de
Jacobsladder
Kwartaaluitgave van de Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’
In dit nummer: Naar de Oost met de Verenigde Oost-Indische Compagnie Een nieuwe molen in de Doespolder Zoektocht naar Huis Terwoude Onze jaarlijkse excursie Kort verslag Algemene Ledenvergadering
20
2
10
de
Jacobsladder
Bij de voorplaat Huis Terwoude, zie het artikel op pag. 13/14 30e jaargang nr. 2, april, mei, juni 2010 Erelid • D. Brouwer de Koning, oud-burgemeester van Jacobswoude • C. Karmelk, oud-penningmeester van de vereniging Voorzitter • Ben Beukenholdt, Thuisweide 30, 2481 BK Woubrugge, telefoon 0172-519247 Secretaris • Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481 CM Woubrugge, telefoon 0172-518586
Op tijd opzeggen! Wilt u – om wat voor reden dan ook – uw lidmaatschap van de Historische Vereniging niet verlengen, vergeet dan niet dit tijdig (vóór 1 december) schriftelijk te melden aan onze penningmeester: Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade ••••• Contributie De contributie bedraagt € 13,- per jaar; en € 17,- voor hen die dit blad per post ontvangen. Te voldoen (bij voorkeur via de acceptgiro die u aan het begin van het jaar ontvangt) op onze rekening bij de Rabobank Kaag en Braassem nr. 35.24.14.847 t.n.v. Penningmeester Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade.
van Hemessen
jaargang 30 2
Van de voorzitter
Van de redactie
(Stukjes als deze worden, in verband met de
Een bijzonder nummer deze keer. Rie Kammeraat
productietijd van dit blad, ruime tijd tevoren
deed uitvoerig onderzoek naar dorpsgenoten die
geschreven. Ook Ben Beukenholdt deed dat.)
met de VOC naar Indië voeren. En dat leverde zoveel informatie en zo’n interessant verhaal op,
Beste mensen,
dat we deze Jacobsladder maar wat dikker hebben gemaakt.
Vandaag is het Koninginnedag 2010. Een groot feest overal. Vanmiddag was ik even op de
Onlangs ontvingen we een oude foto van mevrouw
vrijmarkt bij de sporthal en kwam ik Thea tegen.
Krans uit Hoogmade. Op die foto: een paar Hon-
Wanneer ik m’n stukje inleverde - zonder Thea geen
gaarse kinderen. Rie Kammeraat schreef al eens
Jacobsladder.
over het bezoek van die dames, en gaat er in het
Al een paar dagen loop ik met wat je noemt
volgende nummer verder op in.
‘dubbele gedachten’ rond. Zo van: moet ik nu een beetje kwaad zijn of wat teleurgesteld? Wat doen we niet goed?? Het kan natuurlijk altijd beter. Maar waar blijven toch
Voor uw agenda
altijd die leden van ons? Op de laatst gehouden Algemene Leden Vergadering waren we met z’n
26 juni
27en. En we hebben bijna vierhonderd leden.
Tijdens de jaarlijkse Open Waterrecreatiedag heeft
Enkelen hebben netjes afgezegd, de anderen
onze vereniging uiteraard weer een stand op de
zijn niet gekomen. Ongetwijfeld allemaal een heel
braderie, waar Jan Stigter zijn bijzondere oude
Bestuursleden • Nico van Hemessen, van Woudeweg 17, 2481 XM Woubrugge, telefoon 0172-795123 • Thea Kok-Lansbergen, Emmalaan 74, 2481 BB Woubrugge, telefoon 0172-518585
goede reden. Ik weet het. De verenigingsgraad in
ansichtkaarten toont en verkoopt.
Penningmeester • Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade, telefoon 071-5018645
•••••
Woubrugge/Hoogmade en omliggende dorpen is heel hoog. Dat wil zeggen dat veel mensen van
31 juli
veel verenigingen lid zijn.
Onze jaarlijkse excursie. Meer informatie elders in
Redactie Thea Kok-Lansbergen en Arjen Schreuder e-mail
[email protected]
We waren erg blij met de mensen die gekomen
dit blad.
Basisvormgeving en opmaak Blikveld, Den Haag
Een troost hebben we, het is kennelijk bij heel veel
waren en met de lezing door Arie Blaazer. Echt heel goed en interessant. En dan is 27 gewoon weinig. verenigingen zo.
Aan dit nummer werkten mee: Ewout van der Dussen Jaap N. Haasbroek Rie Kammeraat Arjen Schreuder
Enfin, één ding weet ik zeker: deze Jacobsladder geeft weer veel te lezen. En er is weer met veel
Foto’s en illustraties: Jaap N. Haasbroek Nico van Hemessen Galerie Zoeterijn Archief Jan Stigter Archief Kees van Leeuwen Fotobewerking Hugo Tander
Wie weet er meer van?
ISSN 0168-1079 © Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
plezier aan gewerkt. Zelfs dit stukje……
In 1920 vertrokken negen inwoners uit Woubrugge
Maar bel of mail me eens als er goede gedachten
naar Amerika. Omstreeks die tijd - de precieze
zijn. Trouwens laat ook gerust weten als u het ergens
datum is niet geregistreerd - verlieten Arie (1884),
niet mee eens bent. Natuurlijk doet het bestuur het
Cornelis Dirk (1888) en Jansje (1897) Visser, (kinderen
met veel plezier, maar we zijn er voor de leden.
van Eimert Visser van de Berch hoeve) ons dorp.
Mijn mailadres is
[email protected]
Maar dat zijn er drie en wie waren de overige zes?
Laat weten wat u ervan vindt!!
Als u dat weet, of denkt te weten: Rie Kammeraat
Veel leesplezier en vriendelijke groet, mede namens
hoort het graag!
het bestuur,
Tel. 0172 43 12 78 Email
[email protected].
Ben Beukenholdt
1
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
jaargang 30 2
Kort verslag ALV
om het monument aan de Herenweg eens schoon
En dan toch nog even ‘Old Schiedam’, een jenever
door Arjen Schreuder
te maken, het werd tenslotte opgericht door onze
die nog net zo wordt gestookt als 300 jaar geleden.
Naar de Oost met de Verenigde Oost-Indische Compagnie
naamgever Otto Cornelis van Hemessen.
In elk geval interessant om te zien en voor som-
door Rie Kammeraat
Op 22 april jl. vond de algemene ledenvergadering
Wist u trouwens dat er in 1622 een plan is geweest
migen een verrukking (zeggen ze) om te proeven.
van de vereniging plaats in café Die Twee. Er meld-
om het Braassemermeer in te polderen?
Daarom ook een bezoek aan het Jenevermu-
Hoe liep het af met Keesje? “Toen Keesje, oftewel
den zich 26 leden, die behalve voor de vergade-
Vanwege een te grote diepte is dit plan niet door-
seum, dat op het mooiste plekje van de branders-
Cornelis Simonsz Coren in 1684 uit de gevangenis
ring zelf natuurlijk ook gekomen waren om naar de
gegaan, anders hadden we onze geschiedenis
stad staat. In de ambachtelijke branderij van het
kwam en in Woubrugge niet meer welkom was,
lezing van Arie Blaazer te luisteren.
waarschijnlijk kunnen herschrijven.
museum stookt de jeneverstoker het vuur flink op.
werd geregeld dat hij in dienst van de VOC naar
De vergadering kende een regulier verloop zonder
Hij maakt moutwijnjenever of Old Schiedam. Je ziet
Indië zou gaan. En dat gebeurde.1 Deze boerenjon-
schokkende agendapunten of discussies.
ook de glasblazer, koperslager, kuiper en zakken-
gen uit het Vroonland kwam niet terug in Wou-
De voorzitter, Ben Beukenholdt, introduceerde
Onze jaarlijkse excursie
drager ‘aan het werk’. We krijgen een rondleiding
brugge en het is nog maar de vraag of hij nog lang
Ewout van der Dussen formeel - hij ondersteunde al
door Ewout van der Dussen
door het veelzijdige museum.
geleefd heeft.
Het museum is deze dag ook ons ‘oriëntatiepunt’.
Meer weten we van de 33 jongens en mannen uit
De secretaris memoreerde in zijn jaarverslag weer
Op 31 juli organiseert onze vereniging haar jaar-
We drinken er eerst koffie, we lunchen er na de
Woubrugge en Hoogmade die tussen 1707 en 1792
de gebruikelijke activiteiten, die ook het afgelo-
lijkse excursie. Deze keer naar Schiedam, Scyedam
stadswandeling en na de rondvaart door de
naar de Oost vertrokken. Ze waren niet de eersten,
pen jaar door de vereniging werden ontplooid:
Vaert.
havens en grachten krijgen we die rondleiding door
maar het onderzoek dat het Nationaal Archief naar
wat langer het bestuur - als nieuw bestuurslid.
het museum. En we sluiten de dag daar af in het…
de 655.000 personeelsleden van de VOC doet is
najaarsexcursie met als bestemming Haarlem, de
Schiedam, een prachtige historische stad - stads-
jawel, het proeflokaal.
nog niet gereed. Wat van de opvarenden tussen
fototentoonstelling die in december ter gelegen-
rechten sinds 1275 - met de schitterende Lange- en
Vertrek uit Woubrugge om 9.30 uur en vertrek uit
1700 en 1795 bekend is, werd gepubliceerd en kan
heid van het 30-jarig bestaan van de vereniging
Korte Haven, met oude grachtenpanden, pakhui-
Hoogmade 9.45 uur. En alles meezit, zijn we om
gecombineerd worden met de scheepsgegevens.
werd georganiseerd en de publicatie van weer vier
zen én met jeneverstokerijen is de bakermat van
18.00 uur weer thuis.
Bij de noten staat een uitleg, want u wilt misschien
Jacobsladders, waarvoor het bestuur de redactie-
de Nederlandse Gedistilleerd Industrie. Ook voor
commissie veel dank is verschuldigd.
de niet-alcoholisten een bezoek meer dan waard.
Opgave via het formulier dat u in deze Jacobslad-
vinden kunt.
Peter de Lange presenteerde de opzet van een
Het is ook een molenstad, er staan de zes grootste
der vindt, voor 1 juli a.s.
U hebt misschien al gemerkt dat mijn bijdragen niet
website van de vereniging, die met applaus werd
molens ter wereld, waaronder ‘De Nieuwe Palm-
En vergeet niet: vol=vol.
over de dórpen Woubrugge en Hoogmade gaan,
begroet. De site kan daarmee verder worden ont-
boom’.
maar over de ménsen die er woonden. En dit keer
wikkeld.
Maar die zaterdag (en zondag) is er ook nog de
gaat het over de dorpsgenoten die tussen 1706 en
Na de vergadering hield Arie Blaazer, voorzitter van
jaarlijkse reünie van de Landelijke Vereniging tot
de stichting Oud Leimuiden-Rijnsaterwoude, een
Behoud van het Historische Bedrijfsvaartuig (elk
boeiende lezing over ‘zijn’ dorp Rijnsaterwoude.
jaar in een andere waterstad, eerder in Hasselt,
Hebt u iets interessants over onze gemeenschap
Hoewel zij bij aanmonstering opgaven uit Wou-
Aan de hand van talloze foto’s werd het hele dorp
Gouda, Tilburg). Die havens en grachten liggen
pelijke of uw familiehistorie te melden? Wilt u graag
brugge te komen, hoeft dat niet te betekenen dat
doorlopen, waarbij niet zelden ook door aanwezige
dan vol met een mooie afspiegeling van het
iets weten over vroeger? Leg het de redactie voor,
zij er geboren zijn. Of ze zijn niet te vinden omdat de
leden ‘Rijnsaters’ werden herkend. In de marge
varend erfgoed van Nederland, zoals tjalken,
en wij besteden er aandacht aan. Mail of bel even
oudste doopboeken van Woubrugge verloren zijn
van zijn verhaal deed Arie nog een beroep op ons
klippers, steilstevens, beurtvaarders, westlanders
naar een van de redactieleden!
gegaan. Onderzoek in de regio hielp evenmin.
aanwezigheid tijdens de waterrecreatiedag, de
2
van Hemessen
weten of uw voorvader er bij was en waar u dat
Lezers schrijven
1792 naar de Oost gingen: twee uit Hoogmade en 31 uit Woubrugge. Van een aantal is niets bekend.
en sfeervolle zalmschouwen, totaal ruim tweehonderd! Ook zijn er ‘nautische activiteiten’ en diverse
De aanleiding was Dirk van Overschie, wiens vader
demonstraties.
op de Comriekade woonde. Op de zolder van ons museum staan, achter de kasten die Jan Stigter
Het programma - we gaan met een bus - begint
schonk, veel lege, meest beschadigde lijsten,
na aankomst met een kopje koffie. Daarna een
met en zonder glas, gebruikt door Otto van Hemes-
stadswandeling o.a. langs de havens en de sche-
sen voor tentoonstellingen. Maar achter het glas
pen, onder leiding van gidsen van het Gilde. En al die mooie schepen zie je ook het beste vanaf het
1 Wat Cornelis Simonse Coren misdaan had is niet bewaard
water, dus een rondvaart door de havens, met een
gebleven, maar Schout en Schepenen van Esselijckerwoude
moderne fluisterboot staat ook op het (middag) programma.
besloten dat hij in dienst van de VOC naar Oost-Indië zou gaan. De kosten van het verblijf in de gevangenis en van de uitrusting zijn beschreven in JL 2001 no. 3.
3
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 2
van één lijst zat wel wat: een handgeschreven
van de familie. Toen Claas in 1733 stierf ging wat hij
De VOC - Opvarenden uit Woubrugge en Hoogmade tussen 1700 en 1795
schuldbekentenis, een voorbedrukt, met de hand
bezat naar zijn dienstbode Hester van Dijk. Jannetje
De jaren van vertrek waren 1706 - 1707 - 1710 - 1712 - 1715 -1716 - 1732 - 1733 - 1734 [2] - 1737 - 1743 - 1745[2] - 1746[2] -
ingevuld biljet van de Verenigde Oost Indische
overleed in 1715 en zoon Dirk in 1711, andere kinde-
1749[2] - 1752 - 1754 - 1758 - 1759 - 1764 - 1766[2] - 1767[2] - 1773 - 1778 -1780[2] - 1781 - 1785[2] - 1786 - 1787[3] - 1792.
Compagnie en een eveneens handgeschreven
ren waren er blijkbaar niet. Dirks moeder, Jacomina
brief waarin de schuldeiser de vordering ontkent
de Soete3, zal een zuster geweest zijn Abraham de
en zegt dat het geld naar de moeder van Dirk toe
Soete4, de man die schreef dat niet hij, maar Jaco-
moet, drie papieren uit 1710, driehonderd jaar oud.
mina het geld moest ontvangen.
De namen zijn op alfabet. Woubrugge
Schip
Maar wie waren de andere Indiëgangers? Hier
1.
Joannes
Berkman
Raadh.v.Vlissingen
Z. 25.03.1716 - 12.11.1716
† 28.05.1719 Azië
2.
Adriaan
Boscoop
Ouderamstel
A. 15.11.1764 - 16.06.1765
† 11.06.1765 a/b
over hen bewaard is gebleven. Tot dusver, want
3.
Matthijs
Cornelisz
Huis ter Duine
Z. 25.04.1743 - 12.11.1743
† 18.08.1744 Azië
soms komt er iets te voorschijn - misschien is er nog
4.
Jan Jansse
van Dort
Pallas
A. 05.05.1773 - 04.02.1774
† 20.07.1773 a/b
wat te vinden in de folianten of films van de VOC
5.
Jacob
van Dijk
Vrouwe Katharina Joh.
H.19.10.1785 - 30.05.1786
gerepatrieerd
5.
Idem
idem
Drechterland
H. 19.12.1787 - 13.08.1788
gerepatrieerd
6.
Cornelis Dirksz.
van Egmond
Huis te Manpad
A. 08.01.1749 - 05.09.1749
† 17.07.1749 a/b
7.
Jan
Groenendijk
Zanderhoef
A. 20.01.1712 - 21.10.1712
† 13.11.1712 Azië
8.
Jan Cobese
de Groot
Akerendam
A. 31.12.1754 - 23.06.1755
† 07.07.1756 Azië
9.
Abraham
Hofstee
Ouwerkerk
A. 01.06.1746 - 05.03.1747
† 08.04.1747 Azië
10.
Jan
Hofste
Houtlust
D. 24.10.1786 - 12.05.1787
gerepatrieerd
11.
Frans
Honselaerdijk
Spiering
A. 31.01.1733 - 28.08.1733
gerepatrieerd
12.
Cornelis Dirksz
Houweling
Leiden
A. 21.01.1745 - 24.07.1745
† 22.01.1745 a/b
13.
Gerrit
Jacobsz
Zoetelingskerke
Z. 22.11.1734 - 09.06.1735
† 24.10.1735 Azië
14.
Jan Jansz
van Dort
Leiden
A. 21.01.1745 - 24.07.1745
† 06.02.1747 Azië
15.
Pieter
volgen hun namen en daarna het weinige dat
reizen.
Voorbeeld van een VOC-schip
Van de familie Van Overschie2 is niet zoveel bekend. Dirk werd vernoemd naar zijn grootvader Dirk, wiens naam bewaard is gebleven omdat hij in 1680 getuige was bij de overdracht van een huis en erf en zelf voor fl. 250.- het huis en de boomgaard kocht uit de boedel van Jan Willemsz Bonifaes. Dat
Jorisz
Beverwaart
A. 31.05.1715 - 25.02.1716
gerepatrieerd
16-1. Jan
Koole
Bleijenburg
R. 18.08.1778 - 12.03.1779
gerepatrieerd
16-1. Jan Arijsz
van Koole
Huis te Krooswijk
R. 07.08.1780 - 19.04.1781
† 15.11.1786 Azië
17.
Cornelis
Kop
Nijenborg
A. 10.06.1767 - 05.01.1768
† 07.04.1768 Azië
18.
Jacob
Kroon
Phoenicier
A. 01.10.1792 - 08.05.1793
uit dienst
19.
Pieter
Lameen
Stavenisse
A. 29.06.1787 - 07.05.1788
† 11.08.1790 Azië
20.
Gerard
van Leeuwen
Vredenhof
A. 01.10.1766 - 29.12.1766
Kaap de Goede Hoop
vandaar op 10.01.1767
† 09.04.1767
21.
Harmen Jansz
van Leeuwen
Pasgeld
R. 07.01.1749 - 29.09.1749
† 03.09.1754 Azië
22.
Claas
Mous
Gerechtigheid
Z. 15.02.1752 - 21.08.1752
gerepatrieerd
23.
Cornelis
Mouts
Maarsseveen
A. 07.05.1746 - 30.01.1747
† 26.02.1747 Azië
24.
Dirck Claesz
van Overschie
Kattendijk
A. 25.12.1706 - 10.07.1707
gerepatrieerd
24.
idem
id.
Baarzande
A. 29.10.1710 - 12.05.1711
Kaap de Goede Hoop
vergaan op 09.06.1711
op de Kust van Mozambique, Dirk zal verdronken zijn
huis stond aan de Comriekade, een eindje links van de kerk. Overigens behoorde grootvader Dirk wel tot de onvermogenden, zoals de meeste dorpelingen, maar een machtiging uit 1685 toont aan dat hij betrouwbaar zal zijn geweest. Dirks zoon was Claas van Overschie, de chirurgijn die tweemaal trouwde, eerst met Jacomina de Soete en daarna met Jannitgen Jans Zaal, een dochter van laken-
3 In Leiden was een Jacomijne Aernouts de Soete, getrouwd met
koopman Jan Cornelisz. Sael. Claes woonde op de
Claes Jochemse Groenendijck, een zoon Joost werd 15.11.1682
Comriekade, waar nu de voormalige pastorie staat,
gedoopt. In Woubrugge was in 1646 een weduwe van Jan
in Jannetjes ouderlijk huis dat, toen Jannetje 6 jaar was, eigendom was van haar grootvader en later
Jochemsz cuijper, elders Jan Jochums Groenendijck [vaak volstond het beroep en werd de familienaam niet vermeld]. Zij moet een dochter geweest zijn van Aernout de Soete, die schoolmeester, koster en voorzanger van Woubrugge was en daar overleed in 1695. Hij kocht in 1656 een huis aan de noordzijde van de Kerk
2 Deze Woubrugse Overschie’s kunnen familie geweest zijn van
Voor en na
Vertrek Aankomst
U kunt ze in het museum bekijken.
4
Kamer*
steeg, nu Kerkstraat. Zijn zoon was Abraham de Soete.
mr. Jacobus van Overschie in Oude Wetering, eveneens chirurgijn, die in 1645 een stuk grond kocht van Jan Nicolaes, chirurgijn in
4 Abraham de Soete trouwde in 1685 in Rijnsaterwoude en was
Woubrugge en in 1684 fl. 300.- leende aan zijn buurman, timmer-
toen schoolmeester en voorzanger en daarbij ook koster. Hij over-
man Jan Heijmans van Starreveld.
leed in 1720 en werd begraven in de Woudse Dom.
25.
Jacob
Raaphorst
Constantia
D. 16.05.1787 - 18.12.1787
zie bij gegevens Jacob.
26.
Cornelis Jacobsz.
Ram
Flora
A. 05.11.1732 - 03.07.1733
gerepatrieerd
26.
idem
id.
Berkenrode
A. 17.10.1737 - 30.04.1738
† 11.08.1742 Azië
27.
Jan
van Staveren
Luxemburg
A. 25.06.1766 - 24.06.1767
† 23.09.1766 a/b
28.
Cornelis
van Tol
Blijdorp
A. 03.05.1759 - 21.10.1759
† 19.10.1781 Azië
29.
Simon Cornelisz
van der Tong
Kasteel v. Woerden E.
22.01.1734 - 27.08.1734
† 24.11.1734 Azië
30.
Dirk
van Waale
Standvastigheid
R. 14.11.1785 - 19.07.1786
† 26.03.1786 a/b
31.
Jan Corsse
van Wieringen
Mercuur
A. 19.12.1780 - 14.04.1781
Kaap de Goede Hoop
08.05.1781 - 20.07.1781
† 04.06.1781 Kaap
Hoogmade 32.
Vegter Willemsz
Peet
Huis te Hemert
E. 08.01.1707 - 07.09.1707
gerepatrieerd
33.
Willem
van der Boom
Slot van Kapelle
A. 15.01.1758 - 22.08.1758
† 22.02.1758 a/b
* De zes Kamers waren Amsterdam, Delft, Enkhuizen, Hoorn, Rotterdam en Zeeland. * Vertrek: meestal vanaf Texel, maar ook uit o.a. Goeree, Wielingen en Rammekens. *A ankomst: meestal Batavia. Niet alle opvarenden gingen zover mee. Bijgehouden werd wie er aan de Kaap afgingen en bijkwamen.
5
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
jaargang 30 2
Over de opvarenden
4. Jan Jansse van Dort, koksmaat.
13. G errit Jacobsz., bosschieter.
De soldijboeken van de VOC geven geen geboor-
5. Jacob van Dijk, matroos, kwam in 1786 terug,
14. J an Jansz van Dort, soldaat.
was de zoon van Jan Cornelisz Mous en Baartje
15. Pieter Jorisz., matroos. Zijn achternaam was Vos,
Jacobse Houweling. Hij trouwde in 1734 met
22. C laas Jansz Mous, opperscheepstimmerman,
tedata, ouders of andere bijzonderheden - de
vertrok opnieuw een half jaar later en kwam in
echtgenote wordt genoemd als geregeld was dat
augustus 1788 weer op Texel aan. In Woubrugge
maar werd niet genoemd. De doopboeken uit zijn
Ariaentje Pieterse Vermeer, geb. in 1701, en 5
zij een deel van de gage ontving. Van een deel
werd 3x een Jacobus van Dijk gedoopt: in 1734,
geboortetijd zijn verloren gegaan, maar hij was
kinderen volgden: Beertje 1736, Beertje en Jan
van de opvarenden heb ik deze lijsten bekeken.
in 1738 en in 1759. De borelingen van 1734 en
een zoon van Joris Pietersz Vos en Marijtje Krijnen
1737, Jan 1739 en Jan 1741, waarvan er in april
De oudste doop- en trouwboeken van Woubrugge
1738 hadden allebei een grootvader Corne-
van Bekenes. Hij kwam op 31.07.1717 terug met
1743 geen een meer in leven was. Claas vertrok
zijn verloren gegaan. Bij het aanmonsteren wordt
lis, maar zouden in 1785 al 51 resp. 47 jaar zijn
de Raadhuis van Vlissingen en trouwde met Corsje
in februari 1752 vanuit Rammekens, werkte al
Woubrugge als woonplaats genoemd; dat wil dus
geweest. Een van die twee is in 1783 schepen.
Dirksdr van Egmond. Van de 9 kinderen stierven er
die tijd op het eiland Onrust en kwam in juni
niet zeggen dat het ook de geboorteplaats was.
Dan is er een Jacobus van Dijk, gedoopt op
in ieder geval 6 kort na het begin van hun leven.
1757 terug met de Middelburg. Bij zijn vertrek
Ouders in deze lijst worden alleen genoemd als
03.03.1759, zoon van Lourens van Dijk en Lijsbeth
ouders en zoon bij elkaar (lijken te) passen.
van Dam. Deze Jacob zou in 1785 26 jaar zijn en
24.05.1780 met de Bleijenberg. Zijn schuld en
zijn gage kreeg. De soldijkrekening, met heel
kan het dus zijn geweest.
16-1. J an Koole, hooploper, kwam terug op
had hij geregeld dat Ariaentje een deel van
de kosten waren betaald en hij kreeg nog fl.
andere bedragen dan van bijv. de matrozen,
Ter verduidelijking van de functie:
6. Cornelis Dirksz van Egmond, matroos.
48.- 12 stuivers in het handje. Als hij dezelfde
ligt in het museum.
• Een Bosschieter was een ervaren matroos, ook
7. Jan Groenendijk, ondertimmerman.
Jan Koole is als Jan Arisz Koole, zou hij bij ver-
8. Jan Cobese de Groot, jongmatroos.
trek pas 14 jaar zijn geweest. De naam Koole,
9A braham Hofstede, matroos, doop Wb 01.05.1718,
met variaties, is vrij algemeen, kwam ook in
belast met het afvuren van een kanon. • De Botteliersmaat was de hulp van de Bottelier, de man die waarschijnlijk niet alleen de drank,
zoon van Maarten Cornelisz Hofstede en Ariaantje
maar ook de levensmiddelen beheerde.
Cornelisse Bon.
• De Hooploper was de helper van de matrozen. • Een jongmatroos was een lichtmatroos: aankomend matroos. • Een Kwartiermeester hield de directe controle
10. Jan Hofstee, soldaat. Hij kwam met de Gou-
Woubrugge voor. Deze Koole niet gevonden. 16-2. J an Arisz Koole (zonder van), matroos, doop Wb 23.09.1764 (in 1780 dus 16 jaar), zoon van
verneur Generaal de Clerck in juni 1791 terug,
Aris Jacobsz Koolen en Gerritje Jacobse Ver-
mogelijk als een van de drie passagiers, want
woert, een gezin met 8 kinderen.
hij was arbeidsongeschikt verklaard en moest
17. C ornelis Kop, botteliersmaat, zoon van Cornelis
23. C ornelis Mous, bosschieter. Doop Wb 22.08.1717, ouders Jan Cornelisz Mous en ?? Neeltje Jacobse Houweling. 24. D irk van Overschie, matroos. Zoon van chirurgijn Claas van Overschie en Jacomina de Soete. Verdronken 09.06.1711. Zie ook zijn reizen. 25. J acob Raaphorst, matroos. Doop Wb 09.06.1754, ouders Aart Dirksz Raaphorst en Neeltje Jacobs Houweling. De Constantia vertrok vanaf Goe-
op groepen manschappen, het ronddelen van
de terugreis zelf betalen. Bij de afrekening
Tijsz Kop en Weijntje Cornelisse van Tol, doop Wb
ree en kwam op 29 augustus 1787 bij Kaap de
het warme eten en het handhaven van de orde
ontving hij fl. fl. 22.- 5 st. Aan boord waren ook 3
14.06.1739 (hoewel er op 03.07.1739 ook een
Goede Hoop aan, voer pas weer op 12 oktober
tijdens het schaften.
slaven. [Een Jan Hofstee ziet in 1783 geen kans
zoon Cornelis van bakker Pieter Jansz Kop en
verder, met of zonder Jacob , waarvan vermeld
de achterstallige huur te betalen en zegt toe
Maartje Cornelisse Raaphorst werd gedoopt).
wordt dat hij bij de aanmonstering op 30.06.1790
• De Werfofficier: eind 18 eeuw wierf de VOC ook e
6
van Hemessen
opvarenden met behulp van een werfofficier, die
het huis aan het Noordeinde-Oost, waarvan hij
18. J acob Kroon, werfofficier. In Azië uit dienst
op de uit- en thuisreis niets verdiende, maar niet
het westwaartse gedeelte bewoonde, te zullen
gegaan; laatste vermelding 30.06.1800.
zelf voor de uitrusting hoefde te zorgen.
verlaten]. 11. Frans Honselaerdijk, ondertimmerman, kwam
1. Joannes Berkman, matroos. Bij wijze van uitzonde-
bij Kaap de Goede Hoop niet verschenen was. 26. C ornelis Jacobs Ram, kwartiermeester, kwam
19. P ieter Lameen, ondertimmerman.
terug met de Proostwijk op 10.07.1737 en vertrok
20. G erard van Leeuwen, soldaat. Doop Wb
weer in oktober van dat jaar. In 1738 lag hij 2
24.08.1739 terug met de Hogersmilde. Hij
16.01.1720, zoon van Dirk Dirksz van Leeuwen en
weken in het hospitaal in Batavia, voer in 1739
ring werd de naam van de schuldeiser genoemd:
trouwde 8 maanden later met Aafje Dirkse
Martje Stavense. De Vredenhof bereikte Kaap
op het Land van Beloften, lag in 1740 weer in
Susanna van Halen. Het Raadhuis van Vlissingen
Poelgeest. Hij moet een zoon zijn geweest van
de Goede Hoop op 29 december 1766 en voer
het hospitaal, voer in 1741 op de Reigersdaal en
was een fluitschip van 600 ton, dat deze reis uit
Cornelis Franken van Honslaarsdijk en Maartje
weg op 10 januari 1767. Gerard overleed aan
de Westerdijkshorn en overleed in Samarang op
Rammekens vertrok. Tot mei 1717 voer hij op het
Tamesse Schipper. In dat gezin werden 4 jon-
boord op 9 april.
11 augustus 1742, ruim 4 jaar na aankomst. Pas
schip Ter Duine, lag in 1717 in het hospitaal, en
gens geboren, maar Frans was daar niet bij, hij
21. Harmen Jans van Leeuwen, bosschieter. Doop
in februari 1746 vond de financiële afrekening
overleed in 1719 op een reis naar Baros.
zal in het verloren geraakte doopboek heb-
Wb 23.05.1723, zoon van Jan Harmens van
ten behoeve van zijn vrouw Marretje van der
2. Adriaan Boscoop, matroos. De naam Boscooper,
ben gestaan. [tussen Frans en Frank wordt niet
Leeuwen en Marijtje Sijmonse de Wilde. Zijn vader
Starre en haar minderjarig kind plaats.
met variaties, is bekend in Woubrugge en wijde
altijd onderscheid gemaakt]. Hij overleed vóór
ging in 1738 failliet, zijn oom Leendert Harmens
omgeving, maar Adriaan was niet te vinden.
31.01.1748, want dan wordt Cornelis begraven,
van Leeuwen was een van de rijkste mannen
zoontje van de weduwe van Frank Honslaarsdijk.
van Woubrugge. In Indië voer Harmen tot eind juli
3. Matthijs Cornelisz, bosschieter. Hij overleed in Azië. Omdat de betaling op de dag van overlij-
12. Cornelis Dirksz Houweling, matroos, doop Wb
27. J an van Staveren, jongmatroos. Hij overleed 3 maanden na vertrek. 28. C ornelis van Tol, hooploper. De Blijdorp, 880 ton,
1753 op de Lijssaemheijd [de Lijdzaamheid niet
gebouwd in Rotterdam, vertrok op 3 mei 1759
den stopt, wordt in de scheepssoldijboeken de
07.11.1723, enig kind van Dirk Pietersz Houweling
gevonden]. Op 3 september 1754 , 31 jaar oud,
vanaf Texel met 140 bemanningsleden en 80
plaats of het schip meestal wel genoemd, maar
en Weijntje Cornelisse Craan. Hij was 1 dag aan
overleed hij in het hospitaal in Batavia. Zijn schuld
soldaten. Gedwongen door tegenwind moest
in de overzichten staat nooit meer dan: in Azië.
boord toen hij overleed.
was betaald, maar dat was het dan ook.
de schipper op 5 mei in Duins voor anker gaan.
7
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
Pas 12 dagen later was het vertrek. Cornelis is
overleed eind november van datzelfde jaar.
De schepen
het terug om in juli 1710 op Texel aan te komen. Op
niet teruggegaan; hij overleed in Azië in 1781, 22
(Zijn vader was eigenaar van een boerderij,
Bij de toelichting van het Nationaal Archief:
29.10.1710 ging het weer scheep, kwam 01.04.1711
jaar na aankomst in Batavia.
maar niet van de grond; hij, zijn vrouw en zoon,
“De schepen voor de uit- en thuisreis, naar Azië en
bij Kaap de Goede Hoop aan en vertrok daar op 12
worden genoemd op bladz. 12 van JL 2004/4).
terug, werden alleen in de Republiek gebouwd.
mei. Een maand later, op 9 juni 1711, verging het op
Zie zijn reis.
Elke Kamer had een eigen werf. In de achttiende
de kust van Mozambique. Bij het vertrek van Texel
eeuw werden op deze werven ruim 750 schepen
waren er 229 man aan boord en Dirk was daar dus
29. Simon Cornelisz van der Tong [zal van der Tang zijn], jongmatroos. Een Sijmon Cornelisz van Tangeren werd gedoopt Wb 19.11.1713 als zoon
33. Willem van der Boom (moet Boon zijn), doop
van Cornelis Cornelisz van Tangeren en Maartje
16.07.1719, zoon van Maarten Pietersz van der
gebouwd. In Azië had de VOC ongeveer 25 ves-
bij. Zijn schuld was fl. 150.- + fl. 18.- voorschot + een
Jacobse van Tol. In de regio steeds Van der
Boon en Geertrui Pieterse Schoonhoven. Was
tigingen en een aantal ondergeschikte kantoren.
peeskist, totaal fl. 168.- Zijn gage over 4 maanden
Tang.
getrouwd met K. van Leuven, maar dat huwe-
Tussen 1700 en 1794 voeren ruim 655.000 dienaren
13 dagen bedroeg fl. 39.- 18 stuivers. De compagnie
lijk vond ik niet. (Zijn vader behoorde tot de
van de VOC naar de Oost in 2950 uitreizen, gemid-
boekte “te quaat” fl. 128.- 2 st.
zijn die 21.08.1757 in Rijnsaterwoude gedoopt
geziene inwoners van Hoogmade, was schepen
deld 222 opvarenden per schip. Verreweg het
werd als zoon van Willem van Waale en Huij-
en verving de schout, was eigenaar van de leer-
grootste aandeel aan boord hadden de zeelieden
8 januari 1707: reis van Vegter Willemsz Peet uit
bertje Verburg. De bewoners van een deel van
looierij achter de kerk, die hij in 1756 verkocht. Hij
(60%) en de soldaten (30%).”
Hoogmade
de Woudsedijk behoorden kerkelijk tot Rijnsater-
bleef met zijn 2e vrouw, Neeltje van Geerevelt,
woude, burgerlijk tot Woubrugge. Willem van
wonen in het voorhuis en de keuken). Zie zijn
Iets over enkele schepen waarmee onze dorpsge-
1701 gebouwd in Amsterdam. Bij het vertrek op 8
Waalen was destijds pachter van Theodorus Fre-
reis.
noten naar Indië gingen:
januari 1707 had het 108 zeelieden en 66 soldaten
30. Dirk van Waale, soldaat. Zal waarschijnlijk de Dirk
Huis te Hemert was een fluitschip van 612 ton, in
derik van Snakenburg, wiens land, kavel 23 en
8
jaargang 30 2
aan boord. Schipper was Lukas Koertsz Wormer. Op
24, aan weerszijden van de Herenweg lag, vlak
De meesten van hen leenden geld voor
25 december 1706: 1e reis van Dirk van Overschie
10 juni, bij aankomst Kaap de Goede Hoop, waren
voor de Vroonlandsche Brug bij Rijnsaterwoude.
de uitrusting en de VOC zorgde voor de
De Kattendijk, een spiegelretourschip, in 1694
14 zeelieden overleden. Onderweg kwamen er
In 1778 eiste Van Snakenburg, van Willem Wil-
terugbetaling middels het inhouden van de
gebouwd op de VOC-werf te Middelburg voor de
nog wat opvarenden bij of gingen eraf. In totaal
lemsz van Waalen betaling van achterstallige
gage. Het dienstverband ging in op de dag dat
kamer van Zeeland, had een lengte van 145 voet,
overleden 16 zeelieden, waaronder de schipper en
pacht. Het pachtcontract werd niet verlengd.
het schip vertrok, en eindigde bij overlijden of op
breedte van 35½ voet, holte van 14,75 voet en een
de assistent, en 3 soldaten.
Op de kadastrale kaart van 1829 is een grote
de dag dat afgemonsterd werd. Geldschieters
laadvermogen 759 ton.
schuur, maar geen boerenwoning te zien. Vóór
konden hun geld er dus ook bij in schieten.
De eerste reis vertrok het schip uit Wielingen op
7 januari 1749: reis van Harmen Jansz van Leeuwen
de inpoldering van 1745 was de Herenweg
Cornelis Simonszoon Koren [de zoon van Simon
26.12.1695 om op 11.09.1696 in Batavia aan te
De Pasgeld werd in 1744 voor de Kamer Rotter-
nabij de Vroonlandchse brug aan beide zijden
Cornelisz Coorn, die in 1659 een huis aan de
komen. De terugreis begon op 15.01.1697, de
dam in Delft gebouwd. Met schipper Hendrik van
bebouwd, daarna alleen een deel van de per-
oostzijde van de Herenweg kocht], kreeg bij zijn
aankomst in Wielingen ruim 11 maanden later. In
Oudheusden vertrok het schip op 7 januari vanuit
celen tussen de Ringdijk en de Leidse Vaart.
vertrek in 1684 mee: 2 linnenpakken kleren, een
1698, 1700, 1703 en 1706 voer het schip weer naar
Goeree, raakte door storm uit de koers en liep aan
schippersmuts, een combuis en een slingermat,
Batavia, 2x vanuit Wielingen en 2x vanuit Texel. Toen
de grond nabij Portsmouth (de havenstad ten zui-
Johannes zijn die gedoopt werd in Hoogmade
een matras met een kussen, 2 hemden, 2
de Kattendijk, met Dirk aan boord, op 25 december
den van Southampton). Toen het schip weer voer
op 25.03.1761 als zoon van Cors Krijnen van
neusdoeken, een kist, garen, naalden, en een
1706 van Texel onder zeil ging, had schipper Cor-
ging het naar Spithead waar op 9 februari een ver-
Wieringen en Jannetje Pieterse Heemskerk. Een
naaldenkoker. Verder 8 kruiken brandewijn, een
nelis de Geus 130 bemanningsleden, 99 soldaten,
geefse poging werd gedaan om te vertrekken. Van
maand na het vertrek uit de Kaap overleed
vaatje om regenwater op te vangen, 2 paar
2 passagiers en 2 verstekelingen aan boord. Op 10
12 februari tot 10 april lag het schip in de Solent of
hij, 20 jaar oud. [namen werden vaak door de
schoenen, tabak, schippersmuts, en Spaanse
juli 1707 arriveerde het schip in Batavia. Er was geen
Schiphead, ging niet voor anker aan de Kaap maar
priester veranderd zoals bijv. Krijn in Quirinus, Dirk
zeep, 2 dasjes en een gezondheid (een brede lap
thuisreis, want in april 1709 verging het in de Straat
in de Valsebaai (False Bay). Toen het schip dan ein-
in Theodorus en zo meer].
stof, door mannen om de lendenen gedragen),
Soenda.
delijk in Batavia aankwam, had de bemanning een
31. Jan Corsse van Wieringen, matroos. Zal de
32. Vegter Willems Peet, matroos. Ouders Willem
papier en pennen, wat medicijnen, veters, geld
Dirk kwam terug met de Gamron. Dat schip vertrok
reis van bijna 10 maanden achter de rug. Harmen
Vegtersz Peet en Meijnsje Janse de Koningh. Hij
om linnen te kopen om regenwater op te vangen
van Ceylon op 23.12.1708 en kwam pas 7½ maand
bleef in Azië en overleed daar in september 1954.
kwam in juli 1710 terug met het schip Vrijburg
en fl. 3.- opdat hij tevreden en met genoegen
later aan. Het werd gebouwd in 1706 en voer tot
en ging uit dienst. Volgens het Scheepssol-
scheep ging. De vele sloebers die her en der
15.11.1721, toen het door brand verloren ging.
dijkboek was hij getrouwd met Reijnsje Piters,
geronseld werden, zullen het wel met minder
maar enkele regels verder staat dat Reinsje
hebben moeten doen. Kees moest dat alles,
29 oktober 1710: 2e reis van Dirk van Overschie
Het Slot van Kapelle had heel wat meer opvaren-
zijn moeder was. Geen Reijnsje gevonden. Op
vermeerderd met allerlei kosten die gemaakt
De Baarzande werd in 1705 op de werf in Amster-
den en was, met 1150 ton, een stuk groter dan de
23.11.1722 trouwde hij met Pleuntje Huijgen van
waren eer hij goed en wel aan boord was,
dam gebouwd, had een laadvermogen van 786
Baarzande of het Huis te Hemert. Het werd in 1745
der Velde; in januari 1923 kocht het echtpaar
terugbetalen en dat werd geregeld door de VOC:
ton, vertrok vanaf Texel op 16.11.1705 en arriveerde
gebouwd in Amsterdam en voer voor de VOC tot
een stuk land in de Frederikspolder. Vegter
eerst de schuld aflossen en dan pas loon.
in Batavia op 19.08.1706. Pas in december 1709 voer
het in 1763 werd verkocht.
15 januari 1758: reis van Willem van der Boon uit Hoogmade
9
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
jaargang 30 2
Toen Willem op 15 januari 1758 vertrok was hij, als
eens uit wil zoeken help ik graag op weg.
schip Barnevelt vertrokken en op 3 juli 1712, op
Uitleg: hoe vindt u uw voorvader?
ondertimmerman, een van de 13 ambachtslieden.
Reinsje kon niet schrijven. Ze zette een kruisje.
weg naar huis met het schip De Prins van Uygenius,
Over de V.O.C. heeft het Nationaal archief veel
Verder waren er 185 zeelieden, 142 soldaten en 2
Vegter schreef evenmin. Maar tekende met een
overleden. Jan Bommert was van Oude Wetering
digitaal toegankelijk gemaakt en niet op een
passagiers, waarvan er een slavin was, aan boord.
flink, stevig kruis. Ja, wat wil je, een boerenjongen
en wat hij aan gage, ‘maantbuijt’ en andere
ingewikkelde manier.
Dit schip voer niet via Kaap de Goede Hoop, maar
uit Hoogmade die aan ‘t andere eind van de
gelden of goederen nalaat was voor de familie in
Als u bij http://vocopvarenden.nationaalarchief.nl/
meerde aan bij Simon’s Bay. Bij Bantam gingen
wereld is geweest.
Oude Wetering en voor Huibertje. Jan en Huijber-
naar een voorvader zoekt, hoeft u desnoods alleen
18 soldaten van boord. Onderweg overleden 17
Onderweg werd de uitrusting aangevuld door
tje woonden blijkbaar in Woubrugge, maar Jan
de naam en de woonplaats te tikken - de rest wijst
zeelieden, 22 soldaten en 4 ambachtslieden, waar-
onderlinge verkoop of veiling en vanuit het maga-
overleed zonder testament en zal bij vertrek Oude
zich vanzelf. En zelfs zonder woonplaats krijgt u
onder schipper Anthonie Henemans en timmerman
zijn aan boord. Gezien de gage van een matroos
Wetering als woonplaats opgegeven hebben. Zo
alle opvarenden met dezelfde achternaam met
Willem, die pas 5 weken in dienst van de VOC was.
fl. 8.- tot fl. 10.- per maand bedroeg en de schuld-
woonden in Hoogmade verscheidene erfgena-
verdere verwijzingen. Nog niet alles is ingevoerd - in
verrekening of maandbijdrage voor moeder of
men van een Leidse jongen, Jacob Swanenburgh,
2012 zal dat zo zijn. Als u een voorvader gevonden
De verdiensten
vrouw daarvan nooit betaald kon worden, is het
die in 1709 als matroos met de Oostersteijn vertrok
hebt, dan staat er een schip bij en als u doorklikt
De Scheepssoldijboeken zijn pas gedeeltelijk in het
mij nog niet duidelijk hoe het precies zat met de
en in januari 1709 in het hospitaal in Batavia over-
naar de VOC site van het Instituut voor Neder-
digitaal archief. Ik zat daar met een dikke foliant
verdiensten: daarvoor is lezen en uitleg nodig. De
leed.
landse Geschiedenis kunt u zien of er iets over het
en de gegevens van Vegter (zie hierboven)voor mij
enige die goed verdiend lijkt te hebben was opper-
en dacht aan de 4 die ik eens voor boekhouden
timmerman Claas Mous en hij overleefde ook nog.
Leven en overleven
u kunt elk woord aanklikken en dan komt de verta-
kreeg.....
Een kopie van de afrekening kunt u in Woubrugge
Wie naar de Oost ging moest er maar niet op
ling. Als u alleen wilt weten wie er uit X scheep gin-
Bijna allemaal vertrokken ze met schuld. Als elk
in het museum bekijken.
rekenen zijn familie terug te zien.
gen, dan tikt u de plaatsnaam. Zo kwam ik dus aan
In totaal vertrokken 33 inwoners van Woubrugge
de zeegangers uit Woubrugge, maar pas vanaf
Ook vóór 1700 zijn er opvarenden uit Woubrugge
en Hoogmade naar de Oost. Vier van hen gingen
1700: de jaren daarvoor zijn nog niet beschikbaar.
teerd in het journaal. Aan het eind van de reis werd
en Hoogmade scheep gegaan. Soms, vaak toeval-
2 keer, waardoor het aantal reizen op 37 komt.
Soms is er een lijst van alle opvarenden, maar de
de rekening opgemaakt en afgewikkeld. Bij vertrek
lig, of dankzij het werk van vrijwilligers die samen-
9 stierven er aan boord, na aankomst 9 binnen een
vrouwen, die meestal aan het eind van de lijst
kreeg hij een kist [fl. 5.- 5 st] en 2 maanden gage,
vattingen of indexen maakten van documenten
jaar en 6 tussen 1 en 5 jaar. De enige die ziekten,
staan, waren niet aan boord: zij kregen een deel
ofwel fl. 20.-, als voorschot. Onderweg kocht hij ver-
elders, is er wat te vinden. Uit de protocollen van
klimaat en gevaren lang overleefde was Cornelis
van de gage. En als het schip vergaan is, ontbreekt
scheidene zaken die niet genoemd worden, maar
verkoopakten blijkt dat mannen soms niet konden
van Tol. Hij kwam in oktober 1759 aan en stierf in
veel informatie. Van de soldijboeken van de kamers
bij opbod en afslag verkocht werden, verder wollen
verschijnen omdat ze ‘uitlandig’ waren, helaas
oktober 1781, dus na 22 jaar. Van 2 is geen datum
Delft, Rotterdam en Enkhuizen zijn fiches in het
en linnen pakken en een paar schoenen. Tevoren
zonder details. Soms is er een uitbetaling aan de
bekend, ze waren niet meer in dienst van de Com-
Nationaal Archief, voor de overige kamers moeten
was geregeld dat hij via de Compagnie een schuld
erfgenamen, zoals in het geval van de broers Jan
pagnie. Van de 10 die terug kwamen gingen er 4
de folianten aangevraagd worden.
van fl. 150.- kon afbetalen en dat zijn vrouw de
en Cornelis Fransz Bommert.
opnieuw weg: Jacob van Dijk, Dirck van Overschie
De ouders of vrouw vond ik hoofdzakelijk in de
eerste maanden een deel van zijn loon zou ontvan-
Jan Fransz van Woubrugge, zoals hij door zijn familie
en Cornelis Jacobsz Ram. Jacob kwam weerom,
doop- en trouwregisters en soms in de protocollen
gen. Dat was allemaal uitstekend geregeld bij de
in Alkemade wordt genoemd, ofwel Jan Fransz
Dirck verdronk en Cornelis overleed 4¼ jaar later,
of andere documenten in het Streekarchief Hol-
VOC en dus zorgde Gerrit Crijgsman van de kamer
Bommert zoals zijn vrouw Huijbertje Cornelisse van
waar staat er slechts zelden bij.
lands Midden. En internet wil ook nog wel eens wat
van Enkhuizen ervoor dat zulks gebeurde. Reintsje
Tol opgeeft, was al enige jaren uitlandig en Huij-
kreeg 2x fl. 30.- (6 maanden gage) en tijdens het
bertje had in 1710 de schout en armmeesters van
Zo zou er nog een hele Jacobsladder met schepen
verblijf in Batavia werd het restant van de schuld
Essselijkerwoude gemachtigd om te beschikken
en schepelingen gevuld kunnen worden, maar ik
voldaan.
over haar deel van de goederen of het geld dat
hoop dat u met deze bijdrage over de 18e eeuw
Ik moet bekennen dat mij niet alles duidelijk is. Voor
haar mans broer, Cornelis Fransz Bommert, nagela-
voorlopig tevreden bent. De schepelingen en
de kist en andere aankopen gaf hij fl.27.- 11 st. uit,
ten zou kunnen hebben. Cornelis was in 1695 met
soldaten van de 17e eeuw moeten nog een tijdje in
Reintsje kreeg fl. 60.-, de schuld van fl. 150.- werd
het schip Bantham naar Oost Indië gevaren en
de archieven blijven rusten, maar misschien maak
afgelost en het voorschot van fl. 20.- werd in minde-
overleed op de thuisreis. De schout ontving in juli
ik het nog mee dat er nog meer uit onze contreien
ring gebracht. Hij hield fl. 2.- 18 stuivers 5 penningen
1711 van de Heren Bewindhebbers van de VOC het
van uit de kelders in de Jacobsladder komt. In dat
over. Hij repatrieert, naar het lijkt als passagier, met
verschuldigde.
geval: wordt vervolgd.
de Vrijburg en verdient dan slechts fl. 26.- 17 st 10
Dat Huijbertje afstand deed van haar deel van de
penningen, en eindigt met schuld: voor 2 rekenin-
erfenis kwam doordat zij onderhouden werd door
gen mits [wegens] de thuisreis fl. 52.-9 st 4 p. Het is
de Armen van Esselijkckerwoude (te vergelijken
duidelijk, begrepen heb ik het niet. Wie dat nog
met de Diaconie). Haar man was in 1706 met het
bemanningslid kreeg ook Vegter een rekening. Alle uitgaven die hij aan boord deed werden geno-
10
van Hemessen
schip in staat. Dat programma is in het Engels, maar
opleveren. U hebt er alleen veel tijd en geduld voor nodig.
11
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 2
goet duncken int geheel ofte aan partijties sullen mogen uijtkeren
Een zoektocht naar Huis Terwoude
alles onder verband als na regten daer toe staende. Actum dd 19
door Ewout van der Dussen
Jacomina de Soete in cas van nood, ofte wanneer haar sulx sal
September 1710. Dirck Clasen van Overschie.
“Ik heb een schilderij gezien van Theo van Wijngaarden (1874-1952) van een huis in Woubrugge, genaamd Terwoude. Kunt u mij zeggen of dat huis nog ergens te vinden is?” Zo kwam onlangs de vraag van Kees en Marijke van den Bosch van Galerie Zoeterijn, de galerie die al meerdere schilderijen met Woubrugge en Hoogmade heeft gehad en die wij hier hebben laten zien. Een aardig schilderij met een lief prieeltje, de spiegeling in het water en de schaduwen op de huisjes, maar niemand aan wie het werd getoond kon antwoord geven op de vraag. Ook bij de naam Terwoude ging er bij niemand een lichtje branden. Terwoude heeft wel iets van Woubrugge, maar overtuigt toch niet en als het Woubrugge is
2. Handschrift met stempel CLEIN SEGEL 3 St.
waar staat dan zo’n prieeltje? Ik ondergetekende Dirk Klaaz van Overschie staande jegen-
12
woordigh op mijn vertrek omme voor matroos te varen na oost
Een dergelijk prieeltje staat in het boek ‘Woubrugge
1. Voorgedrukt document: wat met de hand is ingevuld is hier
Indien van de Kamer van Amsterdam met het schip Barzande.
aan de Wetering’, zo ontdekte Rie Kammeraat, op
cursief weergegeven. Met stempel CLEIN SEGEL 3 St. (stuivers).
Bekenne mitsdesen wel en deugdelijk schuldig te wesen, aan
foto nummer 276. Maar het staat op iets grotere
ende ten behoeve van de Gereformeerden Armen van Esselijc-
afstand van het huis en de vorm van het huis klopt
Ik ondergesz. Dirck Claassen van Overschie i: Woubrugge staande
kerwoude, de somme van vijff en dertigh gulden, spruijtende ter
niet. Maar die scheve bomen, die lijken wel. Reden
jegenwoordigh op omme voor myn vertreck voor matroos te
sake van deugdelijke geleende penningen tot mijn volkomen
vare na d’ Oost-Indiën, van de Kamer Amsterdam, met het Schip
genoegen uijt handen van Aart Cornelisz de Voogt armmeester
Bastande bekenne mitsdesen deughdelyk schuldigh te wezen aan
ontvangen versakende derhalve de exceptie van ongetelden
Ik ondergetekende Abraham de Soete, betuijge ende bekenne
Het verlossende bericht: het is het perceel van De
de E. Abraham de Soete de somme van Hondert gulden voor de
gelde, belovende van de voorschreven somme intrest te betalen
mitsdesen geen minste regt, actie of pretensie te hebben op het
Weger. Zoals ook al in het boek ‘Woubrugge aan
waerde van dien by my van den selven genooten en ontfangen,
jegens vier per cents int jaer te rekenen van heden aff tot de volle
Transport of Obligatie bij Dirk Klaaz van Overschie op den 2en
de Wetering’ is te lezen, is het perceel in de loop
versoecke over zulks dat d’ E. Heeren Bewindhebberen de voor-
afflossinge toe. Welke afflossinge sal geschieden uijt mijne eerste
September 1710 ten mijnen behoeve getekent, innehoudende de
der jaren verschillende keren verkocht, gesloopt en
noemde Abraham de Soete oft thoonder deses tot Amsterdam,
te betalen gasie, hebbende ten dien einde aan Schout en arm-
somme van Honderd gulden, ende geassigneert op de E. Heeren
verbouwd.
gelieve ordre te stellen tot het voldoen van de selve Somme, en
meesteren van den voornoemde Armen ter hande gestelt een
Bewindhebberen van de Oost Indische Compagnie ter kamere
Wanneer het schilderij is gemaakt is niet geheel
dat uyt mijne eerste te verdienen Gagie, te weeten, zoo wanneer
transport of obligatie van honderd gulden in dato den 2 Septem-
van Amsterdam wegens sijne te verdienen gagie. als wesende het
duidelijk. Wel dat het na 1929 is geschilderd en uiter-
de Scheeps-Boeken, myne Reekeninge, ofte andere genoegsame
ber 1710 houdende op Abraham de Soete, met authorisatie die
voornoemde Transport of Obligatie door den voornoemde Dirk
aard voor 1952, het overlijden van de schilder. In 1929
bescheyden over gekomen zullen zyn, en daar by blyke dat ik op
ik mitsdesen ben gevende aen de voornoemde Schout ende
Klaaz van Overschie buijten mijn kennis, en zonder daar voor eenige
kreeg de toenmalige bewoner, huizenexploitant,
myn verdiende Gagie zoo veel te goede hebbe, zullende ‘t selve
armmeesteren en om niet alleen de voornoemde somme van vijff
waarde van mij te hebben genoten onbedagtelijk ten behoeve
raadslid en wethouder Lambertus Tondu, bouwver-
haar Ed. voor goede betalinge verstrecken. ‘t Oirconde desen
en dertigh gulden met de intressen vandien, maar den voorschre-
van mij gepasseert. Be..erende mitsdien Schout en armmeesteren
gunning voor het bouwen van een schuur en het
onderteekent binnen Amsterdam desen 2 Sept. 1710.
ven geheelen inhout vant voornoemde transport van de Edele
van Esselickerwoude (aan wien ‘t voornoemde Transport off Obliga-
prieeltje. Het moet een mooi prieeltje zijn geweest.
Dirck Clasen van Overschie
Heeren bewindhebberen te ontfangen alsoo den voornoemde
tie door den voornoemde Dirk Klaaz van Overschie als pand ter mi
Op het schilderij zijn de halfronde raampje te zien.
Abr. de Soete vermits het voornoemde transport abusivelijk op sijn
...e in handen is gestelt) tot het bekomen van den inhoude van het
De oude mevrouw De Weger, de moeder van de hui-
daaronder:
naam was gestelt, geen het minste regt daar aan is hebbende.
voorschreven Transport off Obligatie te sullen affisteren. ende ten
dige eigenaar Daan de Weger, vertelde dat het glas
1714 - January nog geen boek. 1716 - December fl. 36: 8 -
Ende gevers wijders mitsdezen over dat de voornoemde Schout
dien eynde, soo ‘t noodigh is, de quitantie te tekenen.
in lood raampjes waren met ‘mooi gekleurd glas’.
en armmeesteren het overschot bij haer alsvooren te ontvan-
Actum den 9en October 1710.
Na het overlijden van Tondu in 1940 verhuisde
gen (alvoorens alle oncosten affgetrocken) aan mijn moeder
Ab. De Zoete
zijn weduwe naar ‘De Klaproos’, ook aan de
3. Handschrift (met 2 gaten in het papier).
genoeg voor haar om in de archieven te speuren. En ja hoor ze komt de naam ‘Villa ter Woude’ tegen.
13
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
- zo verdween o.a. het stukje dat aan het huis vast
Een nieuwe molen in de Doespolder Geschiedenis van de Kalkmolen
zat - en op zijn bouwtekening staat ‘ontwerp van
door Jaap N. Haasbroek
Boddens Hosangweg en verkocht het huis aan J. van Seventer. Ook hij liet het huis weer verbouwen
jaargang 30 2
van Leeuwen krijgen van de dijkgraaf en Heemra-
Door de Tweede Wereldoorlog wordt de aanleg
den van Rijnland consent om
van Rijksweg A4 opgeschort. De A4 zal door de
“te doen bepolderen seeckere pertijen van lan-
Kalkpolder gaan lopen. Toen het werk weer werd
den groot omtrent de seventhien ofte achthien
opgevat werd zand gewonnen in de Kalkpolder
mergen gelegen in de ambochte Leyderdorp
(de bodem van de Kalkpolder bestaat uit een laag
Daar werd de naam ter Woude bevestigd. Archi-
Oplettende lezers die over de Doespolderweg naar
achter de Kalckovenaen dese sijde de Does
veen gemengd met rivierklei met daaronder een
tect van de verbouwing was W. Brouwer uit Alphen
Leiden gaan is het vast opgevallen: in de Doespol-
hebbende voors. Nieuw te maecken polder aen
dikke laag zand). Ten oosten van de aan te leggen
aan den Rijn, die wel meer in Woubrugge bouwde.
der gaat wat gebeuren. In het afgelopen jaar zijn in
de auytsijde de landen van ‘t voors. Gasthuys selffs
A4 en aan beide zijden van de boezem waarop
En nog kwam er geen einde aan de veranderin-
de buurt van de Doesmolen waterlopen gegraven
ende den heere burgemeester Groenendijck, te
de Kalkmolen zijn water uitslaat ontstaat een 60-80
gen. Na Van Seventer werd Daan de Weger Sr.
en verbreed, en er is een fundament gelegd. Op
westen den Rijndijck en de landen van Nocolaes
meter diepe put. De grote noordelijke put wordt de
eigenaar en opende op 10 april 1947 zijn ‘Hotel-
15 december 2009, een mooie zonnige dag (de
Bye ende ten noordwesten, noorden en oosten
jachthaven, de zuidelijke put een vuilstort die ten
Café-Restaurant Woubrugge’. Er kwam een
winter moest nog komen), werd alles duidelijk: de
de heer Gerard Buytenwegh ende versouckers
slotte met grond wordt afgedekt.
aanbouw die later weer werd vervangen voor
Doespolder krijgt er een molen bij. In de ochtend
selffs....
uitbreiding van het aantal hotelkamers. In 1964
wordt het onderhuis geplaatst en in de loop van
Er mocht ook een molen worden gebouwd, deze
Door de hoge ligging van de A4 en de erbij beho-
werd een deel van het perceel uitgegraven voor
de middag wordt het bovenhuis erop gezet. Over
kwam aan de Vaarsloot, die in open verbinding
rende kunstwerken zal de Kalkmolen onvoldoende
de jachthaven en verdween het prieeltje.
de kleur van het bovenhuis is nog wel wat discussie,
stond met de Does.
wind vangen. Er is in ieder geval een hulpgemaal
verbouw van de Villa ter Woude te Woubrugge’.
14
van Hemessen
maar de molen-tweegang is een aanwinst voor de
In 1650 is de polder in omvang toegenomen en
nodig. Op 21 november 1957 wordt met algemene
De schilder Theodorus van Wijngaarden werd
Doespolder en een markant punt nabij de Does.
wordt dan begrensd door: ZW de Lage Rijndijk,
stemmen besloten een vijzelgemaal aan te schaf-
geboren in Rotterdam op 27 februari 1874 en is
Na een paar maanden zonder wieken worden die
ZO de Does, NO eerst de Munnikkenwatering en
fen. Na 300 jaar verliest de molen zijn functie en
overleden in Voorburg op 4 november 1952. Hij
op 18 maart 2010 gemonteerd. Voldoende reden
daarna aansluitend door een gedeelte van de
wordt niet meer gebruikt.
werkte in Rotterdam, Den Haag, Voorburg, Apel-
voor onderstaand stukje.
Ommendijk, NW de Nieuwe Kalk- of Kalkwatering.
Op 26 september 1958 besluit de gemeenteraad
doorn, Brussel en de VS.
De capaciteit van de molen is te klein geworden
de Kalkmolen (voor 1 gulden) over te nemen om
Van Wijngaarden was autodidact. Hij schilderde op
en wordt vervangen in 1666 door een grotere, die
hem als cultuurgoed te behouden.
impressionistische wijze boerentaferelen (interieurs
in 1684 weer wordt vervangen door de nu nog
In 1960 wordt de Kalkmolen voor 5000 gulden opge-
en exterieurs) en bloemstillevens.
bestaande molen. De vergunning voor de laatste
knapt. Op 16 juni 1960 komt Piet van den Bosch
Naast schilder was Van Wijngaarden kunstkenner
wordt achteraf, in 1685, aan de regenten van het
voor ‘vrije sollicitatie’ op gesprek bij de burge
en restaurateur. Hij was niet onomstreden. Samen
Gasthuis verleend.
meester. Hij komt uit een molenaarsgezin en wil
met zijn vriend Han van Meegeren produceerde hij
graag op zijn vrije zaterdagmiddag de Kalkmolen
o.a. vervalsingen van Vermeer.
Wipmolen
laten draaien. B&W staan er positief tegenover en
Het schilderij heeft een formaat van ± 25x35 cm en
De Kalkmolen is een vrij kleine wipmolen, hij had
geven toestemming. Daarmee wordt Piet de eerste
komt mogelijk te koop bij galerie Zoeterijn in Zoeter-
een donkerblauw, met witte randen afgebiesd,
vrijwillige molenaar in Nederland.
bovenhuis en een zinken, onderhoudsvriendelijke,
In 1968 en 1995 wordt de molen grondig opgeknapt
dakbedekking. In het benedenhuis was niet meer
maar zal te zijner tijd moeten wijken voor een
dan een portaaltje, een voorkamer van 2x4 meter,
nieuwe woonwijk.
woude (prijs ± € 1.200). De Kalkmolen vindt u rechts onder de ‘p‘ van Leiderdorp.
Theo van Wijngaarden ‘Huis Terwoude, olieverf ± 25x35 cm.
“Waar komt die molen vandaan”. En: “Is die ‘echt’?”
erachter (achter het onderwiel) een slaapkamertje
Op bijgaande kaart is de oorspronkelijke plek van
met twee bedsteden. Vanuit de slaapkamer kon je
de molen te zien: de Kalkpolder in Leiderdorp.
naar de kelder, die onder de bedstee was. Er was
Herkent u de plattegrond uit 1950? Voor de aanleg
een vliering, toegankelijk vanuit de woonkamer met
van de A4 is NO van de molen zand gewonnen,
een laddertje via een luik. Op de vliering boven de
waardoor de jachthaven is ontstaan.
kokerbalken kon je niet staan, maar er waren wel
Eeuwenlang heeft de molen voor de waterhuishou-
drie bedsteden. In deze beperkte ruimte woonde
ding van de Kalkpolder gezorgd.
de molenaar met zijn gezin. In 1914 koopt de molenaar een huis nabij de Does-
Met dank aan Rie Kammeraat voor het spitwerk.
12 maart 1636
brug. De molen wordt daarna niet meer bewoond
In de volgende Jacobsladder meer over de
....Regenten van het St Catharina Gasthuis en de
maar ‘op afstand’ bediend.
vroegere bewoners van het huis.
kinderen en erfgenamen van Willem Pieterszoon
15
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
dat de Kalkmolen niet binnen Leiderdorp verhuist,
OTTO’S PLAKBOEK
maar dat de molen naar de Doespolder gaat. De
door Rie Kammeraat
6 april 1920 Hoogmade. De 65 schapen, geweid ten voordeele der R.K.
Kalkmolen zal daar in getrapte bemaling met de Doesmolen (die droog staat door de te beperkte
jaargang 30 2
9 april 1920
Kerk, brachten bij verkoop aan den heer F. Rijnsburger, te Leiderdorp, fl. 4.688.- op.
opvoerhoogte) het water uit de Doespolder in de Does uitslaan.
De heer F.Heyns, van ’s-Gravenhage, liet op het land van den
De hoofdreden voor dit verrassende besluit is dat
heer A.Wisman een ploeg-demonstratie houden met het werk-
de Kalkmolen (in originele staat) een opvoerhoogte
tuig der toekomst, de ‘Austin-tractor’. Met groot gemak trok
In 1925 werd de veiling van 65 schapen aangekon-
van 80 cm heeft. Eendrachtige samenwerking met
de motor een dubbelen ploeg door het weiland, het 15 c.M.
digd, in 1930, 1931 en 1932 waren het er 100. De
de Doesmolen stelt beide molens in staat weer
diep omscheurende, waarvoor anders zes paarden noodig zijn.
beestjes van 1931 brachten fl. 3.824,50 op.
‘echt’ te functioneren.
In tegenstelling met vele andere trekkers heeft deze motor geen tanksysteem, doch heeft voor het slippen nokken op
23 april 1920
Het is een tijd lang onzeker waar de Kalkmolen
de achterwielen. Met gemak kan per dag 2 ½ H.A. geploegd
naartoe zal verhuizen. In ieder geval zal hij eerst
worden. De demonstratie trok vrij wat kijkers, terwijl de hee-
Hoogmade. Na een gloedvolle rede van dr.Blauw, te Bode
gerestaureerd worden bij molenmaker Verbij.
ren Heyns en C.Hoogendijk, als agenten der tractors Riemer’s
graven, is alhier een afdeeling van den Vrijwilligen Landstorm
Op 9 februari 2006 is het zover: de molen wordt
Auto-Maatschappij de noodige inlichtingen verschaften.
opgericht.
uit elkaar gehaald en in (grote) stukken op een
Daar de machine ook voor dorsschwerk en voor trekken op
dekschuit geladen. Door de harde wind verloopt
den weg kan gebruikt worden, zien wij haar misschien nog
de vaartocht naar Hoogmade allerminst voorspoe-
eenmaal voor een melkwagen langs onze polderwegen tuffen.
dig. Na ruim zes uur zijn de molenonderdelen op de
De motor werkt uitstekend en vlug; volgens kenners moest de
werf van Verbij. De eerste stap is gezet.
constructie van den ploeg een kleine verandering ondergaan,
Uit de Raadsvergadering. Voorzitter: de burgemeester.
Tot veler verrassing wordt op 12 juli 2007 bekend
wat best te doen is, n.l. om de omgeploegde vilt beter te
De voorzitter zegt, dat Woubrugge geheel valt onder het
dekken. Volgens informatie kost de motor fl. 4100 en de ploeg
Baljuwschap van Alphen Burgerwacht. Hij stelt voor een
fl. 500.
halven cent per inwoner daarvoor bij te dragen. De heer
24 april 1920
Wisman is daartegen, omdat hier zijns inziens nog geen ernstige pogingen zijn gedaan om hier een korps op te
16
Anne Wisman, geboren in Heerenveen in 1884,
richten. Dit ontkent de voorzitter, daar de pogingen door
kwam in 1902 werken op de boerderij van Frans
onwil van de burgerij zijn mislukt, waardoor hij Woubrugge
Kroes, die, 75 en al 2x weduwnaar, trouwde met
voor een burgerwacht onbetrouwbaar acht. Dit wordt door
de veel jongere Jantje Wisman, Anne’s zuster.
den heer Wisman bestreden. Met 5 tegen 2 stemmen wordt
Frans overleed in 1903 en Anne bleef op de
het voorstel aangenomen. Tegen stemden de heeren Wisman
boerderij (B133, de boerderij links op het Wete-
en Boot.
ringpad, naast de dierenweide). Hij trouwde met Wilhelmina J. Parlevliet en kreeg eerst 4 zoons die binnen enkele maanden stierven, en daarna 3
In het volgende nummer leest u er meer over.
zoons en een dochter. Behalve veehouder was hij ook veefokker. Zo vroeg hij in 1917 weide voor 14
3 mei 1920
Voor dit artikel is, met erkentelijkheid, geput uit:
pinken.
‘Ontstaan en geschiedenis van de poldermolens in
In 1924 werden al het vee, een partij best gewon-
T., wonende de Rijnzaterwoude, had Zaterdagnacht alhier
Leiderdorp’, door Frans Grims.
nen hooi, de melkerij- en landbouwwerktuigen
een geitje uit de schuur van W. ontvreemd. De veldwachter
verkocht en het gezin vertrok naar Den Haag, waar
Hoogenboom en de onbezoldigde Rijksveldwachter Schijf
Anne ander werk ging doen. Het was een verlies
ontmoetten hem op den achterweg en deden alzoo een goede
voor de Raad, want Wisman had steeds het nodige
vangst. Een poging om nog te ontvluchten mislukte.
te zeggen en deed dat duidelijk en zonder omhaal.
Voorloopig zit het jonge mensch in bewaring.
In het volgende nummer van de Jacobsladder kunt u er een mooi voorbeeld van lezen.
17
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis deelde het kantongerecht in Leiden L.D. te Hoog-
Uit het Leidsch Dagblad / De Leidsche Courant
made tot betaling van fl. 3.- of 3 dagen hechtenis:
door Rie Kammeraat
In Hoogmade was het ook al mis: in juni veroor-
hij reed op een fiets zonder bel. Goed dat er politie is !!
3 april 1950
van Hemessen 21 april 1950
jaargang 30 2 In het Herv. kerkgebouw alhier is een proef genomen met een petroleum-gloeilichtbrander onder luchtdruk; één lamp ver-
Tijdens de ledenvergadering van de Christelijke Nationale
lichtte nu voldoende het gebouw. Wat verschil bij een 50-tal
School werd medegedeeld dat de school in het afgelopen
jaren terug (1857), toen in een avondbeurt de moderateurlam-
schooljaar 137 leerlingen had.
pen voor ‘t eerst de walmende en somberbrandende vetkaarsen zouden vervangen.
29 mei 1920
Opperwachtmeester H.J. Hoogenboom nam na 31 jaar
Volgens een ouden inventaris waren toen in het gebouw
afscheid. Burgemeester van Wageningen zei o.a.: “Aan mij de
En wie dat waren, kunt u nu in ons museum zien.
aanwezig 2 koperen kronen (die later naar den heer Creygton
Voor de rechtbank in Den Haag zal Maandag a.s. behandeld
taak voor gemeente en rijk u dank te zeggen voor de trouw en
Onlangs schonk de school ons de absentielijsten
te Leiden verhuisden) ieder met 12 kaarsen, benevens 30
worden de aanklacht van burgemeester J.C.Baumann tegen
toewijding waarmede u 31 jaar de dienst hebt vervuld. De weg
van de leerlingen in de jaren april 1944 - augustus
koperen kandelaren, ieder voorzien met een snuiter, die op
den oud-burgemeester T.P.Kleyn, wegens het schrijven van
werd bewaakt, de jeugd in toom gehouden en dat met een stijl,
1979. Met de vele oude foto’s en de boeken met
de lessenaars der banken geplaatst werden, alsmede twee
ingezonden stukken in dagbladen, waarin de burgemeester
die u voor velen maakte tot een “gevreesde figuur”. En verder:
jubileumfoto’s worden al die schoolkinderen op
voor den voorlezer; de gaten voor die kandelaren zijn nog
werd aangevallen. Verdediger is mr. P.E. Briët, te Leiden.
Ge verschoonde niemand. Het is bekend, dat ge zeer hoge
papier in het archief bewaard.
aanwezig.
justitie-autoriteiten verbaliseerd hebt, omdat ze in verboden water visten”. Dit is een onderwerp, waarover een fraai stuk
24 juni 1920
18
4 mei 1950 en 23 mei 1950
aan zijn linkerhand, rechts stond de bekende zandlooper (thans
Op 3 mei overleed Johannes Zwetsloot, pas
nog te vinden op een oude tekening).
57 jaar. Hij begon als tuinder, mestte koeien
Als onze vaderen dit licht in het kerkgebouw hadden gezien en
Bij zijn dankwoord zei Hoogenboom dan ook: “Ik zal
voor de slacht, had een melkveebedrijfje en
vergeleken bij hunne walmende kaarsen, een licht zoo sterk,
voortaan met lede ogen een overtreding moeten
werd veehandelaar. Vanaf 1939 was hij lid
dat net alleen ‘t gebouw, maar zelfs den omtrek tot op 100
laten gaan”.
van de Gemeenteraad (onderbroken door de
meter naar buiten door de ramen verlicht werden, wat zouden
geschreven kan worden, maar dat te lang wordt voor deze rubriek.
De voorganger had op de predikstoel een dubbele kandelaar
In de Nieuwe Leidsche Courant van 3 april stond
oorlogsjaren met een noodgemeenteraad) en
zij verbaasd hebben gestaan.
Uit de raadsvergadering. Voorzitter: de burgemeester.
een nog langer artikel met foto’s.
lange jaren lid van de Woonruimtecommissie en
Doch vergeten wij het niet, dat bij die walmende kaarsen in
Voorts een verzoek van Gebrs. Lek van Ter Aar, of de
Hendrikus Johannes Hoogenboom werd geboren
de Commissie tot wering van het schoolverzuim.
onze oude bedehuizen, hier door een Comrie, Ouboter e.a.,
gemeente een subsidie zou willen bijdragen van f 3600,
in Hoogmade en woonde daar in 1964 Kerkstraat
Hij was getrouwd met Clazina Johanna van
een heerlijk geestelijk licht ontstoken is, in welks glans wij nu
waarna door hen zou worden geopend een bootdienst van
13 . Zijn vrouw werd Cornelia Jacoba van der Fits,
Roderijs. Er kwamen 5 zonen en 3 dochters, o.a.
nog kunnen genieten.
Ter-Aar, via Woubrugge, naar Leiden waarvan echter Hoog-
in 1890 geboren in Alkemade, en in rap tempo
Jan 1921-1976, Hugo 1922, Piet 1926 en Kees 1931-
made niet zou kunnen profiteeren, waarom afwijzend wordt
volgden 15 kinderen: 1918 Hendrikus Joh., 1919 Alida
1976. Piet was, als Indië-ganger, gelukkig kort
beschikt.
M., 1920 Johannes H., 1921 Maria A., 1923 Johanna
voor de dood van zijn vader teruggekomen. Kees
10 mei 1950
De Voorzitter deelt mede, dat de balans van het Levensmid-
Eliz., 1924 de tweeling Cornelia G. en Johannes H.,
had, ook met hulp van Jan, een groot aandeel
Dr. Loth plaatste in het in aanbouw zijnde Groene
delenbedrijf sluit met een tekort van ruim f 6000, waarmede in
1926 Johannes Jos., 1927 Anna Corn., 1928 Petrus
in het onderzoek naar de geschiedenis van de
Kruisgebouw een gedenksteen. Gememoreerd
verband wordt gesproken over de opheffing der broodkaarten,
Chr. , 1929 Theodorus Corn., 1930 Anna M., 1932
familie Zwetsloot en wat Hugo betreft: dit nog
werd dat het 10 jaar geleden was dat de Duitsers
wat de Voorzitter ontraadt, zoo het niet overal in ons land
Theresia M. , 1933 Casper P.,1935 Wilhelmus H.
altijd belangstellende en hulpvaardige lid van
het land binnenvielen; een van de gevolgen
geschiedt.
Kortom, een waarlijk Hoogmades gezin. Treurig
de Historische Vereniging schreef verscheidene
was de sloop in 1944 van de Gereformeerde
echter, dat zes kinderen binnen het jaar stierven.
artikelen in de Jacobsladder over o.a. de
kerk, huizen en het Groene Kruis-gebouwtje. Zie
De distributie van goederen, de voorschriften,
Even bekend als zijn vader werd zijn oudste zoon:
boeren en tuinders van Hoogmade; zijn foto en
Woubrugge aan de Wetering, bladz. 110, foto
prijzen, bonnen en boetes tijdens WO I en de jaren
Hendrikus Johannes, Hein, gemeentesecretaris van
levensloop vindt u in JL 2002 nr. 4.
358.
daarna zijn een compleet artikel waard, maar dit
Woubrugge. 10 mei 1950
15 juni 1950
Binnenkort begint het restaureren van de N.H. kerk.
De Ouden van Dagen van Woubrugge en
De Oude Dame is duur, en nu, 60 jaar later, zijn er
Hoogmade gingen naar Schoorl, maar kwamen
Cor van Dorp en Piet den Hartog kwamen met de Faisea
weer problemen met de fundering. Daarom nu
niet verder dan Zandvoort. Maar de burgemeester
terug uit Indië. Een erepoort en een serenade.
eens een goed bericht, dat Otto schreef, maar
van Zandvoort nam hen mee naar de racebaan
waarvan ik de datum niet vond:
“en zo tourden de oudjes de baan rond”.
jaar kom ik daar niet aan toe. 6 april 1950 Zonder datum, een gevonden knipseltje Het Damescomité van het Groene Kruis nam de Hongaarse kinderen mee naar Zandvoort. Wat moet dat voor die kinderen, in een tijd dat er nog geen televisie was, een geweldige belevenis zijn geweest: de Z E E ! de Z E E !!
Geen van beiden leeft nog.
19
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis 23 juni 1950 Het laatste bericht van dit kwartaal. Het is wat met die Oudendijkspolder. De turf deugt niet, hij overstroomt, er valt een vliegtuig en nu, afgelopen woensdag, werd een koe van Mourits Kroes door de bliksem gedood. 19 juli gaan we verder met de bouw van de brandweergarage, nu in gebruik bij de Modelbouwvereniging en het Museum, allebei te klein behuisd, maar goede buren.
Op de foto, die maar een klein stukje toont van de feestvreugde in Hoogmade nadat ons land was bevrijd: links Cor van der Meer, de vader van Kees. Op de bovenste rij: zusjes Agnes en Gré, rechts van hen buurmeisje Anna van Leeuwen. De twee hoofdjes boven het bord ‘vrede bewaren’ zijn Gerda en Nel van Leeuwen.
20
