Nieuwsbrief Samenwerking / nummer 1 / januari 2006
Digitale dienstverlening, een vak! Gemeenten worden via de overheid gestimuleerd om, vanaf begin 2007, 65% van de dienstverlening ook digitaal aan te bieden. Echter, gemeenten hebben ieder voor zich vaak onvoldoende expertise en middelen in huis om dit gehele traject zelfstandig aan te pakken. De gemeenten Zwolle, Enschede, Hellendoorn, Heusden, Oldenzaal willen gezamenlijk de verdere ontwikkeling van de digitale dienstverlening oppakken. Samen met de kennisinstituten TNO en het Telematica Instituut willen zij in de eerste helft van 2006 komen tot een juridisch vormgegeven samenwerkingsverband, een aanbestedingsprocedure in gang zetten en een tiental producten ten behoeve van de digitale dienstverlening gerealiseerd hebben.
De gemeente Enschede heeft de afgelopen jaren een
Waarom samenwerking?
digitaal loket ontwikkeld dat inmiddels is uitgegroeid tot een volwaardig dienstverleningskanaal voor burgers en
In 10 jaar is de wereld van de digitale dienstverlening
bedrijven. Het samenwerkingsverband wil graag, met
enorm veranderd. De eerste fase, het voor de burger
inbreng van alle partners, de digitale dienstverlening verder
toegankelijk maken van informatie, werd gevolgd door
doorontwikkelen en in samenwerking met andere gemeenten
de mogelijkheid van online transacties, 24 uur per dag.
en partijen het beheer organiseren. De producten die door
Inmiddels wordt er voortvarend gewerkt aan verbindingen
het samenwerkingsverband worden ontwikkeld willen zij
met andere overheden en partners. De verandering zet
in eerste instantie graag aanbieden aan andere gemeenten.
zich dus in hoog tempo voort. Sterker nog: er loopt tal van
In een later stadium kunnen deze producten ook aan andere
initiatieven om die verandering te versnellen en daar
partijen worden aangeboden.
houden zich tal van organisaties mee bezig. Suwi-keten, Kind-volgdossiers, Zorgloket, omgevingsvergunning,
De samenwerking staat dus nadrukkelijk open voor
Burgerservicenummer, koppeling basisregistraties,
participatie van andere gemeenten en partijen.
ICTU, EGEM, Pact van Pans en zo nog vele initiatieven.
De rijksoverheid verlangt dat begin 2007 alle gemeenten
Al deze ontwikkelingen zijn onmogelijk door één overheid te
minimaal 65% van de dienstverlening ook digitaal kunnen
realiseren. Samenwerking is vanuit meerdere invalshoeken
leveren. En dat is alleen nog maar de digitale component
een absolute must. Daarom is dit samenwerkingsverband
van de dienstverlening. De ambitie van de (rijks-) overheid
ontstaan. Op dit moment (december 2005) bestaat het
reikt nog een stuk verder. Er wordt gestreefd naar
samenwerkingsverband uit: Zwolle, Enschede, Hellendoorn,
transparantie van processen door alle overheidslagen heen,
Heusden, Oldenzaal en de kennisinstituten TNO en
naar vermindering van administratieve lasten en naar
Telematica Instituut. De gemeentesecretarissen van de
versnelling van allerlei (plannings- en verantwoordings-)
Netwerkstad hebben inmiddels besloten dat de door-
procedures. In die ontwikkeling wordt aan de gemeenten
ontwikkeling van het midofficeconcept in gezamenlijkheid
de positie van 'eerste ingang' voor burgers en bedrijven
zal plaatsvinden.
toegedacht. Of dat nu de ingang voor de belastingdienst is of voor de Informatiebeheergroep, voor de provincie of voor het waterschap, de gemeente is een logische ingang voor
Doelstelling
de burgers (advies commissie Jorritsma). De doelstelling van het samenwerkingsverband is om op een efficiënte manier de digitale dienstverlening door te ontwikkelen en hiervan een pakket te maken dat eenvoudig implementeerbaar is in verschillende gemeenten (zowel grote, middelgrote als kleine). Dit pakket moet worden ondersteund door aanvullende diensten vanuit leveranciers, om op deze manier een totaaloplossing op het gebied van digitale dienstverlening voor gemeenten te kunnen aanbieden.
Klantgerichte digitale dienstverlening Enschede heeft een goed werkend concept op het gebied van digitale dienstverlening dat door de inwoners veelvuldig gebruikt en hoog gewaardeerd wordt. Er zijn momenteel onder andere 350 informatiemodules, 120 transactiemodules, Mijn Loket (niet anoniem gebruik maken van het digitaal loket middels de landelijke inlogstandaard DigiD), betalen via internet, Ogone internetkassa ingebruik en ook de digitale handtekening komt eraan.
Uitgangspunten voor digitale dienstverlening zijn: • Denk vanuit de klant, van buiten naar binnen; • Belast de klant niet met interne organisatieperikelen (werk aan één loket); • Probeer niet alles in één keer te regelen maar ga pragmatisch aan de slag; • Steek je energie niet in weerstand maar in organisatieonderdelen die er klaar voor zijn; • Stimuleer de ondernemende ambtenaar.
• Halen en brengen. De partners moeten niet alleen ontwikkelingen uit het samenwerkingsverband komen halen maar ook zelf actief ontwikkelingen inbrengen. • Lef: bereidheid om te denken in mogelijkheden en kansen in plaats van onmogelijkheden en beperkingen. • Bereidheid om daar waar nodig gas bij te geven en daar waar nodig even op anderen te wachten. • Gebruik maken van de kansen van open source en open standaarden; zo min mogelijk leveranciersafhankelijkheid creëren. • Streven naar uitwisselbare componenten en een gezamenlijk ontwikkelplatform.
Uitgangspunten voor de samenwerking
Wat levert het concreet op
Voor een succesvolle samenwerking is een aantal uitgangspunten van belang:
In eerste instantie worden in deze samenwerking een
• Gezamenlijk onderschrijven van de ambitie, doelen en
beperkt aantal generieke transactiemodules ontwikkeld,
uitwerking van de samenwerking. • Geen samenwerking op vrijblijvende basis, maar
die via een midoffice gekoppeld worden aan de backofficesystemen. Daaromheen worden in samenwerking met
verplichtend naar elkaar toe, zowel in de zin van bouwen
bedrijven aanvullende diensten gerealiseerd, om uiteindelijk
aan één structuur als financieel.
te komen tot een totaaloplossing voor digitale dienst-
• Voorkomen dat het wiel weer opnieuw wordt uitgevonden; zo veel als mogelijk werken op basis van ontwikkelde of nog te ontwikkelen toepassingen.
verlening voor gemeenten.
Voor de implementatie van deze samenwerking is een
Ontwikkelomgeving waar de producten kunnen
verkenning uitgevoerd met een aantal leveranciers.
worden ontwikkeld
De samenwerkende gemeenten zullen een aanbesteding
• Testomgeving
organiseren om te komen tot een selectie van partners
• Releasemanagement (versiebeheer foutopsporing)
waarmee de diensten zullen worden ontwikkeld. Er wordt een aanbesteding voorbereid voor leveranciers.
Deze producten worden eerst geïmplementeerd bij de
Naar verwachting wordt in de periode februari 2006 -
aangesloten gemeenten. Vanaf april zullen ze ook aan de
april 2006 door de geselecteerde leveranciers een aantal
'gemeentemarkt' worden aangeboden
generieke transactiemodules gerealiseerd, die via een
Na deze producten zal er worden doorgewerkt aan een
midoffice aan de backofficesystemen worden gekoppeld.
aanbod dat er voor zorgt dat gemeenten aan de 65%-norm
In eerste instantie betreft het de volgende producten:
kunnen voldoen. Omdat het samenwerkingsverband zich op termijn op alle soorten dienstverlening wil richten,
Vier generieke transactiemodules
zal het productenaanbod spoedig breder worden.
• verhuizing doorgeven, met koppeling aan GBA • bouwvergunning aanvragen • APV/Gebruiks¬vergunning: één standaard met ruimte
Organisatie
voor plaatselijke /individuele inbreng • uittreksel GBA aanvragen: één standaard maken voor diverse uittreksels (samenvoegen van diverse uittreksels)
Het samenwerkingsverband wordt georganiseerd volgens onderstaand model:
burgerlijke stand, inclusief digitale handtekening burgemeester en koppelen aan betaling Generieke (MO-)functies Vereniging van gemeenten
• identificatie (niet alleen via DigiD: ook sterkere authenticatie, identificatie van bedrijven, identificatie van overheid naar burger)
Stichting Bestuur
• betaling • adresgegevens opvragen: naw blok: aanroep generiek maken, koppelen aan backoffice (en backoffices
Project manager
onderling…) • afspraak maken • Koppeling met Midoffice volgens architectuur EGEM • Koppeling met BackOffice volgens architectuur
Samenwerkingsproject
(koppelvlakken) Commerciële partij
Commerciële partij
Commerciële partij
Commerciële partij
Er wordt een vereniging, die bestaat uit de verschillende gemeenten, opgericht. Deze vereniging vormt de basis van het samenwerkingsverband. De vereniging bepaalt wat er door het samenwerkingsverband wordt gemaakt. Onder de paraplu van deze vereniging wordt een stichting bestuur opgericht. Het bestuur wordt uit leden van de vereniging samengesteld en zorgt dat de door de vereniging bepaalde zaken ook daadwerkelijk worden gemaakt. De dagelijkse gang van zaken wordt geregeld door de projectmanager, in dienst van de stichting. Deze persoon houdt toezicht op de verschillende samenwerkingsprojecten en de gang van zaken binnen het samenwerkingsverband. De, al dan niet commerciële, partners voeren de concrete projecten uit. Voordeel van de vereniging is dat gemeenten makkelijk kunnen toe-of uittreden. Het samenwerkingsverband wil flexibel zijn en doorontwikkelen, gemeenten die niet (meer) aan de uitgangsprincipes willen/kunnen voldoen of gemeenten die graag aan willen sluiten kunnen in deze juridische vorm makkelijk in en uit de vereniging. Deze juridische vorm zorgt dat het samenwerkingsverband voldoet aan de formele norm maar tegelijkertijd snelle besluitvorming kan voeren.
Wat bieden wij u? De gemeenten die elkaar nu gevonden hebben
Geïnteresseerden gemeenten die dezelfde ideeën hebben
concentreren zich in eerst instantie op het realiseren
bij samenwerking nodigen wij van harte uit hun serieuze
van de gemeenschappelijke producten per dit voorjaar.
interesse kenbaar te maken. Vanaf april wordt het dan
Onder begeleiding van het Telematica instituut streven
mogelijk om toe te treden tot de vereniging.
zij er daarnaast naar om rond die tijd ook de juridische
Voorwaarde is wel dat u zich kunt vinden in de
structuur te hebben gerealiseerd.
uitgangspunten van het samenwerkingsverband.
Vanaf april 2006 worden de producten 'in de markt gezet'.
Contact
Nieuwe gemeenten kunnen de producten die zijn ontwikkeld dan afnemen.
Wilt u op de hoogte gehouden worden van de activiteiten van het samenwerkingsverband of heeft u verdere vragen?
De eerste 10 producten worden in een bundel geleverd.
Neemt u dan contact op met:
Daarnaast zal het mogelijk zijn ondersteuning in te kopen voor de implementatie (procesinrichting, technische infrastructuur, software installatie, gebruikers opleidingen, etc.). Iedere gemeente kan dus een keuze maken uit het totaalaanbod. Het aantal gemeenten dat zich aandient zal bepalend zijn voor de snelheid van 'de uitrol' van de eerste bundel producten. Uiteraard is 'de staat van de gemeente' (in hoeverre u al bent ingericht op het verlenen van digitale diensten) per gemeente medebepalend. De nieuwe gemeenten kunnen op basis van de door het samenwerkingsverband ontwikkelde producten op korte termijn voldoen aan de 65%-norm digitale dienstverlening. Het samenwerkingsverband heeft geen winstoogmerk, de inkomsten die worden gegenereerd, worden geïnvesteerd in de doorontwikkeling van nieuwe producten en de continuïteit van het samenwerkingsverband. Deze insteekt maakt het mogelijk dat wij producten tegen scherpe tarieven kunnen aanbieden. Door de gezamenlijke aanpak kunnen we snel meters maken en de investeringen beperken.
Colofon Initiatief:
Gemeenten Hellendoorn, Zwolle, Heusden, Oldenzaal en Enschede, Telematica Instituut, TNO Eindredactie: Telematica Instituut: Rene Bal Gemeente Enschede: Christiaan Elferink en Michal Kleinhans Vormgeving: Digidee Ontwerpstudio, Enschede
Michal Kleinhans Adviseur marketingcommunicatie Gemeente Enschede
[email protected] Tel. 053-4818284
