DE KREDIETCRISIS UITGELEGD
Een eigenzinnige kijk door een gewezen topbankier
© 2008 Jacques Rousseaux Behoudens uitdrukkelijke toestemming van de auteurs, mag niets uit deze presentatie verveelvoudigd, in een bestand opgeslagen of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook (
[email protected]).
DE KREDIETCRISIS UITGELEGD
Het lijkt lang geleden, maar vroeger ... was bankieren een zaak van ... VERTROUWEN Vandaag lijkt bankieren wel een zaak van ... WANTROUWEN
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
3
WAAR IS AL DAT GELD NAAR TOE?
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
4
HOE IS DAT GEKOMEN?
globalisering en (vermeende) nood aan steeds maar grotere financiële instellingen
ego van de bankiers
activistische aandeelhouders
te veel regulering
toezicht faalt
hebzucht van de beleggers
bedriegers en gokkers
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
5
WAT IS EEN BANK
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
6
WAT IS EEN BANK In essentie een instelling :
waar men tegen rente geld kan uitzetten
die kredieten verleent tegen betaling van rente
Daarmee inherent verbonden :
betalingsverkeer
handel in vreemde valuta
RETAILBANK 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
7
MAAR ER ZIJN ER ANDERE PRIVATE BANKEN • vermogensbeheer en beleggingen • patrimoniaal advies Banque privée Edmond de Rothschild, Van Lanschot, ...
ZAKENBANKEN (investmentbankers) • M & A (mergers & acquisitions) • plaatsing van aandelen- en obligatieuitgifte Goldman Sachs, Lehman Brothers, KBC Securities, ...
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
8
OM HET PLAATJE VOLLEDIG TE MAKEN CUSTODIANS • bewaren van effecten • verrichtingen op effecten Bank of New York
CLEARING & SETTLEMENT • afhandelen van effectentransacties Euroclear
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
9
EN DAN ZIJN ER NOG QUASI-BANKEN • hedge funds • funds of hedge funds TCI (cfr. ABN Amro), LTCM(1998),...
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
10
EEN STUKJE (BELGISCHE) GESCHIEDENIS 1822 : Algemeene Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt (Willem I) 1860-1865 : Gemeentekrediet - ASLK (Frère Orban) 1889 : Volksbank van Leuven 1919 : NMKN 1929 : Grote beurskrach (oktober) 1933-1934 : Glass-Steagall Act - Bankwet 22.08.1934 Generale Bank 1936-1938 : CBHK - NILK - NKBK 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
11
KENT U ZE NOG? Antwerpse Hypotheekkas
Crédit Lyonnais
Artesia Bank
Eural
BAC Spaarkas
Famibank
Bank Lambert
Generale Bank
Bank Nagelmaekers
Gesbanque
Bank van Brussel
Handelsbank (Chase)
Bank van de Royale Belge
HBK Spaarbank
Bank van Limburg
IPPA
Bank van Parijs en de Nederlanden
Kredietbank
Bank van Roeselare en West-Vlaanderen
Metropolitan Bank
Bank voor Koophandel van Brussel
Spaarkrediet
Bankunie
Tiense Bank
BBL
Unispar
Centrale Raïffeisenkas (Cera)
Westkrediet …
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
12
DE PRIVATISERINGEN 1988-1989 : werkgroep Van de Voorde - commissie Verplaetse 1992 : creatie ASLK-Holding (ASLK-bank, ASLK-verzekeringen, NILK, NKBK) - Gemeentekrediet zegt “neen” 1993 : Lippens (AG-Amev) neemt ASLK over in fasen 1994 : Landbouwkrediet deels geprivatiseerd 1995 : Lippens (Fortis) neemt via ASLK de NMKN over 1996 : Landbouwkrediet volledig geprivatiseerd
DE GEMISTE KANS 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
13
BIG IS BEAUTIFUL Toezichthouders willen schaalvergroting : – toezicht eenvoudiger en efficiënter – spaarders beter beschermd – nodig voor onze grote bedrijven – Europa, mondialisering
En doen er alles aan om de kleintjes het leven zuur te maken : – regelgeving is een (te) zware last (periodieke rapportering, IAS en IFRS, reglement EV, Basel I en II, afschaffing IZF, interne audit en controle, risicobeheer, witwassen, bijzondere mechanismen, fiscaal voorkomingsbeleid, compliance, MIFID, ...)
– druk om zich te laten opslorpen – wantrouwen 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
14
IS BIG REALLY BEAUTIFUL ?
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
15
IS BIG REALLY BEAUTIFUL? ego van de bankiers : prestige, geld (bonussen) ego van de bestuurders dollartekens in de ogen van de aandeelhouders
MAAR too big to manage too big to control too big to fail (?) 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
16
SMALL IS MISSCHIEN OOK BEAUTIFUL Stand alone : – Argenta
Aanleunend bij een grotere (kapitaalkrachtige) groep : – Centea (KBC) – Europabank, Keytrade Bank, Landbouwkrediet (Crédit Agricole Frankrijk) – Fintro (Fortis) – Record Bank (ING)
Maar wat met : – autonomie en eigenheid – relatie met de cliënt – behoud werkgelegenheid 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
17
ONTSTAAN VAN DE HUIDIGE CRISIS
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
18
SUBPRIME-HYPOTHEEKLENINGEN Massale kredietverlening aan niet-kredietwaardige personen – NINJA's – (te) hoge quotiteiten
– ARM's (variabele rente - soms zelfs maandelijks) – één betaling per jaar – interest only (franchise 2 à 3 jaar voor kapitaalsaflossing) – en zelfs minder dan de interest – weinig scrupules bij de makelaars (hoge upfront-commissie) – omzet primeert bij de hypotheekverstrekkers
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
19
SECURITISATIE Hypotheekmaatschappij – houdt de leningen op haar balans – of “verkoopt” de (huidige) waarde van de (toekomstige) kasstromen – doet dat “verpakt” in verhandelbare effecten (securities) via een SPV (special purpose vehicle) :
MBS = MORTGAGE BACKED SECURITIES
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
20
SECURITISATIE (2)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
21
SECURITISATIE (3) Resultaat van de securitisatie – risico is afgevoerd van de balans (en er komt ruimte vrij voor weer nieuwe kredieten)
– doorverkocht aan institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars,...) die de effecten op hun balans nemen – of doorverkocht aan investmentbankers die ze opnieuw groeperen en (vaak) verpakken in afgeleide producten
probleem indien CDO met subprime-kredieten CDO : COLLATERIZED DEBT OBLIGATIONS 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
22
SECURITISATIE (4) CDO's worden opgedeeld in “tranches” : AAA (low risk/low return) AA A BBB (high risk/high return) BBB- (very high default rate) BB B
13-2-2009
(non investment grade)
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
23
SECURITISATIE (5) Investmentbankers – houden de CDO's op hun balans – of verkopen ze aan institutionele beleggers – of verkopen ze aan particulieren via allerlei fondsen
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
24
DE MARKT HAAR WERK LATEN DOEN
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
25
SUBPRIME-CRISIS En de markt doet haar werk – stijging van de huizenprijzen – ratingagentschappen overdrijven – financiële innovaties – ongebreidelde groei – toezichthouders laten betijen (de markt, weet je wel ...) – het credo van de deregulering
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
26
SUBPRIME-CRISIS Maar de korte termijnrente gaat stijgen – van 1% naar 5% en meer – aantal wanbetalers neemt toe – woningen worden in beslag genomen en te koop gesteld – woningmarkt stort in mekaar – hypotheekinstellingen gaan in faling
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
27
SUBPRIME-CRISIS
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
28
VAN SUBPRIME-CRISIS NAAR FINANCIELE CRISIS
Waarde hypothecaire leningen daalt drastisch
Verpakte kredieten worden plots veel minder waard
Ratingagentschappen veranderen van houding (juli 2007)
Banken moeten zwaar gaan afschrijven
Bankiers wantrouwen mekaar
Bankieren WAS een zaak van vertrouwen
Interbankenmarkt droogt volledig op
Beurskoersen van de bankaandelen in vrije val
Impact op de “real economy”
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
29
BEKNOPTE CHRONOLOGIE
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
30
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (2) 08/07 : Eerste afwaarderingen CDO's, na ratingverlagingen 09/07 : Bank Run op Northern Rock 10/07 : S&P verlaagt rating Merrill Lynch Aftreden topman Citigroup 12/07 : RBS en UBS schrijven massaal af op subprime 01/08 : Fraude van 4,9 mia bij Société Générale (Jerôme Kerviel) Eerste stimuleringsplan US 170 mia $ Nationalisatie Northern Rock AIG meldt verliezen Credit Default Swaps 5 mia $
CDS (of kredietderivaten) : laten toe het kredietrisico van een obligatielening te verhandelen. Iemand (b.v. AIG) verzekert dat risico en ontvangt een premie. Als de emittent in gebreke blijft moet de “verzekeraar” het kapitaal betalen. Speculatieve markt geraamd op 30 biljoen $ 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
31
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (3) 03/08 : JP Morgan Chase neemt virtueel failliete zakenbank Bear Sterns over Deutsche Bank meldt afschrijvingen t.b.v. 2,5 mia $ 04/08 : Mizuho (Japan) schrijft 5,5 mia $ af op subprime JP Morgan Chase meldt 5 mia $ afschrijvingen Citigroup meldt 15 mia $ afschrijvingen 05/08 : UBS meldt een verlies van 11,5 mia CHF Bear Sterns ontslaat 7600 man (50%) Voorstel tot versoepeling IFRS-regel “fair value” 06/08 : S&P verlaagt ratings zakenbanken en verzekeraars 07/08 : Verbod op “naked short selling” 08/08 : Roskilde overgenomen door Deense Centrale Bank
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
32
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (4) 09/08 : Amerikaanse regering neemt Freddy Mac en Fanny Mae over Lehman Brothers vraagt “Chapter 11” aan 15 sept. : Amerikaanse regering laat Lehman Brothers failliet gaan
was dit de fatale vergissing? 09/08 : Bank of America neemt Merril Lynch over Plan Paulson 700 mia $ voor opkopen bad loans
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
33
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (5) 10/08 : Duitsland: Hypo Real Estate zwaar in de problemen Garantieregeling voor spaartegoeden IJsland: Bancaire noodwet – lening door Rusland 4,5 mia overname Kaupthing Bank Nederland : 200 mia waarborg en 20 mia kapitaalinbreng (waarvan 10 mia in ING) Frankrijk : 10,5 mia kapitaalinbreng USA : 250 mia $ kapitaalinbreng
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
34
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (6) 11/08 : Recessie in UK, Japan, Duitsland, ... AIG ontvangt 160 mia $ hulp IJsland : noodlening IMF 4,6 mia $ USA : nieuw plan t.b.v. 800 mia $ voor opkopen bad loans 12/08 : Eurozone officieel in recessie Madoff : een piramidespel van 50 mia $ Dekkingsgraad Nederlandse en Britse pensioenfondsen in gevaar Ierland : reddingsplan 5,5 mia Californië ontslaat 10 % van zijn ambtenaren
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
35
BEKNOPTE CHRONOLOGIE (7) 01/09 : Bank of England verlaagt de rente tot 1,5 % Duitse overheid participeert voor 20 mia in Commerzbank S&P verlaagt rating Griekenland tot A- en die van Spanje tot AA+ Ierland nationaliseert Anglo Irish Bank IJslandse regering valt Nederlandse overheid neemt risicoportefeuille van ING over en CEO Michel Tilmant wordt ontslagen IMF raamt afschrijvingen op kredieten in 2009 worldwide op 2.200 mia $ RBS : verlies 28 mia.£ - 70 x minder waard dan in jan. 2007 02/09 : UBS : 20 mia CHF verlies in 2008. Crédit Suisse 5 mia CHF Plan Geithner in USA: overname bad loans (500 mia $)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
36
FINANCIELE CRISISSEN NIET NIEUW 2001
:
Argentinië
1998
:
Rusland
1997
:
LTCM
1994:
:
Mexico
1990
:
Amerikaanse saving banks
1987-1997
:
Japan
hebzucht gebrekkig toezicht
DE ZEEPBELLEN OOK NIET : 1997-2001
:
dotcom
1620-1637
:
de Amsterdanse tulpenbollen
13-2-2009
kort geheugen
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
37
FORTIS
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
38
FORTIS – WAT VOORAFGING 1990 : Fortis wordt geboren uit de fusie AG-Amev 1993 : Fortis koopt 50% van ASLK 1995 : Fortis koopt Mees Pierson en NMKN 1998 : Fortis koopt Generale Bank (na titanenstrijd met ABN Amro)
Grootste bedrijf van België - worldwide 65.000 werknemers 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
39
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (1) 10/04 :
Votron CEO van Fortis : gedaan met voorzichtig bankieren een zekere grootheidswaanzin sluipt in de rangen
06/07 :
Fortis USA produceert zelf CDO's met subprime
07/07 :
Bod op ABN Amro samen met RBS en Banco Santander
08/07 :
Applaus van de aandeelhouders op de BAV. Kapitaalsverhoging met 13 mia. Bonus voor Votron
10/07 :
De drie kopen ABN Amro. Meest veilige stukken voor Fortis
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
40
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (2) 01/08 :
Ongerustheid over subprime-verliezen van Fortis. Afwaarderingen t.b.v. 1 mia
04/08 :
Maurice Lippens op de AV : “we raken niet aan het dividend”
06/08 :
Kapitaalbuffer moet versterkt worden met 1,5 mia en het interimdividend wordt geschrapt
07/08 :
Votron stapt op. Ontslagpremie1,3 mio. Verwilst interim CEO
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
41
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (3)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
42
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (4) 09/08 :
26 sept. : Verwilst zegt dat er geen liquiditeits- of solvabiliteitsprobleem is Klanten halen 20 mia weg. Filip Dierckx nieuwe CEO (op diezelfde 26 sept.) 28 sept. : Benelux-overheden grijpen in ten belope van 11,2 mia en worden voor 49,9 % eigenaar van Fortis Bank. Exit Lippens
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
43
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (5) 10/08 :
03 okt. : Nederland komt terug op akkoord : verkoop van Fortis Bank Nederland, ABN Amro en Fortis Insurance Nederland aan de Nederlandse staat - de kettingzaag van Wouter Bos - Belgische staat 49,9% eigenaar van Fortis Bank (België) RvB en aandeelhouders volledig buiten spel gezet 06 okt. : verkoop van 50,1% van Fortis Bank door Fortis Holding aan Belgische staat - doorverkoop van 75% van Fortis Bank aan BNP Paribas - verkoop van 100 % Fortis Insurance België aan BNP Paribas - Fortis Holding blijft zitten met rommelkredieten en Fortis Insurance International RvB en aandeelhouders volledig buiten spel gezet 14 okt. : notering Fortis hervat op 1,22 EUR
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
44
DE BELGISCHE CRISIS – FORTIS (6) 12/08 :
02 dec. : tumultueuze BAV – kandidaat-bestuurders weggestemd 12 dec. : Hof van Beroep geeft de aandeelhouders het recht zich uit te spreken over de verkopen aan Nederland en aan BNP Paribas
01/09 :
26/01 : experts stellen nieuwe onderhandelingen voor 31/01 : avenant aan het Protocolakkoord met BNP Paribas : Fortis Insurance Belgium zou bij Fortis-Holding blijven – minder risico op rommelkredieten – geen wijziging Fortis Bank
02/09 :
11 feb. BAV Fortis Holding : – deal met Nederland : verworpen – deal met BNP Paribas : verworpen (Fortis Bank 100 % in handen van de staat) – Fortis Insurance België en Fortis Insurance International in handen van Fortis Holding – nieuwe RvB
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
45
DEXIA – WAT VOORAFGING •
creatie Dexia in 1996
•
Pierre Richard CEO vanaf 1999
•
weg van de core-business van het Gemeentekrediet
•
overname FSA (verzekeraar van gemeentelijke obligaties) in 2000
•
problemen met LHSP na overname Artesia
•
veel te veel CDO's (3 x zoveel als Fortis!)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
46
DE BELGISCHE CRISIS - DEXIA 08/07 :
Persbericht Dexia : tumult op Amerikaanse kredietmarkt zal geen verliezen veroorzaken voor Dexia
11/07 :
Dexia meldt problemen bij FSA
02/08 :
Dexia pompt 500 mio in FSA
06/08 :
Kredietlijn van 5 mia $ voor FSA
10/08 :
Overheidsteun voor Dexia t.b.v. 6,4 mia Axel Miller moet vertrekken – Mariani komt in zijn plaats
11/08 :
Dexia : verlies 1,5 mia ingevolge Lehman Brothers
01/09 :
Dexia : 3 mia verlies over 2008 – schrapping van 900 jobs, maar beperkt in België geen dividend voor de gemeenten
02/09 :
Dexia heeft reeds 75 mia opgebruikt van de staatswaarborg
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
47
DE BELGISCHE CRISIS - KBC 10/08 :
7 en 8 okt. : KBC-aandeel 25% lager 15 okt. : afwaardering portefeuille CDO's 1,5 mia 17 okt. : negative outlook rating agencies 26 okt. : Belgische staat pompt 3,5 mia in KBC
12/08 :
Afwaarderingen CDO's 4 mia
01/09 :
21 jan. : beurswaarde gehalveerd in 3 dagen 22 jan. : Vlaamse regering stopt 2 mia kernkapitaal in KBC (plus optie op 1,5 mia).
CDO-portefeuille volledig afgeschreven
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
48
DE BELGISCHE CRISIS ... Wellicht geen problemen bij de kleine en middelgrote Belgische banken – minder exposure voor rommelkredieten – geen liquiditeitsproblemen – geen solvabiliteitsproblemen – het niet-beursgenoteerd zijn is een groot voordeel – winstgevendheid zal toch onder druk staan
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
49
MEA CULPA - DE FINANCIELE INNOVATIE
FUTURES – OPTIES - SWAPS MBS – ABS - CDO – CDS
FINANCIELE INNOVATIES HEBBEN GELEID TOT EEN ONGEBREIDELDE GROEI VAN DE FINANCIELE MARKTEN
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
50
MEA CULPA - DE BANKIERS Ego en roekeloosheid van sommige bankiers De raden van bestuur hebben hun werk niet gedaan Karel Vinck : “Ik ben furieus op de financiële sector. Als de financiële instellingen hun risico beheerd hadden zoals industriële ondernemingen doen, zou de situatie niet zo erg zijn geweest”
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
51
MEA CULPA - DE RATING AGENCIES Ze hebben overdreven toen het goed ging Ze overdrijven nu het slecht gaat Niemand weet hoe ze werken Niemand controleert ze Ze zijn aan niemand rekenschap verschuldigd want “we geven slechts een opinie” (Hetzelfde kan overigens worden gezegd van de analisten)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
52
MEA CULPA - DE TOEZICHTERS Veel regels maar weinig toezicht Oplichters kregen vrij spel van de SEC (cfr. Bernard Madoff) Credit Default Swaps (in feite een kansspel waarbij gegokt wordt op de kredietwaardigheid van een debiteur) werden vanaf 2000 zonder enige regulering toegelaten
Dictatuur van de kwartaalrapportering (voer voor analisten) Volatiliteit aangewakkerd door IFRS Michel Van Hemele : “Hebben de heren van de CBFA zitten slapen? Het kan toch niet dat de grootste bank van het land naar de rand van de afgrond dendert zonder dat de toezichthouder een kik geeft”
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
53
MEA CULPA - BELEGGERS Aandeelhouders moeten weten dat ze beleggen in risico – moet de belastingbetaler daarvoor opdraaien? Spaarders die hun spaargeld toevertrouwen aan een buitenlandse bank die een onverantwoord hoge rente biedt, moeten beseffen dat ze een risico lopen – moet de belastingbetaler daarvoor opdraaien, terwijl dat spaargeld zeker niet in de binnenlandse economie is terechtgekomen?
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
54
MEA CULPA - OVERHEDEN EN POLITICI Ondoordachte verklaringen : – CBFA-voorzitter : “ik heb Fortis verplicht (lees : moeten verplichten) van te communiceren over de subprime-verliezen” – Gouverneur NBB : “er zullen nog banken in de problemen komen” – Premier Leterme : “indien er problemen zijn bij Fortis zullen we tussen beide komen” en “indien de rechtbank de verkoop van BNP Paribas nietig verklaart dan zou de overheid zich wel eens kunnen terugtrekken uit Fortis” – Didier Reynders : hem wordt verweten dat hij paniek zaait zonder oplossingen aan te brengen – Wouter Bos : “de Belgen kunnen het geld dat wij hen betalen voor Fortis Nederland nu gebruiken om Fortis België te redden”
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
55
KAN EN MAG EEN BANK FAILLIET GAAN? NEEN, dat mag niet – als het een systeembank is
JA, dat mag – als het financieel systeem niet bedreigd wordt – het kan - er zijn precedenten : Banco Ambrosiano, Slavenburgs Bank, Barings, Banque Copine, Max Fisher, diverse kleinere US-banken – depositogarantiesysteem – Kaupthing Bank !!!
HOE – acute liquiditeitsproblemen (afschrijvingen, bank run, ...) – gevolg : of wel gedwongen verkoop van activa (onder de prijs) of wel nieuw kapitaal – lukt dat niet : acuut solvabiliteitsprobleem – gevolg kan zijn : faillissement
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
56
HOE MOET HET NU VERDER DE KORTE TERMIJN Gevaar voor de “real economy” – beperking kredietverstrekking De overheden hebben weinig keuze : – staatswaarborg (voor banken die lenen om hun kernkapitaal te versterken) – bad bank (alle slechte kredieten in één vehikel) – kapitaalparticipaties = nationalisering • beperken in de tijd • quid Governance – onafhankelijke bekwame bestuurders?
Budgettaire deficits onvermijdelijk (belastingbetaler) Vat zonder bodem? Protectionisme steekt de kop op in Europa
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
57
HOE MOET HET NU VERDER DE LANGE TERMIJN Regels voor zakenbanken, hedge funds, rating agencies, ... Bonussen toplui op basis van duurzame waardecreatie Toezicht internationaal coördineren (minstens standardiseren) IFRS lite (niet meer blindelings fair value toepassen) Buffers aanleggen in de goeie jaren Versterking kapitaalsvereisten Beperking van de leverage Strengere controle op de innovaties Gevolg : balans wordt kleiner, winst zal lager zijn, maar het risico ook
Terug naar het traditioneel bankieren 13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
58
EEN WIJZE RAAD Emilio Botin (Santander) : – als je iets niet kent, koop het dan niet – als je iets zelf niet zou kopen, verkoop het dan niet – als je je cliënt niet goed kent, leen hem dan geen geld
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
59
IS ONS GELD (NOG) VEILIG BIJ DE BANK?
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
60
UW GELD IS VEILIG BIJ DE BANK Maar tenzij u een gesofistikeerde belegger bent, moet u toch wel op enkele zaken letten : – wees niet hebzuchtig : hoog rendement is altijd gelijk aan hoog risico – wees op uw hoede als men u hogere rendementen dan normaal voorspiegelt - weet wat u koopt – let op de tijdshorizon : beleggen in risicoproducten doet u best niet met geld dat u binnen een termijn van pakweg 5 jaar nodig kan hebben – spreid uw beleggingen over meer dan één product het is niet onverstandig om bij meer dan één bank cliënt te zijn (depositogarantiesysteem)
13-2-2009
Jacques Rousseaux
-
De kredietcrisis uitgelegd
61
LEXICON
AG
Assurances Generales - Fortis AG (verzekeringen via makelaars) - Fortis Insurance (FIB)
AIG
American Interantional Group - verzekeringen
Amev
Nederlandse verzekeringsmaatschappij - fusie met AG - Fortis Insurance - nu Fortis ASR
ARM
Adjustable Rate Mortgage
ASLK
Algemene Spaar- en Lijfrentekas - opgericht in 1848 - nu Fortis Bank
AV
(gewone jaarlijkse) Algemene Vergadering
Banco Ambrosiano
Italiaanse privé-bank die het geld van de Rooms-Katholieke Kerk en van de Italiaanse maffia belegde. Faillissement in 1982. CEO Roberto Calvi pleegde zelfmoord onder een brug in Londen
Banque Copine
Faillissement in 1982 - overname door Citibank
Banque Max Fischer
Bank voor sjoemelende diamantairs - faillissement in 1997
Barings
Was de oudste Britse investmentbank - ten onder gegaan in 1995 door roekeloze trader Nick Leeson - overname door ING voor 1 GBP en beheerd door Michel Tilmant
Basel
Basel I en Basel II - benaming gebruikt voor de solvabiliteitsnormen van banken en verzekeraars opgesteld door het BCBS (Basel Committee Basel Switserland- - comité van centrale bankiers)
BAV
Buitengewone Algemene Vergadering
Bear Sterns
Een van de grootste investmentbanks ter wereld - overgenomen door JP Morgan Chase
CBFA
Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen
CBHK
Centraal Bureau voor Hypothecair Krediet - overname servicing door Stater in 2000 - beperkt gamma hypothecaire leningen via bemiddelaars
CDO
Collaterized Debt Obligations - in effecten verpakte schulden uitgegeven door een SPV in het kader van een titrisering (securitisation) De CDO's met als achterliggend de subprimekredieten liggen aan de basis van de financiële crisis
CEO
Chief Executive Officer
CFO
Chief Financial Officer
CDS
Credit Default Swap - verzekering van een portefeuille van obligaties. Ingeval dat de uitgever van de obligatie het geleende bedrag
niet kan terugbetalen (default), zal de uitgever van de credit default swap het verlies compenseren Depositogarantiesysteem
Dit beschermingsfonds dekt het verlies van deposito's op zicht-, spaar- en termijnrekeningen en van kasbons op naam van of in bewaring bij de emitterende instelling (tot max. 100.000 EUR) en van aandelen, obligaties, fondsen en beveks, en kasbos van andere emittenten die de cliënt aan de kredietinstelling heeft toevertrouwd en niet meer kan recuperen (tot max. 20.000 EUR) Voor echtgenoten : 2 x 100.000 EUR
EV
Eigen vermogen (Tier 1 = kernkapitaal)
Fannie Mae
Federal National Mortgage Association (1938 - USA) - grootste speler op de markt van de gesecuritiseerde hypotheekleningen onder curatele sinds sept. 2008
Fair Value
Actuele waarde van een actief- of passiefelement
Freddy Mac
Federal Home Loan Mortgage Corporation (1968 - USA) - concurrent van FannieMae eveneens onder curatele sinds sept. 2008
Futures
Afgeleid product of derivaat. Termijncontract tussen twee partijen die zich ertoe verbinden om in de toekomst een bepaald aantal financiële producten te verhandelentegen een vooraf betaalde prijs.
FSA
Financial Security Assurance verzekeraar van obligaties uitgegeven door US-local authorities Probleemdossier voor Dexia - verkocht aan Assured Guaranty's - maar slechte stukken blijven grotendeels bij Dexia
Glass-Steagall Act
Bankwet van 1933 (USA) - scheiding van de commerciële activiteiten en de investmentbank-acitviteiten Afgeschaft in 1999
Goldman Sachs
Een van de grootste en de meest prestigieuze investmentbanken ter wereld - in september 2008 omgevormd tot financiële holding Minister van Financiën Henry Paulson (regering Bush) was lange tijd CEO
Governance
Corporate Governance - Public Governance - betekent goed bestuur of behoorlijk bestuur volgens een aantal principes vastgelegd in gedragscodes
Greenspan
Alan Greenspan - voorzitter van de FED (Federal Reserve Board, zeg maar de Amerikaanse centrale bank) 1987-2006
Hedgefund
Hefboomfonds - beleggingsfonds dat streeft naar een "absolute return" ongeacht de evolutie van de beurs. Hoge leverage door schuldfinanciering - hedgefunds van Bear Stearns hebben mede de crisis veroorzaakt
Icesave
Internetbank van Landsbanki (Ijsland)
IFRS
International Financial Reporting Standards - dit rapporteringssysteem is verplicht voor banken en beursgenoteerde vennootschappen vroeger werd het zogenaamde Belgian GAAP (Generally Accepted Accounting Principles) toegepast rapportering op basis van "fair value" of actuele waarde
IFRS Lite
Soepler IFRS-regel (IAS 39) voor activa waarvoor geen markt bestaat - in dat geval mag de instelling werken op basis van een eigen model werd ingevoerd in oktober 2008 - gebruikt door Dexia
IZF
Intern Zekerheidsfonds - spaarpotje dat in goeie jaren aangelegd werd om eventuele mindere resultaten in de toekomst weg te werken
IRS
Interest Rate Swap - ruil van vaste rente tegen variable rente of omgekeerd
Kaupthing Bank
IJslandse bank met vestigingn o.m. in België. In 2007 uitgeoepen tot beste bank van Scnadinvische en Baltische gebieden Overname door de IJslandse overheid
Kaupthing Edge
Internetbank van Kaupthing
Landsbanki
Grootste IJslandse bank - overname door de IJslandse overheid in oktober 2008
Lehman Brothers
Een van de bekendste investmentbanken ter wereld - faillissement in september 2008
LTCM
Long Term Capital Management - hedgefund - faillissement in 1998
Mac-clausule
Material Adeverse Change Clause - clausule in een M&A-contract die voorziet dat de deal afgeblazen kan worden ingeval de aandelenkoers van de "target" instort - clausule was opgenomen in de deal ABN Amro, maar niet gebruikt
Madoff
Bernard Madoff - oplichter bekent in december 2008 een fraude van 50 mia $ - piramidespel - vroegere CEO van Nasdaq
MBS
Mortgage Backed Securities - effecten uitgegeven door een SPV in het kader van een titrisering (securitisation) - onderpand is een hypothecaire lening
MCN
Mandatory Convertible Notes - lening van 2 mia door Fortis Bnank (toen dochter Fortis Holding) aan de Nederlandse staat terug te betalen einde 2010
MIFID
Markets In Financial Instruments Directive - Europese beleggingsrichtllijn Bescherming van de beleggers.Transparantie van de financiële markten. Harmoniseren van de beurshandel
Naked Short Selling
Short gaan is verkopen van effecten die men niet heeft. Normaal gaat men die effecten dan eerst lenen tegen vergoeding. Ongedekt short gaan wil zeggen dat men iets verkoopt dat men niet heeft of geleend heeft Dit is tijdelijk verboden voor financials
NBB
Nationale Bank van België
NILK
Nationaal Instituut voor Landbouwkrediet - nu Groep Landbouwkrediet - 50% Crédit Agricole (FR)
NKBK
Nationale Kas voor Beroepskrediet - nu BKCP - grotendeels in handen van Crédit Mutuel Nord Europe
NINJA
No Income No Job No Assets - niet-kredietwaardige personen aan wie toch kredieten werden verstrekt
NMKN
Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid - het Blauw Fabriekje - nu Fintro - Fortis
Opties
Derivaat of afgeleid product. Recht om tegen een vooraf bepaalde prijs binnen een afgesproken periode een bepaald effect te kopen of te verkopen. De waarde van de optie is gebaseerd op de waarde van het onderliggende product, de looptijd en de beweeglijkheid van de prijs van de onderliggende waarde en de rente.
Rating Agencies
Standard & Poors, Moody's Corporation, Fitch Ratings Geven een kwotering aan emitterende instellingen of aan emissies (van obligaties, enz.)
RBS
Royal Bank of Scotland - partner van Fortis bij de overname van ABN Amro
Roskilde
Deense bank - overname door de Deense Centrale Bank
RvB
Raad van Bestuur
Santander
Banco Santander Central Hispano - grootste bank van Spanje - partner van Fortis bij de overname van ABN Amro
SEC
Securities and Exchange Commission - Amerikaanse beurswaakhond
Slavenburgs Bank
Nederlandse bank die door zwart geldaffaires failliet ging in 1983. Overname door Credit Lyonnais Daarna Generale Bank en daarna Fortis Bank Nederland
SPV
Special Purpose Vehicle - vennootschap opgericht met een bepaald doel (b.v. uitgifte van CDO's)
Systeembank
Bank waarvan een mogelijk failissement de rest van het financiële systeem en - bij uitbreiding - de real economy ernstige schade kan berokkenen
Swaps
Renteswap (IRS) of Credit Default Swap (CDS). Derivaat of afgeleid product waarbij partijen renterisico of creditrisico ruilen Voorbeeld : ruilen van LT-rentestromen tegen KT-rentestromen
Up Front Commissie
In eenmaal bij de verkoop betaald makelaarsloon
TCI
The Children's Investment - hedgefund dat met minder dan 2% van de aandelen de verkoop van ABN Amro "geforceerd" heeft
UBS
Union de Banques Suisses - grootste vermogensbeheerder ter wereld
JR/13.02.2009
