119de jaargang jan. - feb tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail P209042

Vlaanderen 119de jaargang | jan. - feb. 2015 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

Vertrouwvol

1



Hoofdredacteur

Steven Pinnoo

Adviesraad

R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Een salesiaanse Een

kijk



op de wereld op de salesiaanse wereld

inhoud

Ingeblikt

3

Bartimeüs – De vonk aan de lont

4

Eindredactie en redactieadres

Mark Den Haerynck Stationsstraat 87 3150 Haacht [email protected]

Adreswijziging

Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Verantwoordelijke uitgever

Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Op missie in… Vlaanderen

6

(Toni Berek en Simon Nongrum)

8

Vertrouwen doet wonderen Terug naar de roots van Don Bosco

9

met het Centro Pastoral Internationaal Historisch Congres te Rome

11

Don Bosco op de bres tegen ebola

12

Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo

Telkens opnieuw vertrouwen schenken

14

De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur.

Omdat opvoeden vertrouwen is

16

Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen.

Samen de koers bepalen

17

Lay-out en druk

In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Een kersverse provinciale aan het woord (zr. Hilde Uyttersprot)

18

De Boekenplank

20

In memoriam

21

Vertrouwen in het Zuiden, in onze partners en de jongeren Ruggespraak

22 24 Foto voorpagina: Carol Walker

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Sébastien Rofidal

Gelukkig Nieuwjaar! Allerbeste wensen! Bij de overgang naar dit nieuwe jaar hebben we het in alle mogelijke varianten elkaar toegewenst, uitgesproken, geschreven en gelezen… Heel oprecht gemeend, en af en toe een beetje omdat het nu eenmaal zo verwacht wordt. En we hopen dat ieder vol vertrouwen het nieuwe jaar binnenstapt, een jaar dat heel wat moois in het vooruitzicht stelt. Toch is dit vertrouwen niet zo vanzelfsprekend. We weten dat er ook nu heel wat moeilijkheden in het verschiet liggen, problemen die we al voorzien en andere die plots zullen opduiken. Heel wat mensen zien weinig reden om veel vertrouwen te hebben in het leven, in de anderen. Ook vele jongeren staan vol wantrouwen in het leven, omdat ze zo zijn opgevoed of omdat ze al te vaak hebben moeten leren dat het leven ook pijn kan doen. Soms zijn ze zo gekwetst dat ze niet eens meer in zichzelf kunnen vertrouwen, laat staan in een beloftevolle toekomst. Deze pijn van vele mensen, vooral jongeren, kan alleen weggemasseerd worden in een bad van vertrouwen. Don Bosco zelf besefte dat hij het vertrouwen van jongeren enkel kon winnen door hun zelf vertrouwen te geven. Vandaar dat de

| INGEBLIKT

onvoorwaardelijk positieve ingesteldheid ten opzichte van jongeren een centrale pijler vormt van zijn pedagogisch systeem. Wanneer men van dit principe dreigde af te wijken, spaarde Don Bosco zijn kritiek niet: “Waarom wil men de naastenliefde vervangen door een koud reglement?” In dit jubileumjaar mogen we ook even stilstaan bij de vraag hoe we met deze erfenis omgaan. Hoe kunnen we trouw blijven aan deze kerngedachte van het salesiaanse denken, van het leven in het spoor van Don Bosco? Waarschijnlijk willen we deze ‘pedagogie van vertrouwen’ wel gestalte geven, maar wat bakken we hier concreet van binnen de opvoedingscontext van onze jongeren vandaag? Mag ik u voor dit nieuwe jaar van harte toewensen wat Don Bosco zelf als het dierbaarste ter wereld beschouwde: het vertrouwen dat jonge mensen ons schenken!

Vertrouwvol 3

BARTIMEÜS | Tekst: Eric Haelvoet Foto's: Eindredactie Jongeren ontmoeten Jezus

Een ruimte creëren waarin jonge mensen elkaar en ook Jezus kunnen ontmoeten – dit moet zeker een kernidee zijn van Don Bosco’s droom voor zijn beweging vandaag. In Vlaanderen speelt hierin sinds enkele jaren het nieuwe project Bartimeüs een bijzondere rol. Daarom wil Don Bosco Vlaanderen dit jaar ruimte maken voor het getuigenis van Eric Haelvoet, initiatiefnemer en inspirator van het project.

Toen ik in 2008 de toelating kreeg voor een sabbatjaar, werd een vraag op mijn bord gelegd: nadenken over mijn verdere toekomst als salesiaan. Ook de Provinciaal en zijn Raad zouden nadenken. Tussen de twee grote brokken – vier maand Rome en bijna vier maand Jeruzalem – legden we het resultaat van ons gebed en denkwerk samen. Onze twee korte lijstjes overlapten elkaar

rond een paar begrippen: evangelisatie bij jongvolwassenen, met mijn Taizé-ervaringen iets doen… Opnieuw een vraag op mijn bord: welke programma’s zou ik in dat kader kunnen uitwerken? Op de vooravond van het feest van Maria Hulp der Christenen kreeg ik mijn benoeming met drie begrippen: expliciete evangelisatie bij jongvolwassenen met bijzondere aandacht voor jonge gezinnen. Ik kon me voorbereiden. Ik had 27 jaar ervaring in Don Boscoscholen en -internaten. Maar nu begaf ik me op een heel ander terrein. Wat een vrijheid: geen regelgeving, geen voorgaande om verder op te bouwen… Drie begrippen, niets meer. Gelukkig vond ik een boek met een schitterende, multidisciplinaire visie op volwassenencatechese van twee oud-professoren van onze universiteit te Rome. In de loop van de laatste vijf jaren heeft die visie haar waarde bewezen.

De vonk aan de lont

4

Een naam Een kind moet een naam hebben. Ik trok één kaart: expliciet evangeliseren kan niet zonder het evangelie. Het evangelie is de bron, de basis, de rots waarop het huis gebouwd behoort te worden. Anders staat het niet stevig. Het valt in elkaar bij de eerste de beste storm. En dus: de naam van het project moest uit de evangelies komen. Maar welke? Twee ervaringen die zomer in Taizé drijven me nog. Tijdens het eerste ochtendgebed werd ik diep getroffen door een uitspraak uit het Eerste Testament: “Ik ga iets nieuws beginnen, ziet ge dat niet?” (Jesaja 43,19). Het was een bemoediging om op weg te gaan naar een ongekend doel en zonder wegenkaart of gps. En wat nooit eerder was gebeurd en daarna ook niet meer voorviel: een broeder stuurde me die ochtend weg, toen hij zijn inleiding wou starten. Ik vond een andere groep. Die broeder sprak over het Bartimeüsverhaal (Marcus 10,4652). Elk woord kwam bij mij binnen als een warme vingerwijzing. Bartimeüs is de blinde bedelaar langs de weg, bij het buitengaan van Jericho. De meeste jongvolwassenen in ons land bevinden zich inderdaad langs de christelijke geloofsweg. Als hij naar Jezus roept, wordt hij door de omstanders afgeblaft. Jonge christenen moeten wel eens vaker tegenstand incasseren. Sommigen echter moedigen hem aan en wel als Jezus een woord heeft gesproken: “Roep hem eens hier.” Hij gooit zijn mantel weg: teken dat hij een nieuwe identiteit aanneemt, die van Jezusvolgeling. Hij gaat naar Jezus – niet andersom: Bartimeüs is autonoom en zelfstandig. Jezus stelt hem dan een heel bijzondere vraag: “Wat wilt gij dat Ik voor u doe?” Het is de slaaf die deze vraag aan zijn heer stelt. Het is de dienares die deze vraag aan haar meesteres stelt. Jezus, de voetenwasser, maakt zichzelf tot dienaar en Bartimeüs tot heer. Het Bartimeüsproject wil daarom een dienst zijn en enkel een dienst. Bartimeüs stelt dan dé vraag in het Marcusevangelie: “Heer, maak dat ik kan zien.” ‘Zien’ is bij Marcus geloven. Daar gaat het over. Geloven in Jezus Christus. Ten slotte beslist Bartimeus, zonder uitnodiging van Jezus,

om Hem te volgen. Opnieuw die volwassen autonomie, zijn vrije keuze. Zo is het in onze maatschappij: als christen leven vraagt een persoonlijke keuze.

Heer, maak dat ik kan zien ‘Heer, maak dat ik kan zien’ is ondertussen de titel van het eerste Bartimeüsboek: 87 gebedsbezinningen bij alle evangelieteksten van de zonen feestdagen van het B-jaar, dat nu loopt. Bruikbaar in vele situaties: persoonlijk, voor een geloofsgesprek als koppel, in een groep van catechisten, godsdienstleraren, in een gemeenschap, om een vergadering te starten of te eindigen, als bouwstenen voor gebedsvieringen, een idee voor een homilie… Meer uitleg vind je op www.bartimeus. be. Het boek is te vinden in de religieuze boekwinkels of te bestellen via [email protected] of 02 771 21 00 (€ 19, met port € 23).

Een getuigenis over ‘Heer, maak dat ik kan zien’ Ik heb geen exegetische achtergrond, waardoor ik het soms moeilijk vind om tussen de regels de ware betekenis van het evangelie te vinden. Ik kan mezelf terugvinden in de gedachten van de apostelen: wat betekenen Jezus’ woorden, toen maar ook nu? Het boek biedt een antwoord en stof tot nadenken. Maar ook een oproep: durf ik als een enthousiaste ambassadeur getuigen over het Woord van God? Het boek leert me groeien als christen en het geloof een waardevolle plaats in mijn leven geven. (Niplu Van Meirhaeghe, 30 jaar) 5

TE GAST | Tekst: Koen Timmermans Foto's: Steven Pinnoo DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

Een getuigenis door Toni en Simon, jonge salesiaanse missionarissen in Vlaanderen Ze zijn intussen al genoegzaam bekend in onze Vlaamse Don Boscowereld: Toni en Simon, twee jonge salesianen die al enkele jaren uit hun verre heimat onze gelederen komen versterken. Ze zijn vandaag ook in Don Bosco Vlaanderen te gast om ons te laten delen in hun ervaringen.

Jeugd

Op missie in… Vlaanderen 6

Antonius Berek, Toni voor de vrienden, is de vierde van zes kinderen. Hij werd in 1984 in Indonesië geboren: “Mijn grootouders aan vaderskant waren katholiek, aan moederskant waren ze protestant. Mijn moeder werd katholiek toen ze trouwde.” Ook al was zijn grootvader een van de meest welgestelde mensen uit de streek, toch leeft het gezin vrij eenvoudig. Toni leerde Don Bosco ver van huis kennen: “Ik was in 2004 in Sumatra, een eiland op vijf uur vliegen van Timor, mijn thuisbasis. Ik was daar met de bedoeling in te treden in het diocesaan seminarie, maar ik moest eerst nog een voorbereidend jaar volgen voor ik de opleiding kon beginnen. In de kathedraal van Pangkal Pinang kwam ik iemand tegen die mij met de salesianen in contact bracht en ik besloot er in te treden.” Eerder toevallige ontmoetingen kunnen met gelovige ogen bekeken worden als ‘Gods plan’. Opvallend, want in Sumatra en in West-Timor zijn trouwens ook helemaal geen salesianen. Simon Edward Nongrum werd datzelfde jaar geboren in Indië, in de buurt van Shillong. Ze waren thuis met tien kinderen, maar drie van hen stierven kort na de geboorte. Simon is de tweede oudste. “Mijn vader was en is nog steeds catechist. Ik heb mijn roeping eigenlijk voor een groot deel aan mijn vader te danken. Van Don Bosco had ik eigenlijk nog niet gehoord. Het enige

dat ik van hem wist kwam uit een lesje in het derde leerjaar, waar het ging over Il Grigio, de mysterieuze grijze hond van Don Bosco.” Dat verhaal is echter niet het vertrekpunt voor zijn roeping, dat is te vinden in het gezin waarin hij opgroeide. “Hoe ik bij Don Bosco terechtkwam? Dat is ook een beetje mysterie. Ik wilde zeker niet naar het bisdom, want ik wilde graag missionaris worden. In 2000 ging ik naar een algemeen roepingenkamp waar veel congregaties aanwezig waren. En daar leerde ik Don Bosco kennen.”

Missionaris Simon wilde van bij het begin van zijn salesiaans leven missionaris worden. “Mijn novicemeester raadde mij op het einde van het noviciaat aan om een brief te schrijven aan de algemeen overste. Toen de provinciaal twee dagen later langskwam en ik hem dat voornemen vertelde, zei hij me dat ik het niet moest doen. Ik moest eerst filosofie studeren en dan zou hij ervoor zorgen dat ik missionaris kon worden. En het is ook dankzij de provinciaal dat ik als missionaris kon vertrekken.” Aanvankelijk kreeg Simon te horen dat hij zijn documenten in orde moest brengen om naar Oostenrijk te vertrekken, maar twee weken later wijzigde de bestemming naar België. Bij Toni was het even anders. Zijn oversten stonden niet zo te springen om hem als missionaris te laten vertrekken omdat er niet zo veel salesianen in Indonesië zijn. “Ik heb uiteindelijk zelf een brief geschreven naar don Alencherry, die toen het algemeen raadslid voor de missies was. In 2009, tijdens mijn stagejaren, kwam don Vaclav Klement, het nieuwe raadslid voor de missies, op bezoek. Hij had mijn dossier gekregen en vroeg mij hoe het gesteld was met mijn droom. Uiteindelijk mocht ik dankzij hem vertrekken.” Ook hij werd uiteindelijk naar België gestuurd. “Ik had helemaal geen idee over België, het enige dat ik wist was dat Vincent Kompany en Thomas Vermaelen Belgische voetballers zijn.”

Uitdagingen Simon en Toni studeren momenteel allebei theologie in Leuven. Na die studies is het de bedoeling dat ze actief ingeschakeld worden in de salesiaanse provincie. “Ik liep stage in De Takel in Oostende,” vertelt Simon. “Ik zie het als een boeiende taak om in onze provincie verder werk te maken van het luik van de ‘parochie’ uit het oratoriocriterium. Dat is zeker aanwezig, maar ik zie er ook grote uitdagingen in voor de toekomst. Het concrete aanbod op dat vlak kan volgens mij verder uitgebouwd worden. Ook op het speelplein bijvoorbeeld zou ik graag het spirituele aspect verder aan bod willen laten komen.” Toni heeft een gelijkaardige ervaring in

het internaat van Sint-Denijs-Westrem. “Ik wil verder bouwen op wat reeds opgebouwd is, maar daar wil ik zeker de accenten leggen van het gelovige aspect. Jongeren stellen veel vragen bij ons leven als salesianen van Don Bosco. Het zou mooi zijn als we ook geregeld samen met hen eucharistie kunnen vieren.” Op de vraag wat beide studenten na hun studietijd graag zouden doen, leggen ze de toekomst in de handen van de provinciaal. “Ik zie mezelf wel opnieuw functioneren in de jeugdzorg of in de jeugdpastoraal,” vertelt Simon, “of werken aan een of ander initiatief dat jongeren en christelijke spiritualiteit met elkaar verbindt.” Toni heeft veel dromen: “Ik mocht tijdens het tweede en derde jaar filosofie een tijdje les geven in een middelbare school en ik deed dat zeer graag. Hier in België zal dat waarschijnlijk wat moeilijker zijn omwegens de taal en het diploma. Ook artikels schrijven zou ik graag doen, maar ook daar is de taal weer een belangrijke voorwaarde. En ook het parochiewerk spreekt mij wel aan. Maar ook mijn ervaring in het internaat vond ik positief, en dan zou het mooi zijn als ik daar met jongeren ook rond spiritualiteit zou kunnen werken.”

Een zinvolle toekomst! Het salesiaanse charisma en het salesiaanse project hebben zeker nog toekomst: “Anders waren we ook niet naar hier gekomen.” “Ook al zijn er niet overal meer salesianen actief, toch merken we duidelijk dat Don Bosco’s geest hier leeft!” “Toch is het ook belangrijk om in roepingen te blijven investeren. Dat is ook een belangrijk aspect van ons missionaris zijn! We moeten blijven bidden en werken om roepingen,” vertelt Toni. Simon besluit dat Europa een continent wordt met een steeds toenemende migratie: “Ons project is ook zinvol voor deze jongeren!” 7

UITGELEZEN | Tekst: Piet Stienaers Foto: Eindredactie

Vertrouwen doet wonderen Hun namen zijn bekend. De symbolische kracht van de twaalf – de twaalf stammen van Israël – valt zeker op in deze compacte vermelding van de eerste leerlingen. We kennen ook, weliswaar op een anekdotische wijze, hun geschiedenis. Zeker van de kopstukken als Petrus, Johannes, Jakobus, Andreas… Anderen blijven in de nevels van de geschiedenis hangen en hebben bijna alleen hun naam nagelaten. Wat we niet weten is: waarom Jezus hen gekozen heeft? Hoe kwam het dat Hij deze mensen dat vertrouwen gaf? De aanstelling van de twaalf was een belangrijk moment in zijn project, getuige het feit dat Hij eerst een nacht in het gebergte ging bidden. Daarna ging Hij tot zijn keuze over. We weten niet waarom Hij juist die twaalf heeft gekozen. Waren er nog anderen die in aanmerking kwamen? Heeft Hij over enkelen van hen getwijfeld? Daar hebben we het raden naar… Hij moet wel vertrouwen hebben gehad in deze mensen. Hij heeft ze zijn droom toevertrouwd. Hij heeft hun enthousiasme en hun soms overdreven ijver geduld. Hij heeft ze over falen en onenigheid heen geholpen. Hun kleine trekjes heeft Hij er maar bij genomen. Hij heeft ze op weg gezet om in moeilijke omstandigheden, na zijn dood, zijn werk voort te zetten. 8

In die dagen ging Hij naar het gebergte om te bidden en bracht de nacht door in gebed tot God. Bij het aanbreken van de dag riep Hij zijn leerlingen bij zich en koos er twaalf uit, aan wie Hij tevens de naam van apostel gaf: Simon, aan wie Hij de naam Petrus gaf, diens broer Andreas, Jakobus, Johannes, Filippus, Bartolomeüs, Matteüs, Tomas, Jakobus de zoon van Alfeüs, Simon met de bijnaam ‘Ijveraar’, Judas de broer van Jakobus en Judas Iskariot, die een verrader werd. (Lc 6,12-16)

Vertrouwen is iets vreemds, iets wonderlijks. Het hoeven geen helden te zijn, in wie je vertrouwen stelt of die je iets belangrijks toevertrouwt. Het mogen kwetsbare mensen zijn. Petrus heeft Hem verraden, Judas Iskariot heeft Hem aan de vijand overgeleverd. Bijna allen gingen op de loop toen Hij terechtgesteld werd. Maar dankzij Jezus’ vertrouwen ontloken in hen nieuwe krachten die ze zelf niet vermoed hadden. Het lijkt eenvoudig maar Jezus zal er zijn werk aan gehad hebben. Zij hebben Hem bezig gezien, naar zijn woorden en voorbeelden geluisterd, bij het avondlijk kampvuur nog nagepraat over de ervaringen van de dag. Hij heeft ze twee aan twee op tocht gestuurd, hen telkens opnieuw onderricht. Zij hebben samen het barre leven in de heuvels van Israël gedeeld. Door dat alles zijn ze Hem dierbaar geworden en is er tussen hen vertrouwen gegroeid. Na zijn dood trokken ze de straat op en brachten Jezus’ verhaal tot aan de grenzen van de aarde. Ze hebben allen die toewijding met hun leven bekocht. Als je maar vertrouwen schenkt, groeien mensen boven zichzelf uit.

Tekst: Fonny Grootjans Foto: Jeugddienst Don Bosco

| PLEZIERIG ENGAGEMENT

Vrijwilligerswerk bij Jeugddienst Don Bosco

Terug naar de roots van Don Bosco met het Centro Pastoral Filine is een 26-jarige actieve spring-in-’t-veld. Ze studeerde architectuur en weet dus alles van kaartenhuisjes, Jengatorens en Legodorpen bouwen. Als vrijwilliger verblijft ze dit jaar in Guiratinga in Brazilië. Cecília is 21 jaar, studeert verpleegkunde en is al 4,5 jaar vrijwilliger in het Centro Pastoral do Menor Dom Bosco.

voor de kinderen. Het is erg gemakkelijk werken met haar. Het moeilijkste was in het begin haar taal te verstaan. Met de tijd leerde ze meer Portugees en werd alles gemakkelijker.

Wat is jouw taak? Hoe ziet jouw dag eruit bij het Centro Pastoral?

Filine: Brazilianen zijn ontzettend open en gastvrije mensen! De tantes zorgen ontzettend goed voor mij! Ze zijn allemaal een beetje mijn mama. Cecília en Wagner, twee jonge vrijwilligers, zijn dan weer echt mijn vrienden. Ik noem ze mijn broer en zus. Ze zijn er altijd wanneer ik mij even wat minder voel, ze nemen mij mee op stap…

Filine: Om 8.30 u. start ik met het de ochtendgroep te helpen met hun huiswerk. Daarna is het spelen en spelen en spelen. Op dinsdag- en woensdagvoormiddag help ik ook mee dansles geven. Ik ben ook verantwoordelijk voor de tieners. Op maandag, dinsdag en woensdagnamiddag geef ik Engels aan hen en we doen leuke dingen. Op dinsdagavond geef ik ook nog Engelse les aan jongeren en ouderen van buiten de Pastoral. Op zaterdagnamiddag doe ik het jongerencentrum open wanneer ik kan. Zondag is mijn vrije dag, op naar de mis gaan na. Cecília: ’s Morgens help ik de kinderen met hun huiswerk en spelen we spelletjes. Daarna nemen de kinderen een douche en kammen Filine en ik hun haren. Hierna help ik de tweede groep bij het huiswerk maken om vervolgens weer te spelen. Dan ga ik naar huis om mij om te kleden, om 110 km verder naar Rondonopolis te gaan studeren.

Wat betekent dit voor jou? Cecília: Het is schitterend omdat je van de kinderen zoveel liefde krijgt. Van kinderen kunnen we meer leren dan van om het even welke persoon. Christus leeft in elk van ons en net in kinderen leeft Hij heel erg sterk.

Hoe is het om samen te werken met een Belgische vrijwilliger? Cecília: Filine is een uitstekend persoon, dynamisch en behulpzaam. Ze is een vriendin voor iedereen en vooral

Hoe is de verbondenheid met de mensen?

Waarom koos je ervoor om een jaar als internationaal vrijwilliger aan de slag te gaan? Filine: Het is een erg sterk project met 200 kinderen. Ze komen uit gezinnen waar meestal geen papa meer is en waar de kinderen vaak ook nog eens bij oma’s, tantes of in het weeshuis wonen. De Pastoral voorziet verschillende dingen die ze thuis niet hebben: huiswerkbegeleiding, eten en drinken, kleren, een goede omgeving om te spelen, psychologische begeleiding, knuffels en troost wanneer nodig. Eigenlijk zijn we terug naar de roots van Don Bosco gegaan: het oratorio. Het centrum zorgt ervoor dat jongeren een veilige thuis hebben, geen hele dagen op straat rondhangen, maar een zinvolle vrijetijdsbesteding hebben.

Kun je internationaal vrijwilligerswerk aan andere jongeren aanraden? Filine: Zeker! Doe het wanneer het kan! Laat je niet tegenhouden door onzekerheden. Je wordt immers opgevangen in een Don Boscokader en dat is altijd een beetje thuis zijn. 9

“Jezus Christus heeft het geknakte riet niet gebroken en de smeulende vlaspit niet gedoofd. Dat is jullie model.”

Voor Don Bosco is de liefde van Jezus hét model voor de houding van de opvoeder, die alleen zo de tekortkomingen van zijn jongeren kan verdragen. Deze liefde is voor hem onlosmakelijk verbonden met een opvoeding in vertrouwen: “Zonder vertrouwelijke omgang kan men zijn liefde niet tonen, en als de liefde niet betoond wordt, kan er geen vertrouwen zijn… Dat vertrouwen verwekt als het ware een elektrische stroom tussen de jongens en de oversten.”

10

Tekst en foto: ANS, eindredactie

| EEN WOORD WAARD

De moeite waard om ter sprake te brengen

Onze geschiedenis kennen, van de Salesiaanse Familie houden Internationaal Historisch Congres te Rome In november had in Rome een Internationaal Historisch Congres plaats rond het thema “De ontwikkeling van het charisma van Don Bosco tot het midden van de twintigste eeuw”. Het was een van de grote evenementen in het kader van de jubileumviering van de tweehonderdste geboortedag van Don Bosco. Don Bosco trachtte antwoorden aan te reiken die inspeelden op de veranderende noden van zijn tijd. Dit congres probeerde te ontdekken hoe de ontwikkeling verder is verlopen met respect voor Don Bosco’s charisma, om zo ook de deur open te zetten naar de toekomst. Algemeen overste Ángel Fernández Artime durft hopen dat het jubileumjaar en ook dit congres ons zullen helpen om een nieuwe fase van salesiaans leven stevig te vast te leggen. In dit kader konden de deelnemers luisteren naar diverse verslagen van het historisch onderzoek naar de ontwikkeling van het salesiaanse charisma, en kregen zij ruim de tijd om de resultaten te bespreken in gespreksgroepen. Tijdens het congres werd ook een boek met salesiaanse bronnen voorgesteld, evenals de Kritische uitgave van de brieven van Don Bosco, een uitgave waar al vijfentwintig jaar aan wordt gewerkt en dat nu bijna voltooid is. Het werk zal ongeveer 4.600 brieven van Don Bosco bevatten, waarvan 1.800 tot heden onuitgegeven. Alle deelnemers kregen ook de kans om een bezoek te brengen aan het salesiaans centraal archief. Het congres werd ook gekenmerkt door de voorstelling

van de eerste videoboodschap van de algemeen overste, een primeur die wereldwijd verspreid werd met een ondertiteling in zeventien talen. Moeder Yvonne Reungoat, algemeen overste van de zusters van Don Bosco, benadrukte hoe belangrijk het voor de Salesiaanse Familie is onze geschiedenis te kennen en lief te hebben: “Hoe beter we onze geschiedenis kennen, hoe meer we van onze Salesiaanse Familie houden. Het is het verhaal van onze familie, de geschiedenis van ons charisma zoals dat wereldwijd belichaamd wordt.” Op het congres werden ook de gevleugelde woorden van don Albera aangehaald: “Er zijn er velen – zelfs onder ons – die over Don Bosco spreken louter vanuit wat we over hem hebben gehoord. Het is werkelijk dringend nodig dat wij zijn leven lezen met grote liefde en oprechte belangstelling als we zijn leringen en zijn voorbeeld willen navolgen.” Don Artime sloot het congres af met een sterke overtuiging van wat het engagement van de Salesiaanse Familie vandaag dient in te houden: “Onze trouw aan Don Bosco als Salesiaanse Familie in deze 21ste eeuw vraagt van ons een dienst aan de Kerk, aan het volk van God, aan de jongeren – in het bijzonder de armsten onder hen – en aan de gezinnen. Deze dienst wordt gekenmerkt door eenvoud, nabijheid, nederigheid en onze bereidheid om voor anderen te leven, alles wat we hebben en wat we zijn weg te schenken voor de jongeren, waar wij ook leven.” 11

GRENZELOOS | Tekst en foto: ANS, Steven Pinnoo Don Bosco over de grenzen heen Al maanden houdt de ebolacrisis de wereld in de ban. Angstig kijken we naar de beelden uit de zogenaamde ‘ebolalanden’: Sierra Leone, Liberia en Guinee – beelden die spreken van een onvoorstelbare verschrikking die hele bevolkingsgroepen doodt, die ook het sociale weefsel in deze landen uiteen dreigt te doen vallen. Ook in de ebolalanden is ‘Don Bosco’ aanwezig. Honderden medewerkers trachten er de ergste noden te lenigen en zetten ook hun jongeren ertoe aan om hun steentje bij te dragen in de strijd tegen de verschrikkelijke epidemie. Vaak met gevaar voor eigen leven steken zij de handen uit de mouwen in deze wedloop tegen de tijd. Want ook al lijkt de aandacht van de wereld zich alweer af te wenden van deze humanitaire ramp, toch blijven zij geloven in een nieuwe toekomst.

Preventie samen met jongeren Ondanks de wat positievere berichten over de strijd tegen ebola die de laatste weken het wereldnieuws haalden, blijft de toestand in de ebolalanden zeer zorgwekkend. Het aantal nieuwe infecties blijft de specialisten zorgen baren, en steeds sterker heerst de indruk dat ebola hier een blijvende intrede heeft gedaan. De tussenkomst door westerse landen begint stilaan vrucht te dragen, maar lijkt nog niet te volstaan: in de opvangcentra en daarbuiten heerst vooral een dringend tekort aan artsen, gezondheidswerkers en allerlei medisch materiaal. De lokale bevolking blijft intussen in angst leven; anderen weigeren te geloven dat de epidemie echt bestaat en menen dat het om een samenzwering gaat. Van bij de uitbraak van de epidemie zijn de salesianen

Don Bosco op de bres tegen ebola Samen met jongeren gestalte geven aan solidariteit

12

Telkens weer tracht de Don Boscobeweging de trouw aan haar stichter en zijn idealen te vertalen naar concrete acties in de wereld vandaag. Dit gebeurt met veel inzet in ons eigen Vlaanderen, maar ook over onze grenzen laat ‘Don Bosco’ zich uitdagen door de omstandigheden waarin jongeren en eenvoudige mensen vandaag leven – een actualiteit die medewerkers vaak overrompelt en oproept tot een totale inzet. In deze nieuwe rubriek wil Don Bosco Vlaanderen onze aandacht vestigen op de rol die onze beweging wil spelen in de grote en de kleinere uitdagingen van onze ruime wereld vandaag. In een eerste bijdrage richten we de schijnwerpers op de rol die Don Bosco opneemt in de strijd tegen ebola…

blijkt uit nieuws uit Guinee waar een aantal hulpverleners tijdens hun huisbezoeken werden vermoord.

Aandacht vestigen op jongeren en hun medewerkers ter plaatse in actie getreden om de verspreiding van de ziekte te bestrijden. In de preventie spelen vooral een goede vorming en bewustmaking van de bevolking een grote rol, en hierop hebben de salesianen dan ook onmiddellijk ingezet. Tegelijk nemen zij ook een rol op in het verspreiden van voedsel en medisch materiaal. Voor deze inzet hebben zij groepen jongeren ingeschakeld, die eerst een goede opleiding kregen van artsen en professionele hulpverleners. Daarna trekken deze jongeren rond in de steden, de sloppenwijken en de dorpen en vormen de mensen met liederen, toneel en huisbezoeken. Zij delen pamfletten en posters uit, maar ook allerlei hygiënisch materiaal zoals emmers, zeep en waspoeder. De bedoeling is vooral de mensen bewust te maken van het gevaar van ebola en hun uit te leggen hoe zij zichzelf en hun gezinnen kunnen beschermen. Zo hebben de jongeren een leidende rol op zich genomen in het bestrijden van angst en onwetendheid en het verspreiden van hoop en een positieve ingesteldheid.

Tot elke prijs… Een treffend getuigenis is dat van de ‘Don Bosco & Dominiek Saviogroep’, een groep van 105 jongeren die in de dorpen op het platteland van Liberia van deur tot deur trekken met een boodschap van hoop. Zij verstrekken informatie en materiaal om besmetting te voorkomen. Zij delen ook rijst en olie uit aan gemeenschappen en gezinnen die ver weg of in quarantaine wonen. Het engagement van deze jongeren is niet voor doetjes, want zij schuwen de gevaren niet. Zo werd een groepje jongeren in een dorpje door de politie gearresteerd omdat het gerucht ging dat zij probeerden de bronnen te vergiftigen. Zij werden streng verhoord, en de politie wilde pas in hun onschuld geloven wanneer zij zich bereid toonden zich ook zelf met de meegebrachte zeep te wassen. Zo kwamen de jongeren er met de schrik af, maar dat het gevaar wel degelijk reëel is,

Stilaan wordt duidelijk dat de aanpak van de ebolacrisis niet zal mogen blijven steken in noodhulp en oplossingen op korte termijn: deze landen zijn zodanig getroffen dat ook maatregelen op middellange en lange termijn nodig zullen zijn om een nieuwe toekomst op te bouwen. Ook hier wil de Don Boscobeweging haar steentje toe bijdragen, uiteraard in nauwe samenwerking met de kerkelijke en de burgerlijke instanties op het terrein. De salesianen willen in hun zorg vooral oog hebben voor de kinderen die getroffen zijn door de ziekte, die hun ouders verloren zijn of die uit hun gezin zijn weggestuurd. Vooral in landelijke gebieden hebben besmette kinderen weinig kans op overleving, en degenen die wel genezen, worden vaak verstoten door hun families en dorpsgemeenschappen. Een bijzonder kwetsbare groep vormen de meisjes, die niet alleen bedreigd worden door besmetting en verstoting, maar ook door een golf van seksueel geweld. Voor de opvang van deze getraumatiseerde kinderen zijn enkel een onderdak en wat voedsel niet genoeg: de salesianen willen met hen op weg gaan in allerlei activiteiten en therapieën, maar vooral door er echt voor hen te ‘zijn’. Hiervoor hopen de salesianen ook te mogen rekenen op versterking door de zusters van Don Bosco, die zij tijdens hun Algemeen Kapittel om hun aanwezigheid hebben verzocht. Tegelijk willen de salesianen aandacht blijven hebben voor een andere groep jongeren die vaak vergeten wordt omdat zij zo moeilijk te bereiken zijn: de straatkinderen in de steden. Daarom gaan hun medewerkers onder meer in Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone, meer en meer ook ’s nachts de straat op om de jongeren in de marge van deze ontwrichte samenleving hulp te bieden. De directeur van de salesiaanse werking in Freetown kadert al deze inzet in een oproep van paus Franciscus: “Als religieuzen moeten wij wakker worden en de samenleving wakker schudden!” 13

HEFBOMEN | Tekst: Jean Paul Pinxten Foto: Jeremy Wilburn Onderwijs en opvoeding vandaag In het spoor van Don Bosco blijft de salesiaanse familie zich ook vandaag nog wereldwijd engageren in het onderwijs. Dit heeft alles te maken met het inzicht en de overtuiging dat onderwijs een hefboom is om aan opvoeding te doen. In het onderwijs kunnen volwassenen een stukje weg afleggen met kinderen en jongeren, hun nabij zijn, hen begeleiden in hun mens- en volwassenwording. En daar gaat het toch juist om als we over ‘opvoeding’ spreken.

Telkens opnieuw vertrouwen schenken Vol vertrouwen opvoeden in het onderwijs Voor Don Bosco was het een evidentie dat dit ‘op weg gaan’ gebeurde vanuit zijn geloof en vanuit de keuzes die hij gemaakt had in zijn leven. Als mens, als christen en als priester kon Don Bosco niet anders dan leven en werken vanuit de Bijbelse boodschap, vanuit zijn geloof in Jezus, de Christus. Hij liet zich raken door de boodschap van de man uit Nazareth en gaf het beste van zichzelf om in zijn voetspoor te treden. Net zoals Jezus bouwde hij mee aan het rijk van God hier op aarde. Don Bosco zag God als een goede en zorgzame vader, als een herder die oog heeft voor alle schapen en vooral de kleinsten en de zwaksten met zijn liefde en zorg omgeeft. Dit geloof deed hem onvoorwaardelijk kiezen voor de kinderen en jongeren die in zijn tijd uit de boot vielen en die – juist omdat ze geen toekomst hadden – vaak op het verkeerde pad terechtkwamen. Deze kinderen en jongeren sprak Don Bosco aan. Hén ving hij op en bood hij onderdak. Omdat hij in zijn eigen leven had ervaren hoe belangrijk onderwijs en vorming zijn, deed hij zijn uiterste best om hierin ook voor deze kinderen en jongeren te voorzien. Rekening houdend met hun persoonlijke aanleg en interesses, bood hij hun vorming aan om hun vaardigheden en competenties te ontwikkelen. Of hij hun nu zelf een vak aanleerde of hen bij een vakman plaatste als leerjongen, of ze nu in schoolverband leerden lezen en schrijven of een technische opleiding of de humaniora volgden, steeds was het de bekommernis en zorg van Don Bosco dat ieder van hen zijn weg zou vinden in het leven en een hoopvolle toekomst tegemoet zou gaan. 14

We weten dat Don Bosco ook mislukkingen en teleurstellingen heeft gekend. Deze konden nooit opwegen tegen wat hij vanuit zijn diepe verbondenheid met God en met de hem toevertrouwde kinderen en jongeren wist te realiseren. Vaak ook slaagde hij in projecten waarin anderen mislukten. Wat was zijn drijfveer? Wat was zijn sleutel tot succes? Heel eenvoudig en samengebald zou je kunnen zeggen: zijn spiritualiteit, zijn gedrevenheid door dezelfde Geest die de man uit Nazareth bezielde, zijn geloof in een God die een goede vader en herder wil zijn voor alle mensen en die geen andere handen en voeten heeft dan de onze. Dit was de bron van kracht in zijn leven die hij voedde met zijn gebed, zijn lezen en studeren in de Bijbel, zijn vieren van de sacramenten en de liturgie. Wat maakte de benadering van Don Bosco zo anders dan die van zijn tijdgenoten als het ging over opvoeding en onderwijs? Hij koos ervoor om te vertrekken vanuit het goede dat in iedere mens aanwezig is. Hij trachtte dit te versterken en als motivatie te gebruiken om ook nieuwe dingen te leren en te verwerven. En door zijn aanwezigheid bij de kinderen en jongeren probeerde hij te voorkomen dat ze in de fout zouden gaan, dat ze van de weg zouden afwijken. Als kinderen of jongeren toch in de fout gingen, zette Don Bosco in op bewustmaking. Hij probeerde hen tot het inzicht te brengen waarom iets fout of verkeerd

was. De klemtoon lag nooit op het repressief straffen voor wat fout gelopen was, maar op het voorkomen van dezelfde en soortgelijke fouten in de toekomst. Met andere woorden: hij had vertrouwen in kinderen en jongeren en gaf hun vaak nieuwe kansen, soms zo dikwijls dat zijn medewerkers het er moeilijk mee hadden. Wat was zijn drijfveer hiervoor? Zijn geloof in de vergevingsgezindheid en de barmhartigheid van onze God die zo ver gaat dat Hij mensen ook over de grens van de dood heen trouw blijft en tot nieuw leven brengt. De uiteindelijke essentie van het christelijk geloof: dat alle mensen eens deel zullen krijgen aan de verrijzenis waarin Jezus de Christus ons is voorgegaan. Hij was ervan overtuigd dat ieder mens door God, zelfs over de grens van de dood heen, tot nieuw leven wordt gebracht. Dit was voor hem een reden te meer om in het aardse leven kinderen en jongeren telkens nieuwe kansen te geven!

plots opengaan. Ze hopen dat zij de zin van hun leven vinden, de toekomst durven tegemoet treden, hun eigen leven in handen kunnen nemen. Zo wordt opvoeden kinderen en jongeren nabij zijn zodat ze zelf kunnen ‘opstaan’ en hun levensweg kunnen gaan.

Het is prachtig om te zien hoe een leraar-opvoeder in een school van Don Bosco een leerling die in de fout is gegaan niet zomaar een straf oplegt. Hij neemt de tijd om op de speelplaats even naast hem of haar te gaan zitten, te polsen naar wat er mis gelopen is en naar het motief, en probeert hem of haar te motiveren om dit in de toekomst beter aan te pakken. Ook de delibererende klassenraden verlopen in een andere sfeer wanneer leraren vanuit hun geloof in Gods barmhartigheid en in de verrijzenis denken en spreken met het oog op de toekomst van een leerling. Wanneer ze hem of haar niet alleen maar vastpinnen op het verleden, op de cijfers die niet voldoende waren. Als God de mens telkens nieuwe kansen geeft, wie zouden wij dan zijn om dat in de opvoeding van kinderen en jongeren niet telkens opnieuw te proberen? Vanuit hun geloof in de verrijzenis zien we hoe lerarenopvoeders naar het model van het verhaal van de leerlingen op weg naar Emmaüs, op weg gaan met kinderen en jongeren. Ze zijn hen vol vertrouwen nabij, luisteren eerst aandachtig en betrokken en stellen enkele vragen om de kinderen of jongeren nog beter te begrijpen. Pas daarna brengen ze, eerst stamelend, stap voor stap hun boodschap aan, in de hoop dat de ogen van de kinderen en jongeren net zoals bij de leerlingen in Emmaüs 15

BROODJE CURSIEF | Tekst: Lieve Pinxten Foto: Eindredactie Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven

Omdat opvoeden vertrouwen is Hij staat aan mijn bureau. Wankel, een beetje doorgezakt, leunend op zijn krukken. Ik bied hem een plekje aan mijn tafel, vraag hoe het gaat en val dan met de deur in huis. Ik heb de opdracht gekregen klaar en duidelijke taal tegen hem te spreken. In bed blijven liggen omdat hij geen zin heeft om naar school te komen, wordt niet langer getolereerd. Er staan in dit verband nog een hoop afwezigheden open en of hij beseft dat dit op afzienbare termijn een problematisch dossier kan opleveren? Of hij daarbij ook nog beseft dat heel veel leerlingen, samen met hem, elke ochtend worstelen om naar school te komen? Dat die er wel elke dag weer zijn. Het enige verschil met hem is dat we het aan hen niet zo duidelijk zien als aan hem. Hij loopt met krukken, zit soms in een rolstoel, heeft geregeld een gips… Of hij mijn lip ziet? Ik heb vanmorgen in de spiegel gekeken en me de vraag gesteld of ik zo naar school kon, maar ik ben niet ziek, dus het antwoord is ontegensprekelijk: “JA”. Ik ben die ochtend – godzijdank! – opgestaan met een koortsblaas die mijn lip heeft omgetoverd tot één groot uitdeinend uitstulpsel dat meteen alle aandacht trekt. Het toetreden tot één of andere Afrikaanse stam kan vandaag geen probleem zijn… Hij kijkt naar mijn opgezwollen lip, slaat de ogen neer en zegt: “Sorry, mevrouw…” Ik zeg hem dat excuseren hier niet op z’n plaats is, maar dat het hoogdringend tijd wordt dat hij voor zichzelf keuzes gaat maken, handicap of niet… Als hij niet anders dan de anderen behandeld wil worden, dan gelden gewoon alle regels zoals voor de 730 andere leerlingen. Die moeten elke 16

afwezigheid wettigen. We gaan aan de slag. Ik vul met hem de twee resterende kaarten in om het aantal openstaande afwezigheden drastisch in te perken. Ik vraag hem die de volgende dag ondertekend terug te bezorgen. Daarna kijk ik hem recht in de ogen en vraag of hij naar de BUSO-school wil die zijn moeder en zijn broer en zus als oplossing zien voor zijn fysieke probleem. Hij kijkt me aan. Eveneens krachtig en recht in de ogen. Nee! Oké, dan hebben wij een afspraak: elke dag om 8.30 uur op school, studeren voor de examens en vanaf nu volwaardig lid van de klas en de Don Boscofamilie! En ik hou jou hier op school. Deal! De afwezigheden worden gewettigd. De dag nadien, volgens afspraak, en hij is op tijd. Er is ook een beetje een vlammende mail van de zus, over de niet al te orthodoxe aanpak en waarom BUSO wel een optie is. Ik zie hem in de gang. “Jongen, ik ben zowat de enige die nog grenzeloos en onvoorwaardelijk in jou gelooft. Stel me a.u.b. niet teleur.” “Zal niet gebeuren, mevrouw!” en weg pikkelt hij, op zijn krukken maar gezwind. Hij komt elke dag op tijd, legt alle examens af en zorgt voor een goed rapport. Ik zie hem niet meer want hij ligt alweer in het ziekenhuis, maar ik breng hem via mama mijn groeten. Ik gloei van tevredenheid. Ik ben eindeloos trots op zijn vechtlust en dat hij woord heeft gehouden en dat ook ik hem niet teleurgesteld heb. Ik heb dit jaar één van de mooiste kerstcadeautjes ooit ontvangen met een pedagogie die nog uitgevonden moest worden!

Tekst: Mark Den Haerynck Foto: Eindredactie

| SPROKKEL

Ware salesianen kun je geen mooier sinterklaasgeschenk geven dan een dagje samen te mogen doorbrengen, en liefst met een stevige groep. Zo gezegd, zo gedaan: ze kwamen en masse bijeen – niet voor een dagje speelplezier, maar om na te denken over de toekomst en samen een koers uit te zetten. Zaterdag 6 december, op sinterklaasdag, werden bij de salesianen opvallend veel auto’s van stal gehaald om op zending te vertrekken. Braaf en vrijgevig als ze zijn, gingen ze echter geen snoep en speelgoed brengen aan de brave kindjes. Ze hadden een andere opdracht. Vremde was het doel van hun missie voor een open denkdag met als onderwerp ‘onze koers bepalen’. Aangezien die visie de klok luidt van de toekomst, wil elke mobiele salesiaan de kans te baat nemen om daarover zijn zegje te doen. Alle beschikbare denkers uit Vlaanderen en zelfs uit Nederland waren present om een hele voormiddag stevig van gedachten te wisselen. Een voormiddag nadenken over de toekomst van de salesiaanse provincie is onder ogen nemen dat de realiteit is wat ze is. De jongeren zijn in de minderheid. De leeftijdsgrens van degenen die de vlag dragen, gaat flink de hoogte in. Dat er ook bij de salesianen in elke gemeenschap heel wat lege kamers zijn, is geen geheim. Dat een antwoord op de roepende stem in de woestijn heel zelden gehoord wordt, is een understatement. De rij overlijdensprentjes op de kast wordt alsmaar langer. Maar niettemin zegt een stem in ons binnenste “en toch”, en met de blik vooruit zoeken we antwoorden op vele vragen. Een voormiddag nadenken

is daarom geestverrijkend. Als daarbij de jongeren in het centrum van de salesiaanse zorg aanwezig blijven, is er altijd hoop. In een eerste werkblok stonden alle geesten gefocust op de vraag: “Waarvoor zou Don Bosco vandaag kiezen?” Gelukkig was behoudsgezind redeneren daarbij nergens te bespeuren. Loyaal en empathisch gingen de acht deelgroepen aan het denken. Iedereen voelde de prik in de rug om als een erfgoed de droom te bewaren die Don Bosco ons naliet. Dan stel je jezelf vragen. Wat is nodig om een goed salesiaan te zijn, om te kiezen voor elkaar, om de leefbaarheid te vergroten, om te durven beslissingen nemen? Het werd nog spannender wanneer na de koffiebreak de deelgroepen een fictieve promotie kregen. Elke groep mocht zich lid wanen van de provinciale raad om wijs te oordelen en gemotiveerd drie gemeenschappen op te lijsten die op termijn voor sluiting in aanmerking komen. Op dat moment hebben velen bedankt voor zo’n permanente taak als provinciaal raadslid. Het resultaat van al dat denkwerk is nu nieuwe overlegmaterie voor de enige echte provinciale raad. Wij geven hun daarbij onze steun en het gezonde inzicht om verantwoorde keuzes te maken.

Samen de koers bepalen Open denkdag bij de salesianen

17

DE SPREEKSTOEL | Tekst: Zr. Katelijn Vandekerckhove Foto's: Steven Pinnoo Voor wie spreekt vanuit salesiaanse verantwoordelijkheid Een bloem bloeit open Zr. Hilde is geboren in 1952 en opgegroeid in een landelijke omgeving waar de natuur voor de nodige rust en innerlijkheid zorgde. Samen met haar jongere zus hielp ze mee in de bloemenkwekerij. Rozen en meiklokjes waren de specialiteit ten huize Uyttersprot. Als jongere engageerde ze zich ten volle in de chiro en genoot zr. Hilde ervan om kinderen en jongeren te begeleiden. Al deze elementen hielpen haar om antwoord te geven aan het diepe verlangen om zich helemaal aan God te geven. Op 21-jarige leeftijd trad ze in bij de zusters van Don Bosco. In Kortrijk werkte ze als opvoedster, catechist en verantwoordelijke van het Op de tweesprong tussen 2014 en 2015 neemt CKG. Na 16 jaar verhuisde ze zr. Hilde Uyttersprot, sedert 16 augustus 2014 de naar Rome voor een jaar studie nieuwe provinciale van de zusters van Don Bosco, van onze spiritualiteit. In 1994 plaats in de Spreekstoel. Het wordt een boeiend en geanimeerd gesprek. De vragen wie ze is, ging ze naar Heverlee en werd welke haar diepste drijfveren zijn en waarvan ze er overste en vormingsverantdroomt, vormen de leidraad van dit gesprek. woordelijke. Sedert 2000 was zr. Hilde actief als provinciaal econome en nu als provinciale verantwoordelijke, waarbij ze de zorg voor zo’n 80 zusters in negen gemeenschappen ter harte neemt. Vanuit die nieuwe verantwoordelijkheid trok ze in september tot eind november naar het XXIIIste Algemeen Kapittel in Rome.

Een kersverse provinciale aan het woord

Op gesprek met zr. Hilde Uyttersprot 18

Een grote familie van zusters Vanaf het moment van het Algemeen Kapittel krijgt het gesprek een stevige dynamiek. Zr. Hilde vertelt honderduit. Een wereldgemeenschap van 194 zusters in 94 landen, 12.959 geprofeste zusters en 315 novicen vertegenwoordigen, is een unieke opdracht. Het werd een ervaring van zoeken, luisteren, ontdekken, ontmoeten en taalbarrières doorbreken. Maar vooral werd het een spreken en denken vanuit de taal van onze stichters Don Bosco en Maria Mazzarello. Een intercultureel gebeuren, een bewegen en leven in een groep van 194 vrouwen die een grote familie vertegenwoordigen en die de neuzen in dezelfde richting willen zetten voor de komende zes jaar. Dat de toekomstvisie spontaan en ongedwongen groeide, geeft aan dat ‘God leeft’ en dat deze slagzin de moeite waard is om met deze spirit door te geven aan medezusters, aan de Salesiaanse

Familie en aan de jongeren en kinderen, kortom aan iedereen. Een paar kernaspecten van het kapittel zijn: het is een kerkgebeuren, met heel bijzonder de ontmoeting met paus Franciscus die oproept voor een grote solidariteit met de armen, illegalen en vluchtelingen. Het is een sociaalpedagogisch gebeuren waar opvoedsters over hele wereld zorg dragen voor de mensen die hun zijn toevertrouwd. Het is een multicultureel gebeuren van vrouwen in het spoor van Don Bosco, die ons tot op vandaag zegt: “Voor jullie studeer ik, voor jullie werk ik, voor jullie leef ik, voor jullie ben ik bereid mijn leven te geven.” Het is een multimediaal gebeuren met een wereldwijd netwerk waarin ook onze congregatie zich beweegt maar waar de concrete, spontane en formele ontmoeting onder medemensen centraal blijft staan en waardoor wat er in de wereld gebeurt bijzondere aandacht kreeg. Getuigenissen van zusters uit Syrië, Jordanië, Egypte… grepen de kapittelleden sterk aan. Uniek was de aanwezigheid van jongeren en leken die een week meewerkten en het volgende meegegeven hebben: “Wees niet bang, wij zijn met jullie. Wij verwachten dat jullie tonen waar jullie van leven. Wij hebben jullie steun en begeleiding nodig, maar wij willen het samen met jullie doen. Wees niet bang ons uit te nodigen.” Sterke woorden en gedachten om hier in Vlaanderen gestalte te geven.

Uitdagingen aannemen De uitdagingen hier in Vlaanderen zijn groot! De droom van Don Bosco concreet maken vanuit die ontmoeting van Maria Mazzarello met Don Bosco in oktober 1864. Wat is onze droom voor de toekomst? Hiervoor blikken we terug naar het Provinciaal Kapittel van november 2013. Evangelisatie voor iedereen, ongeacht de leeftijd, is één van de leidmotieven. We dromen ervan dat ons familiaal leefklimaat in onze gemeenschappen te allen tijde verkondiging is. We willen mensen mee bewegen om zich in te zetten vanuit hun gelovig zijn. We zijn bevoorrechte getuigen van de levensvreugde van onze stichters die we concreet proberen gestalte te geven vanuit het tweede sleutelwoord ‘spiritualiteit’. Zorg is een derde accent dat aandacht krijgt, zowel voor onze oudere als jonge zusters als in de opvoeding en begeleiding van kinderen, jongeren en volwassen met een bijzondere aandacht voor de armsten en de kwetsba-

ren. We willen uitdrukkelijk kansen geven en zoeken om als zusters samen met kinderen en jongeren op weg te gaan en te zijn. Een vierde pijler is de gemeenschap om als zuster van Don Bosco dicht bij het gewone leven te staan. We willen eenvoudig leven met een kritische blik op de wereld en de maatschappij. We willen als gemeenschap bij en met de jongeren uitkomen voor onze droom in de lijn van Don Bosco en Maria Mazzarello. Een vijfde, maar niet het minder belangrijke accent, is de belangrijkheid van het netwerk. In Vlaanderen zijn we een deeltje van een vitale wereldcongregatie, zoals zr. Hilde hierboven aangaf. We willen, zoals de leken en jongeren het op het kapittel aangegeven hebben, met hen op weg gaan en samen met hen toekomst bouwen.

Een stralend project Tot slot vroeg ik haar naar wat haar droom is als nieuwe provinciale. Ze verwoordde het als volgt: “Zo kunnen leven dat jonge mensen in ons project mee durven stappen of het willen leren kennen. Dat alle zusters in Vlaanderen hun geloof durven uitstralen dat het religieuze leven toekomst heeft. Ten slotte dat in onze manier van omgaan met mensen duidelijk mag worden en zijn dat we leven vanuit de geest van Mornese en de spiritualiteit van Don Bosco.” 19

DE BOEKENPLANK | Tekst en foto’s: Centrale Propaganda

Voor onze weg naar Pasen heeft Don Bosco Vlaanderen uitgaven in de € 7,00 aanbieding…

(port inbegr.)

“Da mihi animas…” – Keuzes en bezieling in het leven van Don Bosco Vanuit de bekommernissen en uitdagingen van onze tijd geeft Colette Schaumont een eigen kijk op het leDa mihi animas ven en werk van de dynamische man en priester-opvoeder Don Bosco. Dit boek schetst zijn leven op basis van de keuzes die hij maakte en de bezieling die hem daarbij dreef. Het tyN86 € 15,00 peert hem in zijn menselijkheid als kind van zijn (+ e 3,00 port.) tijd, getekend door zijn persoonlijke ervaringen met een eigen temperament, met zijn gaven en gebreken, worstelend met vele uitdagingen en problemen. We herontdekken een Jan Bosco die ook vandaag een gids en inspiratiebron kan zijn voor ieder die gelooft in jongeren en met hen op weg wil gaan. Keuzes en bezieling in het leven van Don Bosco

Colette Schaumont

Auteur: Colette Schaumont

De Don Bosco-cd ‘Born Out Of His Dream’

705 € 12,50 (port inbegr.)

20

Een muzikaal verhaal rond de figuur van Don Bosco, speciaal gecomponeerd in het kader van ‘200 jaar Don Bosco’. Een must voor heel onze Don Boscobeweging! Muziek en tekst: Stijn Convents

De nieuwe paasbrochure 2015 Weg ten leven Weg naar Pasen 2015 De veertigdagentijd is een overgang waarin we ons sterker bewust worden van het leven van Christus waarin de oproep weerklinkt: verlaat het lage waterpeil van het slavenbestaan om opnieuw het geluk van de vrijheid en de grootheid van ons bestaan te kunnen genieten. De uitdaging van de weg naar Pasen is de vreugdevolle herontdekking van onze identiteit als christen. Daarom wil deze paasbrochure de lezer op die weg gevoelig maken voor zijn of haar roeping als gedoopte, met bijzondere bezinningsteksten en passages in schuindruk. Naast de rijke bezinningsteksten biedt deze kleurrijke brochure u tevens een mooie boekenlegger en een stemmige wenskaart voor Pasen. Tekst: Michèle Clavier Vertaling en correctie: G. De Neve en Adriaan De Cooman Vormgeving: A. la Folie en Philippe Schneider

De DVD ‘Don Bosco’ (Nederlands ondertiteld) Piëmonte (Italië), negentiende eeuw. Het is een turbulente periode met politieke, economische en culturele omwentelingen, religieuze spanningen. Don Bosco, een priester uit Turijn, kiest resoluut de kant van de gemarginaliseerde jongeren in deze harde € 15,00 (+ e 3,00 port.) maatschappij. De dag dat hij zich om hen bekommert, verandert hun leven... Deze film brengt Don Bosco op een heel toegankelijke manier tot leven! Regisseur: Ludovico Gasparini Duur: 200 minuten (2 delen)

IN MEMORIAM Zuster Helena Opdeweegh, zdb. ° 28-09-1924 + 28-11-2014 Zuster Helena ontving het leven te Grote-Brogel. Als tiende in de rij begon zij haar levensgeschiedenis in een eenvoudig en diep gelovig gezin. Na haar schooltijd kwam ze terecht bij de zusters van Don Bosco in Hechtel. Daar vond zij een tweede thuis, daar groeide haar roeping tot het religieuze leven. Op 31 januari 1942 trad zij in Kortrijk in en ze werd geprofest op 5 augustus 1944 te Groot-Bijgaarden. In 1949 behaalde zij het diploma van onderwijzeres, een taak die zij gedurende 26 jaar trouw vervulde te Kortrijk, Lippelo en Dilbeek. Vele jaren was zij gelijktijdig directrice van de basisschool. Toen de pensioenleeftijd aanbrak begon zuster Helena haar diensttaak bij de zusters. Ze was zes jaar overste in

Lippelo en acht jaar in het rusthuis van onze hulpbehoevende medezusters in Kortrijk. Over die periode in haar leven schreef zij: “Dit heb ik echt graag gedaan, met hart en ziel. Leven – sterven – loslaten – het hoorde er allemaal bij. Tijdens mijn verblijf daar heb ik 25 medezusters weten sterven en hen vergezeld naar hun laatste rustplaats.” Zuster Helena was sterk verbonden met haar broer salesiaan. Zij had één duidelijke oriëntatie in haar leven en wist waar ze in moeilijke momenten terechtkon. Ze trok zich op aan de woorden van de psalm: “Gij houdt mij vast, uw hand in mijn hand. Alles zult Gij ten goede leiden.” Zuster Helena was stil, krachtig en overtuigd. Zij was klaar voor de ontmoeting met de Heer van haar leven.

Viering van de Don Boscobeweging op de televisie

SPROKKEL

Op zondag 1 februari om 10.00 uur wordt vanuit de kapel van de salesiaanse gemeenschap van Sint-Denijs-Westrem een eucharistieviering uitgezonden door de VRT-televisie. Deze viering past in het kader van het jubileumjaar bij de tweehonderdste verjaardag van de geboorte van Don Bosco. Het is voor onze Don Boscobeweging een uitgelezen gelegenheid om onze dankbaarheid, onze spirit en onze aanwezigheid in Vlaanderen met een ruim publiek te delen. Aansluitend bij het zondagsevangelie durven wij als beweging geloven in een levenskrachtige boodschap die mensen vreugde schenkt en als een lopend vuurtje rondgaat – ook en vooral bij jongeren. Wij hopen dat je die zondag via de televisie ook met ons verbonden bent en dat we elkaar zo bemoedigen om samen het vuur in onze beweging gaande te houden.

21

VERBONDEN | Tekst en foto's: VIA Don Bosco De link tussen Noord- en Zuidwerking

Sinds haar oprichting in 1969, als ‘Studiecentrum voor Sociale Werken’, heeft onze ngo zich steeds toegelegd op het verzamelen van fondsen voor scholen en centra van Don Bosco en het beheren van giften aan missionarissen eerst in Congo, daarna in verschillende landen in Afrika, ZuidAmerika en Azië.

VIA Don Bosco wil als salesiaanse ngo bijdragen tot de verwezenlijking van het recht op onderwijs voor kansarme jongeren en gemarginaliseerde gemeenschappen zowel in het Noorden als in het Zuiden. Hierbij ligt de focus op het vormen van jongeren en jongvolwassenen tot verantwoordelijke actoren die hun eigen leven in handen hebben. Om dat te verwezenlijken doen we een beroep op verschillende actoren die dit proces mogelijk maken.

Naamsverandering In 1982 veranderde de organisatie voor het eerst haar naam in ‘Dienst Missie en Ontwikkelingssamenwerking – Cooperation Missionaire au Développement’ (DMOS-COMIDE). De naamswijziging bracht ook inhoudelijke veranderingen met zich. Er kwam een grotere focus op de sociale integratie van kansarme jongeren via het aanbod van technische beroepsopleidingen. De organisatie zette ook steeds meer in op capaciteitsversterking van lokaal ingebedde partnerorganisaties en verhoogde haar aandacht voor de wisselwerking tussen de sociaal-politieke context en de rol van de maatschappelijke organisaties in het Zuiden. Hierbij werd steeds een participatieve benadering gehanteerd waarbij het eigenaarschap van het ontwikkelingswerk in het Zuiden lag. DMOS-COMIDE profileerde zich in die tijd dus als katalysator en facilitator van institutionele veranderingsprocessen. In 2003 besliste DMOS-COMIDE om ook in België jongeren te sensibiliseren rond Noord-Zuidverhoudingen. Door haar jarenlange ervaring besefte ze dat de scheefgetrokken en onrechtvaardige relatie tussen Noord en Zuid op beide fronten aangepakt moest worden. De ngo besloot daarom een eigen pedagogisch aanbod te ontwikkelen om scholen inzake mondiale vorming te begeleiden. In 2005 stond DMOS-COMIDE mee aan de wieg van het Don Bosco Network. Binnen dit netwerk bundelen verschillende Don Bosco-ngo’s uit Europa en de Verenigde staten hun krachten inzake internationale samenwerking. 22

Vertrouwen i in onze par jong In 2011 werd beslist om opnieuw van naam te veranderen ten gevolge van een grondige herdenking van de missie en visie. DMOS-COMIDE zou voortaan door het leven gaan als ‘VIA Don Bosco’.

Zuid- en Noordwerking Als Belgische en salesiaanse ngo willen we via onderwijs armoede uit de wereld helpen en aan een democratische, rechtvaardige en duurzame samenleving bouwen. We geloven namelijk dat vorming een essentiële hoeksteen is van ontwikkeling, want vorming en onderwijs laten mensen toe hun civiele, politieke, economische, sociale, religieuze en culturele rechten uit te oefenen, die bijdragen tot de verandering van maatschappelijke structuren. Bovendien behoort een ‘goede basisvorming’ tot de lijst van belangrijke voorwaarden om de millenniumdoelstellingen te halen.

ontwikkelen wij concrete acties en hulpmiddelen waarbij ontwikkelingseducatie centraal staat, coherent met zuidelijke waarden en belangen en gericht naar maatschappelijke solidariteit. VIA Don Bosco geeft alle Belgische jongeren, ook de kansarme, evenals opvoeders en leerkrachten de mogelijkheden om zich actief in te zetten voor een solidaire wereld, en maakt daarbij gebruik van bewustmaking, communicatie, mobilisatie en beleidsbeïnvloeding om haar opdrachten te vervullen.

Partners

n het Zuiden, tners en de eren Via haar Zuiddienst wil VIA Don Bosco beroepsvoorbereidend onderwijs en vorming bieden aan kansarme jongeren en jongvolwassenen in het Zuiden. Hierbij worden deze jongeren zo goed mogelijk voorbereid op het professionele leven en krijgen ze dus de kans om zich als geïnformeerde burgers in de maatschappij te ontplooien. Om ons doel te bereiken doen we een beroep op verschillende actoren in het Zuiden. Zonder hen is onze werking ondenkbaar. De Noorddienst van VIA Don Bosco wil complementair aan de Zuidprogramma’s eveneens bouwen aan een gelijkwaardig wereldburgerschap in eigen land. Op basis van onze eigen pedagogische kennis en ervaring, en in samenwerking met de andere actoren van de sector,

VIA Don Bosco kan rekenen op een uitgebreid internationaal partnernetwerk, zowel in het Zuiden als in het Noorden. Eigen aan onze aanpak is dat wij niet werken met coöperanten of eigen personeel in het Zuiden, wel met volwaardige partners die in de lokale samenleving zijn verankerd, en haar noden bijgevolg als de besten kennen. In partnerlanden zijn de Plannings-en Ontwikkelingsbureaus, opleidingscentra en tewerkstellingsbureaus de belangrijkste partners. In België werken we samen met TSOen BSO-scholen, ook al bevinden ze zich niet in het Don Bosconetwerk waar we deel van uitmaken. Een ander type partners dat we onderscheiden, zijn onze strategische partners. Het gaat om organisaties en netwerken die in het kader van projecten en programma’s niet rechtsreeks door VIA Don Bosco gefinancierd zijn, maar die wel een rol spelen in het bereiken van onze doelen. Naast de partners hebben we natuurlijk ook de donoren en volgelingen van onze ideeën en projecten, die heel belangrijk zijn dankzij hun financiële bijdrage. We blijven steeds rekenen op hun steun want dankzij hen krijgen duizenden jongeren in het zuiden de kans uit de armoede te geraken en een professioneel leven op te bouwen. Zo hopen we dat ook jullie, lezers van Don Bosco Vlaanderen, in ons werk blijven geloven en dat jullie ons blijven steunen! 23

RUGGESPRAAK | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Eindredactie

We leven vandaag in een wereld vol wantrouwen. Mensen hebben soms weinig vertrouwen in elkaar. Ingegeven door onzekerheden en angst wantrouwen we vreemdelingen, instellingen, banken, de economie, de wereld, de toekomst… Vertrouwen wordt ook zo vaak beschaamd.

Jongeren worden, op hun levenspad, geconfronteerd met talrijke kruispunten, het ene gevaarlijker dan het andere. De keuzes die ze daar moeten nemen zijn soms belangrijk, bepalend voor hun toekomst. Daar hebben jongeren nood aan vertrouwen.

Vreemd genoeg hebben we op kruispunten, onterecht, verrassend veel vertrouwen. We rijden haast blindelings door het groene verkeerslicht, erop vertrouwend dat weggebruikers in de dwarsrichting hun rode stoplicht niet negeren.

Jonge mensen succesvol opvoeden kan alleen in een sfeer van wederzijds vertrouwen. Op belangrijke kruispunten in het leven moeten opvoeders en ouders naast jongeren staan, richting geven, tegelijk durven loslaten, erop vertrouwend dat ze juiste en verantwoorde keuzes maken.

Don Bosco was meester in het geven van vertrouwen. Om de tweehonderdste verjaardag van zijn geboorte te vieren kunnen we, in dit nieuwe jaar, extra aandacht besteden aan dit pedagogisch principe. Met vreugde zal hij over onze schouders meekijken. Gelukkig en vreugdevol Nieuwjaar.

Vertrouwen 24