Denktank Pionieren. pagina 4

Inspirerende woorden pagina

Denktank Pionieren

3

pagina

Het Laatste Avondmaal

4

BLAD VOOR KERK, CULTUUR EN SAMENLEVI NG

pagina

5

APRIL 2014 ✖ WWW.PROTESTANTSAMSTERDAM.NL

KERK IN MOKUM ’Je kunt je in haat of in liefde verbinden’ Beau van Erven Dorens verteller in The Passion

Dit jaar wordt op Witte Donderdag 17 april voor de vierde keer The Passion uitgevoerd met de stad Groningen als decor. Aan de hand van Nederlandse popsongs wordt het verhaal van de laatste dagen van Jezus verteld. In drie jaar tijd is het evenement uitgegroeid tot een happening met bijna 2 miljoen kijkers. Presentator Beau van Erven Dorens zal in zijn rol als verteller de tekst van het evangelie verbinden met de actualiteit. Waarom moet dit verhaal van Jezus worden verteld?

‘Ik denk dat het een verhaal is - of je nu gelovig bent of niet - dat alle thema’s in zich heeft die vandaag de dag moeten worden besproken. In eerste instantie thema’s die in de privésfeer liggen. Iedereen kent wel een Petrus of Judas in zijn omgeving. Ik vind het mooi dat het verhaal meerdere lagen heeft. Het is enorm leerzaam om te zien hoe Jezus zich opstelt binnen de tragische laatste dagen van zijn leven. Ik ben niet religieus, maar voel wel de kracht van het verhaal. Ik vind het spannend om over een persoon als Judas na te denken. Hij wordt vaak als een slechterik gezien, maar hij was een opportunistisch man. Hij zag dat het verkeerd afliep en koos voor de gemakkelijke weg.

Dat soort gevoelens heeft iedereen wel eens in zich. Kies ik voor het geld, voor de makkelijke weg of kies ik voor het moreel juiste? Dat zijn conflicten die iedere dag in mijn leven aanwezig zijn.’ Het verhaal is een zoektocht naar het moreel juiste leven? ‘Ik kan heel intuïtief of driftig reageren. In dit verhaal, waarin Jezus zijn vijanden liefheeft, heeft hij alle reden om fel te zijn en terug te slaan. Toch doet hij dat niet. Ik vind dat erg mooi, zo zou ik ook wel willen zijn. Ik herken deze situatie vaak wanneer ik in een conflict zit met iemand. lees verder op pagina 6

foto: Jacqueline de Haas

Ferdinand Borger

Beau van Erven Dorens: ‘Het is het mooiste verhaal uit de geschiedenis.’

BIJBELTEKST VAN EEN AMSTERDAMMER

‘Hier ga ik me veilig voelen’ Rabbijn Edward van Voolen over het immigrantenbestaan Ferdinand Borger

foto: Joods Historisch Museum

Edward van Voolen is rabbijn en was tot vorig jaar november conservator van het Joods Historisch Museum. Zijn favoriete Bijbeltekst is een vers uit Deuteronomium.

Rabbijn Edward van Voolen:´Met Pesach horen we elk jaar opnieuw dat we uit Egypte zijn bevrijd.´

Menasseh Ben Israël, de eerste rabbijn van de Portugese synagoge in Amsterdam, gebruikte de tekst in een door hem gedrukt Hebreeuws gebedenboek in 1627. Het was zijn eerste publicatie. Dit gebedenboek werd belangrijk voor de joodse immigranten die naar Amsterdam kwamen, op de vlucht voor de inquisitie in Spanje en Portugal. ‘Ik heb grote bewondering voor Menasseh Ben Israël, omdat hij een gemeente van immigranten heeft geleid naar een joods bestaan. Hij heeft boeken gepubliceerd in het

Hebreeuws en gaf onderwijs. Veel immigranten die in een nieuw land komen, ontdekken opeens dat zij vreemdelingen zijn geworden.’

Hoe kunnen wij helpen? ‘Ze moeten dan twee dingen doen: de eigen traditie behouden en integreren in het nieuwe land. Dat is nog steeds belangrijk, ook voor de migranten die nu onze samenleving binnen komen uit Marokko, Turkije, Oeganda en andere landen.’

Veiligheid

‘De tekst uit Deuteronomium sluit aan bij de verwachtingen die mensen hebben als ze een nieuw land betreden. Koren, most en dauw die van de hemel neerdaalt, verwijzen naar de overvloed die mogelijk is. Migranten kunnen daaraan een bijdrage leveren - dat vergeten we vaak. Met de verwijzing naar Ja-

kob wordt de waarde van de eigen traditie onder woorden gebracht. Daarnaast wordt er een hoopvolle verwachting uitgesproken: Hier ga ik mij veilig voelen.’

Een Oranje in de synagoge

‘Het is van groot belang dat je met dit positieve gevoel naar de toekomst kunt kijken, anders red je het niet. Menasseh Ben Israël heeft dat in de praktijk gebracht. Naast het onderwijs dat hij gaf, trad hij in contact met de spraakmakende personen van zijn tijd. Ook bouwde hij een relatie op met de overheid. Stadhouder Frederik Hendrik heeft hij samen met diens vrouw in de synagoge uitgenodigd. Het is de eerste keer dat er een Oranje in de synagoge is verwelkomd.’

Immigrantenverleden

‘Wij zijn als joodse gemeente nu een gevestigde gemeenschap, wij

zijn niet meer de vluchtelingen in deze stad. Maar we weten wel dat we een immigrantenverleden hebben. Met Pesach horen we elk jaar opnieuw dat we ooit, duizenden jaren geleden, uit de slavernij van Egypte zijn bevrijd. Elke generatie dient zich opnieuw met dit verhaal te identificeren - zo luidt het motto van de viering. Dat maakt ons bewust van de groepen immigranten die er nu zijn. Aan ons wordt elke keer de vraag gesteld hoe wij kunnen helpen.’

Bijbeltekst Israël zal in vrede leven Jakob zal ongestoord wonen In een land van koren en most Waarop dauw van de hemel neerdaalt. (Deuteronomium 33:28)

2 KERK in MOKUM

april 2014

Paasvieringen in Amsterdam Palmpasen

Vrijdag vormen de staties de rode draad in de viering, afgewisseld met muziek en fragmenten uit het lijdensverhaal van Jezus. Wanneer: Goede Vrijdag 18 april, 20.00 uur Waar: Nassaukerk, De Wittenkade 111, nassaukerk.nl

Palmpasenstok maken

Kinderen kunnen in verschillende kerken zaterdag 12 april, de dag voor Palmpasen, palmpasenstokken maken: een houten kruis versierd met slingers van crêpepapier, snoep, buxustakjes, met bovenop een broodhaantje.

Pasen Paasoptocht in de Jordaan

Op Palmpasen reed Jezus op een ezeltje Jeruzalem binnen. De mensen haalden hem binnen als een koning, zwaaiden met palmtakken en riepen: ‘Hosanna’. Het kruis is een symbool voor deze intocht. Tegelijk verwijst de palmpasenstok naar het kruis, waaraan Jezus stierf. Het crêpepapier staat symbool voor de kleren die op de weg werden gelegd toen Jezus Jeruzalem binnenreed. Twaalf snoepjes verwijzen naar de twaalf leerlingen van Jezus en dertig rozijnen naar de dertig zilverlingen waarvoor Judas Jezus heeft verraden. Het broodhaantje staat symbool voor het brood dat Jezus eet vlak voor zijn dood met zijn leerlingen en voor de haan die op paasmorgen kraait als de zon opkomt. Alle kinderen zijn op Palmzondag van harte welkom om in de kerk tijdens de zondagse dienst in een optocht mee te lopen.

Kinderen vanaf groep 1 zijn samen met hun ouders, opa’s of oma’s welkom in de Noorderkerk om Pasen te vieren. Nadat een paasstok is versierd, begint de paasoptocht. De verteller neemt de kinderen mee langs de figuren van Pasen. Zo ontdekken ze het paasverhaal. Terug in de Noorderkerk wacht een lekker paasbuffet. Voor peuters vanaf 2 jaar is er een apart programma in en rond de Noorderkerk van 15.00 tot 16.30 uur. Wanneer: woensdag 16 april, 15.00-18.30 uur, aanmelden via [email protected] Waar: Noorderkerk, Noordermarkt 48, noorderkerk.org

Muzikaal paasonthaal in het Gast-huis

In De Vijf Talenten, atelier voor levenskunstenaars, is een muzikaal paasonthaal met hapjes en drankjes. Met enkele kleine muzikale ensembles die amateurmuziek maken omdat ze er veel plezier aan beleven en dat graag met anderen willen delen. Wanneer: zaterdag 19 april, 16.00 uur, toegang € 5,Waar: Gast-huis, Arie Biemondstraat 103

Oranjekerk

Wanneer: zaterdag 12 april, 13:3015.30 uur, Palmpasenoptocht 13 april 10.00 uur. Waar: inloopruimte van de Oranjekerk, Tweede van der Helststraat, hoek Van Ostadestraat, oranjekerkamsterdam.nl Wanneer: zaterdag 12 april 15.00 uur, Palmpasenoptocht 13 april 10.00 uur Waar: Olympiaweg 14, willemdezwijgerkerk.nl

Nassaukerk

Wanneer: zaterdag 12 april, 14.00-15.30 uur, Palmpasenoptocht 13 april 10.00 uur Waar: De Schakel, De Wittenkade 109 (za.), Nassaukerk, De Wittenkade 111 (zo.), nassaukerk.nl

Iconen in De Opgang

Op Palmzondag zijn tijdens de kerkdienst in kerkgebouw De Opgang iconen te zien. Daarnaast is er afwisselend muziek van Leonard Cohen en klinken er pregnante teksten uit de bijbelboeken Jesaja, Daniël, Zacharia, Matteüs en Filippenzen. Thema van de kerkdienst is de bijzondere manier waarop Jezus koning is. Bij zijn intocht in Jeruzalem, die op Palmpasen wordt gevierd, komt hij niet op een strijdros, maar op een ezelin. Dat benadrukt zijn zachtmoedigheid en nederigheid. Wanneer: Palmzondag 13 april, 10.00 uur Waar: De Opgang, Tussen Meer 70, osdorpsloten.nl

Matthäus-Passion in de Westerkerk

Op Palmzondag voeren Concertkoor Baarn en Vocaal Ensemble Fioretto

Tuin door Jeltje Hoogenkamp

Willem de Zwijgerkerk

de Matthäus-Passion uit van J.S. Bach onder leiding van Thijs Kramer. In samenwerking met het Holland Symfonie Orkest en het Jongenskoor Waterland. Wanneer: Palmzondag 13 april, 15.00 uur Waar: Westerkerk, Prinsengracht 281, westerkerk.nl Kaarten verkrijgbaar via concertkoorbaarn.nl en vocaalensemblefioretto.nl €37,50; 65+ €35,-; jongeren tot 18 en studenten €15,-

Stille Week Passiemiddag Elthetokerk

In de Stille Week is het traditie om op woensdag een passiemiddag te organiseren voor ouderen; met elkaar zingen, eten en luisteren naar muziek en een overdenking. De middag begint met een lunch. Wanneer: woensdag 16 april, 12.30 uur, info: [email protected] Waar: Elthetokerk, Javastraat 118-A, elthetokerkamsterdam.nl

Paasverhaal in de Thomaskerk

Witte Donderdag Taizéviering

Witte Donderdag vieren de gemeenschappen van de Nassaukerk en Taizé Amsterdam samen. In deze viering in de traditie van het klooster van Taizé (Frankrijk) klinken meditatieve liederen. De kerkzaal is aangekleed in de stijl van Taizé. De laatste maaltijd die Jezus hield met zijn leerlingen wordt op een sobere manier gevierd: met een rond brood waarvan je een stukje afbreekt voor de ander. De viering sluit af door stil te staan bij het eenzame waken van Jezus in de hof. Wanneer: Witte Donderdag 17 april, 20.00 uur, themagesprek vanaf 19.00 uur Waar: Nassaukerk, De Wittenkade 111, nassaukerk.nl

The Passion Keizersgrachtkerk

Op Witte Donderdag vindt in Groningen het muziekspektakel The Passion plaats. Deze tv-uitzending is op groot scherm te zien in de Keizersgrachtkerk. Wanneer: Witte Donderdag 17 april,

20.30 uur, na afloop napraten met een drankje Waar: Keizersgrachtkerk, Keizersgracht 566

Goede Vrijdag Kruisweg

Op Goede Vrijdag is in de Nassaukerk een eigentijdse kruisweg te zien. Kunstenaar Gerard de Bruin voltooide deze reeks collages in 1997 als verwerking van de periode van lijden en loslaten die voorafging aan het sterven van zijn levenspartner. De samengestelde beelden zijn indringend en confronterend. In zekere zin gedateerd, omdat het hele spectrum aan reacties dat aids in die tijd opriep, voelbaar aanwezig is. Tegelijk zijn ze universeel en plaatsen ze het klassieke thema van de kruisweg midden in onze eigen ervaringen van lijden en loslaten. De 16 staties hebben titels als: Verraad/Judas-kus, Veroordeeld, De doktoren, Afscheid van familie, Buddies en Afscheid vrienden. Ze zijn in april te zien in de kerkzaal van de Nassaukerk. Op Goede

Ieder jaar rond Pasen vertelt initiatiefnemer en conservator van De Nieuwe Poort ds. Ruben van Zwieten het Verhaal van Pasen. Afgewisseld door muzikale intermezzo’s, geeft hij een reflectie op deze tijd vanuit het paasverhaal. Met na afloop een drankje in De Nieuwe Poort, Claude Debussylaan 2-8. Wanneer: woensdag 16 april, 20.15 uur; aanmelden via: denieuwepoort.org Waar: Thomaskerk, Prinses Irenestraat 36, 20.30 uur Pasen020.nl Benieuwd naar de betekenis van Pasen? Kijk op Pasen020.nl naar de vier filmpjes waarin Paul Visser, dominee van de Noorderkerk, in gesprek gaat met Anne van Berkel, 26 jaar, over de weg die Jezus moet gaan, Jeanne Ramaekers, 62 jaar, over Witte Donderdag/Het laatste avondmaal, René Jaspers, 50 jaar, over Goede Vrijdag en Wietze de Jager, 25 jaar, over Paasmorgen.

Nog veel meer vieringen vanaf Palmpasen tot en met Pasen zijn te vinden op Pasen020.nl

KERK in MOKUM

april 2014

3

Woorden die een leven lang meegaan Welke tekst inspireert u? Gerbert van Loenen De ene religie draait om beelden, de andere om stilte. In Brazilië heb je er een waarin drugs een grote rol spelen. Maar onder protestanten blijkt toch niets zo sterk te werken als woorden. Onze oproep om in Kerk in Mokum een favoriete tekst te delen, slaat dan ook aan. Na de eerste aflevering kregen we spontaan inzendingen van mensen die we mochten bellen voor de tweede aflevering. Iemands favoriete tekst, uit de Bijbel of uit andere religieuze bronnen, zegt vaak veel. Als je weet welke woorden iemand inspireren, weet je opeens verrassend veel over die persoon. Het is bijna intiem om te delen welke tekst je inspireert. Sommige mensen besluiten dan ook, na enige aarzeling, liever niet mee te doen in deze rubriek. En dat is begrijpelijk, want het is makkelijker om te praten over sport, het weer of desnoods de crisis in Oekraïne dan over wat je gelooft of waar je houvast in vindt. Anderzijds zijn er ook geïnterviewden die blij zijn dat het in deze nieuwe rubriek in Kerk in Mokum over de kern gaat: wat geloof je, wat betekent dat voor

je? Mooi om te horen is hoe een tekst iemand soms zijn leven lang begeleidt; de woorden die iemand al inspirerend vond toen hij jong was, blijken op een later tijdstip nog steeds van waarde. Wat opvalt, is dat geïnterviewden vaak precies weten wanneer ze hun favoriete woorden voor het eerst hoorden, waar ze toen waren en wat ze toen bezighield. Geloof is bijna iets intiems Omdat geloof bijna iets intiems is, valt het niet altijd mee er over te praten. Geloof wordt iets voor achter de voordeur. Maar dan praten we nooit meer over wat je vindt in geloof, wat je raakt, wat je in beweging zet. Dan spreken we over goede doelen om geld aan te geven, maar niet over wat ons inspireert om dat geld in te zamelen. Dan gaat het over Bach, maar nooit over wat Bach ertoe bracht om die mooie muziek te componeren. Soms blijkt die inspiratie uit verhalen te komen die je hebt gevonden en waarvan het lijkt of ze over jou gaan. Verschijnt volgende keer uw tekst hier? Mail ons welke tekst uit de christelijke traditie u inspireert. Dit kan naar redactie@ protestantsamsterdam.nl

Gerrit van den Berg Actief in de Noorderkerk ‘Een man met een ziek kind vraagt Jezus om hulp. Hij antwoordt: “Of ik iets kan doen? Alles is mogelijk voor wie gelooft!” Meteen roept de vader van het kind uit: “Ik geloof! Kom mijn ongeloof te hulp!” Jezus geneest na deze woorden het kind in deze Bijbeltekst uit Marcus 9 vers 23-25. Als een vader geloof en ongeloof in een adem noemt en Jezus ondanks die twijfel genezing geeft, dan zegt dat mij dat Jezus boven mijn twijfel staat. Hij wil er doorheen komen. Een sprankje geloof is genoeg voor Jezus. Wat een ontspanning!’

Als de twijfels je aanvliegen, denk ik aan deze tekst Bestaat God wel?

‘Zo vaak gaan die woorden samen in mijn leven. Ik geloof zeer vast in God, ik vertrouw op Hem, ervaar zijn nabijheid en zijn liefde, hoor zijn stem in woord en lied, zie zijn hand in de schepping en in mijn naaste. Maar op momenten kan het je aanvliegen: tegenslag in je leven, mensen die teleurstellen, een kerkgemeente die tegenvalt, ziekte dichtbij en veraf, een periode dat God juist zwijgt: dat ik Hem niet hoor of misschien niet versta. Op die momenten is het voor mij een troost dat twijfel kan en in de Bijbel voorkomt. Het moment waarop me de tekst voor het eerst zo

‘Geloof en ongeloof in een zin, dat kan dus.’

trof, was tijdens belijdeniscatechisatie. Ergens zat ik daar ook wel tegen aan te hikken, om die belijdenis uit te spreken, omdat ik op zoveel vlakken ook twijfels had, bestaat God wel? Niet toevallig gaf de predikant ons toen deze tekst op en ik dacht: dit gaat over mij. En nog steeds, als de twijfels je aanvliegen, denk ik aan deze tekst. Je hoeft het niet allemaal zo goed te doen. Al twijfel je voor 99 procent en geloof je voor 1 procent, dan is het genoeg.´

Ytzen van Osnabrugge

Lid van de Oude Kerkgemeente

Actief in de Keizersgrachtkerk

De favoriete tekst van Dicky Baars staat in het Bijbelboek Micha 6 vers 8 en gaat over rechtvaardigheid en trouw. ‘Nadat ik deze tekst had gehoord, heeft die me niet meer losgelaten. Het moet in of kort na de oorlog zijn geweest. Wat er is gebeurd, weet ik niet, de eeuwigheid sloeg door de tijd, zo verklaarde dominee Van den Hooff in zijn preek over deze tekst. De tekst is mij sindsdien bijgebleven en ik heb geprobeerd ernaar te leven.’

‘Ik denk dat deze tekst is bedoeld voor mensen die alle reden hebben om zich zorgen te maken.’ Ytzen van Osnabrugge doelt op zijn favoriete Bijbeltekst, Matteüs 6 vers 24-34. ‘Daar staat eerst dat je niet twee heren kunt dienen, God en de mammon, dan gaat het verder met: “Daarom zeg ik jullie: maak je geen zorgen over jezelf en over wat je zult eten of drinken, noch over je lichaam en wat je zult aantrekken.”

Rechtenstudie

‘Ik heb 43 jaar bij de Sociale Verzekeringsbank gewerkt, die onder meer de Kinderbijslag en de AOW uitkeerde. Toen ik met vervroegd pensioen ging, heb ik deze tekst genoemd in mijn afscheid. Heel mijn leven had ik aan de uitvoering van wetten besteed, vervolgens ben ik rechten gaan studeren aan de Open Universiteit, om te bestuderen hoe wetten tot stand komen.’

Geen onrecht doen, maar recht Soms komt Dicky Baars de tekst onverwacht weer tegen. ‘Verleden jaar kon ik door weersomstandigheden niet naar de Oude Kerk. Als het enigszins mogelijk is, ga ik daarheen. Maar ik ben inmiddels negentig en als het glad is, waag ik daar mijn botten niet aan. Dan kijk ik thuis naar de tv

foto: Peter Lowie

Dicky Baars

’Ik heb geprobeerd naar deze tekst te leven.’

en probeer zo iets mee te krijgen van de viering van zondagochtend. Op tv zag ik een koor zingen in een kerkdienst vanuit een abdij. Het toeval wil dat ik twee mensen van dat koor kende uit de Sweelinck Cantorij, het koor van de Oude Kerk waar ik achtentwintig jaar deel van uit heb gemaakt. Ze zongen een lied waarvan de tekst is gebaseerd op de tekst uit Micha die ik zo mooi vind.’ Ik heb aan jou, mens, gezegd wat goed is; je weet wat de Heer van je wil: geen onrecht te doen maar recht, trouw te zijn en goed en nederig gaan, achter God aan op weg. Micha 6 vers 8

Oproep tot zorgeloosheid ‘Dan volgt dat je moet kijken naar de vogels in de lucht, die niet zaaien en oogsten en toch te eten krijgen, omdat ze door de Heer worden gevoed. Het eindigt met een oproep tot zorgeloosheid: Maak je dus geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen last. Anders gezegd: ‘Je mag altijd gratis opnieuw beginnen. Of om een ouderwets woord te gebruiken: er is genade.’

Leven is niet maakbaar

‘Het is natuurlijk beeldspraak. Die vogels gaan echt dood in de winter als ze geen eten hebben. En als mens kun je natuurlijk voor veel dingen zelf zorgen, veel is beïnvloedbaar. Maar het leven is niet maakbaar, je hebt heel veel niet in de hand. Daar kun

’Je hebt heel veel niet in de hand.’

je je zorgen over maken, maar dat helpt niets. Zo’n houding is waarschijnlijk niet erg bevorderlijk voor je maatschappelijke carrière, maar maakt het wel veel gemakkelijker om gelukkig te zijn, ook in tijden van tegenspoed. Het belangrijkste in het geloof is volgens mij toch dat de ratrace waar we allemaal in zitten niet is waar het om gaat. Dat geeft deze tekst goed weer. Deze tekst past bij mijn karakter. Of de tekst mij heeft beïnvloed of dat ik al zo dacht en deze tekst erbij heb gevonden, is een kip-en-eikwestie. Maar ik ben blij met deze tekst.’

4 KERK in MOKUM

april 2014

Welkom in Hoftuin Theehuis in de tuin van de Protestantse Diaconie Amsterdam je in je horecagelegenheid kraanwater verkoopt en de opbrengst naar een waterproject gaat. We proberen op allerlei manieren betrokken te zijn bij de samenleving, omdat we vinden dat je als ondernemer iets moet doen voor de stad. Non-profitorganisaties kunnen hier bijvoorbeeld een zaal huren om te vergaderen, die kunnen we geen vol tarief vragen. Het idee is dat Hoftuin een plek is waar van alles samenkomt. We willen zaken doen met Dokters van de Wereld, maar ook met ABN AMRO.’

Tirza van der Graaf

Middenin de tuin van de Protestantse Diaconie, tussen vier prachtige oude panden, staat een glazen gebouw. Werklui lopen heen en weer met karretjes waar allerlei meubels op vervoerd worden. Het is duidelijk dat er nog behoorlijk wat moet gebeuren aan Hoftuin, voor de opening op 31 maart. Intussen zitten Matthias de Vries en Leon Versluijs in de Gelagkamer van de 17e-eeuwse Corvershof aan de Nieuwe Herengracht. De Vries is vanuit de Diaconie verantwoordelijk voor het beheer van de vier gebouwen rond de binnentuin en daarmee ook voor Hoftuin. Leon Versluijs, pas begonnen als bedrijfsleider van Hoftuin, heeft veel ervaring in de horeca. Hij stelt de menukaart samen. Openheid De Vries legt uit waarom de Diaconie heeft besloten tot de bouw van Hoftuin. ‘We willen een plek hebben op ons terrein waar je zomaar even binnen kunt lopen. Waar je naartoe gaat zonder dat er een ver-

foto: Hanna van Dorssen

Op 31 maart opent Hoftuin, een theetuin in de tuin van de Protestantse Diaconie Amsterdam. Wat is de filosofie achter dit project? Een gesprek met Matthias de Vries en Leon Versluijs biedt helderheid. Zij zijn nauw betrokken bij Hoftuin.

Hek naar de Hermitage gaat open Hoftuin: een plek waar je zomaar even binnen kunt lopen.

gadering of een evenement is. We hebben een prachtige tuin, open voor het publiek. Maar hij ligt erg verscholen, terwijl dit een bruisend kerkelijk-maatschappelijk centrum is. We willen bezoekers dan ook graag laten zien wat we allemaal doen in de stad. Hoftuin is daarvoor heel geschikt.’

Nieuwe poort naar de Weesperstraat Glazen serre De Vries vervolgt: ‘Op een gegeven moment hebben we bedacht om

iets met het kleine huisje te doen dat in de tuin staat. Sinds 2006 hield het Straatpastoraat van de Diaconie daar samenkomsten. Zij zijn verhuisd naar een ander gebouw op het terrein. Het huisje zal na 31 maart geheel vernieuwd dienen als horecagelegenheid, een nieuwe glazen serre is er aan vast gebouwd.’

In de omheining van de tuin komt een nieuwe poort die een opening vormt naar de Weesperstraat. Zo zijn we veel zichtbaarder. Ook het hek naar de Hermitage gaat open. We hopen dat het uiteindelijk heel druk wordt. Dat mensen, als ze eenmaal zitten, vragen wat hier nu allemaal gebeurt. Zodat we kunnen vertellen wat de Diaconie doet.’

Zichtbaarheid ‘Het begon heel klein: we dachten eerst dat we een tentje zouden neerzetten om in de zomer thee te verkopen. Maar het plan ontwikkelde zich tot wat nu Hoftuin is.

Duurzaam en sociaal ondernemen Volgens Leon Versluijs is Hoftuin een vorm van duurzaam ondernemen. ‘We hebben een moestuin met verse producten. We werken met Join the Pipe, een project waarbij

Hoftuin onderneemt niet alleen duurzaam, maar ook sociaal. Versluijs: ‘Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bieden we de mogelijkheid bij ons te komen werken. Zo gaan cliënten van de dagbesteding van Cordaan de moestuin onderhouden.’ Thee om te proeven In de serre wordt nog hard gewerkt: zwarte ronde laktafels met een prachtig bloemenmotief worden binnen op de goede plek neergezet. Bij het weggaan pakt De Vries uit een glazen vitrine drie zakjes thee, om zelf te proeven. Hij zegt: ‘Kun je die alvast doorgeven aan je kennissen.’ hoftuin.com

Mensen in beweging zetten Vrijwillig in Mokum Tirza van der Graaf

Anna Verbeek

Anna Verbeek (58 jaar) is sinds 2008 voorzitter van de Kerngroep Vernieuwing van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Kerk Amsterdam. Daarmee is zij ook lid van het dagelijks bestuur. In de kerngroep zitten mensen van verschillende wijkkerken. Het is een denktank voor de Algemene Kerkenraad en de wijken. ‘De kerngroep organiseert activiteiten die zijn gericht op kerkvernieuwing en het versterken van de zichtbaarheid en de betekenis van de kerk. Bijvoorbeeld inspiratiereizen naar kerken in Londen. Zo willen we wijkkerken op ideeën brengen. Op 24 mei is er een werkconferentie Lijn in vernieuwing waarin we leren van de ervaringen uit de Amsterdamse missionaire projecten. In 2012 vroeg een kerk uit West, De Ark-Jacobus, mij om mee te denken hoe de gemeente nieuwe energie zou kunnen opdoen. We hebben samen met twee andere kerken uit West nieuwe manieren van kerk-zijn in de buurt verkend. Dat heeft geleid tot een ambitieus project Pionieren rond bestaande kernen waarvoor nu een pionier wordt gezocht. Mijn vrijwilligerswerk bestaat uit besturen, beleid ontwikkelen en samenwerken. Ik vind het leuk om mensen in beweging te zetten.’

Kerngroep Vernieuwing

Beweging Kerkenraad Denktank Pionieren Inspiratiereizen Lijn in vernieuwing Anna Verbeek: besturen, beleid ontwikkelen en samenwerken.

KERK in MOKUM

april 2014

5

KIJK OP KUNST

Het Laatste Avondmaal Peter Idenburg Tijdens het Laatste Avondmaal, aan de vooravond van Goede Vrijdag, deelde Christus aan zijn discipelen brood en wijn uit, symbolen van zijn lichaam en bloed. Op deze manier wilde hij uitdrukken dat hij na zijn kruisdood in zijn volgelingen zou voortleven. Eeuwenlang werd het Laatste Avondmaal afgebeeld met Christus in het midden van zijn 12 discipelen.

Marlene Dumas werd in 1953 in Zuid-Afrika geboren, maar woont sinds 1976 in Amsterdam. In 2012 ontving zij de prestigieuze Johannes Vermeerprijs, de Staatsprijs voor uitzonderlijk artistiek talent. Een anonieme verzamelaar schonk Het Laatste Avondmaal vorig jaar op Witte wDonderdag aan het Rijksmuseum, ter gelegenheid van de heropening. Een grote tentoonstelling van het werk van Marlene Dumas is vanaf 6 september te zien in het Stedelijk Museum.

Courtesy Marlene Dumas en Galerie Paul Andriesse

Marlene Dumas nam de vrijheid om van Christus een eenzame gestalte te maken, moederziel alleen, met de vage contouren van een kruis door zijn lichaam. De discipelen van Jezus vielen na het eten in slaap, zoals valt te beluisteren in de Matthäus Passion. Boven zijn hoofd tekent zich nieuw leven af in een ‘wolk’ van foetussen, waarin Christus na hun geboorte kan voortleven.

Het Laatste Avondmaal door Marlene Dumas. Rijksmuseum

KERK DOOR DE EEUWEN

Ingmar Silius

Guido Attema

Misschien lijkt het vreemd dat een oud mes en een eenvoudige broodplank onderdeel uitmaken van de kunstcollectie van de Protestantse Kerk Amsterdam. Ze komen uit de Westerkerk en zijn antiek, meer dan honderd jaar oud. Dat is al een reden waarom ze een onderdeel vormen van de collectie. Maar belangrijker is de functie die deze objecten hebben. Ze worden gebruikt bij de viering van het Heilig Avondmaal.

Hoe zien kinderen de toekomst van de kerk? Jeugdbegeleider Guido de Bruin van de Keizersgrachtkerk vraagt het aan Janneke (11).

Het brood dat op de plank met het mes gesneden wordt, staat voor het lichaam van Christus. Samen met de kan en beker, waarin de wijn geschonken wordt die het vergoten bloed symboliseert, zijn deze voorwerpen noodzakelijk en belangrijk bij de viering van het Avondmaal. Pasen nadert, in de week daarvoor, de Stille Week, gedenken we op de donderdag voor Pasen hoe Jezus en zijn leerlingen voor het laatst samen aten. Breek het brood en drink van de wijn tot mijn gedachtenis heeft Jezus gezegd. Dit Heilig Avondmaal wordt in

Antieke broodplank en messen uit de Westerkerk, die worden gebruikt bij het Avondmaal.

de kerk gevierd om het geloof te belijden en onze verbintenis met God kenbaar te maken. En zo kan het dat een stel objecten, die er uitzien alsof ze ooit bij Blokker vandaan kwamen, toch een zeer te waarderen onderdeel vormen van ons erfgoed en opgenomen zijn in de collectie. Ingmar Silius is conservator van de Protestantse Kerk Amsterdam

‘Ik hoop dat de kerk blijft bestaan, vooral voor mensen die heel gelovig zijn en graag naar de kerk gaan. Ik denk dat ik over een jaar of twintig soms naar de kerk zal gaan. Voor mij is het vooral belangrijk dat er een fijne sfeer is. Nu vind ik de kerk soms leuk, maar soms ook niet. De kerk is wèl leuk als er een dienst is waarin vrolijke liederen worden gezongen. Daar word je vanzelf vrolijk van. Soms doen we ook iets leuks in de kindercatechese. Ik verheug me er vaak op om mee te doen met de kerstmusical. Dat is iets speciaals. De kerk moet vooral niet altijd hetzelfde zijn.’ Ook Guido de Bruin denkt flink na over het toekomstig vormgeven van de jeugdcatechese: ‘Wij zijn als leiding de afgelopen jaren met twee dingen bezig geweest. We hebben de methode JOP Basics aangeschaft om een voor de kinderen herkenbaardere

foto: Guido de Bruin

‘De kerk is soms leuk’

foto: Ingmar Silius

Broodplank is erfgoed

Janneke (11): ‘Ik denk dat ik over 20 jaar soms naar de kerk zal gaan.’

Bijbelse lijn in het programma te brengen, in tegenstelling tot de meer thematische opzet van voorheen. En we denken bewuster na over een diversiteit aan werkvormen om kinderen met verschillende leerstijlen en -behoeften aan te spreken; daarin zijn we getraind door een jongerenadviseur van de Protestantse Kerk.’ keizersgrachtkerk.nl

6 KERK in MOKUM

april 2014

Wie dit gelooft is gek Pasen in de Oude Kerk op een aantal plekken in de donkere kerk gezongen: Wachters op de morgen; hoe ver is de nacht? Daarna wordt het (kaars-)licht uitgedeeld onder de gemeenteleden. Winter: ‘Het mooiste zou zijn om deze dienst aan het eind van de nacht te beginnen en werkelijk de zon boven het hoogkoor te zien opkomen.’

Thea Stomphorst De Oude Kerk in Amsterdam, midden op de Wallen, staat bekend om de sterk liturgische diensten. Dat klinkt heel intellectueel maar wat bedoelen ze daar eigenlijk mee en wat merk je ervan als kerkbezoeker?

Processie rond de kerk

De Stille Week start op de zondag van Palmpasen met een processie rond de kerk. De kinderen met hun versierde paasstokken en de cantor gaan ‘Hosanna’ zingend voorop in de stoet. Reefhuis: ‘Het heeft een hoog ‘kijk ons eens’ gehalte, maar het geeft ook gestalte aan wat het is om een belijdende kerk te zijn. Het is toch even een stap om de kerk uit te gaan - midden op de Wallen van Amsterdam - en te laten zien; dit is onze weg.’ Voor de mensen op straat is de vrolijke optocht heel aansprekend en dat kan er voor zorgen dat er meer mensen mee terug de kerk in gaan, dan er uitliepen. Reefhuis: ‘Die vertrekken dan later ook wel weer hoor.’

Verbeelding

Een sterke liturgie betekent dat er veel ruimte is voor rituelen in de

Accent ligt niet op geloven, maar op meedoen!

foto: Peter Lowie

Ik spreek de predikant van de Oude Kerk, Eddy Reefhuis, en de cantor, Christiaan Winter, over de diensten in de voorbereiding op Pasen: de Stille Week. Al snel blijkt dat het weliswaar over de stille tijd gaat, maar dat deze in de Oude Kerk op een levendige manier beleefd wordt.

Gemeenteleden van de Oude Kerk opgesteld als de leerlingen van Jezus bij het Laatste Avondmaal, zoals geschilderd door Da Vinci.

diensten en, zoals Reefhuis aangeeft, dat deze juist zijn bedoeld om persoonlijk op mee te liften. Winter: ‘De kracht van de liturgie is juist dat het nù is. Je hebt er verbeelding voor nodig en een wil tot spelen. Het doel is dat je je vereenzelvigt met de personen uit het verhaal: What if you were…’

een aantal gemeenteleden. Winter: ‘Je ziet dan dat het veilige raamwerk van de liturgie mensen juist ook de ruimte geeft om hele persoonlijke verhalen te delen.’

Witte Donderdag

De voetwassing wordt niet nagedaan. Reefhuis: ‘We willen voorkomen dat mensen alleen maar druk zijn met of de voeten wel fris en de sokken wel heel zijn. We denken er wel over na hoe je dit gebruik zou kunnen vertalen naar het idee van een nederige dienaar te zijn met een gebruik van onze tijd.’

Op Witte Donderdag wordt de instelling van het avondmaal en de voetwassing herdacht door middel van het samen vieren van een Joodse Pesach maaltijd. Het is een populaire dienst waarbij gemeenteleden samen eten en de viering van de uittocht uit Egypte verbonden wordt met bevrijdingsverhalen van

Goede Vrijdag

Op Goede Vrijdag start de dienst in stilte die alleen onderbroken wordt door het ‘kleppen’ van de grote klok. Zoals het klokgelui bij een begrafenis. Daarna lopen de gemeenteleden door de kerk tijdens het zingen van het passieverhaal. De personen in het lijdensevangelie komen tot leven; Petrus, Pilatus, Maria… De dienst eindigt met een aanklacht onder het kruis. Winter zingt dan de tekst van Sytze de Vries: Waar was jij… Het voelt beklemmend. Hierna verlaat men in stilte de kerk.

Vrolijke optocht heel aansprekend

Paasnacht

Bij de Paasnacht keert iedereen in stilte terug en wordt door Winter

Het centrale verhaal is de doortocht door de Schelfzee en tijdens deze dienst is er ruimte voor belijdenis en doop. De dienst eindigt op het hoogkoor met het zingen van het ‘Gloria’ en het luiden van alle klokken; uitbundig en feestelijk. Aansluitend aan de dienst drinken gemeenteleden samen een glas wijn. Zondagmorgen wordt de dienst vervolgd met het vieren van het avondmaal. Paaszondag is een ‘gewone’ feestelijke dienst. Reefhuis: ‘Omdat we iedere zondag Pasen vieren en we juist dat willen onderstrepen.’ Reefhuis geeft aan dat het Paasverhaal hem altijd noopt te zeggen: ‘Wie dit gelooft is gek… het gaat over de grenzen heen van wat mensen geloven kunnen. Zo komen we verder!’ Want in de diensten van de Oude Kerk ligt het accent niet op geloven, maar op meedoen! Kijk voor de juiste dagen en tijden op oudekerk.nu en Pasen020.nl

Beau van Erven Dorens verteller in The Passion Vervolg van pagina 1

Dit verhaal werd de afgelopen drie jaar buiten de kerkmuren gewoon op straat verteld. Met groot succes. Verbaast je dat? ‘Nee, dat verbaast mij niet. Ik vind het heel moedig van de EO en RKK om buiten hun vesting te treden en niet alleen te prediken voor de eigen gelovigen. Vijftig procent van de Nederlandse bevolking weet niet meer waar het over gaat met Pasen. We moeten natuurlijk eerlijk zijn, in eerste instantie is

het voor het publiek een geweldig spektakel. Men komt voor Nederlandse liedjes die op een nieuwe manier worden geïnterpreteerd en men komt voor de artiesten. En dan komt het verhaal: Jezus die te midden van zijn twaalf vrienden wist dat hij zijn einde tegemoet ging. Dat is tragisch, wreed en mooi. Dat spreekt iedereen net zo hard aan. Het is het mooiste verhaal uit de geschiedenis.’

ding zijn. Onze maatschappij is gebouwd op de christelijke traditie, je hoeft niet gelovig te zijn om daar de waarde van in te zien. Ik denk wel dat we het nodig hebben, maar ik vrees dat het niet meer lukt om mensen te verbinden met zo’n verhaal. Mensen zijn daar te onthecht voor. Als je in een land als Mexico komt waar de hele bevolking religieus is, voel je een zinderende saamhorigheid.’

Het verhaal is dus in eerste instantie voor jou een persoonlijk onderzoek naar eigen waarden. Is het ook meer dan dat? Het ontbreekt in deze economische crisis aan een perspectief, aan een stip op de horizon. Hebben we een dergelijk samenbindend verhaal niet hard nodig? ‘Ik denk dat het heel belangrijk is om verbinding te hebben met elkaar. Dit verhaal kan een verbin-

Die saamhorigheid mis je hier? ‘Ja, die mis ik. Religie - of dat nu boeddhisme, protestant of katholiek is - geeft een gevoel van verbondenheid. Wij laten ons nu verbinden door koningshuis, voetbal of Olympische Spelen. Dat zijn geen verbindingen die een diepere laag hebben. Als we samen in een verhaal als dat van Jezus geloven, delen we ook dezelfde waarden. Daar kun je elkaar op aanspreken:

“Wacht eens even, dat gaat niet goed.” Dat is met voetbal en dergelijke flinterdun. Het zou goed zijn als we een dergelijke morele band zouden hebben, maar je religieus noemen heeft een enorm stigma in dit land. Mensen laten zich wel in een nationalistische hoek leiden tegen Marrokkanen of Turken. Men verbindt zich makkelijker in agressie en haat dan in liefde. Als je voor Wilders kiest, dan kies je voor haat, voor een agressieve opstelling tegenover de medemens. Ik vind dat jammer. Natuurlijk hebben we problemen, maar laten we kijken hoe we die samen kunnen oplossen.‘ Foto: Jacquline de Haas

Je wordt dan gemeen en hard. Maar wanneer je zo op een verkeerde manier reageert, ga je het conflict met je meedragen en wordt het deel van jezelf. Je kunt er ook voor kiezen om het bij de ander te laten liggen. Het zijn dingen waar ik dagelijks mee in de weer kan zijn. Zonder daarmee overigens onmiddellijk aan Jezus te denken.‘

Simone Kleinsma is Maria in The Passion.

The Passion, donderdag 17 april 20.30 uur, Nederland 1. Op groot scherm in de Keizersgrachtkerk, zie pag. 2.

KERK in MOKUM

april 2014

7

NIEUW IN MOKUM

Christelijke verhalen levend houden Jonatan Bartling pionier bij Zinnig Noord Bartling: ‘Mooie verhalen genoeg. Maar de confronterende, soms ongemakkelijke verhalen over onrecht en ongelijkheid en een volk dat naar zijn eigen ondergang op weg is, daar moet je je op een of andere manier toe verhouden. Dat is een uitdaging.’

Willemien van Berkum Per 1 januari is Jonatan Bartling (26) in Noord aan het werk als pionier voor Zinnig Noord. Hiervoor woonde hij in Groningen, waar hij rechten studeerde en betrokken was bij het Studentenpastoraat. Met zijn vriendin woont Bartling in Landsmeer. Het lijkt een vreemde stap: na een studie rechten aan het werk gaan in de kerk. Maar zowel rechten als betrokkenheid bij de kerk gaan terug naar de wens om iets te betekenen voor andere mensen. Juist in contact met anderen word je geconfronteerd met je eigen vragen, spiritualiteit en geloofsleven. Bij het verwoorden van die spiritualiteit komt Bartling uit bij de christelijke verhalen en het belang om deze levend te houden. De vraag waarom dat zo belangrijk is, laat hem even stil vallen. Natuurlijk zijn er ook op andere plekken mooie en inspirerende verhalen te vinden, maar met deze verhalen is Bartling groot gebracht en vertrouwd en deze verhalen wil hij gebruiken om samen over het leven na te denken.

Zinnig Noord

Die uitdaging wil Bartling graag aangaan in Amsterdam Noord. Daar heeft hij als taak een nieuwe vorm van kerk-zijn te ontwikkelen voor en met de zogenaamde ‘cultuurcreatieven’. Daarbij gaat het naast kunstenaars, ook om creatieve ondernemers en iedereen die geïnteresseerd is in kunst en cultuur.

Gewoon maar durven en flexibel zijn

Jonatan Bartling heeft als taak een nieuwe vorm van kerk-zijn te ontwikkelen in Amsterdam Noord. Hier staat hij voor de voormalige Shell-toren in Noord.

Het gaat om maatschappelijk betrokken mensen, die vaak spiritueel geïnteresseerd zijn, maar geen aansluiting vinden bij een kerk. Of dat uiteindelijk ook de groep mensen is die betrokken zal raken bij het project moet nog blijken. Gelukkig is er volop ruimte om te experimenteren. Dat betekent ge-

woon maar durven en flexibel zijn. Over mogelijke activiteiten heeft Bartling genoeg ideeën. Wellicht kan er iets gedaan worden met de verbinding tussen diaconaat en creativiteit. Laat mensen hun creativiteit inzetten om een ander te helpen. Of misschien is er een samenwerking mogelijk met het EYE filmmuseum, waar de doelgroep uit zichzelf heengaat voor een goede film. Waarom geen nagesprek organiseren in het café van het EYE?

Eerlijker beeld van de kerk

Uiteindelijk hoopt Bartling dat er een project ontstaat dat iets voor de samenleving in Noord kan betekenen. Eenvoudigweg present zijn met het geloof. Op die manier hoopt hij dat mensen een eerlijker beeld van de kerk en van geloof krijgen. Je wilt samen zoeken. Daarbij is het stellen van vragen belangrijker dan de antwoorden. ‘Ik geloof niet dat ik hét antwoord heb, maar je hebt wel wat te vertellen, je leest samen het verhaal.’ Voor meer informatie en contact: [email protected]

IK GELOOF

Geloof heeft een kwetsbare basis Paul van Trigt uit de Noorderkerk mij het belangrijkste geworden. We hebben twee kinderen en je stelt je natuurlijk de vraag wat je hen meegeeft. In dit ‘geloven en niet zien’ zit een soort realiteitszin die me aanspreekt. Het geloof is niet een roze zonnebril, het betekent ook niet dat je per definitie gelukkig bent of dat alles je maar gewoon toevalt.

Ferdinand Borger Mijn vader was predikant, daardoor werd ik als kind vanzelfsprekend betrokken bij het geloof en alle dingen die daarmee te maken hebben. Voor mijn ouders was een persoonlijke relatie met God belangrijk, die was voor hen vanzelfsprekend. Dat betekende niet dat het altijd een makkelijk leven was, maar zij namen ons als kinderen in dit geloof mee en leefden die persoonlijke relatie ook voor. Nog steeds zijn mijn ouders mensen voor wie geldt dat het ‘geloof niet uit het zien is’, een tekst die komt uit de brief aan de Hebreeën. Als je je blik op de wereld richt, stemt je dat niet direct vreugdevol, het brengt je ook niet direct tot God.

Geloof is niet uit het zien Het is soms gewoon trouw blijven of volhouden, ook al gaat het in de wereld of in je eigen leven niet zoals je graag zou willen. Mijn ouders leerden ons dat geloof en leven bij elkaar hoort, er was geen verschil tussen de zondag en de maandag.

Andere werkelijkheid leren zien

Paul van Trigt: ‘Het geloof is niet een roze zonnebril.’

Realiteitszin

We kregen mee dat je als mens zondig bent, maar ook dat er vergeving is. Die vergeving brengt een mens tot vreugde. Dat is een element dat er voor mijn ouders uitsprong. Weten van bevrijding, dat je er voor God mag zijn, dat relativeert veel andere dingen in je leven. Het zijn zaken die voor mijn ouders belangrijk waren en die ik in mijn leven heb meegenomen. Het element van ‘geloven en niet zien’ is voor

In de Gereformeerde Bondstraditie, waarin ik mij thuisvoel, ligt sterk de nadruk op persoonlijk geloof en op de vraag hoe het tussen jou en God zit. Maar ik ben onder invloed van de joodse traditie en anderen uit de christelijke traditie verder gaan denken. Als een jood zegt: ‘Jezus kan niet de Messias zijn want het gaat er buiten nog net zo beroerd aan toe als gisteren’, dan heeft hij een punt. Daar moet ik dan wat mee. Ik geloof dat er met Jezus een aantal dingen definitief gebeurd zijn. Er zijn dingen die niet kloppen en die Jezus heeft rechtgezet.

We zijn er nog niet De gebrokenheid van de schepping en de verstoorde relatie tussen God en mensen zijn daar elementen van. We hebben door Hem iets van die andere werkelijkheid gezien en

we zien er nu soms opnieuw iets van. Maar het is nog niet definitief, we zijn er nog niet. Het geloof in die andere werkleijkheid stemt me hoopvol. Ook al heeft dit geloof een kwetsbare basis, het is wel de basis waarop mijn enige hoop gevestigd is De Heilige Geest is de verbinding tussen wat Jezus heeft gedaan en wat wij nu kunnen doen. De Geest richt mensen op. Ik geloof dat de Geest in deze wereld werkt. Ik zie dat in eerste instantie in de kleine dingen van het leven en in de gemeente. Verder naar buiten, in de grotere verbanden vind ik het moeilijk om de Geest te duiden.

Leven met elkaar delen

Ik geloof dat de kerk zich dient te focussen op de kerntaken, dat betekent: Bijbel lezen, het avondmaal vieren en samen het leven van de gemeente leven. Het is goed om het leven met elkaar te delen, al vraag ik me wel telkens af wat ik in die gemeenschap van mijzelf wil laten zien. Daarvoor ben ik dan ook weer individualist. De grenzen tussen kerk en wereld zijn wat mij betreft poreus. We leven als gelovigen in een seculiere maatschappij. Binnen de mogelijkheden die de kerk heeft, mag deze zoveel mogelijk open zijn voor mensen die niet vertrouwd zijn met de christelijke traditie.

8 KERK in MOKUM

april 2014

KERK DOORDEWEEKS

OP DE PREEKSTOEL

Kunst op dinsdag

Tim Vreugdenhil

Dat er op zondag kerkdiensten in de kerk zijn weten we, maar wat gebeurt er eigenlijk de rest van de week in de kerken in Amsterdam? Willemien van Berkum heeft voor Kerk in Mokum gekeken wat er zoal op de dinsdag in kerken gebeurt en kwam uit in het Gast-huis, waar Heilig Vuur West onder de naam De Vijf Talenten een atelier heeft geopend. Een beetje verborgen op een binnenpleintje in Amsterdam Oud-West staat het Gast-huis. De vrolijk wapperende vlag die buiten staat, nodigt uit om eens een kijkje te nemen in het kleine gebouwtje. In een lichte zaal hangen kunstwerken aan de muur. Afrikaanse taferelen zijn afgebeeld, zo levendig alsof je er zelf bij bent. Op het ene schilderij kijk je twee vrienden op de rug,

die gearmd over straat lopen. Een ander schilderij toont mensen die langs de kant van de straat wachten, waarschijnlijk op een bus. De kunstwerken zijn geschilderd door Thei Haumann, een kinderarts die veel in Afrika is geweest en in schilderen een manier vond om zijn ervaringen te uiten. De andere helft van de zaal toont informatie over traditionele Afrikaanse geneeswijzen.

Mensen met talenten de kans geven deze te delen en elkaar te inspireren Atelier De Vijf Talenten

De schilderijen en informatiepanelen vormen een expositie die is georganiseerd door atelier De Vijf Talenten. Geloofsgemeenschap Heilig Vuur West is dit atelier gestart

om mensen met talenten de kans te geven deze te delen en elkaar te inspireren. De naam is gebaseerd op een verhaal dat Jezus vertelde. In dat verhaal krijgen mensen talenten waarmee ze aan de slag kunnen. Vanuit het besef dat iedereen talenten heeft, maar niet iedereen ze op de arbeidsmarkt kan inzetten is dit atelier ontstaan. Het wil een plek van inspiratie en ontmoeting zijn, waar ook mensen die op de arbeidsmarkt niet aan bod komen hun talenten kunnen delen. Dat kan op het gebied van schilderen zijn, maar ook muzikaal of culinair. Zo kun je hier door de week regelmatig terecht voor leuke workshops of om in alle rust een expositie te bekijken.

Stadshartkerk Amstelveen en pionier Citykerk De Stadshartkerk in Amstelveen bestaat uit diverse plekken en diverse groepen mensen. Op de meeste zondagochtenden verzamelt een groep van zo’n zeventig mensen zich in wijkcentrum de Schakel. Zo ook op een zondagmorgen in maart.

Wat ik wilde zeggen

Dat het voor ieder mens goed is om te erkennen dat ‘lijden’ een groot deel van ons leven uitmaakt. Voor het gemak zei ik in mijn preek: de helft. Maar juist die portie ‘desoriëntatie’ mag er in onze samenleving nauwelijks zijn. Israël, Jezus en Paulus, de

Atelier De Vijf Talenten is elke dinsdag- en woensdagmiddag geopend. Regelmatig zijn er ook op donderdagmiddag of zaterdagmiddag muzikale activiteiten. Het hele programma is te vinden op heiligvuurwest.nl

foto: Peter Lowie

Willemien van Berkum

Tim Vreugdenhil: ‘Lijden maakt een groot deel van ons leven uit.’

Dit schilderij van Thei Haumann is bij De Vijf Talenten te zien geweest.

SCHIETGEBEDJE Eeuwige God, Hoera voor het Leven! Voor de Opgestane! Hoera voor alle mensen die ook opstaan en opstandig blijven… Amen

Het gaat deze maand over een groot thema: ‘lijden’. Veel Stadshartkerkers maken moeilijke dingen mee, terwijl anderen over lijden nauwelijks uit eigen ervaring kunnen spreken. Ik preek vanmorgen vanuit psalm 13: ‘Hoe lang nog vergeet en verbergt U…?’

moeders van Aleppo, Brueggemann en persoonlijke ervaringen vertellen mij dat leven in veel opzichten lijden is. Geloven is nu juist deze desoriëntatie erkennen. Inclusief de afwezigheid van God daarin.

De belangrijkste zin

Iemand zei dat ze mijn verhaal over de afwezigheid van God hard vond, maar ook moest toegeven dat het voor een ernstig zieke vriendin van haar wel precies zo voelde. Ze herkende het niet uit eigen ervaring en ze vroeg zich af of ze misschien de moed mist om Gods afwezigheid te voelen. Moedige reactie vind ik!

Het hoort bij het geloof van Israël dat ‘de donkere kant van het leven’ altijd in the picture is en dan bij ieder mens - ook als de omstandigheden en de gradatie enorm kunnen verschillen - en dat die donkere kant in alle heftigheid wordt gezien en gevoeld. Wij creëren een cultuur waarin lijden het uitzonderlijke is, een rotsblok op mijn pad dat net zo prettig liep. Dus roepen we voortdurend ‘heftig!’ als we iets horen dat niet in dat schema past (ik doe het zelf ook). Dat bedoelt de Amerikaanse, protestantse theoloog Brueggemann als hij zegt: ‘Die heftigheid is wel heftig, maar in de kern gaat het altijd om dingen die bij ons allemaal voortdurend spelen.’

Colofon Kerk in Mokum Agenda April 2014, jaargang 5, nummer 4 Protestantse Kerk Amsterdam Nieuwe Keizersgracht 1A 1018 DR Amsterdam Hoofdredactie: Hanna van Dorssen Eindredactie: Baukje Bos-Burggraaff, Contact: [email protected], 020-53 53 700 Redactie Kerk in Mokum: Guido Attema, Willemien van Berkum, Tirza van der Graaf, Peter Idenburg, Gerbert van Loenen, Mirjam Nieboer, Thea Stomphorst Verder werkten mee: Ferdinand Borger, Guido de Bruin, Albert van den Heuvel, Ingmar Silius, Tim Vreugdenhil

Opvallende reactie

Lengte van de preek 70 minuten 32 min.

Ik geef het stokje door aan…

Evert Jan de Wijer, predikant van de Thomaskerk.

Abonnement: Een abonnement opgeven of opzeggen doet u via [email protected] of 020 53 53 700 (10.00-16.00 uur). Eenmaal per jaar wordt u uitgenodigd een vrijwillige bijdrage te betalen. Rek.nr. 63.58.01.213 Verschijningsfrequentie: Kerk in Mokum 10x per jaar, 5x als blad van 12 pagina’s en 5x als agenda van 4 pagina’s. Het volgende nummer komt uit op 6 mei 2014. verschijnt

Bureauredactie: ABC Redactie, Culemborg Vormgeving: Studio Edens, Amsterdam Druk: BDU, Barneveld