch toeval maar van een ethische keuze: een mens wordt ‘zuster’ van de ander door de zorg voor de andere op zich te nemen.

Een vrucht van gastvrijheid Verder in het verhaal (Genesis 18) belanden we bij het beroemde verhaal van het bezoek van de drie vreemdelingen onder de eik van Mamre. Op het eerste gezicht gaat het om drie bedoeïenen, nomaden zoals Abraham, maar van een andere etnische afkomst. Ook al komt het verhaal geleidelijk open tot een sterke theologische inhoud, hier willen we het lezen vanuit de menselijke ervaring. Merk ook op hoe er een naamsverandering heeft plaatsgevonden: ‘Abram’ werd ‘Abraham’, ‘Sarai’ is veranderd in ‘Sarah’. Vanuit zijn medelijden met de bezoekers wordt Abraham gastvrij. Het verhaal toont ons een reeks prachtige beelden van gastvrijheid vol zorg: de uitnodiging om onder de boom te zitten, het laten wassen van de voeten, het voorzetten van het beste eten… Juist deze gastvrijheid opent voor Abraham de toegang tot God: zonder gastvrijheid is er geen openbaring! Zo vroeg in de Bijbel wordt al onderstreept dat God niet ergens ver weg huist in de hoge, dat je van God houdt door van de mensen te houden. Na de gastvrije maaltijd vragen de bezoekers aan Abraham: “Waar is Sarah, uw vrouw?” Daarna belonen ze Abraham met de belofte van een geboorte. Zo evolueert het verhaal tot een van de typeverhalen in de Bijbel waarin aan een onvruchtbare vrouw een zoon wordt beloofd – zeer betekenisvolle verhalen waarin het kind het beeld is van een toekomst die weer openbreekt. Het verhaal onderstreept dat Sarah altijd al onvruchtbaar is geweest, en bovendien al negentig jaar is: haar zoon kan geen ‘kind van de natuur’ zijn, maar wordt een kind van de belofte.

‘Sarai’ wordt ‘Sarah’ Zoals eerder aangeven vermeldt de Bijbel gewoon dat Sarai onvruchtbaar is, en bij een gewone lezing van haar verhaal lijkt het erop dat dit met de natuur te maken heeft: ze heeft gewoon pech. Toch is het verrij-

kend eens dieper te willen kijken, op zoek te gaan naar een betekenislaag die onder de oppervlakte verscholen blijft. En dat is net wat de rabbijnen in de joodse traditie hebben gedaan: zoeken naar een spirituele reden, op het niveau van de betekenis… Om de diepere betekenis van Sarai’s onvruchtbaarheid op het spoor te komen, zijn de rabbijnen verder gaan nadenken over haar naamsverandering in Genesis 17,15. In de naam ‘Sarai’ staat de eind-i voor een bezittelijk voornaamwoord: de naam betekent ‘mijn prinses’. Dit is typisch een naam die een vader aan zijn dochter zou geven. Daarmee erkent hij haar waarde, maar verwoordt hij tegelijk de neiging om zijn dochter op te sluiten in plaats van haar los te laten. En daarom besluit de rabbijn Rashi: zolang een dochter enkel ‘de mijne’ is voor haar vader, zolang ze enkel haar vaders prinses is, blijft ze opgesloten in onvruchtbaarheid. Daarom gaat in de Bijbel het ontluiken van een nieuwe toekomst gepaard met een naamsverandering. Net als bij Abram/Abraham wordt aan de naam Sarai een letter ‘h’ toegevoegd – een teken dat God scheppend met hen bezig is. Maar bij haar verdwijnt ook de eind-i, de aanduiding die haar opgesloten hield als ‘papa’s dochter’. Ze is nu geen bezit meer van haar vader en kan echt de ‘prinses’ of ‘vorstin’ van een ander worden. Iedere mens is geroepen om méér te worden dan de weergalm van een andere persoon, en zo een vruchtbaar leven te leiden.

Je kinderen zijn je kinderen niet Deze verklaring van de naamsverandering laat een belangrijke waarheid over de opvoeding oplichten. Het is normaal dat een ouder of opvoed(st)er zich hecht aan een kind, maar als je dat kind een eigen toekomst wilt gunnen, dan moet je leren loskomen van elke ‘bezittende’ band: de hechting moet ont-hechting worden. Of, zoals Kahlil Gibran het zegt: “Je kinderen zijn je kinderen niet.” Hoe moeilijk ook, deze onthechting vormt juist de kern van alle opvoeding of ouderschap, van iedere zorg van mensen voor elkaar. Juist zo leren we de ander aanvaarden en waarderen in zijn of haar anders-zijn en kunnen we de ander stimuleren om te léven. Met de woorden van Emmanuel Levinas: “Je kind is de vreemdeling bij uitstek, die je tot ouder, tot opvoeder maakt…” 5

TE GAST | Tekst: Steven Pinnoo Foto: Ingrid Meert

Passie voor muziek, liefde voor de jongeren Stijn Convents wekt Don Bosco tot leven in zijn muziek

Don Bosco hield van muziek: in zijn Oratorio waren zang en muziek nooit ver weg. Vandaag mogen we te gast zijn bij Stijn Convents, die de droom van Don Bosco vleugels wil geven… met zijn muziek.

Creativiteit als passie Als we het gezin waarin Stijn mocht opgroeien met één woord zouden moeten beschrijven, dan hoeven we niet lang te twijfelen: creativiteit. Terwijl vader zich altijd beeldend heeft geuit, liet moeder haar creativiteit vooral langs de muziek de vrije loop. Het kon niet anders of ook Stijn mocht zijn artistieke talenten ten volle ontplooien: hij kreeg daartoe enorm veel kansen. Kiezen voor een leven vanuit de kunst was voor Stijn echter niet vanzelfsprekend. Hij droomde vooral van een carrière in de medische sector, en haalde ook eerst een diploma in ergotherapie. Tijdens zijn studies begon hij zich wel meer en meer met muziek bezig te houden, en daarnaast ook met jeugdwerking. Uiteindelijk besliste hij om zijn leven in die richting verder uit te bouwen, en hij ging een muziekpedagogische opleiding volgen. Hij werd gitaarleraar en leraar ensemble, en mocht zich tegelijk nog verder bekwamen aan het conservatorium. De laatste vijf jaren is hij meer en meer bezig als componist, onder andere voor theaterproducties. Een gelukkig man, die zijn passie voor een creatief medium niet alleen ten volle kan beleven, maar die het ook fantastisch vindt deze passie te mogen uitdragen naar anderen.

Groeiende inzet In heel zijn groeiproces mocht Stijn zich niet alleen geborgen weten bij zijn ouders, maar ook bij Don Bosco. Via zijn moeder, die in haar jeugd actief was in een muzikaal project bij Eigentijdse Jeugd, hoorde die er eigenlijk altijd bij. Stijn is ook altijd naar een Don Bo6

scoschool op school geweest. Dit alles vormde een gezonde voedingsbodem voor sociaal engagement… Stijn begon zich in te zetten in de jeugdwerking in het Oasecentrum in Groot-Bijgaarden, en ook in de Savioparochie te Dilbeek begon men hem te kennen: hij engageerde zich in de pluswerking en, onder de stimulans van pastoor Lucien Desmet, in een jeugdorkestje. Gaandeweg begon men hem ook in te schakelen in de begeleiding van Turijnreizen, en de laatste jaren is zijn inzet vooral daarop gericht.

Met Don Bosco naar Turijn Dankzij zijn salesiaan-leerkracht Freddy Staelens nam Stijn in 1996 voor het eerst deel aan een Turijnreis. Het werd een geweldige ervaring waarover hij enthousiast kon vertellen, en zo besloot het gezin in 1998 met een groep van de Savioparochie mee te gaan naar Turijn. In 2003 werd Stijn door Wilfried Wambeke aangesproken om mee Turijnreizen te begeleiden, en tot vandaag blijft hij dat doen. Een Turijnreis is niet zomaar een reis: telkens gaat het om een groep mensen, een bundel levensverhalen die samenkomen, elkaar inspireren en samen geïnspireerd worden door Don Bosco. In dit gebeuren wil Stijn zichzelf nooit op de voorgrond plaatsen, maar vooral aandacht hebben voor het zorgzame: er zijn voor iemand, een luisterend oor bieden… Vaak wordt een Turijnreis een heel intense beleving, waar een sterke spirituele draagkracht van uitgaat.

Coachen tot zelfvertrouwen Als muziekleerkracht heeft Stijn het voorrecht om met jongeren een hele weg af te leggen. Hij vindt het fantastisch om hen eerst heel wat input te geven, maar hen daarna ook in contact te brengen met andere musici, zodat er een grote wisselwerking kan ontstaan. Hij wil hen zo vooral zien evolueren naar zelfexploratie, het ontdekken en ontplooien van hun eigen creativiteit, hun eigen talent, hun eigen mogelijkheden. Van ‘lesgever’ wil Stijn evolueren tot gids en coach, zodat hij niet ‘boven’ de ander blijft staan maar veeleer stimuleert en de kans biedt om op verkenning te gaan. Ook bij de begeleiders van de Turijnreizen kun je dit groeiproces herkennen. Wanneer hij merkt dat een jongere zin heeft om ook zelf te vertellen over Don Bosco en met anderen te delen wat deze figuur voor hem of haar betekent, begint hij ook met heel wat informatie te bieden. Maar naarmate die jongere groeit in zelfvertrouwen als begeleider, kan Stijn zelf meer en meer op de achtergrond verdwijnen.

Born Out Of His Dream De viering van 200 jaar Don Bosco vormt een nieuwe mijlpaal in Stijns leven. Al lang koesterde hij de droom om ook zelf enkele Don Boscoliederen te componeren, en nu werd hem concreet de vraag gesteld om daar een heus cd-project van te maken. Boordevol enthousiasme begon hij te brainstormen over hoe hij dit zou aanpakken; geleidelijk echter groeide het besef dat het niet zo eenvoudig zou worden, dat hij heel veel van zichzelf zou moeten geven… Van in het begin was het de bedoeling dat de liederen zouden aansluiten bij de actuele leefwereld van jongeren. Dat verklaart de keuze voor Engelse teksten, met het bijkomende voordeel dat de liederen ook buiten ons taalgebied bruikbaar zijn. Er moesten nog andere keuzes gemaakt worden, en die waren verre van vanzelfsprekend. Vanuit het steeds dieper nadenken over dit project besefte Stijn dat de aangesneden thema’s zich niet mochten beperken tot de blije aspecten van het leven: jongeren hebben oog voor de pijnlijke, ‘duistere’ kantjes van het leven, en willen daar ook graag uitdrukking aan geven. Het vormde een hele uitdaging om uit te drukken hoe Don Bosco daar ook mee geworsteld heeft, en hoe hij hierin een bondgenoot wil zijn. Ook de muziekstijl moest hieraan worden aangepast. Centraal staat vooral de vertaling van Don Bosco’s verhaal naar herkenbare levenssituaties voor jongeren vandaag. In Don Bosco ontmoet je misschien een kameraad die je uit een ‘dipje’ trekt. In Mama Margherita leren we een moeder kennen die trots is op wat haar kind bereikt, maar tegelijk haar eigen verwachtingen en dromen moet leren loslaten… Voor Stijn is het vooral belangrijk dat de cd sober maar authentiek is. Hij wil een boodschap overbrengen, vooral naar jongeren, maar hoopt dat de tekst ook voor ouderen heel wat herkenningspunten biedt. Dat zijn muziek mensen mag stimuleren tot nadenken, bezinning en bezieling: dat is vooral zijn grote droom.

De cd ‘Born Out Of His Dream’ is vanaf 20 september verkrijgbaar op de Open Happening en te bestellen bij Centrale Propaganda ([email protected]). Prijs: 10 euro (+ verzendingskosten) Per 10 exemplaren ontvang je één exemplaar gratis! 7

UITGELEZEN | Tekst: Piet Stienaers Foto: Terry O’Casey

Je engageren voor je levensdroom Al vroeg in het evangelie, bij het begin van zijn optreden, wordt Jezus geconfronteerd met een ernstig spanningsveld: zich koesteren in de charme van de gevierde profeet of de consequenties van zijn levensopdracht. Hij heeft immers een immense taak te vervullen: ‘De Blijde Boodschap van het Godsrijk brengen’. Dat lukt Hem wonderwel in Kafarnaüm. De mensen luisteren naar Hem. Ze hebben graag met Hem te doen. Ze staan open voor de woorden die Hij spreekt. Zij geraken geboeid door zijn verhaal van de Blijde Boodschap. Zij willen bij Hem zijn. Mocht Hij hen verlaten, dat zouden ze echt niet fijn vinden. Jezus voelt zich aanvaard en gewaardeerd. De mensen geven Hem ruimte en kijken naar Hem op. Die charme van het bestaan – kent niet iedere mens de honger naar aanvaarding en waardering? – ontmoet de opdracht die Hij te vervullen heeft. Ze vallen bijna samen. Zijn taak en roeping bieden Hem

Toen het dag geworden was, ging Hij naar buiten en begaf zich naar een eenzame plaats. De mensen zochten Hem echter, kwamen waar Hij was en poogden Hem vast te houden om te verhinderen dat Hij hen zou verlaten. Maar Hij sprak tot hen: “Ik moet ook aan andere steden de Blijde Boodschap van het Godsrijk brengen, want daarvoor ben Ik gezonden.” En Hij predikte in de synagogen van het Joodse land. (Lc 4,42-44)

8

een heerlijk en bemoedigend bestaan. Wat kan Hij zich nog meer dromen? Doch er is een maar. Hij is er voor heel Israël, voor alle mensen. Hij moet ook aan de andere steden de Blijde Boodschap van het Godsrijk brengen. Dat houdt in: Kafarnaüm achter zich laten, verder trekken. Een onzekere toekomst tegemoet gaan. Het risico aanvaarden dat het elders niet zo vlot loopt. De charme van het bestaan loslaten en het – misschien – barre avontuur zoeken. De evangelisten verhalen ons niet hoe Jezus ermee omging. Deed Hij het graag? Ging het met moeite? Ze geven alleen maar aan, duidelijk en helder, dat Hij het dééd: Hij predikte in de synagogen van het Joodse land. De plicht voor alles, zou je het kunnen noemen. Doch dat klinkt wat uit de tijd. Doen we Hem niet meer recht door te beweren dat zijn gedrevenheid zo groot was, zijn droom zo geweldig dat Hij er de niet-comfortabele gevolgen dan maar bij nam? Die taak geeft Hij ons ook mee. De passie voor onze levensopdracht laten primeren en ons niet te veel koesteren in het aangename succes van een beetje toewijding. Wie gaat tot het einde of wie zijn diepste droom ten volle waarmaakt, staat ten volle in de Blijde Boodschap van de Heer.

Tekst: Wim Hanssens Foto: Eindredactie

| GROEIRUIMTE BIJ CRISIS

Groeien naar een conflictpositieve omgeving ‘Davy’ wandelt fluitend de schoolpoort binnen, begroet zijn vrienden, maakt grapjes. Hij heeft duidelijk zin in een nieuwe lesdag op school. ‘Margo’ slentert twintig minuten na het belsignaal over de speelplaats, trapt op een leeg blikje en gaat mokkend op een bank zitten. Ze ziet op tegen de zoveelste preek omdat ze te laat is. Ze is niet toe aan school; haar ‘rugzak’ zit te vol met pijnlijke levensverhalen. Ze haat de nieuwe schooldag.

Een ondersteunende omgeving uitbouwen Iedereen kent wel een ‘Davy’ op school, in de jeugdvereniging. Heerlijk. Iedereen kent ook wel een ‘Margo’, van ver of van dichtbij. Een jongere wiens basisnoden om te komen tot leren, tot spel… niet vervuld zijn. Zowel ‘Davy’ als ‘Margo’ draagt een rugzak, groot of klein. Een rugzak gevuld met ervaringen, ontmoetingen, gedachten en gevoelens. Hoe graag we het als leerkracht, als jeugdwerker weleens zouden willen, jongeren kunnen hun rugzak niet afzetten voor ze naar school of naar het speelplein komen. Jongeren zullen altijd hun binnenwereld ervaren, waar ze ook zijn, en dus moet de inhoud van ieders rugzak ruimte krijgen in het dagelijkse leven. Hoe minder ruimte, hoe meer de inhoud van sommige rugzakken binnen zal komen, in onderwijs, tijdens een spel, en niet zelden onder de vorm van probleemgedrag. Waar we nood aan hebben is een empowerende omgeving, een emancipatorische omgeving waar we de mogelijkheden van de jongeren versterken en waar storend gedrag gezien wordt als een vraag naar een ondersteunende relatie. Een omgeving die een antwoord tracht te bieden op de vier basisnoden van elke mens: • Belonging: erbij horen. De nood van elke mens aan verbondenheid met anderen, met vrienden, familie, de school… De nood aan geborgenheid, aan steunende figuren, ook in tijden van stress en tegenslagen. Het gevoel ‘erbij te horen’ versterkt het zelfwaarde-

gevoel en stelt ons in staat om gezonde relaties met anderen te ontwikkelen. • Mastery: competentie. De nood om jezelf te ontwikkelen, jezelf te overwinnen, om problemen op een creatieve manier te kunnen oplossen. De nood aan een omgeving die kansen biedt en je talenten en vaardigheden prikkelt. De nood aan competentieontwikkeling en geen competitie. Door het ontwikkelen van competenties en vaardigheden maken mensen verbinding met anderen. Hierdoor ontstaan inspiratie, motivatie en eigenwaarde. • Independence: zelfstandigheid. De nood om zelf keuzes te kunnen en mogen maken, om verantwoordelijkheid op te nemen, voor zichzelf en een ruimer geheel. • Generosity: onzelfzuchtigheid. De nood om van betekenis te zijn voor de ander. De nood aan een omgeving die kansen biedt om te leren je dienstbaar en helpend op te stellen. Door betrokken te zijn bij het welzijn van anderen leef je bewust, zorgzaam en verantwoordelijk. Het uitbouwen van een omgeving die weet te beantwoorden aan deze noden is een omgeving die gericht is op kwaliteitsvolle relaties met jongeren. In zo’n omgeving, gekleurd met deze vier waarden, zal niet enkel ‘Davy’ maar ook ‘Margo’ erop kunnen vertrouwen dat ze mensen zal ontmoeten die de inhoud van haar rugzak samen wil bespreken/herschikken. Bouwen we op deze wijze niet een beetje mee aan de droom van Don Bosco? 9

Als volwassen man verhaalt Don Bosco de droom die hij als knaap van negen jaar beleefde. Het klinkt als een mission statement, de doelstelling van al zijn werken en bidden in een notendop… De droom wordt tot roeping: Don Bosco geeft zijn hele leven radicaal voor de jongeren. Uit deze droom werd zo de hele Don Boscobeweging geboren. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de droom ook in onze tijd werkelijkheid wordt!

10

“Niet met slagen, maar met zachtheid en liefde zul je jouw vrienden moeten winnen.”

Tekst en foto's: Eindredactie

| EEN WOORD WAARD

De moeite waard om ter sprake te brengen

Uit zijn droom geboren Open Happening in Zwijnaarde Onze Don Boscobeweging geeft een feestelijk startschot voor het jubeljaar Don Bosco 200 op een Open Happening… Jong en oud, alle vrienden uit die ruime ‘familie’ van Don Bosco zijn van harte uitgenodigd in het Don Boscocollege te Zwijnaarde op zaterdag 20 september 2014 vanaf 10 uur voor een dag van ontmoeting en animatie. Ook wie Don Bosco nog niet zo goed kent, is van harte welkom – we gooien de deuren open voor een warme kennismaking! In het aanbod: attracties voor de kinderen in een heus Don Boscodorp, lancering van een cd met nieuwe Don Boscoliederen, een lezing door Annemie Struyf, evocatie en spektakel, optredens, workshops, muziek en dans en nog zoveel meer. Deelname aan de activiteiten is gratis!

Don Boscodorp Trapezen Klimmuur Springkastelen Summaworstelen Rodeostier Koorddansers Straattheater Grime Muziek en dans …

Voor meer informatie en inschrijving kun je terecht op onze website: www.donbosco.be. Iedereen met een hart voor Don Bosco wordt hier zeker verwacht!

Keuzeactiviteiten voor jong en net iets ouder  Annemie Struyf vertelt… Kooroptreden Don Bosco Zwijnaarde en Kinderland Kortrijk Meespeelshow Tienerattracties Leren chearleaden Break dance Volksdans voor senioren Basboot Clowns en goochelaars Competities … 11

GENEGEN.BE | Tekst en foto’s: Don Bosco Vorming & Animatie Samen Don Bosco een plaats geven Koorddanser “Op elke Don Boscoschool, dus ook hier, kun je Don Bosco zien. Er zijn de vlaggen en portretten, er zijn de posters van het opvoedingsproject. Op die manier krijgt hij letterlijk een plaats,” steekt Luc van wal. “Het zien kan echter niet zonder het voelen, en omgekeerd. Je ervaart het salesiaanse aan de dagdagelijkse omgang tussen leerkrachten en leerlingen, de sfeer onder de collega’s, maar ook aan de pedagogische keuzes die gemaakt worden. Bijvoorbeeld, de uitbouw van een sterke zorgwerking of de focus op de talenten van leerlingen.”

“Dat laatste voorbeeld is misschien wel het allerbelangrijkste als salesiaanse school,” pikt Hilde in. “Het is niet zo moeilijk iets negatiefs te schrijven op het rapport van een leerling. Meer zelfs, werkpunten en tekorten formuleren kunnen we allemaal zeer goed. En al doen we dat met de beste bedoelingen, sommige leerlingen worden op die manier met de grond gelijk gemaakt. Als CLW kiezen we daarom een andere invalshoek. Het opbouwen van succeservaringen is niet alleen het uitgangspunt van ons modulair systeem, maar ook het leitmotiv voor iedere individuele trajectbegeleiding.”

Don Bosco’s beeld verfijnen

Ook al is de school vandaag gesloten, de poort staat open. Ook al zijn er geen leerlingen, hier wordt naarstig gewerkt. Vrije basisschool Don Bosco in Sint-Pieters-Leeuw is het decor voor een goed gesprek. Verdere benodigdheden: twee mensen en één vraag. In dit geval: Luc Uylenbroeck, directeur van de school, en Hilde Jamaels, coördinatrice van het Don Bosco Centrum Leren & Werken (CLW) Halle; en de vraag: hoe Don Bosco vandaag een plaats geven op school? 12

“Een positieve benadering van de leerling, die zo wezenlijk is voor ons salesiaans opvoedingsproject, werkt. Dat mogen we hier elke dag ervaren,” getuigt Luc. “Vorig schooljaar, ergens in februari, kwam een ouderpaar ten einde raad op mijn bureau terecht. Ze waren op zoek naar een nieuwe school voor hun zoon. Ze lieten mij zijn agenda van de vorige school zien. Deze stond vol met notities en opmerkingen van leerkrachten en directie. Door naar hem te luisteren en het positieve te benadrukken groeide hij nog hetzelfde schooljaar uit tot één van de beste leerlingen van ons derde leerjaar.” “De buitenwereld heeft vaak de perceptie dat op een Don Boscoschool alles kan. Maar dat klopt niet. Al geef je jongeren alle kansen en ga je steeds de dialoog aan, je moet ook grenzen trekken en verwachtingen formuleren. Een assisterende en preventieve stijl, hoe moeilijk of tijdsintensief ook, helpt daarbij,” nuanceert Hilde. “Ik zie dan altijd de cover van de Don Boscostrip: het beeld van de jonge Giovanni die over een touw loopt. Opvoeden is namelijk een evenwicht zoeken tussen beide elementen.”

Christelijke identiteit “Ik merk meer en meer dat ouders bewust kiezen voor onze school omdat we salesiaans zijn. Ze lezen onze visie en ons opvoedingsproject op de website. Verschillende ouders zijn zelf naar een Don Boscoschool geweest, hier of elders, en willen hun kinderen eenzelfde opvoeding meegeven. Ik heb zelfs een Italiaanse papa die als kind in een oratorio vertoefde,” vertelt Luc. “Maar ook de christelijke dimensie speelt mee in de schoolkeuze van ouders. Niet bij allemaal natuurlijk, er zijn velen die gewoon akkoord gaan dat deze dimensie ruim aandacht krijgt. Al wordt de groep die hier bewust voor kiest, groter.” “Je moet het dan wel waarmaken,” zegt Hilde. “En dat is geen evidentie als er hieromtrent geen traditie is op de school. Met het team van CLW Halle hebben we hierin ondertussen een hele weg afgelegd. In het vak PAV (Project Algemene Vakken) bijvoorbeeld werd samen met de leerlingen een gebedenboekje gemaakt. Sinds enkele jaren starten we het schooljaar met een

misviering. Enkele collega’s sloten aan bij de vorming voor leerkrachten godsdienst en kregen de kans hun enthousiasme over te dragen in een workshop voor het hele team. Het zijn maar enkele voorbeelden van hoe je hieraan geleidelijk kunt bouwen.” “Ik ben blij dat ik twee jaar geleden beslist heb om twee jonge collega’s mee te nemen naar de Don Boscocursus. Op een spontane manier en met de nodige bagage vertellen zij tussen de collega’s over het salesiaanse en het christelijke. Getuigend aanwezig zijn werkt aanstekelijk en zet anderen aan tot nadenken,” geeft Luc aan. “Met ons drie maakten we in kader van deze cursus ook een eindwerk. Hiervoor stelden we een map samen met allerhande didactische materialen om met kleuters en leerlingen te werken rond Don Bosco. Gesneden brood waar iedereen mee aan de slag kan.” “Die inspanningen hebben ook impact op de leerlingen. Ze nemen een andere attitude aan, wat je ziet aan de manier waarop ze meedoen aan pastorale activiteiten of waarop ze hun pet afdoen in de kerk. Maar wat mij vorig schooljaar het meest geraakt heeft, is hun talrijke, vrijwillige aanwezigheid op de begrafenisplechtigheid van een moeder van een medeleerling. En dat tijdens de paasvakantie,” vertelt Hilde. “Ik merk ook weinig weerstand tegen die dingen bij anders- of niet-gelovige leerlingen. Het is een kwestie van ook hierover in dialoog te gaan en elkaar wederzijds respect te tonen.”

Je leeft ervoor “Don Bosco is niet alleen een referentiekader voor de school en de collega’s. Hij inspireert mij en zet mij als directeur aan tot nadenken,” getuigt Luc. “Als ik een beslissing moet nemen, kijk ik wel eens naar zijn beeltenis en stel ik me de vraag: wat zou hij doen op mijn stoel? Die reflectie betekent heel veel voor mij.” “Don Bosco ondersteunt je in je werk en je leven. Al blijven onze jongeren het allerbelangrijkste,” besluit Hilde. “Een leerling die terug perspectief heeft of die bij ons zijn diploma secundair onderwijs haalt, daar ben ik echt trots op. Kortom, je leeft ervoor of niet.”

13

GROEISTOOT | Tekst en foto's: Dirk Schoofs Praten over opgroeien en de perikelen daarbij

Ouders en opvoeders die zich ontfermen over een kind met een hechtingsstoornis krijgen het gevoel dat hun situatie op een bodemloze put lijkt. Ze stoppen er veel liefde, aandacht en zorg in, maar er komt zelden iets terug. Vandaar dat men vroeger wel eens sprak over ‘bodemloosheid’ of het ‘geen-bodemsyndroom’. Tegelijk bedoelde men dat het kind geen zekerheid of vertrouwen, kortom geen bodem meer had in zijn bestaan.

Bodemloos Over het ‘geen-bodemsyndroom’ bij jongeren Ouder en kind raken ieder op zich maar ook samen meer en meer geïsoleerd, en van hun omgeving krijgen ze vaak geen schouderklopjes voor hun inspanningen. Integendeel, familie, vrienden of leerkrachten trakteren hen op opmerkingen als: “Als het mijn kind was dan…”, “Je bent er veel te goed voor”,?”Je geeft het kind geen vrijheid”, “Je geeft het kind te veel vrijheid” of “Je bent niet streng genoeg.” Katrien Vantieghem, voorzitter van vzw Wat Nu (www. hechtingsstoornis.org), werd acht jaar geleden lid van de vereniging. Het jaar daarvoor ging ze samen met haar echtgenoot naar Oekraïne om twee kinderen, broer en zus, te adopteren. Bij thuiskomst bleken er heel wat opmerkelijke problemen te zijn met het gedrag van beide kleuters, toen drie en vier jaar. 14

Wat moeten we ons voorstellen bij deze problemen? KV: Ze waren eigenlijk ontzettend stout. We slaagden er niet in een band met deze kinderen op te bouwen. Ze gingen voortdurend in conflict om de meest banale dingen. Ze deden bijvoorbeeld opzettelijk hun schoenen verkeerd aan, terwijl ze heel goed wisten hoe het moest. Altijd opnieuw stelden ze ons geduld op de proef en ze konden daar uren mee doorgaan. Soms weigerden ze te eten. In momenten van crisis komt de gedachte bij je op dat je er beter niet aan begonnen was. Het was verschrikkelijk vermoeiend. Iemand uit ons kennissenkring liet het woord ‘bodemloos’ vallen. We zijn dan op de website van de organisatie terechtgekomen en zo zijn we erin gerold.

Wat betekende de vereniging toen voor jullie? KV: Ze hebben ons op weg gezet om enerzijds de kinderen te helpen, maar ook om ons persoonlijk bij te laten staan. Ze hebben ons in contact gebracht met goede therapeuten en gaven tips om met dit probleem om te gaan. Heel concreet hielp het dat ze een opname suggereerden in een observatie- en behandelingscentrum waar onze kinderen maximum drie jaar konden verblijven. Op basis van een langdurige observatie wordt een diagnose opgesteld en wordt de meest aangewezen therapie voorgesteld. Er zijn een aantal dergelijke centra in Vlaanderen, die helaas een lange wachtlijst hebben.

Uw adoptiekinderen hebben een aantal jaren in een zo’n OBC doorgebracht? KV: Ja, maar niet samen, want de wachtlijst is erg lang. De jongste heeft een jaar langer moeten wachten dan de oudste. Uiteindelijk zijn ze er beiden geweest.

Leert u als ouder om beter om te gaan met deze problematiek? KV: Ja, als ouder blijft het moeilijk omdat je meer afstand moet leren nemen. Terwijl je met hart en ziel ouder wil zijn, moet je plots de rol van opvoeder innemen. Je mag niet verwachten dat je het adoptiekind kan benaderen zoals andere kinderen. Ze zullen eerder afstandelijk blijven.

Zijn uw adoptiekinderen ondertussen volwassen? Is de relatie nu verbeterd? KV: De jongen en het meisje zijn nu twaalf en dertien. Het is in ieder geval verbeterd, maar ze zijn nog steeds niet in staat om een normale kind-ouderrelatie aan te gaan. Ze beschikken niet over het basisvertrouwen dat kinderen in hun ouders hebben. Het vertrouwen dat een baby vanaf de geboorte in zijn moeder en vader opbouwt, is tijdens de eerste levensjaren onherstelbaar beschadigd.

Hebt u zicht op de oorzaak? KV: Onze kinderen komen uit een gezin waar ze zwaar materieel en emotioneel werden verwaarloosd. Hun moeder had geen aandacht voor hen, ze had bovendien een alcoholprobleem. Bovendien bestaat het vermoeden dat de vader en de grootvader dezelfde persoon is, dat er incest mee gemoeid is. Ze zijn omwille van deze toestand in hun geboorteland door de politie uit het gezin weggehaald en ondergebracht in een weeshuis.

Vaak gaat het om adoptiekinderen, maar toch kan zelfs een eigen biologisch kind een hechtingsstoornis hebben. Experts zijn er nog niet uit of een probleem tijdens de zwangerschap of bij de bevalling dan een mogelijke oorzaak is. Het kan bijvoorbeeld ook gaan om een lange ziekenhuisopname tijdens de eerste twee levensjaren waarbij het kind van de moeder wordt gescheiden. Er zijn verschillende traumatische ervaringen die aan de basis kunnen liggen van hechtingsstoornissen.

Ook in scholen merken leraren soms kinderen die voortdurend het conflict opzoeken, waarmee ouders en opvoeders geen relatie kunnen opbouwen. Hoe moeten ze dat interpreteren? KV: Je mag het vooral niet persoonlijk opvatten. Dat is erg moeilijk. Tracht vooral een afstand te bewaren, zodat deze kinderen zich comfortabel kunnen voelen. Ze gaan er immers van uit dat wanneer de volwassene hen laat vallen, er meteen een risico wegvalt om opnieuw gekwetst te worden. Ze willen de regie van hun leven in handen krijgen, ook op het gebied van relaties. Door hun negatief gedrag lokken ze voorspelbare gevolgen uit. Ze weten dat de volwassene hierdoor boos zal worden, of dat een straf volgt. Woede en straf zijn hen vertrouwd. Complimentjes of beloningen die gekoppeld zijn aan positief gedrag, liggen voor hen veel moeilijker. Ze vertrouwen het niet.

Is een kind van twaalf of dertien in staat om te reflecteren over wat er met hem of haar aan de hand is? KV: Ik denk het niet. Ze zijn daarvoor te jong. We horen van andere lotgenoten dat jongeren in de puberteit zelfs nog moeilijker gedrag vertonen. Pas op volwassen leeftijd geven ze schoorvoetend tegenover derden toe hoe moeilijk hun ouders het met hen hebben gehad. Als volwassene krijgen ze dat inzicht meestal wel. 15

BROODJE CURSIEF | Tekst: Lieve Pinxten Foto: MorgueFile Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven Een zwoele avond in juni. Er hangt heel veel verwachting en uitzinnigheid in de lucht. Vanavond spelen de Belgen op het WK en iedereen ruikt al naar vakantie. Maar wij zitten in de middenschool en we schrijven eerst nog de nieuwe leerlingen voor ASO in. Tenminste als er nergens een soort halt is toegeroepen, als de weg vrij en effen naar dat derde jaar geopend ligt. Anders moeten we elkaar even spreken… En zo wordt zij samen met haar mama aan mijn tafeltje geplant. Er is een gedegen gesprekje nodig. Dit meisje heeft het allemaal nog niet helemaal begrepen. Zonder al te veel medelijden wordt me een rapport met twee duizelingwekkende tekorten voor Frans en Engels onder de neus geduwd. Ik diep mijn standaardpraatje op. Dat dit echt geen punten zijn om aan een derde jaar ASO te beginnen. Er zal verdomd hard gewerkt moeten worden om volgend jaar het tij te keren en ook de andere vakken moeten op peil blijven. Mijn woorden glijden als water van een geolied lichaam. Een wat verwilderde bos kastanjebruin haar en een spichtig gezichtje tollen voor me in het rond. Dat kind kijkt naar overal en nergens…

Mama zucht. Ze wil er zich niet zomaar bij neerleggen. Haar dochter heeft nog nooit echt moeten studeren en ze weet niet hoe ze met die talen aan de slag moet. Bovendien heeft ze ASS – een autismespectrumstoornis. Ze maant het wiebelige, afwezige kind aan om naar mij te kijken en te luisteren. Ik doe nog maar eens een poging. Ik wil haar wel inschrijven als ze belooft in de vakantie met iemand de basis van Engels en Frans opnieuw door te nemen. Mama vraagt op haar beurt of ze dat ziet zitten? Haar hoofd draait alweer naar de vijver achter haar. Mama trekt aan haar schouder. Van ergens heel ver lijkt ze terug neer te dalen in ons gesprek en voor het eerst spreekt ze zelf: “Als ik in de les zeg dat ik er niets van begrijp, dan krijg ik meteen een nul. Ja, dan kan ik er ook niks aan doen, hè!” Mama schudt haar hoofd en zegt: “Ze kan er meestal niets aan doen…” en ze kijkt me veelbetekenend aan. Ik zeg: “Dat is een meevaller! Wij hadden dit jaar zo ongeveer 730 leerlingen in ASO en die kunnen er meestal ook allemaal niets aan doen. Jij past precies en perfect in onze school!” Ze kijkt, voor de eerste keer echt, en ze lacht. Triomfantelijk draait ze zich naar haar mama. En haar hele lijfje lijkt te willen zeggen: “Zie je wel!” In een flits zie ik Don Bosco met zijn grote hart voor kinderen aan de rand. Apart, intelligent, grappig, maar niet doorsnee. Hij had een droom voor hen. Een droom van een opleiding, een droom van een toekomst, een droom van een leven… Mama glimlacht dankbaar, staat op en zegt dat ze er nog eens goed over zullen nadenken. Ik schud haar hand en neem dit bijzondere kind een laatste keer goed in me op, blij om deze speciale ontmoeting. Als ze bij de deur is, kijkt ze nog eens om en ik zwaai haar de vakantie in. Ik hoop dat ze zich inschrijft. Al was ze compleet analfabeet… Ik houd nu al intens veel van haar, want zij past inderdaad precies en perfect in onze school!

Net zo goed uit zijn droom geboren 16

Tekst en foto: Jeugddienst Don Bosco vzw

| SPROKKEL

Maak de sprong! Vorming instructor bij Jeugddienst Don Bosco

Om hun vormingsinitatieven te begeleiden zoekt Jeugddienst Don Bosco vzw versterking voor zijn instructorenteam. Loop je al een tijdje mee in een jeugdwerking en heb je na enkele jaren ervaring als hoofdanimator al een behoorlijk beeld van hoe de zaken draaien? Dan pas je perfect in hun plaatje! Als instructor krijg je de kans om jouw ervaring door te geven en een nieuwe garde animatoren op het juiste spoor te zetten. De Jeugddienst heeft voor jou een ‘vorming instructor’ bestaande uit drie weekends in elkaar gestoken. De hoofddoelstelling van deze weekends is: jou op weg zetten om zelf een vorming animator te gaan geven. Je kunt stage lopen door zelf instructor

te zijn op één van de vormingen van de Jeugddienst. Loopt dat goed, dan krijg je het attest van ‘Instructor in het Jeugdwerk’, erkend door de Vlaamse Gemeenschap, en dan kun je je blijven inzetten als vrijwilliger binnen Jeugddienst Don Bosco vzw.

Wanneer? 24/10 tot 26/10/2014, 14/11 tot 16/11/2014 en 13/02 tot 15/02/2015 Waar? JVC Don Bosco Groot-Bijgaarden Prijs: € 160 – code 2014-12 Inschrijvingen en meer info: www.jeugddienstdonbosco.be

Toegewijd aan de jeugd De salesianen van Don Bosco in Nederland 1928 – 2013 Niet alleen in Vlaanderen, ook in Nederland kregen de salesianen voet aan de grond. De eerste salesianen kwamen in 1928 naar Lauradorp, een nieuw woonoord in de Limburgse mijnstreek. Het nieuwe boek Toegewijd aan de jeugd geeft in twaalf hoofdstukken een beeld van de vijfentachtig jaren geschiedenis die hierop volgden. Welke plaats de congregatie in Nederland heeft ingenomen, wat voor werk de salesianen deden en hoe ze zich aan de veranderende omstandigheden hebben aangepast zijn de vragen die de leidraad vormen voor deze studie. Het boek sluit af met een blik op de toekomst. Hoe houdt het salesiaanse gedachtegoed stand

nadat leken steeds meer het werk van de religieuzen hebben overgenomen. Welke nieuwe initiatieven worden er ontplooid om de problemen van de multiculturele samenleving het hoofd te bieden? Formaat gesloten: 210 x 275 mm Aantal pagina’s: ± 400 Volledig in kleur Gedrukt op maco satin 115 gr Verkoopprijs: € 29 (excl. verzendingskosten) Verschijningsdatum: 15 oktober 2014 Bestellen kan via mail: [email protected] 17

DE SPREEKSTOEL | Tekst: Bruno Ferrero en Steven Pinnoo Foto: ANS Voor wie spreekt van uit salesiaanse verantwoordelijkheid Getroffen door de salesiaanse aanpak In de spreekstoel laten we graag mensen plaats nemen die, gestuwd vanuit Don Bosco’s droom, een verantwoordelijkheid opnemen in de Don Boscobeweging. Voor wie geldt dit meer dan voor de Algemeen Overste van de salesianen, die heel de beweging in goede banen leidt? We laten graag don Ángel Fernández Artime aan het woord, die op 25 maart tot nieuwe Algemeen Overste werd verkozen.

De jonge Ángel groeide op in een vissersdorpje in het noorden van Spanje, een omgeving die een diepe stempel in hem naliet. In de bescheiden vissersfamilie ging het er heel eenvoudig aan toe, maar de oprechte liefde van zijn ouders en de hartelijke banden met vele familieleden en vrienden schonken Ángel de veiligheid van een warm nest. Vooral hierdoor kon hij uitgroeien tot een rustige, open en warme persoonlijkheid. In dit gelukkige vissersgezin mocht ook God aanwezig zijn, en er heerste ook een levendige toewijding aan Maria. Ángel zag hoe zijn vader en zijn oom zich bij het vertrek naar zee altijd aan God toevertrouwden: de zee kan een onbetrouwbare bondgenoot zijn… Een kennis die bevriend was met de salesianen van León suggereerde dat Ángel best bij de salesianen school zou lopen.

Met een hart als dat van Don Bosco Op gesprek met de nieuwe Algemeen Overste van de salesianen En zo verliet hij zijn dorp, leerde de salesianen kennen en werd diep getroffen door de manier waarop zij met hem en zijn kameraden omgingen, door hun vriendschap, hun spontaneïteit, hun eenvoud. En ook al diende hij zijn aanvraag in om aan de universiteit geneeskunde of scheikunde te kunnen gaan studeren, ergens begon er toch een zekere onrust in hem te knagen: zou een keuze voor een leven als salesiaan hem ook niet gelukkig kunnen maken? Uiteindelijk waagde hij de sprong… 18

Een visserszoon aan het roer De salesianen lieten Ángel een parcours van steeds toenemende verantwoordelijkheid volgen: hij werd uiteindelijk directeur van een groot college en volbracht twee termijnen als provinciaal. Hoewel bij dergelijke taken zich ook de nodige moeilijkheden aandienen, hij is vooral dankbaar voor de vele kansen die hij kreeg. Hij heeft zijn vijfendertig jaren als salesiaan dag aan dag bij de jongeren mogen staan: samen met jongeren nadenken, de dromen van jongeren delen, en dat daarna voortzetten in de animatie, de pastoraal en het beleid. Op het Algemeen Kapittel van de salesianen eerder dit jaar viel dan de verrassende beslissing: don Artime werd er verkozen tot Algemeen Overste van de congregatie. Eerst waren er wel enkele ogenblikken van onzekerheid waarin het tot hem doordrong hoe zwaar deze verantwoordelijkheid kan wegen. Daarna heerste er vooral een intense vreugde, een vreugde die door iedereen gedragen en gedeeld werd. Samen met alle andere verantwoordelijken in de congregatie, samen met elke medebroeder wil don Artime een prachtige bladzijde schrijven op dit ogenblik in de salesiaanse geschiedenis.

Eenheid en salesiaanse identiteit Don Artime beseft zeer goed dat de Don Boscobeweging wereldwijd voor grote uitdagingen staat. Ze is aanwezig in meer dan honderd landen en in alle werelddelen, en ondergedompeld in heel uiteenlopende culturen. Daarin de eenheid en de eigen identiteit behouden wordt zeker een van de belangrijkste uitdagingen in onze tijd. Don Artime vindt het cruciaal dat de gemeenschap bewaard blijft. Dit kan alleen gebeuren wanneer allen, op uiteenlopende manieren, verbonden blijven met de gemeenschappelijke stam die Don Bosco is. En de Algemeen Overste is het centrale knooppunt in de gemeenschap van de hele Salesiaanse Familie.

Een congregatie voor de 21ste eeuw Nadenkend over de toekomst van de congregatie kan don Artime ook niet om de roepingencrisis heen. Wel is hij er zich goed van bewust dat de wereld veel groter is dan de plek waar wij wonen. Zo zijn er voor de salesiaanse congregatie ook nu heel wat roepingen in Azië en gaat ze een heel hoopvolle toekomst tegemoet in Afrika. Ook zijn er nieuwe roepingen in Latijns-Amerika, waar er vooral nood is aan een gedegen vorming en een grotere volharding. De roepingen vormen een veel groter probleem in Europa, vooral in West-Europa. De congregatie zal in de 21ste eeuw ongetwijfeld een levenskrachtige congregatie zijn, die wel wat van huids-

kleur zal veranderen, andere talen zal spreken. Maar ook in Europa willen de salesianen moedig inspelen op een nieuwe toekomst en hun jongeren voor grote uitdagingen stellen. Want zij zijn er zeker van dat de Heer in alle delen van de wereld zijn roepstem zal blijven laten horen.

Zending in het digitale tijdperk In een wereldwijde beweging dien je voor ogen te houden dat je zending een heel andere invulling kan krijgen in verschillende landen en omgevingen. Zo kan het in een omgeving met andere godsdiensten moeilijk of zelfs onmogelijk zijn om er een katholieke parochie op na te houden, terwijl een beroepsschool zich daar aandient als een buitengewoon forum voor opvoeding en evangelisatie. En iets dat niet bepaald iets nieuws is in Europa, kan dat in andere delen van de wereld wel zijn. Toch vindt don Artime dat, in welk land je je ook bevindt, de belangrijkste vraag is tot welke soort jongere jij je richt. Doorslaggevend moet zijn: daarheen gaan waar we de jongeren vinden die ons het meeste nodig hebben en waar we de antwoorden willen aanreiken die voor hen het meest relevant zijn.. Het is voor hem duidelijk dat de digitale wereld en het internet een salesiaans ‘speelplein’ vormen waarin de salesianen aanwezig moeten zijn, waarin zij het goede durven gebruiken dat er gebeurt en tegelijk op hun hoede blijven voor de gevaren die er kunnen rijzen. Het staat buiten kijf dat dit grote salesiaanse speelplein, in al zijn vormen, de volgende jaren nog een grote ontwikkeling zal kennen.

Dromen zoals Don Bosco Niet alleen Don Bosco had een droom, ook zijn opvolger in dit jubileumjaar – don Ángel Fernández Artime – heeft een droom. Hij droomt ervan dat de salesiaanse congregatie en de Don Boscobeweging in dit jaar en heel deze eeuw echt gestalte krijgen zoals Don Bosco het zou wensen voor onze tijd. Hij droomt ervan dat de congregatie kan bewaren wat haar zo bijzonder maakt: het charisma dat de heilige Geest in Don Bosco heeft opgewekt en dat staat voor een voorkeursoptie voor alle jongeren, in het bijzonder voor de zwaksten, voor hen die worden uitgesloten. Om dat te helpen realiseren richt hij zich tot Don Bosco, de grote passie van zijn leven: hij vraagt hem dat zijn hart steeds meer op het zijne mag gaan gelijken, en dat hij de dingen mag aanvoelen zoals hij ze zou aanvoelen, dat hij mag denken zoals hij zou denken, dromen zoals hij zou dromen… 19

DE BOEKENPLANK | Tekst en foto’s: Centrale Propaganda

Haal nu reeds onze onovertroffen kalenders in huis! Wenskaartkalender 2015

Gezinskalender 2015

Een kleinood voor verzamelaars! Met twaalf onovertroffen tekeningen van Jaklien! Op de keerzijde bedrukt als prentbriefkaart, los te versturen.

De huiskalender bij uitstek voor de vrienden van Don Bosco. Mooi en nuttig!

NJ € 5,00

32 blz.; 21 x 30 cm

DBK € 4,00

Formaat: 33,5 x 10 cm

Binnenkort vieren we Allerheiligen en Allerzielen, een periode waarin de volgende uitgaven zeker tot hun recht zullen komen:

N1 € 2,75

(port inbegr.)

De dood, een bron van leven

Heer, maak dat ik kan zien (B-jaar)

De periode rond Allerheiligen en Allerzielen nodigt ons uit om na te denken over de overledenen uit onze familie en vriendenkring. Het is ook een tijd om even stil te staan bij het mysterie van leven en dood: hoe kunnen we dit als christen in het licht van de verrijzenis beleven?

In dit boek biedt salesiaan Eric Haelvoet gebedsbezinningen bij de evangelieteksten van het B-jaar. Deze zijn ontstaan vanuit lectio divina, elke keer individueel en soms ook met een groep. De gebruikte methode bestaat uit vijf stappen: statio, lectio, meditatio, oratio en contemplatio, actio.

Auteur: Reiner Bareis Vertaling: Marc Dedapper 28 blz.; 11 x 21 cm

€ 19,00

Alle gebedsbezinningen zijn opgebouwd volgens hetzelfde schema: • het Woord: de evangelietekst • stilte bij het Woord: om het Woord te laten indringen • een woord bij het Woord: bezinning • het Woord in mijn leven: vragen die aanzetten tot actualisatie (en gesprek) • bidden met het Woord: communicatie met God de Vader, God de Zoon, God de Heilige Geest.

Innige deelneming Rouwbetuiging bij een overlijden Een geheel van teksten die ons uitnodigen tot nadenken en bidden over dood, afscheid nemen van een dierbare, het leven met een gemis… “Op iedere winter volgt een lente. Elk verlies hunkert naar een opnieuw vinden, zoals de tocht door de woestijn gevoed wordt door de verwachting van een beloofd land.” Tekstselectie en vertaling: Marc Dedapper 17 blz.; 15 x 21 cm 20

N2 € 4,00

(port inbegr.)

Deze gebedsbezinningen zijn zeer geschikt om een bijeenkomst of vergadering te starten of te beëindigen, als morgen- of avondgebed, als inspiratie voor een homilie, als basis voor een gesprek in een pastorale groep, een gezinsgroep, met een koppel, een groep catechisten, in een gemeenschap, een parochieploeg… Auteur: Eric Haelvoet, sdb.

IN MEMORIAM Lambert Penders

Zuster Victorine Van Nieuwenhove, zdb.

° 02.10.1924 + 19.06.2014 Een toevallige ontmoeting bracht je naar een school bij Don Bosco. Je maakte er een keuze van om levenslang bij Don Bosco te blijven. Thuis had je geleerd om sober te leven. Het werd een leidraad voor de rest van jouw leven. Jouw familie was je dierbaar. Je hield van jouw Limburgse roots. Je was een harde werker met een rechtlijnige levensstijl. In gehoorzaamheid aanvaardde je heel wat opdrachten als leraar, studieprefect, econoom, directeur. Je was een gezagsvol iemand voor de jongeren. In elke gemeenschap was je trouw in het gebed en de gemeenschapsviering. Jij wist de accenten te leggen waar ze moesten gelegd worden. Een hond was altijd jouw passie en onze kippen kregen de beste zorgen. Het was jouw ontspanning. Nu ben je thuis gekomen bij God. Dit was jouw bewogenheid een leven lang. Jouw einddoel is bereikt.

° 25.09.1918 + 09.07.2014 Victorine werd geboren te Teralfene in een diepgelovig landbouwersgezin. Zij was levendig en vaak te spontaan. Zij genoot van het boerenleven en nam alle gelegenheden te baat om van deugnietenstreken te genieten. Haar kleine zus werd interne bij de zusters van Don Bosco te Groot-Bijgaarden, Victorine ging haar regelmatig bezoeken en haar religieuze roeping groeide. Na een periode van vorming werd zr. Victorine op 5 augustus 1941 geprofest en ging ze naar Kortrijk als keukenzuster. Een taak die zij heel veel jaren met zorgzame liefde heeft volbracht. Zij stond 19 jaar in keukens van salesiaanse huizen en was 44 jaar actief in de keuken bij de zusters. Zij gaf het beste van zichzelf, gedienstig en behulpzaam, met een vurig temperament en een sterke wilskracht. Sedert 1994 mocht zij genieten van een welverdiende rust en bracht ze bezoeken bij vrienden en kennissen in Lippelo, waar zij 21 jaar verbleef. Van zr. Victorine mag gezegd worden wat zij zelf liet horen, nl. dat ze een gelukkige zuster van Don Bosco was. Dagelijks dankte zij de Heer voor de gratuite gave van haar roeping. Haar laatste tijd werd getekend door een sterk vertrouwen; met de ogen naar boven gericht zei ze: “Het wordt tijd dat ik naar de hemel ga.” Dat mocht zij doen in de vroege morgen van 9 juli 2014.

Gust Dereere ° 11.05.1933 + 13.07.2014 Zo plots, Gust, dat hadden we niet verwacht. We zagen wel dat je stiller werd en dat het wat moeilijker ging. Jij wist wat pijn was, al vele jaren lang. Jouw lijden is nu voorbij. Wij hadden zo graag afscheid van jou genomen. We zijn je dankbaar omdat je zo een trouwe medebroeder was. Een geboren verteller, een schitterende quizmaster, een rasechte toneelspeler. In je salesiaanse werk wist je vele jongeren te boeien met prachtige vertellingen. En jarenlang heb je vele mensen getroost en opgebeurd met jouw geschreven woord. Je was een priester naar het hart van Don Bosco. Voor zo vele intenties heb jij vertrouwvol gebeden tot Maria Hulp. Nu mag je thuiskomen bij God, bij Don Bosco, bij jouw ouders en al jouw dierbaren. Gust, wij danken je en vergeten je niet.

21

VERBONDEN | Tekst: Anne-Sophie Tirmarche Foto: VIA Don Bosco De link tussen Noord- en Zuidwerking

Een valse noot In het laatste Education for All Global Monitoring Report van de UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, de VN-organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur) over de staat van het onderwijs in de wereld spreken de cijfers over de mondiale onderwijscrisis boekdelen… En toch vlogen de mooie beloftes duchtig over en weer tussen de Wereldconferentie over Onderwijs voor Allen in Thailand (1990), het Mondiale Onderwijsforum in Dakar (2000) of ook nog de befaamde millenniumdoelstellingen die door de lidstaten van de Verenigde Naties geformuleerd werden in het jaar 2000. De beloftes volgen elkaar op, maar de resultaten laten op zich wachten. Tegen 2015 zouden alle kinderen naar de lagere school moeten kunnen gaan. En ook de gelijkstelling tussen jongens en meisjes zou op alle niveaus van het onderwijs gerealiseerd moeten zijn. Jammer genoeg luidt het verdict voor 2014 dat slechts twee landen van de 130 die gegevens verstrekken, deze doelstelling over gendergelijkheid bereikt hebben. We weten nu al dat, ondanks de algemeen bekende realisaties (het aantal niet-schoolgaande kinderen in de wereld is met bijna de helft afgenomen tussen 1990 en 2011), het behalen van de millenniumdoelstellingen niet haalbaar is tegen 2015. Wat nu, blijven we bij de pakken zitten? Neen! Laten we deelnemen aan Saved by the Bell en onze stem laten horen opdat de regeringsleiders hun inspanningen na 2015 zouden verdubbelen!

Een en hetzelfde internationale belgelui Zo nodigen VIA Don Bosco en Studio Globo naar aanleiding van de Internationale dag van de Leerkracht de scholen van België en overal ter wereld uit om hun stem te laten horen en de bel te laten rinkelen: te veel kinderen worden uitgesloten van kwaliteitsonderwijs, en dat moet veranderen! VIA Don Bosco rekent inderdaad op zijn internationaal netwerk om het evenement een wereldwijde uitstraling te geven. Noteer nu al in je agenda dat de actie zal plaatsvinden op 3 oktober. Maar wat houdt de campagne Saved by the Bell juist in? Het is een blijk van solidariteit ten opzichte van ongeschoolde kinderen en leerkrachten die in moeilijke 22

In bevlogen bewoordingen worden beloftes gedaan over het recht op onderwijs voor iedereen. Maar zevenenvijftig miljoen kinderen die op de leeftijd zijn gekomen om naar de lagere school te gaan, hebben nog steeds geen toegang tot onderwijs. Honderddrieëntwintig miljoen jongeren tussen 15 en 24 jaar beschikken niet over een basis lees- en schrijfvaardigheid. Van de kinderen die wel naar school gaan, zal één op vier het laatste jaar van de lagere school niet afmaken.

Saved by omstandigheden werken overal ter wereld. Maar het is ook en vooral een oproep aan regeringsleiders om hun beloften in verband met het recht op onderwijs voor iedereen na te komen. Alle kinderen, arm en rijk, jongens en meisjes, gehandicapt of niet, hebben het recht om kwaliteitsvol onderwijs te genieten waarmee ze hun potentieel kunnen ontwikkelen en een toekomst die naam waardig voor zichzelf kunnen opbouwen.

Acht vliegen in één klap Onderwijs is niet enkel een recht, zoals bekrachtigd door de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens en het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, maar in zijn kielzog vormt het ook de aanzet tot andere positieve evoluties op het gebied van ontwikkeling. Hoe vecht je tegen ondervoeding? Hoe beperk je de kinder- en moedersterfte? Hoe bewerkstellig je vrede en democratie? Hoe dijk je de hiv/aids-plaag in en voorkom je malaria en andere ziektes? De sleutel tot succes ligt bij een betere toegang tot onderwijs. Dankzij de op school aangeleerde rekenvaardigheden en de alfabetisering van landbouwers maken ze beter gebruik van meststoffen en landbouwtechnieken; onderwijs reikt aan vrouwen de goede gezondheidsre-

the Bell flexen aan, zoals het identificeren van symptomen en het beroep doen op medische bijstand, en zo beperken ze de risico’s voor henzelf en hun baby’s; onderwijs verhoogt ook de tolerantie ten opzichte van mensen van een ander ras of tegenover homoseksuelen. Onderwijs biedt bovendien een unieke kans tot preventiewerking tegen verschillende ziektes (de UNESCO is namelijk van mening dat in de volgende decennia zeven miljoen gevallen van hiv vermeden kunnen worden als alle kinderen onderwijs zouden genieten). Voeg daar nog een beter begrip van de milieuproblematiek en een grotere mobilisatie tegen de opwarming van de aarde aan toe en je krijgt een overzicht van de positieve invloed die het onderwijs kan hebben.

Saved by the Bell in de praktijk We rekenen dus op alle scholen in België en in heel de wereld om de regeringsleiders aan te zetten om meer middelen vrij te maken voor wereldwijde toegang tot onderwijs. VIA Don Bosco spreekt de scholen in Franstalig België aan en zijn partner Studio Globo zal de campagne net als ieder jaar lanceren in het noorden van het land en bij de Nederlandstalige scholen in Brussel. Vorig jaar hebben 394 scholen, goed voor 114.727 leerlingen,

de bel laten rinkelen voor meer rechtvaardigheid. We hopen dat we dit jaar alle records zullen breken, en vooral in Franstalig België waar de campagne vorig jaar voorzichtig gestart is. In de praktijk gebeurt de actie Saved by the Bell op de volgende manier: de leden van de directie of de leerkrachten lezen het ‘ochtendwoordje’ voor dat zorgvuldig door VIA Don Bosco werd opgesteld, in overeenstemming met de traditie van Don Bosco, om de leerlingen te sensibiliseren over het recht van onderwijs voor iedereen; vervolgens ondernemen de leerlingen een symbolische, visuele actie zoals het trekken van een foto of het maken van een filmpje waarin ze uitdrukken hoe ze het project een warm hart toedragen; en last but not least: een animatie rond het recht voor iedereen op kwaliteitsvol onderwijs met behulp van een speciaal voor de gelegenheid door VIA Don Bosco ontworpen ganzenbord. De school kiest zelf op welk moment van de dag ze de bel een extra keer zal laten rinkelen.

Een prioriteit na 2015 We nodigen ook de media uit om verslag uit te brengen over het evenement: hoe meer zichtbaarheid, hoe beter de politici ons zullen horen! Op het einde van de campagne zal VIA Don Bosco de foto’s en filmpjes van de Belgische scholen verzamelen en ze aan de ministers van Onderwijs en Ontwikkelingssamenwerking bezorgen met de boodschap om na 2015 een prioriteit te maken van het onderwijs zodat alle kinderen, waar ze ook wonen, dezelfde kansen hebben om een serene toekomst op te bouwen. En laten we er met zijn allen over waken dat de wereldleiders hun beloftes nakomen door concrete maatregelen te treffen en dat ze niet mogen denken… dat we niet aan de bel zullen blijven trekken!

www.viadonbosco.org 23

RUGGESPRAAK | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Bruce Montgomery Voor het merendeel van de ouders is de geboorte van hun kinderen de vervulling van een grote droom. Het eerste geschrei, dat kleine neusje, die kleine volmaakte vingertjes en teentjes, de hulpeloosheid, het frêle: weinig levensmomenten zijn zo intens. Die droom stopt niet bij de geboorte. Ouders dromen voor hun baby’s een leven vol geluk en voorspoed. Die droom stopt nooit: door geboren te worden begint iedereen aan zijn eigen droom en verandert zo ontegensprekelijk de toekomst. Bij de geboorte van Giovanni Bosco startte een droom met een meer dan normale impact op de toekomst. “Niet met geweld maar met zachtmoedigheid en liefde zul je vrienden moeten winnen”, droomde hij in zijn negende levensjaar. Het zou voor hem de aanzet zijn om te dromen van een beter leven voor kansarme jongeren. Met passie en geloof realiseerde Don Bosco heel veel, maar zijn droom is niet af, stopt nooit. Opvoeders van vandaag genieten het voorrecht om in zijn spoor, in zijn geest, die prachtige droom voort te zetten.

Uit zijn droom geboren 24