de
Jacobsladder
Kwartaaluitgave van de Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’
In dit nummer: Interview met oud-gemeente secretaris Hoogenboom Huizen, namen en stenen deel 2 VVW 65 jaar Meer over Dr. Loth
20
2
11
de
Jacobsladder
Bij de voorplaat Nu eens geen oude plaat, maar een nieuwe (door Hugo Tander gemaakt) van een oud pand: Landlust. Zie het artikel van Rie Kammeraat ‘Huizen, namen en stenen’. 31e jaargang nr. 2, april, mei, juni 2011 Erelid • D. Brouwer de Koning, oud-burgemeester van Jacobswoude • C. Karmelk, oud-penningmeester van de vereniging Voorzitter • Ben Beukenholdt, Thuisweide 30, 2481 BK Woubrugge, telefoon 0172-519247, e-mail
[email protected] Secretaris • Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481 CM Woubrugge, telefoon 0172-518586, e-mail
[email protected] Penningmeester • Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade, telefoon 071-5018645, e-mail
[email protected] Bestuursleden • Ewout van der Dussen, Boddens Hosangweg 24C, 2481 KZ Woubrugge, telefoon 0172-519129, e-mail
[email protected] • Nico van Hemessen, van Woudeweg 17, 2481 XM Woubrugge, telefoon 0172-795123, e-mail
[email protected] • Thea Kok-Lansbergen, Emmalaan 74, 2481 BB Woubrugge, telefoon 0172-518585, e-mail
[email protected]
Foto’s en illustraties Ben Beukenholdt Familiearchief H.J. Hoogenboom Thea Kok-Lansbergen Bep van der Laan Ton Meester Aad van Mil Hugo Tander Fotoarchief VVW Fotobewerking Hugo Tander
van Hemessen Van de voorzitter
Correctie
Lieve lezers,
In het kadertje over de scheepswerven in Hoogmade en in het interview met Kees Colijn in het
Zoals gebruikelijk een klein woordje van het bestuur.
vorige nummer staat Nieuwenhuis, maar dat moet
De lentezon heeft velen alweer aan een klein
natuurlijk Van den Nieuwendijk zijn.
beetje meer kleur geholpen. Heerlijk! De mannen
Scheepmaker Adrianus van den Nieuwendijk,
die hebben geholpen met het opknappen van de
geboren in Alphen in 1798, trouwde met Petronella
museumzolder kunnen er nu ook weer van genieten.
van der Meer uit Langeraar. Zij kregen (in ieder
Het werk is gedaan en het is schitterend geworden.
geval) vijf zonen en een dochter. Adrianus/Arie
U moet echt eens gaan kijken wat uw dorpsgenoten
overleed in 1874 en de weduwe zette als scheep-
hebben gepresteerd. Ook Jan Stigter en Jaap
maakster met haar zoons, allen scheepmaker en
Haasbroek hebben het er druk mee gehad, en het
niet getrouwd, het bedrijf voort. Als laatste over-
resultaat is er dan ook naar. Natuurlijk vergeet ik Rie
leed Cornelis Titus en dat was op 20.12.1921, bijna
Kammeraat niet als vrouwelijk element in de af en
90 jaar geleden.
Belangstelling? Wilt u de Jacobsladder voortaan ook graag elk kwartaal thuis ontvangen? Bel, schrijf of mail dan naar onze secretaris, Arjen Schreuder.
toe ontstane chaos.
Contributie De contributie bedraagt € 13,- per jaar; en € 17,voor hen die dit blad per post ontvangen. Te voldoen (bij voorkeur via de acceptgiro die u aan het begin van het jaar ontvangt) op onze rekening bij de Rabobank Kaag en Braassem nr. 35.24.14.847 t.n.v. Penningmeester Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade.
O.C. van Hemessen. De Stichting en de Vereniging
Op tijd opzeggen! Wilt u – om wat voor reden dan ook – uw lidmaatschap van de Historische Vereniging niet verlengen, vergeet dan niet dit tijdig (vóór 1 december) schriftelijk te melden aan onze penningmeester: Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade
Maar dit gaat eigenlijk over de Stichting tot behoud van het Cultureel Erfgoed van Jacobswoude, en de Jacobsladder is van onze Historische Vereniging
doelstellingen is het uitgeven van een orgaan.
Zaterdag 18 juni vindt u de Historische Vereniging
Bedoeld wordt een blad of tijdschrift of wat voor
als vanouds op de braderie ter gelegenheid van
medium dan ook. Nummer 2 van 2011 ligt nu voor u
de Open dag Waterrecreatie Woubrugge, op de
en het staat weer vol lezenswaardige zaken.
Comriekade. Ook dit jaar kunt u er weer terecht
Wij stellen het erg op prijs wanneer u ons eens
voor eerder door de vereniging uitgegeven
vertelt wat u vindt van onze vereniging en de
boeken en boekjes, en niet te vergeten de oude
nieuwe stichting die onder andere ook de collectie
ansichtkaarten van Jan Stigter (van heel Kaag &
van het museum mag beheren. Moeten ze meer
Braassem). Kom even kijken!
samenwerken of zelfs helemaal samengaan? Laat u eens een keer verleiden en vertel het ons. U begrijpt, we zijn zeer geïnteresseerd in uw mening! Rest mij u een mooie zomer te wensen en voor de zieken onder ons: veel sterkte!
Eindredactie Thea Kok-Lansbergen e-mail
[email protected]
Ben Beukenholdt
Aan dit nummer werkten mee Jaap Haasbroek Henk Houtman Rie Kammeraat Ton Meester
Voor uw agenda
hebben andere doelstellingen. Een van onze
Redactiecommissie Ewout van der Dussen, Arjen Schreuder, Thea Kok-Lansbergen
Basisvormgeving en opmaak Blikveld, Den Haag
jaargang 31 2
Een mooie groet voor u allen,
ISSN 0168-1079 © Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/ of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Belangstelling voor oude kaarten in onze stand op de braderie vorig jaar.
1
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 31 2
Terugblik van 93-jarige oud-gemeentesecretaris
Hoogenboom bleef tot aan zijn pensionering in
In het katholieke gezin missen de zegenrijke advie-
Vier Heinen
van Woubrugge
1983 bij de gemeente Woubrugge werken, 43 jaar
zen van de pastoor hun uitwerking niet. Er komen
Het is in dit artikel lastig over Hendrikus Johannes te
lang. Hij kreeg de eremedaille in goud, verbonden
veel kinderen. Helaas, zoals dat in die tijd met nog
spreken, want zowel de geïnterviewde, als zijn zoon
aan de orde van Oranje Nassau, is erelid van de
beperkte kennis van de gezondheidszorg ging,
(*1949), zijn kleinzoon (*1973) en zijn vader hebben
Biljart- en de Modelbouwvereniging.
overleden er veel. In het gezin Hoogenboom red-
deze twee geboortenamen. Om de genealogie
den zes kinderen het niet. Ze overleden voordat ze
nog iets verder door te trekken: grootvader was
Hoogmade en Woubrugge
1 jaar waren, maar Hein krijgt niettemin alsnog acht
Hendrik Nicolaas (*1858, †1931, getrouwd met
H.J. Hoogenboom opgegroeid “onder levenslang politie toezicht” door Henk Houtman
In hun flat aan de Briljantstraat in Alphen aan den
broers en zussen. Piet, Annie, Rie, Wim en Jan zijn
Maria Juffermans), overgrootvader heette Johan-
“Raadslid T. den Hertog wijst in de raad op de stille
Rijn blikken we met Hein Hoogenboom en echtge-
inmiddels overleden, Alie, Corrie en Jo zijn er nog.
nes (*1820, getrouwd met Anna van der Star), en
figuur, die de vergaderingen bijwoont, de gemeen-
note Ineke Bontenbal terug op een lang leven in
Het gezin woonde aanvankelijk in een woning van
betovergrootvader Hendrik, getrouwd met Petro-
tesecretaris H.J. Hoogenboom. Spreker was vol lof
Hoogmade en Woubrugge.
Jan van Leeuwen in de Kerkstraat in Hoogmade
nella Cozijn. Overgrootvader Johannes verlaat in
over de wijze waarop deze zijn taak verrichtte en
Hendrikus Johannes Hoogenboom komt op 16
tegenover café Van der Eng. Later, toen vader
1845 als jager het Regiment Grenadiers en Jagers.
prees zijn hulpvaardigheid.”
februari 1918 in Hoogmade ter wereld. Zijn ouders
politieman werd, kregen ze een dienstwoning van
Het is duidelijk, dat het dienen van het gezag in de
zijn Hendrikus Johannes Hoogenboom (*1-4-1889,
de gemeente die eerst werd gehuurd en later
aard van vele Hoogenbomen lag. De grootouders
Dat is te lezen in de notulen van de raadsvergade-
†12-7-1977) en Cornelia Jacoba van der Fits (*21-10-
gekocht.
woonden aan de Boskade. De opa van Hein was
ring van 17 januari 1952, bijna 60 jaar geleden. Hein
1890, †16-1-1969). Vader was aanvankelijk dagloner
Hoogenboom is dan vijf jaar gemeentesecretaris
bij boer Han Rijkelijkhuizen, later werd hij de veld-
Vader was de bekende veldwachter Hein Hoog-
Aanvankelijk ging onze geïnterviewde Hein naar
van Woubrugge. Hij staat er goed op bij de raads-
wachter van Hoogmade, moeder was een boeren-
enboom in Hoogmade, wat onze Hein tot de
de openbare school, maar door een tekort aan
leden.In 1940 begon hij op 22-jarige leeftijd zijn
meisje uit Oud Ade.
uitspraak brengt dat hij “is opgegroeid onder
leerlingen ging deze school dicht en moesten de
ambtelijke loopbaan bij de gemeente, toen als 2e
levenslang politietoezicht.” Gedurende de Eerste
kinderen alsnog naar de parochieschool, eigen-
ambtenaar. Op 20 juli van dat jaar lezen we in een
Wereldoorlog was vader Hein als militair in Limburg
dom van de Rk-kerk.
piepklein berichtje in de Nieuwe Leidsche Courant:
gelegerd. Eens in de drie maanden mocht hij een
Meester Bosman was het bezielende hoofd, een
dagloner bij Hein van der Meer.
“Burgemeester en Wethouders hebben tot tijdelijk
Het hele gezin van de Hoogmadese veldwachter H.J. Hoogen-
dagje met verlof naar huis. Zo ook in mei 1917. Tel
muzikaal aangelegde onderwijzer en een felle
ambtenaar ter secretarie benoemd den heer
boom en echtgenote bij hun 25-jarig huwelijk in 1942. V.l.n.r. Piet,
er negen maanden bij op en dan kom je uit op
katholiek. Als in 1925 het Nederlandse gezant-
H.J. Hoogenboom van Hoogmade”.
Ali, (kleine) Annie, Corrie, Rie, Jo, Wim, Hein en Jan.
de geboortedatum van gemeentesecretaris Hein
schap bij de Heilige Stoel in Rome wordt opge-
Hoogenboom: 16 februari 1918.
heven, vier katholieke ministers opstappen en de regering valt, mengt de meester van Hein zich met
2
een hekelend gedicht in de Leidsche Courant in de discussie: “Laat ze brallen, met z’n allen, van den puursten papenhaat! Laat ze spannen, voor hun plannen, Socialisten, Communisten…. De rots van Petrus stáát!” Zo, die zit! Er is niet voor niets in Hoogmade een straat naar deze meester Bosman vernoemd.
Oud-gemeentesecretaris H.J. Hoogenboom is op 16 februari jl. 93 jaar geworden.
Vier Heinen, v.l.n.r. 1949, 1973, 1889, 1918.
3
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 31 2
Carrière
ambtenaar uit Woubrugge bij de distributiedienst in
eerst aan de Kerkweg, later in de Dokter Lothlaan.
maar dan altijd in het belang van de mensen. Ik
Heintje Hoogenboom doet het wat rustiger aan, al
Alphen aan den Rijn te werk was gesteld. Ik kon zijn
Ze krijgen vijf kinderen: Hendrikus Johannes (Hein) in
heb altijd geprobeerd het iedereen naar de zin te
wordt hij wel misdienaar bij pastoor Borsboom en lid
baantje krijgen en zo werd ik als tweede ambte-
1949, Petrus Antonius (1952), Cornelia Alida (1954),
maken. Dat is aardig gelukt. Iedereen werd altijd
van het parochiaal kinderzangkoor. De lessen van
naar aangesteld en begon mijn loopbaan in Wou-
Helena Wilhelmina (1959) en Maria Anna (1963).
op dezelfde wijze behandeld.”
zijn muzikale meester zijn aan hem niet zo besteed.
brugge. Heinrich was toen 1e ambtenaar, overigens
Later volgt een scheiding en trouwt Hoogenboom
Hoogenboom moest met pensioen, anders was hij
Hij wordt wegens wangedrag uit het koor gezet en
een Hollander. Schaminee was gemeentesecretaris
op 1 september 1989 met Ineke Bontenbal (*4-4-1952),
waarschijnlijk nu nog gemeentesecretaris geweest.
daarna zijn er geen nieuwe pogingen bekend om
en Mumsen burgemeester.”
dochter van de bekende Woubrugse olie- en
In het afscheidsinterview dat Kitty van Tessel voor
op zanggebied iets te presteren. Hoogenboom kan
Het gemeentelijk apparaat stelde nog niet veel
gashandelaar Bontenbal. In 1972 was zij op het
het Leidsch Dagblad schreef, zegt hij: “Mijn afscheid
zich niet meer herinneren over welk wangedrag het
voor. Van Reenen was gemeenteontvanger en
gemeentehuis komen werken en was behalve secre-
is voor mij eerder dramatisch dan feestelijk. Maar
toen ging, maar ja, als je inmiddels 93 jaar oud bent,
Slingerland elektricien en dan had je het wel zo’n
taresse ook ambtenaar van de burgerlijke stand, net
goed, het is nu eenmaal zo dat je als gemeente-
dan wil je wel eens iets niet te binnen schieten…
beetje gehad.
zoals Hoogenboom. “Maar ik heb veel meer huwelij-
ambtenaar op je 65ste moet stoppen met werken,
ken gesloten dan mijn echtgenoot”, aldus Ineke.
dus probeer ik me daar maar bij neer te leggen.”
Op school ging het goed. “Ik heb altijd goed
Als beginnend ambtenaar van 22 jaar moet het
kunnen leren. Ik was de nummer één van de klas.
toch wat merkwaardig zijn geweest om met de
Meester Bosman adviseerde mijn ouders om mij
vijand te moeten samenwerken. Hoogenboom:
toelatingsexamen voor de hbs te laten doen. Pater
“Ik regelde onder meer de inkwartiering van Duit-
De Goede nam het examen af. Ik slaagde dankzij
sers en ook hun paarden moesten worden onder-
afkijken bij de jongens Van Haasteren. De een is
gebracht in stallen van boeren in de gemeente.
trouwens onderwijzer in Ter Aar geworden en de
Vanwege deze maatregelen had ik veel contact
ander directeur van het LOI.” Hoogenboom maakte
met de Duitsers. Ik kende de bevolking van
de hbs in Leiden af en behaalde het diploma met
Woubrugge van haver tot gort, wat van pas kwam
net één puntje te weinig om cum laude te slagen.
als ik op last van de Duitsers bijvoorbeeld een
“Mijn ouders kregen daarna een telefoontje van de
paard moest vorderen. Dat probeerde ik dan met
directeur om even langs te komen. Hij stelde voor
enig beleid te doen.”
dat ik bij de Leidse boekhandel Geijer ging wer-
4
ken. Dat heb ik toen gedaan. Ik heb er maar kort
In 1985 heeft Hoogenboom naar aanleiding van
gewerkt. Ik werd daarna aangenomen bij Wouter-
40 jaar bevrijding zijn herinneringen aan de oorlog
lood, een bedrijf in duurzame levensmiddelen aan
aan het papier toevertrouwd en deze zijn eerder
de Hogewoerd in Leiden. Het bedrijf exporteerde
gepubliceerd in de Jacobsladder. Het epistel ligt
veel naar Palestina. Ik deed de correspondentie,
in het archief van het museum. Veel spannends is
voornamelijk in het Duits. Het bedrijf verzorgde ook
er niet in te lezen. Het is duidelijk dat ambtenaar
het eten voor Duitse militairen, die waren ingekwar-
Hoogenboom zich op de vlakte houdt. Zoals hij
tierd op scholen. Ik was bij het bedrijf in de kost.”
zelf in het begeleidend briefje bij zijn oorlogsherin-
Hein Hoogenboom (rechts) met borrel in de hand. V.l.n.r. zijn op
Bij zijn afscheid kreeg hij een koninklijke onderschei-
neringen schrijft: “Eigenlijk zegt mij die periode niet
volger Ton Meester en de burgemeesters D. Brouwer de Koning en
ding en als cadeaus onder meer een fiets (die hij
Bij de gemeente
zoveel meer. Het is er mee als met de diensttijd van
J.C. van Wageningen.
op 91-jarige leeftijd heeft weggegeven) en een
Als Hoogenboom wordt gekeurd voor militaire
een soldaat. Het goede onthoudt hij en de vele
dienst wordt hij afgekeurd op de ogen. Het idee
onaangename dingen, die met de diensttijd zijn
Gemeentesecretaris
gemeentewapen van Woubrugge. Het hangt aan
was om als officier bij de administratieve troepen
verbonden, vergeet hij.”
Hoogenboom zal tot aan zijn pensionering in 1983
de muur in de flat in Alphen. Laten we hopen, dat
terecht te komen, maar dat plan gaat dus niet
Op 1 februari 1947 volgt de benoeming van
gemeentesecretaris van Woubrugge blijven.
het gemeentemuseum ooit het bord…..
door. Als in mei 1940 de oorlog uitbreekt, hoeft hij
adjunct-commies Hoogenboom tot gemeentese-
Hij heeft vijf burgemeesters meegemaakt:
niet onder de wapenen en blijft in Leiden werken.
cretaris. Hij volgt B.J. Kosten op, die waarnemend
H.B.N. Mumsen, D. Rijnders, H.M. van Fenema, J.C.
Eigenwijs?
“Op een gegeven moment zei een Duitse officier
secretaris was, nadat secretaris Schaminée in 1946
van Wageningen en D. Brouwer de Koning.
Als mens typeert Hoogenboom zichzelf als “mis-
dat Wouterlood maar voor een Duits bedrijf moest
tot burgemeester van Zevenbergen was benoemd.
De Hoogmadese veldwachterszoon heeft genoten
schien een tikkie eigenwijs”. Het kan niet anders of
gaan werken. Dat betekende dat ik naar Hamburg
Er wordt getrouwd op 17 november 1948 met
van de 36 jaar als gemeentesecretaris. “Ik heb altijd
de secretaris moet in die 43 jaar ambtenaarschap
moest. Mijn vader vond dat niet zo’n goed idee en
Helena Anna (Lenie) Volwater. Hein was bevriend
grote vrijheid gehad in mijn werk. Ik deed soms
ook de nodige problemen en aanvaringen gehad
kwam met een andere oplossing. Hij wist dat een
met de broer van Lenie, vandaar. Het paar woont
dingen die misschien strikt genomen niet mochten,
hebben. Problemen met het personeel, burgers,
5
uiterst uniek Makkums gebakken bord met het
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 31 2
botsende belangen, maar Hein Hoogenboom is als
VV Woubrugge 65 jaar
trainingsveld/jeugdveld niet meer bespeelbaar is.
vatie van het hoofdveld. In 1997 wordt een voorstel
loyale ambtenaar weinig mededeelzaam op dit
door Thea Kok-Lansbergen
Mede door een bijzonder nat 1974 is het veldje na
voor een nieuw, multifunctioneel gebouw gelan-
de wedstrijden in het najaar van 1974 veranderd in
ceerd, Plan 2000. Na goedkeuring van ledenverga-
een blijvende modderpoel.
dering, principesteun van de gemeente, en advies
gebied. Op 24 juli 1946 werd op initiatief van de heren Gerrit Verkade en J.A. Keuken (hoofd van de openbare
van NOC/NSF besluit de gemeente in 1999 tot een
lagere school en voorzitter van de ‘feestcommissie
In 1976 zorgt de gemeente ervoor dat beide velden
aanbouw aan de sporthal voor gebruikers van
1928’) officieel de Woubrugse voetbalclub
van nieuwe drainage worden voorzien. Opnieuw
De Wijk.
opgericht.
uitbreidingsplannen: er zijn vier nieuwe kleedkamers
Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van VVW
nodig en een nieuwe kantine, waarvoor in 1981 een
Nieuwbouw
- vijf jaar geleden - gaf de vereniging een prach-
bouwaanvraag wordt ingediend. In datzelfde jaar
In datzelfde jaar besluit de ledenvergadering tot
tig boek uit. Bij Cees Wijhenke, de auteur, zijn nog
wordt besloten twee nieuwe velden aan te leggen,
eigen nieuwbouw, in twee fasen. Het ontwerp komt
exemplaren te koop. Met de inhoud van dat boek
waarvoor grond moet worden aangekocht. Wet-
van de bouwcommissie, bestaande uit Herman
zouden we vele Jacobsladders kunnen vullen...
houder Van Wieringen opent op 7 augustus 1982 de
Wijsman, Arie Vrolijk, Henny van den Berg en Martin
Een van de hoofdstukken is gewijd aan de accom-
nieuwe kleedkamers.
Borst.
modaties en wat dies meer zij, en daar nemen we graag het volgende uit over – met toestemming
Maar nog is het niet klaar…
van de auteur uiteraard.
In 1983 worden de twee nieuwe velden in gebruik genomen en wordt de keuken vergroot en gemo-
De ‘cracks’ van weleer even bij elkaar op de plek waar vanaf
1946: het veld aan de A. de Graaflaan (toen nog
derniseerd. In de jaren erna komt er een nieuwe
1948 werd gevoetbald. V.l.n.r. Rieks van Reenen, Dirk Groot,
Het prachtige Makkumse bord met het gemeentewapen van
Bateweg geheten) wordt in gebruik genomen. De
lichtinstallatie en twee stenen dug-outs voor veld 2,
Eef van der Horst, Arie Vrolijk, Jan Kinkel, Cor Wijsman, Henk Haak.
Woubrugge. Het hangt aan de muur in een Alphense flat...
garage van Jan Keessen werd als kleedgelegen-
een uitbreiding van de lichtinstallatie en een reno-
Op de voorgrond Piet Gerrit van Lüling.
heid gebruikt. Later kwam daarvoor een dumpbus.
6
We diepen dan maar zelf een “aardig” conflictje
1948: achter de woning van de heer Schraverus
op. Het is september 1981. PvdA-raadslid en
(nu Van Dorthstraat) komt een nieuw veld. Met
bekend vredesactivist Leen Vos wil in het kader
een partij hout, gekregen van de heer Boot van
van de kruisrakettendiscussie een kraampje op het
De Dageraad, bouwen vrijwilligers een kleedgele-
pleintje voor de Rk-kerk aan de Bateweg opstellen.
genheid.
Hein Hoogenboom, tevens vice-voorzitter van het
1961: het terrein wordt circa 30 meter in westelijke
kerkbestuur, vindt dat maar niks en probeert hem
richting verplaatst, net als de kleedgelegenheid.
daar weg te krijgen. Vos weigert en Hoogenboom
1961: nieuwbouwplannen aan de Bateweg! Met
schakelt de politie in. Het Leidsch Dagblad tekent
een kleedgelegenheid, een kantine én ruimte voor
uit de mond van de secretaris op: “Iedereen kan
training. Uiteindelijk bouwt Van der Laan een hou-
hier wel een kraampje neerzetten. Straks staat er
ten gebouw met dakbedekking (kosten fl. 28.500)
een kaasboer of een kraam met pornolectuur. Dat
- met subsidie en een renteloze lening van de
willen we niet.” Intussen heeft Leen Vos aangekon-
gemeente. Vanaf oktober ’64 kan het hoofdveld
digd dat hij zich lijfelijk zal verzetten als de politie
worden bespeeld; burgemeester Van Wageningen
hem wil wegsturen. Maar de politie is wijs en laat
hijst op 3 juli 1965 de vlag.
Vos ongemoeid.
1967: uitbreiding met twee kleedkamers en twee bergruimten, in 1970 gevolgd door de aankoop van
Aan het eind van het interview verzucht Hoogen-
een houten gebouwtje van de christelijke kleuter-
boom, nippend aan een kopje thee in zijn Alphense
school dat als berghok gaat dienen. Dat betekent
flat: ” Soms denk ik wel eens: misschien had ik me zo
ruimte voor een bestuurskamer.
af en toe wat soepeler moeten opstellen.”
Van 1 maart 1975 tot de start van het nieuwe seizoen vinden de wedstrijden van de jeugd van onze voetbalvereniging plaats op sportcomplex ‘De Bijlen’ in Alphen a.d. Rijn, omdat het kleine
7
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis In 2000 wordt besloten tot privatisering. Dat bete-
Kunstgras
kent dat de vereniging geen huur meer betaalt,
Tijdens de Raadsvergadering van maandag 8
en jaarlijks een bedrag van de gemeente krijgt
november 2010 heeft de Gemeenteraad van Kaag
voor klein onderhoud. Groot onderhoud blijft voor
en Braassem ingestemd met het amendement om
rekening van de gemeente. Dankzij een gift van
een budget beschikbaar te stellen voor de investe-
Jan Dijkshoorn (D.I.G.O) en Henk de Lange (Nolina)
ring in een kunstgrasveld.
t.w.v. fl. 25.000 en allerlei acties kan de nieuwbouw
Vanaf eind 2008 heeft een speciale commissie
gerealiseerd worden. Nadat de eerste paal officieel
‘Kunstgras’ veel research gedaan en een goed
op 12 september 2001 wordt geslagen, wordt het
onderbouwde rapportage opgesteld. Na jarenlang
nieuwe clubgebouw op 31 augustus 2002 feestelijk
gesprekken met de Gemeente en heel veel tijd en
geopend. Op 30 april 2003 is ook fase 2 zo goed als
energie, heeft het uiteindelijk geresulteerd in de
afgerond (o.a. kleedkamers, opslagruimte, ruimte
aanleg van een kunstgrasveld. In augustus 2011
voor verzorging en EHBO) en kan de bevolking van
wordt dit derde wedstrijdveld in gebruik genomen.
van Hemessen
jaargang 31 2
Woubrugge voor de festiviteiten van de Feestcommissie 1928 netjes worden ontvangen. 1948: de vlag in top bij de ‘kantine’, die met hout van de Dageraad in elkaar werd gezet.
Oud- en nieuwbouw naast elkaar.
8
9
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
Namen en Stenen
Vrijwillige verkoping. Veilen zaterdag 04.02.1815,
Jannetje Vromans, die in het zomerhuis blijft wonen
door Rie Kammeraat
finaal afslaan zaterdag 11.2.1815. Notaris Frederik
als Abraham Hendrik van der Horst, directeur van
Foto’s Hugo Tander
Booy te Leijden.
een chemische wasserij in Leiden, en zijn vrouw
jaargang 31 2
Johanna Petronella Kriek, eigenaar worden. JanIn dit nummer een boerderij met zomerhuis op de
Huismanswoning met een Heeren-Huizinge voorzien
netje gaat later naar Aalten. Na de dood van Van
Vierambachtsweg, een huis aan de Dr. Lothlaan in
van diverse zoo behange als onbehange Kamers
der Horst bewoont zijn vrouw het zomerhuis, dat de
Woubrugge en drie blokjes woningen in de Kerk-
en Vertrekken en een groote Tuin daar nevens,
familie later apart verkoopt. De huidige bewoon-
straat in Hoogmade.
een stal voor 24 koebeesten, paardenstal, schape-
ster is Annelies de Wijn. De boerderij werd gekocht
schuur, 2 grote droge kelders, een 6 roeden barg,
door Michiel en Madelien Terhorst-Mees en is nu
en hetgeen verder tot een complete Huismanswo-
van Nickel en Romée van der Vorm-Keij en hun vier
Op de kadastrale kaart ziet u de situatie in 1830. De zeven
ning behoort. Diverse partijen Bouw Wei en Hooy-
kinderen.
percelen aan de Heimanswetering hebben de nummers
Vierambachtsweg 57 en 59
landen ca 28 morgen Zuideinde Woubrugge aan
C 614 t/m 620; op C 619 zijn een erf, bouwhuis en hooiberg
Landlust en het Polderhuis
de oostzijde van de Vierambachtspolder. 2/3 kan
Verdichtingsbouw: de Baron kende het woord nog
getekend. De plattegrond van het bouwhuis wijkt af van wat
In 1784 is turfschipper Hendrik Cornelisz Valk fl. 1000.-
via hypotheek à 5% .
niet, maar hij zou het wel begrijpen: op het perceel
gebruikelijk was, maar het was dan ook geen doorsnee boerderij.
staan nu de boerenwoning (no. 57), het zomerhuis
Het land lag in de Vierambachtspolder.
schuldig wegens geleverde turf en als onderpand dient zijn huis met zomerhuis, 2 turfschuren en erf. Hij
Verkoper is Van Grasstek, maar voor het huis en de
(57A), daarnaast een schuur, dan het huis van Koos
lost de schuld in 1785 af, maar blijf er niet, want al
60 of 70 morgen land in de Vierambachtspolder
Spek (59) en daar weer naast de nummers 59A en
in 1787 is het huis eigendom van Barbara Nieuwen-
wordt slechts fl. 9.500.- geboden en Van Grasstek
59B van de familie Jansen.
Dokter Lothlaan
huizen, de weduwe van Jacob Leendertsz van Tol.
zegt: ‘Bekijk het maar, dat is te weinig’. Ondertussen
Maar na de overstroming van de Vierambachts-
heeft hij wel zijn vee en meubilaire goederen van
Op de foto (uit ‘Woubrugge aan de Wetering’, pag. 154) staat de
Al in 1948 werd besloten dokter Loth (huisarts te
polder in 1788 heeft het polderbestuur behoefte
de hand gedaan.
boerderij. Kas en hooiberg zijn verdwenen, evenals de pauwen
Woubrugge van 1911 tot 1959) te eren door een
die op het erf liepen; het vaasje met hun veren in het huis van mijn
straat naar hem te noemen. En dat gebeurde in
aan een vergader- en werkplaats in Woubrugge, en Barbara verkoopt het huis. Dirk Spruitenburg,
Tussen 1815 en 1819 wordt Gerlach Cornelis Johan-
grootmoeder verdween in de vuilnisbak. Als kind stond ik vaak
1951, het jaar van zijn veertigjarige jubileum, waar-
de opzichter, gaat er wonen. In 1796 verkoopt
nes, Baron van Massow, advocaat te Leiden, eige-
voor het gesloten hek, hopend dat juist daar een veer zou vallen,
over u elders meer leest. Na de oorlog was het de
het polderbestuur het huis, dat in 1806 nog wordt
naar. In 1829 bezit hij, behalve land, zeven percelen
maar ‘t is nooit gebeurd.
eerste nieuwe straat in Woubrugge-West en dat
aangeduid als het geweesene polderhuis, aan Dirk
aan de Heimanswetering.
Langeveld, die het in 1807 verkoopt aan Frederik
10
Hendrik van der Kop, een Hagenaar die in Wou-
Na de baron komt Adrianus H.G. Murray, getrouwd
brugge wonen gaat. In 1811 staat het weer te
met Lijntje Schouten. De achtergrond van Murray’s
koop: Een Heerenhuis of buitenplaatsje genaamd
gerommel met zijn vrouw’s bezit en de Amster-
Landlust, waar in diverse behange Kamers, met
damse Creditbank Bank weet ik niet, maar de eer-
deszelfs zeer fraaie en aangenaame Koepel en
ste van de voor Woubrugge zo belangrijke Pape’s
zeer groote Tuin voorzien van exquise Vrugtboo-
neemt boerderij en land over. Dat is Mr. Justus
men, hebbende alle de Vertrekken een zeer
Dorotheus Willem Pape, lid van de Hoge Raad in
Schoon uitzigt zoo over de Landerijen en Wegen
Den Haag, na zijn dood erven zijn vrouw Cornelia
als Wel Voornamentlijk op eene vaart waarin dui-
Maria Davina Cau en hun kinderen. Ca. 1897 komt
zenden van Schepen Sjaarlijks passeeren zo naar
de volgende Pape, zoon Mr. Cornelis Peter David
Haarlem als Amsterdam staande en gelegen op
Pape, advocaat van de Hoge Raad in Den Haag.
het Zuideinde van den dorpe Woubrugge binnen
In 1881 wordt de boerderij gesloopt en herbouwd
Esselijkerwoude.
en dat zal het gebouw zijn dat er nu staat.
Voor het geboden bedrag wil Van der Kop het niet verkopen en de veiling wordt opgehouden. Waar-
Na Arie van der Bijl, koopman in Leiden, en Ger-
schijnlijk wordt Lodewijk Franciscus van Grasstek,
rit van der Bijl, graanhandelaar in Koudekerk,
zonder beroep, wonend in Woubrugge, de nieuwe
komt er eindelijk iemand die nog veel ouderen in
eigenaar, maar niet voor lang, blijkens de adverten-
Woubrugge gekend hebben: fouragehandelaar
tie in de Leydse Courant van 13.01.1815:
Hendrik Jan van der Boon. Hij was getrouwd met
11
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis vreugdevolle feit werd gememoreerd middels een
gebouwtje aan de Van Hemessenkade, dat in 1944
herdenkingssteen, nu in ons museum :
op last van de Duitsers gesloopt werd. Het werd
van Hemessen De Ark in Hoogmade
jaargang 31 2 dan kwam de tuin van Van Tol (waar later de bank kwam, thans een verwaarloosd, oranje geschilderd
geopend op 22 november 1950 en Dokter Loth, als
Ik moet u bekennen, ik begreep maar niet waar de
gebouw), daarnaast zat smid Willem Deckers met
voorzitter, legde de eerste steen:
Ark heeft gestaan. De Ark, de Oude Ark, de Kleine
zijn benzinepomp en dan kwamen de huizen,
Ark, de Grote Ark: die en die en die hadden daar
nummers 71-77.
gewoond en ik zocht bij de verdwenen en huidige huisnummers en weliswaar kwam een deel van
Het was een blokje van zes niet zo grote woningen,
de namen overeen, maar dan weer waren dat
gebouwd in 1905, pal aan de straat, met elk één
bewoners van de rechterkant, dan weer van de
raam aan de straatzijde. Het enige huisje met een
linkerkant van de Kerkweg. Hugo Zwetsloot, Hans
deur aan de voorzijde was van Toon Schrader, die
van der Wereld’s boek over 750 jaar Hoogmade en
een winkeltje had, kapper was, kleren maakte en
oude kranten verhelderden de situatie.
sigaren verkocht. Via de deur aan de achterzijde kwam je in de keuken met links een hokje met een
Maar al in 2005 werd de laatste steen gesloopt. Het
De Grote Ark
nieuwe appartementengebouw ziet er keurig uit, maar wie lang op die plek woonde, betreurt het
keuken liep een gang naar de woonkamer met bedstede en naar de slaapkamer. Die woonkamer
verloren gaan van het oude vertrouwde. De huizen
“Elke week moest ik er de huur ophalen”, zegt Jan
was 4 x 4½ meter en daar huisden dan gezinnen
waren echter goedkoop gebouwd en de apparte-
Pouw, “fl. 1,25 of fl. 2,25, dat weet ik niet meer, ‘t
met soms wel tien of meer kinderen. De bedstede
menten zijn heel wat gerieflijker.
Op 1 mei 1993 ging de deur dicht. Kruisvereniging
geld lag dan klaar op een hoekje van de tafel....”
werd later vaak een kast, maar niet bij iedereen. De
Dokter Loth’s naam staat ook op de steen in de
Hart van Holland had geen hart voor Woubrugge:
De Grote Ark stond aan de Kerkstraat, aan
kinderen sliepen op zolder. Achter elke woning lag
muur van het voormalig Groene Kruis gebouw
het kostte te veel. Nu is het pand eigendom van de
dezelfde kant als de R.K. kerk. Op no. 65, links van
een lange strook grond.
(nr. 2), dat in de plaats kwam van het Groene Kruis
familie Geschiere.
de kerk, stond de boerderij van Cornelis van Tol, nu het woonhuis van Hein en Elizabeth de Groot;
12
plee, later vervangen door een W.C. Vanuit de
De Ark in Hoogmade (opname Aad van Mil 1975)
13
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 31 2
Hugo Zwetsloot noemde, achter elkaar, een rijtje
In 2010 werd zij 100 jaar en kwam, met haar verha-
die daar nog hebben gewoond, maar in de kran-
de woonkamer. Het paar had vier zonen en vier
namen en in die volgorde staan deze ook in de
len over vroeger, in de krant. Een van haar doch-
tenrubriek Hoogmade 1921 (pag. 20) kunt u lezen
dochters. Toen Alida een jaar of 75 was verdwe-
oude, ongedateerde adressenlijst met A. en B.
ters, Bets van der Meer-Lieverse, vertelde hoe zij en
wat Piet Boerman zich herinnerde en wat er op die
nen de Verkade- en Van Nelle- blikken en werd
nummers. De zes gezinnen waren van Toon Schra-
haar vijf zusters in twee bedden sliepen, twee naast
warme meidag is gebeurd.
de winkel in gebruik genomen als vergaderzaal-
der & Anna Maria Baak, al genoemd, los werkman
elkaar en een aan het voeteneind; toen de meiden
De Oude Ark was een blokje van vijf woningen
tje bij het café. Van de acht kinderen zou alleen
Jan Baak, eerst getrouwd met Margaretha Overes
ouder werden kwam er een derde bed. De enige
van omstreeks 1900 waarvan na de brand niets
Koos (Jacobus) getrouwd zijn geweest. De beide
en later met Maria van der Meer, rietdekker Hein
jongen had een eigen kamertje. Het was vreselijk
over was. Behalve de vijf huisjes heeft daar, op
oudsten, Kees (Cornelis Jacobus) en Pons (Pontius
Opdam & Cornelia Turk, los werkman Dirk Zoete-
gehorig, tussen de balken op zolder zaten flinke
no. 62, het café met winkel van Jaspers gestaan.
Jacobus) dreven het café (ook in de Kerkstraat),
melk & Anna van der Meer, tuinder en lantaarn
kieren waardoor je een briefje naar de andere kant
Jo (Josephus J.A.) Jaspers was banketbakker in
later stond alleen Pons achter de tap. En het was
opsteker Willem Hoogenboom & Marijtje van der
kon schuiven. Ook tussen de plinten en de muren
Leiden toen hij in 1904 met Maria Verbij trouwde
deze Pons die in 2005 een stukje van de Heerlycke
Wereld en aan ‘t eind landarbeider Hein Koetsier &
zat ruimte en wederzijds kon veel gehoord worden.
en naar Hoogmade kwam. Hij was ook broodbak-
Pons werd.
Maria Jacoba Groenendijk. Een van hun dochters
ker, maar een koude: hij verkocht brood dat hij niet
was getrouwd met Koos Platteel en woonde bij de
Naar de eigenaar heb ik niet gezocht, volgens Jan
zelf bakte, was tapper en had de winkel, waar zijn
ouders in. Koos was knors (slachter die minderwaar-
Pouw woonde deze in Den Haag, Hugo meent dat
vrouw het werk wel zal hebben gedaan. Hoewel
dig vlees verkoopt, nuchtere kalveren en ander
het een broer van Jan’s grootmoeder was. Ook
het pand gespaard bleef, ging het gezin met de
kleinvee) en haalde jarenlang nuchtere kalveren
werd een aannemer in Voorschoten genoemd. Hij
vier kinderen naar Leiden.
op en verkocht ze dan. Met elf kinderen was het
wilde de huisjes wel kwijt, maar geen van de huur-
gezin van Hein Opdam wel erg benauwd gehuis-
ders had er geld voor. Een mooie foto staat op bl.
Jacob van der Eng kwam in 1922 vanuit Oegst-
zaken gepraat zoals het tekort aan woningen.
vest. Van de vele andere families die in de Ark heb-
190 in ‘Het begon in 1252 ...’ Jaren later waren de
geest; hij was getrouwd met Alida Borst (zuster van
Daar zaten ook Rob Looijenstein en Albert van
ben gewoond noem ik alleen Marie (Maria Anna)
huisjes zo slecht geworden dat in 1975 sloop volgde.
Jan Borst, de watermolenaar in de Bospolder). Hij
der Hoorn bij en Rob zei, eigenlijk voor een gein-
van der Ploeg, getrouwd met Cornelis J. Lieverse.
Op het vrijgekomen terrein, hoek Kerkstraat - Theo
liet een nieuw huis met winkeltje en café bouwen.
tje: “Laten we zelf maar gaan bouwen”, waarop
Cor was koude grond tuinder en dat betekende
Bosmanlaan, werd een parkeerplaats aangelegd.
Winkel en café hadden een aparte ingang; achter
Albert, tekenaar bij een architectenbureau, het
dat er van november tot april geen inkomsten
Een nieuwe Ark is er niet gekomen.
de winkel met grutters- en kruidenierswaren lag
idee oppakte. Op de plaats van het café staat
Kerkstraat 62 - 62E In het café van Pons van der Eng werd zondagsmorgens, behalve over voetbal, ook over andere
waren. Was het geld op, dat kocht men op de pof,
14
maar de schuld werd afgelost zodra het kon. Zij
De Oude Ark
woonde er met man en zeven kinderen maar wie
Want al eerder was er een Ark en dat werd later de
er ook kwam, blijven eten of slapen, het kon altijd.
Oude Ark genoemd. Er leven geen mensen meer
15
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
jaargang 31 2
nu sinds 2005 een blok van zes woningen met
ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van
Stigter zijn handtekening onder een schenkingsakte.
een originele en goede naam, verwijzend naar
de Oudshoornse kerk meldt ds. Pot in 1766 dat:
En daarmee schonk hij de stichting zijn collectie
de Heerlijckheid Hoogmade en naar Kroegbaas
“...in Jacobswoude, 1000 roeden van hier in de
historische foto’s, ansichtkaarten en dia’s met
Pons.
Vier-Ambachtspolder gelegen, waarvan de kerk-
taferelen die betrekking hebben op Jacobswoude
fundamenten nevens een stenen lijkkist, thans te
(Hoogmade, Woubrugge, Rijnsaterwoude en
Woubrugge te zien, na de droogmaling (1743) zijn
Leimuiden, inclusief Bilderdam) en op Alkemade
opgegraven”.
(Roelofarendsveen, Oude Wetering, Nieuwe Wete-
Er wordt nergens vermeld of er in/bij de sarcofaag
ring, Kaag, Oud Ade en Rijpwetering). Namens het
grafgiften of andere zaken zijn gevonden.
stichtingsbestuur tekenden voorzitter Jaap Haas-
O.C. Van Hemessen heeft begin 1900 de kist
broek en secretaris Thea Kok-Lansbergen.
teruggevonden bij een landbouwer; een deel
De stichting is in één klap de rijke bezitter geworden
van de deksel lag voor de staldeur. Op het kerkhof vond hij een zerk die waarschijnlijk het ontbrekende deel van de deksel was. Hij heeft ervoor
Sarcofaag, ook een hobby door Jaap N. Haasbroek U bent er waarschijnlijk al meerdere malen langs
Unieke collectie naar Museum Van Hemessen
van deze unieke en uitgebreide collectie. Met dank aan Jan, natuurlijk. De dorpsgezichten die in deze foto’s, kaarten en dia’s zijn gevat vertellen over de rijke historie van onze regio. Veel van wat in de loop
gezorgd dat in 1926 de sarcofaag is gerestaureerd. De sarcofaag kreeg een plaats in de hal
In de loop der jaren heeft Jan Stigter een impo-
der jaren al is verdwenen, is voor het nageslacht in
van het gemeentehuis, en is later verhuisd naar
sante verzameling foto’s, dia’s en kaarten aange-
afbeeldingen bewaard. Om het waardevolle van
een plek aan de zuidmuur van de kerk (het oude
legd. Het is een wens van Jan dat deze verzameling
deze collectie te kunnen begrijpen moet u gewoon
kerkhof).
bij elkaar blijft en terecht komt op een plaats waar
een keer een blik in de bewaarbanden werpen.
belangstellenden haar kunnen bekijken.
Dat kan eenvoudig, want de collectie wordt bin-
gelopen. In de schaduw van de NH-kerk, aan de
16
van Hemessen
kant van de Kerkstraat ligt tussen twee steunberen
Bij de restauratie van de kerktoren in 1986 is de
een stenen kist met gebroken deksel, de sarco-
sarcofaag opnieuw gerestaureerd en verhuisde
Op 28 maart jl. vergaderde het bestuur van de
faag.
hij naar de huidige locatie, waarbij een golfpla-
Stichting tot Behoud van het Cultureel Erfgoed van
Jan Stigter ondertekent de akte waarmee hij zijn collectie aan
Misschien hebt u op zaterdag 9 april iemand bij
ten-afdakje de kist moest beschermen. Dat was
Jacobswoude. Tijdens deze vergadering zette Jan
onze stichting schenkt.
de sarcofaag bezig gezien. Dat was niet zomaar
niet zo’n succes, binnen tien jaar lag de kist er
iemand, maar meneer Heinsbroek. Hij is bezig met
gebroken, desolaat bij. Het voegwerk van de
de beschrijving van sarcofagen in Nederland. Hij
kerk werd in 1997 hersteld en bij die gelegenheid
meet ze precies op, zet alle details op een tekening
is ook de sarcofaag weer opgeknapt (zonder
en probeert zoveel mogelijk te weten te komen
afdakje).
over de herkomst en voor wie de kist (vermoedelijk)
De heer Heinsbroek gaat door met zijn hobby
is gebruikt. Zodoende kwam hij ook in Woubrugge
en we houden contact. Als er nieuwe gegevens
terecht.
boven water komen zullen we daar ongetwijfeld in de Jacobsladder weer een stukje over
Hoewel het op het eerste gezicht niet zo lijkt, is de sarcofaag het oudste monument van Woubrugge. Dit soort sarcofagen dateert uit jaren 1000 tot 1300 en is gemaakt van Bentheimer zandsteen. In de 11e eeuw was er een opleving van de grafkunst langs de gehele noordwest kust van Europa. Zo’n sarcofaag bestaat uit een kist (± 1200 kg) en een deksel (± 300 kg). Gezien het gewicht en de problemen van transport waren alleen ‘bovenmodale’ families in staat zo’n sarcofaag aan te schaffen. Bij toeval is de vindplaats van de Woubrugse sarcofaag bekend. Bij de (in druk verschenen) feestrede
schrijven.
nenkort ondergebracht in Museum van Hemessen.
17
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis UIT DE KRANTEN: 1921
HOOGMADE
door Rie Kammeraat
02.05.1921 Leidsche Courant (L.C.)
WOUBRUGGE 22.01.1921
C.P. v.d. Geest †. Het was Woensdag een droevige dag voor
van Hemessen
jaargang 31 2
onze kleine parochie, want er werd een man grafwaarts Als Agent der ‘Nieuwe Leidsche Courant’ (N.L.C., red.) te
gedragen, die 30 jaren lang steeds heeft gewerkt voor zijne
Woubrugge is vanaf heden aangesteld de Heer J. v. BEIJEREN,
medeparochianen. Als lid van den Gemeenteraad en Wethou-
die zich gaarne belast met het aannemen van advertentiën voor
der, Voorzitter van den Boschpolder, lid en organist van het
en abonnementen op bovengenoemd blad.
zangkoor enz., maar vooral als geliefd en geëerd armvader, overal werkte de overledene ten nutte zijner medeburgers.
(Otto van Hemessen was dat voor het Leidsch Dagblad)
Geen wonder, dat allen geschokt werden, toen bekend werd, dat de heer C.P. v.d. Geest op Zondagmorgen 1 Mei, na het
11.05.1921
ondergaan eener noodzakelijke operatie in het St. Elizabethsgesticht te Leiden was overleden en algemeen was de
Uit de raadsvergadering
deelneming voor zijne bedroefde echtgenoote, kinderen en
De heer Wisman zegt, dat het hem aangenaam was te hooren,
verdere familieleden.
dat de heer Kroes het voor de landbouwers opnam. Hij hoopte,
Indrukwekkend was de stoet die hem grafwaarts leidde.
dat deze zich nu ook zou bekeeren, wat betreft zijn houding
Alle leden van den gemeenteraad, voorafgegaan door den
in den raad, wanneer het gebed wordt voorgelezen, zoodat hij
Burgemeester, waren daarbij tegenwoordig en toen, na de
dan niet zal blijven zitten. De heer Kroes zegt veel eerbied te
plechtige Requiem-mis, waaronder door het zangkoor Missa
hebben voor het gebed en daar niet tegen te zijn, doch wel in
Septima van Haller werd uitgevoerd, vloeide menige traan,
het openbaar in den raad.
maar steeg ook menig gebed ten Hemel tot rust zijner ziel.
Willemina Catharina Zwetsloot en Cornelis Petrus van der Geest.
Een edel en nuttig mensch, een vriend ging van ons heen.
(via kleindochter mw. Gijsberta van der Voorn-van der Geest).
Waarmee het laatste woord nog niet gezegd was.
Geve God hem de rijkste belooning voor het vele goede door
Wordt vervolgd.
hem onder ons verricht.
24.05.1921 L.C. 11.5.1921 N.L.C. VIJF WONINGEN TE HOOGMADE AFGEBRAND
Hij ruste in vrede. Uit de raadsvergadering van 10 mei
Hedenmorgen te ongeveer 12 uur brak door onbekende
Cor/Kees (Cornelis Petrus) van der Geest werd op
Burgemeester Baumann begon met het overlijden van
oorzaak brand uit in de woningen bewoond door de arbeiders
Uit de Raadsvergadering
12 mei 1862 in Warmond geboren als zoon van
wethouder Van der Geest, een rede die door de raadsleden
J.J.Jaspers, G. Verbij, S.v.d. Ing, W. Hoogenboom en G. van
Mededeling van Gedeputeerde Staten: 1) De grens tussen
Petrus van der Geest en Laurentia de Haas. In 1888
staande werd aangehoord. “Waar het gold de behartiging der
Stein.
Alphen aan den Rijn en Woubrugge zal worden gewijzigd en
kwam hij naar Hoogmade en trouwde met Mina
belangen der gemeente, die hem lief was geworden, daar
De brand werd eerst opgemerkt, toen de vlammen reeds uit
2) de Veenderpolder en de hoek van de Veen zullen niet bij de
(Willemina Catharina) Zwetsloot, dochter van Pie-
was hem niets te veel, geen opoffering te groot. Zoolang ik
het dak sloegen. Aangewakkerd door den sterken Noorden
gemeente Alkemade worden gevoegd.
ter Zwetsloot en Keetje van der Salm. Er kwamen
aan het hoofd dezer gemeente ben geplaatst, is hij zonder
wind en gesteund door de langdurige droogte had het vuur vrij
twee zoons en vijf dochters, waaronder Zr. Oda,
ophouden mijn rechterhand geweest, en meer dan iemand
spel, zoodat het huizenblok binnen betrekkelijk korten tijd een
die als Franciscanes in de Congo werkte en pas
anders heb ik
vuurzee was.
20 jaar was toen zij stierf. Mina leefde van 1864 tot
hem leeren kennen als een trouwen, oprechten, eerlijken
De brandspuit van Hoogmade, die spoedig ter plaatse was,
1914. Kees trouwde later met Cornelia P. Hartveld.
afgevaardigde aan wien de belangen der gemeenschap wel
tastte dadelijk het vuur aan, een half uur later gesteund door de
Enkele maanden na zijn dood ging zij terug naar
waren toevertrouwd.”
stoomspuit van Woubrugge.
17.06.1921
18
Over de Oude Ark
U leest het goed: niet. 20.05.1921 Kantongerecht Alphen
Voorhout. De familie woonde op de Van Klaver-
P.B., motorschipper te Ouderkerk a.d.IJssel heeft in strijd met een
weijdeweg no. 19, waar Kees veehouder werd op
Ondanks het verschil in politieke richting ontstond
gered. De woningen zijn tot den grond toe afgebrand. De
plaatselijke verordening te Woubrugge op 23 maart omstreeks 1
de boerderij van Mina’s pleegvader Leen van der
tussen Baumann en Van der Geest een vriend-
muren werden door de bewoners en de brandweerlieden met
uur des nachts vanaf zijn motorschuit een signaal gegeven om de
Lans.
schap waarvan het einde door Baumann zeer
behulp van stevige palen omvergestooten om onheilen te
brug aldaar te doen lichten. Beklaagde zeide, dat in de nabijheid der
betreurd werd.
voorkomen.
brug geen aanlegplaats is, daar alles particulier bezit is, en hij niet
Van der Geest werd lid van de raad in 1908 en wet-
Verzekering dekt slechts gedeeltelijk de schade.
bij de brug mag komen, terwijl hij anders tot den morgen midden
houder in 1913. Hij werd opgevolgd door Cornelis
op de Wetering had moeten blijven liggen. Eisch fl. 0.50 of 1 dag.
Wilhelmus Lieverse 1872-1959.
Van den inboedel der vijf huizen werd zoo goed als niets
19
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 31 2
Ondergeteekende, S.P. VAN DEN ING, brengt langs dezen
dan ook even geduurd eer de brandweer kwam,
1951
weg zijn hartelijken dank aan allen, die door hun milde gaven
want de brandspuit stond in een gebouwtje waar-
WOUBRUGGE & HOOGMADE
Gistermorgen omstreeks elf uur brak alhier (gelijk reeds
mij hebben geholpen om de schade, veroorzaakt door den
van de smid de sleutel had. En de smid was op de
gisteren in een gedeelte onzer oplage van gisteren is vermeld)
brand op 24 Mei j.l., zoo klein mogelijk te doen zijn, inzonder-
fiets naar Leiden.....
05.05.1951
een hevige brand uit in een complex woonhuizen, bekend als
heid aan den Edelachtb. Heer C.J. BOUWMAN , Burgemees-
‘de Oude Ark’. In minder dan geen tijd stond het geheele blok,
ter van Woubrugge, Mr. SORMANI, C.W. LIEVERSE,
De deur van het spuitershuis werd gesloopt en de
Veteranen
bewoond door 5 gezinnen, in lichterlaaie. Hoewel de dorps-
H. MEIJER, Hoofd R.K. School en alle Heeren van het Steun
houten kar waarop de handpomp was gebouwd,
In de bovenzaal van het Oude Raedthuijs werd de uit Indië
spuit bijna terstond in werking was, mocht het den wakkeren
comité. Daar ik mij tot dankbaarheid gedrongen voel, spijt
werd gezwind naar de brand geduwd, het blus-
teruggekeerde militairen een gezellige avond aangeboden.
spuitgasten slechts gelukken, de omliggende perceelen te
het mij, dat de anderen, die ook door den brand schade
water moest 25 meter verder uit een moddersloot
De eerste die terugkwam was Jac. Kroon, de laatste Jac.
behouden en toen de stoomspuit van Woubrugge ter plaatse
hebben geleden, mij niet hebben uitgenoodigd om gezamenlijk
worden gehaald en het blussen kon beginnen.
Griethuizen, die pas afgelopen zondag thuis kwam. De namen
verscheen, waren de 5 woonhuizen in een puinhoop veranderd,
onzen dank te betuigen aan het hooggeacht bestuur.
Daar vergeten was de noodklok te luiden moest
van alle 35 militairen werden voorgelezen en ook Jan de
waaruit de vlammen nog steeds lustig opstegen. Omstreeks
S.P. VAN DER ING
dat alsnog gebeuren en zo begon de 70-jarige
Bruijn, begraven in Soerabaja, werd genoemd.
half drie was het gevaar geweken en kon de stoombrandspuit
A.M. v.d.Ing-v.d.Hoorn
koster, toen de huizen al een puinhoop waren en
vertrekken, terwijl de dorpsspuit op het terrein bleef om het
OFWEGEN (Gem. Woubrugge) 18 Juli 1921
iedereen naar huis was, een half uur lang de klok
25.05.1921 L.C.
1
nog steeds smeulende vuur verder te blusschen. Door het
te luiden....
11.05.1951 Hoogmade
snelle verspreiden van den brand kon slechts weinig gered worden, zoodat de bewoners groote schade lijden. Van den
Ofwegen, waar Arie van Santen voor onderdak
Over de OUDE ARK en DE ARK leest u meer in de
Koos heeft buitengewoon veel macht en stierentype, doch kon
arbeider G. Verbij ging bijna de geheele inboedel verloren.
zorgde - maar dat zal waarschijnlijk geweest zijn op
rubriek Namen en Stenen.
iets solider in de voorhand en de achterbenen zijn.
Niets was verzekerd.
de boerderij waar Arie van Santen láter op kwam. Kerkschapen - Donderdagmorgen werden de schapen,
Deze ‘heer’ was eigendom van N.P. van Wieringen
Simon P. van den Ing, eerst schipper, later landar-
die voor de Kerk geweid waren, onderhands verkocht.
in Hoogmade.
beider, en Anna Maria van der Hoorn kregen 13
Aangevoerd waren 62 schapen, die voor fl. 71.- per stuk
kinderen. Toen de 3e er bijna was, verbrandde het
werden verkocht. Ingekocht waren in het geheel 71
huis en de burgemeestersvrouw was zeer met Anna
lammeren.
Zeker zal ook hier het barmhartige Hoogmade niet achter blijven om den ongelukkige ter hulp te komen.
28.05.1921. N.L.C.
20
11.05.1951 Hoogmade
begaan. Op 11 september werd een dochtertje
DANSEN 2de Pinksterdag ‘s avonds 8 uur bij W.v.d. PLOEG,
Woubrugge. De Burgemeester heeft het initiatief genomen tot
geboren, dat uit dankbaarheid naar mevrouw Bau-
Hoogmade.
de inzameling van gelden om de getroffen gezinnen tegemoet
mann-Ninaber werd vernoemd : Johanna Petro-
Hugo Zwetsloot schreef in de 1e Jacobsladder
te komen. Zo schonk de Ambachtsheer van Hoogmade,
nella. Dat werd Nan en Nan werd Nanda. Broer Piet
van 2005 over de veemarkt te Leiden en vertelt
Jhr. Mr. Wittert van Hoogland, een zeer gelangrijke gift van
van den Ing, nu wonend in de Van Alckmaerlaan,
over de kerkschapen: “Van minder betekenis was
fl. 500.- Een onbekende in Leiden gaf fl. 100.-.
werd no. 13.
de schapenmarkt. Na 15 mei was het altijd de
Uitstapjes
eerste, de tweede en de derde lammerenmarkt;
24 mei: de Gereformeerde Vrouwenvereniging ‘Door
Ook woonde daar Gerardus van Steijn, eerst bak-
dan kwam er een grote aanvoer van vooral
onderzoek tot kennis’ ging, samen met vrouwen uit
ker, later koopman in groente; zijn vrouw, Cornelia
Texelse lammeren. Het was gebruikelijk dat de
Alphen, Zwammerdam en Ter Aar, met twee bussen
P.M. van der Valk, was ‘leurster in manufacturen’.
kerkgenootschappen bij hun boerenleden kerk-
van Keessen naar de 14e Bondsdag van de Bond
Ondergetekenden betuigen hun hartelijken dank aan allen, die
Hun eerste kind kwam in 1917 maar stierf in 1920,
schapen weidden. Daardoor werden er in mei
van Gereformeerde Vrouwen in Nederland. Om 5 uur
hebben bijgedragen en hulp verleend bij de ramp op 24 Mei.
het tweede werd geboren in 1919 en het 3e was 7½
veel lammeren aangekocht. Die kregen allemaal
in de ochtend reden de bussen weg en om half 12
W. HOOGEBOOM.
maand toen het huis verging. Koopman in groente
een wasbeurt tegen luis en werden daarna gedis-
‘s avonds waren de dames weer in ‘t dorp.
G. VERBIJ.
in Hoogmade, leurster met manufacturen: zorgen,
tribueerd onder de boeren. Die kregen er meestal
armoe en ellende. Zo zou er van meer gezinnen
twee of drie tegelijk, die dan in de zomer geweid
13 juni: Ouden van Dagen
wat te vertellen zijn.
werden. In de winter werden ze verkocht: soms in
De salonboot van de rederij Neuteboom uit Leiden
16.07.1921 L.C.
Uitsluitend R.K. Niet beneden 18 jaar.
21
een publieke veiling, soms ook wel van man tot
met aan boord honderd ouden van dagen uit
Piet Boerman 1907-1991 vertelt in zijn boekje ‘Ver-
man. De winst was voor de kerk, maar het risico
Woubrugge en Hoogmade en de Hoogmadese
halen van een dorpsjongen’ dat het oude gebouw
ook, want vooral in ijswinters viel er wel eens wat
muziekvereniging , voer af om kwart over 8 onder
met half rieten daken, kurkdroog in de brandende
uit”. En inderdaad, negen lammetjes werden
de vrolijke tonen van een pittige mars en heel het
zon, instortte vlak na de eerste waterstraal. Het had
geen schaap.
dorp wuifde hen na. Pas om half tien waren ze weer
1 Cornelis Johannes Baumann.
terug uit Rotterdam. In het Oude Raedthuys werd
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis
jaargang 31 2
nog ‘een gezellig uurtje nagebabbeld over alles wat
Jan den Ouden schreef in het L.D. van 12 juni 1951
nog steeds een kwade reuk bij de geneeskundige
Geen ‘grootmoeders’
men beleefd en gezien had’. Om half 11 sloot de
het volgende:
inspectie heeft. In dat gedeelte van het dorp komt
‘Hoogtepunten’ in zijn practijk heeft dokter Loth niet
nog steeds, al is het de laatste jaren niet meer zo
gekend. Een doktersleven bestaat nu eenmaal uit
opvallend, meer typhus voor dan gemiddeld in den
voortdurende arbeid en zorg, zonder dat, over het
lande. Onderzoek in velerlei richting, waar ook dr.
algemeen, bepaalde gebeurtenissen in het bijzon-
Loth een werkzaam aandeel in neemt, heeft tot
der vermeldenswaard zijn. Dat zou wel het geval zijn,
dusver geen resultaat opgeleverd.
indien dokter Loth grootmoeders onder zijn patiën-
heer G. van Wijk met een ‘Tot volgend jaar!’. 22 juni: Met de ‘Neeltje’ van E. Blom uit Leiderdorp
Dokter Loth veertig jaar arts te Woubrugge
gingen de kinderen van Volksonderwijs naar Katwijk en daarna naar de speeltuin de Kleine Vink in Leiden.
Gehele gemeente bereidt hem hartelijke hulde
In dezelfde week mochten de kinderen van de Chr.
Veertig jaar geleden vestigde een jong arts zich
Nationale School naar Schiphol en vandaar naar
in Woubrugge. Binnenkort maakt Woubrugge zich
Toevallig hier en langer dan verwacht
leende. Hoewel de dokter nu zo langzamerhand bij
Kraantje Lek in Overveen. Met de oudste leerlingen
op, diezelfde, nu vergrijsde dokter L.E. Loth, hulde
Dokter Loth, Surinamer van geboorte, is in deze
de geboorte van meer kinderen heeft geassisteerd,
werd de erebegraafplaats in Overveen bezocht.
te brengen voor het zeer vele, dat hij in die veertig
aantrekkelijke plattelandsgemeente eigenlijk min
dan Woubrugge inwoners telt, heeft hij die gebeurte-
jaren voor tallozen in en buiten de gemeente heeft
of meer toevallig verzeild geraakt en blijven zitten.
nis nog niet beleefd. Uiteraard heeft hij wel reeds bij
Maar maakten de Hoogmadese kinderen geen
gedaan. Kenmerkend voor de plaats, die dokter
Nadat hij op dertienjarige leeftijd naar Holland kwam
vele bevallingen geassisteerd van moeders, bij wier
schoolreisje? Het kwam in ieder geval niet in de krant.
Loth in de Woubrugse gemeenschap inneemt is
voor zijn middelbare schoolopleiding, heeft hij tegen
geboorte hij zelf ook reeds de hulpzame hand bood.
wel het feit, dat het jubileum aanleiding zal zijn om
zijn verwachting in nog slechts twee dagen zijn oude
een nieuwe laan als Dokter Lothlaan in gebruik te
vaderland teruggezien. Na de medische studie in
Comité vertegenwoordigt ganse bevolking
31.05.1951
ten had, bij wier eigen geboorte hij assistentie ver-
nemen.
Utrecht heeft hij enige maanden als scheepsarts
Het valt niet te verwonderen, dat een arts, die
Te koop een in zeer goede staat zijnde eiken houten bagger-
Meer kinderen ter wereld geholpen dan Woubrugge
dienst gedaan. Op een van zijn reizen zette hij voor
zozeer met de bevolking van zijn gemeente in con-
bak. Te bevragen bij A.C. Colijn. Scheepmaker, Hoogmade.
inwoners telt.
twee dagen voet aan wal in Suriname. Een tweede
tact is gekomen, en die zulk een centrale plaats in
Dokter Loth heeft in die veertig jaren heel wat lief
reis moest het schip op de rede blijven liggen door-
de gemeenschap inneemt, bij zijn veertigjarig jubi-
en leed met de Woubruggenaren gedeeld. Wie
dat er een besmet schip in de haven lag.
leum door die gehele bevolking gehuldigd wordt.
hem daarover hoort vertellen wordt getroffen door
Teruggekomen in Nederland, vestigde hij zich
De samenstelling van het huldigingscomité weer-
de enorme veranderingen, die zich in die tijd heb-
‘voorlopig in Woubrugge, om eens uit te kijken waar
spiegelt die algemene gevoelens. Burgemeester
Uit het raadsverslag van 18 juni
ben voltrokken.
hij mettertijd heen zou trekken. Dat ‘voorlopig’ is
Van Wageningen heeft het voorzitterschap op zich
De financiële positie van de gemeente is slecht; nieuwe meu-
Veertig jaar geleden heersten er op hygiënisch
veertig jaar geworden, en zal nog wel langer duren
genomen, terwijl de leden van het comité verder
bels kunnen niet worden aangeschaft. Toch besluit de gemeente
gebied toestanden, die wij thans niet anders dan
zelfs, want dokter Loth is met zijn 66 jaren nog niet
zijn: mevr. Van Warmelo-Klaver en de heren Hoge-
een kasgeldlening aan te gaan ad f. 100.000 à 1 7/8 % voor de
ontstellend zouden noemen. Bevallingen in bed-
van plan, zijn practijk vaarwel te zeggen.
boom, v.d. Pauw Kraan, G. Windhorst, Jac.v.d.Star,
bouw van acht arbeiderswoningen te Hoogmade. Weliswaar
steden waar modderige jutezakken de functie
was er nog geen toestemming tot bouwen, maar het was een
van laken vervulden, waar in een nauwe opening
“Och, ik was al betrekkelijk gauw echt Woubrug-
bevolking zal dit comité dokter Loth Zaterdag 30
bijzonderheid dat de gemeente dat geld had kunnen lenen. Het
niet alleen de dokter werken moest maar ook nog
genaar, en dan wordt het moeilijker om te vertrek-
Juni een warme hulde bereiden.
geld zou ondertussen voor drie maanden beleend worden voor
iemand een stallantaarn moest hanteren om althans
ken. Woubruggenaar ben je pas, wanneer je in
de financiering van zeven arbeiderswoningen in de School-
enig licht te hebben, dat alles zonder leidingwater,
het water gelegen hebt, en dat overkwam me al
Tot zover Jan de Ouden in het Leidsch Dagblad. En
straat. Ofwegen krijgt nog geen waterleiding.
zonder goede kraamhulp en wat dies meer zij.
betrekkelijk gauw”.
van die hulde bracht hij enkele dagen later verslag
19.06.1951
22
van Hemessen
W. van Teylingen en A.Boon. Namens de gehele
uit: de straat werd als Dokter Lothlaan officieel in “Je staat er eigenlijk verbaasd van, dat het vaak zo
Als enige arts in Woubrugge was dokter Loth tevens
gebruik genomen, er waren veel geschenken en
Dokter Loth veertig jaar arts te Woubrugge
goed is gegaan”, verzuchtte dokter Loth, die in de
gemeentearts, in welke functie hij zes burgemees-
toespraken, en namens de patiënten sprak A.v.d.
Rie vond een interessant artikel, te mooi en te lang voor
loop de jaren ruim 3000 kinderen ter wereld heeft
ters als ‘baas’ heeft gehad. Het Groene Kruis was bij
Pouw Kraan, als inwoner bij wie dokter Loth de
deze rubriek. Hiernaast leest u het verhaal over dr. Loth.
geholpen.
zijn vestiging reeds ingesteld, maar wijkverpleegsters
meeste kinderen had gebracht.
waren er nog niet. Het magazijn van het Groene
Ongetwijfeld zal er ook gesproken zijn over zijn werk
Uit het Leidsch Dagblad van 12 juni 1951
Later, toen de woningtoestanden verbeterd wer-
Kruis was aanvankelijk gevestigd in het tuinhuisje
hier en in Hongarije voor de ondervoede Hon-
In de Jacobsladder nr. 1 van 1986 schreef Hans van der
den en na de eerste wereldoorlog de gemeente
naast de achteringang van de woning van dr. Loth,
gaarse kinderen, die na de eerste wereldoorlog
Wereld ook over Dr. Loth en hij gebruikte bijna dezelfde
van leidingwater werd voorzien, is in de hygiënische
later is het verplaatst, naar een ander gebouwtje,
naar Nederland kwamen. In de vierde Jacobslad-
tekst in het boekje ‘Straatnamen schrijven historie’ over
toestanden een sterke verbetering opgetreden.
dat weer later op z’n Amerikaans van plaats is ver-
der van 2005 werd hierover al geschreven.
rold. Ook is het gevestigd geweest in het Raadhuis.
In 1938 liet hij het oude doktershuis afbreken en
Het wonderlijke is, dat Hoogmade, waar dokter
Thans is het nieuwe gebouw, waarover wij onlangs
bouwde een nieuw Huis de Boe, dat later bewoond
Loth ook vele patiënten heeft, in zeker opzicht
nog schreven, gereed gekomen.
werd door dokter Nooter.
de straatnamen in Woubrugge en Hoogmade.
2
2 Dit boekje is te koop bij onze vereniging. (Belangstelling? Kom naar de braderie op 18 juni).
23
Jacobsladder 2011 Otto Cornelis De ouders van dokter Loth waren Willem Lodewijk
Arie [Adrianus] van der Pouw Kraan (eerst vee-
Loth en Wilhelmina Johanna van Ommeren. Zijn
houder, daarna sloper) en Geertruida Hendrika
vader was Gouvernementslandmeter in Para-
Schrama kregen 11 kinderen. Dokter Loth begon
maribo en zal, gezien de vele functies en onder-
hier in 1911 en de eerste kleine Van der Pouw Kraan
scheidingen, een man van aanzien zijn geweest.
kwam in 1913, gevolgd door vijf broers en vijf zusjes.
Lodewijk Eugène werd daar op 8 april 1885 gebo-
Dat gebeurde in 1915-1917-1918-1920-1922-1924-
ren. Hij had geen broers of zusters, voor zijn ouders
1927-1929-1931 en1934. De dokter, zou je kunnen
zal het moeilijk zijn geweest toen hun 13-jarige zoon
zeggen, was er kind aan huis.
voor zijn schoolopleiding naar Nederland ging. Hij trouwde met Anna Geertruida Kattenbusch, op 20 december 1881 geboren in Breda. Er kwamen vier kinderen: Willem Lodewijk, Machteld, Leonora en Adolf Catharinus. [Machteld en Lodewijk staan op de foto die in 1930 van de hockeyclub is gemaakt, te zien in JL 2003/2. Adolf werd slechts 16 jaar]. Mevr. Loth overleed op 2 oktober 1954, hijzelf op 13 januari 1965.
24
Dr. Loth met een zo te zien blozende (onbekende) zuigeling.
