117de jaargang sept. - okt tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail P209042

Vlaanderen 117de jaargang | sept. - okt. 2013 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

5

Vrije trap



Hoofdredacteur

Steven Pinnoo

Adviesraad

R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Een salesiaanse Een

kijk



op de wereld op de salesiaanse wereld

inhoud

Ingeblikt

3

Je bent iemand

4

In de achtertuin van Kristiaan Van Laecke

6

Bidden en smeken

8

Sjoefoemi

9

Eindredactie en redactieadres

Mark Den Haerynck Stationsstraat 87 3150 Haacht [email protected]

Adreswijziging

Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Verantwoordelijke uitgever

Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Lay-out en druk

Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen. In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Citaat

10

Spek-Takel in Oostende

11

Genegen.be

12

‘Opvoeden door beginners’ – Zin en onzin van opvoedingsadvies

14

Mosselen en sardines

16

Salesian Youth Movement op de Wereldjongerendagen

17

Buitengewone kansen (Hugo D’hoker)

18

De Boekenplank

20

In memoriam

21

Bevolking tussen twee vuren

22

Ruggespraak

24 Foto voorpagina: MorgueFile

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Eindredactie

September… Een maand vol bruisende activiteit! Gedurende de zomermaanden werden de lessen beëindigd, hebben we het werk even op een lager pitje gezet en tijd gemaakt voor wat vakantie. Vele jongeren hebben ook deelgenomen aan allerlei initiatieven in binnen- en buitenland, tot de Wereldjongerendagen toe. Voor velen is de vakantieperiode een tijd van ‘plezierig engagement’ voor de anderen… Maar nu staan we klaar om een nieuw school- en werkjaar aan te vatten: het leven van alledag wordt weer opgestart! Het is als bij een voetbalwedstrijd die even werd stilgelegd en weer in gang moet worden getrapt. Iedere sportliefhebber weet dat dergelijke ‘stilstaande fases’ vaak cruciaal zijn voor een wedstrijd. Ze vragen een goede voorbereiding en concentratie, maar niet zelden vormen ze de aanleiding voor een doelpunt.

| ingeblikt

met stille trom, met luide aansporingen of een gebed, recht uit het hart. Al deze mensen geven een gelaat aan Don Bosco anno 2013-2014. Laten we in zijn spoor aan de slag gaan, met onze jongeren een nieuw jaar van groei aanvatten waarin ze ook mogen voelen hoezeer we van hen houden. Het team staat opgesteld en is er klaar voor, het fluitsignaal weerklinkt… Ik durf hopen op een mooi doelpunt – wie weet, misschien zelfs een wereldgoal!

Zo willen we er bij Don Bosco ook ‘weer in vliegen’: bruisend van energie, goed voorbereid en doelgericht – een vrije trap die leven in de brouwerij brengt. We willen onze jongeren uitdagen om ook dit schooljaar het doel te bereiken: verder uitgroeien tot mensen met pit en spirit die ook een rol durven opnemen in onze samenleving. Daarvoor mogen ze rekenen op de steun van heel wat mensen die zich voor hen inzetten: ouders, directies, leerkrachten en opvoeders, medewerkers uit de hele ruimere Don Boscobeweging… Ook heel wat supporters zijn met de wedstrijd begaan en tonen dat op alle mogelijke manieren: toeterend of

Vrije trap 3

Don Bosco, en nu? | Tekst: Bart Decancq Foto's: Copyright 2004 Lux Vide, sxc Vandaag Don Bosco zijn

Je bent iemand Het oratorio in Turijn, 1884. Don Bosco is negenenzestig geworden, hij reist geregeld om weldoeners en medewerkers een hart onder de riem te steken. Hij trekt naar Frankrijk of naar Spanje waar hij zich in Martì Codolar laat fotograferen met don Rua achter zich, te midden van enkele prominenten, van medebroeders, van jongeren en mensen uit de buurt. Zijn congregatie is verspreid in Europa, maar ook in andere werelddelen zijn jonge salesianen aan het werk voor de jeugd. Intussen is het oratorio van Valdocco uitgegroeid tot een immens complex met werkplaatsen, met het internaat en de scholen. Het is ook de plaats waar het hoofdbestuur van de congregatie zijn thuisbasis heeft.

De oorspronkelijke ervaring van Don Bosco kan maar voortleven als ze in een structuur wordt gegoten. Maar structuren kunnen die ervaring ook versluieren…

4

De Romebrief van Don Bosco Mei 1884, Don Bosco is in Rome en van daaruit stuurt hij een brief over de gang van zaken in het oratorio van Turijn. Een korte versie van de brief is gericht aan de jongeren en een langere is bestemd voor de salesiaanse gemeenschap. Je leest er de bezorgdheid van Don Bosco over de veranderde situatie en over de problemen bij de studenten van Valdocco. Door de groei van het werk en door de groei van de congregatie moet de ervaring van de beginjaren een structuur krijgen. Die oorspronkelijke ervaring, dat charisma van Don Bosco, kan maar voortleven als het in een structuur wordt gegoten. Maar structuren kunnen die ervaring ook versluieren…

Het gevoel van persoonlijke acceptatie en bevestiging maakt veel meer mogelijk: jonge mensen krijgen vertrouwen, een gevoel van rust en veiligheid.

In juni 1884 is Don Bosco terug uit Rome en don Giovanni Bonetti krijgt de opdracht om uit te zoeken waar het verkeerd loopt. De vraag is duidelijk: hoe komt het dat de jongeren ons vrezen, eerder dan dat ze ons beminnen? Hoe komt het dat de jongeren van het oratorio, waar het verhaal van Don Bosco vorm kreeg, niet meer voelen dat ze graag gezien worden door hun opvoeders? Don Bonetti doet een onderzoek bij een aantal salesianen van ter plaatse om de oorzaak van de problemen op het spoor te komen. De conclusies kon men in feite reeds lezen in de brief uit Rome: de oversten zijn nooit onder de jongeren, de jongeren hebben argwaan tegenover hun opvoeders en leraren. Over de oorzaak van de problemen zijn de ondervraagde medebroeders het unaniem eens: het feit dat de jongeren in een ‘oceaan van oversten’ geen echt referentiepunt hebben, is volgens hen de voornaamste reden van de wanorde. De ene zegt dat het zijn verantwoordelijkheid niet is en de andere weigert de verantwoordelijkheid op te nemen. Er is nood aan iemand die de touwtjes weer in handen neemt.

Tochtgenoot van jonge mensen Het feit dat hij zijn salesianen en opvoeders niet meer bij de jongeren ziet, doet Giovanni Bosco pijn. In zijn Romebrief haalt hij het oratorio van de beginjaren voor de geest. De jaren en de expansie hebben de originele aanpak overwoekerd en hij grijpt terug naar de opvoedingsstijl die hij met jongeren voor ogen had. In die assisterende stijl ligt de kern van zijn aanpak. Het gaat erom dat de opvoeder of leraar aanwezig is als persoon. Vanuit een zorg voor de ander laat hij zich dan ook raken door die jongere. Hij verschijnt als een persoon die positief betrokken is op jonge mensen en niet enkel

als iemand die bepaalde vaardigheden en kennis belichaamt. Hij wordt voor een periode tochtgenoot op de soms hobbelige en moeilijke levensweg die een aantal jonge mensen moeten gaan. Vanuit het authentiek-zijn van de opvoeder worden jonge mensen aangesproken: je bent iemand! Het is een houding van ontvankelijkheid voor het onbepaalde dat we als mensen in ons dragen. Het gevoel van persoonlijke acceptatie en bevestiging maakt veel meer mogelijk: jonge mensen krijgen vertrouwen, een gevoel van rust en veiligheid. Vanuit zijn authentiek-zijn zegt de opvoeder wat hij doet en doet hij ook wat hij zegt. Het is wel degelijk belangrijk dat men nabij is en dat een opvoeder vraagt naar de toestand van een zieke moeder, naar dat waar jongeren zich zorgen om maken, waar hun kwetsuren vandaan komen of wat hen gevangen houdt. Jongeren leren niet van volwassenen met wie ze geen band hebben. Deze vertrouwensband tussen jongeren en volwassenen is de humuslaag waarop groei mogelijk is, waarbij men bewust wordt van het vermogen om de problemen aan te pakken.

Het kompas leren lezen We weten intussen dat bij een positieve emotie veel meer hersencentra betrokken zijn dan bij negatieve emoties die zich vastzetten in het brein van jongeren. Door een geïnteresseerde, luisterende houding ontvangen ze groeikracht in hun ontwikkeling, krijgen ze kansen om te leren wat ze nog niet kunnen. Giovanni Bosco weet dat geduld hierbij noodzakelijk is. Hij ervaart aan de lijve dat opvoeden geen effen pad is, maar eerder een bergtocht waar iedereen aan begint met zijn mogelijkheden en beperkingen. Hij weet ook dat aandacht zonder structuur geen blijvend effect heeft, dat grenzen stellen wezenlijk deel uitmaakt van het gebeuren. Een waardering die authentiek is, stuwt jonge mensen vooruit en geeft hun de overtuiging dat zij de toekomst aankunnen. Op die manier is de volwassene de gids, leert hij hen het kompas lezen om het op hun leven te leggen. Ze moeten niet dezelfde wegen gaan – ze zullen geconfronteerd worden met ontgoocheling en onbegrip, maar ook met vreugde om zo uiteindelijk zichzelf te worden. Wie leert hun het kompas te lezen en toont hen de valkuilen waar ze voorbij moeten? 5

te gast | Tekst: Mark Den Haerynck Foto's: Eindredactie DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

Wij hebben goede leerkrachten gehad die de kleine kiem die in elke jongere aanwezig is, naar boven wisten te halen.

In de achtertuin van Kristiaan Van Laecke

Het vroeg enige moeite om de persoon die we voor deze rubriek wilden interviewen te kunnen overtuigen van het waarom van de vraag. Ons tijdschrift portretteert ook graag eens mensen die door hun inzet de mozaïek van de brede Don Boscobeweging meer kleur geven. Met die motivatie is het gelukt om een babbel te hebben met de voorzitter van de oud-leerlingenvereniging van Don Bosco Zwijnaarde. Kristiaan Van Laecke trekt er de kar, maar zoek achter elk woord wel het engagement van een enthousiast team.

Toegankelijk

6

Op een domein van 200 ha stond de deur van zijn bureau open daar waar elke morgen zijn taak begint, in het Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek (ILVO) in Melle. Hij is er de directeur, maar doet het op een manier zoals zijn leraars en opvoeders het voordeden: communicatief en mensen nabij. De toegankelijkheid waarmee hij het onderzoeksinstituut met 200 mensen leidt, leerde hij als leerling van het Don Boscocollege in Zwijnaarde. Geboren en opgegroeid in de schaduw van Don Bosco was het vanzelfsprekend dat hij naar dat naburige college ging. Zes jaar heeft hij er gestudeerd, maar daarnaast kreeg hij de kans om nog zoveel andere dingen te doen.

de vakantiedagen was er altijd wat te doen, met klussen allerhande en veel activiteiten. Zijn twee dochters zijn intussen op datzelfde college afgestudeerd. “Papa, vergeet ook niet te vertellen over de Aostareizen”, hadden ze hem weten te herinneren. Kristiaan heeft die vakantiekampen zes jaar meegemaakt, geleid en geanimeerd. Toen hij al aan de universiteit studeerde organiseerde hij zich zodanig dat hij die kampen zeker kon meepikken. De bergen, de natuur, de insecten en de vlinders – een hobby waarover hij zijn doctoraatsthesis heeft gemaakt – het heeft hem zodanig geboeid en gemaakt tot wie hij nu is, dat de dankbaarheid om dat verleden nooit ver weg is.

Basis

Oud-leerlingen

Als illustratie voor wie hij is en wat hij doet, refereert Kristiaan voortdurend naar dat verleden, die studietijd waar zoveel meer mogelijk was dan studeren. Na schooltijd was hij naar eigen zeggen evenveel uren in Don Bosco als tijdens de lestijden. In de weekends en

“Hoe ben je dan bij de oud-leerlingenvereniging terechtgekomen?” Die vraag moest gesteld worden. Op de proclamatie van de zesdejaars, nu dertig jaar geleden, was het Frans Matthyssen die hem de vraag stelde. Het engagement is een gevolg van goede voorbeelden.

“Wij hebben goede leerkrachten gehad die de kleine kiem die in elke jongere aanwezig is, naar boven wisten te halen.” Hij noemt namen: Jean-Marie Schepens, Roel Verleyen. Het zijn leerkrachten die kort bij de leerlingen stonden en hun verantwoordelijkheid gaven. Het schooltijdschrift Populierenzang kreeg vorm en inhoud in de samenwerking van leerkrachten en jongeren. Nu is het de redactie van Suinarda die zijn aandacht en die van een hele redactieploeg vraagt. En leerkrachten van toen zitten ondertussen al jaren in de bestuursploeg, ook al zijn ze zelf geen oud-leerling.

Werking

Iedereen beroemd kon je hen ontmoeten. De info over de school met een selectie van activiteiten en opmerkelijkheden zorgt voor de band tussen vroeger en nu. Het is een bekende dat oud-leerlingen die samenkomen, er zich voor interesseren hoe de school er vandaag uitziet en functioneert, maar kort daarna schakelen ze steevast over naar “in onze tijd”. De geschiedenis herhaalt zich. Al vijftig jaar, want Don Bosco Zwijnaarde vierde in 2012 een halve eeuw geschiedenis. Dat gaf aanleiding om het repertorium aan te passen, voor de zesde keer. Dat huzarenwerk kent sinds de eerste uitgave in 1988 om de vijf jaar een nieuwe uitgave. Geen evidentie om alle namen van oud-leerlingen sinds 1934 in kaart te brengen, want het college dat in 1962 in Zwijnaarde een eigen locatie kreeg, had voordien onderdak in de gebouwen van Don Bosco Sint-Denijs-Westrem.

Elke oud-leerling is een potentiële Don Boscopropagandist. Mensen die positief in het leven staan en anderen kansen geven. Don Bosco Zwijnaarde kijkt al terug op zo’n 6.000 afgestudeerden. De groep oud-leerlingen in zijn totaliteit bereiken lukt niet, maar wie wel deelneemt aan een of ander initiatief, gaat met een goed gevoel naar huis. En daar is het om te doen, anderen gelukkig maken. Oud-leerlingen bijeenbrengen lukt vandaag moeilijker dan vroeger. Er zijn zoveel andere interesses die prioriteit krijgen. Men kiest ad hoc. Suinarda geeft het echter niet op om kansen te geven en uitnodigingen te sturen. Het succesverhaal van de Kristiaan is er directeur, vereniging begint bij het bestuur, een vriendengroep die maar doet het op een manier zich aan elkaar bindt en waar zoals zijn leraars en opvoeders de een de ander motiveert. het voordeden: communicatief Ondertussen is de vervrouween mensen nabij. lijking van de leerlingenpoBlijven vernieuwen pulatie al enkele jaren bezig. “Waarom doe je dat alleDat vraagt aanpassing en bijsturing. Ook met die charmaal?” Is er wel een eensluidend antwoord op deze mes houdt het bestuur rekening. Twee dynamische levraag? Wellicht niet, omdat het niet meetbaar is wat het leven pit en levensenergie geeft. Voor het bestuur den zijn ondertussen bestuurslid, jong en bruisend. Door is het vooral een grote voldoening om bij elke activiteit de vlotte samenwerking met de schooldirectie krijgt het dankbare oud-leerlingen te ontmoeten. De vaststelling bestuur de kans om elk jaar de eindejaars in kennis te brengen van de oud-leerlingen en hun werking. Het modat de opvoedingsaanpak van Don Bosco sporen nalaat ment om een eerste aanzet te geven, om een klasafgeen dat mensen dankbaar zijn voor de voedingsbodem vaardigde te kiezen als aanspreekpunt voor het bestuur, die in hen werd klaargemaakt om zelf goed zaad te zijn en om persoonlijke gegevens te verzamelen. voor anderen. Daarom stagneert de vereniging niet en wil het bestuur zich blijven vernieuwen. Binnenkort is Repertorium er een denktankdag gepland om samen te brainstorDe actieve werking van de vereniging liet zich in de men over hoe het verder moet en kan. Het is uit zorg loop van de jaren ook uitdagen. Het tijdschrift Suinarda om niet te stagneren en niet in routines te vervallen, is het paradepaardje van de vereniging, waarin veel dat de groep zichzelf wil heruitvinden in wat ze doen geld en tijd wordt geïnvesteerd. De redactie weet dat en niet doen. En bij wijze van afronding heeft Kristiaan die uitgave niet vanzelf tot stand komt. Oud-leerlingen nog een boodschap aan wie dit leest. “Er worden veel die van zich laten horen in het wereldnieuws, zijn er de kansen geboden. Grijp die aan en gebruik je talenten. vaste rubrieken. En ze zijn niet uit de media te branden: Doe er iets mee!” Het is een gepaste afsluiter die de in De slimste mens ter wereld, De pappenheimers en toegevoegde waarde is bij elk engagement. 7

Uitgelezen | Tekst: Piet Stienaers Foto: Sxc

Hij sprak tot hen: “Wanneer ge bidt, zegt dan: ‘Vader, uw Naam worde geheiligd, uw Rijk kome. Geef ons iedere dag ons dagelijks brood, en vergeef ons onze zonden, want ook wijzelf vergeven aan ieder die ons iets schuldig is. En leid ons niet in bekoring.’” En Hij voegde eraan toe: “Vraagt en u zal gegeven worden, zoekt en gij zult vinden, klopt en er zal worden opengedaan.” (Lc 11,2-4.9)

Bidden en smeken Wanneer de leerlingen vragen dat Jezus hen zou leren bidden, geeft Hij hun het Onzevader. Van toen af werd dat het belangrijkste gebed van de christenen. Overstijgt het daardoor zijn tijdsgebonden kader? Dat is een andere zaak. Want net zoals alle menselijke bedrijvigheid is ook bidden een tijdgebonden aangelegenheid, gekleurd door ideeën, manieren van aanvoelen en godsbeelden van het ogenblik. Bidden is immers zo wezenlijk vergroeid met de mens dat de eerste stappen in het gebed, in onze kinderjaren, vandaag nog altijd in ons bidden doorklinken. Het is net als met onze smaak: ook die is voor een deel bepaald door de kookkunst van onze moeder of door wat we in onze prille jeugd gegeten hebben. Vandaag wordt ons bidden niet meer in de eerste plaats getekend door Jezus’ woord: “Vraagt en u zal gegeven worden.” De mens is vandaag autonoom geworden en hij heeft meer inzicht in de natuur en de gang van zaken in wereld, zodat hij doorgaans aan God geen dingen 8

vraagt waarvoor hij zelf moet instaan: vrede, gezondheid, goede relaties, gerechtigheid. Bidden is eerder te omschrijven als ‘vertoeven in de schaduw van God’ of ‘met de ogen van God naar de werkelijkheid kijken’. Toch blijft het smeekgebed, dat het Onzevader is, een universele kracht bewaren. Omdat smeken een menselijke kwaliteit is. Iets vragen – aan God of aan mensen – is een kunst. Het is je toevertrouwen aan de andere, je van hem afhankelijk maken en de touwtjes wat uit handen geven. Niet iedereen kan dat. Dat lijkt me een gemis. Bovendien is het Onzevader geen smeekgebed voor de dagelijkse kleine en laag-bij-de-grondse behoeften. Het vraagt meer verheven zaken: het rijk Gods, een plaats voor God in het leven, brood voor iedereen, vergiffenis… Het zijn zaken die ertoe doen in de wereld. Bovendien vraagt het niet alleen vergiffenis, maar schenkt die ook. Het engageert zichzelf voor wat het vraagt. Dat is bidden, God welgevallig. Laat het Onze­ vader nog maar wat klinken.

Tekst: Dorien Dreesen Foto: Eindredactie

| Plezierig engagement

Vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland

Sjoefoemi is een tweejaarlijks weekend vol ontmoeting en plezier voor alle Don Boscospeelpleinen. Het wordt georganiseerd door een enthousiast team van vrijwilligers, genaamd ‘het Sjoe-team’. Daisy Van Boxstael vertelt over haar ervaringen… Wat betekent Sjoefoemi voor jou? Sjoefoemi is voor mij een geweldig weekend waar je in contact komt met jongeren die allemaal dezelfde passie delen: speelplein. Het is een weekend waarin je het kind of de puber in jezelf nog eens helemaal mag loslaten en je kunt genieten van superactiviteiten. Wanneer maakte je er voor het eerst kennis mee? Mijn eerste Sjoefoemi-ervaring dateert al van 2003. Het was ook een samenkomst van alle Don Boscospeelpleinen, maar niet in weekendvorm. Ik weet dat medewerkers en hun kinderen toen nog werden uitgenodigd om mee te gaan, dus vandaar dat ik op dertienjarige leeftijd mijn eerste Sjoefoemi-ervaring had. Ik kwam die dag ogen tekort. Het was een fantastische ervaring die ’s avonds afgesloten werd door een fuif met boombal. Echt top! Wat mij het meest is bijgebleven is dat ik echt verstomd was door het aantal monitoren. Ik was verbaasd dat er zoveel jongeren leider waren op een Don

Sjoefoemi

Boscospeelplein. En eerlijk gezegd is die verbazing er bij elke nieuwe editie van Sjoefoemi weer. Waarom koos je ervoor om deel uit te maken van het Sjoe-team? Ik was al een paar jaar hoofdanimator op ons speelplein en zocht een nieuwe uitdaging. Die kwam er dankzij het Sjoe-team. Het was iets dat ik perfect kon combineren met mijn studies en het leven op kot. Welke editie vond je tot nu toe de leukste? De leukste editie zal voor mij altijd die van 2003 blijven. Het zal waarschijnlijk veel te maken hebben met het feit dat ik er toen was met mensen naar wie ik enorm opkeek. Na die editie kon ik ook niet wachten om zelf animator te worden. Zijn er ervaringen die er voor jou bovenuit steken? Een van de mooiste Sjoefoemi-momenten beleefde ik tijdens de ‘gouden editie’ in 2009. We zaten allemaal bij elkaar en zongen over hoe de jeugddienst vijftig lentes jong geworden was, een kippenvelmoment! Stel dat alles kan, wat wil je dan zeker eens doen tijdens een Sjoefoemi-weekend? Mocht alles kunnen dan zou ik er een vijfdaagse van maken in een warm land. Overnachten zou er in tentjes gebeuren en we zouden er leven in festivalstijl. Het spel om de beker zou een heus avonturenparcours worden met als slot de afvaart van een rivier. Zaterdagavond mag er dan gerust een groot kampvuur op het strand zijn met gezellige optredens. Denk je dat je in 2015 opnieuw deel zult uitmaken van het Sjoe-team? Dit zal mijn laatste Sjoefoemi zijn als Sjoe-teamer. Ik heb natuurlijk geen glazen bol, maar wel een hoop toekomstplannen. Als alles wat meezit, zal ik er in 2015 voor de allerlaatste keer nog eens bij zijn als gewone deelnemer. Maar daar wil ik voorlopig niet aan denken. Eerst van Sjoefoemi 2013 een supereditie maken en dan zien we wel wat de toekomst brengt. 9

Don Bosco vertelt hoe zijn broer eens een citroenplant cadeau gekregen had, vol met heerlijke bloesems. Hij plukte de bloemen en maakte er een prachtige ruiker van, waar hij iedereen aan liet ruiken. Maar ’s zomers klaagde hij dat zijn citroenplant geen enkele vrucht had voortgebracht… Willen wij ook dit jaar geduld opbrengen in de opvoeding en onze jongeren alle kansen geven om door te groeien tot rijpe vruchten?

“Wie vruchten wil oogsten mag niet alle bloesems plukken.” 10

Tekst: Jos Claes Foto: Ensorinstituut

| Een woord waard

De moeite waard om ter sprake te brengen

Spek-Takel in Oostende! East-End: muziektheater van de bovenste plank!

Hoera! Jeugdwerk De Takel in Oostende bestaat 25 jaar! Om dat te vieren brengen de jongeren in oktober een heus muziektheater. Het totaalspektakel kreeg de titel East-End mee en werd samengesteld in samenwerking met diverse toneelacteurs, muzikanten, koorleden en dansers.

Bruggen slaan Al langer leeft bij Kristine Decroos, coördinator van het Dagcentrum, het verlangen om bruggen te slaan tussen enerzijds de jongeren en hun gezinnen die verbonden zijn met De Takel en anderzijds jongeren en volwassenen die een stevige plaats in de samenleving gevonden hebben of aan het uitbouwen zijn. Zo kunnen jongeren kansen krijgen, hun eigen talenten ontdekken en met een positief zelfbeeld aan de toekomst bouwen. Het 25-jarige bestaan van De Takel vormt een uitgelezen kans om dat in een feestelijk moment vorm te geven. “Het samen uitbouwen van een spektakel, het samen op de planken staan, als een bezegeling van geloof en vertrouwen in elkaar om samen te streven naar een mens-‘waardig’ leven voor elkeen. Dit is ‘takelen’, jonge mensen optillen en humaniseren”, vertelt Kristine. In voorbereiding waren er verschillende workshops met jongeren en ouders: tekenen, werken met klei, dans, strandbloemen maken... Zo werden jongeren in het project gedompeld. Een muziektheater werd geboren!

East-End wordt een samenspel van dans, zang en toneel. Een liveorkest maakt het geheel compleet. Lieve Verbeeke en Dirk Ooms tekenden voor de tekst. Onno van Gelder jr. leidt de artistieke regie. De muziek werd gecomponeerd door Michaël Vancraeynest. Hij zal de muziek ook live dirigeren. Marita Engels ten slotte verzorgt de choreografie. De nachtwinkel van East-End is meer dan een winkel. Het is ook een draaischijf van sociaal contact in de wijk. Mensen maken een praatje met elkaar, er zijn ook veel jongeren die langs komen, zeker op de dagen dat er gevoetbald wordt op het pleintje nabij de nachtwinkel. Alles verandert evenwel met de komst van Jan, die werkt bij een bekend immobiliënkantoor in de stad. De baas van het kantoor heeft De voorstellingen van Eastzijn oog laten vallen End vinden plaats op vrijdag op enkele huizen in de 4 oktober om 20.00 uur (prestraat, waaronder het mière en VIP-voorstelling) en pand waarin de nachtop zondag 6 oktober 2013 winkel is gevestigd. Hij om 15.00 uur in CC De Grote wil er een groots nieuwPost in Oostende. bouwproject ontwikkelen… Tickets kosten 20 euro (vrijEast-End gaat over mendag) en 10 euro (zondag) en sen die het niet gemakkelijk hebben, over jonzijn verkrijgbaar in het UiTlogeren die met vallen ket in CC De Grote Post, Henen opstaan hun weg drik Serruyslaan 18A, 8400 zoeken, over kwetsOostende (tel. 059/33.90.00) baarheid en vitaliteit, of via www.degrotepost.be. conflict en verzoening, strijdlust en samenhorigheid. Maar bovenal is het een verhaal over vriendschap en hoop, over de kracht van jongeren die vaak als ‘probleemjongeren’ worden gelabeld, maar die er toch in slagen boven zichzelf uit te stijgen als ze daartoe worden uitgedaagd. 11

Genegen.be | Tekst: Maarten Meeus Foto’s: Eindredactie Al surfend bezinnen bij de noveen van Don Bosco Don Bosco zet krachtig in op het positieve dat in iedere mens aanwezig is. Hij pint zijn jongens niet vast op de misstappen die ze begaan. Hij heeft zijn eigen stijl. Door heel bewust bij zijn jongens te staan weet hij wat onder hen leeft en kan hij hen aanspreken op hun sterktes. Hij bemoedigt en bevestigt ze. Hij helpt hen werken aan hun dromen en verlangens, vanuit een onbegrensd geloof in hun kunnen. Deze aanpak is ook voor onszelf als opvoeder een uitdaging. “Net als ik mijn geduld dreig te verliezen, fluistert Don Bosco in mijn oor: ‘Al is het niet voor Frans, hij heeft echt wel talent.’” We zien nogal vlug het probleemgedrag en proberen dit ‘weg te werken’. Terwijl de jongere er meer bij gebaat is als we kijken naar de aanwezige krachten en hoe we die kunnen versterken. Positieve bevestiging, eenvoudigweg belonen en preventief hier aandacht voor hebben, is een sterke hefboom in de opvoeding.

Stimuleren

12

Laat het etiket los en kijk naar de jongere en wat hij in zich heeft. En als je zijn kracht ziet, zal die alleen maar toenemen. Want waar je aandacht aan besteedt, groeit!

focus. k onze a a v e t l n, kun an, is a g te zie ij niet k in h k t ij r a r w e t’, p het nv ntbreek r als ee m kan o r ook a ‘o o a r o e b m d g f, n ie sla te de a t negat rgt ech en. Een “Wat bij . Hij zo schil nie ingen realiser r n e e v g t g e li .” s Door h ooie d n dwar er open n hele m egenhouden e ld gaat hij zek e instaan m n a e s je ven je t edu lo t g e h t g ic a u z w e jo lijven et eerste g ig die in n ook b id en m d e e o g h n n ig li il n r e e e v eien. ens n le voor je ten gro eb je m il ik mij la h w e t n o e n Z v é . en le iek en “In het oedigen en nde krit ten te ontdekk m e n w a u a o b n tijl kom jf ik hen voor op un tale atieve s tsen, bli ic o n om h e b n r u n o e p m z s aan p gren de com zoek als ze o ende en r e t is s Vooral at je op ren.” s d o a t v e r r e D a e . a c ren vorm n n impli iegenen aanspo eduld é puurste er bij d g k n e n u Z e h . t n e z ge sdagen hier in vraagt in an al je leerlin pel, bezinning n e r le even, gs nv “Stimu talente . Midda sen te g n is e n a r d k a r a a n b a u gaat n er zicht et is ee erom h cces. H et mind et gaat u h H : s . ie n n e e w t n bij le en zeggen unnen en mom omgaan met fa k d u je o u g o ij Bosco z n daarb te leren zien.” an Don enz. zij en hen v n jn a li ve wilt a g e ie d e it t s In o g . p o n t dialo et zijn ls je he itblinke ctief in amen m een n snel a oeten u S e m . t s k O constru e ij S ll k /B atieve iet in a mates), ht TSO als ze n het neg o Haac m/math r c g o s a a in o .c d n B k ij o r n je o o b bev ag als de in D tes (www.face gaat tra wiskun @ t h M c de tijd h a t r @ is leerk voor M ren. enhout olaprijs p a P m stimule a r in C a g a n in lk a n e V o e f K Kristo aarbij z g hij de ngen w en kree li r g e n li le r r e le doo voor en project

Een project van Don Bosco Vorming & Animatie in de kijker

We kennen Don Bosco vooral als priester, als opvoeder en van het project waar hij voor staat. Maar zijn kracht zit misschien nog meer in zijn charisma. Hij weet jongeren én volwassenen te raken met zijn persoonlijke uitstraling en warmmenselijke nabijheid. Zo sterk zelfs dat enkelen op 19 december 1859 samen met hem de Salesiaanse Sociëteit oprichten. In het spoor van Don Bosco gaan ze samen verder op weg.

Daar blijft het niet bij. Zoals hij zelf geïnspireerd werd door Franciscus van Sales, don Cafasso, zijn moeder en zijn jongens is Don Bosco tot op vandaag voor velen van ons een inspiratiebron. Hij is een richtingaanwijzer wanneer we in bepaalde situaties met een jongere de weg niet meer weten. Don Bosco roept ons eveneens op om net zoals hij inspiratie te zijn voor anderen. Als een voorbeeld dat anderen bezielt en zich door hen laat raken. Iemand die mensen uitdaagt en grenzen laat verleggen. Maar hun ook een plek geeft waar ze op adem mogen komen. Het gaat niet om de weg die je inslaat, maar om het spoor dat je nalaat.

Inspireren

“Inspi ratie b etek geraa kt zijn ent voor m ij doo en in je den r iet bewe ken e g i n mijn t n/of je g geb s of ieman d oen racht do gezor worde gd he malige lera en. Als lee hartel n , r e in l a ing w ft dat r Fran ijke, p as dat de lee ik nu s, die o s i t z r i e lingen ijn co eve en r zo m nog s llega , zijn ee vo toch c teeds ben. D bewe aansp e o e n n s e equen oor zi or reekb voorb gt om “Don aar en jn te om eeld n het be Bosco gang aar w aanw st geloo met ezig z ie ik o f in jo is geleideli e van mez ijn pk elf als jk me ng hun k e geg leerkr ijk, iemand , is Jan ansen e mensen, r a o die m cht te eid al same biede uitdag e si n g n, stu in ren m met hen o nspiratiebr even.” onder g om leerli p i o j n n h .Z u hande ng ste len al n tempo op ijn sterk “Of da unen en h en te intere s l p opelij e t laats s ad ga e s eren v rkrach ko te an, entho t. Het usiast lukt, kan ik ok wel te in oor mijn v is een ak, he te zijn spirer moeil me no n tege en.” ij in mij di lijk te n omg k zelf zegg ervoo g hebben, e n a w n . r zorg D g e o r e k o n ik r auth t dat z e geslaa entie e mee hier iedere r voor hen gd.” r mee t d e a zijn w k en g aan neme . Als annee n dan r ze Ilse Sc de lee mijn enga heele geme r s t o n f n alleen is leer speelp , is mi t kra la jn mis Ooste atsanimatie cht Frans-E sie nrijk e ngels , n tal v de begele in het iding an an D on B v dere ( na)sch an de (hoo oscocolleg e f oolse activit d)moni’s, d in Hechtel. e org eiten. anisat Ze staat m ee in ie van voor d het b e ergka mp na ar

13

Groeistoot | Tekst: Dirk Schoofs Foto's: Dirk Schoofs, eindredactie Praten over opgroeien en de perikelen daarbij

‘Opvoeden door beginners’ Zin en onzin van opvoedingsadvies Er is erg weinig echt wetenschappelijk onderzoek gedaan over opvoedingsadvies voor jonge kinderen, en het bestaande onderzoek is volgens René van de Veer vaak van bedenkelijke kwaliteit. Opvoedingsadviezen zijn meestal gebaseerd op praktijkervaringen. Soms kunnen dat heel zinnige adviezen zijn, vaak ook niet.

Waarom staan die adviezen volgens u op losse schroeven?

Gaan opvoedingsadviseurs zelfbevestigend te werk? Hebben ze de conclusie van hun bevindingen al bij voorbaat klaar? Opvoedingsadviseurs zijn sowieso niet op zoek naar de waarheid. Ze hebben al een theorie in hun hoofd waarvan ze denken dat die waar is. Ze zijn er niet op uit om de werking van hun theorie te toetsen.

Ze zijn zeker niet algemeen geldig om de eenvoudige Zakt de grond niet onder de voeten van de ouders weg, wanneer u vertelt dat ze reden dat mensen zich dikwijls baseren op tradities die de adviseurs niet meer in de eigen cultuur gangbaar kunnen geloven? zijn. In België en Nederland was Opvoedingsadviezen het lange tijd absoluut verboHeel veel ouders willen horen zijn meestal gebaseerd den om een kleine baby bij jou hoe het moet. Daarom is mijn op praktijkervaringen: in bed te laten slapen. Men gaf boodschap niet echt de gesoms kunnen het heel aan dat het gevaarlijk was of wenste. Het komt erop neer dat zinnige adviezen zijn, dat het kind daardoor te afhanje best toch wel verschillende vaak ook niet. kelijk zou worden. Wanneer je adviezen naast elkaar legt en even over de grens kijkt, zie je probeert te beredeneren wat je dat deze praktijk in heel veel culturen voorkomt zonhet meest redelijke advies lijkt om dan je eigen koers der nefaste gevolgen. Ik heb geen bezwaar tegen dit te kiezen. Dat heeft voor jonge ouders iets onbevrediadvies, maar het is niet gebaseerd op wetenschappelijk gends. Ze zijn onzeker en meestal niet in staat om een onderzoek dat algemeen geldig is. advies op zijn waarde te boordelen. 14

Peuters moet je niet voor hun

Er is geen enkele volwassene die met zijn hoofd scheef loopt omdat hij als baby zijn nekspieren te weinig heeft getraind.

tweede verjaardag zindelijk trachten te maken en een baby gaat niet minder huilen als je hem of haar ronddraagt. Op consultaties, opvoedingswebsites en opvoedingsboeken krijgen jonge ouders vaak advies dat best wel overtuigend klinkt, maar in realiteit nergens op gebaseerd blijkt. René van der Veer, hoogleraar pedagogiek aan de universiteit van Leiden, doorprikt zulke holle raadgevingen in zijn boek ‘Opvoeden door beginners’.

Kunt u een voorbeeld geven van advies dat nergens op slaat? Toen mijn oudste zoon geboren werd, kwam er een verpleegster op bezoek. Ze droeg ons op om het kind om de vier uur wakker te maken; als we dat niet deden, bestond de kans dat de baby nooit meer wakker zou worden. Zij gaf als verklaring dat de bloedsuikerspiegel daalt tijdens de slaap en wanneer die te laag zou worden, kon het kind in een soort coma geraken en overlijden. Dat is een dwaas verhaal dat nog steeds de ronde doet. In de wetenschappelijke literatuur blijkt er werkelijk niets van waar te zijn.

Hoe komt dat ouders daar zo gemakkelijk in trappen? Als jonge ouder ben je snel uit je evenwicht en zit je met een heel klein broos wezentje. Wanneer dan iemand met autoriteit zoiets tegen je zegt, ben je althans in eerste instantie geneigd het advies te geloven omdat je al onzeker bent. Sommige jonge ouders zijn ook labiel omdat ze te weinig slapen en daardoor zijn ze wat meer ontvankelijk voor adviezen. Überhaupt hebben mensen wel respect voor deskundigen en artsen. Nog een voorbeeld… Bij het consultatiebureau vertel-

den ze ons dat we onze baby regelmatig op zijn buik moesten leggen: het zou de nekspieren trainen omdat de baby probeert rond te kijken.

Is dat onzin? Neen, maar het is wel onzin dat kinderen gericht bepaalde spieren zouden moeten trainen. Er is geen enkele volwassene die met zijn hoofd scheef loopt omdat hij als baby zijn nekspieren te weinig heeft getraind. Ik wil maar zeggen dat bepaalde dingen vanzelf gaan en geen specifieke training nodig hebben. We hoeven dus geen babygym te doen. Consulenten hebben tabellen voor zich waarop staat dat bij drie maanden het kind zijn hoofd optilt. Wanneer een baby dit nog niet kan bij vier maanden, dan volgt het advies.

Veroorzaken ouders zelf opvoedingsproblemen bij hun kinderen? Ongetwijfeld. Ouders veroorzaken natuurlijk problemen omdat ze tal van fouten maken waarvan ze daarna zelf het slachtoffer worden. Bijvoorbeeld als een baby wakker wordt, is het toch iets handiger om hem eventjes te laten huilen, zodat het leert om zelfstandig de slaap te vatten. Wanneer je er bij de eerste kik bovenop springt en het kind uit bed haalt, kan het gewend worden aan de idee dat het even mag spelen met mama of papa.

Het boek heet ‘Opvoeden door beginners’. Blijven ouders beginners? Elk kind is anders, na het eerste, tweede of derde kind denk je als ouders dat je het helemaal vat. Je hebt de illusie dat je gewapend bent met veel ervaringen die je dan toepast op het volgende kind, terwijl het soms volledig anders uitpakt. Bij mijn eigen kinderen heb ik gemerkt dat de slaapmethode die we toepasten voor het ene kind, helemaal niet werkte voor het volgende. Dat bewijst eigenlijk helemaal niets. Het toont wel aan dat beide kinderen totaal verschillend zijn en dus ook verschillend reageerden op het ingrijpen van de ouders. 15

Broodje cursief | Tekst: Loes Foto: Noni Boynton Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven

dervogel of potige bruine beer, alle kleintjes worden afgericht tot ze op de stipjes knippen en binnen de lijntjes kleuren. Beoefenaars van vernieuwende kunst worden op de vingers getikt. Carrières van geboren performers worden in de kiem gefnuikt met oeverloze sessies zitten en zwijgen. Diehards die in alle weer en wind in de zandbak willen spelen, worden ontmoedigd. En weg is de kans op een bouwvakker die geen winterreces nodig heeft. Al eens bij stilgestaan? Geef kinderen de ruimte om hun potentieel maximaal te ontplooien, in plaats van het af te vlakken. Voorzie minstens één persoonlijke begeleider per pupil.

Mosselen en sardines Het kriebelt om mij ook eens als hervormer op het onderwijs te storten. Want de Reformatie die nu gepredikt wordt, is je reinste ketterij. Pas vier jaar voor ze in de diepte van het volle leven gegooid worden, mogen de kindjes zich – met bandjes beveiligd – wagen in het bad van de vrije keuzes. Verlengde betutteling nu de puberteit alsmaar vroeger toeslaat… Je bent jong en je wilt wat. Die kinderachtige zwemvleugeltjes keil je weg. Op je eigen stoute vlerken trek je naar de open leerzee, om er te surfen buiten de bewaakte zones. Opgevist door juridische en ouderlijke schepnetten keer je spartelend terug naar de zwemkom, maar daar maak je van de nood een deugd. Je vlijt je als een mossel op de bank en klapt je schelp dicht. Je moet ten slotte érgens recupereren van je autodidactische avonturen… Een gezond ecosysteem vereist een brede variëteit aan soorten. Het is dus niet verstandig vrije vogels tot mossels te laten muteren. In plaats van eenheidsworst te serveren tot de jongen ervan kokhalzen, voorziet mijn masterplan van bij de aanvang aangepast spek voor ieders bek zodat alle jongskes, van welke pluimage ook, opgroeien tot sterke exemplaren van hun soort. Het loopt momenteel vaak al fout in de kleuterschool. Flad16

Ik vermoed dat onze minister van Onderwijs het in zijn hart met mij eens is. Maar hij weet dat je voor een maatpak veel dieper in de staatskas moet tasten dan voor pretà-porter. De arme man wordt zwaar onder druk gezet. Kortzichtige gelijke-kansenijveraars roepen dat hij de schotbalken tussen de vier stromen in het secundair moet ophalen om watervallen uit te schakelen. Besparingenfreaks willen mastodontscholen met klassen van 30+. De leerkracht die zo’n sardineblik gecondenseerde puberteit voorgeschoteld krijgt, moet dan wél zorgen voor gediversifieerde aanpak. Onderwijswereld zoekt: schapen met vijf poten. Pascal Smet was eerst minister van Mobiliteit. Hij kreeg het verkeer niet mobieler. Sinds 2009 probeert hij dan maar het onderwijsveld in beweging te krijgen. Verder dan een storm in een glas water is hij niet geraakt. Geen wonder: hij was de veertig al gepasseerd toen hij op Onderwijs terechtkwam en dan nog niet eens uit vrije keuze. Mijn masterplan daarentegen steunt op een flinke portie persoonlijke expertise. Ik was als kleuter al begaan met het onderwijs, richtte proefscholen op in Lego. Dan volgde een jarenlange specialisatie tot ervaringsdeskundige in onderwijs krijgen en geven. Maar ach, invloedrijker stuurlui staan aan wal. Met zicht op mosselbanken.

Tekst: Steven Pinnoo Foto: ANS

| Sprokkel

Salesian Youth Movement op de Wereldjongerendagen Op 14 juli 1883 bereikten de eerste salesiaanse missionarissen het plaatsje Niterói bij Rio de Janeiro in Brazilië. Nu, 130 jaar later, was dit dan ook dé plaats bij uitstek om de Salesian Youth Movement (SYM) – de wereldwijde beweging van salesiaans geïnspireerde jongerenorganisaties – te huisvesten tijdens de jongste Wereldjongerendagen. Zoals bij de vorige edities namen meer dan 6.000 jongeren van de SYM deel aan dit gebeuren, ditmaal vooral uit het Amerikaanse continent. Omdat de Wereldjongerendagen het grootste ontmoetingsgebeuren met jongeren in de Kerk vormen, mocht de salesiaanse aanwezigheid hier ook niet ontbreken, zo vindt don Pascual Chávez, algemeen Overste van de salesianen. “De Wereldjongerendagen en de SYM moeten een antwoord bieden aan jongeren die zoeken naar oplossingen voor de ernstige sociale, culturele en menselijke problemen waarmee zij vandaag te kampen krijgen.” Jongeren hebben recht op dit getuigenis in alle openheid en bereidheid tot delen – de twee basishoudingen waarop het christelijke geloof steunt. Of, zoals paus Franciscus het uitdrukt: “We moeten afrekenen met de cultuur van onverschilligheid! De Wereldjongerendagen moeten een sterk signaal geven tegen een samenleving die mensen als wegwerpartikelen beschouwt en jongeren tot het afval van haar eigen pro-

ductieprocessen reduceert.” Ook Moeder Yvonne Reungoat, algemeen Overste van de zusters van Don Bosco, ziet de ontmoeting van zovele jongeren die in alle vreugde hun christen-zijn delen als een teken van hoop. Op 24 juli organiseerde de SYM in Niterói een aantal eigen salesiaanse initiatieven voor jongeren uit de hele wereld. Aan het SYM-forum rond het thema van de salesiaanse jongerenspiritualiteit droegen meer dan 160 jongeren uit 34 landen ’s morgens hun steentje bij. Na een korte inleidende video konden de deelnemers in diverse taalgroepen van gedachten wisselen, waarna zij hun vragen en bedenkingen aan de algemeen oversten van de salesianen en de zusters mochten toevertrouwen. In de namiddag en de avond volgden dan een feestelijke ontmoeting en een avondwake, waarvoor meer dan 6.000 jongeren bijeenkwamen. De dag eindigde met een dubbel avondwoordje in salesiaanse stijl door de beide algemeen oversten. Ook deze Wereldjongerendagen vormden een bemoedigende ervaring voor alle jonge christenen in heel de wereld, én voor heel de salesiaanse beweging. Een ervaring die vooral in onze jongerenorganisaties en ons jeugdwerk vrucht moet blijven dragen… 17

de spreekstoel | Tekst: Steven Pinnoo Foto's: Steven Pinnoo, eindredactie Voor wie spreekt van uit salesiaanse verantwoordelijkheid Jongeren met ‘speciale onderwijsbehoeften’… Mocht Don Bosco er ooit over gehoord hebben, hij zou ongetwijfeld gezegd hebben: “Dát is iets voor ons!” En dus trekken we met de Spreekstoel naar Hugo D’hoker, directeur van de secundaire school voor buitengewoon onderwijs van Don Bosco Halle, voor een bijzonder gesprek over opvoeden en lesgeven, over kansen en grenzen…

Buitengew Met je leerlingen naar de praktijk Sommige mensen lijken wel in de wieg gelegd voor het onderwijs. Zo verging het ook Hugo: al op jonge leeftijd werd hij volop ingeschakeld in de taalkampen die zijn papa als onderwijzer organiseerde. Het animeren van vrijetijdsactiviteiten leerde hij er als monitor in Amiens, later mocht hij er mee beginnen lesgeven, en mondjesmaat begon vader zelfs de directietaak aan zijn kinderen door te geven. Naar school ging Hugo in Don Bosco Halle, en daar mocht een verhaal ontkiemen van levenslang engagement. Na een verdere opleiding elektromechanica ging hij eerst nog drie jaren aan de slag in de sector van de industriële elektriciteit. De zin om met jongeren bezig te zijn bleef hem intussen geleidelijk stuwen naar een andere loopbaan… Hugo kon als leraar aan de slag in Don Bosco Halle, maar niet echt in ‘zijn’ richting: hij ging lesgeven in het vijfde jaar elektronica. Later gaf hij vooral les in het beroepsonderwijs. In die tijd was het ‘hoger beroep’ pas opgericht, en dat vormde voor de school een enorme uitdaging. Hij zette er graag mee de schouders onder, vooral in het zesde en zevende jaar. Daarna begon voor Hugo een weg van groeiende verantwoordelijkheid in de school. Op vraag van zijn collega’s werd hij tweede technisch adviseur elektriciteit, daarna studieleider in het beroepsonderwijs, nog la18

ter technisch adviseur-coördinator in de technische school. Tot hij zeven jaar geleden nog maar eens werd uitgedaagd om de bedding van zijn carrière te verleggen…

Een ‘buitengewoon’ project Bij de zoektocht naar een nieuwe directeur voor de school voor buitengewoon secundair onderwijs (BuSO) kwamen de verantwoordelijken van Don Bosco Halle meermaals bij Hugo aankloppen. Uiteindelijk besloot hij de sprong te wagen. Als nieuwe directeur werd hij al meteen in het diepe gesmeten: hij begon eraan tijdens de doorlichting van de school in 2006. In oktober van dat jaar werd de school geconfronteerd met het tragische verkeersongeval van een van de leerlingen. De manier waarop de werkgroep ‘Vluchtheuvel’ het verwerkingsproces toen heeft begeleid, riep zoveel respect en waardering op dat de inspectie een dag vroeger gestopt is. En in het oog van de storm stond de nieuwe directeur, die al snel leerde waar het in het BuSO écht om gaat: een engagement dat zijn hart veroverd heeft en dat hem nooit meer heeft losgelaten.

Beneden aan de waterval… Hugo ontdekte dat het buitengewoon onderwijs heel andere uitdagingen stelt dan het beroepsonderwijs. Je hebt er doorgaans te maken met jongeren in grens-

In het oog van de storm stond de nieuwe directeur, die al snel leerde waar het in het BuSO écht om gaat. Ook buitengewoon salesiaans!

one kansen situaties. Waar we in het onderwijs vaak spreken van een ‘watervalsysteem’, gebruikt Hugo graag het volgende beeld: “In het BuSO zitten we beneden aan de waterval, en daar is het de natste plaats…” Vaak is een opvoedingsproblematiek gekoppeld aan een sociale problematiek: gevallen van incest, jongeren die geen opvang hebben thuis… En soms lijkt het voor de opvoeder dweilen met de kraan open. Het begeleiden van jongeren vraagt hier een heel bijzonder engagement. Telkens weer verwijst Hugo met onverholen waardering naar de inzet van zijn team. Samen organiseren ze allerlei acties die het beste in hun jongeren naar boven halen: gezondheidsdagen, Europese projecten, een actie voor de Derde Wereld, sportdagen… En met de trots van een rasopvoeder verwijst hij naar al het loop- en voetbaltalent bij zijn leerlingen! De kracht van de BuSO-school in Halle is tegelijk dat ze zo sterk geïntegreerd is in het gewone onderwijs. Er zijn wel aparte werkplaatsen voor het BuSO, maar met de speeltijd gaat het merendeel van de leerlingen naar de speelplaats van de technische school. Maar de verwachte weg naar nóg meer integratie zal heel wat voorbereiding vragen. Een belangrijk aandachtspunt is het vergemakkelijken van de stap naar de arbeidsmarkt. Vooral het systeem van ABO of ‘alternerende beroepsopleiding’ – een bijkomend jaar opleiding terwijl men reeds als werkzoekende staat ingeschreven – boekt goede resultaten. Een goede samenwerking met de nijverheid is hiervoor van doorslaggevend belang.

Dankbaar verwijst Hugo naar de salesianen die hem de eigenheid van een salesiaanse school hebben leren kennen. Zijn wekelijkse bezinningstekst en een goed draaiende pastorale animatiegroep (PAG) maken die eigenheid ook concreet. Maar de spirit van Don Bosco is vooral te herkennen in de kansen die leerlingen hier krijgen, verwijzend naar het opvoedingssysteem van Don Bosco. De salesiaanse eigenheid krijgt nog een bijzonder accent bij dit publiek met ‘speciale onderwijsbehoeften’. Of, zoals Hugo het formuleert: “Lesgeven aan ‘gemakkelijke’ leerlingen is geen kunst… De ‘moeilijke’ meekrijgen, daar zouden wij toch ook in moeten kunnen slagen!” Misschien méér nog dan in andere vormen van onderwijs is het hier belangrijk dat leerlingen voelen dat je er voor hen bent, heel spontaan. De opvoedingsstijl is hier écht salesiaans, ook zonder altijd deze term te gebruiken…

Je laten raken, tot aan een grens… Wanneer Hugo spreekt over de situaties waarin zijn leerlingen leven, wordt het duidelijk dat hij zich niet verstopt achter een ‘professionele afstandelijkheid’: hij is een gevoelsmens, iemand die zich laat raken. Die diepgaande betrokkenheid op jongeren die vaak met onvoorstelbare moeilijkheden te kampen hebben, daarvoor doet hij het. In die totale inzet botst je wel eens tegen je eigen grenzen op. Zo moest ook Hugo vorig jaar er even tussenuit om weer op adem te komen en de batterijen op te laden. Wanneer de druk of de kritiek op de school soms te groot wordt, durft hij nu al eens ‘ontsnappen’ om een klas te bezoeken met praktijkverplaatsing: zo krijgt hij weer voeling met al het goede dat er gebeurt.

…en over grenzen heen Gevraagd naar zijn toekomstplannen blijkt Hugo nog boordevol ideeën te zitten. Hij is volop bezig met het digitaliseren van alles wat de school aangaat en denkt na over een betere communicatie. Verder aan de horizon ziet Hugo nog een persoonlijke droom opdoemen: meewerken aan een project in Kenia dat hij ooit bezocht. Ze hebben er hoge nood aan iemand die wat technieken kan komen bijbrengen… Misschien opnieuw een uitdaging, een nieuwe grens om verkennen? 19

De boekenplank | Tekst: Michel Ruyters Foto’s: Centrale Propaganda

Een nieuwe start! Bij het begin van het nieuwe schooljaar willen we de kinderen die nog een verjaardag te vieren hebben, zeker niet vergeten. Een ruiker bloemen 

voor de jarige!

Een ruiker bloemen voor de jarige Een klein boekje, mijn wens bij jouw verjaardag… Bij de verjaardag van jong en oud!

N4 € 4,00

(port inbegr.)

Tekst: Petra Focke, Hermann Lücker Vertaling: Marc Dedapper 16 pagina’s.

Gelukkige verjaardag! Werkboekje voor kinderen Hier hebben kinderen alles bij de hand om een geslaagd verjaardagsN13 feestje te bouwen! Stevige uitnodi€ 4,50 gingskaartjes die ze zelf gemaakt (port inbegr.) hebben, allerlei knutselspulletjes om de vriendjes en vriendinnetjes te verwelkomen, om sfeer te maken, om de tafel te versieren, en om ten slotte iedereen te verrassen met een zelfgebakken taart en met spelletjes achteraf. Het boekje zit vol sprankelende ideetjes om zich gezond en prettig te vermaken, zonder dat het een bom duiten kost! Auteurs: Anne-Marie Stoll Vertaling: Iny Driessen Formaat: 15 x 21 cm; 32 pagina’s.

De dood, een bron van leven De periode rond Allerheiligen en Allerzielen nodigt ons uit om de geN1 dachtenis te houden van de overle€ 2,75 denen uit onze familie en vriendenkring. Het (port inbegr.) is ook een tijd om even stil te staan bij het mysterie van leven en dood: hoe kunnen we dit als christen in het licht van de verrijzenis beleven? Auteur: Reiner Bareis Vertaling: Marc Dedapper Formaat: 11 x 21 cm; 28 pagina’s.

Binnenkort vieren we Allerheiligen en Allerzielen, een periode waarin de volgende uitgaven zeker tot hun recht zullen komen: Innige deelneming Rouwbetuiging bij een overlijden Een geheel van teksten die ons uitnodigen tot nadenken en bidden N2 € 4,00 over dood, afscheid nemen van een (port inbegr.) dierbare, het leven met een gemis… “Op iedere winter volgt een lente. Elk verlies hunkert naar een opnieuw vinden, zoals de tocht door de woestijn gevoed wordt door de verwachting van een beloofd land.” Tekstselectie en vertaling: Marc Dedapper Formaat: 15 x 21 cm; 17 blz.

Je kunt deze uitgaven met de juiste referenties bestellen via de Dienst Centrale Propaganda, Fr. Gaystraat 129, 1150 Brussel, telefoon 02/771 21 00, fax 02/772 66 86 of via e-mail: [email protected] Bij de gezamenlijke aankoop van meerdere boekjes kun je besparen op de verzendingskosten! Je mag bij je bestelling zeker vragen hoeveel je korting zal bedragen. 20

In memoriam Zuster Caroline Agten

Zuster Rika Maertens

° 28-08-1932 + 29-06-2013

° 16-06-1924 + 01-07-2013

Caroline werd geboren te Kaulille als derde in een gezin van vijf kinderen. De ouders waren goede en werkzame mensen. Caroline liep lagere school en leerde nadien vooral naaien, breien en haken. Op heel jonge leeftijd startte zij met het pre-aspirantaat bij de Zusters van Don Bosco. Na haar professie op 5 augustus 1951 te Groot-Bijgaarden heeft zr. Caroline zich helemaal dienstbaar opgesteld in vele gemeenschappen. Zij doorkruiste Oost- en West-Vlaanderen, Brabant, Limburg tot zelfs enkele jaren in de Waalse provincie. Ook in Maasniel (Nederland) kon zij het beste van zichzelf ten dienste stellen van medezusters en kinderen. Huiselijke taken waren haar niet vreemd. Zij was keukenzuster, zij was naaister, zij verzorgde zieken, deed assistentie bij de kinderen, was verantwoordelijk voor het washuis en leerde op latere leeftijd nog het kantklossen, een hobby die zij graag deed. Zij had een rustige en serene natuur, humoristisch, ze kon soms heel grappig onverwachts uit de hoek komen en zij lachte graag. De laatste jaren heeft zij veel lijden doorstaan, haar gezondheid kreeg zware klappen. Een opname in het rust- en verzorgingstehuis werd noodzakelijk. Na een kort verblijf heeft zij haar rijkgevulde leven in Gods handen mogen leggen op 29 juni 2013.

Rika werd te Antwerpen geboren als oudste van vijf kinderen. Vader was beeldhouwer van beroep, een kunstenaar met grote letterkundige bewogenheid, iets dat zij van hem meegekregen heeft. Zij volgde de normaalschool en werd onderwijzeres bij de Zusters van Don Bosco te Kortrijk. Daar rijpte haar roeping. Na de vormingsperiode sprak zij haar eerste geloften uit te Groot-Bijgaarden, op 5 augustus 1951. Zr. Rika was dienstbaar in Boxbergheide, Heverlee, Kortrijk, Groot-Bijgaarden en heel lang in Maasniel (Nederland). Zij was onderwijzeres, schoolhoofd, zij gaf parochiecatechese voor eerste communie en vormsel, zij zorgde voor de liturgie, zij was pastorale werkster, zij zorgde voor de speelpleinwerking en richtte een kinderkoor op. Zij was gelukkig altijd sterk betrokken te zijn in het salesiaans werk, meestal bij kansarme jongeren. Zr. Rika heeft haar rijke talenten ten volle gebruikt om aan Jezus’ Blijde Boodschap handen en voeten te geven in alles wat ze ondernam, waarvoor ze werd gevraagd en uitgezonden. Zr. Rika werd niet van lijden en ziekte gespaard. De laatste jaren werden getekend door het loslaten van alle taken en het zich sterk toevertrouwen aan haar Heer. Zij overleed te Kortrijk, op 1 juli 2013.

Fons Meuwis

Jef Miller

° 24-08-1929 + 06-07-2013

° 03-03-1921 + 18-07-2013

‘Fonske’ werd geboren op 24 augustus 1929. Hij was iemand zo apart, en toch uit het beste hout gesneden. Jarenlang heeft hij zich in salesiaanse geest voor kleinen en jongeren ingezet om hen te begeleiden. Universitair geschoold en gevormd heeft hij hun als leraar bezielend en boeiend wiskunde, scheikunde, fysica en biologie bijgebracht. Zijn liefde voor de natuur, de tuin, de hof, de bloemen en de planten is spreekwoordelijk gebleven, evenals zijn buitenschoolse activiteiten als fietstochten naar Turkije, Compostela, Marokko en de Noordpool. En vakantiekampen naar Italië en Oostenrijk heeft hij vaak georganiseerd en meegemaakt. Hij was jarenlang pastoraal bewogen als weekendpriester in Reppel en elders, en de laatste jaren als aalmoezenier in het Vinkenhof in Houthalen. Eenmaal met pensioen heeft hij zich nog degelijk ingewerkt als econoom voor de hele gemeenschap van Don Bosco Helchteren. Zijn krachtbronnen waren zijn liefde voor de congregatie, de devotie tot Don Bosco en Maria Hulp en de combinatie van werken en bidden. Eindelijk mag hij nu rusten; hij wilde zonder pijn sterven. Met gevouwen handen, als het ware in een gebedshouding, is hij zachtjes en sereen ingeslapen. Hij laat ons en velen achter met een groot verdriet, maar ook met vele prachtige en dankbare herinneringen.

Jef (Jan Baptist) werd geboren in Herfelingen op 3 maart 1921. Na zijn studies in Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe trad hij in 1941 in het noviciaat. Na zijn priesterwijding te Parijs op 1 juli 1953 was hij met zijn warm priesterhart geliefd leraar-opvoeder in Giel. Zijn missionarishart bracht hem van 1962 tot 1974 in Burundi en Rwanda, waar hij als salesiaans bewogen man zijn beste krachten gaf. Na zijn terugkeer in Vlaanderen nam hij de taak van econoom op zich in Oud-Heverlee, Sint-Pieters-Woluwe en Groot-Bijgaarden. Eens op rust bleef hij daar dienstbaar tot het einde toe, niet alleen in huis, maar ook bij de Zusters van Don Bosco, de zusters van Itterbeek, rusthuis De Verlosser en de Broeders van de Christelijke Scholen. Jef was een man met een ruim hart, wat nieuwsgierig geïnteresseerd, maar vooral warm begaan met mensen. Uren bracht hij door in de kapel: zo bouwde hij het loslaten van zijn activiteiten, van contacten en gaan naar mensen om tot een diepere verbondenheid. Midden in dat alles groeide zijn verlangen om thuis te komen bij onze God, Liefde voor tijd en eeuwigheid. Nu zijn verlangen vervuld is, spreekt hij zeker voor allen ten beste.

21

Verbonden | Tekst: Béatrice Petit, Kilian de Jager Foto: Béatrice Petit De link tussen Noord- en Zuidwerking

Het conflict tussen M23 en het Congolese leger in en rond de provincie Noord-Kivu krijgt schijnbaar geen oplossing. Sinds vorig jaar spelen de rebellen, gesteund door Rwanda en Oeganda, een kat-en-muisspel rond de hoofdstad van de provincie Noord- Kivu. Op 20 november nemen ze de één miljoen inwoners tellende stad Goma in. Het regeringsleger (FADRC) kiest het hazenpad zonder te vechten. Hetzelfde verhaal bij de Monusco, het 17.000 man sterke leger van de Verenigde Naties (VN) dat de vrede in Congo moet bewaren. Twee weken lang plundert M23 de stad twee weken voor ze alsnog verjaagd worden door het regeringsleger. De rebellen trekken zich terug, maar bezetten een tijdlang strategische posities rondom de stad. Het leger slaagt erin om hen ook daar te verjagen, maar nu (in augustus, nvdr) staat M23 opnieuw voor de poorten van de stad. Op ‘wandelafstand’ van Goma worden zware gevechten gemeld. Opnieuw ontstaat een exodus van mensen die bescherming zoeken in uitgestrekte vluchtelingenkampen.

Te veel rotte eieren in het regeringsleger

Bevolking tussen twee vuren “Wanneer twee olifanten vechten, wordt het gras platgetrapt”, zo luidt een Afrikaans spreekwoord, aldus Théophile Kaboyi, de bisschop van Goma. Dat de bevolking “het gras” is, lijdt geen twijfel. En met die “olifanten” lijkt hij op de rebellen van M23 en het Congolese leger te doelen die zich al geruime tijd aan een partijtje touwtrekken om Goma wagen. 22

Betrouwbaar is het FADRC nauwelijks te noemen. Het Congolese leger, dat toch 150.000 manschappen sterk is, heeft in het verleden meermaals de kans gehad om de rebellenbeweging M23 te omsingelen en hun opgang richting Goma te stuiten, maar op het beslissende ogenblik krijgt het systematisch het bevel rechtsomkeert te maken onder het mom van een zogenaamde ‘strategische terugtrekking’. Verraad? De voorbeelden zijn legio, ook bij de legertop. Denken we maar aan generaal Amisi, die zelfs zo ver ging dat hij wapens verkocht aan allerlei rebellengroepen in Oost-Congo. “Hij is één van die krijgsheren in officiersuniform”, verklaart een waarnemer. “Ze zijn op geen enkel manier vaderlandsgezind, hun graad werd hun toegekend zonder enige verdienste, behalve dan dat ze tal van doden op hun geweten hebben. De integratie van een groot aantal rebellen in het Congolese leger is een mislukking: het is moeilijk om mayonaise te maken met zoveel rotte eieren! Wat de gewone man-

schappen betreft: hoe kunnen ze vechten aan het front als ze niets te eten krijgen terwijl ze zien hoe hun superieuren in Kinshasa zichzelf bedienen?”

Militaire toeristen

de dood van twee van zijn kinderen. Weinig mensen weten dat er bij de verovering van Goma in 2012 meer dan vijfhonderd gewonden zijn gevallen. De meesten waren burgers, onder wie kinderen die vaak ook een lichaamsdeel verloren. Het is niet geweten hoeveel doden er precies gevallen zijn. De inwoners van Noord-Kivu voelen zich in de steek gelaten. Wanneer zullen de internationale gemeenschap en België in het bijzonder concrete acties ondernemen? Volgens sommigen zouden tweeduizend echte soldaten en een gezonde portie politieke wil voldoende zijn…

Op de blauwhelmen moet de bevolking ook niet rekenen. Die worden door de Oegandese president Museveni niet zonder reden bestempeld als ‘militaire toeristen’. Het merendeel zijn Indiërs die zouden hebben onderhandeld over hun rekrutering, met de belofte dat ze niet zouden worden ingezet bij dodelijke grondgevechten. Off the record geven vredessoldaten toe dat de kwetsbaarheid van hun drie basissen hun angst inboezemt. Salesianen werken door Die liggen immers ingesloten in gebieden die in handen Terwijl overheidsinstanties en grote internationale zijn van de rebellen. Ondertussen kost de Monusco de ngo’s hun personeel in tijden van conflict meteen teruginternationale gemeenschap jaarlijks 1,4 miljard dollar! roepen, blijven de salesianen ter plaatse. In Goma zijn Eind juli ziet het er even naar uit dat het einde van de er meerdere salesiaanse gemeenschappen. Daaronder problematische situatie waarin de bevolking leeft, in die van Ngangi, waar zich ook een beroepscentrum bezicht is. Monusco dreigt ervindt. Tijdens de laatste open mee om tussenbeide te kooorlog, in 2008, werden hier men als M23 de wapens niet 26.000 mensen, vooral vrouBij de verovering van Goma neerlegt en zich terugtrekt. wen en kinderen, opgevanin 2012 vielen meer dan Maar drie dagen later blijkt gen, verzorgd en opnieuw op vijfhonderd gewonden, onder dat het om een loos dreigede been geholpen. wie kinderen die vaak een ment gaat. Monusco is ook Over de situatie nu vertelt palichaamsdeel verloren. nu niet van plan tussenbeide ter Piero Gavioli, de directeur te komen. van Ngangi: “Veel kinderen zijn om het leven gekomen De politieke wil ontbreekt tijdens de recente confrontaties. Anderen werden dan De goede verstaander kadert de uitspraak van bisschop weer gerekruteerd door de rebellen van M23. De kinKaboyi over de olifanten en het gras binnen de polidersterfte is tragisch gestegen ten gevolge van de pluntieke economie van de regio rond de Grote Meren. Het dering van de couveuse van het algemeen ziekenhuis. overbevolkte Rwanda wil te allen prijze terrein veroveDuizenden kinderen zijn hun ouders kwijtgeraakt toen ren en is op zoek naar coltan en andere waardevolle iedereen op de vlucht sloeg en staan er nu alleen voor.” mineralen. Oeganda heeft zijn zinnen gezet op de Tijdens en vlak na crisissituaties halen onderwijs en vorgoudmijnen en oliereserves in de buurt. En Congo, rijk ming zelden de voorpagina’s. Maar dat is onterecht. aan delfstoffen maar arm aan goed bestuur, lijkt het Scholen en de gemeenschappen die eraan verbonden te ontbreken aan de nodige politieke wil om orde op zijn, zoals Ngangi, moeten een veilige haven bieden. Ze zaken te stellen. moeten openblijven, zelfs in de moeilijkste omstandig“We hebben verkeerd gekozen, Congo wordt slecht beheden, om een zekere vorm van stabiliteit en structuur te bieden, en hoop op een betere toekomst. Ouders en stuurd. We vermoeden dat er lang geleden geheime akkinderen blijven onderwijs zien als een belangrijke prikoorden werden afgesloten met de Rwandese president oriteit, net om deze redenen. Houdt u de hoop mee in Kagamé betreffende de balkanisering van het land”, leven? zegt een vader vanaf zijn ziekenhuisbed, rouwend om 23

Ruggespraak | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Eindredactie

September, het nieuwe schooljaar is weer op gang getrapt. Op het voetbalveld gebeurt zoiets onder meer met een vrije trap. Voor elke leerling ligt de bal weer klaar om, met een flinke trap op doel, te scoren. Scoren is weliswaar niet altijd vanzelfsprekend. De tegenstrever probeert bij voetbal scoren te verhinderen, hij stelt een muur op voor een vrije trap. In het schoolleven zijn de moeilijkheidsgraad van de leerstof, doorzettingsvermogen, afleiding allerhande, sociale en relationele problemen… vaak onoverkomelijke obstakels. De nemer van een vrije trap kan kiezen voor een risicovolle rechtstreekse trap op doel of opteren voor een veilige pass op een teamgenoot, in een poging te scoren via samenspel. Leerlingen kunnen ook kiezen voor solo- of samenspel. Ze kunnen er zijn voor elkaar, het opnemen voor elkaar, een gunstig klimaat creëren, elkaar aanmoedigen, het pesten en cyberpesten laten en afkeuren… In de dug-out zit een uitgebreide staf van trainers en assistenten, helpers die het goed voorhebben met het team en met elke speler individueel. Medeleerlingen, ouders, vrienden, leerkrachten, opvoeders… zijn stimulerende krachten langs de zijlijn. Ze moedigen aan, supporteren, tillen leerlingen naar een hoger niveau.

Vrije trap

De twaalfde man, de supporter langs het veld, speelt ook een belangrijke rol. Sportieve aanmoediging zweept de spelers op om te volharden, om ervoor te blijven gaan, ook als het moeilijk is, als vermoeidheid toeslaat of als de ploeg op achterstand staat. Op onze tribune zit een hevige, zeer trouwe fan: Don Bosco. Met zijn steun zal het leerlingen en leerkrachten weer lukken om ervoor te blijven gaan en hoog te scoren.

24