de
Jacobsladder
Kwartaaluitgave van de Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’
In dit nummer: Interview met Eb Molenaar Biljartvereniging Jacobswoude 50 jaar Schilderij Hoogmade Uit Otto’s plakboek Uit ons museum
20
1
10
de
Jacobsladder
van Hemessen Van de voorzitter
Voor uw agenda
Beste mensen,
22 april Algemene ledenvergadering in Café Die Twee aan
Op het moment dat ik dit schrijf is het jaar 2010 Bij de voorplaat Oktober 1938. Elbert Molenaar met achterop broer Kees. 30e jaargang nr. 1, januari, februari, maart 2010 Erelid • D. Brouwer de Koning, oud-burgemeester van Jacobswoude • C. Karmelk, oud-penningmeester van de vereniging Voorzitter • Ben Beukenholdt, Thuisweide 30, 2481 BK Woubrugge, telefoon 0172-519247 Secretaris • Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481 CM Woubrugge, telefoon 0172-518586
Op tijd opzeggen! Wilt u – om wat voor reden dan ook – uw lidmaatschap van de Historische Vereniging niet verlengen, vergeet dan niet dit tijdig (vóór 1 december) schriftelijk te melden aan onze penningmeester: Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade ••••• Contributie De contributie bedraagt € 13,- per jaar; en € 17,- voor hen die dit blad per post ontvangen. Te voldoen (bij voorkeur via de acceptgiro die u aan het begin van het jaar ontvangt) op onze rekening bij de Rabobank Kaag en Braassem nr. 35.24.14.847 t.n.v. Penningmeester Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade. •••••
Penningmeester • Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade
jaargang 30 1
de Bateweg. Meer info volgt.
alweer een maandje oud. En nog is de sneeuw niet echt weg. Het is halverwege december begonnen
5 mei
en duurt maar voort. Nu is het weer aan het
Dorpswandeling door bevrijd Woubrugge
regenen en straks verandert dat wellicht weer.
Dit jaar is het 65 jaar geleden dat Nederland
Maar het voorjaar komt er aan!
werd bevrijd. Reden voor de Oranjevereniging
Dit eerste nummer ziet er weer interessant uit en
Woubrugge om daar op 5 mei extra, met enkele
dat is het ook. Waardevolle artikelen en mooie
speciale activiteiten, aandacht aan te geven.
plaatjes. U kunt genieten van artikelen over de
Het gemeentemuseum en onze vereniging doen
biljartvereniging, een interview met Eb Molenaar,
daar aan mee. Het plan is dat er in het museum,
een schilderij van Hoogmade en uiteraard de vaste
voor zover de ruimte dat toelaat, een kleine thema-
rubrieken.
expositie wordt ingericht. Op woensdagmiddag
Alle schrijvers weer hartelijk dank!
5 mei zal daar ook toelichting bij worden gegeven,
Onze redactie is heel blij met het aanbod van Hugo
gevolgd door een kleine dorpswandeling;
Tander. Hij vond dat de foto’s in dit blad wel wat
Woubrugge was toen nog niet zo groot. Mensen uit
beter konden (waar we het helemaal mee eens
ons dorp zullen daarbij als gids optreden.
zijn!). Het resultaat van zijn werk ziet u in dit nummer
Het definitieve programma met nadere informatie
voor het eerst. Mooi werk!
kunt u vinden in het boekje van de Oranje
Hebt u ook commentaar? Of ideeën voor een
vereniging dat binnenkort wordt verspreid.
artikel? Meld het ons! Het zou ons bijzonder veel
Bestuursleden • Nico van Hemessen, van Woudeweg 17, 2481 XM Woubrugge • Thea Kok-Lansbergen, Emmalaan 74, 2481 BB Woubrugge, telefoon 0172-518585
plezier doen als we ook suggesties uit Hoogmade ontvangen. Probeer het maar! Bij voorbaat onze dank.
1
Veel leesplezier en vriendelijke groet,
Redactie Thea Kok-Lansbergen en Arjen Schreuder e-mail
[email protected]
mede namens het bestuur, Ben Beukenholdt
Basisvormgeving en opmaak Blikveld, Den Haag We mogen terugkijken op een zeer geslaagde foto
Aan dit nummer werkten mee: Ewout van der Dussen Henk Houtman Rie Kammeraat
tentoonstelling en een erg gezellige receptie. De vrijdagavond was een ouderwetse bijeenkomst. De wethouder, Floris Schoonderwoerd, had zich heel
Foto’s en illustraties: Archief Biljartvereniging Jacobswoude Archief familie Molenaar Archief Jan Stigter Bep van der Laan Thea Kok-Lansbergen Fotobewerking Huug Tander
goed ingelezen en had een leuke speech, toe gespitst op de opening, die hij daarna verrichtte. Van Jan Stigter kreeg hij een mooie herinnering aan deze gebeurtenis. Voorafgaand aan dit alles ISSN 0168-1079 © Historische Vereniging ‘Otto Cornelis van Hemessen’. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
had Jaap Haasbroek, voorzitter van de Stichting tot Behoud van het Cultureel Erfgoed in Jacobswoude, een korte inleiding gehouden. De combinatie van een tentoonstelling en ons 30-jarig bestaan is een goede vondst gebleken.
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 1
biljartvereniging Jacobswoude - de vereniging liep
het voor ons niet haalbaar was. Wij vonden dat wij
dus ver vooruit op de naam die de heringedeelde
niet serieus genomen werden. In een gesprek met
gemeente in 1991 zou krijgen(!). Müller was voorzitter
burgermeester Van Beek heb ik een plan gepresen
tot 1964 en werd opgevolgd door Willem Verkade
teerd dat ik pas tijdens dit gesprek uit de auto ging
(tegenwoordig in Bodegraven woonachtig) en Piet
halen. Het was helemaal niet de bedoeling ik dat
van Lüling, nog steeds bekend in Woubrugge.
mijn beklag ging doen, maar een besloten raads vergadering, het moest niet gekker worden!
Gekraakt
Het plan zag als volgt uit: bouw in eigen beheer,
De club groeide en groeide, en aan de (enige) bil
10% subsidie van de bouwkosten, bouwgrond op
jarttafel in het Oude Raedthuys werd het dringen...
basis van erfpacht.
Er werd een nieuwe ruimte gezocht en gevonden.
Tot mijn stomme verbazing vond hij het een gewel
De Wijk, het voormalige gebouw van de openbare
dig plan en is hij het ook blijven steunen zodat we
lagere school werd in 1977 het nieuwe onderkomen
politieke instemming verkregen. Later heb ik begre
van de vereniging. Hidde: “Hein Hoogenboom was
pen dat de biljart in de aanbouw van de sporthal
destijds gemeentesecretaris en samen met Piet van
had moeten blijven vanwege het grote exploitatie
Luling, onze voorzitter van toen die ook actief was
tekort van de aanbouw.”
in de gemeente, heeft hij ervoor gezorgd dat de vereniging de sleutel kreeg van het gebouw, voor dat er officiële toestemming voor was. Dat kon toen nog, de lijnen met de gemeente waren kort. Een borrel drinken met de burgemeester was toen geen
Woubrugge en Hoogmade in de schilderkunst - vervolg
2
uitzondering. Moet je nu komen……” Libre, bandstoten, driebanden en kader...
Vorig jaar toonden wij, zelfs met een losse afbeel
Biljartvereniging Jacobswoude 50 jaar
ding in kleur erbij, het schilderij ‘Gezicht op
door Thea Kok-Lansbergen
Met twee biljarttafels konden de sporters daar weer een aantal jaren vooruit. Tot een van de leden tijdens een vergadering aan het bestuur vroeg hoe
Het verenigingsgebouw aan de Bateweg
het met de nieuwbouw zat. Hidde: “Begin jaren negentig is er ook een plan gemaakt voor een
In 2003 werd uiteindelijk met de voorbereidingen
nieuw biljartcentrum op de plaats van De Wijk. Dit
begonnen. Van bestek en tekeningen tot kant-en-
Hesterman (1877-1955). Dat de Amsterdammer
Een optreden van Clown Jopey, een kleurwedstrijd
is door de gemeente afgewezen omdat het niet
klaar gebouw: alles werd door dertig leden van
Hesterman ook Hoogmade heeft vastgelegd
en ballonnen voor de kinderen, en een demon
duidelijk was wat er met De Wijk ging gebeuren.”
de vereniging in eigen beheer gedaan. Alleen de
willen wij u niet onthouden. Galerie Zoeterijn in
stratiepartij en een uitgebreide receptie in het
gevelbeplating werd uitbesteed. “Soms was het
Zoeterwoude heeft het hier afgebeelde schilderij
eigen gebouw voor de ouderen. Op 23 januari was
wel eens lastig,” vertelt Hidde. “Ga maar eens met
in haar collectie. Het is duidelijk het kerkje in Hoog
het feest bij de Biljartvereniging Jacobswoude waar
vijftig mensen kleuren vaststellen…!”
made, al is het iets ‘opgetild’ ten opzichte van de
het 50-jarig bestaan uitbundig werd gevierd. Hidde
Nog een leuke anekdote over de bouw?
bebouwing langs de Does en de brug, maar anders
Hoekstra (voorzitter) en Stephanie Hirtz (Projecten
Hidde: “Piet van Luling van 85 mocht van mij niet
was het niet zo mooi zichtbaar. Die vrijheid heeft
en PR) weten er alles van!
klimmen of op ladders gaan staan, maar alleen
Woubrugge’ van schilder Johannes Albertus
maar opruimen of vegen want hij was al een keer
een schilder nu eenmaal. Voor een afbeelding in kleur verwijzen wij u naar
Zo begon het
gevallen. Op een keer kwam ik langs, hij zag me
de website van de galerie, www.zoeterijn.nl. Wilt
Cor Müller had in zijn café het Oude Raedthuys een
al aankomen lopen want hij stond op het dak… Hij
u het in het echt zien, dan moet u naar de galerie
biljart waar enthousiast gebruik van werd gemaakt.
in Zoeterwoude. Het formaat van het schilderij,
Het plan voor een vereniging ontstond al snel en
geschilderd op paneel, is 29x46cm en het is geda
samen met Henk en Bart Koetsier, Aad van der
Een eigen gebouw
maar roepen: ‘Waar is Piet?’ maar hij gaf geen kik,
teerd 1919.
Have, Freek van Ommering, Jan en Just Verzaal
“Het plan van de gemeente was dat in de
tot ik de waterslang pakte.”
en Jan van der Lip werd Müller een van de oprich
geplande aanbouw van de sporthal een kleine
Het gebouw, de trots van de hele vereniging, werd
ters van de biljartvereniging die op 19 januari 1960
ruimte voor de biljartvereniging zou komen. Deze
op 3 april 2004 feestelijk in gebruik genomen; er is
officieel een feit werd. Als naam werd gekozen voor
ruimte was zo klein en de huurprijs zo hoog, dat
plaats voor zes biljarttafels.
Ewout van der Dussen
Biljarten in De Wijk
verstopte zich heel gauw onder de isolatieplaten, hij wist alleen niet dat ik hem allang gezien had. Ik
3
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 1
Niet zonder slag of stoot
schap kan deelnemen: vergeet het maar. Je moet
Over de geschiedenis van biljarten
Al zeven geslachten wonen er Molenaars in
Biljarten voor oud en jong, voor mannen en vrou
eerst in de voorronden veertig tegenstanders
Biljartte Cleopatra al zoals soms wel eens wordt
Woubrugge
wen. Bij de Biljartvereniging Jacobswoude kan het
verslaan, dan heb je de Zuid-Hollandse kampioen
beweerd, of is het spel in de vijftiende eeuw in
allemaal. Dat lag vroeger wel anders, herinnert
schappen en daarna zijn de Nederlandse kampi
Frankrijk – als buitensport – ontstaan? Feit is dat de
Hidde zich levendig. “Wij waren een van de eerste
oenschappen pas aan de beurt. Je bent al blij als
Franse krant ‘Le Journal de Paris’ al in 1426 melding
Eb Molenaar (79), autochtoon pur sang
verenigingen die gemengd gingen spelen, maar
je daar mag komen!
maakt van ene Margot, die het (grond)spel beter
door Henk Houtman
speelt dan haar mannelijke tegenstanders…. En ze
dat ging niet zomaar. Vrouwen voor de schoon maak en achter de bar? Prima! Maar dames als
Nieuwbouw
was niet de enige vrouwelijke speler. Om een paar
We zitten in het midden van de 18e eeuw. Daar
lid? Geen sprake van! De meeste leden vonden
Plannen voor uitbreiding zijn er inmiddels ook al.
bekende dames te noemen: Marie Stuart, Marie-
had je Dirk Molenaar en Lijsje de Bruin uit Ouds
biljarten een typische mannensport. Beledigingen
Hidde: “We hebben ruimte nodig voor opslag van de
Antoinette, de Russische tsarin Catharine II, koningin
hoorn. Ze verhuisden naar Woubrugge. Hun zoon
waren niet van de lucht en soms kwam het zelfs
bar, en een schuurtje voor tuingereedschap. Als we
Victoria en keizerin Marie-Louise. Voorwaar niet
Cornelis trouwde op 23 februari 1815 op 30-jarige
bijna tot vechtpartijen! Nu is biljarten nog steeds
dan toch bezig zijn, storten we tegelijkertijd de fun
de minsten…Toch vreemd dat veel mannen in de
leeftijd met de 10 jaar jongere Margje M(e)ijder
voor wel 90% een mannenwereld, en onze vereni
dering voor uitbreiding van de zaal voor twee tafels.
20e eeuw biljarten als een typische mannensport
wijk, ook uit Woubrugge. Hun zoon Jan Molenaar
ging daardoor bijzonder. Van de 160 leden zijn er
Maar het zou ook nog kunnen dat we die aanbouw
beschouwden (zie ook het artikel).
trouwde op 16 juni 1849 met de Woubrugse Jan
twintig dames. Vrouwen komen hier graag, de sfeer
meteen meenemen. Dat zien wel nog wel.”
netje van Iterson. Omdat buiten biljarten nu eenmaal niet het hele
is door hen ook veranderd. Vrouwelijke bestuursle den hebben we ook: Lenie Koetsier was de eerste
Wilt u meer over biljarten weten, neem dan eens
jaar door even comfortabel is, verhuisde
vrouwelijke penningmeester, inmiddels opgevolgd
een kijkje bij Biljartvereniging Jacobswoude aan de
het spel naar binnen. Daar werd het gespeeld op
door Els van Tol.”
Bateweg 78a.
een houten tafel die bekleed werd met een groen laken, waarschijnlijk om de kleur van het gras na te
Uit eigen middelen
bootsen. De tafel werd afgebakend met latten en
Uitbreiding van het gebouw of een jubileumfeest
in plaats van te stoten werden de ballen verscho
voor de leden? De biljartvereniging doet het
ven met een houten stok.
allemaal budgetneutraal. Dat wil zeggen dat er
De keu werd aan het einde van de zeventiende
ook geen subsidie van de gemeente voor nodig is.
eeuw ontwikkeld.
Dankzij de inzet van vele vrijwilligers, en toernooien
4
die er georganiseerd worden. Zo vinden er dit jaar
De term biljart is waarschijnlijk afkomstig uit Frankrijk,
ook vijf klaverjasdrives in het biljartgebouw plaats.
samengesteld uit de woorden ‘bille’, wat bal en
5
‘art’ wat kunst betekent. In 1873 werd het eerste internationale kampioen Een klein deel van de gewonnen bekers
schap georganiseerd.
Kampioenen
De eerste biljartprent staat op naam van de Neder
Of de vereniging ook kampioenen heeft voort
landse Adriaen van de Venne die in 1625/1626
gebracht? Natuurlijk! Hidde: “Rien Koetsier was in
tekende hoe het biljartspel aan het hof van Prins
’77 Nederlands kampioen libre in de vierde klasse,
Frederik Hendrik werd gespeeld.
Christel Willemse was in 2007 de eerste Nederlandse
Hun zoon Kornelis trouwde op 20 november 1884 met Aagje Los uit Alphen, later met Ingetje van
kampioene libre eerste klasse, de beste dame in
Er zijn verschillende biljartsoorten:
Zwieten. Zoon Jan trouwde op 35-jarige leeftijd met
Nederland dus. Arie Vrolijk is ook Nederlands kampi
Vrij spel (libre), bandstoten, driebanden, kader,
Elberdina Stigter. Het feest was op 5 juli 1923. Elber
oen geweest net als Jan Verlaan. Verder werd het
kunststoten. Voorts zijn er nog allerlei spelsoorten die
dina is ook al een echte Woubrugse uit een echte
damesteam tweemaal Nederlands kampioen in
voornamelijk recreatief beoefend worden, zoals ‘tien
Woubrugse familie. Haar vader Kornelis Stigter had
1985 en 1994, een keer tweede en een keer derde.
over rood’,’barakken’, ‘annonceetje’ en ’kistje bil
bij zijn huwelijksvoltrekking met Klazina Strookman
Wij zijn een van de best presterende verenigingen
jart’. Bekend zijn verder het poolbiljart en snookeren,
veldwachter Otto C. van Hemessen als een van zijn
van Kaag en Braassem.”
die vooral bij het uitgaanspubliek zeer populair zijn.
getuigen. Maar laten we niet afdwalen, al is het
En wie denkt dat je zomaar aan zo’n kampioen
verleidelijk.
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 1
Jan en Elberdina krijgen twee zoons. Kees de
De opa van Eb (Kornelis, 1859-1915) was boer en
“Het was de bedoeling dat ik naar de ambachts
en Elektrotechnische Industrie werd gevolgd en het
kolenboer en Elbert van de jachtwerf. We zijn er.
bewoonde de boerderij “Land- en Molenzicht” aan
school in Leiden ging, maar dat ging niet door
diploma houtbewerken jachtbouw behaald.
We gaan praten met de bijna 80-jarige Elbert, beter
de Oudendijkseweg. De vader van Eb (Jan, 1887-
omdat er geen bussen reden. Ik ben toen maar
Er was ook nog tijd voor ontspanning, want al direct
bekend als Eb Molenaar (1-12-1930) van het Wete
1946) was aanvankelijk varkenshandelaar. Hij heeft
tot mijn vijftiende op de lagere school gebleven,”
na de oorlog werd Eb lid van het fanfarekorps ‘Har
ringpad van Molenaar Jachtbouw.
nog enige tijd in Rotterdam gewoond, waar hij
vertelt Eb Molenaar die zich als ouderejaars leerling
monie’. Hij speelt nog altijd tuba bij de Blaaskapel
waterstoker was, maar is toch teruggekomen naar
verdienstelijk maakte door met een kist sinaasap
Waldbrücker Musikanten en dat betekent dat Eb
zijn geboortegrond. Hij heeft toen de ‘Klaproos’
pels achter op de fiets de kinderen van de verschil
Molenaar dit jaar zijn 65-jarig jubileum als muzikant
gekocht aan de Boddens Hosangweg. Nu woont
lende scholen in het dorp blij te maken.
viert.
mevrouw Haasbeek (van de boekhandel) er. Later
Je leerde al snel met slimmigheidjes de Duitsers om
is het gezin Molenaar naar de overkant verhuisd,
de tuin te leiden. “Als je hoorde dat de Duitsers
het Weteringpad waar vier huisjes stonden.
weer eens op fietsenjacht waren, dan gooide je je
Dirk Molenaar Lijsje de Bruin
Cornelis Molenaar Marrigje M(e)ijderwijk
Jan Molenaar Jannetje van Iterson
fiets aan een stuk touw gauw in de Wetering tot de
Kornelis Molenaar Aagje Los/Ingetje v Zwieten
Vader Jan Molenaar werd brandstoffenhandelaar.
kust weer veilig was.”
Jan en echtgenote Elberdina Stigter (getrouwd
Eb weet nog dat de bekende elektricien van het
op 5 juli 1923) kregen twee zoons: Kees en Elbert
dorp Abraham Vermaas een keer letterlijk op de
(Eb). De moeder van Eb, Elberdina, is een zus van
knieën moest voor de Duitsers. “Hij was een felle
de vader van Jan Stigter, die ook Elbert heette (en
oranjeklant en had waarschijnlijk iets gezegd wat
getrouwd was met Maria Molenaar, halfzus van de
de Duitsers kwaad had gemaakt.” Met Dolle Dins
Eb Molenaar woont al bijna 80 jaar aan het
vader van Eb Molenaar). Kunt u het nog volgen?
dag, toen iedereen dacht dat de oorlog op zijn
Weteringpad. Hij mag zich met recht een echte
Eb Molenaar en Jan Stigter zijn dus volle neven van
eind liep, maakte de Duitse eenheid die de Wou
autochtone Woubruggenaar noemen. Het was zijn
moederszijde.
brugse brug bewaakte, zich op om te vertrekken.
Jan Molenaar Elberdina Stigter
Elbert Molenaar Tiny Biemond
oud-vader Dirk Molenaar (die getrouwd was met
“Corsel, die bij de ondergrondse zat, haalde toen
Lijsje de Bruin, geboren in 1755 te Oudshoorn) die
Als jongetje van bijna 10 kreeg Eb Molenaar met de
snel een zak kopspijkers bij Westmaas en strooide
van Oudshoorn naar Woubrugge kwam. Voor een
Tweede Wereldoorlog te maken. Vond hij het erg
die onder de banden van de Duitsers.”
goed begrip: in de genealogie is een oud-vader
dat hij niet naar (de christelijke) school kon omdat
Iedereen deed in die tijd mee aan de ruilhandel, zo
de vader van de betovergrootvader, de zesde
de Duitsers het gebouw hadden gevorderd?
kon je bijvoorbeeld aan eten komen. Er was gebrek
generatie.
Waarschijnlijk niet. Zo goed en zo kwaad als dat
aan alles. Bij Molenaar was niet direct een tekort
6
7
aan brandstof want vader Molenaar was brandstof fenhandelaar. De kolen waren niettemin schaars en op de bon. “De mensen waren ook hierin vindingrijk. Ze haalden veenbagger uit de Braassem, droogden het en maakten er turfjes van.” Na de oorlog moesten de zaken serieuzer wor den aangepakt. Eb Molenaar ging werken bij de jachtwerf van Joop en de tweeling Wim en Manus
Jan Molenaar. de vader van Eb, op ongeveer 20-jarige leeftijd.
Markx. “Ik kreeg 4½ gulden in de week. Toen mijn vader in 1946 overleed, kreeg ik een gulden extra,
Al in 1946 overleed vader Molenaar op 59-jarige
maar dat mocht ik tegen niemand zeggen. Dat
leeftijd en de broer van Eb, Kees, liet zijn marine
werd smartengeld genoemd.”
carrière lopen om de brandstoffenhandel van zijn vader voort te zetten.
Na het werk fietste Eb (“op de velgen, want lucht banden hadden we eerst nog niet”) samen met nog
Eb zag er wel brood in om voor zichzelf te begin
een stuk of tien Woubrugse jongens naar de avond
nen. Hij kocht niet ver van het ouderlijk huis het
De vier huisjes aan het Weteringpad. In het witte huis woonde
ging, werden de lessen voortgezet bij mensen thuis
school in Alphen, de Nutsambachtstekenschool:
zomerhuisje van de heer Boer aan het Wetering
het gezin Molenaar. Aan de boom hangt het bord Molenaar
als Angenent. Wel zo gezellig. Zomers hadden de
tekenen en rekenen. Timmeren niet, dat leerde je
pad, de oude Wigwam. Het huisje werd afgebro
Jachtbouw.
kinderen les in een stal.
overdag op het bedrijf. De Bedrijfsopleiding Metaal-
ken en bij de woning weer opgebouwd. Zo begon
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis Eb Molenaar in 1961 zijn bedrijfje. “Roeibootjes
jacht met een romp van kunststof gebouwd naar
bouwen. Je begon met weinig. Als je wat verdiend
ontwerp van Frans Maas. Er kunnen schepen tot 18
had, kocht je een machinezaag. Zo bouwde je de
meter worden gebouwd.
‘Het Oude Raedthuys’ Woubrugge - geen gemeentelijk monument? (vervolg) door Ewout van der Dussen
zaak op. Geen geld, maar ook geen schuld.”
jaargang 30 1 genoemde waarden geen volledige afweging is gemaakt. Het ene punt is positiever dan het andere, waardoor een gemiddelde score ontstaat, die al of niet doorslaggevend moet zijn. Heemschut
Nadat broer Kees met de brandstoffenhandel ver
Tot genoegen van Eb en Tiny kunnen zij boven het
huisde naar de A. de Graaflaan kreeg Eb de ruimte.
bedrijf aan het Weteringpad blijven wonen, want
Het pleidooi om het ‘Het Oude Raedthuys’ in Wou
Hij sloopte het kolenhok en er werd een heuse loods
het gezin van Marco houdt het liever op een een
brugge tot een gemeentelijk monument te laten
Disgenoten
met een helling met rails gebouwd. Op 22 mei 1965
gezinswoning met tuin.
verklaren heeft tot op heden niet het gewenste
Hoe het ook uitpakt, een goed bericht is, dat er
verrichtte burgemeester Van Wageningen de offici
Naast nog altijd de muziek als hobby bouwt Eb
effect. Zoals we aan het eind van het pleidooi in
een nieuwe pachter in het pand komt, Restau
ële opening. In 1972 volgde een tweede hal.
Molenaar graag modelschepen. Het bloed kruipt
het vorige nummer al vermeldden, was de monu
rant Disgenoten. Monument of geen monument,
waar het niet gaan kan. In de kamer staan inmid
mentencommissie van mening dat het gebouw
leegstand is - behalve dat het geen gezicht is - ook
Naast roeiboten werden ook zeilboten gebouwd:
dels een skûtsje, een botter en een VOC-koopvaar
die status niet waard is. Dat negatieve advies is
slecht voor een gebouw. Op het moment van dit
Vrijheidjes en Schakeltjes. Het is 1964. Piet Bulk
dijschip. In 1995 werd hij onderscheiden met de
overgenomen door het College van Burgemeester
schrijven wordt er hard gewerkt aan een nieuw
komt Eb Molenaar helpen. Er komen grotere cas
eremedaille in zilver, verbonden aan de orde van
en Wethouders. Het spreekt vanzelf dat we hier
interieur. Disgenoten is een goed aangeschreven
co’s, die in de loods worden geverfd en afgetim
Oranje Nassau, onder meer wegens zijn verdien
over teleurgesteld zijn. Het gebouw, gelegen in het
restaurant in Leiden met enthousiaste mensen die
merd. Er wordt ook veel onderhoud gedaan. Piet
sten in besturen van de harmonie, bejaardenhuis
oude centrum bij de brug, met zijn lange historie
er zeker hard aan zullen trekken om er ook in Wou
Bulk is Molenaar Jachtbouw altijd trouw gebleven.
Woudsoord en als diaken in de Hervormde kerk.
is een onvervangbaar onderdeel van het dorps
brugge een aantrekkelijk restaurant van te maken.
meent dat die benadering positiever uitpakt.
gezicht. Gelukkig dat het pand niet direct in zijn
Na 45 jaar is hij in januari van dit jaar met de vut Eén kamer is ingericht voor zoon Marco om de
voortbestaan wordt bedreigd, hetgeen overigens
administratie te doen. De drie schriftjes en twee
geen reden is om het niet als monument te waar
OTTO’S PLAKBOEK
Toen Eb in 1961 voor zichzelf begon, had hij al wel
ordners van 1961 hebben plaats gemaakt voor de
deren. De kerk wordt ook niet bedreigd (hoewel
door Rie Kammeraat
verkering met een meisje uit Buitenkaag, ontmoet
computer. Volgend jaar 13 februari bestaat Mole
een schimmel daar wel zijn best voor doet), maar is
op een bruiloft. En van trouwen komt trouwen,
naar Jachtbouw een halve eeuw.
al lang een rijksmonument. Hier waren het andere
gegaan.
8
van Hemessen
16 januari 1920
maar voorlopig had de jonge ondernemer hier
factoren zoals de authenticiteit en de bouwstijl die
voor nog geen tijd. Het duurde tot 1965 alvorens
de kerk bijzonder maken.
De heer v.D. haalde deze week uit de “Wijde Aa” op een
Eb Molenaar en Tiny Biemond (7-8-1939) in het
Bij de beoordeling om in aanmerking te komen
zeer kunstig gedreven bolvormige geelkoperen tabaksdoos,
huwelijksbootje stapten. Tiny is de dochter van
voor het predicaat gemeentelijk monument dient
blijkbaar uit de 17de eeuw, waarop gegraveerd was de historie
Cornelis Pieter Biemond en Lydia van der Spek uit
het object over verschillende waarden te beschik
van Tobias uit de apocriefe boeken, met het randschrift
Buitenkaag. Over de Biemonds is een interessant en
ken zoals de betekenis voor de lokale geschiedenis,
“Wi met Toobyas hyer begift vaerdigh soekt te leewen
lijvig stamboomonderzoek gepubliceerd. Maar ja,
of het in een bijzondere stijl is gebouwd en hoe de
D’wort door Goodts bestyer een engel mee geghewen.”
Buitenkaag, daar kunnen wij - adepten van Otto C.
relatie is met de omgeving. Ook wordt gekeken
van Hemessen - weinig mee….
hoe authentiek het gebouw nog is en in welke
Ofwel: Wie als de Tobias op dit geschenk, ernaar
mate het is veranderd. Er is ten opzichte van het
streeft om goed te leven, die wordt door Gods
vroegere gebouw uit 1652, waarvan geen afbeel
bestier een engel meegegeven. De derde alinea in
Het echtpaar kreeg twee zoons: Elbert (1968) en Marco (1972). Ze zijn getrouwd en wonen aan de
Links Piet de Boer, die weleens een handje hielp. Zo ook Jaap Boer,
ding is, natuurlijk veel gewijzigd. Hoewel de oude
het boek TOBIT, anders genoemd Tobias, luidt: “Ik,
Emmalaan en Van Wassenaarstraat in Woubrugge.
een vriend. Vooraan de nog piepjonge Piet Bulk, werknemer van
indeling beneden, met de deur in het midden en
Tobias, heb al de dagen mijns levens gewandeld in
Er zijn zes kleine Molenaartjes.
het eerste uur.
de twee ruimtes, nog net zo als vroeger is. Vooral
de wegen der waarheid, en der gerechtigheid, en
Elbert wilde graag boer worden en doorliep de
na de brand in 1935 is het aanzien, met de bouw
heb veel aalmoezen gedaan aan mijn broederen,
middelbare landbouwschool. Hij heeft eerst bij
van de bovenverdieping, ingrijpend veranderd.
en mijn volk die tezamen met mij vertrokken waren
een loonbedrijf gewerkt en is nu werkzaam bij de
Gesteld kan worden dat het gebouw de stijl van
in het land der Assyriërs, naar Nineve.”
gemeente Kaag en Braassem.
die tijd vertegenwoordigt.
Tobias trouwt, krijgt een zoon, ook een Tobias, ver
Zoon Marco is bij zijn vader gaan werken en heeft
De landelijke erfgoedvereniging Heemschut die,
telt over zijn leven en zendt de zoon naar een verre
het bedrijf inmiddels overgenomen. Momenteel
gesteund door de Stichting tot Behoud van het
vriend. Tobias Jr. vindt daar een vrouw die zijn dood
wordt in de volledig geïsoleerde hal, waarin tem
Cultureel Erfgoed van Jacobswoude en onze
zou kunnen worden want geen van de mannen
peratuur en vochtigheid nauwgezet in de gaten
vereniging overweegt tegen de afwijzing in beroep
die haar een aanzoek deden heeft dat overleefd,
worden gehouden, een ruim 13 meter lang zeil
te gaan. Men is van mening dat er tussen de
maar in wat voor gevaar hij ook verkeert, geen
9
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
ongeluk treft hem en alles keert ten goede, want,
Uit ons museum
UIT HET LEIDSCH DAGBLAD
Dacht u dat het leven zonder televisie saai was ? U
ongeweten, de man die hem vergezelt is de engel
Een actueel onderwerp: Is slaan goed? Is slaan
door Rie Kammeraat
zou in Woubrugge tijd tekort gekomen zijn.
Rafael.
echt zo slecht? ‘t Is oppassen, vooral voor vaders,
Het hele verhaal, bijna een sprookje, kunt u lezen
want één mep en het heet kindermishandeling.
Eerste kwartaal 1950. Een keuze uit de berichten
21 januari 1950
in de Apocriefe Bijbelboeken, of via internet :
In 1731 is een zoon aan ‘t woord die gráág de
over Woubrugge en Hoogmade die Jan den
www.statenvertaling.net/bijbel/tobit.html.
roede gevoeld had. Helaas, hij had een toege
Ouden naar het Leidsch Dagblad zond, maar vaak
Ondertussen had ook de Raad vergaderd. Burgemeester J.C.
vende moeder en zie en lees wat het gevolg was.
verkort. De datum is de datum van de krant.
van Wageningen memoreerde de jongste raadsverkiezing, waardoor een grote verandering kwam in de Raad. Doch hij
12 maart 1920 Nog in december sloeg dr. L.E.Loth, voorzitter van
kon zich verheugen, dat de goede verstandhouding niet was
Onder groote belangstelling hield de Chr. Jongelingsvereen.
het Groene Kruis, de eerste paal in de tuin van
geschaad.
“Obadja” haar 19de jaarvergadering. Ds. Meijers opende als
de voormalige openbare school voor het nieuwe
Besproken werd: het te betreuren bouwvolume voor 1950:
eerevoorzitter de vergadering met gebed en een inleidend
magazijn en de woning van de wijkverpleegster.
5 woningen. Verheugend was dat de Provinciale Staten bijna
woord; secretaris, penningmeester en bibliothecaris deden ver-
Op de plaats waar de school stond kwam de
een ton zullen bijdragen aan de restauratie van de N.H. Kerk.
slag terwijl een drietal opstellen flink werden voorgedragen,
nieuwe brandweerkazerne, maar de plataan is
De heer Van Eng bevreemdde het grote verschil in bouw-
alsmede een drietal voordrachten, ook een samenspraak terwijl
gebleven.
kosten tussen de brandweergarage en het postkantoor met
eenige tableaux ter afwisseling werden gegeven, die bizonder
woning. Dat was, zei de Voorzitter, omdat de constructie van
de aandacht trokken, alles onder de uitnemende leiding van
Er werd dit eerste kwartaal veel vergaderd en veel
de garage zwaarder moet zijn en centrale verwarming nodig
den eerevoorzitter. De zaal was geheel gevuld.
gevierd:
is. De heer Angenent vroeg of het de bedoeling is dat het
14/1 Ouderavond Christelijke Nationale School en
archief en museum naar de bovenverdieping van de kazerne
afscheid schoolhoofd P.J. Rijpstra. 16 maart 1920
16/1 Opening jeugdgebouw van de Ned. Pro
worden overgebracht. De voorzitter beaamde dit, met dien verstande dat een gedeelte ten Gemeentehuize blijft. De
testanten Bond aan de Bateweg. Bart Anne
heer Zwetsloot drukte er zijn spijt over uit, dat de uitbreiding
Dezer dagen zijn onder leiding van den dijkgraaf, den heer
Heenk schonk de grond, M. van Leersum en
der straatverlichting te Hoogmade nog niet de gewenste
A.J.Heenk, de werkzaamheden aan den dijk langs “De Wijde
M.J.Schijf Jr. werken maandenlang ‘s avonds
vorderingen heeft.
Aa” aangevangen en eindelijk is het lek van bijna 100 jaar
aan de bouw. Het devies was: Mens zijn, die
ontdekt, op aanwijzing van den ingenieur van Rijnland.
nen en kameraad zijn. 20/1 Feestelijke jaarvergadering van de Christelijke
10
jaargang 30 1
Januari 2010
Abraham J. Heenk, 03.10.1849-16.03.1924. Zijn
Besturenbond in Swama, met o.a. het toneel
Het Leidsch Dagblad van 5 februari 1993:
vader, Hendrik Heenk, trouwde met Margaretha
stuk: Waar een tocht van ouden van dagen al
Woubrugge in rep en roer. De plotselinge sluiting
Abrahamina Husson en door samenvoeging van
niet goed voor is.
van het groene-kruisgebouw aan de dr. Lothlaan
die namen onstond Husson Heenk. De prachtige boerderij werd gesloopt, maar de naam verdween niet. Voor het lek zou gezocht moeten worden in het archief van het Hoogheemraadschap. Daar ben ik niet aan toegekomen. 20 maart 1920 Vrijdagmorgen bemerkte het hoofd der Chr. school alhier, dat des nachts, vermoedelijk met een valschen sleutel, een dief
25/1 Feestvergadering Altijd Paraat. De brandweer
in Woubrugge heeft veel beroering veroorzaakt.
lieden traden naar voren in hun keurige nieuwe
Op de deur zit een briefje waarop staat dat het
uniformen. Toneelstuk: De bruid komt op bezoek.
gebouw is gesloten (en verder). De bezoekers wis
27/1 Propagandafeestavond Volksonderwijs.
ten van niets. Het gebouw werd door de eigenaar,
Behalve de propaganda was er een koortje,
de kruisvereniging Hart van Holland, verkocht.
een eenakter: De gedresseerde echtgenote,
Het Groene Kruis, de Wijkverpleegster, het Post
en vijf dames in Indische klederdracht die met
kantoor, de Brandweerkazerne: dat alles WAS.
gitaarbegeleiding nog enkele krontjongliedjes
De meeste museumstukken zijn inderdaad op
zongen. Daverend applaus.
de bovenverdieping van de brandweerkazerne
31/1 Jaarfeest van de Chr. Meisjesvereniging
gekomen en er gebleven. De brandweer verhuisde
of dieven in de school waren geweest, die een z.g. Javaantje
Maria Martha en de Christelijke Jonge Man
- in 1989 gingen ze naar een nieuwe kazerne. En de
hadden opengebroken en den inhoud geledigd, en eenige
nen Vereniging Obadja met jaarverslagen in
verlichting in Hoogmade is nu beter.
kleedingstukken hadden medegenomen. Ook hadden deze
dichtvorm, een voordracht over de zending in
gasten een zelfde Zendingsbusje uit de consistorie der Ger.
Suriname en een mooie samenspraak: De weg
Kerk verbroken en geledigd.
terug. Een tweede avond volgde met een soortgelijk programma.
11
Jacobsladder 2010 Otto Cornelis
van Hemessen
jaargang 30 1
24 januari
17 februari
10 maart
21 maart
Posthume onderscheiding.
Gistermiddag is op de Algem. Begraafplaats alhier, het stof-
De Hervormde Kerk zal als gevolg van de grote restauratie een
Op de scheepswerf “De Dageraad” wordt met koortsachtige
Aan de ouders van Jan de Bruijn, die verleden jaar op
felijk overschot ter aarde besteld van de heer A. de Graaf,
jaar lang niet gebruikt kunnen worden. Maar het Nutsbestuur
haast gewerkt om de ontvangen opdrachten, bestaande uit het
6 Januari sneuvelde, is door de burgemeester het ereteken
oudste inwoner dezer gemeente. Hij bereikte de leeftijd van
van de Gereformeerde Kerk is bereid haar kerkgebouw belange-
repareren en verlengen van loggers, vooral Katwijkse, gereed
voor orde en vrede 1947, 1948, 1949, met de gespen,
ruim 92 jaar.
loos beschikbaar te stellen, hetgeen dankbaar wordt aanvaard.
te hebben vóór de vloot ter hardingvangst uitvaart.
postuum uitgereikt.
Oudste inwoner is thans de heer G. Anker met ruim 88 jaar.
De Nederland VII KW 130 ligt in Woubrugge voor verlenging en voor het plaatsen van een nieuwe motor. Als alles goed gaat 17 maart
begint. [in deze periode werd de KW 44 met 5 meter verlengd
Abraham de Graaf werd op 13.10.1857 in
achter de kerk, staan foto’s, ook van broer Niek,
Woubrugge geboren. Hij trouwde met Agatha
DE DRIEKLEUR WAPPERDE
eveneens een Indiëganger.
Arnolda Bins, nakomeling van de kleermakersfamilie
Gistermorgen wapperden al vroeg van de meeste huizen in de
die al in 1701 in Woubrugge woonde. Abraham
Kerkstraat en Kerkweg de driekleur, terwijl halfwege de Kerk-
Bints kocht toen een huis aan de Comriekade,
weg voor een der huizen een erepoort was opgericht.
31 maart
zuidzijde.
Een feestdag voor de familie Roos, want hun pleegzoon Jaap
Nog bijtijds gered
Trekt er nog niet op uit, schaatsenrijders! Overal loert
Gerrit Anker, een landbouwerszoon uit Oudshoorn,
Roos keerde met de ‘Kota Inten’ na een driejarig verblijf in de
het wakkengevaar.
werd geboren op 17.07.1861 en overleed op
tropen, weer gezond en wel bij de zijnen terug.
Het 3-jarige zoontje van C. van Harskamp viel dicht bij de
11.12.1951. Hij was toen 90 jaar en weduwnaar van
Velen kwamen hem met dit feit gelukwensen en zoals vorige
brug in de wetering. Een paar mensen probeerden hem te red-
Christina Gerdina van Dam, de dochter van veearts
week, toen Kees de Boer terugkwam, heeft de buurtvereniging
den, maar hij lag te ver van de kant af. “Zonder dralen sprong
Jacob van Dam.
dit feit niet ongemerkt laten gaan, en wel door hem o.m. een
toen Nic. de Bruijn te water en bracht de kleine drenkeling op
étui met lepel, mes en vork als aandenken aan te bieden.
het droge”.
26 januari in de Nieuwe Leidse Courant.
In februari vergaderde en feestte men in Wou brugge nog volop. De 10 was de jaarlijkse uit e
voering van de Harmonie. Voorzitter J.W. Keessen
Op 1 maart, maar ik moet het kort houden, een
Ook de Woubrugse Harmonie heeft zich bij deze gelegenheid
opende met een geestige speech en wenste
Propaganda-avond van de Nederlandse Blinden-
niet onbetuigd gelaten.
de heer G. Schijf van harte geluk met zijn 30-jarig
bond, de tweede feestavond van de Voetbalver-
en kreeg de VII KW 130 een nieuwe motor en een stuk erbij].
Nicolaas de Bruijn, 14.12.1927, vertelt iets over het
lidmaatschap. De leden voerden het toneelstuk
eniging Woubrugge, met het komische stuk De
“Haar laatste wil” op. Het was een groot succes. De
Tante van Charley, en op de 15e Ledenvergadering
Elders vond ik dat aan boord van de Volendam, die
Van Hemessenkade, in het artikel over broer Jan
11 een lezing voor Obadja en de 24 het kinder
van de begrafenisvereniging De Laatste Eer. De
22 februari uit Tandjong Priok vertrokken was, ook
in Jacobsladder 2004/2. Het jongetje was Keesje
koor De Kleine Lofstem.
maand eindigde met de jaarlijkse uitvoering van De
jongens uit Hoogmade en Ofwegen waren: Bert
van Cor van Harskamp en Wilhelmina Roos van de
Lofstem.
van Leeuwen van de Doeskade , Kees Lieverse van
Vrouwgeestweg. Later emigreerde dit gezin naar
Een fraaie foto van Gerrit Schijf met zijn tuba is
Op 4 maart vergaderde de Raad. Gemeente
de Boskade en Wim Timmers van Ofwegen. Her
Australië.
opgenomen in het eerste artikel over de Harmonie
werkman A. Kroon kwam van een tijdelijke in
man van der Star van de Klaverweide kwam met
in JL 2007/4 (het 2 in JL 2008/1). Gerrit was groente
vaste dienst. De jaarwedden van de gemeente
het troepentransportschip Georgië aan.
boer aan de Van Hemessenkade en getrouwd met
werklieden en bruggewachters konden worden
Maria Schinkel.
vastgesteld op fl. 38.- per week, met 6 jaarlijkse
24 maart
gebeld: kan het zijn dat het L.D. een protestantse
Een foto van Johannes W. Keessen staat in JL
verhogingen van fl. 1.- per week. De chef-brug
Behouden thuis (verkort)
krant was en als zodanig geen of weinig lezers in
2007/4. Geboren op 14.07.1897 in Leiderdorp,
wachter ging fl. 41.- verdienen met een maximum
overleden op 14 juni 1969 en getrouwd met
van fl. 47.-.
e
12
is het schip nog net op tijd klaar als het nieuwe haringseizoen
In JL 2004/2, na de onthulling van de plaquette
e
e
Johanna W. Schellingerhout. Hij vroeg in 1924
gezin De Bruijn, van de vroegere winkel aan de
Omdat in deze hele rubriek Hoogmade nagenoeg niet voorkwam, heb ik de heer Theo van Wieringen
Hoogmade had? Dat was zo - en voortaan zal ik Met het troepenschip Volendam kwamen Kees Boer en Jaap
deze rubriek aanvullen met wat in de Nieuwe Leid
van Tol terug. Ook daar wapperde de vlag en de bewoners van
sche Courant te vinden is.
vergunning voor het inrichten van een auto- en rij
Abraham Kroon, Bram dus, werd geboren in 1927
de Van Hemessenkade en de Boddens Hosangweg boden beide
Het tweede kwartaal begint met een onheilspel
wielinrichting en in 1925 werd de autogarage met
en overleed in 1988. Hij werkte bijna 40 jaar bij de
soldaten een étui met mes, vork en lepel aan. De welkomstmu-
lend bericht, door de krant met grote pikzwarte
stalling voor de omnibusdienst in de Kerkstraat
gemeente, eerst als werkman, later als voorman en
ziek bleef niet achterwege.
letters aangekondigd: Jacobswoude groef zich-
geopend. Sindsdien is ook daar een en ander
gemeentebode. Hij was getrouwd met K.Kinkel en
zelve een graf in het veen. Na de wederopstanding
gebeurd en veranderd, maar de naam Keessen is
woonde op de Kerkweg. In het museum is een foto
verdween het wederom.
gebleven.
van Bram aan het werk en de mooie toespraak die
Over de Indiëgangers werd al geschreven in
bij zijn begrafenis werd gehouden.
Jacobsladder 2008/3 en ruimtegebrek noodzaakt mij daarnaar te verwijzen.
13
