magazine Flexwerkers als eersten de laan uit OOST Dossier Kredietcrisis uitgelegd pagina 14 en 15

magazine Gratis Spreekuur Bel voor kennismaking en kort advies op het gebied van arbeidsrecht en sociale zekerheid: 020 66 55 977

Dossier Kredietcrisis uitgelegd pagina 14 en 15

Advokatenkollektief

OOST Meer dan 25 jaar rechtshulp!

Uitkeringen en voorzieningen – Arbeidszaken – Bestuursrecht Personen & familierecht – Strafrecht – Verblijfsvergunningen Wibautstraat 29, 1091 GH Amsterdam – [email protected] – www.akoost.nl

Flexwerkers als eersten de laan uit Hoe zwaar zal de crisis ons raken? Flexwerkers merken de gevolgen nu al en gaan onzekere feestdagen tegemoet pagina 2

pagina 3 Wijzigingen in de Awbz pakken slecht uit voor onder andere chronisch zieken

pagina 6 en 7 Hoe staat het met het onderwijs in de prachtwijken?

pagina 8 Hoe voedselbanken aan hun waar komen en hoe het wordt gedistribueerd

pagina 16 Samenwerking staat voorop bij de kunstenaars van broedplaats Plantage Doklaan

Theatergroep Slapelozen treedt op met kerst (pag. 11)

Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel. 020-6730055

Zie advertentie pagina 19

2

ACTUEEL

Redactioneel

MUG magazine | december 2008

Op eigen kracht de crisis tegemoet

Crisis ‘Leve de recessie!’, juicht een ieder die de buik vol heeft van de graai-economie. Zelfs bestuurders van corporaties en zorginstellingen deden vrolijk aan het graaien mee. Optimisten kondigen het einde van het ontspoorde kapitalisme aan. Over met de pret, het wordt stil in de PC en op de Miljonair Fair. De Volkskrant signaleert zelfs: ‘Crisis versmalt kloof arm en rijk’. Dat gaat over de VS, waar bonussen van topmanagers worden aangepakt en de Bush-regering geld bijdrukt om werkenden te helpen. Is die financiële crisis echt zo heilzaam? Bij MUG geloven we d’r niks van. Balkenende kondigt de vlaktaks aan: één belastingtarief in plaats van drie (33,6 procent voor gewone mensen, 42 voor de middengroepen en 52 voor rijke stinkerds). Het CDA wil één tarief van 37 procent, dat vast hoger zal uitvallen. De rijken rijker en de armen armer. De crisis inspireert Balkenende duidelijk niet tot het versmallen van de kloof tussen arm en rijk. En waarom zou hij? De AEX schoot op maandag 24 november alweer vrolijk met 10 procent omhoog. Het pokerspel gaat door, met ‘onze’ economie als inzet, onze banen, onze uitkeringen, onze welvaart. Want over één ding hoeven we ons geen illusies te maken: de kredietcrisis is inmiddels een economische crisis, een recessie en wie weet straks een heuse depressie. Duizenden werknemers staan al op straat, voor uitzendkrachten is minder werk, winkeliers raken klandizie kwijt. Ook uitkeringsgerechtigden moeten op hun tellen passen. We staan pas aan het begin en de staat kan geen geld bij blijven drukken. MUG-verslaggevers Marco Ploeger en Marcel Schor maakten de balans op met een dossier ‘kredietcrisis voor dummies’. Ondanks alle ernstige berichten wensen we alle MUG-lezers een gezellige decembermaand en een niet te somber begin van het nieuwe jaar. De hoofdredactie

Zelfstandigen en uitzendkrachten staan er zwak voor in een tijd van economische recessie. Toch is er hoop, juist omdat ze flexibel inzetbaar zijn. tekst Martin Brandwagt foto’s fotonova.nl Officieel staat hij bekend als ZZP-er: Zelfstandige Zonder Personeel, ook wel freelancer genaamd. Iemand die in zijn eentje werkt als vrije zelfstandige. In tegenstelling tot een werknemer in loondienst is een ZZP-er afhankelijk van opdrachten. Een persoon, bedrijf of instelling geeft de freelancer een klus om te klaren, waarvoor hij bruto wordt betaald. De ZZP-er is zelf verantwoordelijk voor de afdracht van loonbelasting en premies en draagt zelf alle risico’s van ziekte en economische tegenslag. Ook zaken als pensioen en vakantie worden niet voor hem geregeld. Iets minder zorgen heeft de uitzendkracht of flexwerker, maar ook die heeft niet de zekerheid van een vast contract. ZZP-ers en flexwerkers zijn de frontsoldaten in tijden van economische onzekerheid. Het aantal ZZP-ers is de laatste jaren flink gestegen. In totaal telt Nederland bijna één miljoen zelfstandigen. Soms wordt een werknemer door zijn werkgever gedwongen om het werk als zelfstandige uit te oefe-

Inhoud 3 Wijziging in de Awbz Werken met behoud van uitkering wordt wet 6/7 Wijkaanpak: Hoe staat het met het onderwijs in de ‘prachtwijken’? 8 Voedselbanken: hoe komen ze aan hun spullen? 14/15 Dossier: Wat voor gevolgen heeft de kredietcrisis voor ‘gewone’ mensen? Foto voorpagina: Iwan Baan

‘Voordat het slecht gaat, merk je dat al’ Rineke Kosten heeft een eigen bureau voor grafische vormgeving. ‘Van mijn inkomsten is geen gezin afhankelijk.’

nen. Dat heeft voor de werkgever als voordeel dat hij geen sociale premies hoeft af te dragen. Het vrije ondernemerschap wordt ook door uitkeringsinstanties als het UWV en de sociale diensten (via bijvoorbeeld een lening) gestimuleerd, als middel om uit een uitkering te raken. Een slechte economische situatie betekent meestal minder opdrachten voor freelancers. De huidige crisis is vooral een financiële maar een recessie staat voor de deur. ‘Momenteel merken we er nog niet zo veel van’, zegt Leo Kits van ZZPNederland, een belangenvereniging voor kleine zelfstandigen. ‘Veel opdrachten lopen tot het einde van het jaar. Veel ZZP-ers kijken niet zo ver vooruit, die verwachten dat het in 2009 wel los zal lopen met hun opdrachten. Of dat ook zo is, moeten we afwachten. In de informatietechnologie verwachten we zeker klappen. Daar wordt gewerkt met opdrachten die soms jaren duren. Dat is een periode waar veel opdrachtgevers nu niet aandurven.’

Een ander verhaal is het in de uitzendbranche. Flexwerkers zijn de eerste slachtoffers van de kredietcrisis. DAF Trucks, Heineken, Scania, deze grote, internationaal georiënteerde ondernemingen hebben al volop last van de recessie en verlagen de productie. Daardoor is er voor flexwerkers minder werk. ‘Voor mensen met een vakgerichte opleiding is het geen ramp als ze geen werk meer krijgen via een uitzendbureau’, zegt woordvoerder Remco Icke van de Algemene Bond voor Uitzendondernemingen (ABU). ‘Er is veel vraag naar technisch personeel op de gewone arbeidsmarkt. Dergelijke werknemers vinden momenteel snel een baan. Ook voor laag opgeleide werknemers is de markt goed op dit moment. Dat uitzendkrachten de eerste slachtoffers zijn van de crisis klopt. Als branche hebben we trouwens al vanaf maart van dit jaar te maken met een teruglopende vraag naar uitzendwerk. De teruggang is nu wel wat groter, dat merken we vooral in de industriële sector. Dat is gebruikelijk. Een

recessie is voor het eerst merkbaar in de industrie, het is ook de eerste sector die opkrabbelt als het weer wat beter gaat.’ Dat flexwerkers geen of minder werk krijgen, kan vervelend zijn voor de prachtige werkgelegenheidsplannen van het kabinet, werkgevers en vakbonden. Uitzendwerk blijkt juist voor moeilijk bemiddelbare groepen op de arbeidsmarkt, zoals jongeren, vrouwen en laag opgeleide werknemers een opstapje te zijn naar een arbeidscontract van langere duur. Een oplopende jeugdwerkloosheid is het symptoom bij uitstek voor een komende economische crisis. Die kan voor sommigen ook goed uitvallen, meent Leo Kits van ZZP-Nederland. ‘Als de recessie voortduurt, dan zullen bedrijven misschien eerder een ZZP-er een opdracht geven dan iemand in loondienst aannemen. Het is nog steeds lastig een werknemer te ontslaan. Dan kun je beter een opdracht voor een paar maanden verstrekken en die telkens voor een korte periode verlengen.’

‘Ik ben in 1993 voor mezelf begonnen. Daarvoor had ik een aantal jaren gewerkt bij Viva en Margriet. Dat werken op een redactie was niet mijn ding. Ik had ook moeite met het werken voor een baas. Ik was in de dertig en dan ga je jezelf afvragen of je nog ergens bij een goede werkgever terecht kunt. Dus heb ik al mijn geld bij elkaar geraapt en mijn eerste Mac-computer aangeschaft.’

voor doen. Heb ik ook gedaan, maar het blijft lastig. Ik had een reserve, maar die slonk snel.’ En nu dreigen er weer slechte tijden aan te komen, zo klinkt het alom. Maakt Kosten zich zorgen? ‘Normaliter merk je al voordat het slecht gaat dat je minder opdrachten krijgt. Op dit moment heb ik niet te klagen. Het gaat helemaal niet zo goed met de economie maar ik heb nog opdrachten genoeg. Hoewel, er is een klant die nog niet betaald heeft, daar maak ik me een beetje zorgen over.’ Een financieel wonder is ze niet, geeft ze grif toe. ‘Ik ben blij dat ik mijn spaargeld niet op een IJslandse bank heb gezet, maar vraag me verder niks over financiëen. Van belastingen of boekhouden weet ik niks. Dat besteed ik allemaal uit.’

voor langere tijd geen opdrachten meer zou kunnen uitvoeren? Rineke Kosten: ‘Een verzekering voor arbeidsongeschiktheid heb ik niet. Dat is te duur. Ik heb dat tien jaar geleden eens uitgezocht. Dat was toen een paar honderd gulden per maand. Ik moet gewoon niet lang ziek worden. Tot nu toe heb ik geluk gehad. Een pensioenvoorziening? Nou, ik ben ooit begonnen aan een koopsompolis, zoiets als een spaarloonregeling. Eigenlijk moet ik daar elk jaar wat geld op storten. Dat is er de laatste jaren bij ingeschoten. Geen idee wat er op staat, ik heb het al tijden niet bekeken.’

Rineke Kosten huurt kantoorruimte in een bedrijfsverzamelgebouw. Dat kon makkelijk omdat ze als ZZP-er een vliegende start maakte. Door haar contacten in de uitgeverswereld kreeg ze snel een behoorlijke klantenkring. ‘Ik ging een paar keer per jaar op vakantie. Niet omdat ik het geld niet op kreeg, maar omdat ik anders overwerkt zou raken. Ik kon moeilijk ‘nee’ zeggen. Toen de goede tijden eenmaal voorbij waren, moest ik aan werving gaan doen. Daar had ik veel moeite mee. Je kunt er cursussen

Hoe staat het met andere sociale zekerheden, die voor werknemers in loondienst normale kost zijn? Een arbeidsongeschiktheidsverzekering bijvoorbeeld? Wat als ze ziek zou worden en

Als het echt mis gaat met de economie, dan heeft Rineke Kosten een uitvlucht. ‘Ik kan het kantoor hier opdoeken en thuis gaan werken. Ik heb het als alleenstaande natuurlijk wat makkelijker. Er zijn geen man of kinderen van mijn inkomsten afhankelijk. Dan wordt het een heel ander verhaal.’

ACTUEEL december 2008 | MUG magazine

Premieknaller Alle zorgverzekeraars hebben hun premies voor 2009 bekend gemaakt. AnderZorg, prijsvechter van Menzis, is wederom de goedkoopste. ‘Ideaal voor mensen die kiezen voor gemak en snelheid’, adverteert AnderZorg. Bij klanttevredenheidsonderzoeken staat de verzekeraar steevast in de laagste regionen. Dienstverlening is nooit het sterkste punt geweest van deze premieknaller, die alles via internet regelt. Ze zijn inmiddels wel telefonisch te bereiken, à zeventig cent per minuut.

Tweederangs Het kabinetsvoorstel maakt van jonggehandicapten tweederangs werknemers, zegt de Chronisch Zieken- en Gehandicaptenraad (CG-raad) in reactie op het wetsvoorstel voor de Wajong. Voor werkende Wajongers wordt het moeilijk om het wettelijk minimumloon te verdienen. Bovendien wordt er geen pensioen opgebouwd. Het kabinet vindt dat jongeren met een beperking juist maximale ondersteuning krijgen bij het vinden van werk, om ze minder afhankelijk van een uitkering te maken.

Nieuwe secretaris Jetta Klijnsma (PvdA) wordt staatssecretaris van Sociale Zaken. Op 18 december wordt Klijnsma in haar nieuwe functie beëdigd. Klijnsma volgt Ahmed Aboutaleb (PvdA) op, die burgemeester van Rotterdam wordt. ‘Jetta is iemand met een groot hart voor de stad en voor de mensen in de stad’, zegt de Haagse burgemeester Jozias van Aartsen. ‘Zij is een zeer deskundige wethouder.’ Het Haagse college, waar zij nu werkt, omschrijft haar als een gedreven en betrokken bestuurder.

CWI+UWV fuseren CWI (Centrum Werk en Inkomen) en UWV (Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen) fuseren per 1 januari in het WERKbedrijf. De fusie ‘maakt het makkelijker voor de klanten’, aldus een woordvoerder. ‘Zij hebben straks met één organisatie te maken. Het is dan niet meer nodig om je als werkzoekende in te schrijven bij het CWI en bij het UWV een uitkering aan te vragen. Bovendien kan een WW-uitkering op deze manier soepeler overgaan in een bijstandsuitkering.’

Extra studiekosten Het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam (UvA) wil studenten die studiepunten halen bovenop hun standaard studielast daarvoor laten betalen. Studenten zijn hiertegen in protest gekomen. Ook minister Plasterk van Onderwijs vindt de voorgestelde maatregel onwenselijk. Woordvoerder Helbing van de UvA reageert: ‘We krijgen steeds meer studenten, terwijl het ministerie steeds minder betaalt. Hoe lossen we dat op? Dit is een van de opties, het staat niet definitief vast.’

3

Kabinet bezuinigt op gehandicapten Mensen met een lichte handicap krijgen in 2009 minder uren begeleiding of helemaal geen begeleiding meer, als gevolg van herziening van de AWBZ. Martin Brandwagt De AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) wordt op 1 januari uitgekleed. Zo verliezen 20.000 gehandicapten hun begeleiding. Zij krijgen een half jaar de tijd om een alternatief te zoeken, bijvoorbeeld via de gemeentelijke WMO (Wet maatschappelijke Ondersteuning) of het eigen netwerk van vrienden en familie (mantelzorg). Alleen voor de zwaardere gevallen verandert er niets. Woordvoerster Lilian Jansen van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS): ‘Mensen met een zwaardere beperking behouden hun begeleiding. Zij kunnen niet zelfstandig functioneren. Het alternatief voor begeleiding is opname in een tehuis. Dat willen we voorkomen. Lichte gevallen, zoals mensen met een milde vorm van autisme, hebben minder begeleiding nodig. Zij verliezen deze begeleiding als hun indicatie-termijn in 2009 afloopt. De overgangsperiode geldt alleen voor deze groep. Vanaf 2010 wordt iedereen op dezelfde manier behandeld.’ De AWBZ is een van de belangrijkste sociale wetten van Nederland.

Foto: fotonova.nl

AWBZ-zorg wordt verder uitgekleed De voorziening wordt bekostigd uit eigen bijdragen en premies. Nederlanders met een modaal salaris (ca. 30.000 euro per jaar) betalen nu ongeveer driehonderd euro per maand. Dat mag niet meer worden, vindt het kabinet. Dus zijn bezuinigingen op de AWBZ onvermijdelijk, stelt ook de Tweede Kamer, die in november bij de begrotingsbehandeling met de nieuwe maatregelen instemde. Toch zal de AWBZ ook volgend jaar weer honderden miljoenen extra gaan

kosten. Nederland vergrijst; de vraag om zorg groeit en zal blijven groeien. Kamerleden deden een moedige poging om wijzigingen aan te brengen op de voorstellen van het kabinet maar staatssecretaris Bussemaker hield voet bij stuk. Veel van de AWBZ-zorg zal worden overgeheveld naar de gemeenten. Vraag is of die daar al klaar voor zijn. Menige gemeente is nog aan het bijkomen van de grote WMO-operatie. De Amsterdamse wethouder Ma-

rijke Vos is er niet gerust op: ‘Net als alle gemeenten staat Amsterdam kritisch tegenover de bezuinigingen in de AWBZ. We kunnen nog niet zien wat de gevolgen zijn maar ik maak me zorgen. Het gaat hier om een ernstige bezuiniging. Ook lichte begeleiding kan voor mensen essentieel zijn. Gaat iedereen dadelijk weer terug in de inrichting? Dat was toch niet de bedoeling. We willen dat mensen zo veel mogelijk, zo lang mogelijk zelfstandig blijven.’

Participatiebaan verlengd

Re-integratie onder vuur

De Eerste Kamer moet nog instemmen maar het lijkt erop dat uitkeringsgerechtigden met een participatiebaan hun werk langer kunnen houden.

Re-integratietrajecten kosten een half miljoen per persoon en zijn weinig effectief, zegt de Groningse hoogleraar Jouke van Dijk.

Bijstandsgerechtigden met een participatiebaan mogen maximaal twee jaar bij dezelfde werkgever met behoud van uitkering werken. Een Tweede Kamer-meerderheid wil die termijn met nog eens twee jaar verlengen. Alleen SP, PVV en Rita Verdonk sputterden tegen. In Amsterdam was verlenging al mogelijk maar dan wel bij een andere werkgever. Die voorwaarde keert in de nieuwe wet niet terug. Mensen met een participatiebaan krijgen bovenop hun uitkering een premie van 95 euro per maand. Daarvan moeten onder meer de voor het werk noodzakelijke reiskosten worden opgehoest. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijkt nu door Financiën te zijn gewaarschuwd. De belastingdienst kan de premie als loon zien. Dat kan belast worden en invloed hebben op de hoogte van huur- en zorgtoeslag. Volgens het kabinet zou de premie bovendien uitkeringsgerechtigden ontmoedigen om betaald werk te zoeken. De uitbetaling kan beter een

of twee maal per jaar gebeuren, vindt het kabinet. Dat scheelt ook nog eens administratiekosten. Als de premie maar twee keer per jaar wordt uitgekeerd, komen mensen met een participatiebaan in de problemen, bijvoorbeeld vanwege hun reiskosten. Pantar Amsterdam, dat de participatiebanen uitvoert, erkent dat. Directeur Erwin Schut belooft de zaak te onderzoeken en met DWI te bekijken of er iets geregeld kan worden, zoals een voorschot. In Amsterdam zijn nu ruim zestienhonderd mensen in een participatiebaan aan de slag. Dat zijn er minder dan waarop was gerekend. Ook keren klanten door gebrek aan motivatie of medische of psychosociale problemen snel terug in de kaartenbakken van de dienst. Dat gebeurde in het afgelopen jaar ruim zeshonderd maal. Echt aan het werk komen, dus zonder uitkering maar wellicht met een loonkostensubsidie, lukte ruim honderd klanten. Het merendeel vond elders emplooi, ruim twintig kwamen aan de bak bij de ‘eigen’ werkgever. Uitstroom naar werk ziet er bij de subsidiebanen iets gunstiger uit. Ruim vijftien procent van de WIW-ers en IDers lukte het dit jaar een betaalde baan te vinden en dat is weer een stuk meer dan was afgesproken en verwacht.

Luidruchtig protest Miljonair Fair SP-Amsterdam, Internationale Socialisten, DIDF en Bijstandsbond demonstreren op donderdag 11 december om half acht tegen de Miljonair Fair. De markt voor rijken in de Amsterdamse RAI duurt van 11 tot en met 15 december. ‘Dit luxueus shoppingparadijs staat symbool voor de groeiende kloof tus-

Re-integratie vergroot de kans op werk nauwelijks, stelt Van Dijk. Voor mannen in de bijstand stijgt de kans op werk na re-integratie met 3 procent. Voor mannen met een WW-uitkering is het effect nog kleiner: 1,5 procent heeft succes. Vrouwen, jongeren en ouderen zijn zelfs slechter af na het volgen van een re-integratieprogramma. ‘Wellicht’, staat in het rapport, ‘doordat deelname aan een traject hen belemmert in het zelf zoeken naar werk.’ Het onderzoek is ingeslagen als een bom. ‘Broddelwerk’, noemde staatssecretaris Aboutaleb het. Minister Donner en Aboutaleb komen op een ander bedrag bij een geslaagd re-integratietraject: per persoon tienduizend euro. 47 Procent vindt een baan, dus zou een geslaagde re-integratie gemiddeld 22.000 euro kosten. ‘Ho, ho’, reageert van Dijk, ‘dan vergeet je dat veel van die mensen ook zonder re-integratie een baan zouden hebben gevonden. Die moet je er eerst van aftrekken en dan kom je veel en veel hoger uit.’ Volgens Tof Thissen, voorzitter van

sen rijk en arm’, stellen de actievoerders. ‘Terwijl miljoenen zich zorgen maken over de economische crisis, weten anderen van gekkigheid niet wat ze met hun geld moeten doen. Deze absurde tegenstelling schreeuwt om protest: Sluit de Miljonair Fair, laat de rijken de crisis betalen!’, aldus de actie-oproep. De Miljonair Fair wordt voor de zevende keer gehouden. Het publiek kan er zich aan de meest luxe

de vereniging van Sociale Diensten (Divosa), heeft re-integratie wel degelijk resultaat: ‘Elke stap naar activering en arbeidsmarkt is winst voor de klant en voor de maatschappij.’ Van Dijk is niet onder de indruk van dit argument. ‘Het doel van re-integratie is werk. Dat meten we, niet de sociale activering. Als je brood moet kopen, kom je niet met drop thuis.’ De Tweede Kamer is sceptisch over het rendement van re-integratie. VVD-kamerlid Nicolaï vindt het krankzinnig dat daar jaarlijks anderhalf miljard euro aan wordt uitgegeven, terwijl er twijfel bestaat over de effectiviteit ervan. Freek Ossel, wethouder Werk en Inkomen van Amsterdam, vindt het rapport van Nicis, Jouke van Dijks onderzoeksbureau, wetenschap van de koude grond. ‘Een wiskunde A benadering’, zegt Ossel via zijn woordvoerder. ‘We zijn het met Nicis eens dat betaald werk het doel van re-integratie moet zijn. Maar Nicis heeft klaarblijkelijk geen idee welke stappen je daarvoor moet zetten. Mensen moeten een taaltraining doen, van hun verslaving af worden geholpen, zelfvertrouwen opbouwen. Dat zijn trajecten van jaren, die forse investeringen vergen en je hebt geen garantie dat het lukt.’

producten en gadgets vergapen. In 2007 telde Nederland 118.200 miljonairs. Daar tegenover staat dat 176.000 huishoudens problematische schulden hebben en volgens de Armoedemonitor één op de vijf Amsterdammers in armoede leeft.De door MUG Magazine voor 10 december geplande Budget Fair, als tegenhanger van de Miljonair Fair, kon geen doorgang vinden wegens gebrek aan financiën.

4

MUG magazine | december 2008

RECHTSHULP VOOR MINIMA Uitkeringen - Arbeidszaken - Huurproblemen Echtscheiding - Alimentatie Verblijfsvergunningen - Strafzaken ‘Dankzij de Stadsbank van Lening kon ik naar de bruiloft van mijn nicht’

LMH&C Advocaten 020 - 6000482 Afrikanerplein 1 (Amsterdam Oost, tussen Amstelstation en Metrohalte Wibautstraat) Bijlmerdreef 310 A ( Amsterdam Zuidoost tegenover het Stadhuis)

Simpel, snel en betrouwbaar geld lenen!

STICHTING SOCIALTECH Ict-Sociaal Activiteiten: Internet-inloop, Computertrainingen Gevraagd: Vrijwilligers, Stagiaires, Afgeschreven computers Computerclub Kids

Computerclub Volwassenen www.social-tech.org

Tel 020 – 486 31 79

Bij de Gemeente Amsterdam kunt u al sinds 1614 lenen op onderpand tegen lage kosten. De voordelen van de Stadsbank van Lening: • direct contant geld tegen inlevering van uw sieraden of gebruiksartikelen • elke 6 maanden verlengen mogelijk • u kunt op elk moment aflossen en uw bezittingen weer meenemen • laag tarief: 1,4% per maand Voor meer informatie: www.sbl.nl of telefoon 14020

w

Amsterdams Patiënten / Consumenten Platform behartigt de belangen van patiënten/cliënten. Het APCP biedt ook een aantal individuele diensten: Steunpunt Geestelijke Gezondheidszorg, Informatie Klachtenopvang Gezondheidszorg IKG “Signaal“ en de Crisiskaart

Informatie- en Klachtenopvang Gezondheidszorg IKG “Signaal“ Voor vragen en klachten over de gezondheidszorg en de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). T : 020 577 79 99

Steunpunt GGZ Mensen die in aanraking zijn gekomen met de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) kunnen met al hun vragen over behandeling, wonen, dagbesteding, inkomen, PGB, e.d. terecht bij het Steunpunt GGZ. T : 020 577 7976

Crisiskaart © Een crisiskaart is een persoonlijk document waarop staat wat er moet gebeuren als er een (psychische) crisis optreedt. T : 020 577 79 77

APCP Plantage Middenlaan 14-1 1018 DD Amsterdam

ACHTERGROND december 2008 | MUG magazine

5

Inburgeren eist maatwerk Cursusboeken zijn soms erg theoretisch en karikaturaal Het doel van de nieuwe inburgeringswet is om ‘nieuwe’ Nederlanders de taal te leren en bekend te maken met onze cultuur. Een probleem is echter het gebrek aan een praktijkgerichte en individuele aanpak.

DE OMBUDSMAN Via deze column wil ik veel voorkomende probleemsituaties of soms zelfs misstanden aankaarten die bij mij op het bureau belanden. Met het doel om u van advies en nuttige informatie te voorzien.

Welkom bij de Gemeentelijke Ombudsman

tekst Marcel Schor foto Hilco Koke De leerlingen van José Mooren tijdens de inburgeringscursus

O

p een zonnige herfstochtend in Bos en Lommer lopen de deelnemers aan een inburgeringscursus de lokalen van de Stichting Helpdesk in de oude Hendrick de Keijserschool binnen. José Mooren geeft vandaag de inburgeringsles. Het is inmiddels negen uur en de deelnemers nemen plaats achter hun tafels. De tien cursisten komen uit alle windstreken en een aantal van hen is politiek vluchteling. Fadia komt uit Soedan, Samet en Sinan uit Turkije, Ludmilla is geboren in de Oekraïne en Renilda in Brazilië. Mai heeft vandaag haar zoontje meegenomen en komt uit Egypte. Ze lijken er allemaal zin in te hebben. ‘Nederlands kunnen praten is beter’, zegt Peter (uit Nigeria). Deze cursisten zijn bovengemiddeld intelligent, tussen de 25 en 40 jaar, veelal hoogopgeleid en gemotiveerd. Zij krijgen drie dagen in de week drie uur les. Sinds 1 januari 2007 is er een nieuwe Wet inburgering. Inburgeren betekent volgens

‘Het zou enorm helpen als inburgeraars een stageplek krijgen’ het ministerie van Wonen, Wijken en Integatie het leren van de Nederlandse taal en hoe mensen in Nederland wonen en werken. In die nieuwe wet staat dat inburgeren verplicht is voor mensen die voor het eerst in Nederland komen wonen en voor sommige groepen die hier al langer wonen. Mensen die voor het examen slagen, kunnen de Nederlandse nationaliteit aanvragen. De meeste inburgeraars krijgen 3,5 jaar de tijd om het inburgeringsexamen te halen. Om de cursus te kunnen volgen, moeten kandidaten zich aanmelden bij de gemeente. Elk Amsterdams stadsdeel beschikt over een servicepunt voor inburgering, de zogenaamde Taalwijzer. Iedere kandidaat heeft daar een persoonlijk gesprek en doet een toets. Vervolgens verwijst de gemeente door naar een van de 39 aanbieders van inburgeringscursussen. In oktober heeft de Amsterdamse gemeenteraad besloten om de verplichte eigen bijdrage (270 euro) aan de cursus af te schaffen. Voorwaarde is wel dat de deelnemers minimaal drie maanden de cursus volgen. De gemeente hoopt met deze regeling de groep die niet verplicht is om in te burgeren, maar er wel in geïnteresseerd is, over te halen om de cursus alsnog te gaan volgen. De cursisten doen zelfstandig of in groepjes hun oefeningen: voor de pauze zijn ze op de computer bezig met grammatica, daarna volgen schrijfoefeningen. Docente Mooren staat voor de klas en dicteert: ‘De kinderen

spelen op straat. Oude mannen hebben grijs haar.’ Ordeproblemen zijn er niet in deze klas. Na het dictee wordt er in groepjes gewerkt. ‘We gaan zinnen oefenen’, vervolgt Mooren. ‘Zijn ze waar of niet waar. Niet boos worden als je het niet weet. Laten we eerst kijken of we de opdracht begrijpen. Iemand leest de zin, de ander luistert goed en geeft antwoord. De Eiffeltoren staat in Parijs. Waar of niet waar? Vincent van Gogh woont in Amsterdam,.Waar of niet waar? In Nederland zijn meer fietsen dan mensen.’ En dat is waar. Het antwoord geeft enige hilariteit in de groep, een aantal cursisten hoort met ongeloof aan dat er in ons land zoveel fietsen zijn. De cursusboeken zijn soms erg theoretisch en karikaturaal. Zo staat in een van de boeken dat Nederlanders altijd een cadeautje of een bloemetje meenemen als ze ergens op bezoek gaan. In het boek ‘Welkom in Nederland’ wordt een voorbeeldfamilie ten tonele gevoerd. Het gaat om een autochtone vrouw die is getrouwd met een allochtone man. Het stel krijgt te maken met onderwerpen die op dit moment spelen in ons land. Zo komt op een dag een homopaar naast hen wonen. Hoe moet de voorbeeldfamilie daarmee omgaan? Het leidt tot de vraag: ‘Heb je homoseksualiteit geaccepteerd?’ Een andere vraag in het cursusboek: ‘Vind je dat je een vaste partner moet hebben?’ En dan is er nog deze vraag: ‘Bij een sollicitatiegesprek moet je op tijd komen. Waar of niet waar?’ Mooren ziet een aantal knelpunten voor haar leerlingen: ‘Een universitair geschoolde cursist wordt op de Nederlandse werkvloer meestal niet meer dan een MBO-er.’ Paul Groenestein van Forum (Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling) herkent dit: ‘Er wordt op dit moment nauwelijks maatwerk geleverd, daardoor komen snelle leerlingen in een klas met trage leerlingen. Het zou beter zijn als de inburgeraar taal en werk kan combineren. In de huidige praktijk gebeurt dat niet.’ Bij de cursus ligt de nadruk op de theorie. Mooren noemt een ander probleem: ‘Nederlandse werkgevers laten een heleboel talent onbenut.’ Groenestein ziet hierin verbeteringen: ‘De participatie van allochtonen stijgt. Je kan zeggen dat werkgevers langzamerhand gaan inzien dat diversiteit op de werkvloer gewenst is. Daarnaast is het natuurlijk ook gewoon van economisch belang.’ ‘De mensen worden soms behoorlijk nerveus van de toelatingseisen van de Nederlandse wetgever’, zegt Mooren. Groenestein kan zich dat voorstellen: ‘De Wet inburgering is zeer ambitieus en gaat uit van eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.’

Hij ziet een oplossing voor de genoemde knelpunten: ‘De kwaliteit van de inburgering gaat omhoog als rekening wordt gehouden met de behoeftes van de mensen. Een inburgeringsstage zou daar het geschikte middel voor. zijn. Het wordt tijd voor maatwerk.’ Mooren kan zich hier helemaal in vinden: ‘Het zou enorm helpen als ze een stageplek krijgen. Je komt dan regelmatig in taalcontact met Nederlanders, creëert een gevoel van eigenwaarde en ontwikkelt werkdiscipline.’ Forum wil mensen laten inburgeren via stages. Dit betekent dat de theorielessen in cursuslokalen worden verruild voor praktijkgerichte inburgering. Dat zou een groter succes kunnen opleveren dan nu het geval is. Wel moet er ruimte blijven voor theoretische kennisoverdracht van de Nederlandse taal. ‘Werken betekent bij uitstek dat mensen meedoen, onze samenleving leren begrijpen en daarmee leren om te gaan’, aldus de vertegenwoordiger van Forum. Tot slot noemt Mooren een belangrijk positief punt van de nieuwe wet: ‘Vrouwen worden gedwongen om de deur uit te gaan. Voor sommige vrouwen is de cursus een ware bevrijding omdat zij seksegenoten tegenkomen die in een soortgelijke situatie zitten.’ Sinds de invoering van de Wet inburgering volgen minder mensen de cursus dan verwacht. Dat is te wijten aan de ingewikkelde wetgeving en uitvoeringsproblemen bij de gemeenten. In Amsterdam werd in 2007 gerekend op cursussen voor elfduizend inburgeraars. In werkelijkheid ging het om minder dan 5500 mensen. Woordvoerder Okyay van de Amsterdamse Adviesraad Diversiteit en Integratie: ‘De gemeentelijke administratie is niet helemaal op orde. In het traject van werving, selectie en aanbod van cursussen gaan dingen fout’. Door dit alles is een aantal inburgeringsbureaus in financiële problemen gekomen. Zij zagen veel minder cursisten dan door Amsterdam was toegezegd. De minister van Integratie heeft inmiddels maatregelen genomen om de instroom naar de inburgeringscursussen te verhogen. De Stichting Helpdesk verzorgt naast inburgeringslessen ook beroepsgerichte opleidingen, trainingen en coaching naar werk. Meer info: 584.03.00 of www.helpdesk-allochtonen.nl Forum is een onafhankelijk kennisinstituut op het terrein van multiculturele vraagstukken. Meer info: 030-297.43.21. Het rapport ‘Van inburgering naar participatie’ (mei 2007) is te downloaden op www.forum.nl

Op mijn bureau komen talloze voorbeelden voorbij van situaties waarin de gemeente een steek heeft laten vallen. Iemand wil een scootsafe voor de deur hebben, om zijn scootmobiel te beschermen tegen vandalisme. De Welstandscommissie ligt dwars en het stadsdeel neemt maar geen besluit. Waternet stuurt aanmaningen en deurwaarders op basis van foute aanslagen. Iemand met een handicap moet snel en liefst ook drie keer iets aanleveren voor de aanvraag van een aangepaste rolstoel maar kan vervolgens maanden wachten tot de gemeente en zorginstellingen iets doen. Als problemen terug blijven keren, moet er structureel iets veranderen aan de werkwijze van de betreffende instelling. Het stopzetten van uitkeringen is daar een goed voorbeeld van. Er zijn meer mensen die door ongelukkig optreden van de gemeente in het rood komen te staan, niet alleen de burgers die zich bij mij melden. Er zijn ook Amsterdammers die zich helemaal geen raad weten met zo’n situatie en de weg naar de ombudsman niet weten te vinden. Het klinkt een beetje wrang, maar ik geloof dat de timing om een column te starten in deze krant goed is. Het ziet er namelijk naar uit dat het de komende tijd economisch moeilijker zal worden. Daarom is het, zeker voor mensen die al langer beperkte financiële middelen hebben, nodig dat de overheid goed werkt en dat iedereen gebruik kan maken van de middelen waarop hij recht heeft. Via deze column wil ik naar aanleiding van klachten veel voorkomende probleemsituaties of soms zelfs misstanden aankaarten die bij mij op het bureau belanden. Dat doe ik met het doel om u van advies en nuttige informatie te voorzien voor het geval u klem komt te zitten tussen de gemeentelijke raderen. De overheid moet het werk dat ze doet goed doen. Ook als het complex wordt of onzeker. Als de gemeente niet doet wat ze moet doen, moet u vragen stellen of een klacht indienen. Vangt u bot of wordt u met een kluitje in het riet gestuurd, dan kunt u bij mij terecht. De eerste tip die ik op deze plek wil geven lijkt dan ook onbescheiden, maar is in geval van onbehoorlijk gemeentelijk handelen heel nuttig: bellen met de ombudsman en zijn medewerkers kan altijd (020-625 9999). Of kom langs op het inloopspreekuur op dinsdagochtend, tussen 10.00 en 12.00 uur op Singel 250, hoek Raadhuisstraat. Ulco van de Pol Gemeentelijke Ombudsman

W I J K A A N PA K | T R A N S VA A L B U U R T | I N D I S C H E B U U R T

6

MUG magazine | december 2008

Watskebuurt? In Amsterdam zijn 17 wijken aangeduid als probleemwijk. Het gaat om buurten waar van alles mis lijkt, van slechte woningen tot hoge werkloosheid en onveiligheid. MUG Magazine volgt de komende jaren twee van deze wijken en vraagt zich af: Watskebuurt? Deel 7: de brede school.

Teksten Peter van Lieshout, Marcel Schor, Jos Verdonk en Michiel Wetzer

De kwestie Brede school te breed? De schooldirecteur Schooldirecteur Reuvecamp van ‘brede’ basisschool De Kaap is niet bang voor de extra taken die de brede school met zich meebrengt. ‘Voor de brede school is het van het grootste belang dat ieder zich bij zijn ‘stiel’ houdt’, zegt hij. ‘De leerkrachten zijn er voor het onderwijs. Maar de brede school heeft meer. Voor het goed laten draaien van de werkzaamheden die bij de brede school horen, mag niet veel meer van de leerkrachten worden verwacht.’ Verzorgen van goed onderwijs is allang niet meer een baan van negen tot half vier, zegt Reuvecamp. ‘Naast lesgeven, werken leerkrachten mee aan schoolontwikkeling, volgen ze nascholing en hebben ze naschoolse gesprekken met ouders en instanties.’ De school kan niet alle extra taken uitvoeren. ‘Alle andere activiteiten, zoals bijvoorbeeld de verlengde schooldag, moet je laten uitvoeren door externe professionals. Er zal moeten worden geïnvesteerd in professionele mensen met een eigen deskundigheid, die in het verlengde van de school activiteiten ontwikkelen met en voor de kinderen. Voor ouders moet dan ook helder zijn wie voor de buitenschoolse activiteiten het aanspreekpunt is.’

Schooldirecteur Reuvecamp: ‘Er zal moeten worden geïnvesteerd in professionele mensen met een eigen deskundigheid.’

Vader Den Engelse: ‘De brede school vereist coördinatie. Het is zaak dat de communicatie soepel verloopt.’

De ouder ‘De Kraal is zich als brede school nog aan het ontwikkelen’, zegt Marijn den Engelse. Hij is al jarenlang bestuurslid van de ouderraad van De Kraal; zijn kind zit er op school. De komende verhuizing van De Kraal heeft grote prioriteit. ‘Dat neemt niet weg dat er veel gebeurt. Ik weet dat onze directeur er hard mee bezig is en met de naschoolse opvang is al gestart.’ Den Engelse is enthousiast over het fenomeen brede school. ‘Het is een aantrekkelijk idee dat straks van alles bij elkaar komt’, zegt hij. ‘Denk aan opvang, naschoolse activiteiten, sport en muziek.’ Dat vereist coördinatie; het is zaak dat de communicatie soepel verloopt. Kan de school dit aan? Den Engelse ziet al wel een mogelijke hindernis. ‘Met de school als aanspreekpunt weet ik mijn weg’, zegt hij. ‘Mijn eerste aanspreekpunt is de juf of meester en daarna de directie. Maar als er straks eens iets anders speelt, na schooltijd of buiten het schoolplein bijvoorbeeld, bij wie moet ik dan zijn?’ Hij noemt een concreet voorbeeld, waarbij hij bij de schooldirectie een extra opvangplek had geregeld voor zijn zoon. ‘Toen ik hem kwam ophalen, kreeg ik een standje van de oppasjuf; die wist kennelijk van niets.’

Ondertussen in ... Den Haag In Den Haag, waar minister Ellen Vogelaar van wijken wist, formuleert opvolger Eberhard van der Laan de eerste kritiek op het werk van zijn voorganger. Zo zet Van der Laan vraagtekens bij de keuze voor veertig specifieke wijken. ‘Straks heb je veertig wijken die er over tien jaar pico bello uitzien’, zei hij tijdens een eerste formele kennismaking met de Kamer, ‘en daaromheen wijken waar weinig is gebeurd.’

Verder is Van der Laan vooral geschrokken van het aantal inburgeringscursussen. Het Rijk heeft zich tot doel gesteld jaarlijks zestigduizend inburgeringscursussen te verzorgen; de helft wordt momenteel gehaald. Overigens wees oud-minister Vogelaar zelf ook al op dit probleem. Zij weet dit vooral aan bureaucratie en onervarenheid van betrokken gemeentes. Het probleem met de inburgeringscur-

Watskebuurt? Reageer!

Vaker naar huisarts

Mantelzorg Lunchroom Buurtschouw werkt

Amsterdam investeert in werkgelegenheid, meer sociale samenhang en een beter onderwijsklimaat. De Amsterdamse Wijkaanpak moet ervoor zorgen dat probleembuurten ‘pracht- en krachtbuurten’ worden. ‘Met volop ruimte aan initiatieven van bewoners’, volgens veranwtoordelijk wethouder Tjeerd Herrema. Maar wat merkt de Amsterdammer van de Wijkaanpak? Watskebuurt? MUG wil het graag van u weten. Mail reacties naar [email protected].

Mensen in achterstandswijken gingen in 2006 vaker en korter naar de huisarts dan mensen in andere wijken. Dat blijkt uit onderzoek van het LINH (Landelijk Informatie Netwerk Huisartsen). Mensen in gewone wijken gaan minder maar langer en nemen een ‘boodschappenlijstje’ met klachten mee, aldus het LINH. Woordvoerder Oud van Huisartsenpraktijk Buitenhof met patiënten in de Transvaalbuurt: ‘40 procent van onze patiënten loopt hier twee keer in de week binnen, dat percentage is hoger dan in gewone wijken.’

Welzijnsinstelling Dynamo in Oost-Watergraafsmeer organiseert in samenwerking met expertisecentrum mantelzorg Markant elke tweede dinsdag van de maand een ‘Mantelzorg Lunchroom’, voor mantelzorgers die in het stadsdeel wonen óf iemand verzorgen in het stadsdeel. Een woordvoerder zegt: ‘We kunnen informeren, de behoeften van de mantelzorgers peilen en bieden we gelegenheid tot netwerken.’ Het stadsdeel herbergt naar schatting 14.000 mantelzorgers. Opgeven kan via telefoonnummer 020-4609330/email: [email protected]

De Kids van Amsterdam-Oost laten zich van hun beste kant zien. (Foto’s: George Maas)

sussen levert de taalaanbieders (met name ROC’s en privaten) een verliespost op van naar schatting 45 miljoen euro. Minister Vogelaar stelde eerder al voor om deze kosten te laten delen door het Rijk, gemeentes en de taalinstituten. Enkele grotere gemeentes gingen hiermee echter niet akkoord. Inmiddels zijn de onderhandelingen tussen de gemeenten en Van der Laan gestart.

Kritisch kijken naar je eigen buurt en problemen meteen aanpakken. Dat is de formule van de buurtschouw. Twee keer per jaar trekken bewoners, stadsdeel, politie en woningbouwcorporaties er op uit. ‘En dat werkt prima’, zegt Wouter Stoeken, contactambtenaar in de Transvaalbuurt. ‘De animo van burgers om mee te doen neemt toe, omdat resultaten van de buurtschouw snel zichtbaar zijn. Samenwerkende instanties zorgen snel voor herstel van een schone, hele, groene en veilige woonomgeving.’ De losse tegels liggen inmiddels recht.

W I J K A A N PA K | T R A N S VA A L B U U R T | I N D I S C H E B U U R T

7

december 2008 | MUG magazine

School als centrum van de wijk In de Transvaalbuurt proberen leerkrachten, bestuurders en zorgverleners de brede school steeds breder te maken én gemengder. De brede school moet helpen om van de Transvaal een prachtwijk te maken.

tekst Jos Verdonk foto fotonova.nl Karateles na schooltijd op brede school De Kaap in de Transvaalbuurt

B

asisschool De Kaap vult de schooldag op dinsdag en donderdag aan met leuke en leerzame activiteiten. Op de brede school is genoeg om de verlengde schooldag te besteden: van websites bouwen tot koken, van sieraden maken tot handwerken. Stephanie Georgiou staat voor groep acht maar is ook karatejuf. Ze is Grieks en heeft dus, net als de meeste kinderen van De Kaap, een niet-Hollandse achtergrond. Het fenomeen brede school bestaat al minstens vijftien jaar maar is nog volop in ontwikkeling. Een brede school is veel meer dan een school. Het is een combinatie van basisschool, activiteitencentrum en maatschappelijk werk. De Kaap is een van de oudste brede scholen. Er is onder meer een voorschool voor de allerkleinsten, schoolbuurtwerk, een ‘talentenmakelaar’ voor de iets oudere kinderen en een mentorenproject. Ook ouders kunnen er terecht, bijvoorbeeld in de ‘ouderkamer’ om opvoedingservaringen uit te wisselen. De brede school is er dus niet alleen voor kinderen. Het is bij De Kaap de gewoonste zaak van de wereld dat vooral de moeders regelmatig op school te vinden zijn. Speciaal voor hen is er een ouderkamer ingericht. Hier kunnen ze een kopje koffie drinken, ervaringen uitwisselen en zelfs cursussen volgen. De oudercontactmedewerkers pra-

ten met ouders over gezond eten en puberproblematiek maar ook over het opstarten van een eigen bedrijfje. ‘Onze moeders, met bijna uitsluitend een niet-Nederlandse achtergrond, komen traditioneel weinig buiten de deur,’ zegt Cees Reuvecamp, directeur van De Kaap. ‘De school wordt beschouwd als een veilige plek.’ De brede school-methode is een van de politieke paradepaardjes in de aanpak van probleemwijken. Via onder andere de brede school hoopt de overheid meer grip te krijgen op kinderen die buiten de boot dreigen te vallen. De brede school, met zijn verlengde schooldag, moet kinderen van de straat houden. Ouders leren er met de problemen van hun kroost om te gaan, zo is de gedachte. Ondanks alle inspanningen van zorgverleners en bestuurders zijn er in de Transvaal veel jongeren die problemen veroorzaken, zelfs crimineel gedrag vertonen. De leeftijd van de boefjes is soms schrikbarend laag. Kan De Kaap daar iets aan doen? Stadsdeelvoorzitter Martin Verbeet van Oost/Watergraafsmeer: ‘Je moet je voortdurend afvragen of je wel genoeg aandacht besteedt aan inburgering en integratie. Dat is een zaak van de politiek maar ook van de burgers. We doen allemaal wel wat maar niet genoeg. Veel jongeren krijgen buitenshuis te veel ruimte. Zo gauw ze de voor-

De Kids van Amsterdam Oost laten zich van hun beste kant zien op het lustrum voor het interuniversitair centrum voor organisatie en veranderkunde Sioo. In Amsterdam-Oost ontdekt een multiculturele groep kinderen verborgen talenten. Samen met artiesten wordt het beste uit de kinderen gehaald. De kinderen kunnen kennismaken met vormen van dans, theater, muziek, zang en schilderkunst. Het project biedt de kinderen en jongeren de mogelijkheid zichzelf te ontwikkelen, te vertrouwen, op te treden en ontdekt te worden. Elk jaar wordt een buitenevenement en een theatervoorstelling verzorgd, samen met de kinderen en jongeren. Het jaar wordt afgesloten met een gala. De stichting De Kids van Amsterdam-Oost, die dankzij een startsubsidie uit de wijkaanpakgelden kon worden opgericht, biedt plaats aan 65 kinderen en jongeren uit het stadsdeel in de leeftijd van 5 tot 22 jaar. De Kids van Amsterdam-Oost hebben de Stadsspelen in Amsterdam-Oost gewonnen, de Eigenwijze Buurtprijs en de Battle of Amsterdam in Amsterdam-Oost. Verder hebben ze meegedaan aan het Beste Buurtplan van Nederland, waar

deur dichtslaan hebben ze een waanzinnige vrijheid. Er wordt te weinig meegekeken door de ouders. Daarom zijn we in augustus gestart met het zorgbreedteoverleg van onder andere schoolartsen, leerplichtambtenaren en schooldirecteuren. Als die zien dat een leerling ontspoort, grijpen ze direct in.’ Verbeet kent de brede school een belangrijke rol toe in het omvormen van de Transvaal tot een prachtwijk, met kansen voor iedereen. Maar het verder uitbouwen van De Kaap tot brede school is niet de enige uitdaging. De drie basisscholen in de Transvaal kampen met een ‘witte vlucht’: autochtone ouders sturen hun kinderen niet naar de buurtschool maar naar basisscholen in de verderop gelegen Watergraafsmeer. Schooldirecteur Reuvecamp: ‘Het is niet zo dat witte ouders hun kinderen per se op een witte school willen plaatsen. De meeste ouders geven de voorkeur aan een gemengde school maar die is er op dit moment niet in deze buurt. De bedoeling is dat De Kraal op de middenlange termijn een gemengde school wordt. De overheid wil dat graag én de ouders zelf willen ook.’ Martin Verbeet beaamt dat: ‘Als kinderen uit verschillende culturele groepen bij elkaar op één school zitten, is dat voor iedereen positief. Maar het is vooral belangrijk dat we de nadruk leggen op de basis,

‘Direct ingrijpen als je ziet dat een leerling dreigt te ontsporen’ dus op het lezen en schrijven.’ Kees van der Veer is manager Onderwijs en Opvoeding bij Dynamo, de welzijnskoepel in Oost, Watergraafsmeer en Zeeburg die actief is. Dynamo organiseert veel brede school-activiteiten, ook op De Kaap. ‘Voor veel mensen zijn het verwarrende tijden,’ betoogt hij. ‘In het verleden zijn we misschien te liberaal geweest. Maar we weten nu niet meer wat nou wel of niet mag. Een tik geven is in veel culturen gebruikelijk. Maar hier wordt dan geroepen: ‘Nee!, dat mag je niet doen hoor..’ De brede school, liefst gemengd, moet ouders bij de opvoeding een steuntje in de rug geven. Van der Veens collega Peter Roggeveen denkt dat het zal werken maar vraagt geduld: ‘Over een jaar of vijf à zes zou de invloed van het nieuwe, bredere onderwijs zichtbaar moeten zijn.’ Dat duurt dus nog een hele schoolgeneratie. ‘Ik ben hoopvol gestemd,’ zegt directeur Reuvecamp. ‘Ik zie elke ochtend vooral blije gezichten. Wij bieden onze leerlingen een veilige plek. Ze komen hier graag en vinden het zelfs vervelend als ze te lang vakantie hebben.’

ze uiteindelijk als achtste zijn geëindigd - tussen 240 deelnemers. ‘Het positieve van de buurt naar voren halen, zodat de verslaafden, dealers en andere negatieve beelden uit de buurt verdwijnen; het is ons aardig gelukt’, zegt coördinator Nathalie Oldenstam. ‘We wonen in een steeds groenere, mooiere en gezelligere buurt. De kinderen zijn trots op zichzelf en op hun wijk. Zeker nu ze hun talenten kunnen uiten in de buurt en kunnen laten zien wat we allemaal te bieden hebben hier in Amsterdam-Oost. Goed gedrag van de kinderen wordt beloond en gestimuleerd. Ook voor komend jaar hebben we gekozen voor orde en structuur in het project. Zo kunnen we de kinderen de discipline en rust bieden waarmee ze de thuisbasis van het project kunnen vormen.’ Het lustrum, dat werd verzorgd in Studio K, bood verder gelegenheid in gesprek te gaan met stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch van Slotervaart. De Amsterdamse politie verzorgde een workshop ‘Diversiteit’ en er werd werd gediscussieerd over de leefbaarheid in de wijk. Meer weten? Neem contact op met Nathalie Oldenstam (06-14530872). Illustratie: Pejo

Bron: DMO Amsterdam

8

achtergrond

MUG magazine | december 2008

Vierhonderd pallets met soep Een kijkje in de keuken van de Voedselbank Amsterdam De Voedselbank Amsterdam (VBA) heeft 900 klanten. Dat zijn mensen die onder het minimum leven en wekelijks een gratis voedselpakket komen ophalen. Hoe komt de VBA eigenlijk aan al dat voedsel, hoe zit het met de kwaliteit en waar worden de pakketten gemaakt en verspreid? tekst Marjan ten Broeke Marco Ploeger foto Ingrid de Groot

I

n de grote hal van de centrale loods van de Voedselbank Amsterdam klinkt muziek. Ooit werden in dit monumentale pand stoomlocomotieven gemaakt. Nu heeft de voedselbank er haar hoofdkwartier. Wekelijks komt hier 15 tot 27 ton voedsel binnen. De pallets met voedsel worden verdeeld over de uitgiftepunten in Amsterdam en Noord-Holland. Daar worden ter plekke de pakketten samengesteld, zo’n 2000 per week. De voedselbank werd in 2005 opgericht in stadsdeel Zuidoost. Er waren toen 40 klanten. Al snel volgden meerdere distributiepunten in de stad en de provincie. Willem Langedijk (54) is sinds het begin logistiek coördinator van Noord-Holland. Als vrijwilliger begonnen, is hij al weer 2 jaar één van de weinige betaalde krachten. Zijn telefoon staat nauwelijks stil. Langedijk: ‘Als je hier op maandag binnenkomt, is de hal grotendeels leeg. Halverwege de week komt het meeste voedsel binnen. In de tweede helft van de week gaat het naar de uitgiftepunten.’ Het voedsel komt van leveranciers die het niet meer aan hun ‘gewone’ klanten kwijt kunnen, omdat het bijna over de houdbaarheidsdatum heen is, of omdat er een verkeerde sticker of een verkeerde barcode op zit. Langedijk benadrukt: ‘Niets is over de datum heen.’ Soms komt er ook geld binnen. ‘Daar hebben we rijst voor gekocht, een product waar altijd een tekort aan is.’ Met de meeste leveranciers heeft de voedselbank afspraken over de wekelijkse levering van producten. ‘We hebben inmiddels een heel netwerk’, aldus Langedijk. Op een groot planbord staan alle 11 uitgiftepunten in Amsterdam met daarbij vermeld het aantal voedselpakketten dat er per week naar toegaat. Op Slotervaart en Zuideramstel na, hebben alle stadsdelen één of meerdere uitgiftepunten. In Noord-Holland zijn 12 gemeenten aangesloten bij de voedselbank. Ook deze uitgiftepunten krijgen wekelijks hun pakketten via de loods. Eén hal

‘We hebben 1200 m2, maar we beginnen uit ons jasje te groeien’ is voor Amsterdam en één voor Noord-Holland. Van die laatste is het dak zo lek als een mandje. De VBA hoeft hier dan ook geen huur voor te betalen. Langedijk: ‘We hebben 1200 vierkante meter, maar we beginnen uit ons jasje te groeien. We zoeken naar een plek van 2500 à 3000 vierkante meter.’ Op een pallet staan 660 dozen die, overgebleven van het onlangs gehouden Nationale Schoolontbijt, hier terecht zijn gekomen. In de dozen zitten eieren, hagelslag, stroop, enzovoort. Wat opvalt, is dat er veel gesneden verse groenten zijn. Langedijk: ‘Daar is in de rest van Nederland moeilijk gratis aan te komen, maar wij hebben goede leveranciers. Bijna alle supermarkten leveren aan ons. Kort geleden heeft de VBA 400 pallets met soep van Knorr gekregen. Daarvan zijn er 100 voor Amsterdam. Hiermee kunnen we tot juli vooruit.’ Er is vaak een tekort aan aardappelen, rijst en pasta. ‘Moeilijk te krijgen. Onlangs kregen we 20 ton aardappelen. Die waren snel de deur uit.’ Hij vervolgt: ‘Voordat er voedsel aan ons werd geleverd, gooiden bedrijven veel weg. Maar vergis je niet, één ton voedsel laten vernietigen kost 120 tot 140 euro. Wat ze niet weggooiden ging naar veevoederfabrieken.’ Erg belangrijk is dat het voedsel goed bewaard wordt. Kort dus. Sinds een half jaar heeft de voedselbank een grote vriescel waarin brood, vlees en diepvriesmaaltijden worden opgeslagen. In de koelcel ernaast liggen fruit- en zuivelproducten. Bijna alle auto’s waarin het voedsel wordt vervoerd zijn koel-vriesauto’s. Als alleenstaande kom je voor een voedselpakket in aanmerking als je, na aftrek van alle vaste lasten, per maand maximaal 175 euro overhoudt voor kleding en voedsel. Voor twee volwassenen ligt de grens bij 225 euro. De intake is streng en zorgvuldig. Zo moeten aanstaande klanten hun hele papierwinkel meenemen: paspoort, bankafschriften, huurgegevens, enzovoort. ‘Om de zes maanden worden alle gegevens bij

de uitgiftepunten gecontroleerd. In het begin was er veel fraude, maar inmiddels zijn er scherpere eisen gesteld. Het is wel voorgekomen dat iemand langs kwam in sjofele kleren en vervolgens buiten om de hoek in een vette BMW stapte. De meeste klanten zijn tevreden, zo vervolgt Langedijk, ‘maar je hebt ook mensen die nooit tevreden zijn. Nu we die hoeveelheid soep van Knorr hebben, verwacht ik reacties van: ‘Hmm, alweer soep!’ Na een kleine daling van het aantal klanten, veroorzaakt door een strengere intake, groeit het bestand nu weer. ‘Het zijn bijvoorbeeld mensen die gescheiden zijn en daardoor in de schulden terecht zijn gekomen. Klanten schamen zich meestal als ze een beroep doen op de voedselbank. Eenmaal binnen is dat snel voorbij.’ Van de 100 klanten zijn er naar schatting 20 binnen een paar maanden weer uit het klantenbestand verdwenen en 20, met hulp van bijvoorbeeld het ‘Maatjesproject’, na een wat langere periode. Zestig zijn langdurig klant, dat zijn onder andere mensen met psychosociale problemen. Toch bereikt de voedselbank niet iedereen die onder het sociaal minimum zit. Dat komt door onbekendheid en schaamte. Langedijk vervolgt: ‘Het is een schande dat het in ons land zo ver is gekomen dat er mensen zijn die van een voedselpakket moeten leven. Zo’n pakket is natuurlijk geen oplossing. Je moet iets doen aan de oorzaak, je moet ervoor zorgen dat je de uitstroom bevordert.’ Er gebeuren wel dingen in die richting. Naast de voedselpakketten is inmiddels het traject ‘Meer dan voedsel Alleen’ ontwikkeld. Mensen krijgen voorlichting over verschillende voorzieningen om armoede tegen te gaan. Zo krijgen bezoekers van de voedselbank in Zuidoost een budgetteringscursus aangeboden. In de centrale loods werken zo’n 15 à 20 personen. Sommigen werken er dagelijks, anderen één dag in de week. Het zijn bijna allemaal vrijwilligers, waaronder mensen

van Exodus, een organisatie voor ex-gedetineerden. Ze kunnen bij de VBA werkervaring opdoen. Evenals de mensen die via de Dienst Werk en Inkomen (DWI) zijn binnen gekomen. Na drie jaar is de VBA

‘Iemand met sjofele kleren die om de hoek in een BMW stapte’ inmiddels een instituut. ‘Aanvankelijk wilden de gemeenteraad en de politieke partijen er niets van weten. Onder wethouder Aboutaleb is dat veranderd. Sinds 2007 werken we samen, voornamelijk met de DWI en reguliere hulpverlening. In 2007 heeft de voedselbank een intentieverklaring getekend met de gemeente Amsterdam om samen te werken. Ook met de maatschappelijke dienstverlening zoals de schuldhulpverlening werken we samen. Hulpinstanties verwijzen mensen naar de voedselbank en omgekeerd. De contacten worden steeds beter’, zo vertelt Langedijk. ‘Bij het uitgiftepunt in Zuidoost zijn mensen van de maatschappelijke dienstverlening aanwezig.’ Natuurlijk heeft de voedselbank ook geldschieters nodig. Eén van de bestuursleden houdt zich bezig met fondsenwerving. Er is veel behoefte aan geld voor lopende rekeningen, huur, auto’s en brandstof. ‘We proberen bijvoorbeeld de financiering van een nieuwe vrachtwagen rond te krijgen.’ Verder is Langedijk ervan overtuigd dat toenadering tot de media ook belangrijk is voor de voedselbank. ‘Na de tv-uitzending ‘Effe geen cent te makken’ van de Frogers is er meer aandacht voor ons gekomen. Wij hebben anderhalve vrachtwagen met broccoli gekregen. Binnenkort krijgen we van het RTL een bestelauto. Langedijk is blij met deze media-aandacht. De voedselbank heeft ook regelmatig contact met de NOS, AT5 en RTV Noord-Holland. ‘Het is belangrijk om in de picture te blijven.’

KUNST & CULTUUR december 2008 | MUG magazine

9

Broeden in de Plantage Kunstenaars brengen leven in de stad Creatieve Broedplaats: Een term die steeds vaker opduikt in lokale media. Ook aan de Plantage Doklaan huist een zogenaamde Creatieve Broedplaats. Wat gebeurt hier nu eigenlijk?

Helena Karsten

O

fficieel definieert de gemeente de term broedplaats als volgt: ‘Een informeel woonen werkverband van (cultuur-)producenten, ambachtelijke producenten, dienstverleners en technici. Door de levensstijl, productiewijze en visie die ten grondslag ligt aan een broedplaats, vormen de panden een belangrijk ‘statement’ als culturele vrijplaats binnen de bestaande stad.’ ‘Als je een officieel verhaal wil, dat kan ik je zo geven. Als je nu naar beneden kijkt, loop je er al voor een deel op.’ Met een grote zwaai opent kraker van het eerste uur Hessel de deur voor een rondleiding door de Plantage Doklaan, nummer acht tot twaalf. Het officiële verhaal waar hij op doelt, ligt aan onze voeten: een houten loopplank met de statuten van de vereniging. ‘Een hoop regeltjes, saai verhaal, wel nodig,’ vervolgt Hessel, ‘maar we lopen er ook over!’ ‘Dit gebouw was een ROC toen wij het kraakten. Daarvoor zat er een drukkerij en van 1865 tot 1928, geloof ik, zat er een kerk. Dat zie je nog

R AM SJ

Veel boek en weinig glas Jos Verdonk

Kraker / kunstenaar Hessel ‘ foto: Hilco Koke

wel aan de indeling. In het midden hebben wij een enorme zaal, waar we veel mee kunnen. De datum dat we het kraakten weet ik nog precies: drie januari 1998. Van de mensen die er van het eerste moment bij waren is alleen Ewan er nog. Hij kwam in maart 1998 hier wonen. Op dit moment wonen en werken hier ongeveer dertig mensen. Niet iedereen die hier werkt woont hier en omgekeerd. Daarnaast hebben we ook een gastatelier waarvoor we kunstenaars uit het buitenland uitnodigen. Ikzelf heb een atelier met gekleurd glas in lood. De speling van het licht in het glas fascineert me. En daar voeg ik zelf nog graag wat leuke elementjes aan toe zoals een spiegel.’ www.rainbowcolorproductions.nl In een volgend atelier vinden we fotograaf Remco. Hij heeft een enorme installatie met wel 50 digitale camera’s hangen. ‘Maar dat gaan er 100 worden!’, zegt Remco snel. Voor Remco zit de meerwaarde van dit pand in het samenwerken. Hij is zelf een einzelgänger en heeft veel aan de anderen in het pand. www.lumasol.nl

H

et moderne antiquariaat is niet meer wat het ooit is geweest. De romantiek is er een beetje vanaf. Dat komt door de globaliserende werking van het internet. Informatie is voor iedereen toegankelijk geworden en afstanden bestaan niet langer. Geen verstrooide, wereldvreemde mannen in stofjassen meer, maar mensen die als een bezetene titelbeschrijvingen intikken voor een website. Gek genoeg is dat internet tegelijkertijd dus ook de redding voor veel antiquariaten geworden. Antiquariaat Boek & Glas is gevestigd in de Agatha Dekenstraat, die gezusterlijk naast de Elisabeth Wolffstraat ligt. De namen van deze schrijvers vinden we voor een deel terug op de houten schappen van Boek & Glas. De winkel is hier op zijn plaats.

‘Diversiteit staat in het pand voorop’, vervolgt Hessel zijn verhaal. ‘Dat zie je dus alleen al aan de ateliers. Hier hebben we Sean. Hij is een echte handwerksman die van alles maakt met hout: meubels, boten, noem maar op. Nu is hij bezig met een experimentje, zegt hij zelf: hij wil een soort banjo maken, een zogeheten ‘lute’. Hij speelt nou eenmaal graag de banjo als hobby.’ ‘Wat het intakebeleid is om hier te komen wonen? Ik beslis samen met Ewan en nog een paar mensen wie er als nieuwe bewoners toegelaten worden, maar uiteindelijk bepalen we dat natuurlijk met zijn allen. Bovendien verschil ik met Ewan nogal eens van mening. Hij kijkt vooral naar de artiest: wat voor artistieke inbreng heeft deze of gene. Terwijl ik kijk naar de persoon. Leg die map met kunst maar opzij, maar kun je ook een dak repareren als het moet? Of ben je bereid dat te leren? Want zo werkt dat hier. We profiteren niet alleen van elkaars creatieve inbreng, maar dragen ook samen zorg voor het onderhoud van het pand. Dit hele gebouw hebben we trouwens zelf verbouwd.’

Inmiddels zijn we aanbeland bij het atelier van Ewan. Theatre of Hellucinations noemt hij zichzelf. www.hellucinations.info/intro/intro.htm Hij treedt graag op met bizarre acts en burlesque shows. Vaak samen met partner Erin, die een beetje aan Betty Page doet denken. Ewan: ‘Ik ben hier gekomen vanuit de oude graansilo. Het kraken zit mij ook wel in het bloed, ik heb nog het ‘hardcore’ kraken meegemaakt in Australië, waar ik vandaan kom. Daar gaat het er toch wel wat harder aan toe dan hier. Daar is het veel meer ‘underground’. Dat gevoel mis ik hier soms wel een beetje. Wij waren een soort prototype broedplaats. Nu lijkt de boel een beetje aan het inkakken.’ ‘Wat hiertegen zou helpen? Nou, ik mis met name creatieve impulsen. Dus wat extra feestjes zouden zeker een goede start zijn. Op die manier genereren we wat extra inkomsten die we ook weer voor leuke initiatieven kunnen gebruiken. Bovendien zijn feestjes dé plek bij uitstek om mensen te ontmoeten en ideeën op te doen. Echt veel speelruimte hebben we echter niet. Zo is het pand erg gehorig

voor de buren, en kun je een grote muziekinstallatie dus wel vergeten.’ ‘Ja, ik klink misschien een beetje somber, maar ik zie een soort algehele vertrutting gaande in de stad. De laatste tijd worden er juist weer leuke initiatieven de kop ingedrukt. Neem als voorbeeld het NDSM terrein, dat nu voor het grote geld aan projectontwikkelaars is verkocht. Terwijl juist de kunstenaars zorgen voor de inkomsten van Amsterdam, zij brengen leven in de stad. Nu bloedt de stad langzaam dood als we zo doorgaan. Om een absurd voorbeeld te geven: laatst werden Erin en ik aangehouden op de Wallen toen we op het punt stonden op te treden. De ´zingende zaag’ was in hun ogen toch wel een gevaarlijk wapen!’

Daarnaast is er in deze zaak veel moderne Nederlandse en vertaalde literatuur te vinden. Er zijn wat plankjes met poëzie en met de klassieken (vertaalde oude Grieken en Romeinen). De specialisatie van het huis is typografie: boeken over boeken en letters dus. Deze middag zijn er geen klanten in het antiquariaat aanwezig, maar dat baart de eigenaars, Peter en Conchita van der Linde, geen zorgen want vijfenzeventig procent van de omzet van Boek & Glas gaat tegenwoordig via internet. In de winkel worden de online bestellingen verzameld, verpakt en gefrankeerd. Klanten worden op sites gewezen met titels als antiqbook.nl en antiquariaat. nl, maar komen ook regelmatig zelf een boek ophalen dat ze op de eigen

website van Boek & Glas hebben zien staan. Internet als uithangbord is overigens uitsluitend van toepassing voor de boeken, en dus niet voor het glas. Het nadeel daarvan is dat het zich niet straffeloos per TNT laat verzenden. Daarvoor zijn de vazen, kopjes en schalen iets te breekbaar van aard. Glas is hier sowieso een beetje het ondergeschoven kindje geworden. Het is meer liefhebberij dan handel. ‘Toen we nog aan de overkant zaten,’ wijst Conchita door de winkelruit, ‘hadden we een hele etalage vol glas. Nu nog maar een paar vitrines.’ ‘Antiquariaten zijn eigenlijk de lange staart van de letterkunde’, vult Peter aan. ‘Gewone boekhandels richten zich toch vooral op nieuw uitge-

komen werk. Er staan misschien nog drie of vier oude titels van Hermans op de plank, maar dan houdt het wel op. Wij richten ons op het hele aanbod.’ Boek & Glas richt zich op kwaliteit. ‘We hebben liever drie Flauberts dan één Palmen in huis’, zegt Conhita enigszins streng. Er staat niet voor niets een papierbak voor de deur. Dat is de eindhalte voor boeken die de tand des tijds slecht hebben doorstaan. ‘Wat moet ik dan vermelden op op de site?’, vraagt Peter zich hardop af. ‘Licht beschadigd of een koffievlek op pagina 23?’

Zelf de gevaarlijk zingende zaag van Erin en Ewan zien, of een heerlijke veganistische maaltijd van Erin - artiestennaam Miss Whips - proeven? Dat kan elke donderdagavond, vrij toegang en elke week andere activiteiten. Voor meer informatie over de Plantage Doklaan 8-12 en haar bewoners: http://www.plantagedok.nl/

Boek & Glas, Agatha Dekenstraat 45 - 47 Open: do-za, 12.00 – 18.00 uur www.xs4all.nl/~boekglas

10

KUNST & CULTUUR MUG magazine | december 2008

Berbers op zoek naar hun ro Er moet nog veel onderzoek gedaan worden, maar Berberliteratuur wordt gelezen De Marokkaanse bevolking in Nederland bestaat voor 80 procent uit Berbers. Steeds meer Berbers, tot voor kort een zwaar onderdrukte groep in Noord-Afrika, verenigen zich om te strijden voor behoud van hun taal en cultuur, ook in Amsterdam. Verslag van een culturele middag in Bos en Lommer.

Toine Graus

I

n de Openbare bibliotheek van Bos en Lommer hangt een serie portretten van Berbervrouwen, gemaakt door fotografe Annette van Erkel in het zuiden van Marokko. Berbers zijn de oorspronkelijke bewoners van Noord-Afrika. Het woord ‘berber’ betekent barbaar. Vandaar dat ze de voorkeur geven aan hun eigen benaming ‘Imazighen’. Sinds de Arabieren in de zevende eeuw hun woongebied binnenvielen, worden hun taal en cultuur onderdrukt. De vrouwen op de foto’s hebben tatoeages op de kin die aangeven tot welke stam ze behoren. Steeds meer Berbervrouwen in Nederland laten die tatoeages weglaseren. Zo wordt hun identiteit als Berber letterlijk uitgewist. Schrijver Asis Aynan, zelf Berber, kan zich daar-

Chadors en opium |‘Het huis van de moskee’ van de Iraans-Nederlandse schrijver Kader Abdollah is een ware succesroman. Vorig jaar werd deze roman door het publiek uitgeroepen tot het op een na beste Nederlandse boek aller tijden, al zijn niet alle critici het daarover eens. Theatermaker René Groothof besloot er een muzikale voorstelling van te maken voor toeschouwers van tien jaar en ouder. De vele personages worden gespeeld door slechts drie acteurs: Elsa May Averill, Menno Stijntjes en Groothof zelf. Het verhaal speelt zich af in het Iran van

over opwinden. Hij koestert de Berbercultuur en heeft daarom zijn eigen moeder gevraagd haar tatoeage niet te laten verwijderen. Aynan is op deze zondag in november naar de bibliotheek op het Bos en Lommerplein gekomen op uitnodiging van Stichting Aknarij, een nog jonge Amsterdamse vereniging van Berbers. Ook schrijver Hassan Bahara zal optreden. Berberoloog Mohammed Saadouni zal een lezing houden over de schrijftraditie in het Tamazigh, de berbertaal. Dit is geen gewone literaire middag. Er zit een enorme lading achter, een strijd om de eigen identiteit. Hassan Bahara bijt het spits af. Hij leest voor uit zijn boek ‘Een verhaal uit de stad Damsko’, dat gaat over de jonge Marokkaanse Nederlander. Kader die opgroeit in Nieuw-West in Amsterdam. Daarna leest Asis Aynan

voor uit zijn bundel ‘Veldslag en andere herinneringen’. Het gaat over zijn katholiek/islamitische opvoeding en over worst, een onvermijdbaar Hollands product. Aynan kan het mooi brengen. De luisteraars in het zaaltje van de bibliotheek, een man of vijftig, barsten geregeld uit in gelach. Dan is er gelegenheid vragen te stellen. ‘Hoe belangrijk is het voor jou dat je ouders Berbers zijn?’, vraagt Abdellah Tallal, de voorzitter van Stichting Aknarij, aan Aynan. ‘Als kind wist ik niet eens dat ik Berber was’, antwoordt Aynan. ‘Ik dacht dat ik Arabisch was terwijl we thuis wel Berbers spraken. Surinamers waren voor mij ook een soort Arabieren. Als kind had je dat allemaal niet zo in de gaten. In de moskee sprak de imam Arabisch. Daar verstond je niks van, maar je vond het heel gewoon, net zoals ka-

tholieken Latijn horen in de kerk. Ik ben streng opgevoed, katholiek en islamitisch, maar ik kan niet zeggen dat ik daar veel in heb gevonden. Het ging vooral om regels, regels, regels. Pas toen ik me ging verdiepen in de Berbercultuur werd Marokko spannend. Het is een prachtig kleurrijk land met veel verschillende tradities, talen en culturen. Nu doe ik voor mijn kinderen alles wat mijn ouders niet deden, zoals Berbersprookjes vertellen.’ Voor Hassan Bahara ligt het anders. ‘In mijn boek Damsko komt het Berberisme niet voor. Voor zover ik weet speelt het ook geen grote rol in de Amsterdams-Marokkaanse jongerencultuur. Voor mij ligt het anders dan voor Asis. Zijn ouders komen uit de Rif, waar Berbers altijd werden onderdrukt. Mijn ouders woonden in het zuiden. Daar is de Berbercultuur

heel sterk. Mijn ouders waren trots op hun taal en hun afkomst.’ Mohammed Saadouni, de berberoloog, gaat zijn lezing houden. Op lichtbeelden laat hij oeroude inscripties zien in het Tifinagh, het eigen alfabet van het Amazigh. Het is in onbruik geraakt maar beleeft nu een revival. De meeste Berberteksten worden echter in het Arabische of Latijnse schrift weergegeven. Saadouni laat middeleeuwse documenten zien waarin allerlei onderwerpen worden besproken, zoals de man-vrouw verhouding die in de Berbercultuur veel gelijkwaardiger is dan in de Arabische. Er moet nog veel onderzoek gedaan worden,’ zegt Saadouni, ‘maar het leeft en Berberliteratuur wordt gelezen. Nog maar pas geleden, in 2003, is de koran in het Tamazigh vertaald. Daar was in Marokko nogal wat op-

de fundamentalistische ayatollah Khomeini. Het gaat over drie neven die het grote huis van de moskee bestieren: de machtige tapijthandelaar Aga Djan, de onzekere, aan smetvrees lijdende imam Alsaberi en de blinde Moázen (de omroeper van de moskee). Het is een familiegeschiedenis over religie, liefde en machtspelletjes. Ondanks de strenge wetten van de islam gaat het er opvallend frivool aan toe in het huis. De seksuele moraal is vrij losjes en het gebruik van alcohol mag dan taboe zijn, maar daarvoor zijn opium en waterpijp waardige vervangers. Jeugdtheater De Krakeling, Nieuwe Passeerdersstraat 1. Zaterdag 20 december 19:30.

Laatste kans om goal te zien

De muzikale voorstelling Goal is een productie van MC. Een gezelschap dat is ontstaan uit het multiculturele Cosmic Theater en de groep Made in da Shade en dat urban multimediaal theater maakt. Het script is van John Serkei, die als acteur bekend is van tv, films en het theater. De regie is in handen van Marjorie Boston en Maarten van Hinte. Zij stelden een team samen van acteurs, mimekunstenaars, muzikanten, dj’s en standup comedians. Een centrale rol is weggelegd voor dj All Star Fresh, bekend in de hiphop- en dancescene. Vrijdag 19 december en zaterdag 20 december zijn de laatste kansen om in Amsterdam Goal te zien. Theater Frascati, Nes 63, tel 020 6266866

Water in de fotografie

|Een straatvoetballertje uit Amsterdam-Noord bereikt de top van het internationale voetbal. Een kast vol prijzen, een mooie vrouw, vrienden, geld, auto’s: de droom van elke straatvoetballer in Amsterdam. Jongens, en een snel groeiend aantal meisjes die een aardig balletje kunnen trappen, moeten beslist ‘Goal’ zien. Een drama over Garra uit Noord, die wordt gekocht door een grote club in het zuiden van Europa en in de wereld van het grote geld verstrikt raakt. Het gekonkel en de weelde worden hem teveel en leiden tot de ondergang van Garra.

|Huis Marseille was ooit het eerste fotomuseum van Amsterdam. Om de drie maanden is er een tentoonstelling over de rijke geschiedenis van het medium fotografie. De tentoonstellingen tonen vaak historisch materiaal; de eigen collectie bevat vooral eigentijdse fotografie. Momenteel is er een dubbeltentoonstelling te zien over water. Een daarvan is een overzicht van de Nederlandse waterfotografie uit de 19e en 20e eeuw. ‘Het wassende water in historisch perspectief’ toont waterwerken en havens; dijken, gemalen, sluizen en bruggen. Allemaal uitingen van hoe

KUNST & CULTUUR december 2008 | MUG magazine

Bij ons in ... Zuidoost

ots Stichting Aknarij, een jonge vereniging van Berbers houdt voorleesmiddagen Foto: Remco Visser

hef over want religieuze teksten zouden alleen maar in het klassiek Arabisch mogen worden gedrukt.’ Tallal merkt op dat Berbers in Marokko sinds een jaar of vijf meer vrijheid hebben gekregen om hun taal te gebruiken. Er gebeurt heel veel: Berberverenigingen zijn opgericht, boeken verschijnen in het Tamazigh, er zijn theatervoorstellingen, films; wetenschappers zijn ermee bezig en er is nu zelfs een officieel instituut voor bestudering van de Berbertaal en cultuur. Na de lezing is er muziek door de Amsterdamse Berbergroep Taznaght. Een groep jonge vrouwen praat nog na. Leeft het Berberisme ook onder jongeren in Amsterdam? ‘Absoluut’, antwoordt Souad Aabbad, (22). ’Heel veel tieners zijn er mee bezig. Het is mainstream geworden. Vooral op internet zijn ze actief, niet altijd even serieus. Sommigen zien zichzelf als Berberrebel, Imazighen forever!’ ‘Wij zijn Berbers, geen Arabieren’, zegt Khadya al Mourabit (28). ‘Noem de dingen alsjeblieft bij hun naam. Wij hebben nog OALT-onderwijs (onderwijs allochtone levende talen, red.) gekregen op de basisschool. Moesten we opeens Arabisch leren. Wat is er mis met mij? Waarom moet ik zo’n rare taal leren, dacht ik? Al die arme Berberkindjes die Arabisch moesten leren, onbegrijpelijk.’ Souad: ‘Je bewust zijn van je Berberafkomst geeft rust. Onze ouders hadden een minderwaardigheidscomplex. Ze durven niet te erkennen dat ze Berbers zijn. Er wordt ze gezegd dat gezichtstatoeages haram – verboden – zijn. Dat is niet eerlijk.’ Stichting Aknarij is in 2001 opgericht door Marokkaanse Nederlanders uit het zuiden van Marokko. Het is de eerste vereniging van Berbers in Amsterdam. De stichting organiseert onder andere jaarlijks een Imazighendag. Zie www.aknarij.com

Nederlanders het water ‘temden’ en er land van maakten. De foto’s hadden een praktisch doel: het vastleggen van de voortgang van de bouwwerkzaamheden. Deze presentatie is aangevuld met foto’s van amateur-fotografen, waaronder veel scholieren. De andere tentoonstelling ‘Water gezien door...’ laat een mix van internationaal bekende fotografen zien die elk op hun eigen manier water als verschijnsel fotografeerden: Dieter Appelt, Elger Essen, Balthazar Burkhard, Naoya Hatakeyama, Romi Horn en Syoi Kajii. Tentoonstelling Het water in de fotografie 29 november 2008 – 1 maart 2009, Huis Marseille, Keizersgracht 401

11

Krater bevordert talent In de serie ‘Bij ons in…’ gaan we op bezoek bij een theater of festival bij u in de buurt. Deze maand: Het Krater Theater in Zuidoost.

‘Onze leerlingen hebben talent en kunnen hier discipline opbouwen’ Foto: Remco Visser

Jos Verdonk

D

iep in een vrij anoniem ogend betoncomplex, bij de Amsterdamse Poort, ligt de behuizing van Krater Theater verscholen. Eenmaal binnen is het er rommelig, maar gezellig: een wirwar van nauwe gangetjes met repetitieruimten, een receptie, kantoortjes en opslagruimtes. Het hart van Krater Theater is een zaaltje dat plaats biedt aan maximaal honderd bezoekers, maar dan is het wel proppen geblazen. Ernestine Comvalius, directeur van Krater Theater, is een goedlachse Surinaamse dame die duidelijk plezier heeft in haar werk. In haar kleine kantoortje ruikt het naar bloemen. ‘We houden ons bezig met twee dingen,’ steekt Comvalius van wal. ‘In de eerste plaats is ons doel om mooie voorstellingen neer te zetten. Die voorstellingen kunnen mensen inspireren. Maar minstens zo belangrijk is de cultuureducatie die wij verzorgen op de scholen hier in Zuidoost. Elk kind moet in zijn jeugd in contact komen met cultuur en juist daarom is cultuureducatie zo belangrijk. Het lijkt vaak alsof het alleen maar iets leuks is, maar ik benadruk altijd weer dat

Ostalgische beeldtaal |Het verleden is niet meer, de toekomst geen blijde verwachting. Dit kenmerkt de tentoonstelling ‘Neue Leipziger Schule’ in het Cobra Museum Amstelveen. De Oostduitse Leipziger Akademie bleek na de eenwording in 1989 een van de weinige kunstopleidingen waar je nog ambachtelijk vakonderwijs kreeg. Op veel andere academies, ook in Nederland, is de technische kant van een kunstmedium (bv. olieverfschilderijen), ingeruild voor een benadering waarin het idee (‘concept’) belangrijker is dan de uitvoering. Door de mogelijkheid

het leerplezier gestimuleerd wordt.’ Cultuureducatie helpt kinderen om zich op verschillende gebieden te ontwikkelen en om meer van zichzelf te laten zien. In Zuidoost heeft zo’n zeventig procent van de bewoners een allochtone achtergrond. Kinderen hebben vaak een taalachterstand, maar moeten wel goed kunnen meekomen op school. Krater ontwikkelt hiervoor speciale taalprojecten. Comvalius: ‘Je kunt kinderen bijvoorbeeld woorden laten oefenen door ze daar een beweging of een dansje bij te laten maken. Zo leren ze spelenderwijs omgaan met taal en voelen ze niet direct hun tekortkomingen.’ Wat betreft culuureducatie richt Krater Theater zich op alle groepen in het onderwijs. Comvalius: ‘We beginnen al op de kleuterschool en in het basisonderwijs hebben we ook veel projecten. We oefenen op de scholen zelf, in de aula of de gymzaal. Wel stellen we altijd als voorwaarde dat de leerkracht bij onze activiteiten aanwezig moet zijn, want die gaat uiteindelijk met de kinderen verder.’ Een andere vorm van cultuureducatie die in Krater Theater plaatsvindt is de Five o’clock class. Dit is een scha-

kelklas voor jonge talenten. ‘Voor de meeste theateropleidingen is minimaal havo nodig,’ zegt Comvalius, ‘maar dat hebben onze deelnemers vaak niet. Wat ze wel hebben is talent. Bij ons kunnen ze een jaar lang discipline tonen. Daarna kunnen ze auditie doen bij de Hogeschool voor de Kunsten. Krater Theater bestaat al zo’n vijfentwintig jaar, maar pas sinds 2004 op de huidige locatie. Daarvoor leidde het theater – als zoveel culurele instellingen in Zuidoost – een zwervend bestaan. Uiterlijk april 2009 verhuist Krater Theater naar het gloednieuwe Bijlmerparktheater aan het Anton de Komplein. De nieuwe lokatie is een ontwerp van architect Paul de Ruiter. ‘Het ziet er erg mooi uit,’ vertelt Comvalius enthousiast. ‘Het is gebouwd in een ellipsvorm. We krijgen daar een grote zaal met ruim driehonderd zitplaatsen. Het is mogelijk om de zaal in te richten als een circus, met het podium in het midden. Dat is omdat Circus Elleboog hier ook optredens geeft.’ Behalve met Elleboog deelt Krater de nieuwe behuizing met de Jeugdtheaterschool en Theaterwerkplaats Zuidoost. Na de verhuizing verdwijnt

om je ‘degelijk’ te scholen, trokken veel Duitse jonge kunstenaars naar Leipzig. Daar ontwikkelden zij een beeldtaal die enerzijds leunt tegen het Sociaal-Realisme dat in dienst van het communisme staat: sterke mannen die het land omploegen enzo, maar die anderzijds aansluit bij de West-Europese kunst. Die wordt gekenmerkt door een nadruk op de persoonlijke beleving van de kunstenaar.De tentoonstelling bestaat hoofdzakelijk uit schilderijen en foto’s. Wat laten ze zien? Gespierde kerels die een nutteloos ding ophijsen; architectuur die wankelt. scheurt, omvalt of bunkers die wegzinken in water. Tentoonstelling t/m 11 januari 2009 Cobra Museum

Stille Nacht door slapelozen |Theatergroep De Slapelozen organiseert in december een reeks voorstellingen in het kader van Sinterklaas en Kerst. Het bijzondere aan deze voorstellingen is dat zij niet plaatsvinden in een theater, maar in de straten van de Kinkerbuurt in Oud-West. Het is de bedoeling dat het publiek actief deelneemt aan de voostellingen. ‘Stille nacht’ is een collage van verhalen, met als belangrijkste thema dat we allemaal onderweg zijn, en niet altijd weten waar we precies heen gaan. Zo formuleert Victor Mentink het idee achter

ook de naam en het merk Krater Theater. ‘Samen met de andere partners hebben wij besloten om een nieuwe naam te kiezen. Dat is dus Bijlmerpark Theater geworden.’ Vijfentwintig jaar geleden richtte Krater zich voornamelijk op kinderen en jongeren. Sinds een jaar of tien is er ook een programmering ontwikkeld voor volwassenen. Behalve met het programmeren van voorstellingen en cultuureducatie houdt Krater zich ook bezig met het organiseren van culturele evenementen, zoals het Zomerfestival in Zuidoost, dat geheel gratis is. Met zo’n vijfentachtigduizend inwoners is Zuidoost ongeveer even groot als de gemeente Amstelveen. Niet zo vreemd dus dat dit stadsdeel nu eindelijk een echt theater krijgt. Ernestine Comvalius kijkt alvast vooruit: ‘Ik wil graag een veel groter publiek bereiken, ook de autochtone Nederlanders. Die zijn gek genoeg nu nog ondervertegenwoordigd. Ik vraag me dan altijd af: waarom ga je voor theater naar de stad, terwijl er hier ook van alles is te zien?’ Krater Theater, Hofgeest 139. www.krater.nl

de voostelling. Hij is acteur en mede- oprichter van de theatergroep. ‘Dit thema vind je ook terug in het verhaal van de drie Wijzen uit het Oosten. Zij volgen een ster, maar weten niet waar zij uiteindelijk uit zullen komen.’ Het publiek zal via verschillende wegen naar een centraal punt geleid worden. Hier zal dan het kerstfeest gevierd worden onder het genot van hapjes, drankjes en muziek. Een verrassend element in de voorstelling is dat Sinterklaas aanwezig zal zijn op het kerstfeest. Mentink: ‘We weten altijd precies wanneer Sinterklaas komt, maar hoe en wanneer hij weggaat, dat weet niemand. Is hij nooit weggegaan of al weer terug?’ www.slapelozen.com

12

KUNST & CULTUUR MUG magazine | december 2008

Agenda Cultuur DO 4, 10, 12 EN 14 DECEMBER Met Aandagt naar Holiday on Ice Stichting Aandagt verzorgt dagtochten voor mensen die begeleiding nodig hebben wegens lichamelijke beperkingen. U kunt dan ook alleen reserveren als u in het bezit bent van een vervoerspas van Stadsmobiel of Connexxion. In december neemt Stichting Aandagt u mee naar de spetterende nieuwe show van Holiday on Ice. ‘Mystery’ is een voorstelling met prachtige decors en kostuums, waarin de schaatsers op avontuur gaan naar verafgelegen oorden, van het Verre Oosten tot de wereld van Alice in Wonderland. De 50 schaatsers zijn stuk voor stuk van internationaal topniveau en staan garant voor een betoverende voorstelling. Stichting Aandagt regelt ook het vervoer binnen Amsterdam en Diemen van huis naar de RAI en neemt de vervoerskosten voor haar rekening. LOCATIE Amstelhal van de RAI INFO 036 537 01 99 AANVANG ZO 12:00 WO/DO 19:00 VR 20:00 TOEGANG 30,00 MET DECEMBER / JANUARIBON 15,00

MA 8 DECEMBER Classic FM Kennismakingsconcert Wilt u al jaren eens een klassiek concert in het Concertgebouw bezoeken, maar komt het er steeds niet van? Of denkt u dat een concert niets voor u is, omdat u niet genoeg weet van klassieke muziek? Dan is dit uw kans! Het Nederlands Kamerorkest geeft op 8 december een uniek ‘Kennismakingsconcert’ voor iedereen die wel eens een klassiek concert wil meemaken. Het concert duurt maar een uur en heeft een prachtig toegankelijk programma dat vanaf het podium wordt toegelicht. LOCATIE Concertgebouw, Concertgebouwplein 2-6 INFO www.orkest.nl en 671 83 45 AANVANG 20:15 TOEGANG 19,00 MET DECEMBER / JANUARIBON gratis

1

1 MA 8 EN 15 DECEMBER Opera per Tutti! De Mazali Opera Singers brengen opera ten gehore in de Vondelkerk in Amsterdam. Met het unieke project ‘Opera per Tutti!’ wil Mylou Mazali opera toegankelijk maken. Aria’s worden belcanto gezongen, voorafgegaan door een toelichting of een bij de aria passende anekdote. Het repertoire en de bezetting van de Mazali Opera Singers wisselt wekelijks. Naast de mezzosopraan Mylou Mazali treden een sopraan, een tenor en een bariton op. Dit viertal staat onder muzikale begeleiding van een pianist(e). LOCATIE Vondelkerk, Vondelstraat 120d INFO www. operapertutti.nl en 627 49 29 AANVANG 20:15 Kassa v.a. 19:30 TOEGANG 20,00 MET STADSPAS 10,00 MET DECEMBERBON gratis

2 1

3

3

2

3

DI 9 EN 10 DECEMBER Film ‘Tsotsi’ in het Tropentheater In Soweto woont Tsotsi (gangster), een negentienjarige, zwarte crimineel, opgegroeid in een rioolbuis op een braakliggend terrein bij Johannesburg. Als hij op een avond een vrouw neerschiet en er in haar auto vandoor gaat, treft hij op de achterbank een baby van drie maanden aan. De film is Nederlands ondertiteld. LOCATIE Kleine Zaal Tropentheater, Linnaeusstraat 2 INFO www.tropentheater.nl en 568 85 00 AANVANG 20:30 TOEGANG 8,50 MET STADSPAS 7,50 MET DECEMBERBON 2,50

T/M 31 JANUARI Vodou in het Tropenmuseum Magische poppetjes, mensenbotjes en rondspringende mensen. Door Hollywoodverhalen hebben veel mensen een negatief beeld van vodou. De tentoonstelling Vodou in het Tropenmuseum geeft een prachtig beeld van deze volksreligie uit Haïti. Vodou is geboren uit slavernij, ontstaan uit verschillende Afrikaanse religies en vermengd met onder meer aspecten van katholieke rites en heiligenbeelden. Het is een complexe, maar ook flexibele religie zonder dogma of hiërarchie, die de gelovigen veel vrijheden biedt, ook op artistiek gebied. De tentoonstelling Vodou toont meer dan 250 spectaculaire voorwerpen die zijn gemaakt voor de vele vodou-tempels. 5, 24 en 31 december open tot 15.00 uur. Gesloten op 25 december en 1 januari. LOCATIE Tropenmuseum, Linnaeusstraat 2 INFO www. vodou.nl en 568 82 00 AANVANG DAGELIJKS 10:0017:00 TOEGANG 8,00 MET STADSPAS 2,50 MET DECEMBER / JANUARIBON gratis

1

VR 12 T/M 20 DECEMBER Roze Filmdagen De alweer de twaalfde editie van de Roze Filmdagen vindt dit jaar plaats in Cinema de Balie, de Centrale Bibliotheek (OBA), Filmhuis Cavia en Filmtheater de Uitkijk in Amsterdam. De Roze Filmdagen bieden een bijzondere verzameling speelfilms, korte filmprogramma’s en documentaires. Met 100 films uit 30 landen in 62 voorstellingen wordt een goed beeld gegeven van wat er wereldwijd op gay filmgebied gebeurt. Zowel populaire films als kleinere alternatieve films komen aan bod. INFO www.rozefi lmdagen.nl TOEGANG TUSSEN 8,00 en 5,00

ZA 13 DECEMBER Gerard Reve middag Presentatie van het boek ‘Rivaliteit zonder einde’ over de gebroeders Karel en Gerard van het Reve, van Bernard Prakke. Vraaggesprek door Guus Bauer en Bert van Gaalen. Aansluitend zal een documentaire van Henk Raaff worden vertoond, over Betondorp, waar de gebroeders Van het Reve opgroeiden. LOCATIE Centrale Bibliotheek, Oosterdokskade 143 INFO www.oba.nl en 0900-2425468 AANVANG 15:00 TOEGANG gratis

ZA 13 EN 14 DECEMBER Oklahoma door Cantare Oklahoma, de eerste musical van het beroemde duo Rogers & Hammerstein, was direct vanaf de première in 1943 een groot succes. Zangtheatergroep Cantare neemt u met deze musical mee naar het Wilde Westen. Het verhaal speelt zich af rond 1920 op Indiaans grondgebied, in de tijd dat Oklahoma een Amerikaanse staat werd. Cowboy Curly McLain en boerenknecht Jud Fry strijden om de hand van één dame, Laurey Williams. Wie gaat er met het meisje vandoor? U hoort klassiekers als ‘Oh, what a beautiful morning’ en natuurlijk de titelsong ‘Oklahoma’. LOCATIE De Meervaart, Meer en Vaart 300 INFO www.meervaart.nl, www.cantare.nu en 410 77 77 AANVANG ZA 20:00 ZO 14:00 TOEGANG 23,00 MET STADSPAS 18,00 MET DECEMBER / JANUARIBON 13,00

2

T/M 31 DECEMBER De Wereld van Christiaan Andriessen Op deze tentoonstelling maakt u kennis met het getekende dagboek van Christiaan Andriessen (1775-1846). Gebeurtenissen van 200 jaar geleden komen heel dichtbij, gedachten en gevoelens van Andriessen zijn heel toegankelijk. Door de tekeningen krijgt u een prachtig beeld van Christiaans huiselijk leven, de straat, de stad, zijn opdrachtgevers, de politiek, maar ook de hemel en de maan. LOCATIE Stadsarchief Amsterdam, Vijzelstraat 32 INFO www.stadsarchief.amsterdam.nl en 25115 11 OPEN di t/m za 10:00 - 17:00; zo 11:00 - 17:00 TOEGANG 4,00 TOT 12 JAAR gratis TOT18 JAAR 2,00 MET STADSPAS 2,00 MET DECEMBERBON gratis

3

ZO 21, 26 EN 28 DECEMBER De Impresario - Mozart Een korte komische opera. Het verhaal speelt zich af achter de schermen van een operatheater: een lege kas, ruziënde prima-donna’s, een verliefde impresario en een wanhopige assistent die de boel moet sussen. Voor iedereen v.a. 8 jaar LOCATIE Amsterdams Marionetten Theater, Nieuwe Jonkerstraat 8 INFO www.marionettentheater.nl AANVANG 15:00 TOEGANG 12,50 MET STADSPAS 9,50 TOT 14 JR 7,50

DI 23 DEC T/M 3 JAN ZUM WOHL van Suver Nuver ‘Zum Wohl’ is de allerlaatste voorstelling van het roemruchte gezelschap Suver Nuver: de subsidie houdt op. Onder leiding van Gerardjan Rijnders zoekt de groep haar heil in Oostenrijk: land van Freud, Fritzl, Hitler en Sissi. Het gaat over tijd en herhaling, over familie en indringers, over woede en wraak. Een feest van destructie! Op 29, 31 dec en 1 jan geen voorstelling. LOCATIE Theater Bellevue, Leidsekade 90 INFO www. theaterbellevue.nl en 5305301 AANVANG 20:30 ZO 15:00 TOEGANG 16,00 MET STADSPAS 13,50

VR 26, 30 EN WO 31 DECEMBER Repeltsteeltje speelt Repeltsteeltje ‘Heden bak ik, morgen brouw ik, overmorgen haal ik het koningskind. Wat een geluk dat niemand weet dat ik Repelsteeltje heet.’ Een bijzondere bewerking van een spannend sprookje over een dramatische beproeving en een overwinning. Donker en eng, sprankelend en met een flinke dosis humor. Met als decor een grillig en uit verhouding getrokken bouwwerk. Vanaf 6 jaar. LOCATIE Ostadetheater, Van Ostadestraat 233d INFO www.ostadetheater.nl aanvang 14:30 TOEGANG 10,00 T/M 17J 4,50 VOLW BEGELEIDER 5,50 MET STADSPAS 3,50 / 8,00

T/M 31 JANUARI Wintervertellingen in de Hortus Voor de jonge bezoekers zijn er deze winter verhalenvertellers in de Hortus. Iedere woensdag- en zaterdagmiddag wordt er een spannend winterverhaal voorgelezen in de Palmenkas, o.a. door Rob Chrispijn (tekstschrijver voor Klokhuis). De vertellingen starten om 14.00 uur. Deelname kost 1,00 extra. Voor kinderen van 4 tot 8 jaar. LOCATIE Hortus Botanicus Amsterdam, Plantage Middenlaan 2a INFO www.dehortus.nl en 6259021 OPEN 9:00 - 16:00 WEEKEND 10:00 - 16:00 TOEGANG 7,00 KIND 3,50 MET STADSPAS 3,50 / 1,00

BETOOG december 2008 | MUG magazine

Agenda Politiek DONDERDAG 4 DECEMBER Raketten of rekenschriftjes Kamerleden, ontwikkelingsorganisaties en andere betrokkenen discussiëren over de omstreden levering van peperdure wapensystemen aan ontwikkelingslanden. Komen de Millenniumdoelen in gevaar? LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 AANVANG 19:30 RESERVEREN [email protected] TOEGANG gratis

ZONDAG 7 DECEMBER Democratie in Afrika: Ghana In Afrika is de laatste jaren veel te doen rondom verkiezingen. Aandacht voor de verkiezingen in Ghana, die op deze dag plaatsvinden. Met debat, analyses, lezingen en live-verbinding met Ghana. LOCATIE De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10 AANVANG 20:30 RESERVEREN www.debalie.nl TOEGANG 8,00 MET CJP/STADSPAS 6,00

MAANDAG 8 DECEMBER Mythen rond economische groei Debat met onder anderen Bob Goudzwaard. LOCATIE Crea, Turfdraagsterspad 17 AANVANG 20:00 TOEGANG 5,00

DINSDAG 9 DECEMBER Café Europa ‘Pays-Bas: douze points!’ De storm van de financiële crisis raast ook over Europa en neemt in zijn vaart pensioenfondsen mee. Tien jaar geleden werd de euro ingevoerd. Toen was een veelgehoord tegenargument dat de pensioenen van de Nederlanders gevaar zouden lopen. Is die vrees bewaarheid geworden of biedt de Europese Unie ons nu juist bescherming. Het debat wordt van commentaar voorzien door cultuurhistoricus Thomas von der Dunk. LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 AANVANG 20:00 RESERVEREN www.dare2connect.nl TOEGANG gratis

ZONDAG 14 DECEMBER Forum Amsterdam: Het geheim van... Amsterdam is een van de meest pluriforme, culturele steden van Europa, alleen al door het feit dat er 177 nationaliteiten wonen en werken. Kunstenaars, denkers, ondernemers, zakenlieden van allerlei slag en afkomst presenteren ervaringen en toekomstvisies. LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 AANVANG 14:00 RESERVEREN [email protected] TOEGANG 5,00

DINSDAG 16 DECEMBER Europadag 2008: Culturele samenwerking in Europa Wat zijn de ontwikkelingen op politiek niveau en hoe moeten we na 2013 verder? Workshops over netwerken, mobiliteit, cultuur en economie en het Europees jaar van Creativiteit en Innovatie. LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 AANVANG 12:00 RESERVEREN EN INFORMATIE www.dare2connect.nl TOEGANG gratis

DINSDAG 16 DECEMBER Felix & Sophie: Tegen de armoede! Wat is armoede, wat zijn de oorzaken van armoede en wat moeten we er tegen doen? Jos Philips, docent Universiteit van Utrecht, Mirjam Pool, freelance journaliste en auteur van ‘Alle dagen schuld, praktijkverhalen over armoede’ en René Gabriels, onderzoeker naar kwaliteit van het levgen aan de Universiteit van Maastricht. LOCATIE Felix Meritis, Keizersgracht 324 AANVANG 20:00 RESERVERING niet mogelijk, vol is vol TOEGANG gratis

13

Bezuinigen op rechtshulp Verzekeren rechtshulp is onbetaalbaar Het kabinet heeft bezuinigingen aangekondigd op de rechtshulp. Een onzalig plan, meent sociaal advocaat Harm Gelderloos.

tekst Harm Gelderloos foto fotonova.nl Het kabinet wil dat een advocaat voor rechtzoekenden vrijwel onbetaalbaar wordt

H

et kabinet wil korten op gefinancierde rechtshulp. Er zouden teveel toevoegingen worden aangevraagd. Vreemd, omdat het merendeel van de rechtszaken (sociale zekerheid, strafrecht) toch echt wel door de overheidsorganen worden uitgelokt. En dan heb je een pro deo advocaat nodig. Als je weinig verdient, zijn de kosten nog wel overzichtelijk: 94 euro eigen bijdrage waarvoor je meestal wel een tegemoetkoming van de Sociale Dienst kan krijgen. Als je meer verdient, loopt dat hard omhoog: van 148 tot 705 euro. Het kabinet wil nu dat iedereen zich voor rechtsbijstand gaat verzekeren. Dat geldt alleen voor het arbeidsrecht en het contractenrecht. Voor andere gebieden zoals echtscheidingsrecht of strafrecht is geen verzekeraar te vinden die dekking biedt.

‘Gewoon geld reserveren voor eventuele juridische procedures’ Dit zou ongeveer 168 euro per jaar aan premie gaan kosten, of meer. Meestal heb je maar een paar keer in je leven een advocaat nodig. Dus met dit bedrag aan premie – voor de rest van je leven – ben je duurder uit. Daarom valt te vrezen dat mensen die net boven de bijstandsnorm uitkomen zich niet zullen verzekeren. Daar heeft het kabinet het volgende op gevonden: er komt een vangnetregeling. Die houdt in dat als je op deze rechtsgebieden een advocaat nodig hebt en je bent niet verzekerd, je er een kunt krijgen, maar dan moet je aan die advocaat wel het volle bedrag betalen wat hij anders zou krijgen. Dan spreken we zomaar over een bedrag van 900 tot 1400 euro. En dat zelfs als je net boven de bijstandsnorm uit zou komen. Zelfs als je op grond van de nu bestaande regeling maar 148 euro aan eigen bijdrage zou moeten voldoen.

Het idee daarachter is dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. En dus gewoon geld reserveren voor eventuele juridische procedures. Tot nu toe was dat redelijk haalbaar, maar in de toekomst zal dat dus niet meer zomaar gaan. Als je wordt ontslagen door je baas, zit je van de ene op de andere dag zonder inkomen. Daar heb je niet op gerekend. Een rechtsbijstandsverzekering afsluiten heeft geen zin meer, want het conflict is er al. Die 1400 euro die je nodig hebt om een loonvordering in te kunnen stellen heb je niet. Dan zou je ingewikkelde trucs uit kunnen halen door te zeggen dat je inkomen opeens gedaald is, maar als dat nog maar heel kort het geval is hebben die paar maanden geen inkomen onvoldoende invloed om Peiljaarverlegging te kunnen aanvragen. Dus protesteren bij je baas gaat niet en het UWV zal zeggen dat je het geld maar bij je baas moet halen. En de Sociale Dienst? Die zegt gewoon dat ze eerst een beslissing van het UWV willen zien. Dat kan een weekje of dertien duren. Een ander voorbeeld: iemand heeft wat gegevens uit je brievenbus gevist en is in staat geweest om daarmee een stuk of vijf telefoonabonnementen af te sluiten. Met gratis telefoon natuurlijk. Jij komt daar pas achter op het moment dat de eerste rekeningen beginnen binnen te stromen. 2000 euro per stuk; vijf keer. En dat kan je echt nooit betalen. Sterker, je hebt niet eens een mobiele telefoon omdat all-inone via UPC veel goedkoper is. Dat is nou wat we contractenrecht noemen. Daar had je een verzekering voor kunnen afsluiten. Als je het hebt gedaan, dan zou het best zo kunnen zijn dat het je moeite kost om deze zaak aan te melden bij je rechtsbijstandsverzekeraar. Je hebt namelijk net werk gekregen in de plantsoenendienst en ja, je hebt geen mobiele telefoon. Eigenlijk zou je een dag vrij moeten nemen om de rechtsbijstandsverzekeraar te kunnen

Inkomensgrenzen en eigen bijdragen Ben je alleenstaand met een jaarinkomen tot €16.200,- of heb je een gezin met een jaarinkomen tot € 22.500,- dan is je eigen bijdrage € 94,-; vervolgens loopt de eigen bijdrage categorisch op, gekoppeld aan je jaarinkomen, tot € 705,- bij een jaarinkomen tot € 22.900,- of (met gezin) € 32.400,-.

bellen, maar je hebt die baan bij dat hoveniersbedrijf net, dus je durft dat niet te vragen. Tegen de tijd dat je eindelijk iemand van de verzekeraar aan de lijn hebt, vragen ze naar je polisnummer. Wat is dat nou weer? Het gesprek verloopt stroef en je moet ze faxen. Dat is op het postkantoor verschrikkelijk duur. Als je een paar dagen later thuiskomt ligt er een brief op de mat. Ze geloven je verhaal niet en ze kunnen je alleen maar adviseren om te betalen. De verzekering biedt geen dekking omdat je onvoorzichtig met je gegevens zou zijn omgesprongen. En ze royeren je meteen, maar je moet nog wel twee maanden premie betalen. Oh, en je komt op de zwarte lijst omdat je verzwegen hebt dat je in de afgelopen acht jaar met de politie in aanraking bent geweest. Stel dat je niet verzekerd was. Had jij dan 1400 euro in huis om een advocaat in te schakelen om je te verweren tegen een van de vijf telecombedrijven? Nee, dat dacht ik al. Let wel: pro deo advocaten zijn qua prijsstelling voor de overheid redelijk goedkoop. Maar in 2004 zijn de eigen bijdragen die rechtzoekenden moesten betalen verschrikkelijk verhoogd. Wat het kabinet voorstelt, houdt in dat een advocaat voor rechtzoekenden nog veel duurder wordt. Dat is gevaarlijk. Tot op de dag van vandaag is het zo dat als je eindelijk eens uit de bijstand komt er allerlei toeslagen komen te vervallen. Je schiet er eigenlijk financieel heel weinig mee op om te gaan werken, al is het natuurlijk heel prettig om je weer eens nuttig te voelen. Je woontoeslag en je zorgtoeslag en misschien nog wel andere toeslagen zakken echter in. En met deze ‘gemengde verzekeringsplannen’ zou je een verzekering moeten afsluiten of geld moeten sparen voor die ene keer in je leven dat je een advocaat moet inschakelen. Dus nog een armoedevalletje extra. Voor het geval je door deze plannen op het verkeerde pad dreigt te raken: ook dat gaat je binnenkort geld kosten. Vroeger was het zo dat je als je bijstand had je die 94 euro niet hoefde te betalen als je een advocaat inschakelde voor bijstand bij de politierechter. Dat houdt ook op. Eigen verantwoordelijkheid noemen ze dat. Harm Gelderloos is advocaat te Den Haag en secretaris van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland

14

DOSSIER MUG magazine | december 2008

Help! De crisis komt eraan De financiële crisis voor dummies en wat u en ik ervan merken De motor van de economie komt tot stilstand. Nog even en we zitten in een recessie. Wat gaat dat betekenen voor Nederlanders met een smalle beurs? Eerst een terugblik op de oorzaken van de op één na grootste financiële crisis van de afgelopen jaren. Tekst Marco Ploeger en Marcel Schor Illustratie Pejo

Met z’n allen blut Iedere Amerikaan zijn eigen huis: The American Dream. George W. Bush wilde de geschiedenis ingaan als de president die dat ook werkelijk voor elkaar zou hebben gekregen. En waarom niet, de economie kon niet stuk na de gouden jaren negentig.Alles leek goed te gaan, totdat teveel Amerikanen met een laag inkomen hypotheken afsloten, die ze eigenlijk niet konden afbetalen. Daarbij speelden drie zaken: Geld lenen werd in de Verenigde Staten vanaf 2001 een stuk goedkoper dankzij een lage rente. De verleiding om een huis te kopen was dus enorm. Investeerders uit Azië en Europa zorgden voor een grote toevoer van geld in de Amerikaanse economie. Het ging Amerika dus voor de wind. Ten slotte werden er nieuwe hypotheekvormen bedacht, die een hypotheek ook binnen handbereik brachten van mensen met lage inkomens. Banken deden minder moeilijk over de inkomensgegevens van hypotheek-aanvragers. Mensen konden meer geld lenen in verhouding tot de waarde van het huis. Amerikanen zijn sowieso gewend om op de pof te leven, een creditcard is er de normaalste zaak van de wereld. Ook arme Amerikanen sloten, aangemoedigd door de regering, een zogeheten subprime-hypotheek af. Bij een subprime-hypotheek betaalt de huiseigenaar de eerste jaren een lage of zelfs helemaal geen rente, daarna

juist een hoge rente. Mensen sloegen enthousiast aan het huizenkopen. Daardoor werd de vraag naar huizen al snel groter dan het aanbod. Gevolg: een forse stijging van de huizenprijzen. Een gunstige ontwikkeling, dachten de meeste mensen. Veel huiseigenaren hoopten dat zij hun huis met winst zouden kunnen verkopen vóór de renteherziening. Maar het te grote optimisme van de Amerikanen was misplaatst. Aan de lage rente kwam een einde. Steeds meer huizenbezitters met een laag inkomen konden halverwege 2006 de aflossing van hun subprime-hypotheek niet meer betalen. Daardoor daalde de belangstelling voor nieuwe huizen en kelderden de prijzen. Amerikaanse gezinnen die hun hypotheek niet langer konden betalen, werden uit hun huizen gezet. Nogal wat gezinnen werden hierdoor getroffen. De banken verkochten de vrijgekomen huizen vervolgens noodgedwongen met verlies omdat die in waarde waren gedaald. Vertrouwenscrisis De Amerikaanse hypotheekbanken hadden de subprime-hypotheken verpakt, opgeknipt en doorverkocht aan andere financiele instellingen (banken en verzekeringsmaatschappijen) over de hele wereld. Deze vorm van risicospreiding leek lange tijd te werken maar zorgde uiteindelijk voor gro-

te problemen. Het duurde een tijd voor de volle omvang van de verliezen duidelijk werd. Banken hadden pakketten gekocht waarin gezonde hypotheken en subprimehypotheken bij elkaar zaten. Niemand wist precies wie er veel subprime-hypotheken in zijn beleggingsportefeuille had en dus enorme verliezen zou lijden. Het gevolg was dat banken elkaar onderling niet meer vertrouwden. Er was een reëel risico ontstaan dat een geldlening die de ene bank afsloot met een andere niet meer afgelost zou kunnen worden. De geldmarkt kwam nagenoeg tot stilstand omdat geen bank meer geld durfde uit te lenen uit angst besmet onderpand terug te krijgen. Banken en verzekeraars schreven tussen augustus 2007 en augustus 2008 voor bijna 500 miljard dollar af van hun beleggingsportefeuilles, omdat die besmet waren met subprime-hypotheken. Nederland Ook in Nederland kwamen banken, verzekeringsmaatschappijen en andere financiële instellingen in de problemen. Slechts dankzij de financiële injecties van de overheid werd voorkomen dat het bancaire systeem als geheel ten val zou komen. Maar met de redding van banken als Fortis, ABN Amro en ING is de crisis nog niet bezworen. De bankcrisis heeft effect op de hele wereldeconomie; de Nederlandse economie kan daar niet aan ontsnappen. Het Nederlandse bedrijfsleven merkt de effecten nu al volop. Met name de bouwwereld heeft te kampen met de gevolgen van de kredietcrisis. Voor aannemers is het een stuk moeilijker geworden om de financiering rond te krijgen voor bouwprojecten. Banken zijn

afwachtend met het lenen van geld. In de haven van Rotterdam zijn in de maanden oktober en november veel minder containers gelost dan anders in deze periode. De handel stagneert. Ook de automobielfabrieken zien het aantal orders teruglopen, door minder vraag naar vrachtauto’s, lease-auto’s en ook door voorzichtig geworden consumenten. Door de verminderde vraag naar auto’s hebben toeleveringsbedrijven, zoals de metaalsector en de verfindustrie het moeilijk gekregen. Werkgeversorganisatie VNO/NCW meldt dat er signalen komen van honderden Nederlandse bedrijven die plotseling geen orders meer krijgen. Ontslagen Vooral uitzendkrachten zullen de eersten zijn die last krijgen van minder werkgelegenheid. Nederland telde in 2007 zo’n 730.000 uitzendkrachten op een beroepsbevolking van 7,3 miljoen mensen. Dat is dus zo’n 10 procent. Uitzendkrachten vormen een economisch kwetsbare groep. In oktober vlogen al duizenden uitzendkrachten de laan uit. Bij Heineken ging het om 400 mensen, bij Daf om 1250, bij Scania om 360 uitzendkrachten. Ontwikkelingen in de uitzendbranche worden beschouwd als thermometer voor de economie als geheel. Daarvan uitgaande ziet de toekomst er economisch niet rooskleurig uit. Een bedrijf als Heineken heeft in zijn plannen voor volgend jaar de verwachte inzet van uitzendkrachten tot nul bijgesteld. Veel uitzendkrachten zijn laag opgeleid, zij voelen een economische crisis als eerste. Werknemers met een tijdelijk contract

DOSSIER december 2008 | MUG magazine

15

Dossier De econoom: ‘Donner kletst maar wat’ Sweder Jan Gijsbert baron van Wijnbergen (57) is hoogleraar Algemene Economie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft gewerkt als hoofdeconoom bij de Wereldbank voor Oost-Europa en trad op als adviseur bij de Mexicaanse en Poolse overheid in de jaren negentig. Van Wijnbergen publiceert op het gebied van internationale economie en public finance. Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis voor Nederlanders met een smalle beurs? ‘Mensen aan de onderkant van de samenleving zullen er weinig van merken. Werklozen al helemaal niet. Laaggeschoolde werknemers gaan het wel voelen. Ook uitzendkrachten en werknemers met een tijdelijk arbeidscontract. Er zal meer werkloosheid ontstaan. Dat gaat behoorlijk oplopen. Je ziet dat veel in ontwikkelde landen: als het economisch minder gaat dan vallen de tikken bij de lagere middenklasse.’ Wat vindt u van het voorstel van de FNV om werktijdverkorting aan te bieden in combinatie met scholing? ‘Scholing klinkt mooi maar in de praktijk heeft het weinig effect op de arbeidsmarktpositie van werknemers. Daar is al veel onderzoek naar gedaan. Veelbelovende mensen redden het toch wel op de arbeidsmarkt, of ze nou een opleiding hebben ge-

zijn waarschijnlijk de volgende in de pikorde. Ook zij vormen een kwetsbare groep. De vakbonden zijn al beducht voor collectieve ontslagrondes. Volgens de Federatie Nederlandse Vakverenigingen (FNV) zijn de afgelopen weken al zo’n drieduizend mensen ontslagen vanwege de kredietcrisis. Woordvoerder Paulus Plas van de FNV verwacht dat de laag opgeleide krachten er als eersten uit zullen vliegen. Toch ziet hij een lichtpuntje: ‘De werkloosheid zal niet zo massaal worden als in de jaren tachtig’, schat Plas in. Reddingsplan Het kabinet kwam eind november met een reddingsplan. Het plan maakt deel uit van een groter reddingsplan op Europees niveau. Belangrijk onderdeel is dat bedrijven de komende twee jaar hun investeringen sneller mogen afschrijven (kosten: twee miljard euro). Door deze fiscale maatregel krijgen bedrijven meer financiële ruimte om te investeren, zo is de gedachte. Een ander onderdeel is het voornemen om personeel van bedrijven die in problemen komen, maar tot de crisis gezond waren, werktijdverkorting aan te bieden. Werknemers gaan dan korter werken met behoud van loon (kosten: 200 miljoen euro). De FNV had hier graag scholing bij aangeboden, maar daarvan is in de plannen geen sprake. FNV-woordvoerder Plas doet er schamper over: ‘Ze zijn bereid miljarden vrij te maken voor de banken, maar als het gaat om laagopgeleide werknemers dan zitten drie ministeries naar elkaar te kijken van: wie dat moet betalen.’ Om de economie draaiende te houden gaat de overheid zelf optreden als opdracht-

daan of niet. Bovendien is het soort scholing dat wordt aangeboden niet echt van een niveau waar je wat aan hebt. Maar mensen aan het werk houden is natuurlijk goed. Wat dat betreft, is werktijdverkorting een nuttig instrument. Alleen niet op de manier waarop ze nu wordt ingezet, in het reddingsplan van de overheid. De aanvraagperiode om werktijdverkorting toe te passen is te kort. Er zijn te veel voorwaarden aan verbonden en er wordt te weinig geld voor uitgetrokken. Het is al met al te kleinschalig van opzet. Die crisis houdt niet op over zes weken, als de termijn van die regeling afloopt. Het is politieke show. Wat hier gepresenteerd wordt, heeft niets met een bedrag van zes miljard te maken, dat ze zeggen te investeren. Donner kletst maar wat.’ Wat vindt u van het reddingsplan van het kabinet? ‘Volksverlakkerij. Het plan bestaat uit drie onderdelen. Ten eerste: werktijdverkorting. Daar heb ik het over gehad. Ten tweede een versnelde afschrijving van investeringen voor bedrijven. Dat levert ook niets op, want bedrijven zullen in deze tijden echt niet extra gaan investeren. Ten derde wil de overheid procedures gaan versnellen. Daar valt ook niets van te verwachten want daar wordt al jaren over gepraat. Dat is echt niet iets nieuws. Deze drie punten komen niet eens in de buurt van die zes miljard over-

gever. Ze gaat de aanvragen voor bouwprocedures sneller afhandelen, zodat bouwbedrijven in elk geval aan de slag blijven. Ook gaan er meer opdrachten uit om de infrastructuur te verbeteren zoals de aanleg van wegen, bekabeling, de bouw van ziekenhuizen en dergelijke. Dit levert opdrachten op voor het bedrijfsleven. Het ministerie van Economische Za-

FNV: Kabinet doet niet genoeg om recessie te keren

ken heeft vanwege de crisis de borgkredietstellingsregeling verruimd. Daardoor kunnen bedrijven in het midden- en kleinbedrijf (MKB) makkelijker bij banken lenen, omdat de overheid garant staat (tot maximaal 2,5 miljoen euro). Marieke Koets van MKB Nederland denkt dan ook dat het uiteindelijke effect van de crisis mee zal vallen: ‘Voor het midden- en kleinbedrijf is het vooral van belang dat ze kredieten van de bank kunnen krijgen. De situatie is ernstig, maar zolang we onze nuchterheid behouden komt het wel goed.’ Of al deze maatregelen voldoende aan zullen slaan, is nog zeer de vraag. De econoom Sweder van Wijnbergen is sceptisch: zie het interview boven dit artikel.

heidsgeld, waar het kabinet mee loopt te den. Als je wilt ingrijpen, grijp dan heel pronken.’ concreet in. Zorg dat de maatregelen die je neemt zinvol zijn voor het land. BijvoorWat moet er dan gebeuren? beeld het stimuleren van bouwactivitei‘Ik zou zeggen: alles richten op besteding. ten door woningcorporaties. Ook maatreAls je kijkt naar Groot Brittannië, daar gelen om mensen minder snel te ontslaan hebben ze de BTW verlaagd met 2,5 pro- zijn goed, maar dan voor een periode lancent voor een periode van twee jaar. Dat ger dan zes weken. Het is dan wel belangmerkt de consument meteen in zijn porte- rijk om die werktijdverkorting niet al te monnee: hij kan meer besteden. aantrekkelijk te maken, anders willen menVerder kun je niet heel veel doen aan sen er niet meer uit. Op dit moment bedeze crisis. We zijn een handelsland. Zestig houden werknemers hun volledige salaris procent van onze economie draait op ex- als ze werktijdverkorting krijgen.’ port. Alles wat je investeert, lekt weg naar het buitenland.’ Heeft de kredietcrisis ook positieve effecten? ‘Voor bedrijven is het een goede tijd voor Heeft de crisis ook negatieve gevolgen voor de het opschonen van personeel. De econoom aanpak van de achterstandswijken? Schumpeter noemt dat creative destruction. ‘Er wordt nu door de overheid 2,5 miljard Zo’n periode van ‘pas op de plaats maken’ euro weggehaald bij de woningcorporaties. kan een basis vormen voor latere productianDat is een hele domme ingreep. Ze zouden viteitsstijging die weer tot hogere winstkanjuist moeten stimuleren dat er meer wordt ge- sen kan leiden.’ bouwd. Dat wordt op deze manier onmogelijk gemaakt. Het lijkt alsof het kabinet een soort oorlog tegen het sociale woningbouwbeleid aan het voeren is. Terwijl het heel belangrijk is Verklarende woordenlijst dat je de situatie voor de bewoners van die wijRecessie: negatieve economische groei gedurende ken verbetert. Want helemaal onderaan zitten twee opeenvolgende kwartalen. de mensen die de klappen krijgen.’ Is het wel zinvol voor een overheid om in te grijpen in een neerwaartse economische conjunctuur? ‘Je kunt de recessie er niet mee tegenhou-

Arbeidsmarkt Een aantal bedrijven zal sluiten en veel mensen zullen hun baan verliezen. Daar is geen ontkomen aan. ‘Mensen met geen of weinig opleiding zullen merken dat ze minder zeker zijn van hun baan’, zegt Arjan Heyma, van SEO Economisch Onderzoek. ‘Ook het vinden van een nieuwe baan gaat minder gemakkelijk. Maar door de vergrijzing zal het niet onmogelijk worden om aan het werk te komen.’ Heyma voorspelt weliswaar meer onzekerheid en een hogere werkeloosheid dan we de laatste jaren gewend waren maar ziet geen reden voor alarm, noch voor de werkgelegenheid noch voor de koopkracht. ‘De koopkracht in de onderste regionen van de maatschappij zal over twee jaar niet sterk verslechterd zijn. Dit als gevolg van een constant minimumloonniveau, een constant uitkeringsniveau en een bescheiden inflatie.’ Een gunstige omstandigheid is ook dat Nederland nog steeds te maken heeft met een krapte op de arbeidsmarkt. Met 240.000 vacatures is er meer vraag dan aanbod van geschikt personeel. Al met al lijkt de Nederlandse economie sterk genoeg om de kredietcrisis te kunnen dragen en snel te boven te komen. Analisten spreken al van een recessie die hooguit een jaar zal aanhouden. De overheidsfinanciën zijn redelijk op orde en de werkloosheid is laag. Koopkracht De gevolgen van de crisis voor de koopkracht en vooral voor die van de minima is moeilijk in te schatten. Tegenover alle sombere berichten staan ook enkele gun-

Depressie: langdurige recessie, met structurele werkloosheid; de beurskrach van 1929 leidde tot de Great Depression, in Nederland bekend als de crisis van de jaren dertig. AEX (Amsterdam Exchange Index) oftewel de Beurs: soort casino waar beleggers met de waarde van producten en ondernemingen speculeren. De beurs en de reële economie beïnvloeden elkaar. Klapt de beurs in, dan volgt doorgaans recessie. Zoals een gokverslaafde die in het casino zijn geld er doorheen jaagt meestal ook zijn huur niet meer kan betalen.

stige ontwikkelingen: de geplande BTWverhoging gaat niet door. Dat scheelt in de portemonnee. In 2009 wordt de WW-premie afgeschaft. Werknemers zouden daardoor iets meer in hun loonzakje over moeten houden. Veel zal dat niet zijn, want de loonbelasting gaat omhoog. Een meevaller is dat de brandstofprijzen fors zijn gedaald. Autorijden is dus goedkoper. Ook voor bedrijven is dat een gunstige ontwikkeling. Omdat de gasprijs aan de olieprijs is gekoppeld, zou de energierekening in 2009 naar beneden moeten gaan. Of dat ook gebeurt, moet worden afgewacht. De regering heeft opgeroepen tot matiging van prijsstijgingen, om de inflatie niet aan te wakkeren. Logisch zou zijn dat de lokale overheden de regering volgen. De eerste signalen zijn echter dat allerlei lokale lasten, van afvalstoffenheffing tot diverse leges, juist fors omhoog gaan. Tussen de ergste doemscenario’s en de meest optimistische geluiden vallen de woorden op van de voormalige bankier Charles R. Morris, in zijn bestseller The Trillion Dollar Meltdown (2008). In een interview met Freek Staps in NRC Handelsblad (11 oktober) zegt Morris: ‘Er staan ons een paar harde jaren te wachten. Noodgedwongen zullen we minder kunnen consumeren. In dat opzicht zal de komende tijd veel lijken op 1979, 1982. Erg nare tijden. (...) Maar niemand ging eraan dood. Je dook ineen, at minder, kocht goedkoper eten. (...) Maar je kwam er doorheen.’

16

I N T E RV I E W MUG magazine | december 2008

Verdwaald in woud van hulpverlening ‘We lopen allemaal op een wankel muurtje dat makkelijk om kan vallen’ Ton de Vries is secretaris van de Landelijke Vereniging voor Dak -en Thuislozen en het Informatie Steunpunt GGZ NoordHolland. Hij zegt over de verandingen in de AWBZ: ‘Van mij mag er nog veel meer bezuinigd worden.’

tekst Martin Brandwagt foto Han Kuijkhoven Ton de Vries, geflankeerd door Martien Luijcks (links) en Edo Paardekooper, voor het Basishuis te Haarlem.

T

on de Vries is een oudgediende in het sociale veld. Hoewel hij al enige jaren in de AOW zit, weet hij van geen wijken. Actief voor dak -en thuislozen, actief voor mensen met psychische of sociale problemen, kortom voor mensen die om wat voor reden dan ook moeite hebben om in de maatschappij mee te draaien. Hij is een ervaringsdeskundige. Het gevoel

‘Het probleem is dat hulpverlening de zorg bepaalt, niet de klant’ je nergens echt thuis te voelen, hij kent het maar al te goed. Ton de Vries: ‘Ik had een wereldwinkel in Zandvoort. Daar had ik een ontmoetingsruimte gemaakt. Die zat in een mum van tijd vol. Ook met veel mensen die psychische of sociale problemen hadden. In die tijd kwam ik daar voor het eerst mee in aanraking. Daarna kreeg ik een zware midlifecrisis en belandde ik bij de psychiater. Ik raakte mijn huis kwijt, noodgedwongen ben ik in de winkel gaan wonen. Dat heeft vijftien jaar geduurd. Ik was dus thuisloos. Wel een dak boven je hoofd, geen plek die je thuis kunt noemen.’ Hij heeft een zwervershart. ‘Ik ben een dag per week in mijn eigen huis. De rest van de tijd verblijf ik elders en dat bevalt me uitstekend. Dat zwerven raak je nooit meer kwijt.’ De zwerftocht van De Vries leidt vandaag naar een kantoor in Haarlem, net iets buiten het centrum. In dit zogenaamde Basishuis zijn een aantal sociale clubs verzameld, zoals de bond voor gehandicapten (ANGO) en de Stichting Miss Minima. De Vries is van het Informatiesteunpunt Geestelijke Gezondheidheidszorg, een instelling die mensen met een psychiatrische achtergrond de weg wijst door het woud van instellingen en hulpverleners. ‘Nederland weet nog steeds niet de juiste zorg aan te bieden’, meent De Vries. Vooral de bevoog-

dende wijze waarop de officiële hulpverlening opereert, steekt hem. ‘Wat betreft daklozen, verslaafden en exgedetineerden, vind ik dat er te weinig zorg op maat wordt geboden. Luister naar wat ze zelf willen! Er is nog steeds te veel betutteling. Stimuleer ze om zelf weer hun leven in de hand te krijgen! Het probleem is dat de hulpverlening de zorg bepaalt, niet de klant.’ Edo Paardekooper, voorzitter cliëntenraad Leger des Heils en Martien Luijcks, coördinator van het steunpunt en eveneens ervaringsdeskundigen, schuiven aan. Paardekooper was een korte periode thuisloos: ‘Een paar maanden, kwam door relatieproblemen. Het was voor mij een totaal nieuwe wereld. Ik had er wel verhalen over gehoord, niet al te beste. Verslaving; diefstallen; figuren waar je niet tussen wil zitten. Dat heb ik ook niet, ik kon direct in een sociaal pension terecht.’ Een vierde persoon schuift aan. Het is de doorgewinterde veldwerker Han Kuijkhoven die een uitgesproken mening heeft over hoe de maatschappij met hulpbehoevenden omgaat. Op de vraag hoe mensen met een hulpverleden terug moeten keren in de gewone maatschappij, geeft hij direct een antwoord. Kuijkhoven: ‘Sommigen hebben nog nooit deel uitgemaakt van de maatschappij. En die moeten dan deel uit gaan maken van iets waar ze nog nooit van gehoord hebben. Van de hulpverlening kunnen ze beter niet te veel verwachten. Er wordt keihard gewerkt, maar de ‘ketensamenwerking’ is niet gelukt. Al die instanties hebben hun eigen doelen, hun eigen werkwijze, het gaat langs elkaar heen. Alles in één hand, dat zou veel beter zijn. We hangen nog te veel aan vastgeroeste ideeën. Onder de burgerbevolking heerst nog steeds het beeld van een man met een lange baard, met een flesje bier hangend op een bankje. De werkelijkheid is wat ingewikkelder. Tegenwoordig heet het: dubbel geïndiceerde, veelplegende overlastgever. Het probleem is altijd hetzelfde: een mens in nood.’

Het is een somber verhaal dat de heren te vertellen hebben. Zoveel decennia maatschappelijke zorg, zoveel professionals die zich met hulpverlening bezighouden, heeft dat zo weinig opgeleverd? Kuijkhoven: ‘Ik heb sowieso moeite met het woord professional. Ze doen een opleiding sociaal-pedagogisch werk en worden daarna meteen in het diepe gegooid. Krijgen ze een klant met zware psychiatrische problemen op hun kantoor. En dan mogen ze, niet gehinderd door enige praktische kennis, een behandelplan gaan verzinnen. Aardig meisje hoor, met een goed diploma, maar zonder levenservaring. Vanaf dag één gaat de behandeling al de mist in.’ Het is niet alleen maar kommer en kwel in de hulpverlening, dat willen de aanwezigen graag benadrukken. De gemeente Haarlem is beslist welwillend. Dat zal met de komende verschuiving van AWBZ-voorzieningen naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) ook wel moeten. Ton de Vries: ‘Ik zit in de klankbordgroep WMO. Daar zitten de hulpverleners en de klanten bij elkaar. Zij maken zich ernstige zorgen over de komende bezuinigingen. Ik vind het juist een goede zaak. Als het aan mij lag, wordt er nog veel meer bezuinigd. Dat nemen ze me niet in dank af, jammer dan. We gaan eindelijk praten over de kosten en de baten, dat is hard nodig. We zitten in een overgangsperiode. Wet Werk en Bijstand, WMO, er komt steeds meer bij de gemeenten te liggen. Al die gemeenten schreeuwen nu moord en brand en zeggen dat ze het met dat geld niet kunnen doen. Totdat het ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) zegt: hier moet je het mee doen. En dan blijkt het dus wel te kunnen.’ Voorkomen dat iemand in een hulpbehoevende situatie belandt, dat kun je wel zo ongeveer vergeten, menen de aanwezigen. Kuijkhoven memoreert dat zaken als dakloosheid en psychische problemen iedereen kunnen overkomen. ‘We lopen allemaal op een wankel muurtje. Het kan de ene kant op vallen, maar

ook de andere. Een normaal gezin in Nederland, man en vrouw, twee kinderen, goed inkomen, besluiten een huis te kopen. Alles in orde, lijkt het. Dan komt er bijvoorbeeld een kredietcrisis en moeten ze hun huis verkopen. Daar kun je nooit preventief beleid op voeren.’ Ton de Vries: ‘Wat je tegenwoordig ook ziet, is dat de reguliere geestelijke gezondheidszorg, en dan met name de tweede lijn psychiatrie, probeert te infiltreren binnen de openbare gezondheidszorg. Dat is geen goede ontwikkeling. De insteek van de tweede lijn psychiatrie is: wat zijn de beperkingen, waar zit het steekje los? In plaats van te kijken naar wat iemand nog wel kan, welke mogelijkheden hij heeft.’ Kuijkhoven: ‘Wat wil een dakloze? Een huis. Maar we vergeten dat hij ooit een huis had. Ooit stond er op een kaartje: met grote blijdschap. Wij met zijn allen hebben hem dakloos gemaakt. Wij hebben niet de signalen opgepikt.’ Martien Luijcks: ‘Waar ik vooral problemen mee heb is hoe ex-gedetineerden behandeld worden. Als je uit de bak komt en je wilt een uitkering, dan heb je een postadres nodig. Tijdens detentie zijn veel mensen echter hun woning kwijtgeraakt, ze wonen bijvoorbeeld bij een vriend op een zolderkamer. Die vriend heeft vaak zelf een uitkering en wil niet dat de sociale dienst weet dat er iemand bij hem inwoont. Maar geen adres betekent geen uitkering; het is gewoon een uitnodiging om weer te gaan stelen.’ Kuijkhoven is het niet met Luijcks eens. ‘Jij moet je niet bemoeien met iets dat de reclassering moet regelen. Jij moet een arm om die man heen slaan, meer niet.’ Ton de Vries heeft tot slot nog een advies aan de journalistiek in het algemeen en de interviewer in het bijzonder. ‘Ik zie goede dingen in MUG. Jullie signaleren veel zaken die niet kloppen. Wat ik een beetje mis zijn de ervaringen van de mensen die hulp nodig hebben. Congressen die over dit onderwerp gaan zijn hetzelfde verhaal. Veel deskundigen en hulpverleners, maar waar zijn de mensen zelf? Die zie je niet.’

SPORT december 2008 | MUG magazine

Ik ben gewoon sportverslaafd Sporten, sporten en nog eens sporten en dan op het scherpst van de snede Erik-Jan Spijkerman is de alleenheerser bij de wintertriatlon. Hij traint als een professional, maar krijgt daar geen cent voor terug. Dat kan hem eigenlijk ook niets schelen want sporten doet hij voor de kick. Fietsen, rennen, schaatsen of skeeleren? Het liefst de hele dag. tekst André Stuyfersant foto Hilco Koke ‘De benen voelen dan aan als elastiek’

S

keeleren? Dat is volgens hem een fascinerende maar rare sport. Bloedjelink bovendien. Daarmee bedoelt hij niet een sullig toertochtje door het Vondelpark, maar de kermiskoersen in het Oosten van het land. Of internationale wedstrijden waar die niets ontziende skeelerende gangsters uit Zuid-Amerika aan mee doen. Ter illustratie stroopt hij even zijn broekspijp op. Zijn knie maakt de indruk of hij ooit met weinig succes een granaat heeft gedemonteerd. Strakke huid heeft plaats gemaakt voor woest littekenweefsel. Omdat hij iets te vaak de chirurg in het ziekenhuis een hand gaf, borg hij zijn skeelers op. Erik-Jan Spijkerman (25 jaar) weet waar hij het over heeft. Vijf jaar heeft de student aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding in het nationale skeelerteam gezeten. Nóóit een ‘sportjunkie’ geloven op zijn woord! Afgelopen zomer bedwong Spijkerman meerdere Alpencols, waaronder de legendarische Alpe d’Huez: op skeelers. ‘Dat was pas echt zwaar’, trapt Spijkerman een open deur in. Franse automobilisten die mij omhoog zagen klauteren, wezen op hun voorhoofd. ‘Die dachten dat ik ook op skeelers naar beneden ging.’ Natuurlijk niet: Spijkerman mag dan ‘sportdwaas’ zijn, maar is natuurlijk niet van de pot gerukt. ‘De wintertriatlon is in oktober en de basisconditie daarvoor moet ik in de zomervakantie leggen’, verklaart hij zijn bizarre oefentochten. ‘Door mijn studie kan ik overdag niet goed trainen en daarom moet

ik mij dan, tussen de lessen of in de avonduren behelpen.’ Het woord is gevallen: ‘wintertriatlon’, die merkwaardige combinatie van rennen, fietsen en schaatsen. Of de toekomstige gymmeester ook op het ijs mee kan komen? Ja natuurlijk! In de wintermaanden was hij een fanatieke marathonschaatser. En dan niet als ‘vrolijke passagier’, maar in de top van de A-categorie. ‘Ik heb vijf jaar in het marathoncircus meegedraaid, maar kon de vele avondkoersen in het land niet combineren met mijn studie. Het was geen weggegooide tijd. Ik weet zeker dat, als ik over een paar jaar weer ga schaatsen, de vedetten gemakkelijk kan volgen. Ik pik dat heel snel op. Maar ik heb daar nu geen tijd voor. Aangezien ik wel gek op trainen ben, heb ik daarom gekozen voor de dingen waar wel tijd voor is, zoals de wintertriatlon en run-bike-run koersen. Daar zijn er maar een paar van in het seizoen. Dat kan ik beter inplannen.’ Zoals de prestigieuze triatlon van Assen – tien kilometer rennen, vijftig fietsen en twintig schaatsen - waar Spijkerman, met een verontrustend lage hartslag van zesendertig slagen per minuut aan de start stond. ‘Het ging lekker’, gooit de latere winnaar er een eufemisme tegenaan. ‘Ik had van tevoren een strategie, zover als je dat kan doen. Na het lopen mocht ik maar één minuut verliezen op de eerste plaats. Als je zoals ik jaren aan schaatsen gedaan hebt dan verandert je lijf. Ik heb veel zwaardere benen dan een echte hardloper. Ik moest alles ‘op de macht’ doen en dat zijn langere passen maken. Dat lukte goed, want ik kwam

GR ATIS IEDERE MAANDAG • 16.00 – 17.00 uur: Dienstencentrum Bos en Lommer Bos en Lommerplein 156-3 • 17.00 – 18.00 uur: Wijkcentrum Ceintuur, Gerard Doustraat 133

• 18.00 - 20.00 uur: Spreekuur Zuidoost, Wijkcentrum St. MA AZO Harriet Freezerstraat 118 B in het winkelcentrum Ganzenpoort (tegenover metro Ganzenhoef) • 19.00 – 20.00 uur: Buurtcentrum Cascade, Eerste Schinkelstraat 40

bij de eersten terug. Met het fietsen heb ik huisgehouden. Ik reed een gemiddelde van dik boven de veertig en kwam als eerste terug op de ijsbaan. Met het schaatsen heb ik het afgemaakt.’ Zoals Dracula een hekel aan de zon heeft, hebben wielrenners de pest aan hardlopen want dat is blessuregevoelig. Hoe de student aan de ALO in Osdorp dat probleem opgelost heeft? ‘Dat valt bij mij wel mee, hoor. Na het rennen kan ik probleemloos fietsen. Maar als ik van de fiets af kom heb ik met schaatsen wél last. De benen voelen dan aan als elastiek. Mijn lijf moet leren daarmee om te gaan.’ Hoe Eric-Jan Spijkerman’s toekomst eruit ziet is gemakkelijk te raden. Sporten, sporten en nog eens sporten en dan op het scherpst van de snede. En dan niet trainen voor de kat zijn ‘derde oog’, maar met een doel. Spijkerman legt uit. ‘Ik zit nu in het laatste jaar van mijn studie. Als ik docent ben ga ik maar drie dagen in de week werken. De rest zijn voor de wedstrijden. Ik ben van plan mij te gaan specialiseren op de run-bike-run, wat staat voor vijftien kilometer rennen, zestig fietsen en afsluiten met een tien kilometerren. Die sport is niet Olympisch erkend en daardoor is er geen cent in te verdienen. ‘Maar zwáár en héél leuk’, vertelt hij verlekkerd. ‘Ik ga mij dan richten op het internationale circuit. Trouwens, ik heb wel enige ervaring met deze sport. Vorig jaar werd ik bij een grote nationale koers derde.’ En als je honderden kilometers gereisd hebt voor een koers dan laat je niets aan het

‘Spijkerman traint niet voor de kat zijn ‘derde oog’’ toeval over. Onder de kreet ‘iedere seconde is er één’ worden niet alleen de longen, spieren en het hart gestaald. ‘Tijdens trainingen boots ik wedstrijdsituaties na zoals het wisselen van fiets. Dat moet heel snel gebeuren. Ik bedenk daar allemaal handige trucjes voor. Zo ren en fiets ik op dezelfde schoenen’, onthult hij. Het gesprek is afgelopen. Met een klap slaat de verslaggever zijn notitieblok dicht als Erik-Jan Spijkerman, 1.85 meter lang en afgetraind tot op het merg van zijn botten, nog een bekentenis voor ons heeft. ‘Ik wil nog even terug komen op mijn skeelercarrière. Ik ben regelmatig flink gevallen, maar heb ook wel eens mazzel gehad.’ Spijkerman heeft het over die, later beruchte, Dam tot Dam-loop van een paar jaar geleden, waaraan ook een skeelerrace verbonden was. Met veel gevoel voor details vertelt hij over die afdaling in de IJtunnel. Toen een paar honderd skeelers, met snelheden van over de zestig, naar beneden ijlden. En toen, toen was er geen koffie, maar ging er iets goed mis. Dat geluid van die weemakende zachte klap, dat vergeet hij nooit meer. Opgestapeld lagen ze. Een veldlazeret bij de Slag om Stalingrad was er niks bij. Ziekenauto’s maakten overuren. En Erik-Jan Spijkerman? ‘Ik ben daar net aan ontsnapt. Ik werd tweede in die race’, verteld hij, met een nog steeds verbijsterde blik in zijn ogen.

ADVOC ATE N S PR E E KU R E N ! IEDERE DONDERDAG • 19.30 – 20.30 uur: Stadsdeelkantoor Geuzenveld, Plein ’40-’45 no.1 Centrum De Brug, Uiterwaardenstraat 550 Buurtcentrum De Waterval, Van Hallstraat 10 • 15.30 – 17.00 uur: Buro St. Doras, Statenjachtstraat 2 (Amsterdam-Noord)

W W W.ADVOCATENSPREEKUUR.NL

• 16.00 - 18.00 uur: Spreekuur Zuidoost, ‘t Glazen Huis (onderdoorgang, nabij metrostation Bullewijk) Huigenbos 10 • 16.00 – 17.00 uur: Buurtcentrum Oosterpark 3e Oosterparkstraat 159

17

18

MUG magazine | december 2008

Duur jaar gehad? DWI helpt u ook in 2009! Hebt u een laag inkomen en wilt u goed het nieuwe jaar ingaan? Lees dan over onze voorzieningen, want dat kan u soms wel een paar honderd euro per jaar opleveren.

Bent u tussen de 23 en 65 jaar oud? Per 1 januari 2009 veranderen de Knipkaart en de Langdurigheidstoeslag. De gemeente Amsterdam moet nog een besluit nemen over die veranderingen. Zodra we weten wat die precies zijn, laten we u dat weten. Hebt u schoolgaande kinderen? Omdat kinderen die naar school gaan veel geld kosten, heeft de gemeente Amsterdam voor ouders met een laag inkomen de Scholierenvergoeding. In het voorjaar is ook de PC-voorziening er weer. Hebt u een kind tussen de 15 en 23 jaar... …dat geen baan heeft en niet naar school gaat? Dan is het Jongerenloket er voor uw kind. Wij helpen bij het vinden van werk of om terug te gaan naar school. Als uw kind via DWI een oplei-

ding volgt, stage loopt of werkervaring opdoet, kan hij of zij een stagevergoeding van ons krijgen. Bent u 65 jaar of ouder? Dan kunt u de Plusvoorziening 65+ krijgen als u alleen AOW en bijstand ontvangt of AOW met eventueel een klein pensioen. Bent u kunstenaar of zelfstandige? Dan kan DWI u misschien helpen, als het u nog niet lukt om zelfstandig uw inkomen te verdienen. Bent u dak- of thuisloos? Ga langs bij het team Bijzondere doelgroepen op het IJsbaanpad 9 of op Flierbosdreef 2-12 en haal onze brochure Dak- en thuislozen.

Gratis advies Vindt u het moeilijk om een voorziening aan te vragen? Bijvoorbeeld omdat u niet zeker weet of u er recht op hebt, of omdat u moeite hebt met het invullen van de aanvraagformulieren? Bel dan (020) 346 3636 en maak een afspraak met de Formulierenbrigade. Zij adviseren en helpen u gratis. Kijk voor een team van de Formulierenbrigade bij u in de buurt op www.dwi. amsterdam.nl > Ik heb weinig geld > Lastige formulieren. Wilt Willt u een goedkope Wi goedk dkope zorgverzekering? zorgverzekeri k ing? ? Onze collectieve zorgverzekering is er speciaal voor Amsterdammers met een inkomen op bijstandsniveau. Verdient u net iets meer, dan kunt u misschien 10% korting krijgen. Als u recht hebt op onze

collectieve zorgverzekering, dan betalen wij het verplicht eigen risico van €155,voor u. Dat kost u wel extra premie, maar het bedrag dat u extra betaalt aan premie, krijgt u terug bij de zorgtoeslag. Let op! U moet onze voorzieningen zélf aanvragen. En u moet in Amsterdam wonen. Meer informatie? • Bel (020) 346 3636, of kijk op onze website www.dwi.amsterdam.nl > Ik heb weinig geld > Voorzieningen. Op www.berekenuwrecht.nl kunt u snel bekijken welke voorzieningen u misschien kunt krijgen. • Wilt u de zorgtoeslag aanvragen of meer informatie? Bel dan met de Belastingdienst op (0800) 0543 of kijk op www.toeslagen.nl > Onderwerpen > Zorgverzekering.

Kijk voor al onze voorzieningen in de brochure Zó laat u geen geld liggen. Meer specifiek hebben wij ook de brochures Ouders en kinderen, 50 jaar en ouder, Jongeren, Een eigen bedrijf, Dak- en thuislozen en Kunstenaars. Haal de brochure op een Marktplein of vraag hem aan via telefoonnummer (020) 346 3636.

DWI-klanten getrakteerd door Turks restaurant Kilim Het Turkse restaurant Kilim in Amsterdam Oud-Zuid trakteerde 22 klanten van de Dienst Werk en Inkomen (DWI) op een etentje. DWI organiseerde dat, omdat de klanten dat verdienen. Klantmanagers in de bediening Restaurant Kilim was er helemaal klaar voor! In een feestelijk versierd gedeelte van het restaurant werden de klanten door 4 klantmanagers van DWI opgewacht en naar hun tafel gebracht. Daar werden zij door de klantmanagers bediend.

Zeg nooit meteen nee!! Samen staan wij allen heel sterk Hand in hand naar betaald werk En als het op eigen kracht niet lukt Staan er begeleiders klaar voor deze klus Vandaag mochten wij het samen beleven Met een etentje aan een gekozen groep gegeven Georganiseerd pas voor de eerste keer O, wat gingen de begeleiders flink tekeer Gesprekken gevoerd en goed gegeten Als beloning voor hetgeen wij beleven Een speech door de directeur gegeven Als open deur uit het DWI-leven

Mevrouw K. Keizerweerd

DWI-klanten in gesprek Al gauw was iedereen met elkaar in gesprek, sommige klanten bleken al jaren buurtgenoten te zijn. Een ander was al 2 jaar niet in een restaurant geweest. De directeur van DWI, Wim Schreuders, verwelkomde de klanten. Na zijn speech vertelde de wethouder Jeugd en Financiën in Oud-Zuid, Lieke Thesingh, wat het stadsdeel doet en hoe er wordt samengewerkt met DWI. Tijdens het eten sprak Wim Schreuders met een aantal klanten. De sfeer was erg goed. Iedereen at heerlijk van het grandioze buffet dat Kilim had bereid. Als verrassing trad ook nog Karsu, de dochter van eigenaar Aslan, op. Zoals een van de klanten bij het afscheid zei: ‘Dit was echt een hart onder de riem’. Dat de klanten blij waren met de verrassing blijkt uit de reacties na het eten en de mailtjes die zijn binnengekomen. Ook stuurde een klant het gedicht ‘Zeg nooit meteen nee!!’ als bedankje.

19

december 2008 | MUG magazine

UITGELICHT AMSTERDAMSE PARTICIPATIEMARKT GROOT SUCCES Passie voor koken Een aantal stands stond dit jaar in het teken van koken. Misschien niet zo heel verwonderlijk gezien het recent verschenen boek ‘PASSIE VOOR KOKEN’. Tijdens de markt mocht Alex, de kok van Keuken Wingerdweg die op de omslag schittert, het eerste exemplaar officieel in ontvangst nemen. Samen koken en eten blijkt reuze populair. Daarom probeerden diverse organisaties voor hun kookprojecten vanuit hun stands vrijwilligers te werven.

‘Freek de Jonge met de band Streetlighting’ Op 20 november gingen de deuren van Sporthallen Zuid weer open voor de Amsterdamse Participatiemarkt. Voor het derde opeenvolgende jaar konden ditmaal ruim 1400 belangstellenden zich oriënteren op een zeer gevarieerd aanbod aan dagactiviteiten, cursussen, opleidingen en werkzaamheden voor mensen met een beperking. Onder het motto ‘Je kunt meer’ werd de markt om 10.30 uur officieel geopend door Christien Bronda, directeur Dienst Werk en Inkomen Amsterdam. “Iedereen kan wel iets”, aldus Bronda, “ik hoop dat alle bezoekers vandaag veel inspiratie opdoen en iets

vinden op het gebied van dagbesteding of werk dat ze aanspreekt. En ik bedank Stichting De Omslag voor de organisatie van deze bijzondere markt ter bevordering van maatschappelijke participatie.” Daarna bracht Freek de Jonge samen met de band Street Lightning enkele nummers ten gehore in de drukbezochte sporthal. En terwijl de volleybalteams zich vervolgens onder leiding van profvolleybalster Caroline Wensink gingen opwarmen voor een spannende wedstrijd, namen de eerste bezoekers deel aan diverse workshops in één van de vier tenten op het voorplein buiten. Er was voor elk wat wils, van schilderen en sieraden maken tot boten schuren, koken en fietsen repareren.

Fietsen Iedere 100ste bezoeker ontving een gratis fiets. Rond kwart over drie mocht een bezoeker de 14e gratis fiets mee naar huis nemen. Een geweldig aantal. En uit de enquêteformulieren die de bezoekers konden invullen, bleek de markt weer hoog te scoren. Ook de standhouders waren evenals voorgaande jaren uitermate tevreden. “Ik heb heel wat visitekaartjes uitgewisseld met medewerkers van andere organisaties en een heleboel bezoekers van informatie kunnen voorzien”, vertelde de standhouder van Informentaal enthousiast. Om half vier werd de prijswinnaar van de volleybalwedstrijd bekendgemaakt. Het team van GGZ-Buitenamstel bleek wederom het sterkste, op de voet gevolgd door het team van De Regenboog Oud-West. De dag werd afgesloten met een gezellige borrel in het sportcafé. De Amsterdamse Participatiemarkt 2008 werd georganiseerd door Stichting De Omslag en mede mogelijk gemaakt door Dienst Werk en Inkomen, Dienst Zorg en Samenleven van de gemeente Amsterdam en Agis Zorgverzekeringen.

Met honderden actuele projecten en activiteiten is de online databank WWW.DAGACTIVITEITEN.NL dé sociale kaart van Amsterdam op het gebied van dagbesteding, scholing en werk voor mensen met een beperking. Door één druk op de knop gaat er een wereld vol werkzaamheden, activiteiten en re-integratietrajecten open voor Amsterdammers uit kwetsbare doelgroepen die vaak al lange tijd zonder werk zitten. Maandelijks publiceert dagacitiviteiten.nl in dit magazine een aantal berichten met nieuws en informatie over bijzondere of actuele projecten die de moeite van het weten waard zijn. Dagactiviteiten.nl is een initiatief van stichting De Omslag, een ideële project- en netwerkorganisatie ter bevordering van de maatschappelijke participatie van kwetsbare doelgroepen in samenwerking met een groot aantal Amsterdamse organisaties. www.deomslag.nl

Heeft U problemen met Uw uitkering?

Gaat u scheiden? Bent u ontslagen? :OALSsHETUITBLIJVENVANBETALINGEN







sAFWIJZINGVANUWUITKERING









sBEÑINDIGINGVANUWUITKERING









sTERUGVORDERING









sSTRAFKORTING

Heeft u een huurgeschil? Problemen met uw uitkering?

Strafzaak?

GRATIS ADVOCATENSPREEKUUR IEDERE MAANDAG VAN 16.00 UUR - 17.00 UUR TEL. 020 6935544 - WWW.VANDOORNCS.NL - BATJANSTRAAT 5 - ZEEBURG

7IJBIEDENUDESKUNDIGEHULP#LIÑNTENMETEENINKOMEN OPMINIMUMNIVEAUZIJNGEENOFZEERWEINIG KOSTENVERSCHULDIGD(ETEERSTEGESPREKISALTIJDGRATIS

van der Woude de Graaf Advocaten Juridische Problemen?

!DVOCATENKANTOOR Walker & Wittensleger (UNZESTRAATs7%!MSTERDAM 4EL s&AX 

U kunt bij ons kantoor terecht voor juridische problemen op het gebied van: arbeidsrecht, civiel recht, consumentenrecht, huurrecht, personen- en familierecht, sociale zekerheid, strafrecht en vreemdelingenrecht.

Kostenloos Spreekuur Voor kennismaking en kort advies kunt u terecht op ons gratis spreekuur, donderdag tussen 17.00 en 18.00 uur. U kunt zich hiervoor op donderdag telefonisch aanmelden tussen 14.00 en 16.00 uur op 020 - 6792478 voor een afspraak op diezelfde dag.

Willemsparkweg 31 1071 GP Amsterdam T: 020 - 6766690 F: 020 - 6766695 E: [email protected] Web: www.woudegraaf.nl Ons kantoor is bereikbaar met tramlijnen 2, 3, 5 en 12

20

S E RV I C E MUG magazine | december 2008

Fourstar weer in de fout Ik heb zo mijn twijfels over de werkzaamheden die men moet verrichten bij FourstaR Arbeidsintegratie B.V. te Arnhem. Op de website van FourstaR staat een filmpje waarop een ATC (Arbeidstrainingcentrum) te zien is. Men ziet schone omgevingen en mensen die allerlei soorten werk verrichten, van houtbewerking tot aan catering. In werkelijkheid staat men enkel en alleen in een vieze hal, onder het oog van een bewaker, inpakwerkzaamheden te verrichten. De goederen voor deze inpakwerkzaamheden worden geleverd door een professioneel inpakbedrijf genaamd montapacking dat diverse certificaten heeft voor onder meer voedsel verwerking. Nu is het zo dat FourstaR Arnhem beweert dat er op de producten geen

BRIEVEN Stuur uw brief naar redactie@ mugweb.nl of naar MUG, Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam. Vermeld als onderwerp ‘ingezonden’. De redactie behoudt zich het recht voor uw brief in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.

Nuttige adressen

Gratis Kerstmaaltijden 18 december 10.30 uur: kerstbrunch voor buurtbewoners, Buurtcentrum de Evenaar, Kometensingel 189, T. 6315941, aanmelden voor

Amsterdams Centrum Buitenlanders 627 94 60 Kabelweg 37 Amsterdams Steunpunt Wonen 523 01 30 Nieuwezijdsvoorburgwal 32 ANBO voor 50-plussers (ouderenbond) 624 40 67 Plantage Middenlaan14 Belasting- en Wetwinkel 624 70 03 Oudemanhuispoort 2-3 Dienst Gemeentebelasting 652 45 24 Bijlmerplein 395 Bijstandsbond

15 december. 18.00 uur: kerstdiner voor dak- en thuislozen, Amstelkerk, Amstelveld 10. 19.30 uur: kerstdiner voor buurtbewoners, Buurtcentrum Coenen Lydia, Roelof Hartplein 2a, T. 6629497, aanmelden vóór 16 de-

Voedselbanken

Komt u in aanmerking voor een voedselpakket? Ga naar www.amsterdam.voedselbank.org en klik op ‘Ik heb voedsel nodig’.

Colofon MUG MAGAZINE Hoofdredactie en directie: Joop Lahaise Redactie: Martin Brandwagt, Thea Golverdingen, Toine Graus, Peter van Lieshout, Marco Ploeger, Marcel Schor, Jos Verdonk, Michiel Wetzer Eindredactie: Martin Ottens, Marlies Scholtens Grafische vormgeving: Eddo Gorter, Gert Meijerink, Jaap van der Sluijs Fotografie: Ingrid de Groot, Hilco Koke, Remco Visser, George Maas

winst word gemaakt, maar het betreft goederen voor de verkoop, o.a. bekende tijdschriften of voedsel voor de Lidl. Deze worden uiteindelijk verkocht en het doel van verkopen is winst. Ergens word dus wel winst gemaakt maar door wie? Kan het zo zijn dat bedrijven een opdracht geven aan montapacking en het volle pond betalen voor een inpakservice van montapacking, terwijl montapacking de spullen gratis laat inpakken bij een ATC? Sinds kort pakt men bij Fourstar Arnhem ook voedsel in, het betreft bonbons van de Lidl. Lezend op de website van montapacking ziet men dat men spreekt over speciale voedselwetgeving en de daarbij behorende certificaten; ook spreekt men van speciale gekeurde voedselinpakruimtes. Bij FourstaR echter, waar nu dus ook voedsel word ingepakt is van

689 88 06 Da Costakade 162 Cliëntenraad DWI 346 12 34 Jan van Galenstraat 323 Formulierenbrigade 346 36 36 (Algemeen verwijsnummer) Gehandicapten Overleg Amsterdam 577 79 55 Plantage Middenlaan 14-1 Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam 626 66 33 Gemeentelijke Ombudsman 625 99 99 Singel 250

Huurcommissie Amsterdam 0800-4887243 De Ruyterkade 7 Juridisch Loket 0900 8020 Vijzelgracht 21-25 Kinderrechtswinkel 626 00 67 Staalstr. 19 Klachten & Adviesburo politieoptreden 552 35 05 Meldpunt discriminatie Amsterdam 638 55 51 Vijzelstraat 77/1 Ombudswerk voor vrouwen 675 80 91

cember. 20 december 16.00 uur: kerstinloop buurtbewoners, Buurtcentrum de Waterval, Van Hallstraat 10, T. 6841262, aanmelden vóór 16 december. 19.30 uur: kerstdiner voor iedereen,

Baarsjes Om voedselhulp aan te vragen, kunt u bellen met 06 499 05 591. Voedselpakketten kunnen elke donderdag tussen 18:30 uur en 19:30 uur worden opgehaald op de Admiraal de Ruyterweg 148, gebouw Westerwijk.

Oost / Watergraafsmeer Om voedselhulp aan te vragen bel 06140 35 114, dit kan elke dag van 09.00 – 12.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag van 19.00 – 21.00 uur in gebouw Leger des Heils, Derde Oosterparkstraat 271

Diemen Om voedselhulp aan te vragen, bel 06309 55 360. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald elke vrijdag van 15.00 uur tot 16.00 uur op de Verrijn Stuartweg 3.

Westerpark Om voedselhulp aan te vragen, bel 680 27 10, dit kan op werkdagen van 09.00 – 17.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag van 13.00 – 15.00 uur in Gebouw Hebron, Polanenstraat 197/213

Amsterdam Noord Om voedselhulp aan te vragen, bel 636 25 39, elke dag van 9.30 – 16.00 uur. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op Akkerwindeweg 2 (hoek Kamperfoelieweg), tel. 636 70 10.

Zeeburg Om voedselhulp aan te vragen, bel 06140 35 114, dit kan elke dag van 09.00 – 12.00 uur.

Illustraties: Pejo Aan dit nummer werkten mee: Marjan ten Broeke, Filia den Hollander, Helena Karsten, André Stuyfersant, Ger Rakhorst, Lennert Ras, Deadline kopij: Kopij voor het decembernummer dient uiterlijk 15 januari in ons bezit te zijn. Telefoon redactie: 020 607 76 00; fax: 020 607 76 01 E-mail: [email protected] SECRETARIAAT Secretariaat en distributie: Petra van Bockel, Tony Strijbosch, Fred van der Zee

hygiëne totaal geen sprake. Men zit het eten in te pakken in een werkloods waar ook geschilderd en getimmerd wordt, waar een heftruck rondrijdt en waar open verbindingen naar buiten toe zijn. Er staan prullenbakken vol met troep, men werkt op vieze tafels en mensen pakken de producten met blote handen aan. Sommigen eten er zelfs van of gaan naar de wc zonder de handen te wassen. De loods staat overvol met andere goederen en er is bijna tot geen begeleiding en totaal geen hygiëne instructie. Ik heb zelfs een medewerker van FourstaR horen zeggen dat dit leuk werk was omdat je dan af en toe een bonbon kon snoepen. Daarna zag ik mensen met de blote handen een bonbon uit de doos pakken, in hun mond stoppen en met dezelfde vingers een andere bonbon in de verpakking stoppen.

Zuid Oost (Bijlmer) Aanmelden voedselpakketten woensdagavond van 18.00 – 20.00 uur (via gebouw st. Netwerk) Kempering 66, Amsterdam Zuidoost. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op het adres dat met u wordt afgesproken bij de aanmelding Centrum Voor het aanvragen van een voedselpakket, bel 06-479 63 933 en spreek een boodschap in met uw naam en telefoonnummer. U wordt zo snel mogelijk teruggebeld voor een afspraak. U kunt voor de Intakegesprekken terecht bij het spreekuur elke dinsdagavond van

Graag meer aandacht hiervoor!!!! R Sanders [email protected]

Praatlijn voor ouderen 627 33 85 Rechtswinkel Amsterdam 673 13 11 Dusartstraat 50/52 Rechtswinkel Bijlmermeer 525 33 17 Kempering 100b Rechtswinkel Migranten 675 05 51 Wilhelminastraat 78 SOS Telefonische Hulpdienst 675 75 75 Steunpunt werk en handicap 672 20 05 Schipbeekstraat 13

Buurtcentrum Cinetol, Tolstraat 182, T. 6732451, aanmelden vóór 18 december. 24 december 18.00 uur: kerstdiner voor iedereen, Singelkerk, Singel 452. 25 december 15.00 uur: kerstviering met maaltijd, wijkgebouw

Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op vrijdag van14.00 – 15.30 uur in Wijkgebouw Elthetokerk, Javastraat 118a.

Kan het zo zijn dat de Lidl een opdracht geeft aan montapacking voor het inpakken van voedsel, denkende dat het gecertificeerd gebeurt, terwijl montapacking de goederen gratis en niet veilig laat inpakken door FourstaR? Of is het FourstaR die liegt over het feit dat het voedsel op correcte wijze word ingepakt tegen montapacking? Hoe kan een gemeente hier toch aan blijven meewerken? Inmiddels is er aangifte gedaan bij de Voedsel en Waren autoriteit en bij de Lidl, FourstaR Arnhem heeft vandaag al het productiewerk met betrekking tot voedsel gestopt. Dit geeft des te meer aan dat er iets niet in de haak is.

Hebron, Polanenstraat 197/213, T. 6828026, aanmelden vóór 21 december. 26 december 13.00 uur: kerstlunch, Buurtcentrum Cascade, Eerste Schinkelstraat 40, T. 6737766, aanmelden vóór 18 december

19.30 – 21.00 uur aan de Valckenburgerstraat 24 (Rode Kruisgebouw). Geuzenveld / Slotermeer In dit stadsdeel is het initiatief “Voedselbox” gestart: eenmaal per maand wordt een basispakket uitgedeeld aan hulpvragers. “Voedselbox” is op geen enkele wijze verbonden aan de Voedselbank Amsterdam. Telefonische informatie: iedere maandag- en donderdagochtend van 10.00 uur – 12.00 uur, bel 06 2147 9878. Inloopspreekuren iedere 2e maandag van de maand van 19.00 uur – 20.00 uur en iedere 2e woensdag van de maand van 14.00 uur – 15.00 uur. Adres: Tobias M.C. Asserstraat 24. Osdorp Om voedselhulp aan te vragen kunt u contact opnemen met Hilleke.keere-

Telefoon secretariaat: 020 607 76 00 Abonnementen: € 24,50 per jaar, met Stadspas € 16,50 per jaar. Steunabonnement voor verenigingen en instellingen € 89,00 (meerdere exemplaren per maand). Adres: Postbus 6259, 1005 EG Amsterdam. Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam ADVERTENTIES Contactpersoon: Quiny Voorn, Telefoon: 020 607 76 02 / 020 641 58 57 E-mail: [email protected] MUG is een uitgave van stichting BBU en

Vereniging Basisinkomen Igor Strawinskisingel 50, 3069 MA Rotterdam Vrijwilligerscentrale 530 12 20 Hartenstraat 16 Vrijwilligerscentrale regio Nieuw West 408 10 40 Jan Tooropstraat 6a, Werklozen Belangenvereniging 618 18 15 Da Costakade 162 Wooninformatiecentrum 552 79 87 Zuiderkerkhof 72

[email protected] of 020 - 61 94446. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op vrijdagmiddag van 14.00 – 16.30 uur. Adres: Sint Lucasparochie, Osdorperban 130. Oud-Zuid Om voedselhulp aan te vragen, bel 020-5709653, op woensdagen van 12:00 – 15:00. Er wordt dan direct met u een afspraak gemaakt voor een intakegesprek. Vervolgens ontvangt u van ons een brief waarin de gemaakte intakeafspraak wordt bevestigd en waarin tevens vermeld staat wat u dient mee te nemen naar het intakegesprek. Voedselpakketten kunnen worden opgehaald op donderdag tussen 15.00 – 16.00 uur. Adres: Vredeskerkplein 1 (Vredeskerk).

wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, bestaande uit vaste medewerkers en vrijwilligers. MUG is gratis verkrijgbaar op 552 distributiepunten: bibliotheken, buurthuizen, DWI’s, medische centra, scholen, supermarkten, ziekenhuizen en culturele instellingen. Oplage: 32.000 Druk: Dijkman Offset, Diemen MUGWEB Redactie: Martin Brandwagt, Marco Ploeger, Hans Vinck, Jos Verdonk Webmaster: Ger Rakhorst Website: www.mugweb.nl

S E RV I C E december 2008 | MUG magazine

21

Gezellig kleding ruilen met vriendinnen KL ER EN ZOOI

In de rubriek ‘Klerenzooi’ wordt elke maand gekeken hoe je je voor weinig geld leuk kunt kleden. Deze maand: Angel Heinze. Angel Heinze is een enthousiaste vrouw van 42 die een drukke baan heeft bij een detacheringbureau. In haar functie van coördinatrice is zij verantwoordelijk voor het binnenhalen van nieuwe klanten. Haar vrije tijd besteedt Heinze aan haar drie volwassen dochters, aan uitgaan met vrienden en aan mode. ‘Eigenlijk ben ik wel dol op koopjes en korting,’ zegt Heinze. ‘Zo loop ik regelmatig binnen bij schoenenaak Paul Warmer in de Leidsestraat. Paul Warmer is niet goedkoop maar in de uitverkoop prijst hij zijn collectie behoorlijk af. ‘Vorig jaar heb ik daar bijvoorbeeld een paar schoenen gekocht die 200 euro hadden gekost. Ik heb ze daar toen weggehaald voor 25 euro. Deze spijkerbroek heb ik van Bella. Dat is een heel goedkoop zaakje, dat eigenlijk in ieder stadsdeel te vinden is. Bella verkoopt niet al te dure spijkerbroeken. Deze skinny jeans waren maar 10 euro maar ze hebben ook broeken van 50 euro. Dat is dan zo ongeveer het duurste wat ze verkopen. De kleding is van een goe-

de kwaliteit maar natuurlijk zitten er ook dingen tussen die van iets mindere kwaliteit zijn.’ Sinds een paar jaar komt Heinze regelmatig bijeen met een paar vriendinnen om van kleding te ruilen. Heinze: ‘Dat heb ik geleerd van mijn Australische vriendin Nada. Die organiseerde altijd avondjes met haar vriendinnen om van alles te ruilen. Het komt bij iedereen wel eens voor dat je iets koopt en achteraf denkt: ach, dat staat me niet. Of je vindt het toch niet zo mooi. We komen in de eerste plaats bij elkaar om kleding en andere spullen te ruilen maar het is ook altijd erg gezellig. Iedereen neemt iets lekkers mee, en vaak wordt het dan een dolle boel. We kiepen midden in de kamer onze tassen leeg, en dan is het graaien geblazen! Zo ben ik ook aan deze blouse gekomen. Het is een Ralph Lauren, wel gekocht in de uitverkoop. Hij was toen 15 euro, maar ik heb hem gratis. Natuurlijk is dat ruilen wel afhankelijk van je maat en je smaak, maar eigenlijk vind ik altijd wel iets. Deze grijze tas heb ik gekocht in een kringloopwinkel in Oud-West. Die was 2 euro. Niet duur voor een merktas van echt leer! Het sjaaltje dient niet alleen voor versiering. Ik gebruik het ook voor de avond, als het wat kouder wordt. Het komt geregeld voor dat ik na mijn werk uitga. Meestal ga ik dan niet eerst naar huis om me om te kleden. Daar is vaak geen tijd

voor. Ik neem gewoon wat make-up en accessoires mee zoals dit sjaaltje en dan zie ik er ’s avonds ook weer leuk uit.’ Heinze koopt ook regelmatig iets via marktplaats.nl. ‘Daar heb ik bijvoorbeeld deze blauwe laarzen vandaan,’ zegt ze. ‘Op die site vind je echt de leukste dingen. Er wordt ook heel veel merkkleding aangeboden, zelfs nieuwe kleding waar soms het prijskaartje nog aanzit. Deze gevlochten riem heb ik gekocht op de Dappermarkt. Je zult het niet geloven, maar hij kostte 1 euro. Die man staat er nog steeds. Hij verkoopt riemen, sjaals, stola’s en dergelijke. Ik was er al een paar keer langs gelopen, maar ik dacht dat het een hele dure riem was. Toen ik hem vroeg wat de prijs was, kon ik m’n oren niet geloven.’ Tekst: Thea Golverdigen foto’s: Fred van der Zee • Spijkerbroek: €10,00 Bella, Ferdinand Bolstraat, • Geruite Blouse: €15,00 Ralph Lauren, • Geel Shirt: €3,00 H&M • Tas: €2,00 Kringloopwinkel Oud-West, Witte de Witstraat, • Laarzen: €20,00 Marktplaats.nl • Riem: €1,00 Dappermarkt, Dapperstraat •

Zorgverzekering 2009: let op aanvulling! OPWIJZER KO OPWIJZ ER MUG geeft elke maand consumententips. Ofwel, hoe voorkom je dat je wordt uitgekleed, als je toch al niet veel te besteden hebt. Leuk klusje voor de donkere decembermaand: de ziektekostenverzekering voor het komende jaar uitzoeken. Vooral letten op dienstverlening en het aanvullende pakket. Overstappen naar een andere verzekeraar kan tot 31 januari. Om met het goede nieuws te beginnen: de basisverzekering kost in 2009 ongeveer evenveel als in 2008. De meeste verzekeraars verhogen de nominale premie niet of nauwelijks, een enkele verlaagt hem zelfs. Het basispakket wordt zowel aangevuld als uitgekleed. Zo worden sommige hulpmiddelen en medicijnen niet langer vergoed. Positief is dat behandeling tegen leesblindheid voor zeven -en achtjarigen in het basispakket komt. Verder verdwijnt de eigen bijdrage voor de psychotherapeut. NB: de eigen bijdrage voor de psycholoog blijft bestaan. Op de aanvullende verzekering, ondermeer voor tandheelkosten en fysiotherapie, leiden de verzekeraars al jaren verlies. In 2008 is dat niet anders. De aanvullende premie gaat dus wederom omhoog, gemiddeld met acht procent. De verschillen zijn groot. Sommige aanvullin-

gen, zoals het goedkoopste pakket bij De Friesland, worden nog geen eurootje duurder. Bij andere verzekeraars (Delta Lloyd, Univé) stijgt de prijs voor het meest uitgebreide pakket met meer dan dertig procent. De diversiteit in het aantal aanvullende pakketten is enorm. De een vergoedt alles tot een maximum van 500 euro, de ander slechts vijftig procent tot een maximum van 250 euro. Hoe meer premie, hoe beter de dekking. Waarvoor verzeker je jezelf, waarvoor niet? Dat is zo’n persoonlijke vraag, dat er onmogelijk een algemeen antwoord op te geven valt. Wie geen zin heeft om het allemaal uit te pluizen, kan ook gewoon zijn huidige pakket behouden. Hou er dan rekening mee dat de aanvullende premie met vele procenten omhoog kan gaan, zeker als het om uitgebreide pakketten gaat. Wie lid is van een vakbond, ouderenorganisatie etc., heeft de mogelijkheid om in een collectief te stappen. Zo heeft de vakcentrale FNV een overeenkomst met Menzis, die voor de leden een premiekorting van zo’n tien procent oplevert. Mensen die nergens lid van zijn, kunnen terecht bij United Customers. Dan zit je wel vast aan VGZ. Uitsluitend voor de minima van Amsterdam: de collectieve verzekering van de Dienst Werk en Inkomen en verzekeraar Agis. Ook hier grote kortingen, met een klein addertje onder het gras: een aanvulling is verplicht; een vrijwillig eigen risico niet toegestaan. De voormalige sociale dienst wil niet dat haar klanten

en de andere minima van de hoofdstad voor plotselinge hoge uitgaven komen te staan. Daarom is het verplichte eigen risico afgekocht. Ook dat kost een paar euro extra. Deze ‘soospolis’ is toegankelijk voor Amsterdammers met een inkomen t/m 110 procent van de bijstandsnorm. Om een wijdverbreid misverstand uit de weg te ruimen: de polis is voor klanten van de DWI niet verplicht. Men mag zich ook bij een ander verzekeren. Goedkoop is niet altijd de beste keus. Verzekeraar Anderzorg is wat dat betreft een bekend verhaal. Altijd de laagste premies, maar ook zeer matige dienstverlening. Dat je ze

tegenwoordig kunt bellen, is al heel wat. Maar dit kost dan ook meteen 70 cent per minuut. Geen probleem als je nooit naar de dokter gaat, wel als je vaste klant van huisarts en poli bent. Dan wil je gewoon snel geholpen worden en dat de verzekeraar bereikbaar is. Dit zijn geen zaken waar Anderzorg goed op scoort. Agis, Ohra, PWZ Achmea en Confior staan eveneens in de lage regionen. De beste dienstverlening wordt geleverd door kleine, regionale verzekeraars als Salland en De Friesland. In klant-tevredenheidsonderzoeken scoren zij steevast het hoogst. Snelle afhandeling van declaraties en

klachten, goede telefonische bereikbaarheid; het scheelt veel ergernis als dergelijke zaken in orde zijn. Wel of niet overstappen, de meeste Nederlanders (in 2008 dik 95 procent) hebben daar helemaal geen zin in en blijven gewoon bij hun huidige verzekeraar. Overstappers krijgen de tijd tot 31 januari 2009. NB: in dat geval de lopende verzekering vóór 1 januari aanstaande opzeggen! Tekst: Martin Brandwagt Foto: Remco Visser Handige websites: • Independer.nl • Kiesbeter.nl • Geencentteveel.nl •

22

S E RV I C E MUG magazine | december 2008

TV • Centen voor de voedselbank Voor het programma ‘De Frogers: Effe geen cent te makken’ leefden René en Natasja Froger en hun twee zoontjes een maand lang van een bijstandsuitkering. Om het realistischer te maken verruilden ze hun villa in Blaricum voor een eenvoudig rijtjeshuis in Hilversum-Noord. De familie voelde zich al heel snel thuis in de gezellige, volkse Vennecoolstraat, maar leven van een uitkering viel de Frogers behoorlijk tegen. ‘Effe geen cent te makken’ oogstte voor er een seconde van uitgezonden was veel kritiek; na de eerste uitzending sloeg die kritiek om in waardering en hoge kijkcijfers. In elke aflevering werd aandacht besteed aan de voedselbank en zamelden René en Natasja geld en goederen in voor deze organisatie. Het laatste deel van deze RTL 4 reality-soap is een speciaal benefietprogramma. Het doel hiervan is om zoveel mogelijk donateurs en fondsen te werven voor de voedselbank. De presentatie van deze muzikale show is in handen van Linda de Mol. De Frogers: Effe geen cent te makken: De Finale donderdag 11 december 20:30 RTL 4

De stevigste gebruikers zijn de mensen die vanaf het begin meedoen: de eerste internetgeneratie, de leeftijdsgroep van 25-30 jaar. Zij bevolken de sociale netwerksites, bankieren, kopen en boeken vakanties via internet. Veel gebruikers raadplegen consumentensites voordat ze tot aankoop van een product overgaan, en laten zich beïnvloeden door meningen van andere consumenten. De meest beoefende activiteit van de Nederlanders is zoeken en e-mailen, ook sociale activiteiten spelen een belangrijke rol, zoals het bezoeken van sociale netwerken, blogs en forums. De helft van de Nederlanders zegt niet te kunnen leven zonder e-mail. Op de vraag waarom ze geen content creëren en ter beschikking stellen, antwoordde echter 22% van de deelnemers aan het onderzoek dat ze niet eens wisten dat deze mogelijkheden bestaan. Tot slot een waarschuwing voor internetverslaafden. De directeur van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten vindt internet een groot gevaar. Het is een list van Satan en niet mag worden bezocht als er geen noodzaak toe is. Zelf hebben ze ook een site: www.jbgg.nl; bij elk agenda-item staat D.V. Dat betekent Deo Volente, als God het wil, want voor je het weet trekt God er de stekker uit - en niet alleen uit internet.

• Op zoek naar Jozef De Surinaamse Patrick (10) is stilletjes verliefd op de Turkse Yahide (9), het mooiste meisje van de klas. De liefde is een wederzijdse aangelegenheid, maar blijft onuitgesproken. Dan is het tijd voor de jaarlijkse kersmusical van school. Patrick wil graag Jozef zijn omdat Yahide door meester Rob is uitverkoren tot Maria. Maar opscheppertje Tim gaat er met de rol van Jozef vandoor. Arme Patrick moet het doen met de stigmatiserende rol van Baltasar, de zwarte van de Drie Koningen. Lukt het Patrick om Jozef te worden? Wordt het nog wat met de liefde tussen Patrick en Yahide? En wat gebeurt er met Tim? ‘Patricks Koninkrijk’ is jeugddrama gebaseerd op een meer dan tweeduizend jaar oud verhaal. Maria Peters is veranwoordelijk voor de regie. Patricks Koninkrijk (RKK), vrijdag 26 december 16:25 Ned 3 Z@p

INTERNET • Bijna iedereen doet het Maar liefst 81 procent van de Nederlanders maakt regelmatig gebruik van internet en daarmee is ons land koploper in Europa, want het gemiddelde is 57 procent. Dat staat in een rapport van de European Interactive Advertising Association. In ons land is de deelname van vrouwen en ouderen opvallend veel hoger dan in de andere landen van Europa. En bij jongeren tot 24 jaar is internetten inmiddels populairder dan televisiekijken. De groei van internetgebuik is echter groter dan de daling van de televisieconsumptie.

Lekker Leven en armoede, gaat dat samen?

Op de website van Lekker Leven schrijven diverse columnisten over gezond, over lekker, wat dat kost en wat het oplevert. Mirjam Pool, auteur van het boek ‘Alle dagen schuld, praktijkverhalen over armoede’ schreef dit jaar een column. Een citaat:

• Smakelijk eten voor het

G E D RU K T E M E D I A

goede doel Is het een fotoboek? Ja, want er staan ruim veertig fraaie portretten van nijvere koks en kokkinnen in. Een receptenboek? Ja, het bevat tientallen duidelijk beschreven recepten voor en foto’s van broodjes, soepen, salades en warme hoofd- en zoete nagerechten. Of toch een restaurantgids? Ook dat is het geval. “Een passie voor koken” geeft een volledig overzicht van de vele plekken in de stad waar met een heel goed doel heel volop wordt gekookt en gegeten. In vrij korte tijd openden tal van projecten uit de welzijnshoek horecagelegenheden waar iedereen welkom is om tegen redelijke prijs prima te eten en te drinken. Restaurant Freud in de Spaarndammerstraat en Brouwerij de Prael op de Wallen bijvoorbeeld, allebei projecten waar mensen met een psychiatrische achtergrond de kans krijgen zich in het horecavak te bekwamen. Voor de deelnemers een goede opstap van dagbesteding naar een vrijwilligersbaan, opleiding of betaald werk. En voor de gasten in ieder geval: smakelijk eten! Het sociale kookboek van Amsterdam is een uitgave van Stichting De Omslag, die samen met een groot aantal Amsterdamse organisaties in de geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke opvang, verslavingszorg, gehandicaptenzorg, welzijn en onderwijs allerlei projecten op het gebied van dagbesteding op touw zet. Bestellen kan via www.deomslag.nl/passievoorkoken. Prijs 14,95 euro plus 2,55 verzendkosten. Informatie: 020 – 486 01 49.

“Aukje is veertig jaar, ze zit sinds haar achttiende full time in de bijstand, is alleenstaande moeder van twee schoolgaande kinderen en heeft een diploma van de huishoudschool. Ze zit in een schuldsanering en heeft verdomd weinig geld om van te leven. Ze is depressief, bijna apathisch. Ze verdeelt de dag tussen internetten (vooral msn), het huishouden en televisiekijken. Ze rookt shagjes en geeft zo nu en dan korte antwoorden op de vragen die ik stel. Of ze haalt gewoon haar schouders op. [...]

Toen Lekker Leven net begon - en ik er nog niet zo veel van wist - had ik eerlijk gezegd mijn bedenkingen. Nu denk ik: Goed! Geweldig! Ontzettend belangrijk! Niet zozeer voor mijzelf of mijn eigen toch al best wel lekker levende sociale kringetje, maar wel voor Aukje en haar kinderen en al die anderen voor wie deze campagne kan opkomen.”

Tip: Neem af en toe een restjesdag, het scheelt tijd en geld! Nederlanders gooien per jaar zo’n 2,1 miljard euro aan eten weg. Bewaar het eten nog twee of drie dagen in de koelkast/vriezer en warm het op, op je restjesdag. (bron: www.llink.nl)

www.lekkerleven.groenlinks.nl

23

december 2008 | MUG magazine

Ervaringen met (psychische) problemen in het dagelijks leven uitwisselen en delen? Kom naar de Multiloog®-bijeenkomsten 2008 in Amsterdam-Westerpark!

NIEUW BIJ UITGEVERIJ TOBI VROEGH Psychiatrie Scheurkalender Met trots presenteren wij de vierde editie van de Psychiatrie Scheurkalender. Deze kalender is bedacht, ontworpen en gemaakt door vrijwilligers. Alle bijdragen zijn ingestuurd door mensen die (vanuit hun ervaring met de psychiatrie) een humoristische of serieuze kijk geven op het leven. De kalender biedt u het hele jaar door: spreuken, gedichten, tekeningen, recepten en informatie die uw dag aangenaam zullen prikkelen. Prijs 10,00 euro

Datum najaar 2008: 9 december. Tijdstip: 20.00 - 22.00 uur. Plaats: Buurtcentrum de Waterval, Van Hallstraat 10, Amsterdam-West, hoek Van Hogendorpstraat, tram 10 eindhalte, en bus 21. Organisatie: Stichting IPC i.s.m. INCA-PA. Informatie: www.inca-pa.nl | telefoon 020-6848012 / 020-4120032.

ISBN 978-90-78761-10-5

Alle tijd is meegenomen Hetty Kleinloog “Houd je me op de hoogte?” Dierbaren willen graag betrokken blijven als een lieve vriendin, een familielid of een goede collega ziek wordt. Jet werd ziek. Doodziek. Wat begon als een kattenbelletje uit sprakeloosheid, is een mailstroom van anderhalf jaar “omdat ik woorden zocht voor de liefde, de machteloosheid en voor het omgaan met een naderende dood.” Een hartstochtelijk boekje over afscheid nemen en over Jet Vesseur, boegbeeld van de cliëntenbeweging. Prijs 12,50 euro

ISBN 978-90-78761-09-9

Bestel onze uitgaven direct op onze website of bestel ze via uw boekhandel. Meteen ophalen? Bel even voor een adres. 020-6181968 www.tobivroegh.nl

Advocatenkantoor






 
 

de Binnenstad Binnengasthuisstraat 148 1012 ZG Amsterdam T 020 - 627 18 16

www.binnenstadadvocaten.nl

(
#$ #'$

 "
%$"  (
"#"$

(
"$
(
$""$

(
"  "$

miniMUGs, 150 tekens á €10,- op giro 5855336 t.n.v. Stichting BBU - Amsterdam Cursuskorting 30% Stadspas 40% bij inlevering advertentie. Basiskennis boekhouden (BKB) € 269,= Praktijkdiploma Boekhouden (PDB) (vervolgcursus) v.a. €269,= Goedkoopste opleider van Nederland. WWW.BOEKHOUDCOLLEGE.NL 06 - 4672 0227 of 020 785 1473

Wilt u zich inzetten voor een jong gezin en deskundig worden in sociaal werk? Kom naar de info-middagen van Home-Start! 4/11: 12.00-14.00 u, 21/11 en 12/12: 10.00-12.00 u. Tijl Uilenspiegelstraat 12, A’dam, Bos en Lommer. Of bel: Corine v.Opstal: 06 41522147 Of bekijk: www.home-start.nl, www.vca.nu/begeleider jonge gezinnen.

De Amsterdamse Vriendendiensten biedt boeiend

Computercursussen: Windows, Internet, Word, Excel, Photoshop, Digitale fotografie en Webdesign vanaf € 23,- per cursus. www.scipacc.nl of 020 6360675

vrijwilligerswerk

Bel ons: 020 6839260 of kijk op www.vriendendiensten.nl

Wet & Wijzer Sociaal Raadslieden

Bij de Sociaal Raadslieden kunt u terecht voor kostenloos sociaal-juridisch advies.

Aftrek Ziektekosten Met ingang van 1 januari 2009 verandert de belastingregeling wat betreft de aftrek van ziektekosten. Een groot aantal aftrekposten zal komen te vervallen. Het gaat dan voornamelijk om de aftrek van algemene kosten, zoals de premies voor de zorgverzekering. Aftrek blijft nog wel bestaan voor enkele specifieke en overige uitgaven, zoals voorgeschreven medicijnen, een dieet op doktersvoorschrift of medische hulp. Het gevolg hiervan zal zijn dat aanzienlijk minder mensen dan voorheen aanspraak kunnen maken op de aftrek. Naast deze versobering van de buitengewone uitgaven-regeling komen er twee nieuwe regelingen. Er komt een specifieke tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten, variërend van €100 tot €450. De toekenning hiervan zal automatisch gaan verlopen via het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Verder zal de eigen bijdrage omlaag gaan van

degenen die gebruik maken van AWBZ/WMO zorg. De aftrek van deze eigen bijdrage van de belasting vervalt. Aldus wordt een poging ondernomen om de oorspronkelijke doelgroep, te weten chronisch zieken en gehandicapten, beter te bereiken. Het is de bedoeling om de regelingen in te laten gaan per 1 januari 2009. De effecten van de nieuwe belastingregeling zullen voor de meesten pas merkbaar zijn wanneer begin 2010 aangifte wordt gedaan voor het jaar 2009. De gebruikelijke belastingteruggaaf zal dan lager uitvallen of zelfs in het geheel komen te vervallen. Toch is het wel belangrijk om nu al rekening te houden met de nieuwe regeling. Dit vanwege het volgende. De aftrek ziektekosten verlaagt het uiteindelijke verzamelinkomen en het verzamelinkomen is weer bepalend voor het recht op diverse inko-

mensafhankelijke regelingen. InA het bijzonder gaat het dan om de zorgtoeslag, de huurtoeslag, de kindertoeslag en de kinderopvangtoeslag. Het verzamelinkomen is kort samengevat, het inkomen dat overblijft nadat de buitengewone uitgaven zijn afgetrokken. Het bedrag van de toeslagen wordt hoger, naarmate het verzamelinkomen daalt. Met name de huurtoeslag is sterk inkomensafhankelijk in die zin dat het recht daarop snel minder wordt naarmate het verzamelinkomen stijgt. Voor velen kan dus een bijkomend effect van de regeling zijn dat de huurtoeslag ook lager wordt. Of en in hoeverre dit gecompenseerd zal worden, is overigens nog niet duidelijk. De onderhandelingen hierover lopen nog. Met name degenen die nooit specifieke kosten aftrokken bij de belastingaangifte wordt geadviseerd om te controleren of er voor 2009

überhaupt nog wel recht zal bestaan op een aftrek. Wanneer dat niet het geval is zullen de inkomensgegevens voor de toeslagen mogelijk gewijzigd moeten worden. Dit om te voorkomen dat achteraf blijkt dat men teveel heeft ontvangen omdat van een te laag inkomen is uitgegaan. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat als men zelf geen actie onderneemt de belastingdienst automatisch uit zal gaan van de gegevens waarvan ook in 2008 werd uitgegaan. Wie niet is staat is om zelf te controleren of de nieuwe belastingmaatregel gevolgen heeft voor de toeslagen, kan zich uiteraard richten tot de sociaal raadslieden in de buurt. Het is wel raadzaam even de nieuwe beschikkingen voor 2009 af te wachten. Erik Peek, sociaal raadsman, Dienstencentrum Bos en Lommer

24

MUG magazine | december 2008

UITKERING BEËINDIGD? WIJ STAAN U GRAAG BIJ

BEL GRATIS 0800-BIJSTAND (0800 - 245 78 26) VOOR CONTACT MET EEN ADVOCAAT

OOK VOOR AOW HUURRECHT STRAFRECHT BESTUURSRECHT SCHULDSANERING ECHTSCHEIDINGSRECHT WET WERK EN BIJSTAND INFORMATIE BEHEER GROEP UWV (WW, WIA, WAO, TOESLAGEN WET)

MOBIEL 088-BIJSTAND * (088 - 245 78 26)

*lokaal tarief