119de jaargang juli - augustus 2015 tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail P209042

Vlaanderen 119de jaargang | juli - augustus 2015 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

4

Speelvogels



Hoofdredacteur

Steven Pinnoo

Adviesraad

R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Een salesiaanse Een

kijk



op de wereld op de salesiaanse wereld

inhoud

Ingeblikt

3

Bartimeüs gaat op reis

4

Eindredactie en redactieadres Steven Pinnoo Maaltemeers 78 9052 Zwijnaarde [email protected]

Adreswijziging

Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Verantwoordelijke uitgever

Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Lay-out en druk

Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen. In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Eerlijk en echt tussen jongeren staan

6

(Rien Vandersmissen) De spelende God

8

Nieuwe werkvormen voor schoolbezinningsdagen

9

Speelvogels op de jongerenhappening 200 dB

10

Kansen bieden met computers en muziek

12

Binnenklasdifferentiatie

14

Hier moet je bij zijn!

17

Een warme band met Don Bosco

18

(Gilbert Torisaen) De Boekenplank

20

In memoriam

21

Interculturele ontmoeting in Peru

22

Ruggespraak

24

Foto voorpagina: Indigo Skies Photography

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Peter Jacques

Speelvogels, dat zijn we wel bij Don Bosco. Het is voor ons een geuzennaam, we zijn er trots op! Want reeds bij Don Bosco zelf kregen spel en een speelse aanpak een bevoorrechte plaats in de opvoeding. Don Bosco’s praktische geest bracht hem tot een eenvoudig maar briljant inzicht: spel is niet zomaar ‘tijdverdrijf’. In het spel zitten krachtige groei- en leerkansen, en in de opvoeding komt het erop aan die kansen optimaal te benutten. Zo werd het spel één van de pijlers van het systeem dat opvoeders in de Don Boscobeweging wereldwijd blijft inspireren. De rol van de opvoeder in dit spelen beperkt zich in onze beweging niet tot toezicht houden of observeren vanaf de zijlijn… Voortdurend spoort Don Bosco zijn medewerkers aan om actief betrokken bij het spel aanwezig te zijn en er zoveel mogelijk aan deel te nemen. Het spel is een ruimte waarin je als opvoeder heel wat kunt ontvangen en geven. De aandacht en positieve waardering voor het spel doordesemt heel de salesiaanse opvoedingsstijl.

| INGEBLIKT

In de zomervakantie krijgen we weer volop de gelegenheid om overal in de Don Boscowereld speelvogels in actie te zien en te horen. Misschien zorgt het jeugdige jolijt hier en daar zelfs voor wat overlast. Maar die willen we er graag bij nemen, want wij geloven in jongeren – ook en vooral wanneer ze aan het spelen zijn. Want net zoals Don Bosco zien wij jongeren veel liever met blije gezichten spelen dan in ledigheid en verveling hun vakantie ‘slijten’. Daarom wil Don Bosco Vlaanderen in dit nummer ‘hoog spel’ spelen, beseffend dat de inzet hoog is, dat er voor onze jongeren deze maanden veel op het spel staat. Speelvogels zijn belangrijk: zij zijn druk bezig het leven te leren!

Speelvogels

3

BARTIMEÜS | Tekst: Eric Haelvoet Foto's: Eindredactie Jongeren ontmoeten Jezus

Bartimeüs biedt jongeren en jongvolwassenen de kans om elkaar te ontmoeten, thuis en in allerlei groepen, maar ook onderweg. Zij gaan samen op stap, op reis naar Taizé of Israël, en komen tot zichzelf, tot geloofsuitwisseling en tot het Mysterie dat leeft in ieder van hen.

Taizé Lang voor de start van Bartimeüs ging ik voor het eerst naar Taizé. Eerder toevallig. Mijn noviciaatsgenoot, Camiel Swertvagher, missionaris in Rwanda, had voorgesteld om samen een drietal dagen een uitstapje te maken. Het werd een hele week. Na een bezoek aan de plaatsen waar Don Bosco leefde, waren we welkom in Taizé. Camiel was geïnteresseerd: hij maakte deel uit van een groepje dat plannen maakte voor een nieuw bezinningscentrum voor jongeren in Kigali. Enkelen van

hen waren in Taizé geweest en vertelden daar natuurlijk over. Camiel wenste dat een paar dagen mee te maken. Zo kwam ik er ook, zonder concrete verwachtingen. Er was een groep uit Vlaanderen en de leiding, enkele studenten, zocht iemand om de fakkel over te nemen. Mijn oversten gingen akkoord dat ik dit zou doen. Ondertussen ben ik 58 maal met jongeren naar een Taizéweek geweest, meestal in Taizé zelf. En met nieuwjaar in een Europese stad: Wrocław, Brussel, Poznan, ´ Rotterdam, Berlijn, Rome en Praag. Met nieuwjaar 2016 nodigt Valencia ons uit. Jongeren en jongvolwassenen van 17-35 jaar kunnen meegaan van 9 tot 17 augustus. Zie www.bartimeus.be/taize. Tijdens die 58 weken mocht ik ongeveer drieduizend jongeren begeleiden. Sinds vele jaren gaan ook Franstalige jongeren mee. En er zijn ook altijd wel een paar buitenlanders bij, eigenlijk van de hele wereld.

Bartimeüs gaat op reis Jongeren zoekend onderweg naar wat hen ten diepste raakt en verbindt

De manier waarop de broeders van Taizé de Bijbel ‘vertalen’ naar onze actualiteit is uniek.

4

De jongeren die in 1989 twintig jaar waren, zijn nu 46 en staan in het volle leven. Velen heb ik achteraf opnieuw ontmoet in kerkelijke, pastorale en sociaal geëngageerde contexten. Sommigen zijn toegetreden tot een religieuze gemeenschap of werden priester. De meesten – voor zover ik weet natuurlijk – hebben een mooi gezin. Na enkele jaren heb ik er mijn diensten aangeboden voor het biechtsacrament. Jongeren zijn uiteraard geheel vrij op dat vlak. Het initiatief mag nooit van de priester uitgaan. Wat een nood beluisterd te worden! Wat een nood geresZo vaak denk ik aan pecteerd te worden, ook Don Bosco, voor wie het en vooral in zijn schaduwwondermooie sacrament kanten! Wat een nood te van de biecht een sterk In Taizé mocht ik veel geven, maar mogen horen dat ze niet pedagogisch middel was. vooral heel veel krijgen. De manier vastgepind worden op hun waarop de broeders de Bijbel ‘vertaverleden, maar dat er inlen’ naar onze actualiteit is uniek. Altegendeel altijd toekomst tijd eenvoudig, maar ook steeds de kern. Ze slagen erin is! Wat een nood om groeifouten te mogen maken en de schitterende essentie van de Bijbel, in het bijzonder eruit te leren! Als salesiaan-priester mag ik op een bijde evangelies, te laten stralen. En wel zó dat je ervan zondere manier Gods barmhartigheid laten ervaren. kunt leven. Vaak ben ik teruggekeerd met een belangZo vaak denk ik aan Don Bosco, voor wie het wonderrijk groeipunt voor mij persoonlijk. mooie sacrament van de biecht een sterk pedagogisch middel was.

Een getuigenis over Taizé

Israëlreizen

In 2012 trok ik voor het eerst met Bartimeüs naar Taizé. Ik kende Taizé een beetje van de maandelijkse gebedsdiensten rond het kruis van Taizé die in Kortrijk georganiseerd worden. Ik voelde wel iets voor de sobere, maar tegelijk krachtige vorm van gebed. De meditatieve liederen uit Taizé geven immers rust in het hart. Een week in Taizé was voor mij een enorme verrijking. De uitwisseling rond geloof en Bijbel met jongeren van overal uit Europa leerde me om me niet vast te pinnen op m’n eigen visie. De hartelijke gemeenschap in Taizé is een voorbeeld voor ons samenleven als christenen.

Toen ik in mei 2009 uit Israël en de Palestijnse gebieden terugkeerde, verlangde ik ernaar jongeren de kans te geven de plaatsen te bezoeken waar Jezus leefde. De plaatsen waar het grootste gedeelte van de Bijbel zich afspeelde. Een geloofstocht ‘met het evangelie in de hand’. In 2012 trok een groep van zeven jongvolwassenen naar Israël. Een schitterend gebeuren, al was ik er zelf niet bij. In 2014 waren we met negen voorbereid, maar tien dagen voor het vertrek brak het geweld uit in Gaza en omgeving. Te gevaarlijk. Uiteraard: veiligheid boven alles. De volgende poging staat gepland voor 2016.

(Birger Dassonneville, 22 jaar) 5

TE GAST | Tekst en foto: Steven Pinnoo DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

Eerlijk en echt tussen jongeren staan Thuiskomen bij Rien Vandersmissen en haar heel eigen leerlingenpubliek Wij vechten heel hard voor onze leerlingen, willen hun soms tien of twintig keer opnieuw kansen geven.

Voor deze Te gast mogen we zelf aan huis komen bij Rien, en in haar vooreerst de jonge huismoeder ontdekken. Het huis ademt jong huiselijk geluk, her en der vinden we nog sporen van het lieve dochtertje dat net naar de dagopvang vertrokken is. Jong leven, en hoe dat begeleiden en helpen groeien: daarover heeft Rien heel wat te vertellen…

Van de juiste stof gemaakt

Een frisse jonge stem die je onlangs op de radio kon horen getuigen over jongeren aan de rand van onze samenleving, en over hoe zij daarbij aanwezig wil zijn en ieder een kans wil bieden… Don Bosco zou er zeker van genoten hebben! Maak kennis met Rien Vandersmissen, leerkracht in Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe.

6

In het eigen nest heeft Rien de waarde van een gelukkige jeugd en een warme, liefhebbende omgeving mogen leren kennen: een gewoon, maar sterk geëngageerd gezin. Zoals velen beseft ze pas achteraf hoeveel geluk ze daarmee heeft gehad… De inzet van haar ouders als kookouders bij de Chiro van Sint-Martens-Bodegem bracht haar tot diepgaand engagement bij die jeugdbeweging, waar ze vijf jaar in de leiding stond en vier jaar als vrijwilligster meedraaide op nationaal vlak. Een engagement dat een blijvend stempel heeft gedrukt en waardoor ze ongelooflijk veel heeft geleerd. Riens schoolervaring contrasteert sterk met het jongerenpubliek dat ze nu in de klas ontmoet: ze volgde les in een typische ‘blanke’ ASO-school, eigenlijk vooral

gericht op een elitepubliek. Ze toonde zich een schrandere meid en ging daarna in Leuven vier jaar filosofie studeren, en later in avondstudie nog godsdienstwetenschappen. Al snel laat Rien merken wat voor iemand ze ten diepste is: leergierig en geïnteresseerd, iemand die openstaat voor verfrissende visies en ideeën, en die Neem niet zomaar over meeneemt wat ze wat je imam zegt of na kritische overwat ík zeg, maar leer weging waardeerover nadenken. vol vindt. Iemand die de dingen ook graag goed doet en die steeds naar wegen zoekt om haar aanpak te verbeteren. Engagement, praktische en kritische zin, creatief zoeken naar een nieuwe aanpak… Was dit niet het soort stof waaruit Don Bosco het liefst zijn kostuums maakte?

Een nieuwe wereld ontdekken Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat Rien uiteindelijk bij Don Bosco terechtkwam – ook al lijkt het een toeval dat ze in 2007 als pas afgestudeerde leerkracht in Sint-Pieters-Woluwe kon beginnen, eerst vooral als leerkracht Nederlands met ook enkele uren godsdienst. Met de jaren zijn de uren Nederlands weggedeemsterd, en nu geeft ze de helft van haar uren godsdienst en de andere helft sociale wetenschappen. Al snel leerde Rien dat ze haar hoge verwachtingen moest bijstellen. Hier leerde ze jongeren kennen die heel kwetsbaar zijn, die nooit waardering en steun hebben mogen ervaren, en daaraan mag je gewoon niet dezelfde eisen stellen. Maar tegelijk ontdekte Rien ook welk voorrecht het is juist hier les te mogen geven: ze heeft echt het gevoel dat ze iets voor jongeren kan betekenen, dat ze hen – misschien voor de eerste keer in hun leven – kan duidelijk maken: “Voor mij ben je wél iemand!” Tegelijk heeft ze ook geleerd dat je dit engagement in je eentje nooit uithoudt en heeft ze de steun van haar collega’s oprecht leren waarderen. Resultaat van al die ervaringen? “Ik weet niet of ik nog zou willen of kunnen lesgeven op een ander…” Wat steeds sterker naar voren treedt in dit hele verhaal is de spirit van Don Bosco. Tevoren had ze geen banden met Don Bosco. Maar, zoals Rien zelf getuigt: “Dat komt vanzelf – zeker als je godsdienst geeft en je ook wat bezighoudt met de pastoraal op de school.” Nu laat ze zich in haar aanpak door hem inspireren, en dan probeert ze het op haar eigen manier te doen.

Zoals Don Bosco vechten voor je leerlingen Leerkracht zijn in Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe is niet zomaar lesgeven, maar vraagt een diepgaand engagement. De school biedt Nederlandstalig onderwijs in het Brussels gewest en is daarmee een buitenbeentje in ons Don Boscolandschap. Met ongeveer tweehonderd leerlingen is het een kleine school met weinig werkingsmiddelen. Tegelijk zijn de kleine klassen van zeven of acht leerlingen vaak veel ‘zwaarder’ voor de leerkracht dan een grotere klas in het ASO. Sint-Pieters-Woluwe heeft immers een heel bijzonder leerlingenpubliek, dat veel aanpassingsvermogen vraagt van de leerkracht. Het merendeel van de leerlingen is van allochtone afkomst, met een heel andere culturele achtergrond waardoor zij andere dingen ‘normaal’ vinden. “Regels die elders zo vanzelfsprekend lijken, lappen ze hier gewoon aan hun laars.” Toch willen de leerkrachten die jongeren dezelfde kansen bieden als anderen: ze willen hen voorbereiden om in onze samenleving een gelukkig leven te kunnen uitbouwen. “Wij vechten heel hard voor onze leerlingen, willen hun soms tien of twintig keer opnieuw kansen geven, ook waar men het in vele andere scholen allang zou hebben opgegeven.” Zo weerspiegelt de school de omstandigheden waarin ook haar leerlingen moeten leven: hoe je het ook bekijkt, álles is moeilijk. Maar één grote rijkdom heeft deze school misschien als geen ander: ergens in haar gangen waart steeds Don Bosco rond. Want het is juist in het publiek en in de moeilijkheden van deze school dat hij het best zichzelf zou kunnen herkennen…

Een droom om voor te leven Ondanks alle moeilijkheden is Rien bijzonder trots op wat ze in Sint-Pieters-Woluwe met hun leerlingen kunnen bereiken. Zelf is ze het gelukkigst als ze merkt dat ze een leerling heeft geholpen om kritisch na te denken. Dan komt de filosoof in haar naar boven: “Neem niet zomaar over wat je imam zegt of wat ík zeg, maar leer erover nadenken.” Rien is niet blind voor de pijnpunten en de uitdagingen, maar blijft wel trouw aan haar ervaring: lesgeven bij deze leerlingen werkt alleen als je ertussen gaat staan, als je een band met hen kan opbouwen en daarin ook jezelf blijft – eerlijk en echt. Heel oprecht is ze ook als ze zegt dat ze zich geen betere leerlingen kan dromen – ze kan alleen dromen van een school met voldoende middelen en organisatie waarin alles echt werkt, en waarin ze haar engagement goed kan combineren met de verantwoordelijkheden in het gezin. 7

UITGELEZEN | Tekst: Eric Haelvoet Foto: Peter Jacques

Jezus zei: “Waarmee zal Ik de mensen van deze generatie vergelijken, waarop lijken ze? Ze lijken op kinderen die op het marktplein zitten en elkaar toeroepen: ‘Toen we voor jullie op de fluit speelden, wilden jullie niet dansen, toen we een klaaglied zongen, wilden jullie niet treuren.’” (Lc 7,31-32)

De spelende God Het spel is aangeboren. Je moet het een kind niet leren. Een kind dat niet speelt, daar is wat mee. We mogen het ook zeggen over volwassenen: volwassenen die niet meer kunnen spelen, daar scheelt wat aan. De mens is gemaakt voor het spel, voor de blijdschap, voor de pret, voor het genieten. Het spel is verbonden met muziek. Men ‘speelt’ inderdaad gitaar, piano, orgel… Sommige kinderspelletjes worden begeleid door een liedje. In het wondermooie en zonovergoten Woluwepark zag ik vier tienermeisjes een aanstekelijk spel met handengeklap spelen. In 1 Samuel 16,16 wordt het citerspel aangeduid als een geneesmiddel voor kwellingen. Psalm 104,26 toont ons de spelende God: “In de zee leeft Leviatan die U gevormd hebt om mee te spelen.” Wat zo bedreigend is voor mensen, is speelgoed voor God. Leviatan is een zeemonster, een slang of krokodil, principe van chaos. Maar God speelt ermee: orde is zoveel groter dan chaos. Als God ermee speelt, kan de mens er geen angst voor hebben. In Zacharias wordt het spel van kinderen een teken van herstel na ballingschap en boete. Een deel van het volk is al teruggekeerd van de verschrikkelijke draak Babel. Maar God belooft een nieuwe toekomst: jongens en meisjes zullen in de straten van Jeruzalem spelen. Het spel van kinderen is een teken van goddelijke vreugde, welvaart, afwezigheid van een bezetter… 8

Ook Jezus gebruikt het spel in zijn verkondiging. Het gaat over een klacht. Hij botst op de hardnekkigheid van een groot gedeelte van het Joodse volk. Want het is nooit goed. Johannes leefde ascetisch en ze zeggen dat hij door een demon bezeten is. Jezus viert feest en Hij wordt bestempeld als veelvraat en dronkaard. Het is zo triestig: Jezus brengt de diepe goddelijke vreugde, de blijde boodschap. En toch spelen vele mensen niet mee. Ze blijven liever afzijdig. Ze kankeren en bekritiseren Jezus en zijn boodschap. Zo kan de vreugde van God zich niet verspreiden. Zo wordt het spel, het goddelijke spel, niet gespeeld. Jezus presenteert zich als een moni van een jeugdbeweging of een speelplein. Wat treurig: de moni heeft plezante spelletjes voorbereid, maar geen kind komt meespelen. En hoe heerlijk: een groep spelende kinderen, met stemmetjes die het uitkraaien van plezier. De kleine Noran klimt op een glijbaan en roept van boven naar: “Koekoek!” Niet een keer, maar twee-, driemaal. Hij wil een antwoord. Als er geen ‘koekoek’ terugkomt, voelt Noran zich afgewezen. En zo heerlijk: hij blijft maar ‘koekoek’ roepen, telkens hij weer eens naar boven is geklauterd. Zo kan ook de liturgie maar echt bloeien met muziek en zang. De vreugde uit zich langs het spel van muzikanten, langs wondermooie klanken. God loven met eindeloze alleluia’s is het spel dat God nooit afwijst.

Tekst en foto: Jeugddienst Don Bosco

| PLEZIERIG ENGAGEMENT

Vrijwilligerswerk bij Jeugddienst Don Bosco

Nieuwe werkvormen voor schoolbezinningsdagen Op zoek naar de stilte Vorig jaar lanceerde Jeugddienst Don Bosco twee nieuwe concepten van bezinningsdagen voor scholen. Daarmee werd ingespeeld op de veranderende realiteit in het onderwijs: meer en meer scholen kiezen niet meer voor bezinningsdagen met de hele klasgroep, maar ze bieden hun leerlingen een ruim aanbod waaruit ze kunnen kiezen om deze dagen in te vullen: meeleven in een abdij, helpen in een bejaardentehuis, in de kinderopvang of in een sociaal project… en sinds kort ook stiltedagen en de kans om mee te leven in een salesiaanse gemeenschap. Deze nieuwe concepten komen natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen. Ze komen voort uit een heel denkproces over de schoolbezinningsdagen. Toen de Jeugddienst de begeleiding van de schoolbezinningsdagen overnam van het toenmalige Oasecentrum werd tegelijk ook de traditie voortgezet om te blijven zoeken naar nieuwe werkvormen. En misschien moest dat denkwerk wel eens volledig loskomen van de klassieke bezinningsdagen met de hele klas.

Meeleven in een salesiaanse gemeenschap Het concept van meeleven in een religieuze gemeenschap is natuurlijk niet nieuw. Verschillende religieuze gemeenschappen krijgen weleens scholieren over de vloer die komen meeleven om kennis te maken met het leven ‘in het klooster’. In de meeste gevallen ligt de focus dan op de zending die aan het huis is gekoppeld. De jongeren maken kennis met het jeugdhuis, het dagcentrum, het internaat… en helpen een handje waar mogelijk. Bij Jeugddienst Don Bosco werd expliciet gekozen om de focus niet zozeer op de zending te leggen, maar wel op het leven in de gemeenschap (waar de zending

natuurlijk ook deel van uitmaakt). Jongeren krijgen via deze weg de kans om het concrete leven in een gemeenschap beter te leren kennen. Op het programma staat een kennismaking met het huis, met de medebroeders en met het werk dat aan de gemeenschap verbonden is. Er wordt kennis gemaakt met Don Bosco en zijn spiritualiteit, er is ruimte voor een getuigenis van een paar salesianen en er wordt tijd gemaakt voor spel, ontspanning, uitwisseling en ontmoeting. De deelnemers zijn natuurlijk ook meer dan welkom om deel te nemen aan de gebedsmomenten, een essentieel onderdeel van het religieuze leven.

Stiltedagen Naast het meeleven in een salesiaanse gemeenschap werd ook een ander concept uitgewerkt onder de naam stiltedagen. Een groepje van maximum zeven leerlingen uit de derde graad en een begeleider vanuit de Jeugddienst trekken twee dagen lang naar Jospitalité, in Vencimont. Zoals de naam het laat vermoeden gaan de deelnemers op zoek naar de stilte. Dat betekent niet dat er twee dagen lang geen woord mag gezegd worden, maar er wordt toch gezocht om de ervaring van de stilte op te doen. Via een paar werkvormen wordt er nagedacht over de vormen en betekenissen van stilte, om dan zelf de stilte op te zoeken en er nadien met elkaar over in gesprek te gaan. Het zijn momenten van herbronning, van rust in een druk en jachtig bestaan.

Info Ook al werd een tijdje geleden de beslissing genomen om de gewone klasbezinningsdagen niet meer te begeleiden, toch kiezen we ervoor om deze nieuwe werkvormen te blijven aanbieden. Meer info is te vinden op www.jeugddienstdonbosco.be. 9

EEN WOORD WAARD | Tekst: Jeugddienst Don Bosco Foto's: Steven Pinnoo en Peter Jacques De moeite waard om ter sprake te brengen Meer dan driehonderd jongeren vierden de tweehonderdste verjaardag van Don Bosco tijdens de jongerenhappening 200 dB op 1 mei in Don Bosco Haacht. Een korte impressie…

Speelvogels op de jongere Meer dan driehonderd jongeren vieren

Met het evenement 200 dB bracht Jeugddienst Don Bosco jongeren die op de een of andere manier iets met Don Bosco te maken hebben samen. Ze genoten van verschillende optredens. Zowel semiprofessionele groepen als schoolgroepen kregen de kans om hun talent te laten zien. Apex Raptors, King’s Hope, CITIZENS… Het zijn maar enkele namen die het ‘festivalterrein’ van Don Bosco Haacht omtoverden tot een muzikaal feestje. Naast de optredens waren er ook verschillende activiteiten zoals een workshop juwelen maken, lasershooten, worstelen in een sumopak… 10

nhappening 200 dB Don Bosco

Op 200 dB liet Jeugddienst Don Bosco ook even de decibels zakken. Tijdens het bezinnend moment kwamen de jongeren even tot rust en stonden ze stil bij Don Bosco’s leven en wat hij vandaag voor ons betekent. Tot slot volgde er een geweldige fuif! Koen Timmermans, salesiaan en stafmedewerker van Jeugddienst Don Bosco: “Het werd een geslaagde dag, dankzij de inzet van veel vrijwilligers. Je zag jongeren echt genieten van alles wat er te doen was, en dat maakt mij een tevreden man!” 11

GRENZELOOS | Tekst: ANS, Steven Pinnoo

Foto's: ANS

Don Bosco over de grenzen heen

Wanneer we lezen over onze werking in ontwikkelingslanden, worden we vaak geconfronteerd met kommer en kwel. En terecht, want de problemen lijken er vaak onoverkomelijk. Maar al te vaak blijven we hierdoor blind voor de wonderen die er gebeuren, dag aan dag. Wonderen omdat mensen iedere dag kiezen voor een positief verhaal, voor een stap vooruit – zoals Don Bosco dat ook deed. Don Bosco Vlaanderen gaat op zoek naar wonderen van jongeren in het verre Angola…

In 2015 geniet Angola al dertien jaar vrede na een lang aanslepende burgeroorlog. Het is intussen duidelijk geworden dat het opvoedingssysteem in die oorlogsjaren fundamentele, diepgaande tekortkomingen vertoonde. Aangezien de salesianen in Angola zich blijven wijden aan het opvoeden van jongeren tot “goede christenen en eerlijke burgers”, hebben zij enthousiast hun steentje bijgedragen aan een hervorming van het systeem. Enkele projecten springen daarbij opvallend in het oog…

De computer, ‘mijn vriend’

Een positief salesiaanse we aan de criteria die de verdere ontwikkeling van het project moesten mogelijk maken – criteria op het vlak van infrastructuur, organisatie, medewerkers, kansen op ontwikkeling, opvoedingsstijl… In deze testperiode doken er voor de leerlingen én leerkrachten problemen op, maar verdere opleiding in het gebruik van de computers kon alle moeilijkheden oplossen. Na de testperiode besloot men de computers te beginnen gebruiken in de lessen Portugees en wiskunde. Intussen heeft het project zijn waarde bewezen en kent het geleidelijk uitbreiding, ook in andere provincies van Angola. De organisatoren getuigen: “Wij geloven dat dit project in toenemende mate meer kinderen in ons land kansen biedt om in contact te komen met de nieuwe informatietechnologieën. Zo kunnen zij ook leren met een nieuwe onderwijsmethode.” Op dit moment wordt het project Kamba Dyami in de salesiaanse scholen toegepast van het derde tot het zesde jaar, en de computers worden nu in alle schoolvakken gebruikt. In het project zijn 1.705 leerlingen,

Eén jongere minder op de straat is één jongere meer voor God!

De hervorming van het onderwijssysteem wil in de eerste plaats iedereen gelijke toegang tot het onderwijs garanderen. In dit kader verwelkomde Angola in 2010 het initiatief van Nicholas Negroponte: “Een computer voor ieder kind”. Dit programma heeft tot doel goedkope, speciaal ontworpen laptops beschikbaar te stellen aan kinderen in ontwikkelingslanden. In Angola werd het project uitgerold in de buitenwijken van de hoofdstad Luanda, waar kansarme jongeren zo toegang krijgen tot nieuwe technologieën én kwalitatief hoogstaand onderwijs. De eenvoudige ‘XO’-computers kregen in het Kimbundo – één van de landstalen van Angola – al snel de naam ‘Kamba Dyami’: ‘mijn vriend’. Uiteindelijk ontleende men die naam voor het hele project: ‘Project Kamba Dyami’. Het programma werd in het schooljaar 2010/2011 als een pilootproject gelanceerd in twee salesiaanse scholen. Deze scholen bleken het best tegemoet te komen 12

Kansen bi computers

Ook in het Zuiden stapt men graag mee in een vernieuwingsproject met frisse ideeën, als ze maar de kans krijgen.

eden met en muziek… verhaal over rking in Angola 49 leerkrachten en 1.500 computers betrokken, in vier provincies van het land. Het project bewijst het eens te meer: ook in het Zuiden stapt men graag mee in een vernieuwingsproject met frisse ideeën, als ze maar de kans krijgen!

De passie voor muziek Opvoeden in een salesiaanse stijl vraagt veel meer dan inzetten op één project: ook in Angola zijn de salesianen steeds op zoek naar nieuwe wegen om hun ideaal gestalte te geven. En ze zijn altijd heel blij als ze daarbij paden kunnen betreden die ook Don Bosco zelf dierbaar waren… Een heel eigen manier om jongeren te bereiken is de Don Bosco Band, een muziekgroep van kansarme jongeren uit Luanda en Calulo. Het samen musiceren is een grote bron van blijdschap en helpt de jongeren hun hart open te stellen. De groep mocht mee op tournee toen de relieken van

Don Bosco in Angola langskwamen, en ook bij de viering van zijn tweehonderdste verjaardag spelen zij hun muzikale rol. De 73-jarige salesiaan Andrés Randisi heeft vele jongeren hun passie voor muziek helpen ontdekken. Nu tonen die jongeren hoe muziek – in gezang of met een instrument – een goede manier is om God en zichzelf te ontmoeten. Eén van de jonge muzikanten vertelt: “Als broeder Andrés mij niet de trompet had laten ontdekken, zou mijn leven er vandaag heel anders uitzien. In die ontmoeting mocht ik mijn passie voor de muziek op het spoor komen.”

Jongeren weghalen uit het vuilnis De Don Bosco Band is gevestigd in Lixeira, een van de armste wijken van de hoofdstad Luanda. De naam betekent ‘vuilnis’ in het Portugees, en uit de enorme vuilhopen in de wijk blijkt al snel dat de naam zeer toepasselijk is… Er is een Don Boscoschool die iedere dag duizenden jongeren uit het ‘vuilnis’ opvangt, maar jammer genoeg vinden vele jongeren geen plaats in het schoolsysteem. De salesiaanse aanwezigheid in deze wijk doet al het mogelijke om de aandacht te vestigen op het lot van deze jongeren en om hen van de straat – en een aantal ‘minder gezonde’ activiteiten – weg te houden. De muziekgroep is één van de diverse projecten van de school. Vele jongeren die tevoren doelloos rondhingen of hun tijd op het internet verspeelden, hebben hier leren zingen of een instrument bespelen en voelen zich nu een volwaardig lid van de band. “Met bijna honderd instrumenten doen we hier nog iedere dag wonderen. Eén jongere minder op de straat is één jongere meer voor God!”, zo vertelt broeder Andrés, die zijn jongeren met blijdschap en passie blijft begeleiden. We herinneren ons Don Bosco’s woorden: “Een salesiaans huis zonder muziek is als een lichaam zonder ziel.” Het beste bewijs hiervan vinden we bij de salesianen van Lixeira, die hun leven wijden aan God en aan de jongeren – ook en vooral de jongeren van het ‘vuilnis’… 13

HEFBOMEN | Tekst: Katrien Dewolf Foto: Eindredactie Onderwijs en opvoeding vandaag Iedere jongere heeft zijn eigenheid, iedere jongere is uniek. In de klas komen heel verschillende jongeren bijeen. Toch willen wij aandacht hebben voor ieders eigenheid: er is nood aan differentiatie binnen de klas.

Differentiatie in een krachtige leeromgeving In ons opvoedingsproject lezen we over de mens als uniek wezen: “Hij is nooit een kopie van een ander. In iedere persoon ligt het geheel van gevoelens, ideeën, waarden en normen, mogelijkheden en beperkingen op een unieke wijze gerealiseerd. Ieder mens moet in zijn eigenheid worden erkend. Dit vormt de basis van een fundamentele gelijkwaardigheid met andere mensen.” (In dialoog met Don Bosco, een opvoedingsproject, p. 30) We zijn ervan overtuigd dat God voor ieder kind een toekomst heeft, wat ook de mogelijkheden en beperkingen zijn. Vanuit de pedagogie van de hoop en het geloof in de groeimogelijkheden van elke leerling wil-

len we leerlingen optillen naar een hoger ontwikkelingsniveau en hen vaardig maken om deel te nemen en mee te bouwen aan een betere samenleving. Geen twee leerlingen zijn gelijk. Ze verschillen op diverse vlakken: in culturele en subculturele achtergrond, in fysieke en psychologische ontwikkeling, verschillen in motivatie, leerstijlen, leervermogen en talenten. Toch zitten al die leerlingen samen volgens leeftijd in de klas. Door het M-decreet zal het verschil bij de leerlingen in de klas alleen maar groter worden. We kunnen niet verwachten dat al die leerlingen zich in hetzelfde tempo en op dezelfde wijze ontwikkelen. Daarom kiezen wij voor differentiatie in een krachtige leeromgeving.

Doelen In het Vademecum Zorg wordt elke leerkracht opgeroepen om in te zetten op een brede basiszorg om elke leerling optimale groeikansen te geven. De onderwijs-

Door het M-decreet zal het verschil tussen de leerlingen in de klas alleen maar groter worden.

Binnenklasdifferentiatie Het onderwijsaanbod dichter bij de leerling brengen 14

behoeften van het kind staan centraal. De brede bateit. Hierbij houd je rekening met de eigenschappen siszorg veronderstelt een krachtige leeromgeving met van de leerling. een positief, veilig en rijk klimaat waarin de leerlingen Differentiatie is het onderwijsaanbod dichter bij de een realistisch en positief zelfbeeld ontwikkelen. De leerling brengen. De leerkracht kan door zijn onderleerkracht zorgt voor betekesteuning de moeilijkheidsnisvol leren en er is een rijke graad van het aanbod of de ondersteuning en interactie. taak of de motivatie en het Het gaat erom zo veel Door binnenklasdifferentiatie zelfvertrouwen van de leerlinmogelijk leerlingen zo ver trachten we deze verschillen gen bespelen. Hij kan de zinmogelijk te brengen in hun op een positieve manier te volheid van de opdracht of de benutten. Differentiatie is het veiligheid van het leerklimaat ontwikkeling. positief en planmatig omgaan verhogen. Dit alles zet hij in met verschillen tussen leerom het leerpotentieel van de lingen met de bedoeling een zo groot mogelijke leeronderwijsactiviteit maximaal te laten aansluiten bij wat winst te bereiken bij alle leerlingen. We focussen ons de leerlingen nog niet zelfstandig kunnen, maar wat dus op de leerwinst. We trachten ons onderwijs af te ze met hulp en ondersteuning van een ander wel kunstemmen op deze verschillen in plaats van al die vernen bereiken: de ‘zone van naaste ontwikkeling’. Deze schillende leerlingen in ons onderwijssysteem te wilhandelswijze vraagt van de leerkracht een groot engalen inpassen. Dit betekent dat we elk kind een aanbod gement en deskundigheid. doen naar zijn behoeften. Waar staat de leerling? Wat In een groep met 25 leerlingen is het voor een leeris het volgende doel voor dit kind? Indien we differenkracht niet evident om elk kind te geven waar het recht tiëren in de doelen is het evident dat we ook gediffeop heeft. Niet elk kind kan een individueel traject lorentieerd moeten evalueren en ook hier weer moeten pen. Toch zijn er modellen voorhanden om dit werkkijken naar de leerwinst die de leerling maakte. baar te maken. Hoekenwerk, contractwerk, coöperatieve werkvormen, co-teaching kunnen dit ondersteunen.

Aanpak

Differentiatie is een basishouding. Het gaat erom zo veel mogelijk leerlingen zo ver mogelijk te brengen in hun ontwikkeling. Het gaat om fundamenteel respect voor de verscheidenheid in strategieën van aanpak van leerlingen, voor de verschillen in leerstijl en leer- en ontwikkelingsbehoeften, voor de verschillen in ondersteuning. Je kijkt breed om de verschillen te observeren, te aanvaarden en in te zetten als meerwaarde. Wie binnenklasdifferentiatie toepast, geeft leerlingen veel leerkansen en stelt zich op als begeleider van het individuele leerproces. Vaak zullen activiteiten en taken niet automatisch bij elke leerling tot dezelfde leerervaring leiden. Leren is een actief proces dat leerlingen zelf tot stand brengen door een actieve confrontatie met het leeraanbod en de leeromgeving aan te gaan. Leren is dus per definitie een individueel verschillend proces. Elke leerling brengt zijn eigen voorkennis, vaardigheden, karaktertrekken, motivatie, leerstijl en veel meer in als hij met een taak in de klas wordt geconfronteerd. Het leren van de leerling wordt voortdurend beïnvloed door de omgeving en door de taak, maar ook door de eigenheid van de leerling. Als leerkracht ben je medeverantwoordelijk voor de omgeving die gecreëerd wordt en bepaal je ook de kenmerken van de aangeboden taak of activi-

Enkele vormen van differentiatie - De natuurlijke differentiatie: iedere leerling voert dezelfde opdracht uit, maar de wijze waarop de leerling aan de opdracht betekenis geeft, zal verschillen. Er is verschillende graad van beheersing (weten, inzien, toepassen), van abstractie, van analyse, van complexiteit van de vaardigheden. - Differentiatie in de ondersteuning: alle leerlingen krijgen dezelfde taak, maar de leerkracht speelt in op verschillen tussen leerlingen door gesprekken, ondersteuning, feedback. - Taakdifferentiatie: kenmerken van de taak worden aangepast aan de verschillen tussen leerlingen, maar vanuit dezelfde doelen. - Tempodifferentiatie: sommige leerlingen krijgen meer tijd om iets te verwerven of om een opdracht uit te voeren. - Keuzedifferentiatie: de leerlingen mogen hun keuzepakket (gedeeltelijk) zelf samenstellen en stippelen dus zelf hun traject uit. Door differentiatie in te zetten kan de leerkracht werken aan de ontplooiing van elk kind en biedt hij ieder de mogelijkheid om als een gelukkig mens een mooie toekomst tegemoet te gaan. 15

We kunnen ons gemakkelijk voorstellen hoe Don Bosco op de speelplaats kon genieten van de dolle pret van zijn spelende jongeren… Hij werd er zo door gegrepen dat hij daarin een rechtstreekse vingerwijzing naar de Schepper zag. Vandaag blijft Don Bosco ons uitdagen om vol vreugde in het leven te staan, volop te genieten van het plezier van onze jongeren en – wie weet – daarin Gods glimlach te ontdekken.

“De vreugde is de mooiste van Gods schepselen na de liefde.” 16

Tekst: Piet Stienaers Foto's: Eindredactie

| SPROKKEL

Hier moet je bij zijn! Slotakkoord Don Bosco 200 in Oud-Heverlee De viering van het jubileumjaar ter gelegenheid van Don Bosco’s tweehonderdste verjaardag werd een schitterend gebeuren, waarbij alle registers werden opengetrokken. Alle medewerkers en sympathisanten van Don Bosco worden uitgenodigd om voor deze viering samen nog een prachtig slotakkoord te spelen! Een verjaardag vieren is vaak een toffe gebeurtenis. Je nodigt je beste vrienden uit. Je ontvangt ze op een ruimhartige en verzorgde manier. Je bent er op je paasbest aanwezig. Als dat zo al verloopt als je gewoon een jaartje ouder wordt, wat mag je dan niet verwachten als je je tweehonderdste verjaardag viert! En dat doen we: de tweehonderdste verjaardag van Don Bosco’s geboorte vieren. Feitelijk moet ik schrijven: dat hebben we al een jaar lang gedaan, over de hele wereld en ook in Vlaanderen en Nederland. Tal van initiatieven op lokaal en provinciaal vlak hebben we meegemaakt. Jong en oud, vrijwilliger en professioneel, iedereen kwam wel eens een keer speciaal aan bod. En nu gaan we het orgelpunt zetten. Op zondag 16 augustus vanaf 13.00 uur in Don Bosco Oud-Heverlee (Don Boscolaan 15, aan het kruispunt van de Kloosterdreef met de Waversebaan). Het wordt een dag van dankbaarheid: voor wat Don Bosco in onze streken verwezenlijkt heeft of beter, voor wat wij allen vanuit de

spirit van Don Bosco hebben mogen en kunnen realiseren. Het wordt ook een dag van ontmoeting. Mensen die eenzelfde droom koesteren, hebben er ook behoefte aan die droom eens zichtbaar te maken voor de buitenwereld. Samen zijn als grote Don Boscofamilie. Het wordt ook een dag voor jong en oud want Don Bosco spreekt iedereen aan. Hij heeft zelf gekozen om jonge mensen nabij te zijn, maar hij had volwassenen nodig om die keuze vorm te geven. Don Bosco was evengoed Don Bosco toen hij zich als twintiger het lot van jongeren aantrok, als toen hij uitgeleefd en versleten, bezield met dezelfde droom en dezelfde dynamiek, zijn laatste woordje sprak tot zijn medewerkers en jongens. Dus iedereen is welkom – allen daarheen!

Het programma biedt voor iedereen wat wils. Vanaf 13.00 uur ben je welkom. Op dat ogenblik zal je zeker al bondgenoten ontmoeten. Om 14.30 uur zal bisschop Luc Van Looy in concelebratie met veel salesianen voorgaan in de eucharistieviering in openlucht. Daarna schuiven we gezellig bij elkaar voor een leuke babbel en vinden we in de cafetaria zeker iets lekkers. Voor de kinderen en de jongeren zijn er de nodige luchtkastelen en gezelschapsspelen. Randactiviteiten zullen je verbaasd doen staan… 17

DE SPREEKSTOEL | Tekst en foto: Steven Pinnoo Voor wie spreekt vanuit salesiaanse verantwoordelijkheid

Een warme band met Don Bosco Gilbert Torisaen, directeur van Don Bosco Halle, koestert ‘zijn’ technische opleidingen De band tussen Don Bosco en zijn leerlingen is iets uitzonderlijks, zo heeft Gilbert het in Don Bosco Halle steeds ervaren. De ontdekking van deze band was zijn eerste kennismaking met de school, het koesteren en bewaren ervan vormt voor hem als directeur een dagelijkse bekommernis. Na meer dan dertig jaar ervaring in Don Bosco Halle weet hij als geen ander waar het bij Don Bosco om gaat…

De afvallingskoers Gilbert mocht opgroeien in Asse, in een eenvoudig maar heel liefdevol gezin. Voor luxe was er geen geld, maar de zorg voor elkaar was het cement dat het gezin bijeenhield en zijn sterkte gaf. Uiteraard wilden zijn ouders hun kinderen alle kansen geven, en ze beslisten Gilbert naar het college te sturen. Hij kwam er in een elitair systeem terecht, in een afvallingskoers waarin hij zich goed staande wist te houden maar die hem wel met een hekel aan die school opzaAls een wervelstorm formuleert hij zijn gedachdelde. Daarna ging hij aan de universiteit Gerten, met vaak heel uiteenlopende en vernieuwenmaanse studeren – van Don Bosco had hij toen de ideeën, en in het oog van die storm een heldere nog nooit gehoord. kerngedachte. Maak je op voor een ‘stormachtige’ Kort na zijn afstuderen kwam daar verandekennismaking met Gilbert Torisaen, directeur van ring in dankzij een oude vriend, een oud-leerde school voor wetenschap en techniek van Don ling van Don Bosco Halle die hem uitnodigde Bosco Halle. om mee te gaan naar een bal met Paul Severs in zijn oude school. De warme band die deze vriend had met zijn oude school was voor Gilbert een onvergetelijke ervaring. Hij zou het in zijn latere loopbaan telkens weer ervaren: oud-leerlingen komen graag terug naar Don Bosco Halle en spreken 18

met veel warmte over hun oude school. Wat een verschil met het systeem dat hij in zijn schooljaren had leren kennen!

en realiseren. Daarnaast is het belangrijk fundamentele keuzes Sommige leerlingen zijn te durven maken die soms pas na voor de afvallingskoers enkele jaren vruchten beginnen in de wieg gelegd, maar af te werpen. Zo heeft de school wat met al die anderen? Aan de slag in beslist om vijf voltijdse medewerDon Bosco Halle kers aan te stellen voor leerlinEen paar jaar na zijn afstuderen kreeg Gilbert de kans genbegeleiding: een zware investering die er wel voor om in Don Bosco Halle als interim aan de slag te gaan – zorgt dat je als school zeer dicht bij de leerlingen staat. een kans die hij niet liet liggen! Gelukkig mocht hij ook In dit geheel ziet Gilbert zijn taak vooral als die van daarna nog blijven. Hier ging een onbekende wereld een coach, iemand die in zijn directieteam acht neuzen voor hem open: als germanist wist hij niets af van deze in dezelfde richting moet krijgen. Daarnaast is hij er technische opleidingen. Hij moest beginnen lesgeven steeds op gericht veel vernieuwing te brengen. Het is in de richting ‘sterkstroom’, en hij wist zelfs niet wat een aspect van zijn taak dat hem van nature goed afdat betekende. Maar de wereld van de technische en gaat, processen verbeteren doet hij heel graag. Verder beroepsopleidingen sprak zijn praktische geest enorm wil hij aandacht schenken aan het behouden – en waar aan, en zijn persoonlijke ervaringen in de bouwsector nodig herstellen – van een ‘familiale Don Boscosfeer’ in kwamen hier goed van pas. Nog steeds is Gilbert iede school en bij buitenschoolse activiteiten. mand die zich niet opsluit in zijn kantoor, maar goed weet hoe een werkhuis ineen zit. Jongeren kansen geven Wanneer de visie op en de evolutie in het onderwijs ter Pas nu begon Gilbert echt vragen te stellen bij het elisprake komt, leggen we de vinger op de wonde. Giltaire schoolsysteem waarin hij zelf opgroeide. Sommige bert neemt geen blad voor de mond: “Er zijn veel te leerlingen zijn daarvoor wel in de wieg gelegd, maar veel mensen die zich met het onderwijs moeien zonder wat met al die anderen? Vanuit dit besef, en vanuit de er iets van te kennen! En wij blijven met de gevolgen ervaring van hoe men in Halle álle jongeren een kans zitten…” In de plaats van allerlei hervormingen die de geeft, werd hij een groot voorstander van de TSO- en zaken blijven scheeftrekken en technische opleidingen vooral ook de BSO-opleidingen: opleidingen die volop blijven miskennen, pleit Gilbert voor een daadwerkelijk gekoesterd en gesteund moeten worden. steun voor deze richtingen: “Geef ons de middelen en In 2005 werd Gilbert adjunct-directeur, in 2010 algede leerlingen!” meen directeur van de school. Hij moest het roer overWaar het voor Gilbert om gaat, is kansen te geven nemen in een moeilijke periode, toen de school een aan jongeren die elders geen kansen krijgen. Hij drukt crisis doormaakte, maar samen met een puik team van hiervoor zijn bijzondere waardering uit voor het CLW medewerkers wist hij de school terug op de kaart te (Centrum Leren en Werken) en het BuSO, die ook op zetten. ‘Don Bosco’ is opnieuw een kwaliteitsmerk, een de campus in Halle actief zijn: “Díé mensen moesten ze begrip in de ruime streek rond Halle. De school telt in een standbeeld geven! We moeten hen steunen en in het TSO en het BSO samen 1.700 leerlingen en blijft inde watten leggen…” vesteren in nieuwe richtingen. Er is duidelijk sprake van Zijn pleidooi sluit aan bij de salesiaanse eigenheid die een opwaartse dynamiek, en Gilbert is dan ook zeer in de school zo voelbaar aanwezig is. Gilbert koestert trots op ‘zijn’ school. een enorme waardering voor de salesianen die hier zo veel hebben opgebouwd, zelfs letterlijk, en waarvan Sterktes aanspreken, coachen, vernieuwen de school een houding heeft geërfd van samen naar oplossingen te zoeken, positief ingesteld en in een faEen opwaartse dynamiek komt er niet vanzelf, maar miliale, hartelijke sfeer. Met heel veel warmte spreekt ontstaat alleen wanneer je de sterktes van een school hij over salesianen als Jef Lannoo en Jef Debacker, die weet aan te spreken. Daarbij vermeldt Gilbert op de vrienden waren en heel dicht bij de leerlingen stonden. eerste plaats de goede medewerkers. Zeker op sleutelZoals bij zijn eerste kennismaking met de school, zo is functies mag hij rekenen op medewerkers die dagelijks Gilbert er meer en meer van overtuigd: die band met gestalte geven aan teamgeest en verantwoordelijkde leerlingen, dát is het voornaamste! heidszin, en die vernieuwende ideeën samen uitwerken 19

DE BOEKENPLANK | Tekst: Patricia Segers Foto’s: Centrale Propaganda

Leer Don Bosco kennen tijdens de vakantie!

N36 € 15,00

Don Boscospel

Don Boscostrip

(+ e 4,00 port.)

Een combinatie van een ganzenbordspel Op dit boek is het Don Bosen monopoliespel. Volgens de bekende cospel gebaseerd. Het is een spelregels! ware goudmijn aan gegevens De vier spelers moeten tijdens over Don Bosco, niet droog het spel ‘Don Boscogeld’ veren saai verhaald, maar meedienen om een bouwgrond te slepend, boeiend en humokopen en daarop een oratorio ristisch getekend. Je wil dit N50 (Don Bosco’s eerste huis) op te boek verslinden om alle weet€ 25,00 richten, bestaande uit een kerk, vraagjes van het Don Bosco(+ e 7,00 port.) een school, een internaat en een speelplaats spel te kunnen beantwoor(grote zetstukken in geschaafd beukenhout). Wie den! Spel en strip vormen een passend geschenk daarin slaagt en het eerst de wereldbol (vak 72) bevoor de vakantietijd of de reikt, is gewonnen. Onderweg moeten allerlei ackomende herfst- en winUitzonderlijke prijs ties ondernomen worden en vragen beantwoord, termaanden. Het heeft voor een duo-pakket N50 + wat geld oplevert. Het spel duurt ongeveer 40 mizeker ook zijn plaats in N36 in juli en augustus 2015!: nuten. Geluk, kennis en strategie zijn in deze volgBetaal voor spel en strip samen: de Don Bosco-animatie orde belangrijk, zodat ook de jongste deelnemer op school. Probeer het € 33 + e 9,00 euro portkosten kan winnen! maar. Warm aanbevolen! = € 42 (€ 9 korting) Ontwerp: DBTI Gent, in samenwerking met Don Bosco Vorming en Animatie

Loop naar de pomp! Wil je via mooie verhalen meer vernemen over Don Bosco? De Oostenrijkse schrijfster Lene MayerSkumanz leert ons deze boeiende jeugdheilige kennen in 21 verrassende gebeurtenissen, opgegraven na geduldig onderzoek vanuit nieuwe invalshoeken. Ze legt het geheim bloot waarom Don Bosco erin slaagt – ook nu nog – jongeren voor zijn idealen warm te maken.

N35 € 10,00 (+ e 3,00 port.)

20

Auteur: Lene Mayer-Skumanz 128 blz.; 14,7 x 20,9 cm Genaaid, hardcover.

“Da mihi animas…” – Keuzes en bezieling in het leven van Don Bosco Vanuit de bekommernissen en uitdagingen van onze tijd geeft Colette Schaumont een eigen kijk op het leven en werk van de dynamische man en priesteropvoeder Don Bosco. Dit boek schetst Da mihi animas zijn leven op basis van de keuzes die hij maakte en de bezieling die hem daarbij dreef. Het typeert hem in zijn menselijkheid als kind van zijn tijd, getekend door zijn persoonlijke ervaringen met een N86 eigen temperament, met zijn gaven en € 14,00 (+ e 3,00 port.) gebreken, worstelend met vele uitdagingen en problemen. We herontdekken een Jan Bosco die ook vandaag een gids en inspiratiebron kan zijn voor ieder die gelooft in jongeren en met hen op weg wil gaan.

Keuzes en bezieling in het leven van Don Bosco

Colette Schaumont

Auteur: Colette Schaumont

IN MEMORIAM Jozef Debacker

Louis Faucompret

° 20-08-1931 + 27-02-2015

° 07-06-1934 + 15-03-2015

Jef had ‘een hoofd vol kreuken, een geweten zonder rimpel’. Hij was eenvoudig, plichtbewust. Iedereen was verwonderd dat hij met zijn mogelijkheden enkel kloosterling wilde worden en geen priester. Na het behalen van zijn diploma van industrieel ingenieur chemie en een loopbaan als scheikundige bij de firma LABAZ in Brussel, trad Jef in 1961 als coadjutor bij de salesianen van Don Bosco in. Na zijn vorming als salesiaan werd hij op 1 september 1963 leraar chemie in Don Bosco Halle. Later gaf hij reprografie fotozetten en toegepaste chemie in de studierichting grafische technieken. In 1964 werd hij directeur van de avondschool, die later afgebouwd werd. Wat we zeker onthouden is zijn uiterste zorg voor zijn lesvoorbereidingen. Elke vakantie hoorde men van ’s morgens tot ’s avonds zijn tikmachine ratelen. Een cursus was nooit goed genoeg en werd elk jaar aangepast aan de evolutie van de technieken. Tijdens het schooljaar werden de oefeningen en de scheikundige proeven zorgvuldig voorbereid. Zijn grootste zorg ging uit naar zijn leerlingen. Met monnikengeduld was hij altijd bereid om voor de zoveelste keer de leerstof uit te leggen aan leerlingen die het moeilijk hadden. Nooit deed iemand tevergeefs een beroep op hem om bijgewerkt te worden. Oud-leerlingen zijn hem daar heel dankbaar voor. Tegenover leerlingen die zich onheus gedragen hadden, had hij nooit wraakgevoelens. Hij bleef correct, vriendelijk en geduldig. Niemand herinnert zich dat Jef ooit met iemand ruzie had. Jef was geen opschepper, nooit sprak hij een woord te hoog of te luid, nooit lag er minachting in zijn stem. Jef had geen grote verlangens naar hebbedingen, naar bezit of dure reizen. In eten en drinken was hij heel sober, in niets veeleisend, immer tevreden. Dure kleding en comfort interesseerden hem niet. Zijn kousen hadden reeds lang hun vorm verloren en zijn overjaarse sloffen vond hij te goed om weg te werpen. Nooit kankerde hij over tegenslagen of ongemakken van het leven. De mooiste eigenschap van Jef was dat hij van niemand kwaad sprak. Jef was een eenzaam man. Er was slechts één mens op aarde waar Jef, in alle stilte, nauwelijks uitgesproken, een warme band mee had. Toen Jef omwille van zijn gezondheid Halle moest verlaten ging het langzaam bergaf. Ook dan kwam er geen klacht over zijn lippen. Jef, je was een goed en rechtvaardig mens. Je was moedig, vriendelijk en gedienstig voor je medemensen. Je gemoed was opgewekt en tevreden. Zo was je hart naar God gekeerd, hoopvol, hunkerend naar wat blijvend is. Jef, vaarwel, God zegene en beware je.

Louis heeft een gelukkige jeugd gehad. Als enig kind groeide Louis op in een warm nest bij liefhebbende ouders: een heel populaire, humoristische vader en een zachte, bezorgde moeder. Zijn sociaal gevoel testte hij uit in de Chiro, daarna in de chiroleiding en het studentenleven. Als student speelde hij mee in alle toneelopvoeringen, later was hij de regisseur van talrijke toneelstukken. Zijn roeping boetseerde hij naar het model van enkele charismatische salesianen. Creativiteit en bewogenheid waren zijn sterke kanten. Hij was de hoofdredacteur en bezieler van het jeugdtijdschrift Atletika, later Dramatica. In het vooruitzicht van het jaar 2000 creëerde hij Euro 2000, een sprankelend spektakel voor en door de jeugd. Voor studenten organiseerde Louis skivakanties en zomervakanties in de bergen. Louis was de dynamische schooldirecteur van Sint-Denijs-Westrem en Halle, waar hij ook gemeenschapsdirecteur was. Onder zijn impuls was het oudercomité van Sint-Denijs-Westrem actief betrokken bij het leerlingenbeleid. Het werd een vriendengroep die na méér dan 30 jaar de vriendschapsbanden nog altijd levendig houd. Feesten organiseren kon hij als geen ander. Hij hield van mooie costumering en feestelijke vermomming. Na zijn pensioen was hij ruim tien jaar pastor in het rust-en verzorgingstehuis Sint Antonius te Sint-Pieters-Leeuw. Hij stimuleerde er de liturgische groep die zorgde voor stijlvolle eucharistievieringen. Problemen met het centrale zenuwstelsel bemoeilijkten de beweging van al zijn ledematen. Vier jaar geleden kreeg hij een nieuwe heup. Zich verplaatsen ging traag en moeizaam. Klagen deed Louis nooit. Ondanks zijn handicaps stak Louis al zijn energie in het bezielen van ‘zijn’ ODB, de vereniging van oud-leerkrachten. Louis verstilde, in tafeldiscussies mengde hij zich niet meer. Hij las veel, hield de actuele literatuur bij. Hij volgde de moderne stromingen in de theologie, maar dat veranderde weinig aan zijn ideeën en zijn praxis. Hij was begaan met de toekomst van de salesiaanse congregatie; een paar maanden geleden nam hij deel aan een open denkdag over de toekomst van de salesianen in Vlaanderen. Louis heeft altijd veel vrienden gehad. Hij kreeg veel bezoek en genoot er van. Vóór het morgengebed zat hij elke dag een kwartier in de kapel. Met weinig licht en gesloten ogen, zonder kerkboek, in stilte mediterend, was hij naar God gekeerd. Louis, je hebt aan je droom gewerkt, je was een goed priester, een waardevol mens. We zijn dankbaar om jouw vruchtbaar leven. Je was een begaafd animator, geïnspireerd door Don Bosco.

21

VERBONDEN | Tekst: Bieke Vandamme Foto: VIA Don Bosco De link tussen Noord- en Zuidwerking Afgelopen kerstvakantie kregen zestien leerlingen en vier leerkrachten uit vier verschillende scholen de kans om deel te nemen aan een inleefreis naar Peru. De inleefreis vloeit voort uit een vruchtbare samenwerking tussen de ngo’s Broederlijk Delen en VIA Don Bosco en is een fijne manier om spelenderwijs aan ontwikkelingseducatie te doen. Naast Immaculata Ieper, SintCatharina­college Geraardsbergen en Sint-Lievenscollege Gent nam ook Don Bosco Kortrijk deel aan deze unieke ervaring. VIA Don Bosco sprak met Paulien, Kato, Pieter, Eline en begeleidende leerkracht Annie uit Kortrijk om jullie een idee te geven wat zo’n inleefreis inhoudt.

Interculturele in P

Het programma van de inleefreis bestond onder meer uit een bezoek aan partnerorganisaties van Broederlijk Delen en van VIA Don Bosco. Broederlijk Delen en zijn partnerorganisaties werken onder meer aan de bescherming van het ecosysteem in Peru. De lokale bevolking ervaart immers hoe vervuiling, transport en afgraving door (open) mijnbouw hun dorpen, cultuur, grondrechten, drinkwater en landbouw bedreigen. De beschikbaarheid van water en vruchtbare gronden is cruciaal voor verschillende landbouwactiviteiten waardromen hebben als wij, ook al weten ze dat ze die iets moeilijker kunnen waarmaken dan wij. Ik bewonder mee boerengemeenschappen voldoende inkomen kunhun moed om er elke dag voor te gaan, want het is nen genereren. niet altijd gemakkelijk. Het grootste verschil is toch dat VIA Don Bosco ondersteunt centra en tewerkstellingsjongeren daar echt blij zijn dat ze mogen en kunnen bureaus die geleid worden door de salesianen en de studeren en ik bewonder hen daar echt voor, want in zusters van Don Bosco. In deze centra kunnen kansarBelgië hebben wij dat gevoel niet. me meisjes en jongens, manTerwijl we eigenlijk zeer dankbaar nen en vrouwen terecht om Het doel is dat men door mogen zijn dat we die mogelijkeen technische of beroepsopde confrontatie met een heid hebben”, vindt Kato. leiding te volgen en worden vreemde cultuur de eigen ze begeleid naar de wereld De inleefreis is méér dan een culvan het werk. turele onderdompeling tijdens de vanzelfsprekendheden kerstvakantie. Vóór de reis kregen gaat relativeren. Interculturele de inleefreizigers voldoende voorontmoeting bereiding tijdens hun deelname Het concept inleefreis is niet zo gemakkelijk te defiaan het Wereldkamp van Broederlijk Delen en een vorniëren. We spreken van een ‘interculturele ontmoemingsweekend dat in het teken stond van Peru. ting’ waar interactie centraal staat. Het doel van zo’n inleefreis is dat men door de confrontatie met een Harde confrontatie vreemde cultuur de eigen vanzelfsprekendheden gaat Volgens de Belgische jongeren was het inleefverblijf relativeren en in vraag stellen. waar ze drie nachten verbleven in een Peruviaans gast“Ik heb gemerkt dat Peruviaanse jongeren dezelfde gezin het hoogtepunt van hun reis.

Ontwikkelingsedu

22

Met de slogan “Diego wil later boer worden en jij kunt hem daarbij helpen” staat voor VIA Don Bosco vorming en opleiding centraal.

ontmoeting eru catie spelenderwijs “Het inleefverblijf zal me ongetwijfeld het langste bijblijven. Het is een unieke ervaring waarbij je niet alleen de lokale bevolking beter leert kennen, maar ook hun gewoontes en hun manier van leven. Vaak word je geconfronteerd met een totaal andere manier van leven en een andere perceptie, maar dat maakt het voor mij juist zo leerrijk en onvergetelijk,” aldus Paulien. De afsluiter van de reis vond plaats in een Don Boscocentrum in Lima. Naast activiteiten die samen met Peruviaanse jongeren werden georganiseerd, stond een jongerenforum geprogrammeerd. Het gaat om een forum waar openheid kon ontstaan voor een verrijkende wisselwerking tussen de Belgische jongeren en hun Peruviaanse leeftijdsgenoten. Tijdens zo’n forum heeft men de mogelijkheid om stereotiepe beeldvorming te ontkrachten, een doelstelling die we bij VIA Don Bosco hoog in het vaandel dragen. Door de inleefreizigers te confronteren met alle aspecten van andere culturen en die als gelijkwaardig te leren kennen, ontstond een positieve openheid voor het onbekende, het vreemde of het ‘andere’. “Ze hebben mijn ‘zin in school’ enigszins aangewakkerd. De jongeren in het Don Boscocentrum zijn erg enthou-

siast over school en het behalen van hun diploma is ook hun grootste droom. Ze hebben me doen inzien dat ik helemaal niet hoef te klagen over mijn studies en school, maar er juist moet van genieten en blij mag zijn dat ik naar school kan. Ook de innige vriendschap en verbondenheid, zeg maar het groepsgevoel, is iets waaraan Peruvianen erg veel waarde hechten. Ze hebben me geleerd daar zelf ook meer waarde aan te hechten”, aldus Paulien. In het Don Boscocentrum werd ook samen afgeteld naar het nieuwe jaar. De overgang van oud naar nieuw brengt niet alleen op het thuisfront, maar ook over de grenzen heen mensen dichter bij elkaar. “Oudejaar heeft de Belgen en de Peruvianen samengebracht. Een barbecue boven op het dak van het Don Boscocentrum zorgde daarvoor. Die avond was iedereen ‘openhartig’. De Peruvianen vertelden over Peru en wij over België. Met heel wat vragen wederzijds. Dat heeft ons dichter bijeengebracht. We kenden elkaar ook beter daarna”, vertelt Pieter.

Broederlijk Delen en VIA Don Bosco Door de reis zijn de leerlingen en leerkrachten bevoorrechte getuigen geworden van een bepaalde realiteit in het Zuiden. Hun verhaal en belevingen zullen veel mensen in Vlaanderen aanspreken en sterker betrekken bij het leven van mensen in Peru en het werk van Broederlijk Delen en VIA Don Bosco. Onder de slogan “Marco is een boer en wil dat blijven” stelt Broederlijk Delen het recht op water centraal. Met de slogan “Diego wil later boer worden en jij kunt hem daarbij helpen” staat voor VIA Don Bosco vorming en opleiding centraal. Marco, Diego en hun gemeenschap willen een waardig leven uitbouwen en mee beslissen over hun eigen toekomst. Broederlijk Delen en VIA Don Bosco proberen samen met hen die toekomst vorm te geven. Tot slot geven onze inleefreizigers een tip aan leerlingen en leerkrachten van de volgende inleefreis naar Colombia met Kerst 2015: “Stel jezelf open voor de mensen, de cultuur, de taal, het eten… Alleen zo kun je optimale ervaringen opdoen van de inleefreis en zul je ook veel meer bijleren. En vooral, geniet ervan!” 23

RUGGESPRAAK | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Steven Pinnoo

Speelvogels In het selecte clubje van heiligen maakt Don Bosco kans om de grootste speelvogel te zijn. De overlevering schrijft hem, in zijn jeugdjaren, acrobatische gaven toe. Met het spel wist hij menig straatkind te boeien en te overhalen om naar zijn oratorium te komen. Als geen ander kende Don Bosco de waarde van het spel voor zijn straatkinderen. Het spel bracht vreugde en ontspanning in de grijze bestaanswereld van die jongeren. Het was een uitlaatklep, een vergeetput voor ellende en armoede een middel om lichaam en geest gezond te houden, om sociale vaardigheden te oefenen. Don Bosco liet geen kans onbenut om met zijn jongens mee te spelen, om spelend hun vertrouwen te winnen. Het werd hem niet altijd in dank afgenomen: wegens overlast, te veel lawaai, te veel drukte,

24

wantrouwen ten opzichte van jongerengedrag… was hij met zijn jongens niet overal welkom, moest hij naar andere plaatsen uitwijken. Om dezelfde redenen zijn kinderen en jongeren vandaag nog steeds niet overal welkom. Om rust te garanderen aan volwassenen zijn kinderen in bepaalde hotels ongewenst. Het wekt bij mij aversie op. Als kinderen niet welkom zijn, ben ik dan zelf echt van harte welkom? Het mag er dan wel rustig zijn, ik ga er niet naartoe. De waarde van het spel kan niet overschat worden. Mogen jongeren en kinderen zich tijdens de zomervakantie uitleven in sport en spel, om zo zichzelf te ontwikkelen, zich te verrijken, sociaal vaardig te worden…? Nemen we er de eventuele overlast graag bij? Genieten we blij en tolerant van kindervreugde? In zijn jubeljaar zou het Don Bosco heel erg verblijden.