119de jaargang mei - juni 2015 tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail P209042

Vlaanderen 119de jaargang | mei - juni 2015 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

3

Ver-groeien



Hoofdredacteur

Steven Pinnoo

Adviesraad

R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Een salesiaanse Een

kijk



op de wereld op de salesiaanse wereld

inhoud

Ingeblikt

3

Bartimeüs – Van lectio divina naar gebedsbezinningen

4

Eindredactie en redactieadres Steven Pinnoo Maaltemeers 78 9052 Zwijnaarde [email protected]

Adreswijziging

Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Verantwoordelijke uitgever

Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel [email protected]

Lay-out en druk

Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur. Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen. In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’: Don Bosco Centrale vzw Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel Tel. 02 771 21 00 IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Een huis netjes en proper… (Agnes Covents)

6

Apostel zijn… een leven lang

8

Een ‘babbeltje’ met Liesl

9

Kwesties in opvoeding

11

‘Hoe gelukkig zijn die salesianen toch!’

12

Digital natives en apen(staart)jaren

14

Van diep verdriet en groot geluk…

16

Internationaal Salesiaans Pedagogisch Congres in Rome

17

Gezinnen ondersteunen met een open visie (Dieter Rigole)

18

De Boekenplank

20

In memoriam

21

Evalueren om te leren

22

Ruggespraak

24

Foto voorpagina: Lauren Hammond

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Richard Griffin

Groeien. Bestaat er een woord dat het hart van Don Bosco en zijn beweging meer kan beroeren? Want daar gaat het bij ons juist om: opvoeden, groei bevorderen, ruimte scheppen waarin groei tot stand kan komen en in die ruimte met jongeren op weg gaan. In het spoor van Don Bosco durven wij deze uitdaging aangaan met een eigen insteek. Wat vooral opvalt in die opvoedingsstijl, is haar preventief karakter. Don Bosco creëerde een veilige groeiruimte die de nodige structuur en grenzen bood aan jongeren en hen uitdaagde zich vanuit hun eigen krachten te ontwikkelen naar zelfstandigheid. Hij noemde dit zijn ‘preventief systeem’, een term die in onze beweging op uiteenlopende manieren gestalte heeft gekregen en nog krijgt, en die ons steeds dierbaar is gebleven. Tegelijk kiezen wij voor een integrale opvoeding. Dit houdt in dat je alle aspecten van het mens-zijn ruimte geeft en aanspreekt. In de salesiaanse traditie wordt

| INGEBLIKT

dit samengevat in het ‘oratoriocriterium’: al van in zijn eerste ‘oratorio’ wil Don Bosco in het opvoedingsgebeuren jongeren een thuis, een school, een speelplaats en een parochie bieden. Wij willen iedere jongere kansen bieden om al deze dimensies op een persoonlijke manier voor zichzelf te verkennen en tot ontwikkeling te brengen. In dit lentenummer laat Don Bosco Vlaanderen zich opnieuw raken door de wereld om ons heen, door de explosie van groeien en bloeien die we rondom ons zien. We willen het over de groeikracht in onze jongeren hebben, en over al onze inspanningen om die groeikracht in goede banen te leiden zodat jongeren ‘ver kunnen groeien’ en hopelijk ‘vergroeien’ in een positieve, vruchtbare levenshouding.

Ver-groeien 3

BARTIMEÜS | Tekst: Eric Haelvoet Foto's: Eindredactie, Riccardo Cuppini Jongeren ontmoeten Jezus

In het diverse aanbod van Bartimeüs neemt de lectio divina een bijzondere plaats in. Toch beperkt Bartimeüs zich niet hiertoe: het project zet ook de stap naar concreet uitgeschreven gebedsbezinningen.

In het vorige nummer van Don Bosco Vlaanderen vindt u een uitgebreide beschrijving van de lectio divinamethode. Als we in groep 2 uur tot 2,5 uur aandacht besteden aan een evangelietekst en de inhoud met zijn rijke boodschap in ons laten binnenkomen, is het niet meer zo moeilijk om tot een gebedsbezinning te komen. Uitschrijven wat het Woord in de persoon doet, helpt om de ervaring nog scherper te krijgen, vast te zetten, om tot de laatste klaarheid door te groeien. Boven alles is het een grote genade, een bevrijdend gebeuren, een transformatie of transfiguratie.

Er staan nu meer dan 370 gebedsbezinningen op www. bartimeus.be/bezinningen. In elke bezinning vindt men dezelfde elementen. Eerst het Woord zelf: de tekst van het evangelie. Dan een uitnodiging om het Woord in stilte te laten binnenkomen in zijn hoofd, hart en ziel. Een eerder korte bezinning, gegroeid uit de lectio divina, licht enkele elementen uit het Woord op. Enkele vragen helpen het Woord naar het eigen leven te laten toekomen, tot een gesprek te komen als koppel, een groep catechisten, een gemeenschap, een gezinsgroep… Op het einde staat een gebed met het Woord. Want God ziet uit naar een antwoord, naar relatie en communicatie. Er staat nu een tweede reeks op www.bartimeus.be. Tijdens het derde voorbereidingsjaar 2013-2014 op het actuele jubeljaar ‘Don Bosco 200’ bezorgde onze medebroeder Wilfried Wambeke ons wekelijks een zeer gewaardeerde bijdrage over Don Bosco en de Bijbel.

Van lectio divina naar gebedsbezinningen Uitschrijven wat het Woord in de persoon doet, helpt om tot de laatste klaarheid door te groeien.

4

Actie: honderd kaarsjes voor broeder Ik wilde een stap verder gaan. Mijn vraag was: “Hoe is Roger Don Bosco heel concreet omgegaan met Bijbelteksten, Op 12 mei 1915 werd broeder Roger Schutz, de stichter vooral de evangelies?” Dit laat me toe een wezenlijk van de Taizégemeenschap, geboren. aspect van Don Bosco naar Dat is nu dus honderd jaar geleden. voren te laten komen. Dat Bij die gelegenheid heb ik een actie aspect belicht de kern van Mijn vraag was: gelanceerd: honderd kaarsjes voor zijn priesterschap. Ik streef “Hoe is Don Bosco heel broeder Roger. Naast de spiritualinog een ander doel na: hoe concreet omgegaan teit en pedagogie van Don Bosco is kan ik de evangelies lezen als salesiaan van Don Bosco met Bijbelteksten?” en wel voor onze tijd en hier in Nederland en Vlaanderen? Het gevaar bestond echter dat dit te subjectief werd. Daarom zoek ik geschikte teksten uit officiële documenten. Eerst en vooral in het Charter van de Salesiaanse Familie. Daarin staat wat we met de verschillende groepen van de Salesiaanse Familie met elkaar delen. Wat ons bindt. Maar ik zoek ook wel een tekst uit de constituties, het reglement, het statuut… van de afzonderlijke groepen van de Salesiaanse Familie. Deze bezinningen eindigen met een salesiaans gebed met het Woord. In dit jubeljaar ‘Don Bosco 200’ vindt men elke week een gebedsbezinning op de website. Er staan er nu meer dan veertig op.

Digitale kaarsjes Sinds half juni 2010 kan men op de website van Bartimeüs een digitaal kaarsje branden. Voor het technische: zie kadertje. Sinds het begin werden zo meer dan 1.300 kaarsjes gebrand. Maar veel meer mensen bezoeken deze pagina om voor anderen te bidden.

Klik op www.bartimeus.be op ‘kapel’. Klik onder de foto op Brand nu je digitaal kaarsje. Tik onderaan een gebedsintentie in het vak ‘uw intentie’. Je noteert je naam of niet. Klik dan op ‘verzend’. Je ziet onmiddellijk een digitaal kaarsje branden met daarnaast jouw gebedsintentie. Het blijft 24 uur branden. Iedereen kan uiteraard het kaarsje zien, de intentie lezen en met jou meebidden.

Taizé immers een diepe bron voor Bartimeüs. De actie is eenvoudig en gratis: brand op 12 mei een digitaal kaarsje met een gebed of voorbede die iets te maken heeft met de Taizégemeenschap en de vele jongeren uit verschillende kerken, die in Taizé een frisse bron vinden voor hun geloofsgroei. Doe je mee? Er volgt een tweede actie: 200 kaarsjes voor Don Bosco op zijn 200ste verjaardag, dus op 16 augustus.

5

TE GAST | Tekst: Jos Stevens Foto's: Eindredactie DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

Een huis netjes en proper… Welkom bij Agnes Covents, logistieke medewerker in het Jongenstehuis Don Bosco Vremde Ze bloosde net iets meer dan normaal toen ik haar aansprak om een artikel over haar in Don Bosco Vlaanderen te laten verschijnen. Na enige aarzeling mocht ik Agnes Covents toch eens in de schijnwerper plaatsen.

Een sprong in het onbekende Klein van gestalte en al even bescheiden, was Agnes van mening dat anderen veel meer kunnen vertellen over het leven en werk in het Jongenstehuis van Don Bosco Vremde. Maar zij is op dit ogenblik degene die het langst in het Jongenstehuis werkt, in augustus zal dat 44 jaar zijn… En dat argument hielp. In haar huis, netjes en proper, was ik heel welkom. Ze was net geen twintig jaar – en pas gehuwd Ik ben geen opvoedster – toen ze in het Jongenstehuis begon te werken. Na haar studie huishoudkunde had ze en klein van gestalte, één jaar als bediende gewerkt in een winkel. toch heb ik nooit Via mensen uit het dorp kwam ze te weten problemen gehad dat ze in Don Bosco iemand zochten als hulp met de jongens. in de keuken. Ze werd dadelijk aangenomen. De toenmalige directeur Michel Renckens was niet aanwezig bij de eerste kennismaking, maar de econoom, Toon Maes, die haar ontving, zag dat ze uit het goede hout gesneden was. Zij werd dadelijk aangenomen voor een 32-urenweek. Een contract werd pas later getekend. Zo eenvoudig was dat toen. Zij kende de instelling niet echt, maar aangezien ze in het dorp woonde, zag ze mijnheer Van Roey en mijn6

heer Depreitere, twee salesianen-opvoeders, regelmatig met de jongens voorbij haar deur wandelen. En dat viel op. Eenmaal was ze met haar broer en enkele studenten van Vremde meegegaan om in de grote keuken met Pasen voor de jongens eieren te koken.

Er heerste hier een huiselijke sfeer: jongens droegen pantoffels en in de winter brandden de open haarden.

Uit het goede hout gesneden Agnes was de middelste van een gezin met zeven kinderen, twee jongens en vijf meisjes. Werken had ze van kleins af moeten doen. En werk wás er in het Jongenstehuis. Er verbleven toen honderddertig jongens. Samen met twee collega’s stond ze in voor het onderhoud van het nieuwe gebouw dat in 1969 in gebruik werd genomen. De kamers van de jongens kregen elke week een beurt. En tweemaal per week moest ze de lange gangen schuren. Ook het poetsen van de vele ramen was een hele karwei. Ladder op, ladder af, steeds opnieuw. Iedereen die haar kent, weet dat zij geen enkel werk schuwt, hard werkt en altijd met een blij gezicht. “Het vraagt vandaag de dag heel wat organisatie om alles rond te krijgen en we proberen onze tijd efficiënt te gebruiken,” zegt ze. “Een goede planning is onontbeerlijk.” Gelukkig kunnen we op elkaar rekenen. “Het doet deugd te weten dat je er niet alleen voor staat en dat je collega’s inspringen als je er niet bent. Op die manier kunnen de bewoners van het Jongenstehuis steeds in een net en proper huis wonen.” We kennen Agnes niet alleen als een harde werker, maar ook als een lieve, aangename vrouw, bescheiden, altijd met een zachte glimlach op haar wezen, maar die plezier kan maken als geen ander en honderduit kan vertellen over vroeger en nu, over het werk en haar familie.

Warme herinneringen en open voor verandering Goede herinneringen bewaart ze aan vele salesianen die hier werkten, vooral over de tijd met Henk Baltus, Jef Lannoo en Jacky Van Dijck kan ze veel verhalen vertellen. “Er heerste toen een huiselijke sfeer: jongens droegen pantoffels en in de winter brandden de open haarden, die uiteraard na gebruik moesten worden schoongemaakt.” “Er waren ook moeilijke periodes,” zegt ze, “vooral als goede personeelsleden vertrokken of werden ontslagen, vond ik dat erg.” “Gedurende al die jaren dat ik hier werk, is er veel veranderd. In mijn beginperiode waren er alleen sale-

sianen die voor de opvoeding van de jongens zorgden, dag in dag uit. Later kwamen er meer en meer leken- opvoeders bij, voornamelijk mannen. En nu zijn er meer vrouwen dan mannen. Ook meer mensen met een bijzondere functie die een eigen bureau hebben. Dit betekent ook meer kantoren poetsen…” Schertsend voegt ze eraan toe: “Er zijn nu meer bureauwerkers en minder jongens!” Contact met de jongens heeft ze nu minder dan vroeger en het is ook anders. “De eerste jaren dat ik hier werkte, leefden de jongens veel meer in groep. Nu zijn de groepen kleiner en is de ontspanning veel individueler. Meer jongens zitten aan de computer spelletjes te spelen of hebben oortjes in om naar hun muziek te luisteren, zodat hen aanspreken moeilijker wordt. Ze blijven ook minder lang dan vroeger. Ik ben geen opvoedster en klein van gestalte, toch heb ik nooit problemen gehad met de jongens. Het is ook aangenaam als jongens die hier ooit verbleven, op bezoek komen en me vriendelijk een goede dag komen zeggen.”

Tijd maken voor je familie Door vermindering van werkuren, nu nog 24 uur per week, is het takenpakket van Agnes veranderd. Nu poetst ze alleen nog de bureau’s, de gangen en de trappen. Zij heeft nu meer tijd voor haar familie. Haar dochter heeft twee kinderen. Deze zijn in de kapel gedoopt door de inmiddels overleden salesiaan Willy Vandenputte. Twee dagen per week houdt ze vrij voor de kleinkinderen. En met haar zussen gaat ze regelmatig fietsen en zwemmen. Stilaan kijkt ze uit naar het moment dat ze met pensioen zal gaan, wellicht eind 2016. We zullen het haar van harte gunnen! Maar het contact met Don Bosco zal op een of andere manier steeds blijven. Het is al zoveel jaren een stuk van haar leven en dat kun je niet vergeten. 7

UITGELEZEN | Tekst: Piet Stienaers Foto: Storm Signal

Je zou denken dat de roeping van de leerlingen een omstandig en kleurrijk verhaal zou worden in het evangelie. Het moet immers een belangrijk moment zijn geweest voor Jezus, maar ook voor zijn leerlingen, toen Hij een vaste kern van medewerkers vormde. In wisselende betrokkenheid had Hij nu een groep om zich heen waarop Hij kon rekenen. Doch niets van dat alles. Een droge opsomming van namen met hier en daar een bescheiden detail dat de betrokken persoon wat kleurt geeft. Maar wat voelde Jezus? Wat verwachtte Hij van hen? Hoe reageerden de leerlingen? Waren ze blij? Voelden ze zich overvraagd? Aarzelden ze? We hebben er het raden naar. En toch zijn deze mannen, hoe ze ook waren, uitgegroeid tot fervente getuigen van Jezus’ boodschap. Volgens de traditie zijn ze geëvolueerd tot knappe sprekers, moedige onderhandelaars, onvermoeide reizigers in de toenmalige wereld. Op één na hebben ze allen hun leven gegeven voor de zaak van hun meester. Daarom zijn de weinige woorden die in dit evangelie een sluier van gevoelens en ervaringen oplichten belangrijk. In die dagen ging Hij naar het gebergte om te bidden en bracht de nacht door in gebed. Als je met iets belangrijks begint, is een moment van reflectie en bezinning, van verdieping en nadenken belangrijk. Bid-

In die dagen ging Hij naar het gebergte om te bidden en bracht de nacht door in gebed tot God. Bij het aanbreken van de dag riep Hij zijn leerlingen bij zich en koos er twaalf uit, aan wie Hij tevens de naam apostel gaf: Simon, aan wie Hij de naam Petrus gaf, diens broer Andreas, Jakobus, Johannes, Filippus, Bartolomeüs, Matteüs, Tomas, Jakobus de zoon van Alfeüs, Simon met de bijnaam ‘IJveraar’, Judas de broer van Jakobus en Judas Iskariot, die een verrader werd. (Lc 6,12-16)

8

dend en wakend denkt Jezus na over de stap die Hij gaat zetten en de keuze die Hij gaat maken. Zo komt Hij op het spoor wat uit deze mannen kan groeien en hoe ze zich in de toekomst gaan ontwikkelen. ‘Bezin eer je begint’ is een oud spreekwoord. Of bid eer je handelt. In de politiek, in onze engagementen naar elkaar, in de opvoeding van onze kinderen... Er zou veel onheil vermeden worden, mocht er meer nagedacht worden voor men aan de slag gaat. Jezus roept zijn leerlingen bij zich bij het aanbreken van de dag. Misschien is het maar een beeld, maar toch. In de frisse morgen, wanneer de dag nog alle toekomst en groeimogelijkheden heeft, de belangrijkste opdrachten opnemen is een gedragsregel die Benedictus zijn monniken reeds voorhield. Dan ben je nog geconcentreerd. Dan kan nog bijgestuurd worden. Dan is er nog correctie mogelijk. Dan ben je nog niet overladen door de drukke ervaringen van de dag. Zo stuurt Jezus zijn apostelen de straat op. Ze hebben nog de hele dag om over hun uitverkiezing na te denken. Ze kunnen die nog laten bezinken. Ze hebben tijd om in de rol te groeien. Jezus’ uitverkiezing van zijn twaalf apostelen, de kern van zijn beweging, de dragers van zijn droom is een bewuste strategie. In het bondige verhaal van Lucas zitten voldoende elementen die ook ons alert kunnen maken als we belangrijke beslissingen moeten nemen.

Apostel zijn… een leven lang

Tekst en foto: Jeugddienst Don Bosco

| PLEZIERIG ENGAGEMENT

Vrijwilligerswerk bij Jeugddienst Don Bosco

Een ‘babbeltje’ met Liesl Liesl Demesmaeker is dertien jaar lang instructor geweest bij Jeugddienst Don Bosco. Vorig jaar zette ze een punt achter haar instructorcarrière. Hoog tijd om eens een ‘babbeltje’ te maken met haar.

Hoe ben je bij Jeugddienst Don Bosco terechtgekomen? Als kind en moni was ik actief op Speelplein Don Bosco Halle. Toen ik 18 was, was er een extra instructor nodig voor een vorming animator. Ik werd gevraagd en heb onmiddellijk ja gezegd.

Waarom Jeugddienst Don Bosco? Ik heb eigenlijk nooit echt over de muur gekeken. Ik ben wel altijd bij de jeugddienst gebleven omdat het leuk was en je veel nieuwe mensen leert kennen. Wat me enorm motiveerde, was dat je altijd je eigen ding mag doen. Je mag en kan de jeugddienst mee vorm geven.

Wat hoop je dat nooit zal veranderen bij Jeugddienst Don Bosco? Ik hoop dat er altijd vrijwilligers zullen zijn. Dat er steeds mensen zijn die zich belangeloos willen inzetten. Je kunt op de jeugddienst ook altijd terecht voor een ‘babbeltje’ of met een wild idee. Ik hoop dat deze spontaniteit nooit verloren gaat.

Wat neem je na al die jaren mee? Een ton verkleedkleren, vriendschappen en zeker ook een aantal levenswaarden. Ik neem bijvoorbeeld zeker de uitspraak: “Questa è la mia casa” van Don Bosco mee. Ik wil graag dat iedereen zich welkom voelt bij mij thuis voor een babbeltje, een drankje, een etentje…

Wat doe je als job? Ik werk bij het JAC, het Jongerenonthaal van het CAW. Jongeren kunnen daar langs komen met vragen of als ze willen praten over hun situatie. Ik geef ook vorming

en sessies over bijvoorbeeld seksualiteit, drugs, games, alcohol… Ik werk dus nog steeds met jongeren. Misschien dat ik eerder in iets technisch was terechtgekomen als ik nooit met Don Bosco in contact gekomen was. In het middelbaar had ik namelijk industriële wetenschappen gestudeerd, niet echt de meeste sociaalgerichte studie.

Wat is je favoriete herinnering? Ik heb echt veel toffe herinneringen, maar het zijn eerder kleine fragmenten. Zoals de vorming met Ookie Pookie. Dat was echt een belachelijk spelletje, maar we hebben het heel de vorming lang gespeeld met de instructoren. Of op verkenning in de duinen van Don Bosco Hechtel. Ik denk ook nog aan het speels vechten met Bert of het bakken van honderd frikadellen met Terri. Mijn internationale projecten in Congo en Zambia vergeet ik ook nooit. Het laatste instructorenweekend is misschien toch wel mijn favoriete herinnering. Toen hebben de instructoren een afscheidsliedje voor me gemaakt, een spontaan gebaar dat ik niet verwacht had en daarom eens te meer apprecieer.

Welke boodschap heb je voor de nieuwe lichting instructoren? Er valt zoveel te beleven bij Jeugddienst Don Bosco. Focus je niet te veel op vorming geven. Kijk eens over de landsgrenzen heen of stort je eens op een zingevende activiteit. Probeer en test uit! 9

Opvoeden vraagt een volgehouden inzet, vaak in het verborgene en zonder garantie op succes. Maar met een mooi, levendig beeld roept Don Bosco ons op om dit toch maar op te brengen, want enkel die gratuite inzet geeft jonge mensen volop ruimte om te groeien. Zo’n opvoedingsstijl is als een aroma dat jongeren telkens opnieuw uitnodigt om weer een stapje verder te zetten…

“Doe goed zonder met anderen te vergelijken. Ook een viooltje staat vaak verborgen, maar toch laat het zich vinden dankzij zijn geur.” 10

Tekst en foto's: Steven Pinnoo

| EEN WOORD WAARD

De moeite waard om ter sprake te brengen

Kwesties in opvoeding Studiedag salesiaans opvoeden anno 2015 Op de tweehonderdste verjaardag van Don Bosco zullen de salesianen een nieuw opvoedingsproject voorstellen, de vrucht van een intensief denkproces. Onderweg kwamen meerdere ‘weerbarstige kwesties’ aan het licht. Op zaterdag 14 maart kwamen heel wat betrokkenen bijeen voor een studiedag waarin deze kwesties met een aantal experts verder werden uitgediept…

Uit alle hoeken van Vlaanderen én Nederland kwamen ze aangewaaid: salesianen en zusters van Don Bosco, talrijke medewerkers en verantwoordelijken die dag aan dag het salesiaanse opvoedingsproject gestalte geven. De plaats van samenkomst was het indrukwekkende KBC-hoofdkantoor aan de Havenlaan in Brussel. Na een verwelkoming en inleiding van de dag door Mark Tips, de salesiaanse provinciaal overste, namen vier sprekers de studiethema’s onder de loep. Pedro De Bruyckere, onderzoeker en pedagoog aan de Gentse Arteveldehogeschool die zich al jaren verdiept in de leefwereld van jongeren, deelde zijn ervaringen vanuit het thema ‘Jongeren opvoeden voor een toekomst’. In zijn pleidooi om de cultuur van jongeren niet te zien als een probleem maar veeleer als een waaier aan kansen, mochten we de geest van Don Bosco herkennen. Onder de titel ‘Ouders om op te rekenen’ besprak jeugden kinderpsychiater Peter Adriaenssens hoe we ouders actief kunnen betrekken als partners in het opvoedingswerk. Met het beeld van de babyborrel bracht hij de idee van de opvoedingsgemeenschap, waarin vooral relatie en verbondenheid centraal staat, haast tastbaar aanwezig. Ook zijn aandacht voor de ‘wortels’ van de jongeren in eerdere generaties vormde zeker een meerwaarde.

Roger Burggraeve, salesiaan en professor emeritus theologische ethiek, lichtte het belang van de pedagogische relatie toe met een aantal actualiserende reflecties in de geest van Don Bosco. Zijn beelden van het olieplatform en van de gezinstafel en zijn aandacht voor de ‘pedagogie van het gewone leven’ zullen de deelnemers zeker bijblijven! Ten slotte sprak professor godsdienstpedagogie Johan Van der Vloet over ‘Christelijke identiteit, van dilemma naar paradox’. Zijn visies op het gevoelige thema van de christelijke identiteit, zeker binnen een opvoedingscontext, haalden hier en daar wat bestaande ideeën onderuit en zetten ons ook als salesiaanse beweging aan het denken. Een uitnodiging om het christen-zijn vooral te zien als dienst aan de opvoeding, de identiteitsvorming van jongeren – een idee die ons hopelijk kan prikkelen tot een nieuwe dynamiek. Colette Schaumont, coördinator van Don Bosco Vorming & Animatie, mocht de toespraken afronden en alle deelnemers uitnodigen voor een afsluitende receptie: een ideale manier om een boeiende, verrijkende dag van studie en ontmoeting neer te zetten en dankbaar af te sluiten. 11

GRENZELOOS | Tekst: ANS, Steven Pinnoo

Foto: ANS

Don Bosco over de grenzen heen

Vorig jaar, op 25 maart 2014, koos het 27ste Algemene Kapittel van de salesianen don Ángel Fernández Artime als Algemeen Overste en tiende opvolger van Don Bosco. Na een eerste jaar vol reizen en druk engagement kunnen we met hem spreken over zijn dromen voor de salesiaanse congregatie – want ook don Artime is ‘uit Don Bosco’s droom geboren’! Een droom die alle grenzen overstijgt…

Don Bosco was een dromer. Wat durft u als zijn opvolger dromen voor de salesiaanse congregatie?

‘Hoe gelu die salesia

Uit alles waarover ik droom, wil ik graag twee aspecten kiezen die recht uit mijn hart komen. Ik droom van een congregatie van salesianen van Don Bosco waarvan ieder lid, zonder uitzondering, zich oprecht verheugd voelt met het leven waarvoor wij hebben gekozen en iedere dag een blij antwoord geeft aan de Heer en aan Don Bosco, ten bate van de jongeren. Ik droom dat ieder die ons ziet zal zeggen: “Hoe gelukkig zijn die salesianen toch!”, en dat ons antwoord zal zijn: “Wij zijn gelukkig omsianen… Maar alle gekdat de Heer ons leven vervulling heid op een stokje, in schenkt, omdat we ons bemind Wat mij vooral treft, is de het volle vertrouwen dat weten door onze medebroeders enorme inzet voor ebolawe altijd mogen rekesalesianen en door onze familie weeskinderen, straatkinderen, nen op Gods aanwezigen vrienden, en omdat we onze immigrantenkinderen, gewone heid in zijn Geest durf vreugde vinden in onze inzet mensen die elke dag onder ik na dit jaar zeggen dat voor de jongeren die de Heer op vuur liggen in Syrië… ons pad brengt.” onze grootste uitdaginIk droom van een congregatie die gen te maken hebben over vijf jaar op het 28ste Algemene Kapittel zal kunmet gisteren, maar ook met onze keuzes voor vandaag nen zeggen dat we zijn blijven groeien in authenticiteit en morgen. Ik zeg dit omdat ze te maken hebben met en in trouw aan wat voor ons salesianen het meest weonze oprechtheid in het beleven van ons godgewijde leven en van het charisma dat wij hebben ontvangen. zenlijke is. Daarin bestaat er één marsrichting waarvan wij nooit, Don Bosco droomde veel. Zijn dromen voor geen centimeter, mogen afwijken. Ik doel hiermee op onze voorkeursoptie voor jonge mensen, ook voor brachten hem vaak tot een helderder adolescenten en kinderen. En boven alles gaat onze inzicht in de toestand en in de uitdagingen voorkeur altijd uit naar de armsten, naar de jongeren die op de salesianen afkwamen. Is er een die in nood zijn, die verlaten en gemarginaliseerd zijn. bijzonder aspect waar wij vandaag aan Als we altijd die weg blijven volgen, hebben we niets zouden moeten bijschaven om terug te te vrezen. Ik ben ervan overtuigd dat we niet alleen de keren tot de grote droom van Don Bosco? Ik wou dat ik Don Bosco’s talent had om in zijn dromen 200ste, maar ook de 300ste verjaardag van de geboorte helderheid te krijgen over de uitdagingen voor de salevan Don Bosco zullen vieren!

Een interview met Alge over salesiaanse toe

12

Als we altijd blijven kiezen voor de jongeren die in nood zijn, die verlaten en gemarginaliseerd zijn, hebben we niets te vrezen.

ukkig zijn anen toch!’

emeen Overste Artime ekomst wereldwijd Wat zie je, na een jaar als Algemeen Overste en na al je reizen, als de meest betekenisvolle verwezenlijkingen van de salesianen? Ik heb dit jaar op vier werelddelen mogen rondreizen en ben mij er ten volle van bewust dat ik de komende jaren nog veel prachtige werken te bezoeken heb. Wat mij vooral voor ogen komt, is de enorme inzet die wij verrichten voor duizenden en nog eens duizenden jongeren in moeilijkheden, overal in de wereld. Hierbij wil ik op dit ogenblik in het bijzonder de keuze in de kijker plaatsen die onze medebroeders hebben gemaakt voor de ebola-weeskinderen in Liberia en Sierra Leone. Ik wil de aandacht vestigen op al het werk dat we doen voor straatkinderen in vele landen, verspreid over de hele wereld. Ik vermeld graag ook het warme onthaal dat vluchtelingen mogen krijgen in salesiaanse huizen in diverse landen, waaronder Zuid-Soedan. Hierbij mag ik zeker niet vergeten te wijzen op de zorg die honderden immigrantenkinderen ontvangen in onze huizen in de landen rond de Middellandse Zee, in Oost-Europa en in het Midden-Oosten. En ik mag zeker niet de andere vluchtelingen vergeten die de oorlog in hun land

zijn ontvlucht en toevlucht vinden in enkele van onze huizen. Ik herinner mij ook sterk onze aanwezigheid tussen de jongeren en de gewone mensen die elke dag letterlijk onder vuur liggen in Aleppo en in de rest van Syrië. Ik dank de Heer en Don Bosco voor de toewijding van mijn medebroeders, en van heel de Salesiaanse Familie, wereldwijd. Ik kan alleen maar benadrukken hoe geraakt ik ben door hun inzet, die tastbaar aantoont dat wij aan het doen zijn wat Don Bosco zeker ook zou doen als hij vandaag zou leven.

Heb je ook nog een apart woordje voor de jongeren, zoals ook Don Bosco het hun vaak influisterde? Jazeker! Beste jongeren, ik wil jullie zeggen dat wij alleen uit zijn op jullie welzijn en jullie geluk, hier en in de eeuwigheid. Jullie mogen rekenen op de genade die de Heer jullie schenkt. Heb moed, want jullie moeten zélf jullie leven in handen nemen. Om dat te bereiken moeten jullie Gods droom voor ieder van jullie proberen waar te maken in jullie leven.

Aan de Salesiaanse Familie… Beste Salesiaanse Familie, wij vormen een echte religieuze familie binnen de Kerk. Er wordt veel van ons verwacht! Wij mogen ons echt als leerlingen gezonden weten, zoals paus Franciscus dat van ons vraagt. Laten we dus vooruit gaan en daarbij aandacht hebben voor onze broederlijkheid en onze gemeenschap, zonder klagen.

Aan allen die zich mee in onze beweging inzetten… Beste vrienden wereldwijd, ik blijf aan mijn medebroeders salesianen steeds weer herhalen dat “onze zending met jullie delen geen vrijblijvende keuze is, maar een noodzaak van ons charisma en onze zending”. Ik vraag jullie om jullie hart open te stellen en te blijven groeien in jullie salesiaanse identiteit, als mensen die mee de zending van Don Bosco dragen – wat heel wat méér is dan alleen maar te werken in een salesiaans huis of werk. 13

HEFBOMEN | Tekst: Jan Demedts Foto: Apestaartjaren Onderwijs en opvoeding vandaag Omgaan met een snel en sterk veranderende wereld: het is en blijft een van de grote uitdagingen in de opvoeding. Dit geldt zeker ook voor het omgaan met sociale media…

Op nauwelijks 25 jaar tijd een compleet andere wereld We leven vergeleken met nauwelijks 25 jaar geleden in een compleet andere wereld: het digitale tijdperk. De Standaard meldt op 26 februari 2015: “Kwart driejarigen gamet dagelijks.” De foto bij het artikel toont een peuter gamend op een tablet. De eerste echte personal computers verschenen ongeveer 25 jaar geleden op het toneel. Zowat 20 jaar geleden brak internet goed door. Facebook ontstond pas in 2004… met op ongeveer tien jaar tijd meer dan 1,3 miljard gebruikers waaronder immens veel jongeren en jongvolwassenen.

De iPhone als eerste echte smartphone werd pas uitgebracht in 2007, met in 2013 wereldwijd meer dan 1 miljard verkochte smartphones. De iPad als icoon van tablet computing verscheen pas in 2010 op de markt. Het is bijna niet te geloven: de tablet blaast dus nog maar vijf verjaardagskaarsjes uit. De piepjonge digitale revolutie accelereert dus met een rotvaart en bereikt daarbij de jongeren massaal… zelfs de allerjongsten. Expert Peter Hinsen waarschuwde in Trends van 01/2013: “Men beseft nog steeds te weinig hoe snel en ingrijpend de wereld verandert. […] En we staan nog maar aan het begin.” Heel wat jongeren die nu op onze schoolbanken zitten zullen later jobs hebben die nu nog niet bestaan.

Een enorme uitdaging Ouders en leerkrachten/opvoeders staan dus voor een enorme uitdaging: hoe kunnen ze hun kinderen en de

Digital natives en apen(staart)jaren Kinderen en jongeren begeleiden in hun omgang met sociale media Omdat volwassenen zich soms blindstaren op hoe vlot jongeren met technologie omspringen, gaan ze er foutief van uit dat ze goed met ICT en media kunnen omgaan.

14

jongeren waar ze verantwoordelijk voor zijn, goed en efficiënt begeleiden in een verantwoord en kritisch omgaan met computers in het algemeen en sociale media in het bijzonder. Velen staan daarbij aan de zijlijn beduusd, vervreemd en met schrik toe te kijken naar de zogenaamde digital natives.

Goed Vlaams onderzoek: Apestaartjaren Voor wie wil weten hoe digitaal Vlaamse jongeren in hun doen en denken aan het evolueren zijn, bestaat zeer interessant onderzoek, downloadbaar via www.apestaartjaren.be. De inititatiefnemers onderzoeken al sinds 2006 om de twee jaar “hoezeer de apenjaren intussen de apenstaartjaren geworden zijn”. Enkele cijfers uit ‘Apestaartjaren 5’ (onderzoek van 2014): de tablet is reeds aanwezig in bijna 83% van de Vlaamse gezinnen met kinderen. Bijna 90% van de Vlaamse jongeren heeft een minstens maandelijks gebruikte Facebook-account. Opvallend: “Jongeren gebruiken hun mediatoestellen ook vrij veel op hun slaapkamer, ver weg van andere gezinsleden die bij een desktop in de woonkamer wel eens zouden kunnen meelezen” (p. 11). Jongeren gebruiken hun digitale media dus steeds persoonlijker en met steeds minder rechtstreekse controle door ouders of opvoeders.

De expert: wat adviseert Pedro De Bruyckere? In “De jeugd is tegenwoordig” (Lannoo) rekent pedagoog Pedro De Bruyckere (met coauteur Bert Smits) af met heel wat mythes over jongeren. Hij beschrijft jongeren eerst op basis van heel wat recent onderzoek en bespreekt daar o.a. “Zijn de jongeren van tegenwoordig digital natives?” en “Is de jeugd van tegenwoordig mediawijs?” Pedro De Bruyckere merkt op: “Omdat volwassenen zich soms blindstaren op hoe vlot jongeren met technologie omspringen, gaan ze er foutief van uit dat ze goed met ICT en media kunnen omgaan.” Heel wat onderzoek rond technische digitale vaardigheden (tekstverwerking, rekenblad,…) toont inderdaad aan dat jongeren slecht tot zeer slecht scoren. Hij concludeert: “Als we het hebben over digital natives, dan mogen we er niet van uitgaan dat ze dit noodzakelijk kunnen: zeker op het vlak van net media hebben ze nog heel veel vorming nodig” – en daar heeft de school een belangrijke taak. In deel II bespreekt Pedro De Bruyckere de rol van ouders in “Ouders en jongeren in een digitale wereld”, zeer lezenswaardig: “Paradoxaal aan de krimpende afstand tussen ouder en kind is de alsmaar toenemende opvoedingsonzekerheid. […] bij uitstek [inzake] gebruik en misbruik van de nieuwe media.” De Bruyckere

geeft ouders o.a. tien geboden mee met daarbij als derde gebod “Maak de digitale politiek tot tafelgesprek” en als negende gebod “Leer jezelf ook digitaal te uiten. Het is nu eenmaal het communicatiemiddel van de jongeren vandaag.” Pedro De Bruyckere pleit mee voor het inbouwen van prikkelarme momenten en ruimten: een uur voor je gaat slapen geen gsm meer, je slaapkamer alleen gebruiken om te slapen, bij maaltijden legt iedereen (ook mama en papa) het mobieltje op de kast… Dat bij jongeren afdwingen is voor veel ouders absoluut geen evidentie. Het hoofdstukje “De jongere in de klas” is voor onderwijsmensen zeer interessant en dus ook warm aanbevolen.

De expert: wat adviseert Theo Compernolle? In “Ontketen je brein” (eveneens Lannoo) bespreekt neuropsychiater Theo Compernolle o.a. “de treurige mythe van hyperonline, multitaskende kinderen”. Hij stelt onomwonden: “Geboren digitalen zijn meestal digitaal onwetend. Er is maar een heel klein percentage van de geboren digitalen met meer dan een zeer oppervlakkige en beperkte greep op ICT. […] ICT-intelligente scholen moeten hun leerlingen leren hoe ze veel beter met ICT kunnen omgaan in plaats van hun onderwijs af te stemmen op het meest oppervlakkige en verstrooiende gebruik van ICT. Ouders en leerkrachten moeten zorgvuldig nadenken over de werkelijke waarde van wat jonge kinderen met hun ICT-gadgets kunnen doen voordat ze het gebruik ervan aanmoedigen, in plaats van later te proberen hun gedag te corrigeren en te kanaliseren.” Dus een heel duidelijk pleidooi om als ouder/opvoeder proactief en kritisch op te treden i.p.v. ervan uit te gaan dat het jonge volkje zeer ICT-vaardig is, wat velen denken. In die optiek is het onbegrijpelijk dat net om die reden in vele Vlaamse scholen het vak ICT/informatica aan het verdwijnen is.

Goed Vlaams info- en werkmateriaal: Clicksafe Ouders en leerkrachten/opvoeders die hun verantwoordelijkheid willen nemen vinden prima bewustmakingsmateriaal bij Clicksafe, een initiatief van Child Focus (google op Clicksafe). De jongeren zelf kunnen er terecht met hun vragen en twijfels. Ouders vinden er hoe je van veilig internetten een opvoedingsonderwerp maakt, professionelen vinden er educatieve tools en spelletjes. Daarnaast is er ook veiligonline.be, een initiatief van de Gezinsbond i.s.m. Child Focus. Beiden warm aanbevolen! 15

BROODJE CURSIEF | Tekst: Lieve Pinxten Foto: MorgueFile Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven

Van diep verdriet en groot geluk… Mijn deur staat open. Ik hoor haar huilen. Luid. Hartstochtelijk. Verdriet van heel diep… Ik loop naar de gang en pluk haar uit het leerlingensecretariaat mee naar mijn bureau. Ze is helemaal overstuur, haar ogen rood aangelopen van de tranen. Ik zet haar aan de tafel, haal nog een pakje Kleenex en laat haar weten dat ik over een kwartiertje terug ben. “Ween maar eens goed door, laat het er allemaal maar eens lekker uit komen.” Een kwartier later sta ik terug in mijn bureau. Zij is ondertussen een heel stuk rustiger. Ze snift nog een beetje na en glimlacht flauwtjes. Ze toont me een hele berg gebruikte papieren zakdoekjes. “Ik heb twee pakjes nodig gehad, mevrouw…” “Prima, daarvoor dienen ze!” Ze kijkt me aan. Verwonderd. Ik zet me bij haar aan tafel en vraag wat er nu precies gebeurd is. Ze heeft een moeilijke ochtend gehad. De buschauffeur wou om te beginnen al niet geloven dat ze per sms betaald had. Ze had verwacht dat ze een gesprek kon hebben met iemand van de leerlingenbegeleiding maar die had haar direct doorgestuurd naar het CLB. Zij mocht toch zelf wel beslissen met wie ze graag een gesprek had? En of ik wel wist hoezeer ze al de hele tijd op de tippen van haar tenen moet lopen? Dan komt er een verhaal over de populaire meisjes uit haar klas, die altijd alle aandacht vragen en krijgen en zij is zo niet en of ik vind dat ze eigenlijk wel zo zou moeten zijn? Ik zet mijn meest verbaasde ogen op. Zij kijkt. Aandachtig. Ze wacht. “Je bent toch gewoon wie je bent. Ik vind het juist heel sterk dat je zo goed kan benoemen wat er aan de hand is.” 16

“Echt?” “Echt!” Ze vertelt me dat ze een vriend heeft en dat die een beetje ouder is dan zij maar dat ze doorgaans meer aansluiting vindt bij mensen die jonger zijn. Dat ze balletles volgt bij de groep die twee jaar jonger is dan zij maar dat ze zich daar heel goed amuseert en dat ze echt uitkijkt naar dat uur in de week. Maar dat ik dat zeker aan niemand mag vertellen want dat doet ze zelf hier op school ook niet. Ze zouden haar toch maar uitlachen. En binnenkort, in de vakantie, is ze jarig. Achttien wordt ze dan. Ik kijk haar aan. Er valt een stilte. Ik zeg haar dat ze op de achterkant van het etiket in haar agenda kan schrijven “Ik ben goed genoeg” en dat ze daar iedere keer dat ze aan zichzelf twijfelt aan moet denken. En dan vraagt ze of ze af en toe nog eens mag langskomen want ze heeft veel aan dit gesprek gehad. Ik knik. Ze gaat naar de klas. Met opgeheven hoofd en drooggewreven ogen. Voor de vakantie springt ze nog even mijn bureau binnen. Ze lacht want ze heeft een goed rapport. “En ik heb het op de achterkant van mijn etiket geschreven, hè mevrouw.” Ik knipoog. “Prettige vakantie,” zeg ik, “en alvast een gelukkige verjaardag.” Haar ogen fonkelen. “Je weet het nog, mevrouw!” “Je weet toch in welke schuif je bij mij ligt?” Ze aarzelt en fluistert haast: “De bovenste?” “Exact!” Ze draait zich om en huppelt zowaar bijna naar buiten. Ik moet me bedwingen om haar niet enthousiast uit te wuiven.

Tekst: Dieter Verpoest Foto: Eindredactie

| SPROKKEL

Internationaal Salesiaans Pedagogisch Congres in Rome Ruim 320 deelnemers meldden zich op donderdag 19 maart aan het Salesianum te Rome voor het Salesiaans Pedagogisch Congres. Deze internationale bijeenkomst duurde tot zaterdagmiddag 21 maart. Vijf deelnemers kwamen uit onze provincie. De studiedagen werden onderverdeeld in vier werksessies. De eerste werksessie stond in het teken van de hedendaagse situatie waarin aan opvoeding gedaan wordt en behandelde pedagogische uitdagingen en noden. Na een goed gevulde eerste namiddag en vooravond konden de magen gevuld worden. Tussen de laatste spreker en het avondmaal was er gelukkig nog even tijd, zodat de Vlamingen hun aperitiefje konden bovenhalen en zo wat konden napraten over de eerste indrukken van de dag. De tweede werksessie stond in het teken van de bijdrage van het preventief systeem aan de hedendaagse opvoeding. Ook nu stonden er verschillende interessante sprekers op het programma, van overal uit de salesiaanse wereld. Tijdens de middagpauze kreeg de Vlaamse delegatie een minirondleiding op de UPS van Wim Collin. Wim maakt op dit moment een doctoraatsthesis rond de preken van de theoloog don Borel. De derde werksessie, vrijdagnamiddag, handelde rond het preventief systeem voor de opvoeding van jongeren in moeilijkheden. Via taalgroepen werden de aanwezigen verdeeld over verschillende workshops waar men rond dit thema verder werkte. De vierde en laatste werksessie – die plaatsvond op zaterdagvoormiddag – plaatste de samenwerking met de leken centraal. Colette Schaumont en Carlo Loots schetsten hoe we in onze provincie de lekenmedewerkers vormen door de salesiaanse pedagogie te integreren in de eigen persoon en het opvoedkundig systeem. Na hun bijdrage werden ze door heel wat mensen uit verschillende provincies aangesproken om de inhoud van hun verhaal te delen. Als het goede nieuws maar verspreid wordt…

Aan het einde van het congres ging de Algemeen Overste, don Ángel Fernández Artime, voor in de eucharistieviering. In zijn homilie riep hij op om in onze opvoeding steeds de jongeren – en bij voorkeur de armsten onder hen – op te zoeken. Het is een uitdaging waar we telkens weer voor staan, maar met Don Bosco als voorbeeld kunnen we niet anders dan die weg blijven gaan.

Op zondag 16 augustus 2015 ben je vanaf 13.00 uur uitgenodigd in Don Bosco Oud-Heverlee voor de viering van de 200ste verjaardag van Don Bosco. Bij dit slotakkoord van het jubileumjaar zal er een gevarieerd feestprogramma zijn voor alle leeftijden. Het wordt een heus salesiaans feest met allerlei attracties, met een jeugdvriendelijke eucharistieviering waarin Mgr. Luc Van Looy voorgaat, en vooral met veel tijd om in een familiesfeer mensen uit de Don Boscobeweging in Vlaanderen en Nederland te ontmoeten. In ons volgend nummer krijg je hierover meer informatie, maar houd nu alvast die datum vrij! 17

DE SPREEKSTOEL | Tekst en foto: Steven Pinnoo Voor wie spreekt vanuit salesiaanse verantwoordelijkheid

Gezinnen ondersteunen met een open visie Op de koffie bij Dieter Rigole, directeur van het CKG te Kortrijk De ontmoeting met Dieter Rigole is een verfrissing, in echt salesiaanse stijl: zonder veel ‘vijven en zessen’, met een sterk gevoel van wederzijdse waardering en vooral een enorme gastvrijheid. Heel gemoedelijk allemaal – maar zo gauw als je een beetje doorvraagt, ontdek je al snel welk vlees je in de kuip hebt… Eerste kwaliteit!

Hoe zitten mensen in elkaar? Ik weet niet welk beeld de lezer in zich draagt van een ‘directeur’ – misschien iemand die in de wieg gelegd is om in zijn verheven regionen te kunnen zweven? Dan is Dieter Rigole toch van een heel andere soort: hij komt over als een gewone mens, ‘iemand waarmee je kan klappen’ – en dat is hij ook, Jonge kinderen begeleiden en vooral ook de geeen gewone jongen in hart en nieren. zinnen ondersteunen die hun opvoedingstaak Dieter mocht opgroeien in een gewoon bedienmoeilijk alleen aankunnen – bestaat er iets meer dengezin in een dorp bij Kortrijk, in een woonin de geest van onze Don Boscobeweging? In wijk waar hij kon spelen en buiten ravotten Kortrijk krijgt dit al jaren gestalte in uiteenlopenmet veel leeftijdsgenoten. In het warme nest de werkvormen. Vandaag neemt Dieter Rigole, van zijn gezin kreeg hij veel kansen en mogedirecteur van het Centrum voor Kind en Gezin, lijkheden. Aangezien zijn wiskundeknobbel plaats in onze Spreekstoel. wat minder ontwikkeld leek, koos hij voor zijn middelbare studies voor Latijn en moderne talen – en de zoektocht naar wat hij daar later mee zou gaan aanvangen vormde een hele uitdaging. Dieter 18

vond zijn gading in een studie toegepaste psychologie, gefascineerd door de vraag hoe mensen eigenlijk in elkaar zitten, hoe je daar zicht op krijgt en vooral: hoe kun je vanuit dit inzicht iets betekenen voor mensen? En dan richt je je in je studies vanzelfsprekend in de eerste plaats op de mogelijkheden in de psychiatrie. Het zoeken naar werk zou Dieter echter in een andere richting stuwen…

langrijk je eigen werking te verdedigen en op te komen voor de eigen klemtonen die je vanuit ‘Don Bosco’ legt. Uiteraard blijft daarnaast de ‘gewone’ taak van een directeur op Dieters schouders rusten: zijn team opvolgen en sturen, beslissingen nemen, knopen doorhakken… Toch wil hij zeker het evenwicht bewaren, ook bezig blijven met de gewone, ‘kleine’ dingen, betrokken blijven bij de concrete werking.

Zorg voor de thuisbegeleiding

Met de open blik van Don Bosco

Inspelend op een vacature kon Dieter als jonge afgestudeerde in januari 2000 aan de slag te Kortrijk, in het CKG – het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning dat in 1995 ontstaan was uit het kinderopvangcentrum van de zusters van Don Bosco. Hij werd er aangeworven om de contextbegeleiding op zich te nemen van gezinnen van kinderen die in het CKG residentieel verbleven. Na twee jaar werd hem gevraagd deze taak te combineren met de thuisbegeleiding van gezinnen, en sindsdien is hij blijven meegroeien met de trend waarin de residentiële opvang steeds minder en de thuisbegeleiding steeds meer aandacht vroeg. Toen het net van de mobiele begeleiding zodanig begon te groeien dat ook de structuren een aanpassing vereisten, werd hij vanuit zijn ervaring coördinator van dit net van thuisbegeleiding.

Zo snel als je er binnenkomt, ervaar je het: ook hier in het CKG ‘ademt’ er iets van Don Bosco. En dat heeft zeker ook met de ingesteldheid van de directie te maken! Toch kende Dieter vroeger Don Bosco alleen maar ‘van verre’, als de figuur die het befaamde college in Kortrijk zijn naam gegeven heeft. Maar vanuit zijn engagement in het CKG leerde hij Don Bosco beter kennen, en – zoals soms nog gebeurt – die interesse is steeds verder gegroeid. Hij volgde een tweedaagse cursus voor ‘gangmakers’, en vanaf 2008 de tweejarige ‘Don Boscocursus’ in Oud-Heverlee. Wanneer ik hem vraag wat hem zo in Don Bosco aanspreekt, moet hij even nadenken… “Don Bosco had niet de enge blik van iemand die denkt dat hij de waarheid in pacht heeft – hoewel dat voor hem in die tijd als priester heel gemakkelijk en comfortabel was geweest. Neen, hij hield een open blik op alle evoluties en nieuwe kansen van het moment, en die benutte hij ten volle voor datgene waar hij in geloofde. Het gaf hem een visie die op een of andere manier toch tijdloos is – en hoe dan ook is het een leuke uitdaging om ook zo naar onze wereld te kijken vandaag.” Uiteindelijk vindt Dieter Don Bosco nog het beste terug in wat ze dag aan dag in het CKG proberen te doen: op zoek gaan naar het goede, de krachten en de talenten van elkeen, die naar boven proberen te halen en te voeden – zowel in de begeleiding van jongeren en gezinnen als in het omgaan met het personeel.

De fakkel overnemen In het voorjaar van 2007 werd Dieter in volle kracht getroffen door een ‘orkaan van herorganisatie’ bij de zusters van Don Bosco: zuster Carina Aerts, die op dat ogenblik nog als directrice aan het roer stond van het CKG, schoof door naar het Mensa-project in Brugge en zou niet door een medezuster vervangen worden. Het was Dieter die – met veel schroom – als eerste ‘lekendirecteur’ in haar voetstappen mocht treden. Het opnemen van de dagelijkse leiding van het CKG, een organisatie met een 45 personeelsleden als begeleiders op drie locaties, vormde een hele uitdaging. Dieter leerde al doende welke accenten hij wilde leggen. Zo besteedt hij veel tijd aan overleg. Intern betekent dit regelmatig overleg met een stuurgroep, soms met alle personeelsleden, en het streven om persoonlijk contact te blijven houden. Wat vaak minder opvalt, is de verantwoordelijkheid voor extern overleg, met directies van andere CKG’s en andere voorzieningen die jeugdhulp aanbieden. Er is de laatste jaren, ook van overheidswege, heel veel beweging in de sector, en dan is het be-

Het gesprek met Dieter kan eindeloos voortkabbelen, en de lezer zou in hem een ware voetbalfanaat, een filmliefhebber maar vooral een toegewijde vader en familieman ontdekken. Maar wanneer we deze drukbezette man om een foto vragen, neemt hij ons het liefst mee naar buiten, naar de weidse velden die zijn werkveld omringen, waar alleen een leeuwerik even de stilte accentueert en hij de steun voelt van een stevige boom in de achtergrond – want zo toont hij nog het meest wie hij werkelijk is… 19

DE BOEKENPLANK | Tekst: Patricia Segers Foto’s: Centrale Propaganda

Geschenken voor communicanten! 101 heiligen voor kinderen

Memospel: Tientallen boeiende en rijke verhalen over men- Ken je sen die voor Europa en het christendom van grote heiligen

N30 € 18,00 (port inbegr.)

N40 € 16,50 (port inbegr.)

betekenis zijn geweest. Misschien ben je naar één van hen genoemd! Dat moet je eens opzoeken! Op alle bladzijden prachtige illustraties, die je aan het dromen zetten! En achteraan uitgebreide tabellen met honderden populaire voor- en roepnamen, die naar deze heiligen verwijzen (vanaf de leesleeftijd).

Auteurs: Vera Schauber/Michael Schindler Vertaling: Marc Dedapper Illustraties op alle pagina’s: Martina Spinková 144 blz.; 20,5 x 27 cm Genaaid, met leeslint, hardcover.

Met de mooie tekeningen uit het boek 101 heiligen voor kinderen werd een origineel spel samengesteld, plezierig voor jong en oud (van 4 jaar af). 72 stevige spelkaarten, waarop de voornaamste Europese en Bijbelse heiligen voorgesteld worden; met een duidelijke gebruiksaanSpeciale actie wijzing, in een luxe-speldoos. bij aankoop Duo-pack: Met dit ongewone geheuN30+ N40 = € 23,50 (port inbegr.) genspel leren reeds kinderen Of € 11,00 korting! de wondere wereld van de heiligen kennen!

Onmisbaar bij de catechese! Jezus van Nazaret

Speurtocht naar Jezus

Dit doe-boek, in groot formaat Een ideaal werkinstrument om en bestemd voor de kleinsten (4-7 jonge tieners het evangelie te jaar), laat hen Jezus ontdekken, in leren ontdekken. Het leven van alledaagse bewoordingen verteld Jezus wordt benaderd vanuit door een schaap, een ezel en nog tien originele invalshoeken: andere getuigen van Jezus. Verder zijn jeugd, zijn vriendenkring, biedt het boek: zijn leer, zijn doelstelling, zijn N28 - een bordspel over de tempel in geheim, zijn genezingen, zijn € 6,00 N27 (port inbegr.) Jeruzalem; houding tegenover uitgeslo€ 12,50 (port inbegr.) - figuurtjes om uit te knippen en aan te kleden; ten mensen, zijn opgang naar - tekeningen om in te kleuren en zoekspelletjes. Jeruzalem, zijn dood en verrijzenis, zijn herIeder heeft wel een kleinkind in de familie dat hiermee nieuwde aanwezigheid onder ons. Dit alles ligt gelukkig zal zijn! uitgezaaid in 48 kleine hoofdstukjes (van 4 blz.) met telkens deze drie benaderingen: ‘Geschiedenis’, ‘Bijbel’ Auteur: C. Duff en ‘Vandaag’. Vertaling: Marie-Pauline Meyer-Alting von Voor tieners een ontdekkingsBetaal nu Geusau tocht, voor catechisten een roadbij aankoop van deze Illustraties: D. Bach book! Onontbeerlijk! twee boeken samen 80 blz.; 20 x 22,3 cm slechts € 14 (port inbegr.)! Auteur: Albert Hari Vertaling: Iny Driessen 228 blz.; 18 x 22,8 cm

IN MEMORIAM Jan Dingenen ° 07-02-1924 + 17-02-2015 Jan was na zijn priesterstudies werkzaam als missionaris in de salesiaanse gemeenschappen en werken in Congo, Rwanda, Burundi, Centraal-Afrikaanse Republiek. Hij was er als leraar, econoom, directeur en provinciaal. Hij kreeg ook de leiding van de nieuwe delegaties Rwanda en Kinshasa. Voor heel zijn verdienstelijke inzet ontving hij ontving het ereteken van Ridder in de kroonorde, toegekend door Zijne Majesteit Koning Albert II op 17 juli 2002. Jan was gekend voor zijn degelijke inzet als salesiaan-religieus en priester, ten bate van de plaatselijke bevolking, vooral voor de kleinen en armen. Daarvoor realiseerde hij bouwwerken, uitbouw van scholen en parochies; steeds in een nauwe band met de eigen gemeenschap. Zijn werkijver maar tevens zijn degelijkheid, zijn lichamelijke en geestelijke sterkte, maar ook zijn eenvoud en materiële soberheid voor zichzelf maakten hem tot een ware herder voor het Afrikaanse volk. Zowel jongeren als volwassenen, zowel leken als salesianen, zowel ambtenaren als werklieden waardeerden hem. Hij werd er geprezen voor zijn sterke fysieke inzet en kracht (hij kreeg de bijnaam ‘Mitsi’: de sterke), maar tevens voor zijn pedagogische en pastorale inzet ten bate van het lokale volk. Hij bezat niets, nam niets voor zichzelf en alles waarover hij mocht beschikken werd besteed aan het welzijn van ‘zijn Afrikanen’. Hij klaagde nooit maar keek steeds vooruit. Ook zijn laatste jaren rust in Vlaanderen in de eigen gemeenschap van Boortmeerbeek en later in het Woonzorgcentrum waren getekend door zachte gemoedelijkheid, erkentelijkheid en dankbaarheid.

Zuster Albertine Colson, zdb

Zuster Marina Rerren, zdb

° 21-01-1917 + 19-02-2015 Albertine werd geboren te Bree als laatste in een rij van dertien kinderen. De ouders waren diep christelijke, eerlijke en hardwerkende boeren. Ze gaven hun kinderen een thuis van geborgenheid en gerichtheid op het goede in het leven. Albertine begon haar middelbare studies als interne bij de zusters van Don Bosco te Groot-Bijgaarden en volgde dan de normaalschool in Laken. Op 5 augustus 1939 legde zij haar eerste geloften af bij de zusters van Don Bosco, en behaalde in 1941 het diploma van onderwijzeres. Zij vervulde die taak in Luik, Ampsin, Jette en Quiévrain. In 1969 ging zr. Albertine naar Heverlee om er de Franse taal te onderwijzen. In 1972 werd zij daar internaatsverantwoordelijke. Zij droeg er veel zorg voor de kinderen en de jongeren, vooral voor hen die het meest behoeftig waren. De ouders benaderde zij met vriendelijkheid en durfde ook vragen wat nodig was voor de kinderen. Een grote liefde van zr. Albertine was muziek en zang en mooie teksten boeiden haar. Zr. Albertine had in haar leven veel gezondheidsproblemen, maar ze gaf het niet op en begon altijd met nieuwe moed. Na een welverdiende rustperiode van zes jaar te Groot-Bijgaarden verbleef zij in het rusthuis te Kortrijk. Zij leefde Godsverbonden tot haar laatste dag. Zij overleed op 19 februari 2015.

° 06-07-1958 + 02-03-2015 Marina werd geboren te Hasselt. Daar groeide ze op, liep graag school en stond leergierig in het leven. Ze kon genieten van vriendschap en van spel en sport in de chiro. Ze studeerde aan de universiteit in Leuven en werd licentiate geschiedenis. Zij leerde het vrijwilligerswerk kennen en zette zich met overtuiging in voor kinderen en jongeren die deugd hadden aan een onbezorgde vakantieperiode. Na een monitricencursus in de kaderschool kwam zij stap voor stap op de weg van Don Bosco. Zij trad in en werd op 5 augustus 1987 geprofest. Zr. Marina werd leerkracht in Groot-Bijgaarden en Boxbergheide. Zij was een enthousiaste en gedreven lerares die met de beide voeten in de wereld van de jongeren stond. Ze kon vanuit haar eigen achtergrond de vragen en noden van de leerlingen begrijpen en er een doordacht en gelovig antwoord op bieden. Na twee jaar cursus spiritualiteit te Rome werd zij directrice te Heverlee. In 2006 was zij verantwoordelijke van de gemeenschap in Gent en zette zich in voor de uitbouw van de Videswerking. Zij was sterk geëngageerd voor de roepingenpastoraal in Vlaanderen. Zr. Marina werd geconfronteerd met de ziekte die ze gedurende 24 jaar in haar lichaam droeg maar zij bleef een aangename zuster in de gemeenschap en samen met de jongeren, ze bleef gaan voor haar opdracht en roeping als zuster van Don Bosco. Zr. Marina overleed te Heverlee, op 2 maart 2015, omringd door haar moeder en medezusters. 21

VERBONDEN | Tekst: Stefan Lopez Hartmann Foto's: VIA Don Bosco De link tussen Noord- en Zuidwerking

U vraagt zich geregeld wel af wat de stand van zaken is met de opleidingen die VIA Don Bosco aan jongeren in het Zuiden voorziet. Om hierop een antwoord te krijgen, werd voor het eerst een reeks ‘Lessons Learned’ (of ‘opgedane ervaringen’) ateliers door onze organisatie met haar zuidpartners opgezet, om zodoende de vooropgestelde doelen te verduidelijken en te kijken hoe we die doelen nog beter kunnen bereiken: preventieve pedagogie blijft hier de boodschap.

VIA Don Bosco steunt honderden projecten in tien landen in Afrika en Zuid-Amerika. Die projecten samen noemen we een ‘programma’, en het heeft één duidelijk doel voor ogen: ‘de maatschappelijke integratie van kansarme jongeren in het Zuiden bevorderen’. Om die integratie van jongeren te verwerven, zijn we in onze programmalanden altijd bezig met het verbeteren van de manier waarop de jongeren onderricht worden. Verder verbeteren we ook het schoolmanagement en de begeleiding van de jongeren naar de arbeidsmarkt. Deze integrale vorming staat helemaal in lijn met wat wij van Don Bosco zelf hebben meegekregen. Onze logica is dat jongeren die een diploma behalen en werk vinden, sterker in het leven staan. De Belgische overheid keurt deze logica ook goed en draagt er een aardig steentje toe bij. Voor elke euro die aan VIA Don Bosco geschonken wordt, legt de Belgische overheid er vier bovenop. Zo kunnen we gespreid over drie

Evalu

om te jaar zo’n twintig miljoen euro investeren in technische en beroepsscholen in Benin, Bolivia, Congo, Ecuador, El Salvador, Haïti, Madagaskar, Mali, Peru en Tanzania.

Lessons Learned, ofwel: lessen uit opgedane ervaringen

Ons huidig ‘programma’ werd reeds ontwikkeld vanaf 2012 en loopt tot 2016. Om tot duurzame resultaten te komen, is het noodzakelijk om met zo’n tijdsbestek te werken, maar het zorgt er wel voor dat Onze logica is dat er een lange periode ligt tussen jongeren die een diploma het plannen en het uitvoeren behalen en werk vinden, van onze activiteiten. Als we u sterker in het leven staan. in 2012 hadden gevraagd wat u tegen 2016 had willen verwezenlijken, dan had u misschien wel een paar ideeën gegeven. Toch zou u, eens in 2016 beland, uw ideeën willen bijsturen. Voor de uitvoering van ons programma is dat niet anders. Daarom organiseren we in onze tien programmalanden de ‘Lessons Learned’-ateliers. Wij overlopen met onze partners wat onze juiste doelen zijn en hoe we die willen bereiken. Vervolgens kijken we terug naar 22

“De druppel d ie o

ntbreekt om het

gla

s te vullen” In Tallere s Don Bosc o hadden krachten we proble te vinden men om e . D aarom na leraars in rvaren lee men we jo dienst. De rngere, be n ieuwe lee inleven in loftevolle rkrachten de situati k e van de onden zic hun aan p leerlingen h goed edagogis , maar va che, dida dat op te a k c o ti n sc tbrak het he en tec vangen k hnische k regen ze zing ware e b n ij nis. Om scholing, n ze niet maar tot echt geïn Sommige onze verb teresseerd jonge lee aom zich b rkrachten de opleid ij te schole kwamen ingen. M n . z e lf is s niet opd schien ko of tijdens mt het om agen voo het week r d at we die end orga we het nie ’s avonds niseerden t doen om e , n/ maar ove dat ze da rdag kon n zelf les den m o e sten geve We hebb n. en een tijd in de kno maar uite op gezete indelijk h n met dit ebben we onze aan probleem een oploss wervingsp , ing gevon rocedure we nieuw d s en door a an te pass e leerkrac en. Vanaf hten in d naar hun nu, wann ienst nem diploma, eer e n , e kijken we rv aring en de belang niet enke kennis die rijkste ele l ze al heb menten in om zich b ben. Eén de aanwe ij te schole v a n rving is h n. un bereid heid Nu plann en we on het voorbije jaar en stellen we ze bijscho directie o lingen be v er de org ter in. Vro ons enkele vragen: “Hebben we anisatie v overlegge eger besl an de bijsc n iste de we eerst alles uitgevoerd wat we wilholingen met het le dingen aa . Ondertu e rk n b ra ie ssen c d h e te den uitvoeren?” “Hebben we n. We zoe nkorps ee nodig zijn ken same r we ople , d ie n ih naar bijsc en ook in dat op een goede manier gegeorganis holingen teressere e e d n rd ie én vooral kunnen w daan?” “Wat hebben we met bijscholin orden wa gen die nneer he onze activiteiten bereikt?” t hun best u it komt. “Wat hebben we geleerd tijdens het voorbije jaar?” Eens we die vragen beantwoord hebben, nemen we onze plannen voor het volgende jaar erbij. van de ‘Talleres Don Bosco’ in Santa Cruz (Bolivia) verWe houden rekening met wat we geleerd hebben en telt ons in bijgaande tekst over hun ervaringen. met nieuwe elementen in de context van onze partnerorganisaties. Dan stellen we nieuwe objectieven. In het verhaal van Julio merken we duidelijk welke drupDe druppel die ontbreekt om het glas te pel juist ontbrak om het glas te vullen, namelijk een vullen betere motivatie. Niet alleen het personeel moet gemoTijdens onze ‘Lessons Learned’-ateliers experimenteren tiveerd zijn om goed te kunnen werken, maar ook de diwe met verschillende methodes om lessen te trekken rectie moet het personeel blijven motiveren. Dankzij dit uit onze manier van werken. We laten onze partnerorverhaal hebben we een duidelijk voorbeeld van een conganisaties problemen structureren, opgedane ervarincreet aandachtspunt uit het Zuiden dat we de komende gen meedelen, en we laten hen vooral aan het woord. weken en maanden nauwer gaan opvolgen. Ze vertellen ons dagdagelijkse verhalen, ervaringen die Zodoende groeien wij verder naar een effectieve salesieen beeld scheppen van de moeilijkheidsgraad waaraanse pedagogie, die past binnen een positief subsidimee ze te kampen hebben. Julio Mora, bijvoorbeeld, ariteitsprincipe.

eren

leren

23

RUGGESPRAAK | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Mikael Miettinen

Ver-groeien Mamertus, Pancratius, Servatius, Bonifatius, kent u ze nog? Nu we minder dicht bij de natuur staan dan weleer zijn de ijsheiligen in vergetelheid geraakt. Van 11 tot 14 mei vieren we hun naamfeest. Nachtvorst komt daarna nog zelden voor, waardoor de ijsheiligen het startschot geven voor zaaien en planten, voor bloeien en groeien. Elke rechtgeaarde tuinder creëert in zijn tuin ideale omstandigheden om de nieuwe, nog frêle plantjes optimaal te laten groeien. Naast bemesting, water en warmte hebben ze ruimte nodig. Te kort op elkaar gedijen ze niet, komen ze niet tot volle wasdom. Om tot volle bloei en groei te komen hebben jongeren eveneens nood aan ruimte. Ruimte om zichzelf te zijn, zichzelf te ontwikkelen, om te spelen, te leren, creatief te zijn, om stil te zijn of om uitgelaten uitbundig te zijn. Ruimte om te zoeken, te verkennen, te kiezen, om verantwoordelijkheid te nemen, dienstbaar te zijn. Ruimte om te falen, te slagen, om zwak of sterk te zijn, om alleen te zijn of samen te zijn met en voor anderen. om vrij te zijn, om zich te binden aan wie ze beminnen… Ruimte om te geloven, te zoeken naar de zin van het leven, om ver te groeien, om boven zichzelf uit te groeien, om te vergroeien met mensen die ze liefhebben. Tochtgenoten, ouders, opvoeders, vrienden kunnen dan zorgen voor bemesting, water en warmte, in de vorm van preventieve nabijheid, structuur, redelijkheid, hartelijkheid, flexibiliteit, respect, liefde, geborgenheid, doorleefde interesse, beschikbaarheid…

24