de
Jacobsladder
Kwartaaluitgave van de Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’
In dit nummer: Woubrugge en Hoogmade in de schilderkunst Siem van Tol Hoogmade Uit Otto’s plakboek Turfwinning in het Groene Hart Voor uw agenda De korte geschiedenis van Woningbouwvereniging Nieuw Leven in Woubrugge
20
3
09
de
Jacobsladder
van Hemessen
jaargang 29 3
Van de voorzitter
Jan de Feij
Lieve mensen,
Tijdens de afgelopen Algemene Ledenvergadering hebben wij kort stilgestaan bij het afscheid van
Wat vindt u ervan? Mooi plaatje toch? Als u dit leest
Jan de Feij als bestuurslid van onze vereniging.
heeft u hopelijk al genoten van de mooie afdruk
Jan had al een paar keer aangegeven dat hij wilde
van een heel bijzonder schilderij. Het resultaat van
stoppen, maar wij vonden al die keren natuurlijk
een enthousiast samenspel ook tussen een paar
van niet. Nog lange niet. Toen ik zelf in het bestuur
betrokken mensen. Verderop leest u er meer over.
werd gevraagd door Miny Lemkes zat Jan er al
De reden van dit cadeautje is dat onze vereniging
een lange tijd in. Samen met Kees de Jong en Cor
dertig jaar bestaat. We zijn geen grote feestvierders
Karmelk vormde hij het bestuur van onze historische
maar dit vonden we een aardig idee. Heel even stil-
vereniging. Jan is geen grote prater maar daaren-
staan bij een heuglijk feit kan immers geen kwaad?
tegen wel een grote doener. Hij deed namelijk de
Hiernaast wijden we met plezier een paar woorden
logistiek van de Jacobsladder. Heel af en toe was
aan Jan de Feij, die ons bestuur helaas heeft verla-
Jan op vakantie als er een Jacobsladder uitkwam,
ten. Heel jammer, maar we respecteren het natuur-
en moesten wij het doen. En ik kan u verzekeren dat
lijk wel. We hebben nog geen opvolger voor hem.
het echt een hele klus is! En zover ik me kan herin-
Dus als u zelf belangstelling hebt voor een bestuurs-
neren is het onder zijn leiding en uitvoering nooit mis
functie, of u kent iemand, dan horen we dat graag.
gegaan.
We hebben wel Jan Noordam bereid gevonden
Toen zowel Miny als Kees en weer later ook Cor
de Jacobsladder bij iedereen te bezorgen of in elk
wegging, bleef Jan gelukkig zitten. En naast het nu
geval te zorgen dat u hem krijgt. Daar zijn we erg
eenmaal noodzakelijke logistieke werk konden we
Bestuursleden • Nico van Hemessen, van Woudeweg 17, 2481 XM Woubrugge • Thea Kok-Lansbergen, Emmalaan 74, 2481 BB Woubrugge, telefoon 0172-518585
blij mee want het is een hele klus.
ook altijd rekenen op zijn meedenken en vooral op
Verder zijn we druk doende met het organiseren van
de juiste momenten het doorslaggevende ant-
de najaarsexcursie. Ook daar leest u meer over.
woord. Wie hem kent zal dit beamen.
Ten slotte veel leesplezier en een mooie groet
Jan is een bescheiden mens. Naast het werk in
Redactie Thea Kok-Lansbergen en Arjen Schreuder e-mail
[email protected]
mede namens het bestuur,
de historische vereniging is of was hij ook actief in
Bij de voorplaat ‘Gezicht op Woubrugge’ J.H. Hesterman jr., 1922 Zie het artikel op pagina 3 29e jaargang nr. 3, juli, augustus, september 2009 Erelid • D. Brouwer de Koning, oud-burgemeester van Jacobswoude • C. Karmelk, oud-penningmeester van de vereniging Voorzitter • Ben Beukenholdt, Thuisweide 30, 2481 BK Woubrugge, telefoon 0172-519247 Secretaris • Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481 CM Woubrugge, telefoon 0172-518586 Penningmeester • Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade
Op tijd opzeggen! Wilt u – om wat voor reden dan ook – uw lidmaatschap van de Historische Vereniging niet verlengen, vergeet dan niet dit tijdig (vóór 1 december) schriftelijk te melden aan onze penningmeester: Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade ••••• Contributie De contributie bedraagt € 13,- per jaar; en € 17,- voor hen die dit blad per post ontvangen. Te voldoen (bij voorkeur via de acceptgiro die u aan het begin van het jaar ontvangt) op onze rekening bij de Rabobank Kaag en Braassem nr. 35.24.14.847 t.n.v. Penningmeester Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade. •••••
andere organisaties, bijvoorbeeld de verkeersexaBen Beukenholdt
mens voor de laatste klassen van de basisscholen
Basisvormgeving en opmaak Blikveld, Den Haag
en de Monumentencommissie. Kortom een man
Aan dit nummer werkten mee: Ewout v.d. Dussen Rie Kammeraat Arjen Schreuder
over kinderen en kleinkinderen, zijn lieve echtge-
Foto’s en illustraties: Kunsthandel Simonis en Buunk Archief Jan Stigter Archief Siem van Tol Archief mevr. Teuni Zandstra Thea Kok-Lansbergen
vele goede werk dat je voor ons hebt gedaan! Dat
waar je wat aan hebt en had. Trots spreekt hij altijd note en haar schilderijen. Hij is gestopt omdat hij dat wilde – nogmaals: dat respecteren wij. Vanaf deze plaats: Jan, heel hartelijk dank voor het
12 juni
het jou en de jouwen nog gedurende vele jaren erg goed moge gaan!!
30 jaar Otto Cornelis van Hemessen Ben Beukenholdt ISSN 0168-1079 © Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Op 12 juni bestond onze vereniging 30 jaar. Een artikel over het ontstaan van onze vereniging is in voorbereiding. In het volgende nummer meer hierover!
1
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis Kees de Jong
Algemene ledenvergadering ‘Mag het iets meer zijn?’
Op 10 augustus bereikte ons het bericht dat onze
2
van Hemessen
jaargang 29 3
Bij de voorplaat:
wijze waarop we er ook nu nog van kunnen genieten.
Woubrugge en Hoogmade in de
Het is geschilderd met olieverf op een paneeltje van 22,1 x 32 cm. Ook als men Woubrugge niet
oud-voorzitter, de heer Kees de Jong, op 8 augustus
Na de Algemene Ledenvergadering, die gehou-
schilderkunst
is overleden. Onze deelneming gaat, mede
den werd op 14 mei in café Die Twee verzorgde
door Ewout van der Dussen
namens u allen, uit naar zijn echtgenote, kinderen
Henk-Jan Habermehl uit Alphen aan den Rijn een
en verdere familie.
lezing met als titel: ‘de Middenstand rond 1950’.
Schilderachtige dorpen willen geschilderd worden.
In het bericht staan de woorden: ‘introvert, integer,
De heer Habermehl is amateur-historicus en ver-
De zeker in het verleden nog schilderachtige dor-
Aan de kerk en de wetering zien we dat het de
innemend’.
zorgde reeds meerdere lezingen in de regio over dit
pen Hoogmade en Woubrugge hebben meerdere
westelijke oever is, maar verder is er niets meer
Dat is een goede typering van de mens zoals wij
onderwerp.
schilders geïnspireerd om hun schildersezel op een
zoals het was. De hooiberg is nog wel een goed
hem hebben leren kennen. Een bedachtzame
Hij bracht de 25 aanwezige leden terug naar de tijd
strategische plek neer te zetten. Bekend zijn wer-
oriëntatiepunt, die staat er nog, maar thans in
man die de tijd nam om iets uit te zoeken en het
dat boodschappen doen nog geen funshoppen
ken van de Leidse schilder Arend Jan van Driesten
gebruik als opslag en garage bij de voormalige en
ons vervolgens meedeelde of het aan het papier
was en er nog geen supermarkten, cash and carry’s,
met een schilderij van Hoogmade, J.H. Weissen-
onlangs verkochte boerderij aan het Weteringpad,
toevertrouwde. Op die manier heeft hij voor ons,
discountwinkels en superettes waren. Die branche-
bruch, die omstreeks 1880 de aquarel ‘Kerkgang te
bekend als de boerderij van Jaap van de Boom en
na zijn aftreden als voorzitter, over een aantal
vervaging kwam pas eind jaren zestig op gang.
Woubrugge’ schilderde (afgebeeld in de Jacobs-
later Nel Samsom.
onderwerpen gepubliceerd.
Het was nog de tijd dat de koopbehoeftes minder
ladder 1995/1). Ook kennen we een schilderij van
Persoonlijk heb ik ook met hem mogen samen
waren en de financiële mogelijkheden veel beperk-
koningin Wilhelmina die in Hoogmade schilderde,
Het witte huis, bewoond door Rosmolen en later
werken in de gemeenteraad van Jacobswoude
ter dan nu. Er werd nog regelmatig op rekening
zie Jacobsladder 1995/2. Het onlangs ontdekte
Markx, heeft plaats gemaakt voor het woonhuis
en daar heb ik dezelfde ervaringen met hem
gekocht, waarna het vaak op woensdagmiddag
‘Gezicht op Woubrugge’ is van de schilder Johan-
van de familie Bulk. In de huisjes met de schoor-
opgedaan. Ook al waren wij het niet altijd eens,
de taak van de kinderen was om ‘het boekje te
nes Albertus Hesterman (1877-1955). Hesterman is
stenen en het schuurtje daarvoor hebben ver-
het wederzijdse respect was er altijd. Door zijn
gaan halen’.
in Amsterdam geboren en bleef zijn hele verdere
schillende gezinnen gewoond. In het huisje dwars
bescheiden wijze van optreden dwong hij bijna als
De omgang tussen winkeliers en klanten was nog
leven in deze stad wonen. Hij schilderde in impres
daarop woonde de familie Molenaar. Een mooie
vanzelfsprekend dit respect af. Hij wist goed waar
informeel en je kon nog ’s zondags achterom gaan
sionistische trant stadsgezichten en landschappen
foto van die huisjes die niet meer bestaan, staat in
het over ging als hij het woord vroeg. Terdege
(en dan op maandag betalen). Hoorde de winke-
in en rond zijn woonplaats en deed ook inspiratie
het onlangs verschenen boek ´Woubrugge aan de
voorbereid en geen loze woorden.
lier, vaak een combinatieberoep van bijvoorbeeld
op in de Vechtstreek, bij Haarlem, in het plassen-
Wetering´, foto nr. 200.
Zo zullen wij ons Kees herinneren en we gunnen
postbode en behanger of timmerman en uitvaart-
gebied boven Leiden, in de oude vissersdorpjes
Tussen het witte huis en de kleine huisjes is de jacht-
hem de rust die hij heeft verdiend na zijn gevecht
specialist, de bel rinkelen met de mededeling ‘blijf
rond het IJsselmeer en dus ook in Woubrugge. Ook
haven gegraven.
tegen het onvermijdelijke.
maar’, dan wist hij dat er een gezinslid of bekende
maakte hij reizen door Duitsland en Frankrijk.
binnenkwam, dat bespaarde weer een loopje naar
In ‘Gezicht op Woubrugge’, geschilderd in 1922,
De afbeelding van het schilderij (voor restauratie)
de winkel.
hetgeen de schilder op de achterkant heeft vermeld,
komt van de website van kunsthandel Simonis en
De verzuiling binnen de middenstand was nog
is een stukje van het dorp artistiek vastgelegd op een
Buunk.
Ben Beukenholdt
volop aanwezig onder het motto: laat ons goed doen aan allen, maar het meest aan de onzen van het geloof. De bestellingen werden per bakfiets of paard en wagen afgeleverd en pas later deed de Volkswagenbus zijn intrede. Op maandagmiddag moest er ‘geteld’ worden en op 2 januari waren alle winkels in verband met de balansdag gesloten. Goede klanten kregen via een voorverkoop een
Te koop gevraagd
streepje voor op de anderen, die daarna pas in de uitverkoop hun slag konden slaan. Het was vaak sappelen en de vaak grote gezinnen
‘Groeten uit Woubrugge’, een boekje uit circa 1978.
leefden van het ‘smalle boek’.
Reacties graag naar mevrouw I. Speijer,
Henk-Jan vertelde zijn verhaal uit de losse pols en
tel. 0172-518434.
wist met talloze andere voorbeelden de sfeer van de jaren vijftig goed te treffen.
kent, is het een fraai schilderij. En als het dan ook nog voor inwoners of kenners een historische herkenbare plek is, dan is het dubbel genieten.
3
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis Siem van Tol uit Hoogmade: “Je moet niet zoveel opschrijven hoor!” door Thea Kok-Lansbergen
van Hemessen
jaargang 29 3
Van die grote familie zijn naast Siem van Tol nog maar twee zussen in leven: een in Amerika (“Die is ook al 90 jaar”) en de andere (Bep v.d. Laanvan Tol) die vlakbij woont en regelmatig bij haar broer langs komt. “Twee kinderen zijn in de kraam gestorven,” vertelt Van Tol. “Dat mocht je als kind
Het lopen gaat wat moeilijker, zegt hij, hij heeft een
allemaal niet weten, maar ik heb wel mijn vader
hoorapparaat (in de kast) en een bril op zijn neus
met een kistje zien lopen. Waar hij het heeft gela-
als hij moet lezen. Afgelopen juni reed hij (na ruim
ten weet ik niet. Kinderen die niet gedoopt waren
dertig jaar) zijn laatste rondje voor Tafeltje-dekje,
mochten niet op het RK kerkhof begraven worden.”
maar zelf kookt hij nog elke dag liever zijn eigen potje. Boodschappen doet hij ook nog zelf, bij de Coop in het dorp. Jan Stigter bracht met de redactie een bezoek aan de 95-jarige (van 14 juni 1914) Siem van Tol in Hoogmade.
Zo is het nu
De situatie vroeger
Veel veranderd Net als zijn broers en zussen ging Van Tol bij Bosman (degene om wiens naam als straatnaam eerder dit jaar zoveel te doen was) op school. “Toen ik een jaar of tien, twaalf was - ik weet het niet meer pre-
4
5
cies - werd ik van school gehaald ‘om de knecht weg te houden’. Bosman zei toen: als je maar kan melken. Toen was melken een kunst. Ik heb het later wel met machines geprobeerd maar dat kon ik niet. Ik had wel graag willen helpen met de hooibouw, maar dat mocht ik niet. ’s Middags moest ik
Per boot naar de koeien
slapen – niet zo gek als je bedenkt dat we om 4 uur ’s nachts opstonden om de koeien te melken. Elke
“Vroeger was de saamhorigheid groter, de mensen
Het huis was niet groot, maar: “Dat ging toch mak-
morgen, en alles moest met de boot. Ons land lag
waren veel hartelijker. Armoe houdt mensen bij
kelijk met al die kinderen. In de alkoof waren twee
aan de Groenweg, waar nu Disseldorp woont. Toen
elkaar. Nu is het allemaal weelde.”
bedsteden en verder sliepen de meisjes op de ene
heette het Juffrouws Wetering. We hadden daar
De familie Van Tol
kant van de zolder en de jongens aan de andere
12-13 hectare eigen land en nog zo’n 4 hectare
Over de oorlog
Siem van Tol is geboren als tweede in een gezin
kant. In de zomer leefden we in het zomerhuis,
van de kerk, met in totaal 20 -25 koeien. ’s Winters
“In de winter van ’44 – Limburg was al bevrijd – was
waar uiteindelijk elf kinderen geboren zouden wor-
en in de winter in de keuken want daar was het
stonden die koeien in de stal bij het huis – dat bete-
er een razzia in het dorp. Mijn moeder was niet
den. Het ouderlijk huis aan de Vissersweg in Hoog-
tenminste warm.” Bij het oude huis was vroeger een
kende dat ze ook met de boot van het land naar
thuis, ik was alleen met mijn vader. Toen we de
made staat er nog, maar wordt alleen als garage
boenhok aan het water. “In het water van de Does
de stal vervoerd moesten worden. Dat konden we
Duitsers hoorden schieten was ik bij de koeien in de
en voor opslag gebruikt; het huis waarin Van Tol
werd gewassen, maar je kon het water ook drinken
niet zelf, dat deed de man die het vee ook naar de
stal, maar ik dacht dat de hooiberg veiliger zou zijn.
woont staat op de plek waar vroeger de hooiberg
– het werd wel gefilterd om de grote stukken eruit
markt bracht.
Daar zat ik dus tot mijn vader zei: ‘Siem kom er nu
stond.
te halen.”
Er is tijdens mijn leven wel heel veel veranderd!”
maar uit’, anders was ik er niet uitgekomen. Ik ben
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis
van Hemessen
een van de laatsten die gepakt is, en moest mee,
Uit Otto’s plakboek
Nicolaas Johannes Straathof 18.09.1900 / Elbert
ste was blijkt uit het verhaal van de failliete Wou-
met de fiets richting Leiden. Onderweg kwam ik
door Rie Kammeraat
Stigter 23.02.1900 / Leendert den Ouden 14.10.1900 /
brugse turfschipper Jan Harmensz van Leeuwen.
Johannes Leonardus van der Meer 10.09.1900 /
Van de fl. 2.520,- die hij in 1736 nog te vorderen
een buurman tegen die zei: ‘Geef mij je fiets maar’. Zo zijn we naar Heck (een bekend restaurant in die
8 juli 1919
Willem Frederik Bulk 25.03.1900 en Willem Frederik
had van zijn (veelal Leidse klanten) aan wie hij de
tijd) in Leiden gelopen. Na twee nachten kwam
Gistermiddag geraakte het vierjarig zoontje van
den Horder 24.04.1900 die als kind en jongen op
turf had verkocht, was vijf jaar later nog geen
mijn zus met een nicht en die hebben net zo lang
G.W. spelende in de Woudwatering. Zijn moeder,
het woonschip Uit en Thuis van zijn stiefvader Arie
fl. 500,- geïnd. De curatoren besloten toen het
gepraat tot ik vrij was. Mijn vader kwam me halen.
ziende dat het kind zonk, sprong het na en hield
Vergeer woonde.
restant van de vordering publiekelijk te veilen. Het
De anderen zijn afgevoerd.”
de kleine boven water, doch zonk zelf weg. Dank
In het krantenbericht stond J.H. van der Meer, maar
hoogste bod was 90 gulden. (Het doorverkopen
zij de tegenwoordigheid van den manufacturier S.,
dat zal wel een drukfout zijn geweest.
van bijna oninbare schulden - of giftige leningen - is
alhier, die snel met een schuitje kwam toeschieten, werden beiden nog gered.
dus niets nieuws).
Dat jongetje zal Jaapje geweest zijn. Gerrit Wit en
Turfwinning in het Groene Hart
Een klein maar compleet boekje voor een klein
Cornelia Hogenes kregen Jacob Cornelis op 1 juni
door Ewout van der Dussen
prijsje, voorzien van zeer veel illustratiemateriaal.
1915. Hij overleed in Alphen op 23 augustus 1936.
6
jaargang 29 3
Aardig zijn ook de diverse kleine familiegeschiede-
Manufacturier S. was Elbert Stigter, toen 19 jaar en
Het behoeft geen verbazing dat Woubrugge, gele-
gelukkig nog net niet in dienst.
gen tussen de uitgeveende Vierambachtspolder en
nissen, waarmee die periode weer tot leven komt.
de Oudendijksepolder voorkomt in het boekje over
Het boekje (en de andere tot dusverre verschenen
12 juli 1919
de turfwinning in het Groene Hart. Dit boekje, deel
en voor zover nog aanwezige boekjes zijn) is te
Uit Woubrugge meldt men ons: Een dame per rijwiel
10 in de serie ‘De kleine geschiedenis van het Groe-
koop bij de Spar in Woubrugge en kost € 6,95.
meldde zich bij gegoede lieden alhier met een
ne Hart’, gaat over de turfwinning en is geschreven
verdicht verhaal aan en ontving ruime giften, doch
door Arjan van ‘t Riet. Na de jaarvergadering van
toen onze nachtagent T. haar achtervolgde en een
onze vereniging in 2006 hield Van ‘t Riet daar ook
onderzoek werd ingesteld naar de juistheid van
een boeiende lezing over de turfwinning.
Recept?
haar beweren, liet zij tijdens het onderzoek haar
Wat is het recept om zo gezond zou oud te wor-
eerste-klas-rijwiel achter en keerde niet weder.
De eerste turf is al in de 13e eeuw gebaggerd, met
den? Van Tol weet het niet: “Ik ben niet verwend
Nachtagent T. was Jan Terhorst : iets meer over hem
uitlopen tot eind 19e eeuw. Zoals we nu onze gas-
en vroeger aten we vaak gruttenpap. Ik denk dat
na het krantenbericht van 1 juli 1949.
bel opstoken, zo is toen ons veen opgestookt.
7
Naast de methoden van het baggeren van het
ze me boven niet willen hebben!” Hij rookt zeker niet? Ja toch wel: tegenwoordig sigaren, vroeger
16 juli 1919
veen en het behandelen tot turfjes beschrijft Van ‘t
sigaretten.”Ik ben een keer drie maanden gestopt
Naar men verneemt, is het rijwiel, dat de dame de
Riet met talloze details over handel en vervoer ook
na een ziekenhuisopname, maar nu rook ik weer. En
vorige week tijdens het onderzoek ten Raadhuize
over de gevolgen, het ontstaan van grote waterge-
als Henk komt, drinken we een jonkie voor de gezel-
achterliet, opgezonden naar den verhuurder te
bieden die vervolgens weer drooggemalen moes-
ligheid.” Henk is de zoon van zijn tweede vrouw,
Amsterdam. Van diefstal bleek dus geen sprake te
ten worden, tot onze huidige polders.
Gre Wesselman, met wie Van Tol in 1980 trouwde en
zijn.
Door de goede verdiensten werd op sommige
die in 1999 overleed. Helaas heeft Van Tol zelf geen
De telefonische verbinding tusschen Woubrugge en
plaatsen steeds dichterbij huis het veen uitgebag-
Een prent van het dorp Jacobswoude uit het boekje (bron: Streek-
kinderen gekregen.
Hoogmade is thans gereed gekomen. Deze week
gerd. Zo is bekend dat het dorpje Schoot, eens
archief Rijnlands Midden Alphen a.d. Rijn)
Zijn eerste vrouw was Johanna van Wieringen,
zal Hoogmade met het wereldnet verbonden zijn
gelegen nabij Nieuwveen, eind 17e eeuw ontvolkt
dochter van ‘Kleine Koos’ en zus van Theo, de
en voor het publiek worden geopend.
raakte en uiteindelijk in het water verdween. Of het dorp Jacobswoude in de Vierambachtspolder
vroegere wethouder. Zij stierf in 1977. Van Tol woont nog zelfstandig, met af en toe hulp in
18 september 1919
datzelfde lot is ondergaan durft Van ‘t Riet niet te
huis, maar wassen en strijken doet hij zelf: “Eenmaal
De uitslag der loting van de Nat.Militie was als volgt:
beweren. “Wel heeft het verdwijnen van het dorp
in de week zonder wasmachine.” Alleen stofzuigen,
1. J.van Wieringen; 2. W.J. Anker; 3. N.J. Straathof;
altijd tot de verbeelding gesproken,” zo schrijft de
daar heeft hij geen zin meer in. Lezen wel. Gelukkig
4. E. Stigter; 5. L.den Ouden; 6. J.H. van der Meer; 7.
Aarlanderveender. De herinneringsbank aan het
zijn er ‘groteletterboeken’!
W.F. Bulk en 8. W.T. den Horder.
verdronken dorp, geplaatst op initiatief van Van He-
De loteringen waren Johannes van Wieringen
messen, staat nabij de kruising met de Herenweg.
23.02.1900 / Willem Jan Anker 28.02.1900 /
Dat de handel in turf niet altijd een goede verdien-
“Eigenlijk moet ik wel dankbaar zijn…”
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis
jaargang 29 3
Uit het Leidsch Dagblad van 1949
gende harten op weg naar Arnhem. Onderweg
Zichtbaar bewogen dankte de heer Terhorst voor
in ons museum ligt een fraai, versleten stuk papier
door Rie Kammeraat
verwijlde men enige tijd op de begraafplaats op de
de woorden, die tot hem gericht waren en de
waarin ‘den Woubrugschen nachtwacht’ de
Grebbeberg. In Arnhem werd het Openluchtmu-
mooie geschenken. Allen werden te zijne huize
burgemeester, de wethouders, de raden en alle
Een keus uit de berichten die Jan den Ouden als
seum bezichtigd. Zeer waardevol materiaal voor de
uitgenodigd.
ingezetenen voor 1900 veel Heil en Zegen wenst.
correspondent in juli, augustus en september naar
Geschiedenisles was hier voorhanden. Een bezoek
het Leidsch Dagblad stuurde.
aan speeltuin en poffertjeskraam op de Veluwe
Hermanus Cornelis Anthonie werd op 11.02.1888
kreeg geen toelage of pensioen, daar was in die
Eerst een samenvatting van alle uitstapjes, iets
werd niet vergeten. Al met al een dag, die de kin-
geboren als zoon van Jan Terhorst en Johanna Wit-
tijd nog geen recht op, en bovendien kwam het
ingekort, want anders zou er geen ruimte over
deren bracht, wat ze verwachtten.
tebol en dat hij zoveel namen kreeg kwam omdat
geld nu binnen omdat Herman de baan van zijn
blijven voor het overige nieuws.
Op 21 juli gingen met vier bussen de leerlingen
zijn grootvader ze had. Hij trouwde met Martijntje
vader had gekregen. Maar Herman trouwde, ging
Op 30 juni maakten de gecombineerde brand-
van de Christelijke Nationale School op stap. Over
Vos, in 1890 geboren in Sassenheim. Privé heeft hij
de deur uit en Johanna redde het niet meer. Eind
weerverenigingen van Woubrugge en Hoogmade
Utrecht, langs de Domkerk, naar Doorn, waar in het
het niet gemakkelijk gehad. Martijntje moest een
1912 vroeg zij om hulp. In de raadsvergadering
‘Altijd Paraat’ een tocht naar Schiphol, Monnicken
bos gegeten werd. In Rhenen werden op de Greb-
paar maal enkele maanden opgenomen worden,
werd het besproken: twee zoons wonen nog thuis,
dam, Marken, een studio in Hilversum en naar
beberg de graven van de in de oorlog gevallen sol-
het eerste zoontje werd slechts 5 maanden en
de ene verdient 16 cent en de ander 6 cent per
Valkenveen, waar de motorbootjes natuurlijk gretig
daten bezocht. Zichtbaar waren de kinderen onder
een ander kleintje werd levenloos geboren. In
uur, de dochter is ziekelijk. De burgemeester acht
aftrek vonden.
de indruk. Daarna genoten de kinderen volop in
Woubrugge was hij gemeente-werkman en vanaf
het een zedelijke verplichting voor de gemeente
Op 6 juli gingen de leden van de Bond van Platte-
het Ouwehands Dierenpark en speelden op de
januari 1911 agent van politie bij nacht, als opvol-
om de weduwe te steunen, hij dacht aan fl. 100.-
landsvrouwen naar de Bloemenveiling in Aalsmeer,
Leusderheide. Om half tien kwamen ze weer thuis.
ger van zijn vader Jan. Een jaar later kreeg hij zijn
per jaar, maar fl. 50.- is voldoende, vond de raad.
vaste aanstelling en fl. 15.- per jaar voor het onder-
Heenk was het daar niet mee eens, het was niet
naar Schiphol, maakten een rondvaart in Amster-
8
van Hemessen
Hij overleed in Leiden op 8 oktober 1910. Johanna
dam en kwamen via het Gooi weer thuis.
1 juli 1949
houd van zijn fiets “daar dit zeer in het belang der
eens de huishuur. Hij zou het een schande voor de
Na veel besprekingen werd besloten om de viering
Afscheid van Wachtmeester Terhorst
gemeente is, zoowel voor de werkzaamheden op
gemeente achten, indien hulp aan een weduwe
van het Koninginnefeest dit jaar samen te laten
Wachtmeester H.C.A. Terhorst, die vandaag de
den weg als den nachtdienst”. In april 1920 vertrok
van een overleden gemeente-ambtenaar van de
vallen met het koperen huwelijksfeest van het
dienst met pensioen verlaat, heeft gistermiddag in
hij naar Voorschoten, maar al in november van dat
Diaconie moet komen. De meningen zijn verdeeld,
Koninklijk gezin, ook al omdat de toestand in Indo-
de Raadszaal afscheid genomen.
jaar was hij terug, nu als gemeente-veldwachter.
de weduwe heeft door haar zoons een gewoon
nesië nog velen onzer - om persoonlijke redenen
Aanwezig waren burgemeester J.C. van Wage-
Met vrouw en drie kinderen, Jan, Cornelia Maria en
arbeidersinkomen en dan is fl 1.- per week een
dikwijls - zorgen baart, werd de viering zo sober
ningen, de secretaris H.J. Hoogenboom en de
Johanna woonde hij in de gemeentewoning die
aardig bedrag. Een timmerman verdient 16 à 17
mogelijk gehouden.
gemeente-ontvanger, de heer Van Reenen. Het
nu eenzaam staat aan de Bateweg op de hoek
cent per uur en onderhoudt daarvan een huisgezin.
Op donderdag 7 juli om 2 uur begonnen de
korps waartoe de heer Terhorst behoorde, was
van de Kerkstraat. Na het overlijden van Martijntje
Bovendien zijn er de plichten van kinderen tegen-
feestelijkheden met een speciale kindermiddag
evenals het gemeentepersoneel bijna voltallig
trouwde hij in 1945 met Aaltje Groeneveld.
over hun ouders. Na stemming werd het bedrag op
op het weiland van J. Buitenhuis. De kinderen van
aanwezig. De scheidende politieman werd hartelijk
In een vergadering van de A.R. Kiesvereniging
fl. 75.- per jaar gesteld. In 1919 trok Johanna in bij
beide scholen en van de kleuterscholen werden
toegesproken door de burgemeester. Spreker prees
Nederland en Oranje hield hij over het vloekverbod
haar dochter Neeltje, getrouwd met Johannes van
onthaald op limonade en kersen en deden mee
hem als een politieman, die steeds nauwgezet
en de zondagsheiliging een voordracht, die “histo-
Vliet, die op de Van Hemessenkade 15 (toen A108)
met wedstrijden zoals balgooien, hardlopen met
zijn plicht vervulde. Tevens werd gewezen op de
risch en technisch goed in elkaar zat”. Hij overleed
woonde, achter de winkel van De Bruijn. Ze over-
hindernissen en zaklopen.
goede verstandhouding, die er steeds heerste.
op 4 oktober 1968.
leed op 23 maart 1929.
Om 7 uur werd een fietswedstrijd gehouden voor
Hij wenste hem en zijn echtgenote nog goede
Even bekend als Herman was zijn vader Jan. Jan
dames en heren. Jammer dat er zo weinig animo
jaren toe, waarna hij hem namens het gemeente-
Terhorst werd op 19.07.1844 in Koudekerk gebo-
was. Van de negen deelnemers kwamen het eerst
personeel een portefeuille aanbood.
ren. Hij trouwde met Alida Wittebol en kreeg drie
door de finish de dames N. Kraan (1), M. van Wijk
Vervolgens sprak Majoor Warmolts. Spreker legde
kinderen: Klazina, Berendina en Hermanus Cornelis
(2), M. Vromans (3) en de heren P. van Egmond (1),
de nadruk op Terhorst’s standvastigheid. Steeds
Anthonie. Het jongetje werd ruim 3 maanden. Het
A. van der Ploeg (2) en A. Vrolijk (3). Op het terrein
bleek hij de juiste man op de juiste plaats te zijn.
stierf op 7 oktober 1874 om half vier ‘s morgens,
van ‘Het Oude Raedthuis’ gaf de Harmonie een
De groepscommandant van Leiderdorp, de heer
een half uur na zijn moeder. Zijn tweede vrouw was
concert. ‘s Avonds werd in de bovenzaal van het
Kronenburg, wilde gaarne nog enkele woorden aan
Jannigje van der Heede, maar dat huwelijk hield
hotel een bonte avond gegeven door het gezel-
het gesprokene toevoegen. Hij hoopte, dat de heer
geen stand. Alida’s zuster Johanna werd zijn derde
schap Devilé uit Leiden.
Terhorst nog lang door God gespaard mocht blijven.
vrouw, en zes kinderen volgden: Alida, Neeltje,
Op 15 juli was het schoolreisje van de Openbare
Hij bood hem namens het korps een barometer aan,
Johanna, Hermanus C.A., Jan Johannes en Willem
Lagere School. Het hoogtepunt van het schooljaar.
een bijzonder model, gevat in een stuurrad, dat hij in
George (de huisschilder).
Zo togen dan ook de hoogste klassen met verlan-
zijn motorboot steeds als aandenken gebruiken kan.
Jan was gemeente-werkman en nachtagent en
Trouwfoto van Herman Terhorst en Alie Groeneveld
9
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis Met dank aan Jan Terhorst en Willem George
akte in het register van Woubrugge geheel door
Terhorst. Jan is de kleinzoon van Jan Johannes
gehaald.
van Hemessen
jaargang 29 3
Terhorst de timmerman en Wim is de kleinzoon van schilder Willem George Terhorst, de jongere broer
Het voorstel van B&W om fl. 1.300.- beschikbaar
van Herman. Joke, getrouwd met Wim, vertelde: Er
te stellen voor aanschaffing van kleding voor het
waren nog niet veel tv’s in het dorp toen Herman
brandweerpersoneel, werd zonder hoofdelijke
er een kocht. Elke woensdagmiddag zat de kamer
stemming aangenomen. Daarna ging de raad in
vol kinderen die bij tante Alie het kinderprogramma
geheime zitting. Na heropening van de openbare
mochten bekijken.
zitting werd over de benoeming van een nieuwe
De hier genoemde Heenk was Abraham Dirk Hus-
brugwachter gestemd. AW. Buntsma werd verko-
son Heenk.
zen, tot plaatsvervangend brugwachter werd W.C. van Goozen benoemd. Uitvoerig werd gespro-
1 juli 1949
ken over de Zondagsluiting van de brug. Evenals
Over het jongetje dat op 29 juni verdronk leest u
andere Raden der gemeenten in de omtrek wil
in het artikel op pag. 12 over het huis van John J.
men de brug op bepaalde uren gesloten houden.
Enthoven op de Boddens Hosangweg, toen no. 72, nu no. 94.
Anton Willem Buntsma, Woubrugge 20.01.1912, getrouwd met Bastiana Vrolijk; in 1946 woonde
4 juli 1949
hij Van Hemessenkade 11. Op bladz. 122/123 van
Afscheid van ds W. van der Meulen, predikant van
Woubrugge aan de wetering kunt U zien hoe daar
de Gereformeerde Kerk. Hij vertrok naar Steenwijk.
de bebouwing was.
Ds. Hugenholtz van de Ned. Hervormde kerk was
Wilhelmus Cornelis van Goozen, Hoogmade
31 augustus 1949
September 1949 was een rustige maand. Er zal
eind april vertrokken. Tot twee keer toe kwam een
30.06.1925. Hij werd al in december eervol ont-
Kaasdag in ere hersteld
extra gelet worden op het gebruik van auto’s op
hervormd predikant kennis maken, maar bedankte
slagen en opgevolgd door Henk Bontenbal, de
Voor het eerst sinds 1939 is weer de zomerkeuring
de Comriekade. En dat er, volgens de krant van
toch. De drie beroepen gereformeerde predi-
bekende olieman.
van kaas gehouden in café Witteman te Hoog-
14 september, geen water uit de kranen kwam
made. Het initiatief ging uit van de L.T.B., alle
en niet ontdekt kon worden hoe dat kwam, bleek
kanten bedankten zonder meer en het leek of de
10
gereformeerden roependen in de woestijn werden.
10 augustus 1949
belanghebbende organisaties verleenden haar
de volgende dag. Er was een gat in de hoofdbuis
Het duurde tot juli 1954 eer de gemeente weer een
Inbraak in koffiehuis
medewerking. Onder de vele belangstellenden
gesprongen en het water vond onder de grond
predikant had.
In de nacht van Maandag op Dinsdag werd in het
bevonden zich o.m. de twee regenten van de
een uitweg en dat was op het erf van boer B.
En zo ontbrak aan ‘t eind van ‘t jaar een herder
koffiehuis van de heer K. de Brave aan de Kruisweg
Stichting Erven C. Sprongh, mr. H.M. van Fenema,
voor beide soorten schapen.
in de Vierambachtspolder ingebroken. De dieven
burgemeester van Zandvoort, en jhr mr B. de Roy
In deze drie maanden leverde Jan den Ouden 48
hebben zich toegang verschaft door het W.C.-
van Zuiderwijn (= Zuidewijn), te Den Bosch. De prijs-
soms korte, soms heel lange berichten in en ver-
13 juli 1949
raam. Daar de eigenaar ‘s nachts niet aanwezig
winnaars waren 1. Th. Zwetsloot, Hoogmade, met
diende daarmee fl. 55,50.
Uit de Raadsvergadering van 12 juli
is, hebben zij ruimschoots de gelegenheid gehad
Goudse kaas, 2. L.C. v.d. Geest, Hoogmade, met
Wordt vervolgd.
Spreker wijdde enkele woorden aan het ongeluk
alles wat van hun gading was, w.o. verschillende
Goudse kaas, 3. wed. B. van Leeuwen, Hoogmade,
met de ‘Franeker’ , waarbij onze plaatsgenoot, de
consumptie-artikelen, mee te nemen.
met Leidse kaas.
Over John James Enthoven en zijn huis aan de
piloot A.M. van der Vaart, om het leven kwam.
Van de daders tot heden geen spoor.
Omdat de kaasmakerij vaak voor een groot deel
Boddens Hosangweg
door de boerin werd gedaan, staan bij de eerste
Dat huis, nu no. 94, vroeger 72, nog eerder A26, is het
Arnoldus Marcelis van der Vaart was gezagvoerder van het KLM toestel Franeker, dat op 12 juli 1949 ten
Klaas den Brave, 1900, was eerst schipper. In die
twee ook de vrouwen erbij.
landhuis, ontworpen door Ir. Willem de Vrind Jr., dat
noorden van Bombay verongelukte. De Constella-
tijd woonde hij op het woonschip ‘Geertruida’, hij
Theodorus Zwetsloot 1899 x Agnes Maria van der
tussen de Wetering en de Boddens Hosangweg ligt
tion had 45 mensen aan boord , geen overleefde.
vertrok, vond zijn vrouw Hendrika Adriana Wenteler
Meer 1903, Van Klaverweijdeweg 21.
op een strook grond die daarvoor eigendom was van
Van der Vaart was 5 maanden tevoren voor de
1902 en kwam na nog wat omzwervingen weer in
Leonardus Cornelis van der Geest 1893 x Petronella
Leendert van Vliet, Johannes Noordam en Johannes
tweede keer getrouwd, nu met Sietje van Eesteren,
Woubrugge. Zijn koffiehuis staat er nog, maar sloop
Maria de Vette 1902 , Van Klaverweijdeweg 19.
Wilhelmus Been, of, aanvankelijk, in erfpacht werd
een bekende stewardess. Maar: woonde hij wel in
dreigt. Piet Linting en zijn vrouw wonen nu in het
De weduwe van Bernardus Jacobus van Leeuwen
gegeven door de Diaconie van de Hervormde Kerk.
Woubrugge? Ik vond hem niet, in de krant stond
café - waar toen grind lag (zie de foto hiernaast)
was Wilhelmina Alida Brugman 1889, die met haar
Op een van de percelen van de Diaconie stond
Haarlem, en op 20.06.1951 werd de overlijdens-
staan nu bakken vol bloemen.
grote gezin aan de Doespolderkade woonde.
vroeger de asschuur, waarover een andere keer.
11
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis De opdrachtgever was John James Enthoven. Op 8
Metaalpletterij en ijzergieterij L.I. Enthoven & Co.’.
maart 1885 werd hij in Voorburg geboren, woonde
De belangrijkste opdrachtgever was de Rijksover-
in Wassenaar en werd op 19 februari 1937 inwo-
heid: straatmeubilair, vuurtorens en brievenbussen;
ner van Woubrugge. Zolang de bouw van de villa
honderden rijkswapenschilden werden vervaardigd
duurde zou hij in een zomerhuisje aan de andere
voor de kantoren van de douane. Het bedrijf bleef
kant hebben gewoond.
in de familie. Lodewijk C. Enthoven, John’s vader,
De Gebr. Van Luling bouwden een aardig optrekje.
trouwde met Cornelia Johanna Smit. Er kwamen
Het landhuis, met botenhuis en garage, had bene-
drie kinderen: John James 1885, Fannij 1886 en
den een vestibule, hal, garderobe, een gang en
Jeanette 1888. John was pas 15 toen zijn moeder
twee toiletten, een zitkamer met een open haard,
stierf. Zijn vader, hoewel rijk, leefde teruggetrokken,
een eetkamer en een kamer voor de huishoudster,
schilderde en verzamelde eigentijdse, vernieu-
een kantoortje en een spreekkamer, een keuken
wende kunst. Hij ondersteunde Vincent van Gogh
en een provisiekamertje. Een rondlopende trap
en bezat 59 van diens werken, die na zijn dood wer-
ging naar de hal op de verdieping. Daar had John
den verkocht. John zelf had 2 van Gogh’s: ‘Aard-
James een grote slaapkamer met aansluitend een
appelrooiende boerin’ en ‘Bloembollenveld’.
van Hemessen
jaargang 29 3
badkamer met bad en toilet, de huishoudster had er een kamer met een badkamer en voor de logés
Hij trouwde in 1919 met zijn nicht Jannetje Johanna
waren er een grote en een kleine logeerkamer en
(Janneke) Rutgers, maar scheidde in 1924 en
der Lip kon dat wel: het was een lange, slanke
Ook herinnerde ik mij, dat de vroegere boerderij
een badkamer. Op de gang was een toilet voor de
trouwde in 1926 met Jeanne Marie Louise Stepha-
man, vriendelijk, rustig, maar erg op zich zelf. Hij
van Donker aan de Woudsedijk door huwelijk en
huishoudster en de gasten. Een zolder, een vliering,
nie Florin. Ook dat huwelijk duurde niet lang, want
ging vaak vissen, in een mooi puntertje met een
vererving eigendom was geworden van een Smit
en een aparte stookruimte voor de centrale ver-
Jeanne stierf in1933, pas 27 of 28 jaar oud. Kinderen
motor. Mevrouw Sillevis, de eerste of tweede vrouw
uit Alblasserdam. Dat was inderdaad familie van
warming, en dat alles voor fl. 18.000.- Het was waar-
waren er niet.
van vliegenier Leendert Sillevis, heeft hem goed
John James’ moeder, zij het verre: de gezamenlijke
schijnlijk het grootste huis dat ooit in Woubrugge
In de zomer van 1949 had hij een kleine logé: het
gekend, maar ach, ze is uit het zicht verdwenen. En
voorvader was scheepsbouwer Jan Smit 1742-
gebouwd was. Ter vergelijking is er de bouwteke-
zoontje van Henri Albert Joseph Charles Pâquet en
Polly, de huishoudster, leeft ook niet meer. Zij en de
1807. De laatste Smit van de Donker-boerderij was
ning uit 1927 van ‘Jacobswoude’ , het landhuis dat
Gilberte Helena Yvonne Sinave; Gilberte leefde niet
tuinman, Petrus Cornelis (Piet) van Berkel, kregen
Jan Smit 1882-1948, scheepsbouwer en reder. Hij
burgemeester Boddens Hosang liet bouwen, maar
meer. Het jongetje, Alain Michel Philippe George
een legaat. Ze trouwden, kochten een woonboot
stierf kinderloos. Zijn bedrijf, de ‘Oude Werf’ werd
een beschrijving zit daar niet bij.
Paquet, woonde in Brussel, was een stadsjongetje
die ze Eureka noemden en huurden een stuk van
gekocht door Cornelis Verolme. Leendert Donker
dat het gevaar van water misschien niet kende, het
de grote tuin, die eigendom was van de Diaconie.
werd eigenaar van de boerderij.
verdronk in de wetering, 7 jaar oud.
Het huis werd gekocht door Willem Frederik van
Het jongetje Alain behoorde waarschijnlijk tot de
Heemskerck Düker. Hij was in 1950 in Woubrugge
aangetrouwde familie - zijn vader was een van de
Naast Johns zakelijke affaires hadden zeilschepen
gekomen en woonde op het schip ‘t Zonne Eiland.
erfgenamen van John James.
zijn liefde - hij stamde dan ook van moeders zijde
Later woonde zijn zoon Willem Sijbrand van Heems-
‘Polly’ heette Leopoldine C. Sommer. Zij werd in
uit de scheepsbouwfamilie Smit in Alblasserdam.
kerck Düker in het huis.
1906 geboren in Oostenrijk, kwam, naar verteld
In 1921 kocht hij de Catharina, een fraaie boeier,
U ziet het huis op bladz. 85 van ‘Woubrugge aan de
werd, om aan te sterken naar Nederland en
gebouwd in 1904 in IJlst. Nog datzelfde jaar liet hij
wetering’, links van Huis Ter Aa.
bleef er, zoals dat na de 1e Wereldoorlog vaker
12
gebeurde. Volgens een ander verhaal zou ze
als volgboot een kleine boeier bouwen, de Jannetje, genoemd naar zijn vrouw. Dat bootje is nu in het
Naschrift
als dienstbode naar Nederland zijn gekomen.
bezit van het Fries Scheepvaart Museum; de Catha-
Het is maar een klein verhaal, maar de inhoud komt
Zij werd 96 jaar en overleed in haar boot op 28
rina ging, na 1925, naar Zeeland. In het schuitenhuis
van Her & Der: van J. (Hans) Endhoven uit Leider-
september 2002 na een lang en werkzaam leven.
lag de ‘Tob Nooit’ een houten schip, waarmee tot
dorp, die mij op weg hielp, uit ons museum en het
Piet van Berkel was al op 31.03.1992 scheep
John James was landeconoom en fabrikant van
op de dag van vandaag gevaren wordt.
streekarchief, de genealogie Pot en Smit van S.J.
gegaan. De pachttermijn van het stuk grond bij
elektromotoren, maar behoorde ook tot de familie
Op 12 april 1955 overleed hij in Woubrugge. De
Mostert in Rotterdam, de Wikipedia, het kadaster
de boot was inmiddels verlopen, maar pas na
die rond 1850 met 1200 werknemers de grootste
heer Ernst Wester (eertijds op A74) heeft hem
en de computer, kranten en wat ik zo al hoorde,
Polly’s vertrek verkocht de Diaconie het perceel
particuliere werkgever van Den Haag was. Zijn
gekend, maar behalve het leeftijdsverschil was ook
o.a. van mevrouw Catrien J.C. Kinkel-van der Lip,
aan Van Heemskerck Düker. De boot mocht van
Joodse overgrootvader, Leon Israel Enthoven,
het verschil in leefwereld te groot, iets persoonlijks
Bep van der Laan, Wim Zandstra en een van de
hogerhand niet blijven liggen en zou nu ergens in
was in 1824 de stichter van wat later heette ‘De
kon hij niet vertellen. Mevrouw Catrien Kinkel-van
broers Bouthoorn. Voor alle hulp ben ik dankbaar.
Friesland liggen.
13
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis De korte geschiedenis van Woningbouwvereniging Nieuw Leven in Woubrugge door Ewout van der Dussen
van Hemessen
jaargang 29 3
van Nieuw Leven’. Nieuw Leven klinkt als de naam
van Amsterdam werden als commissaris benoemd.
werd gehouden met leegstand. Vanaf halverwege
van een ideële vereniging. En dat was het ook.
De Wit vertrok al weer snel en werd nooit opge-
1935 hield de gemeente de leegstand bij. Daaruit
Woningbouwvereniging Nieuw Leven opgericht in
volgd.
blijkt dat in het boekjaar 1935/1936 door leegstand
1929, was de eerste woningbouwvereniging van
fl. 641,60 aan huurinkomsten werd gemist.
Woubrugge die zestien arbeiderswoningen liet
Leegstand
bouwen. Acht ´Nieuw Leven boven´ op de dijk en
Het beheer door de Woningbouwvereniging
‘De inning van de huren geschiedde zeer gebrekkig’
acht ´Nieuw Leven beneden´ aan de Bateweg.
Nieuw Leven was niet zo succesvol en noopte de
‘Aan de statuten is nimmer de hand gehouden’
Na de sloop van deze laatste resten ons de acht
gemeente tot ingrijpen. Reeds vanaf de oplevering
woningen ‘boven’, thans in goed beheer bij Woon-
had de vereniging moeilijkheden met het verhuren
Tussen de twee kanten van de van oorsprong arbei-
dienst Aarwoude, en de benaming ´Nieuw Leven´.
van de woningen, er was niet veel belangstelling
derswoningen, in de Schoolstraat in Woubrugge,
De Woningbouwvereniging Nieuw Leven die
voor. De hoge huur van fl. 3,75 per week exclusief
nabij de wetering, is een groot verschil te zien.
huiseigenaar was heeft geen lang leven gehad;
de toeslag van 45 cent voor water, vond men te
De even nummers aan de zuidzijde zijn door de
al in 1937 werden de woningen overgenomen
hoog. Ook werd de geringe belangstelling toege-
gemeente gebouwd in 1949, in de wederopbouw-
door een gemeentelijke stichting. Door het gebrek
schreven aan de mentaliteit van de bevolking die
tijd, en de huisjes met de oneven nummers aan de
aan belangstelling - door de te hoge huur was er
niet was ingesteld op bewoning van een huizen-
noordzijde zijn gebouwd in 1931 door Woningbouw-
bijvoorbeeld veel leegstand - maar ook doordat de
blok. In de loop der jaren zijn door het bestuur
vereniging Nieuw Leven.
huren gebrekkig werden opgehaald. De tekorten
huurverlagingen doorgevoerd, eerst tot fl. 3,00 en
liepen hoog op en er was geen statutair bestuur.
daarna tot f 2,75, exclusief de bijdragen aan het
Kortom: wanbeheer en wanbestuur.
gemeentelijk waterbedrijf. Ook toen nog bleven
In 1916 was er ook al een poging tot oprichting van
veel woningen onbewoond en het verlies nam
een woningbouwvereniging om arbeiderswoningen
toe. In 1936 werd de situatie meerdere keren in de
te bouwen. In de vergadering van de gemeen-
gemeenteraad besproken. Zo stelde wethouder
teraad van 3 maart 1916 meldt de gemeentelijke
Van der Nagel voor de vereniging te liquideren,
geneesheer dat hem uit de praktijk bekend is, dat
raadslid Anker wilde de woningen liever direct ver-
veel woningen slecht zijn en dat oprichting van
kopen. In een notitie van 7 juli 1936 van gemeente-
Nieuw Leven boven en beneden langs de Bateweg ( ± 1937 toen
arbeiderswoningen gewenst is. Daarbij wordt aan-
secretaris H.E.M. Schaminée aan de gemeenteraad
ook al de nieuwe openbare school op het terrein van Nieuw
gedrongen op het onbewoonbaar verklaren van
doet hij ook een boekje open over het financiële
Leven was gebouwd). Foto’s uit het archief van Teuni Zandstra.
bestaande, slecht ingedeelde woningen, om daar-
en bestuurlijke beheer.
door een groter effect te krijgen op het verhuren
Hoewel de inning van de huren was opgedragen
Huurachterstand
van nieuw te bouwen woningen.
aan P. van Egmond die voor ieder huis waarvoor hij
Aan privacybescherming werd toen nog niet
Wat toen niet lukte, lukt in 1929 wel. Er werd onder
de huur ophaalde 5 cent per week kreeg, ontbrak
gedaan. Zo staat in het raadsvoorstel dat de huur-
voorzitterschap van de (op 20 november 1928
elke dwang om de huur te innen: van huisuitzet-
achterstand van fl. 37,- over 1931/1932 was ont-
geïnstalleerde) nieuwe burgemeester Boddens
ting werd geen gebruik gemaakt. Zo gebeurde
staan door een zekere Langhout die naar Alphen
Hosang een tijdelijk bestuur gevormd, met Freek
het dat een huurder bij werk geen huur betaalde
aan den Rijn was vertrokken. De achterstand van
Kroes, dokter Loth, H. van der Nagel en Terhorst.
en bij werkeloosheid wel, omdat de gemeente de
het jaar daarop (de fl. 73,50) is zelfs gespecificeerd:
Na erkenning van de vereniging bij Koninklijk Besluit
huur kon inhouden van de ondersteuning. Had de
J.E. Schijf
8 x 3,75 = fl. 30,-
van 1 februari 1930 trad op 18 september 1931 een
desbetreffende huurder echter wat spaargeld dan
J. den Hertog
1 x 3,75 = - 3,75
definitief bestuur op, met Jan van Zwieten als voor-
kreeg hij geen ondersteuning en weigerde hij hele-
R. van Egmond
7 x 3,- = - 21,-
Situatieschets van de twee blokjes woningen bij de bouwaan-
zitter, Jan de Boer als secretaris en Freek Kroes als
maal om huur te betalen.
P. van Amsterdam
3 x 3,75 = - 11,25
vraag van Woningbouwvereniging Nieuw Leven
penningmeester. De vereniging kreeg van het Rijk
Uit een overzicht van de huurachterstanden blijkt
M. van Leersum
2 x 3,75 = - 7,50
14
15
een lening van fl. 40.791,96 om zestien woningen te
dat er steeds slechter werd betaald:
Om het raadsvoorstel mogelijk te beperken zijn de
De woningbouwvereniging
bouwen en fl. 3.776,28 voor aankoop van de grond,
Over het eerste boekjaar 1931/1932 was er een
andere jaren niet gespecificeerd.
Ten tijde van de sloop van de acht oude woningen
een perceel van de wetering tot de Bateweg. In
achterstand van fl. 37,-. Over 1932/1933 was die
aan de Bateweg, die plaats moesten maken voor
1933 werd er een nieuw bestuur geformeerd met
fl. 73,50, over 1933/1934 f 145,- het boekjaar daarop
Vooruitlopend op het raadsbesluit van over-
de nieuwe woningen bij de Batehof, werd de naam
H. Schijf als voorzitter, J.F. Schijf als secretaris; Kroes
fl. 161,- en over 1935/1936 zelfs fl. 275,20. Daar komt
name van de woningen gaat een bode van de
Nieuw Leven nogal eens gebruikt. ‘De woningen
bleef penningmeester. Mejuffrouw De Wit en C.P.
bij dat er in de jaarlijkse overzichten geen rekening
gemeente de huur innen. De huurders worden in
Jacobsladder 2009 Otto Cornelis
jaargang 29 3
een circulaire daarover ingelicht. Ook wordt mede-
vanger. In de gemeenteraad van 16 september
Voor uw agenda
gedeeld dat op een betere inning van de huur
1937 valt het doek van Woningbouwvereniging
Houdt u van fietsen? Of hebt u een sloepje? Noteer
De winnaar van de fotowedstrijd op de Water
zal worden toegezien en dat zogenaamde kleine
Nieuw Leven definitief.
dan zeker 12 september in uw agenda.
recreatiedag in juni is mevrouw I. Speijer. Zij raadde
reparaties, aan licht- en deurknoppen, die ken-
Tot zover het korte leven van Woningbouwvereni-
Zaterdag 12 september is het namelijk weer
de plek van de foto, namelijk de Van Hemessen-
nelijk nog al eens voorkwamen, niet meer door de
ging Nieuw Leven.
Jaarlijkse Monumentendag, waar ook de
kade, waar Jan Stigter vroeger zijn winkel had en
vereniging worden betaald.
Ook aan de gemeentelijke Woningstichting Nieuw
gemeente Kaag en Braassem actief aan meedoet.
woonde.
Schaminée doet ook een boekje open over het
Leven komt een einde. Bij raadsbesluit van 1 januari
Samen met onder andere onze vereniging heeft zij
bestuur: “De leden van het bestuur waren tot het
1952 wordt die stichting opgeheven omdat er al
twee interessante tochten uitgezet: een fietstocht
voeren der administratie niet in staat”. Ook is het
een aantal jaren een gemeentelijk woningbedrijf is
en een sloepenroute. Omdat de Rijnlandse
bestuur nimmer volgens de statuten en het huishou-
ingesteld. Dit gemeentelijk woningbedrijf wordt in
Molenstichting dit jaar vijftig jaar bestaat ligt
delijk reglement samengesteld en gekozen en ook
1995 opgeheven of beter gezegd geprivatiseerd
de nadruk op molens, waar onze gemeente er
verder heeft men zich niet aan de statuten gehou-
tot Woningstichting Jacobswoude en die naam
heel veel van telt. Er wordt een echt feestje van
den. Zo moesten, volgens artikel 2, huurders/leden
wordt in 1999 na een fusie met de woonstichting
gemaakt: op allerlei plekken is levende muziek. Zo is
arbeiders zijn, of hiermede, naar het oordeel van
van Ter Aar Woondiensten Aarwoude.
er bijvoorbeeld een optreden van De Marconisten tussen 12.00 en 12.30 uur bij De Scheepswerf in
het bestuur gelijk gesteld kunnen worden. Volgens art. 3 moest men houder zijn van een aandeel van
In de volgende Jacobsladder de bouw van de
Hoogmade.
fl. 25,-. Omdat de woningen dan helemaal niet ver-
andere zijde van de Schoolstraat in de wederop-
De openingsmanifestatie is om 11.00 uur bij
huurd werden heeft men de eis van het kopen van
bouwtijd 1948/1949 en hoe bewoonster Teuni Zand-
de Veendermolen in Roelofarendsveen, het
aandeel snel laten vallen, slechts in drie gevallen
stra er al 61 jaar woont.
eindfeest vanaf 16.30 uur bij café De Haven, ook in Roelofarendsveen. Vanaf het Paddegat brengt de
is er fl. 25,- gestort. In feite waren die drie huur-
16
van Hemessen
ders statutaire leden die ook bestuurslid konden
Verantwoording:
‘Lady Kim’ van Van Leersum belangstellenden daar
zijn. Er is van een statutair bestuur nimmer sprake
Er is gebruikt gemaakt van gegevens uit het archief
gratis naartoe.
geweest. Vanwege de geringe belangstelling zijn
van Woubrugge uit het jaar van overdracht, en de
De gemeente heeft ook een speciale fotowedstrijd
er ook anderen dan arbeiders, (een onderwijzer,
Rijnbode uit de jaren 1933-1940.(Het archief van de
uitgeschreven. Dat staat allemaal in de flyer van de
een gepensioneerde en een verpleegzuster), als
opgeheven Woningbouwvereniging Nieuw Leven is
gemeente.
huurder toegelaten. Schaminée heeft ook begrip
nog niet boven water gekomen).
Vrijdag 18 september is de dag van de jaarlijkse
voor de situatie: “Met het aanwijzen van leden
excursie van onze vereniging. In de bijlage leest u
In Hoogmade is op 12 september de Hoogmadesemolen
of de beoordeling hierover, heeft het bestuur zich
daar meer over.
te bezoeken.
nimmer druk gemaakt. Het kon dit ook niet. Zouden de eischen van de statuten zijn nageleefd, dan was het woningblok der vereniging zoo goed als onbewoond”. Gemeentelijke woningstichting In de gemeenteraad van 17 februari 1937 werd uiteindelijk besloten dat alle bezittingen en rechten van de Woningbouwvereniging Nieuw Leven tegen betaling van ‘nihil’, per 1 januari 1937 worden overgenomen door een op te richten (gemeentelijke) stichting. Volgens een bericht in De Rijnbode van 28 juni 1937 kwamen in het bestuur de burgemeester als voorzitter (H.B.N. Mumsen de opvolger van Boddens Hosang), tot lid plaatsvervangend voorzitter de heer C. Lieverse en tot lid de heer Chr. van der Nagel. Als secretaris zal fungeren de gemeentesecretaris en als penningmeester de gemeenteont-
17
