Activiteit 2: de ecologische voetafdruk uitgelegd Doelstellingen
• De leerlingen weten dat er naast een watervoetafdruk ook een ecologische voetafdruk bestaat en begrijpen welke factoren in grote lijnen de ecologische voetafdruk bepalen. • De leerlingen hebben voldoende achtergrondinformatie om de calculator en de fiches te gebruiken en te begrijpen.
Duur
• 1 lesuur (50 minuten)
Materiaal
• Beschikbaar op www.watervoetafdruk.be. Klik op de knop ‘scholen’. Daar vind je onder ‘downloads’ het materiaal bij ‘lesactiviteiten’. - pdf met fotoreeks ‘Types oppervlakte’: akkerland (p.1-2), bos (p.3), weiland (p.4), oceaan (visgrond) (p.5), bouwland (infrastructuur zoals gebouwen, wegen …) (p.6) De foto’s moeten worden losgeknipt. - foto pizza • Kopieën van het werkblad voor de leerlingen • Computers met internetverbinding (best 1 computer per 2 à 3 personen)
Lesverloop
Wat is de ecologische voetafdruk? • Vraag aan de leerlingen of ze al gehoord hebben van de ecologische voetafdruk. • Noteer alle associaties die ze maken op het bord. Bewaar deze notities op het bord om ze te vergelijken met de uiteindelijke definitie van de voetafdruk. • Geef de leerlingen de foto’s van de fotoreeks ‘Types oppervlakte’. Je kunt met de hele klas samenwerken of in verschillende groepen (dan moet je wel voor elke groep de foto’s afdrukken). Vraag de leerlingen om de foto’s in vijf groepen in te delen. Laat hen ook aan elke groep een ‘naam’ geven. Na enkele minuten geef je hen de naam van de vijf types oppervlakte en kunnen ze hun foto’s nog van plaats veranderen. - akkerland - bos - weiland - oceaan/visgrond - bouwland/bebouwde oppervlakte
Watervoetafdruk
• Geef elk groepje de foto van de pizza of hang de foto op het bord om klassikaal verder te werken. Laat de leerlingen nagaan welke types oppervlakte nodig zijn geweest om de pizza te maken. We nemen als voorbeeld een pizza met tomaten, ham, champignons en kaas. Laat ze pijlen trekken naar de types oppervlakte die volgens hen nodig zijn geweest en waarom. Hoe het bordschema er dan uit ziet, zie je op de volgende pagina. De begeleidende uitleg vind je terug in de tabel.
weiland
De kaas wordt gemaakt van koemelk. Die koe graast op een wei.
akkerland
Het deeg wordt gemaakt van tarwebloem. Ham komt van varkens, die worden gevoederd met veevoeders. De koe (voor de kaas) wordt bijgevoederd met veevoeders. Voor het kweken van tomaten is akkerland nodig.
bouwland
Er is infrastructuur nodig voor het maken, transporteren en verkopen van de pizza. Infrastructuur is ook nodig voor het kweken van varkens en het houden van koeien.
bos
Er werd energie gebruikt om de ingrediënten te transporteren. Ook om de pizza te produceren en te bewaren (diepvries) is energie nodig. Er is dus een oppervlakte bos nodig om de CO2 op te nemen die vrijkomt bij het verbruiken van ( fossiele) energie.
1
© Chris Martin Bahr
© WWF Brazil
Bouwland
Weiland
© Sebastian Mary
© Roger Leguen
© Michel Gunther
Oceaan
Bos
© Sarah Black
Akkerland
Watervoetafdruk
2
• Geef de leerlingen vervolgens hun werkblad en overloop samen met hen de samenvattende figuur. • Vraag de leerlingen om de definitie van de ecologische voetafdruk te geven. Ecologische voetafdruk: De oppervlakte die nodig is om in onze behoeften te voorzien en ons afval te absorberen. Een tweede aarde nodig? • Bekijk de grafiek op het werkblad samen met de leerlingen en laat ze de tekst eronder aanvullen op basis van de informatie in de grafiek. Zo leren ze dat als we de beschikbare aardoppervlakte eerlijk verdelen iedereen recht heeft op 1.8 ha. • Vraag de leerlingen of ze een idee hebben waar de verschillen in de ecologische voetafdrukken van de landen vandaan komen. Lijkt hen dat eerlijk? Hoe groot is jouw voetafdruk? • Laat de leerlingen hun persoonlijke voetafdruk berekenen op www.wwf-footprint.be/nl • Laat ze dan verder klikken in de online calculator en een van de voorgestelde acties kiezen die hen haalbaar lijkt om hun voetafdruk te verkleinen.
Watervoetafdruk
3
Watervoetafdruk
4
Werkblad: de ecologische voetafdruk uitgelegd Wat is de ecologische voetafdruk?
CO2 5. 3.
1. 2. 1. Bos Nodig voor de productie van hout (meubels, ramen, papier, boeken, hout om te verwarmen …) EN Nodig om de hoeveelheid CO2 op te nemen die vrijkomt bij het gebruiken van fossiele brandstoffen voor o.a. transport, verwarming en elektriciteit.
4. 2. Bouwland Nodig om onze woningen en infrastructuur op te bouwen (wegen, ziekenhuizen, scholen, fabrieken …) 4. Visgrond Nodig voor de productie van vissen en zeevruchten.
3. Weiland Nodig voor de productie van vlees, melk, wol … 5. Akkerland Nodig voor de productie van groenten, graan, veevoeder, plantaardige vezels zoals katoen en linnen.
Definitie ecologische voetafdruk
Watervoetafdruk
5
10
Voetafdruk van inwoner (in ha)
9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 België
Noord-Amerika
Brazilië
Eerlijke aardeaandeel
Kenia
Haïti
Als we de beschikbare productieve aardoppervlakte verdelen over alle aardbewoners, heeft iedereen recht op 1,8 ha per jaar. Dat noemen we ook het:
De voetafdruk van een gemiddelde Belg bedraagt
ha
Als alle mensen op aarde zouden consumeren als wij in Europa, dan zouden er meer dan twee planeten nodig zijn! Hoe groot is jouw voetafdruk? Bereken je eigen voetafdruk op www.wwf-footprint.be/nl. Mijn voetafdruk is
ha
Met deze actie verklein ik mijn voetafdruk:
© Bart Musschoot -VRT
Watervoetafdruk
6
